Tijdconcurrentie:

de balans tussen werk en prive

Tijd in de media

‘Misschien maken spitsuurouders verkeerde keuzes’

‘Werknemers maken meer overuren’

‘SCP: We krijgen het steeds drukker’

‘Onthaasten in het spitsuur van loopbaan’

‘Werkende moeder is slavin’

‘Het grote geluk van de deeltijdman’

Onderzoeksprojecten

ORGANISATIE HUISHOUDEN

COLLECTIEF

INDIVIDUEEL

Verlof regelingen

Afstemming werk-

huishouden

Organisatie beheers

structuren

Telewerken Uitbesteding huishoudtaken

Gegevensverzameling

• 30 organisaties (89 ‘functiegroepen’)– Kennisindustrie (2)– Financiele dienstverlening (2)– Zakelijke dienstverlening (5)– Niet commerciele dienstverlening (3)– Publieksgerichte diensten (5)– Openbaar bestuur (4)– Onderwijs en onderzoek (5)– Zorg (4)

Gegevensverzameling

• 1114 werknemers (en hun partner)– 48 procent vrouwen, 52 procent mannen– Drie op de vier respondenten heeft partner– Ruim de helft van de respondenten heeft

kinderen

Resultaten

• Enkele resultaten over:– Tijdsdruk– Moeite balans werk en prive– Vermoeidheid

Tijdsdruk

• Ik krijg niet voldoende slaap• Ik sta onder tijdsdruk• Ik zou meer tijd voor mezelf willen• Anderen bezorgen mij tijdsdruk• Ik kan belangrijke zaken niet goed behandelen

door tijdsgebrek• Ik kan niet goed herstellen van ziekte door

tijdsgebrek• Ik sta onder zoveel tijdsdruk dat mijn gezondheid

eronder lijdt

Tijdsdruk

0

10

20

30

40

50

60

70

nooit soms regelmatig vaak altijd

Tijdsdruk

•Ik krijg niet voldoende slaap 2,4

•Ik sta onder tijdsdruk 2,7

•Ik zou meer tijd voor mezelf willen hebben 2,7

•Anderen bezorgen mij tijdsdruk 2,6

•Ik kan belangrijke zaken niet goed afhandelen door tijdsgebrek

2,0

•Ik kan niet goed herstellen van ziekte door tijdsgebrek

1,5

•Ik sta onder zoveel tijdsdruk dat mijn gezondheid er onder lijdt

1,5

Moeite balans werk en prive

Hoeveel moeite kost het u om uw tijden voor werk, familie, huishoudelijke taken en vrije tijd activiteiten op elkaar af te stemmen?

Moeite balans werk en prive

0

5

10

15

20

25

30

35

40

geen enkelemoeite

weinig moeite niet veel, nietweinig moeite

redelijk veelmoeite

heel veel moeite

Vermoeidheid

• Ik voel me mentaal uitgeput door mijn werk• Aan het einde van een werkdag voel ik me leeg• Ik voel me vermoeid als ik ‘s morgens opsta en

er weer een werkdag voor me ligt

Vermoeidheid

0

5

10

15

20

25

30

nooit paar keer perjaar of minder

eens permaand ofminder

paar keer permaand

eens perweek

paar keer perweek

elke dag

Invloed op balans werk-prive

• Persoonskenmerken– Vrouwen meer afstemmingsproblemen dan

mannen– Vooral probleem voor 30 tot 50 jarigen– Hoger opgeleiden meer moeite met

afstemming werk en prive

Invloed op balans werk-prive

• Huishoudenskenmerken– Alleenstaanden met kinderen grootste moeite

afstemming werk en prive– Verdienerstype weinig invloed – Huishoudens met veel zorgtaken (zoals jonge

kinderen) meeste problemen

Invloed op balans werk-prive

• Organisatiekenmerken– Sector

sector en moeite balans

2.1 2.3 2.5 2.7 2.9 3.1 3.3 3.5

totaal

zorg

openbaar bestuur

publieksdiensten

onderwijs en onderzoek

financiele dienstverlening

niet commerciele dienstverlening

kennisindustrie

zakelijke dienstverlening

Overwerk

• 55 procent van respondenten werkt over

• In totaal wordt 3,5 uur per week overgewerkt

• Werkdruk, ‘bevlogenheid’ en ‘tijdconcurrentie’ werken overwerken in de hand

• Overwerk leidt tot tijdsdruk, werk-thuis interferentie en overwerktheid

Overwerk

0 10 20 30 40 50 60 70 80

niet-commerciele dienstverlening

publieksgerichte diensten

zorg

financiele dienstverlening

onderw ijs en onderzoek

zakelijke dienstverlening

kennisindustrie

openbaar bestuur

Minder willen werken

• 67 Procent zou minder willen werken• Vrouwen werken vaker hun gewenste

arbeidsduur dan mannen• Van de werkgever mogen werknemers meestal

minder gaan werken• De organisatie van het werk laat het echter niet

altijd toe

Stellingen

Boundaries

• Moeten we streven naar maximale flexibiliteit en doorlaatbaarheid in de relatie tussen werk en privé of is het beter duidelijk schotten aan te brengen?

Boundaries

Voordelen• Maatwerk• Werk doen wanneer je dit het beste

uitkomt• Combinatie met oppassen kinderen• Werknemers waarderen tijdautonomie• Opvangen tegenslagen in gewone werktijd• Besparing op reistijd

Boundaries

Nadelen• Werk is nooit weg, zit altijd in je hoofd• Noodzaakt expliciete afweging met gezinstijd• Werk neemt meer tijd door ontbreken

sluitingstijd• Coördinatieproblemen met andere gezinsleden

en activiteiten• Meer tijdconcurrentie tussen werknemers

onderling• Schept verwachtingspatroon t.a.v. werknemers

Boundaries

Voorbeelden van keuzes:

- Gebouw dicht

- Bereikbaarheid

- Stimuleren thuiswerken

- Stimuleren gedwongen rust

Boundaries

Werken tijdens reistijd 1-5 4,5

Vast einde van de werkdag 1-3 2,2

Avond en/of nachtarbeid 1-5 3,9

Weekend arbeid 1-5 4,0

Overwerk in avond of weekend 1-5 4,2

Overwerk in avond of weekend door collegae 1-5 4,1

Werk mee naar huis kunnen nemen 1-5 2,8

Mogelijkheid om werk thuis te verrichten 1-5 3,1

Frequentie waarin thuiswerken mogelijk is 1-6 4,3

Feitelijk thuis werken en hoeveel 1-7 6,5

Werkgever: wordt er door deze groep thuisgewerkt 1-2 1,6

Werkgever: werknemer bepaalt locatie om te werken

1-5 4,2

Boundaries

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4

tijdsdruk

w erk-thuis conflict

vermoeidheid

hoog

midden

laag

Faciliteiten

• Is het zoeken van oplossingen op het niveau van arbeidsvoorwaarden en voorzieningen de moeite waard of van marginaal belang?

Faciliteiten

Voordelen• Concentreren op werk• Zorg wordt niet langer opgevangen door

moeder-de-vrouw• Signaal dat de werkgever begrip heeft• Noodzakelijk voor verhoging

arbeidsparticipatie• Voorkomen uitval, stimuleren langer

doorwerken

Faciliteiten

Nadelen• Organisatie van het werk zelf is veel

wezenlijker• Leidt tot ‘stop-go’ werkpatroon i.p.v. lagere

werkintensiteit• Leidt tot hogere werdruk bij anderen• Tijdruimte loopt meteen vol door

aanspraken vanuit privékant• Werk blijft vaak liggen

Faciliteiten

Voorbeelden keuzes:

- Levensloopregeling

- Gemaksdiensten

- Verlofregelingen

- Kinderopvang

- (Hoe ver moeten bedrijven gaan?)

Faciliteiten

% Nee

%

Deel

%

Ja

Kinderopvang 13 10 77

Gemaksdiensten 87 3 10

Kraamverlof 62 38

Keuzemogelijkheden in arbeidsvoorwaarden

27 7 67

Faciliteiten

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4

tijdsdruk

werk-thuis conflict

vermoeidheid

veel

midden

weinig

• Als u (langdurig) verlof opneemt, wat gebeurt er dan met uw werk?

verlofdagen Langdurig verlof

Door collega’s of vervanger gedaan 41 61

Blijft liggen tot ik terug kom 56 35

Wordt niet gedaan 5 5

High-performance HRM

• Heeft de nieuwe autonomie de werknemer eindelijk bevrijd uit de ‘ijzeren kooi’ der bureaucratie of worden in een ‘afrekencultuur’ risico’s en fluctuaties van de arbeid directer op het uitvoerende niveau afgewenteld?

High-performance HRM

Voordelen

• Prestatie- en productieverhoging

• Uitdaging werkt motiverend

• Betere zelfselectie werknemers

• Betere benutting kennis en vaardigheden

• Grotere slagvaardigheid; inspelen op markt en klant

High-performance HRM

Nadelen

• Stress door persoonlijke ‘targets’ en ‘deadlines’

• Psychische kosten van het falen

• Verhoogde druk op gezinnen

• Te sterke financiële prikkels ondergraven intrinsieke motivatie

• Tijdelijk kalmer aan betekent ‘uit de race’

High-performance HRM

Voorbeelden keuzes:

- Prestatiebeloning

- Competitieve loopbaansystemen

- Individuele of teamverantwoordelijkheid

High-performance HRM

Werktijden 1-5 3,0

Werktempo 1-5 2,7

Werkplanning 1-5 2,7

Locatie van het werk 1-5 4,0

Werkwijze 1-5 2,6

Werkvolgorde 1-5 2,3

Werkinhoud 1-5 3,1

Persoonlijke taakstelling (target) 1-5 3,1

Met wie wordt samengewerkt 1-5 3,4

Kwaliteitsbeoordeling 1-5 3,7

Wie beslist? Werknemer zelf (1) of anderen (5) ?

High-performance HRM

Professionele autonomie in het werk 1-5 2,3

Werken met persoonlijke taakstellingen waarop men wordt ‘afgerekend’

1-5 2,9

Werken met strikte deadlines 1-5 2,5

Een prestatiecultuur (gericht op ‘scoren’) 1-5 3,1

Beloning individuele prestatie 1-2 1,4

Beloning groepsprestatie 1-2 1,7

Van toepassing? Heel sterk (1) of vrijwel niet (5/2)?

High-performance HRM

Geregeld niet halen van persoonlijke targets of deadlines

1-5 3,1

Geen verdere doorgroeimogelijkheden hebben (‘up-or-out’)

1-5 3,8

Behoren tot de relatief zwakste presteerders in de groep

1-5 3,5

Niet-behoren tot de relatief beste presteerders in de groep

1-5 4,1

In welke mate grond van ontslag? Heel veel (1) of vrijwel niet (5)?

High-performance HRM

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4

tijdsdruk

werk-thuis conflict

vermoeidheid

hoog

midden

laag