TMMOB Gemi Mühendisleri Odası - ‹Ç‹NDEK‹LER · 2017. 12. 10. · Ekim 2006 Gemi ve Deniz Teknolojisi 3 içindekiler ‹Ç‹NDEK‹LER GEM‹ VE DEN‹Z TEKNOLOJ‹S‹,

3Ekim 2006 Gemi ve Deniz Teknolojisi

içindekiler

‹ Ç ‹ N D E K ‹ L E R

GEM‹ VE DEN‹Z TEKNOLOJ‹S‹, TMMOB Gemi Mühendisleri Odas›’n›n, üç ayda bir yay›nlanan; üyelerinin meslekle ilgili bilgilerini gelifltir-meyi, sosyal yaflamlar›n› zenginlefltirmeyi, ulusal ve askeri deniz teknolojisine katk›da bulunmay›, özellikle sektörün ülke ç›karlar› yönündegeliflmesini, teknolojik yeniliklerin duyurulmas›n› ve sektörün yurtiçi haberleflmesinin sa¤lanmas›n› amaçlayan yay›n organ›d›r. Bas›n AhlakYasas›'na ve Bas›n Konseyi ilkelerine kendili¤inden uyar. GEM‹ VE DEN‹Z TEKNOLOJ‹S‹’nde yay›nlanan yaz›lardaki görüfl ve düflünceler ilebunlara iliflkin yasal sorumluluk, yazara aittir. Bu konuda GEM‹ VE DEN‹Z TEKNOLOJ‹S‹ herhangi bir sorumluluk üstlenmez. Yay›nlanmaküzere gönderilen yaz›lar ve foto¤raflar yay›nlans›n ya da yay›nlanmas›n iade edilmez.

GEM‹ VE DEN‹Z TEKNOLOJ‹S‹'nde yay›nlanan yaz›lardan, kaynak belirtmek koflulu ile tam ya da özet al›nt› yap›labilir.

5 Sunufl

7-11 Makale Atatürk ve Deniz

13-19 Makale Podlu Pervane Analizi için bir yöntem

21-28 Makale Gemi ‹nfla Yan Sanayi ve Ar-Ge

29-41 Makale Çok amaçl› kullan›ml› klasik bal›kç› tekne tasar›mlar›

43-44 Makale B›çak S›rt›nda Ekonomi

46-61 Odadan Haberler

62-73 Bas›ndan Haberler

76-77 TMMOB’den Haberler

80-81 Tersanelerimizi Tan›yal›m: Yard›mc› ve Türkter Tersaneleri

82-83 Tersanelerimizi Tan›yal›m: Gisan Tersanesi

87-89 Tersanelerimizde ‹nfla Edilmekte Olan Gemiler

90-93 Tersanelerimizden Haberler

96-101 Tescilli Bürolar›m›zdan

103-104 Sektörden Haber

106 Kitap Köflesi

108 Üyelerimizden Haberler

109-111 Kim Kimdir


sunufl

De¤erli Meslektafllar›m,

Geçti¤imiz üç ayda Gemi Mühendisleri Odas› çok aktif, hareketli ve yo-¤un bir dönem geçirdi. Bu yo¤unlu¤un büyük bir bölümü Gemi Makine-leri ‹flletme Mühendisleri Odas›n›n, Serbest Mühendislik Müflavirlik Hiz-metleri Büro Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeli¤i ile ilgili odam›z›n yü-rüttü¤ü faaliyetlerden kaynakland›. Odam›z bu süreçte meslek ve mes-lektafl haklar›m›z› sonuna kadar savunmufl ve yay›nlanan yönetmeliktebelli bir aflama kaydedilerek gemi mühendislerinin haklar›yla ilgili baz› sa-k›ncalar ortadan kald›r›lm›flt›r. Yay›nlanan yönetmelikte bulunan ve oda-m›z taraf›ndan kabul edilemez olan baz› maddeler için çal›flmalar›m›z yo-¤un bir flekilde sürmektedir. Bundan sonra odam›z yasal haklar›n› kulla-narak kararl› mücadelesini sürüdürmeye devam edecektir.

Gemilerin infla edildi¤i tersaneler ülkelerin vazgeçilmez sanayileri duru-mundad›r. Türkiye’de bir y›lda infla edilen gemiler, DWT baz›nda dünya-da infla edilen gemilerin % 0.7’sini oluflturmaktad›r, say› baz›nda ise dün-yada yap›lan her 100 gemiden 23’ü ülkemizde yap›lmaktad›r. Yurtd›fl›nayap›lan gemilerde talep patlamas› yaflamam›z, kalitemizin kabul edilebilirve çizilen projelerin denizcilik ve maksad›na uygun evsafta oldu¤unu gös-termesi aç›s›ndan çok önemlidir. Yaflanan bu siparifl patlamas›n›n bafl ak-törü olan siz de¤erli meslektafllar›m›z› kutluyor ve ellerinize sa¤l›k diyoruz.

Ülkemiz ve gemi infla sanayii için bugüne kadar oldu¤u gibi bundansonra da çal›flmaya devam edece¤iz. ‹hraç kalemleri içerisinde gemi ihra-c›n›n 5. s›rada olmas› bu onurumuzu art›rmaktad›r. En k›sa sürede ihraçkalemleri içerisinde 1. s›raya ç›kaca¤›m›zdan en ufak bir flüphem yoktur.Geçti¤imiz aylarda dünyada ilki gerçeklefltirilmifl (Malta fiahini) yelkenlimega yat›n üyemiz meslektafl›m›z Sn. Baki Gökbayrak’›n kendi ifadesi iletak›m kaptanl›¤›nda yap›larak ihraç edilmesi mesle¤imizi ve ülkemizionurland›rm›flt›r. Projede eme¤i geçen tüm üyelerimizi kutluyor, baflar›-lar›n›n devam›n› diliyoruz.

Cumhuriyetimizin 83. y›l›n› kutlad›¤›m›z bugünlerde, do¤umunun 125.y›l›nda Ulu Önder Atatürk’ü sayg› ve sevgi ile anarak tüm üyelerimizin 29Ekim Cumhuriyet Bayram›n› kutluyor, ayd›nl›k ve güzel günler diliyorum.

Geçti¤imiz üç ayl›k dönemde GEMISEM (Gemi Mühendisleri Odas› Sü-rekli E¤itim Merkezi) taraf›ndan 2007 y›l› Bilirkiflilik e¤itimi ve Bodrum’-da Maxsurf kursu verilmifltir, Odam›z›n web sayfas› yeniden tasarlanm›fl-t›r. Bundan sonra da üyelerimize yönelik her türlü e¤itim ve yay›n faali-yetleri artarak devam edecektir.

Her geçen gün daha kaliteli bir hale gelen dergimizin haz›rlanmas›ndaeme¤i geçen herkese teflekkürlerimi sunar, sa¤l›k, baflar› ve mutluluklardilerim.

Yönetim Kurulu Ad›naS.Sacit DEM‹R

Genel Baflkan

Gemi ve Deniz TeknolojisiNaval Architecture & Marine

Technology

T.M.M.O.B.

GEM‹ MÜHEND‹SLER‹ ODASI

Ad›naSahibi

Mustafa Zorlu

Yaz› ‹flleri MüdürüTamer Y›lmaz

Yay›n KuruluProf. Dr. Ahmet Dursun Alkan

Prof. Dr. Abdi KüknerDoç. Dr. Tamer Y›lmaz

Yrd. Doç. Dr. Bar›fl BarlasMustafa Zorlu

Yönetim YeriAlt›ntepe, Galipbey Cad.

Gökflen Apt. No:5/1Maltepe / ‹STANBUL

Tel: (0216) 388 50 27 - 388 27 51Faks : (0216) 388 62 94e-mail: [email protected]:/www.gmo.org.tr

DizgiYeflim Y›ld›z

Grafik Tasar›mÖzge Özgüner

Bask›Mart Matbaac›l›k0212 321 23 00

(ISSN-1300/1973)Bask› Tarihi : Ekim 2006

Bask› Say›s› : 2250


makaleU.B. Çelebi1, Y. Erdem2

Atatürk ve Deniz“Denizcili¤i Türk'ün büyük ulusal ülküsü olarak düflünmeli ve

onu az zamanda baflarmal›y›z.”

M. Kemal ATATÜRK

“Denize inmek medeniyetin fliar›-d›r...” diyerek, denize inmeyi me-deniyetin iflareti olarak gösterenAtatürk’ün, herkes taraf›ndan bili-nen afl›r› bir deniz tutkusu olmufl-tur. Bir söylevinde “...Arkadafllar,en güzel co¤rafi vaziyette ve 3 ta-raf› denizle çevrili olan Türkiye; en-düstrisi, ticareti ve sporu ile, en ile-ri denizci millet yetifltirmek kabili-yetindedir. Bu kabiliyetten istifade-yi bilmeliyiz, denizcili¤i Türkün mil-li ülküsü olarak düflünmeli ve onuaz zamanda baflarmal›y›z...” diyenCumhurbaflkan› Gazi Mustafa Ke-mal Atatürk, donanmaya ve deniz-cili¤e kendi döneminde büyükönem verdi¤i gibi, denizi de sevmiflve deniz sporlar›yla da u¤raflm›flt›r.

Do¤aya ve denize afl›k bir insanolan Mustafa Kemal Atatürk, deni-ze inmeyi uygarl›¤›n bir sembolüolarak görmüfltür. Denize yak›n ol-mak, yüzmek ve kürek çekmek,denizin sakin güzelli¤i karfl›s›ndadinlenmek amac›yla Florya’dakiCumhurbaflkanl›¤› Köflkü’nü yap-t›rm›flt›. Böylece Florya’n›n daha

sonralar› ‹stanbul’un en gözde plajve sayfiye yeri olmas›na da etkisiolmufltur. Florya’n›n yükselifli,1935 y›l› Haziran’›nda bafllam›flt›.1935 y›l› Haziran ay›n›n ilk Cumagünü Atatürk, ‹stanbul çevresindeyapt›¤› gezilerinden birinde, Yeflil-köy’e, oradan da Florya’ya geçmifl-ti. Masmavi denizle buluflan k›y›la-r›n, bombofl ve bak›ms›z oluflunason derece üzülerek yan›ndakileredönüp; “bütün güzelli¤ine ve ya-k›nl›¤›na ra¤men, deniz bize küs-kün görünmüyor mu?...” diye sor-mufltur. Yan›ndakiler, onun eliyleiflaret etti¤i yerlere bakarken Ata-türk sözlerine devam ederek; “‹s-tanbul’u fethetmifliz, ama buray›henüz elde edememifliz” demifltir.Atatürk, daha sonra sahile inerekkumsalda dolaflm›fl ve deniz kumu-nu incelemifl, geceyi o bölgede eviolan ‹stanbul milletvekili fiükrüO¤uz’un evinde misafir olarak ge-çirmifltir. Ertesi gün, ilk ifli ise Flor-ya’n›n imar› için emir vermek ol-mufltur. Haz›rlanan üç proje aras›n-dan Güzel Sanatlar Profesörlerin-

den Seyfi Ar›kan’›n; “denize çak›l-m›fl a¤aç kaz›klar üzerinde yükse-len kutu gibi, ahflap bir deniz köfl-kü ve yine ahflaptan yap›lma bir is-kele ile kumsala ba¤lanan müteva-zi ve flirin” projesi be¤enilmiflti. Be-¤enilen bu proje, Atatürk’ün deverdi¤i emir ile ‹stanbul Valisi Mu-hittin Üstünda¤ ve ilgili zevat tara-f›ndan büyük bir h›zla iflleme ko-nulmufltur. Bu Deniz Köflkü, bölge-nin imar› üzerinde durulmaya bafl-lanmas› için de sebep olmufltur.Cumhurbaflkanl›¤› Köflkü’nün çev-resi tabi ki ihmal edilemezdi, he-men yaverlik ve katiplik binalar›,halk tipi konutlar, plajlar, yollar veparklar yap›ld›. Böylece Florya’n›nda tarihi de¤iflmeye bafllad›. Çokde¤il; bir–iki y›l sonra Florya plajla-r›, ‹stanbul’un en gözde ve en ka-labal›k plajlar› aras›nda yerini al-m›flt›r. Atatürk, uzun k›fl aylar›n›nyorgunlu¤unu, yaz aylar›n› geçirdi-¤i bu deniz köflkünde ç›karm›fl, bu-rada geçirdi¤i günlerinde halk›naras›nda denize girmifl ve bol bolkürek çekmifltir. Gazi Mustafa Ke-

1 YTÜ, Makine Fakültesi, Gemi ‹nflaat› ve Makineleri Mühendisli¤i Bölümü, Y›ld›z - ‹stanbul, Türkiye, E-posta: [email protected], Tel: 0212 259 70 70

2 Selah Tersanesi, Tersaneler Cad. No:4 Tuzla – ‹stanbul , Türkiye, E-posta: [email protected], Tel: 0216 395 45 02

mal Atatürk, ‹ngiltere Kral› VIII. Ed-ward’› da bu köflkte a¤›rlam›flt›.Kral, bu köflke hayranl›¤›n›; “Benbir kral›m ama denizin üzerindeböyle flirin ve sakin bir düflünme vedinlenme yerine sahip de¤ilim. He-le böyle halk›n yan›nda, halkla bu-lunmak flerefi çok ama çok büyükbir fleydir...” fleklinde ifade etmifltir.

Atatürk, 1937 y›l›nda Fenerbahçeve çevresindeki ziyaretleri s›ras›n-da, Fenerbahçe Burnu’nun, Kala-m›fl Koyu’na bakan k›y›lar›n› çokbe¤enmifl ve buradaki köhne men-dire¤in hemen onar›lmas›n› ve “bu-ras›n› deniz sporlar› merkezi halinegetirelim...” diyerek, Fenerbahçek›y›lar›n›n gençli¤in deniz sporlar›y-la u¤raflaca¤› bir merkez haline ge-tirilmesini istemifltir. Bu iste¤i iseancak onun ölümünden sonramümkün olabilmifltir. Günümüzdebu k›y›larda dizilen ‹stanbul YelkenKulübü, Fenerbahçe Spor Kulübüve Galatasaray Spor Kulüplerinindeniz sporlar› tesisleri, Atatürk’ünaziz ruhunu flad etmektedir.

Atatürk, denize olan büyük sevgi-si nedeniyle ‹stanbul’da bulundu¤uyaz aylar›nda özellikle Moda Ko-yu’nda yap›lan yelken ve kürek ya-r›fllar›n› Acar Motoru ve Ertu¤rulYat›’ndan izlemekten de büyük birzevk al›rd›. 1 Temmuz Denizcilik veKabotaj Bayram› nedeniyle ModaKoyu’nda yap›lan deniz flenlikleribaflta olmak üzere önemli yar›flgünleri Acar Motoru ve Ertu¤rulYat›, Atatürk’ün yar›fllar› en iyi bi-çimde izleyebilece¤i yere gelirdi.Deniz sporlar›n› gelifltirmek ama-c›yla, Moda Deniz Kulübünün ku-rulmas›nda da Mustafa Kemal’inCelal Bayar’› teflvik etti¤i de bilinenbir gerçektir. Atatürk’te, kurulu-flundan k›sa bir süre sonra 1 Tem-muz 1935 günü kulübü ziyaret et-

mifl, kulübün çal›flmalar› hakk›ndabilgi alm›flt›r. Ulu Önder Atatürk,döneminde uzun bir süre Ertu¤rulYat› Cumhurbaflkanl›¤› Yat› olarakkullan›lm›flt›r. ‹ran fiah› R›za Pehle-vi, ‹ngiliz Kral› VIII. Edward ve Ür-dün Kral› Abdullah’› da bu yattaa¤›rlam›flt›r. Fakat daha sonralar›yeni bir gemi ihtiyac› hissedilmifl veSavarona Yat› 1 Mart 1938 günüTürk Hükümeti taraf›ndan sat›n al›-narak, 24 Mart günü, Soutthamp-ton Liman›’nda üzerine ay-y›ld›zl›bayra¤›m›z çekilmifltir.

Özel hayat›nda oldu¤u gibi, dev-let hayat›nda da denize ayr› bir yerve önem veren Atatürk’ün 10 Ka-s›m 1938 günü hayata gözleriniyummas› üzerine, Ankara’dakiebedi istirahatgah›na olan son yol-

culu¤una da denizden u¤urlanm›fl-t›r. 19 Kas›m 1938 sabah› Dolma-bahçe’den törenle hareket edenaziz naafllar›, Kabatafl TophaneKöprü – Salk›msö¤üt ve GülhanePark› yoluyla Sarayburnu’na getiril-mifl, buradan Yavuz Z›rhl›s›na gö-türülmek üzere Zafer Muhribi’neal›nm›fl ve Yavuz’a nakli s›ras›ndaher befl dakikada bir top at›fl› yap›l-m›flt›r. Aziz naafl› Yavuz Z›rhl›s›naç›kar›l›rken uluslar aras› “B” sanca-¤› önce toka edilmifl ve daha sonraaryas›yla beraber 101 pare top at›l-mak suretiyle selamlanm›flt›r. Ya-vuz, Haydarpafla’dan hareketinden‹zmit’e var›ncaya kadar 15 dakika-da bir ihtiram toplar› at›lm›flt›r. Da-ha sonra aziz naafllar› ‹zmit’te tre-ne nakledilmifltir.

Ekim 20068

makale

Gemi ve Deniz Teknolojisi

Kurtulufl Savafl› tarihinde Band›rma Vapuru'nun kuflkusuz

ayr› bir yeri vard›r. Büyük önder Atatürk 16 May›s 1919 günü

Galata R›ht›m›ndan bir motorla ayr›larak K›z Kulesi aç›¤›nda

bekleyen band›rma Vapuru'na geçmifl ve 9. ordu karagah›

mensuplar›yla ‹stanbul'dan ayr›lm›flt›r. Atatürk Band›rma

Vapuru'nun K›z Kulesi aç›klar›nda aranmas›na takiben düflman

z›rhl›lar› aras›ndan geçerek, güvertedekilere flunlar› söylemifltir.

“Bunlar iflte böyle yaln›z demire, çeli¤e, silah kuvvetine

dayan›rlar. Bildikleri fley yaln›z madde… Bunlar hürriyet

u¤runa ölmeye karar verenlerin kuvvetini anlayamazlar.

Biz, Anadolu’ya ne silah, ne cephane götürüyoruz; biz ideal

ve iman götürüyoruz.”

Band›rma Vapuru


makale

Atatürk'ün Yat› "Savarona"

‹smini Hint okyanusundaki bir de-niz kuflundan alan Savarona yat›-n›n yap›m›na 29 Temmuz 1930 ta-rihinde bafllanm›fl ve 28 Mart 1931tarihinde denize indirilmifltir. Yat4.000.000-USD’a imal edilmifltir.Yat, döneminin en büyük özel yat›olup, içi antika merakl›s› sahibininiste¤i do¤rultusunda dünya’n›ndört bir yan›ndan getirilmifl özel vetarihi eflyalarla zenginlefltirilmifltir.

Atatürk, yeni bir cumhurbaflkanl›¤›yat› için emir verdi¤inde, araflt›r-malar sonucu ‹ngiltere’nin Sout-hampton liman›nda sat›fla ç›kar›laneflsiz Savarona yat› uygun görül-müfltür. Alman tekni¤inin bir hari-kas› olan Savarona'y› elinden kaç›r-mak istemeyen Almanya, Kruppfirmas›n›n deste¤i ile Savarona Ya-t›'na haciz koyar. Fakat daha son-ra, Atatürk'e karfl› büyük sempatisiolan Amerika'n›n o zamanki bafl-kan› Roosvelt, Savarona Yat›'n›nüzerindeki Almanya'n›n koymufloldu¤u hacizin en k›sa zamandakald›r›larak, Türkiye'ye sat›lmas›n›;aksi halde o s›ralarda, New York Li-man›'nda bulunan ünlü Alman tran-satlanti¤inin haczedilece¤ini Hitler'ebildirir. Sonunda Almanya haczi kal-d›rarak, Savarona'n›n Hamburg Li-man›'ndan ç›kmas›na izin verir. 24Mart 1938 tarihinde Türk Bayra¤›çekilerek, sat›n almak için gelenheyet üyelerine (Londra Büyükelçi-

miz Fethi Okyar, Cumhurbaflkanl›¤›Baflkatibi Hasan R›za Soyak, HavaMüsteflar› Sadullah Güney, ‹fl Ban-kas› Genel Müdürü Muammer Erifl,Etibank Genel Müdürü ‹lhami NafizPamir) teslim edilir.Hamburg Liman›’nda bak›m veonar›mlar› yap›lan Savarona, ‹stan-bul sular›na gelip 1 Haziran günüö¤leden sonra Dolmabahçe Sara-y›’n›n önünde demirlemifltir. Ata-türk gibi daha herkes ilk görüfltebu geminin güzelli¤ine hayran kal-m›flt›r. Savarona’y› çok be¤enenAtatürk; “Ne olurdu bu gemi elimi-ze birkaç sene evvel geçmifl olsay-d›” demekten kendini alamam›fl veyatta kalmaya karar vermifllerdir.Atatürk, Savarona’da kald›¤› gün-lerde Marmara’da çeflitli seyirleryapm›flt›r. 9 Temmuz 1938 günüBakanlar Heyetini Savarona’datoplam›fl, ö¤leden sonra yap›lan butoplant› 3,5 saat sürmüfl ve Bakan-lar Kurulu ile yapt›¤› son toplant›olmufltur.

Son zamanlarda giderek artan ra-hats›zl›¤› nedeniyle pek sevdi¤i buyatta ço¤u zaman›n› yatakta geçir-di. Bir gün flöyle dedi:-Bir çocuk oyunca¤›n› bekler gibibu yat› beklemifltim. Mezar›m m›olacak bu tekne benim?Atatürk, Savarona’da kald›¤› müd-detçe geminin yard›mc› kuvvet vetenvirat devrelerini besleyen maki-nenin gürültü ve sars›nt›s›ndan ra-hats›z oldu¤undan gemi Dolma-bahçe önüne demirledi¤i zamanbordas›na denizalt› gemisi gönde-rilerek bataryalar›ndan elektrikal›nm›flt›r. Ömrünün son senesinin54 gününü yatta geçirerek 25Temmuz 1938 gününün ilk saatle-rinde, gece saat 01:00’de Savaro-na Yat›’ndan hasta olarak ayr›larakDolmabahçe Saray›’na geçmifltir.Atatürk’ün Savarona yat›nda kal-m›fl oldu¤u 54 gün süresince kul-land›¤› karyola, komodin ve komp-le yatak tak›mlar› da Deniz Müze-sinde, müzenin Atatürk salonundateflhir edilmektedir.Savarona, II. Dünya Savafl› sonra-s›nda Türk Deniz Kuvvetleri’ninonu e¤itim gemisi olarak kullan-mas›na kadar bir daha yelken aç-mad›. 1989 y›l›nda Savarona’y›hurdaya ç›karma karar› al›nd›; an-cak Kahraman Sad›ko¤lu son daki-

Ekim 200610

makale


ka karar›yla yat› 49 y›ll›¤›na kiralad›ve Savarona’y› önceki görkemin-den daha iyi bir hale kavuflturmakiçin çok çaba isteyen yeniden döfle-me ifline bafllad›. Yat Cumhurbaflkan› ‹smet ‹nönüdöneminde de Cumhurbaflkanl›¤›yat› olarak korundu. 2 Temmuz1951 tarihinde Savarona yat› DenizKuvvetleri Komutan›na devredile-rek okul gemisi olarak kullan›lmayabaflland›. Gezilerinde Savaronaokul gemisi flanl› Türk bayra¤›n›u¤rad›¤› ülkelerin sular›nda dalga-land›rm›fl, bu ülkelerle aram›zdakardefllik, dostluk ba¤lar›n› kuvvet-lendirmifltir.

1937 Hükümet Program›nda Atatürk 1937 y›l›nda hükümetprogram›n› aç›klarken,denizcili¤everdi¤i önemi çok net bir biçimdebu sözlerle belirtmifltir. "......Denizcilik sadece ulaflt›rma iflide¤il, ikitisadi ifl olarak anlafl›lacakve tersaneler, gemiler, limanlar veiskeleler inflaa edilecek, deniz spor-lar› kulüpleri kurulacak ve korunupgelifltirilecektir. Çünkü: Topraklar›nucu deniz olan bir ulusun s›n›r›n›,halk›n›n kudret ve yetene¤inin hu-dudu çizer. En uygun co¤rafi ko-numda ve üç taraf› denizlerle çevri-li olan Türkiye; endüstrisi, ticaretive sporu ile en ileri bir denizci ulusyetifltirmek yetene¤indedir. Bu ye-tenekten yararlanmas›n› bilmeliyiz.Denizcili¤i Türk'ün büyük ulusal ül-küsü olarak düflünmeli ve onu azzamanda baflarmal›y›z....."

Atatürk’ün Deniz Kuvvet-lerine Verdi¤i ÖnemUlu Önder ATATÜRK, TürkiyeCumhuriyeti’nin kuvvetli bir do-nanmaya sahip olmas› gere¤ine

inanm›fl ve denize ait konularaa¤›rl›k verip deniz kuvvetinin diplo-masi alan›nda oynad›¤› rolü daimatakdir etmifltir.11-21 Eylül 1924 tarihleri aras›ndaATATÜRK, Cumhuriyet Donanma-s›n›n ilk denize ç›kan gemisi HAM‹-D‹YE Kruvazörü ile Karadeniz Seya-hatine ç›km›flt›r. Bu seyahati esna-s›nda gemi subaylar›na en s›k vur-gulad›¤› husus flöyledir:“Donanmas›z Anadolu olmaz. Do-nanmadan yana kuvvetli olmakTürkiye’nin savunmas› için flartt›r.Donanmam›z izledi¤imiz politika-n›n da kuvvetli deste¤i olacakt›r.”ATATÜRK’ün Hamidiye ile seyaha-tinden iki ay sonra, ATATÜRK’ündirektifleriyle Bahriye Vekaleti (De-nizcilik Bakanl›¤›) 30 Aral›k1924’te teflkil edilmifltir. Daha son-ra Bahriyenin geliflimi için sistema-tik bir politika izlemifltir. ATATÜRK,deniz politikas› ile ilgili olarak fluyorumu yapm›flt›r:“D›fl pazarlardan sat›n al›nan gemi-ler ile Donanma yap›lamad›¤›n› sizde biliyorsunuz. Donanma, sadecek›y› koruyacak bir kuvvet de¤il,bundan daha önemli olarak denizyollar›n›n güvenli¤ini sa¤layacakbir kuvvettir. Anadolu’da yaflad›kçabu bak›mdan ihtiyac›m›z daha bü-yüktür. Evvela çekirdek bir Donan-ma yapmakla yetinip, Deniz Sanayive Ticaretimizi gelifltirmeliyiz. Bun-dan sonra Memleket Sanayiindenf›flk›racak Donanmay› yapmak dakolay olacakt›r. ‹lk befl senede ken-dimizi toplay›p devrimleri yapar›z,ikinci befl senede dünyaya kendi-mizi tan›t›r›z. Üçüncü befl senede‹ngiliz Kral›na yurdumuzu ziyaretettiririz.”Ulu Önder ATATÜRK, 1925 y›l›n›n21 Eylül günü Bursa’ya yapt›¤› se-yahatte ‹zmit’e kadar tren ile gel-

mifl ve Mudanya’ya deniz yolu ilegeçmeden önce henüz onar›lma-m›fl olan YAVUZ Gemisini ziyaretetmifltir. ATATÜRK, bu gemide Do-nanma Komutan› Yarbay Necati’ye flunlar› söylemifltir: “YAVUZ Gemisine ilk defa geliyo-rum. fiimdiye kadar YAVUZ Türkbayrakl› bir Alman Gemisi idi. Ya-ral› da olsa bugünkü flekli o za-mandan daha çok de¤erlidir. Bugemiyi Türk Milletinin ihtiyac› olansa¤lam ve kudretli bir z›rhl› fleklinesokaca¤›z. Bu kudret, silah bak›-m›ndan sizlere, d›fl politika bak›-m›ndan bizlere büyük hizmetlergörecek, gurur sa¤layacakt›r.” Ni-tekim bu sözlerden iki y›l sonra,1927 y›l›nda Yavuz’un moderni-zasyonu tamamlanm›fl ve Ege’yeç›km›flt›r.20 Temmuz 1936’da Montrö Bo-¤azlar Sözleflmesinin imzalanma-s›ndan 40 gün sonra ‹ngiliz Kral›VIII. Edward 03 Eylül-06 Eylül 1936tarihleri aras›nda Atatürk’ün resmidavetlisi olarak Türkiye ziyaretindebulunmufltur. ‹ngiltere Kral› VIII.Edward’›n Türkiye’yi ziyaretindeATATÜRK ile çeflitli devlet sorunla-r›n› da görüflmüfltür. 1937 y›l›nda,Türk Deniz Kuvvetleri için ikisi Al-manya’da, ikisi de ‹stanbul Taflk›-zak Tersanesi’nde infla edilecekolan dört denizalt› gemisinin isim-leri hakk›nda Cumhurbaflkan› ATA-TÜRK’ün, zaman›n Baflbakan› CelalBAYAR’a verdikleri direktifleri flöy-ledir:“Yeni dört denizalt› gemimiz içinbuldu¤umuz isimler flunlard›r: 1) SALDIRAY, 2) BATIRAY, 3) ATILAY, 4) YILDIRAY.Sald›ran, bat›ran, at›lan ve y›ld›rananlam›na gelen denizalt›lar›m›z›nisimlerden, ATATÜRK’ün yurt sa-vunmas› söz konusu oldu¤unda ne


makale

kadar sert ve gerçekçi oldu¤u birkez daha anlafl›lmaktad›r. ATA-TÜRK, stratejik dehas› ve öngörüsüile Cumhuriyet Donanmas›n›n flekil-lenmesinde büyük rol oynam›flt›r.

TeflekkürBu çal›flma süresince beraber çal›fl-t›¤›m›z, Yeflim Y›ld›z’a yard›mlar›için teflekkürü bir borç biliriz.

1976 y›l›nda Band›rma’da do¤du. Bal›kesir Lisesi'nden 1993 y›l›nda, Y›ld›z Teknik Üniversitesi Gemi ‹nflaat› Mühendisli¤iBölümü’nden 1998 y›l›nda mezun oldu. Ayn› üniversitede yüksek lisans e¤itimini 2001 y›l›nda tamamlad›. Halen Y›ld›zTeknik Üniversitesinde Gemi ‹nflaat› ve Gemi Makineleri Mühendisli¤i Bölümü, Gemi Hidromekani¤i Anabilim Dal›’nda

Doktora e¤itimini sürdürmektedir.

1968 y›l›nda Ergani’de do¤du. Lisans e¤itimini Y›ld›z Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi, Gemi ‹nflaat› ve Gemi Makineleri Mühendisli¤i Bölümü’nde tamamlad›. 1993 y›l›nda ODTÜ ve Münih Kaynak Cemiyeti’nin (SLV-DVS) beraberdüzenledi¤i Avrupa Kaynak Mühendisli¤i e¤itimini baflar›yla tamamlad›. 1990-1992 y›llar› aras›nda Sedef Tersanesi’ndetekne üretim mühendisi olarak çal›flt›. 1992-1999 tarihleri aras›nda Marmara Tersanesi’nde önce üretim sonra dizaynbölümlerinde çal›flt›. 1999-2000 tarihleri aras›nda Gemak Tersanesi’nde Yeni infla bölümünde çal›flt›ktan sonra MarmaraTersanesi’nde A¤ustos 2006 y›l›na kadar Dizayn Müdürü olarak görev yapt›. Yücel Erdem, Eylül 2006’dan beri Selah Tersanesi’nde Dizayn Müdürü olarak görevine devam etmektedir.

U¤ur Bu¤ra ÇELEB‹

Yücel ERDEM

Kaynaklar1. Deniz Magazin Dergisi Ocak-

fiubat 2001

2. Metel, Raflit; Atatürk ve Donanma Deniz Kuvvetleri Komutanl›¤› Yay›n›, ‹stanbul,1966

3. Ülger, Erifl; Mustafa Kemal Atatürk,Cilt:I – II.

4. Deniz Kuvvetleri Dergisi, Say›:514,Temmuz 1981, Deniz Kuvvetleri Komutanl›¤› Bas›mevi,Ankara,1981

5. Özel, Mehmet; Atatürk, TC Kültür Bakanl›¤› Güzel Sanatlar

Genel Müdürlü¤ü,Ankara,1990

6. http://www.badim.com.tr

7. http://www.kultur.gov.tr

8. http://www.denizce.com

9.http://www.dzkk.tsk.mil.tr/turkce/AtaturkDeniz.asp


makale

Podlu pervane analizi için bir yöntemA Method for the Analysis of Podded Propulsors

fiakir Bal1, Hakan Aky›ld›z2, Mesut Güner3

In this paper, the performance of the podded propeller and the flow characteristics around the pod unit

are analysed. To do this, the flow domain around the podded propeller is divided into three parts; i)

the axisymmetric pod part, ii) the strut part and iii) the propeller part. While the pod and strut parts are

modelled by a low-order boundary element method (BEM), the flow field around the propeller blades and

the forces on the propeller blades are determined using a vortex lattice method (VLM). Coupling of the BEM

and the VLM is carried out in an iterative manner to incorporate the effect of the pod (and strut) on the

propeller, and vice versa. This iterative numerical method is applied to a sample Szantyr’s podded propeller

with zero-yaw angle to compare the results with those of experimental measurements and other numerical

methods. The effect of pod unit (with and without strut) on the propeller and vice versa is discussed.

ÖZETBu makalede, podlu pervanelerinperformans› ve pod etraf›ndakiak›m karakteristikleri incelenmek-tedir. Bunun için, podlu pervaneetraf›ndaki ak›m üç bölgeye ayr›l-m›flt›r: 1) Eksenel simetrik pod, 2)Strut, ve 3) Pervane bölgeleri. Podve Strut, panel yöntemiyle (BEM,Boundary Element Method) mo-dellenirken pervane kanatlar› et-raf›ndaki ak›m alan› ve kanatlaragelen kuvvetler girdap a¤ yönte-miyle (Vortex-Lattice Method) he-saplanmaktad›r. Dolay›s› ile, podve strut’›n pervane üzerindeki ya

da pervanenin pod ve strut üze-rindeki etkileri iteratif bir flekilde,bu iki yöntem kullan›larak gerçek-lefltirilmektedir. Bu iteratif say›salyaklafl›m, di¤er say›sal ve deney-sel çal›flmalarla karfl›laflt›rabilmekiçin, s›f›r derecelik aç›da, Szantry’›npodlu pervanesine uygulanm›flt›r.Podun (strut ve strut olmaks›z›n)pervane üzerindeki ve pervane-nin pod üzerindeki etkileri tart›-fl›lmflt›r.

Anahtar Kelimeler: Podlu Pervane, Girdap-A¤ Tekni¤i,Panel Yöntemi.

1. G‹R‹fiPodlu pervane sevk sistemleri, ge-leneksel sevk sistemlerine alternatifolarak geliflmeye bafllam›fl ve artanbir flekilde popüler olmaya devametmektedir. Podlu pervane sevksistemi klasik olarak eksenel simet-rik bir pod, buna ba¤l› bir strut vepervaneden oluflmaktad›r. fiekil 1-3’de üç farkl› pod resmi görülmek-tedir. Bu çal›flmada, podlu pervanesevk sistemleri etraf›ndaki ak›m ka-rakteristikleri ve performanslar› ite-ratif say›sal bir yaklafl›mla hesap-lanmaktad›r. Bu konudaki araflt›r-malar, çok büyük bir h›zla ve de¤i-

1 ‹TÜ Gemi ‹nflaat› ve Deniz Bilimleri Fak., [email protected] ‹TÜ Gemi ‹nflaat› ve Deniz Bilimleri Fak., [email protected]Ü Gemi ‹nflaat› Müh. Böl., [email protected]

Ekim 200614

makale


flik podlu pervane sevk sistemleri için devam etmektedir((Mishra, 2005), (Gupta, 2004), (Kinnas, 2005), (Atlar,2004), (Bal, 2006) ve (Bal, Aky›ld›z ve Güner, 2006)). Daha önceki çal›flmalarda, girdap a¤ yöntemi (Vortex-Latti-ce Method) düzgün olmayan (non-uniform) ak›mda çal›flanpervaneler etraf›ndaki ak›m›n analizi için tan›mlanm›flt›r(Kerwin ve Lee, 1978). Daha sonra, girdap a¤ yönteminekavitasyon karakteristikleri de eklenmifl ((Lee, 1979) ve (Kin-nas, Griffin, Cho-i ve Kosal, 1998)) ve önder kenar civar›ndaviskoz etkiler de dikkate al›narak kavitasyon için yar› ampi-rik bir yöntem gelifltirilmifltir (Kinnas ve Fine, 1993). Szantyr,daha sonra, bu yar› ampirik yöntemi say›sal olarak gelifltir-mifl ve pervane için bir kavitasyon modeli oluflturmufltur(Szantyr, 1994). Bununla beraber, pervanenin performans›ve oluflan h›zlar daha basit bir yöntem olan “Kald›r›c› Hat(Lifting Line)” yöntemi ile de hesaplanabilir (Çelik ve Güner,2006).Bu çal›flmada, pervaneyi ve ak›m alan›n› analiz etmek içinSzantyr’›n yöntemine benzer bir yöntem olan girdap a¤ yön-temi kullan›lm›flt›r. Eksenel simetrik podlu pervane sistemi-nin etraf›ndaki ak›m alan› pervane etkili ve etkisiz olarak pa-nel yöntemleriyle çözülmüfltür. Green teoremine dayananpanel yöntemi eksenel simetrik pod ve strut problemini ayr›ayr› ele almaya olanak vermektedir. Dolay›s›yla pod vestrut’›n birbirleri üzerindeki etkileri analiz edilebilmektedir.Bu da iteratif bir yaklafl›mla ele al›nmaktad›r. Green teore-miyle elde edilen integral denklemleri paneller kullan›larakayr›klaflt›r›lmaktad›r. Bunun için, pod ve strut yüzeyleri sabitfliddetli dipol ve kaynak panelleriyle modellenmektedir ((Kin-nas ve Hsin, 1992) ve (Fine ve Kinnas, 1993)). Sonuç olarak,ayr›klaflt›r›lan integral denklemleri lineer denklem tak›mlar›-na dönüfltürülmekte ve bu denklem tak›mlar›n›n çözümleriile bilinmeyen potansiyel de¤erleri hesaplanabilmektedir.Daha sonra, panel ve girdap a¤ yöntemleri iteratif bir yakla-fl›mla beraber kullan›larak podlu pervane sistemi analiz edil-mektedir. Önce girdap a¤ yöntemi pod etkisi olmadan per-vane için çözülmekte ve pertürbasyon h›zlar› pod ve strut’›nkontrol noktalar›nda hesaplanmaktad›r. Sonra panel yönte-mi pervane etkisiyle eksenel simetrik pod için uygulanmak-tad›r. Pervane düzleminde pod ve strut’dan dolay› oluflanh›zlar panel yöntemiyle hesaplanmakta ve girdap a¤ yönte-mi düzeltilmifl sa¤ taraf denklemiyle yeniden pervane prob-lemine uygulanmaktad›r. Tüm bu hesaplamalar ve iteratifyaklafl›m, oluflan h›zlar ve potansiyel de¤erleri dikkate al›narakve ilgili denklemlerin sa¤ taraflar› de¤ifltirilerek gerçeklefltiril-mektedir. Bu iteratif yaklafl›m, yukar›da sözü edilen yöntem-ler kullan›larak sonuçlar yak›nsayana kadar tekrarlanmaktad›r.Elde edilen sonuçlar, deneysel ölçümlerle ve di¤er say›sal yön-temlerle karfl›laflt›r›lm›flt›r.

fiekil 1. Önden çekiflli (Pull Type-Tractor Type) model podlu bir pervane.

fiekil 2. Gemiye ba¤lanm›fl önden çekiflli podlu pervane.

fiekil 2. . ‹kiz pervaneli ve finli podlu bir pervane.


makale

2. PROBLEM‹N TANITIMIVE MATEMAT‹K FORMÜLASYONU

fiekil 4.’de görüldü¤ü gibi podlubir pervane sevk sistemi (perva-ne+pod+strut) göz önüne al›ns›n.Burada, iki koordinat sistemi ta-n›mlanm›flt›r: Podun ortas›nda, sa-bit koordinat tak›m› (Oxyz) ve pervane kanad›yla dönen (Oxpypzp)koordinat tak›m›. Podlu pervanesistemi iki k›s›mda analiz edilmifltir;1) Girdap a¤ tekni¤i (Vortex LatticeMethod) ile analiz edilen pervanek›sm› ve ii) Panel yöntemiyle (Boun-dary Element Method) analiz edilen pod ve strut k›s›mlar›.

Üç boyutlu pod ve strut sistemininetraf›ndaki ak›m alan›, düzenliak›m h›z› için pervane etkisiz olarakpanel yöntemi kullan›larak çözüle-bilir. Dolay›s› ile, ak›flkan bölgesih›z potansiyelleri kullan›larak afla-¤›daki flekilde tan›mlanabilir:

Burada , toplam h›z› ve ’da podve strut üzerine gelen ak›m h›z›n›göstermektedir. H›z potansyeliak›flkan bölgesinde Laplace Denk-lemini sa¤lamal›d›r,

Green teoreminin 3. özdeflli¤indenelde edilen pod ve strut üzerindekipotansiyel, Laplace Denkleminisa¤lar,

Green teoreminde p ve q noktalar›alan (field) ve kaynak (source) nok-talar›n› göstermektedirler. Ayr›ca,G(p;q) = 1/R Green fonksiyonunu,R(p;q) p ve q noktalar› aras›ndakiuzakl›¤› ve n cismin yüzeyine do¤-ru olan normal vektörü göster-mektedir. SP ve SS ise pod ve strut

yüzeylerini tan›mlamaktad›r. Gre-en teoremiyle elde edilen integraldenklemleri paneller kullan›larakayr›klaflt›r›lmaktad›r. Bunun için,pod ve strut yüzeyleri sabit fliddet-li dipol ve kaynak panelleriyle mo-dellenmektedir. Sonuç olarak, ay-r›klaflt›r›lan integral denklemleri li-neer denklem tak›mlar›na dönüfl-türülmekte ve bu denklem tak›m-lar›n›n çözümleri ile de bilinmeyenpotansiyel de¤erleri hesaplanabil-mektedir.Cisme uygulanan kinematik s›n›rkoflulu ak›m›n cisme te¤et olmas›n›gerektirdi¤inden kaynak fliddeti,

gelen ak›m›n h›z› cinsinden ta-rif edilir,

Yukar›daki denklemde, n cisim yü-zeyinden s›v›ya do¤ru olan normalvektörü gösterir. Kutta koflulu isestrut’›n izler kenar›nda h›z›n sonsuzolmas›n› gerektirir.

Kutta koflulu, cisimin izindeki po-tansiyel s›çramalara eflit olan, izlerkenar›n iki taraf›ndaki potansiyelle-rin farkl› olmas›na dayanan bir ko-fluldur.

Girdap a¤ yöntemi ve Panelyönteminin uygulan›fl›:Bu çal›flmada, panel yöntemi (podve strut’a uygulanan) ve girdap a¤yönteminin (pervane kanatlar›nauygulanan) ortak kullan›lmas›, h›z-lar ve potansiyeller de¤erleri gözö-nüne al›narak gerçeklefltirilmifltir.Pod ve strut, pervaneyi ya da per-

(1)

(2)

(3)

fiekil 4. Önden çekiflli (Pull Type-Tractor Type) podlu bir pervane ve koordinat sisteminintan›t›m›

(4)

sonlu izler kenarda (5)

Ekim 200616

makale


vane, pod ve strut’› h›zlar yoluylaetkilerken pod, strut’› ya da strut,pod’u potansiyeller yoluyla etkile-mektedir. Uygulanan iteratif ifllem-de, önce, girdap a¤ yöntemi perva-ne etraf›ndaki potansiyel da¤›l›m›n›bulmak için çözülmektedir. Dolay›-s›yla, kanat ve izindeki tekilliklerhesaplanmaktad›r. Sonra, pervanetaraf›ndan pod ve strut’›n kontrolnoktalar›nda indüklenen h›zlar he-saplanmaktad›r. Böylece, potansi-yel etkiler dikkate al›narak pod vestrut k›s›mlar› ayr› ayr› çözülmekte-dir. Ayr›ca, ak›m eksenel simetrikolmayan flekilde ele al›nm›flt›r.Problemin pod k›sm› için Green te-oreminden elde edilen potansiyel-ler, h›zlardan oluflan pervane etkisidikkate al›narak de¤ifltirilmektedir.Problemin strut k›sm› için ise, Gre-en teoreminden elde edilen potan-siyeller, pod etkisi ve h›zlardan olu-flan pervane etkisi dikkate al›narakde¤ifltirilmektedir. Sonuç olarak,pod ve strut problemi için yeni ifa-deler yandaki flekilde olacakt›r;

Burada, upr pod ve strut k›s›mlar›-n›n kontrol noktalar›nda pervanedolay›s›yla indüklenen h›zlar› gös-termektedir. ve de¤erleri isestrut taraf›ndan pod üzerinde in-düklenen potansiyeli ve pod tara-f›ndan strut üzerinde indüklenenpotansiyeli göstermektedirler.Bundan sonraki aflamada, pod vestrut üzerindeki panellerde kaynak

ve dipol da¤›l›m›ndan dolay› perva-ne kanatlar›n›n kontrol noktalar›n-da oluflan h›zlar hesaplan›r. Bu h›z-lar hesapland›ktan sonra pod vestrut etkileri dikkate al›narak iz ka-rakteristikleri de¤ifltirilir ve girdapa¤ yöntemi tekrar çözülür. Pervanekanatlar›na gelen h›zlar, pod vestrut dolay›s›yla oluflan h›zlar dik-kate al›narak modifiye edilir. Böy-lece iteratif ifllem, sonuçlar yak›n-sayana kadar sürdürülür.

3. SAYISAL SONUÇLAR

Uygulanan yöntemin do¤rulu¤unu

test etmek için deneysel verilerin

oldu¤u pod geometrileri ve perva-

ne kanatlar›n› kullanmak önemli-

dir. Böyle bir deneyin sonuçlar›

(Szantyr, 2001)’ de verilmifltir ve

deneysel çal›flma ile yap›lan bir kar-

fl›laflt›rma (Hsin, Chou ve Chen,

2002)’de sunulmufltur. Bu karfl›lafl-

t›rmada (Hsin, Chou ve Chen, 2002),

podlu pervane sistemi etraf›ndaki

ak›m alan› hem s›n›r eleman› yön-

temiyle hem de viskoz/potansiyel

ak›m çözücüyle hesaplanm›flt›r.Dolay›s›yla bu çal›flmada da, say›salyöntemin do¤rulu¤unu test etmekiçin, geometrik karakteristikleri vedeneysel sonuçlar› (Mishra, 2005)ve (Szantyr, 2001)’de verilen çek-me tipli podlu pervane sistemi se-çilmifltir. Çekme tipli podlu perva-ne sisteminde, pervane podu göv-

deye ba¤layan strut’›n önüne yer-lefltirilir. Dolay›s›yla ak›m, strut’›geçmeden önce pervaneyi geçer.Say›sal yöntemin tüm uygulamala-r› için pod aç›s› s›f›r derece seçil-mifltir. Pod-strut etkilefliminde potansiyelde¤erler gözönüne al›n›rken, podve strut’›n pervane ile olan etkilefli-minde h›z de¤erleri gözönüne al›n-maktad›r. Pod üzerindeki panel sa-y›lar› (10*16*10*30) (10: x-yö-nünde, podun önder kenar›ndanstrut’›n önder kenar›na kadar, 16:x-yönünde, strut’›n önder kenar›n-dan sonuna kadar, 10: x-yönünde,strut’›n sonundan podu’un sonunakadar, 30: te¤etsel yönde) ve strutüzerindeki panel say›lar› da(16x24) (16: strut’›n kirifl boyunca,24: genifllik boyunca) olarak al›n-m›flt›r. Bu durumda, pod ve strutüzerindeki boyutsuz efl bas›nç e¤ri-leri pervane etkili olarak ve de¤iflikilerleme katsay›lar› için (J=0.6 ve0.7) fiekil 5 ve 6’da gösterilmifltir.Pervanenin itme ve tork katsay›lar›(KT ve KQ) fiekil 7 ve 8’de (sadecepod-pervane durumu da dahil) de-neysel de¤erlerle karfl›laflt›rmal›olarak verilmifltir. Ayr›ca aç›k su ka-rakteristikleri de ayn› flekillere ek-lenmifltir. Bu durumda, strut’›npervane üzerindeki etkisi küçükolurken, podun etkisi pervaneninitme ve moment katsay›lar›n›n düfl-mesine sebep olmaktad›r. Yine,kullan›lan say›sal yöntemin iterati-ve ad›mlar› pervanenin itme katsa-y›s› için fiekil 9’da verilmifltir. Gö-rüldü¤ü gibi, 4. ad›m yak›nsam›flçözümdür. Ayr›ca, fiekil 10 ve11’de, s›ras›yla, pervane kanad›emme taraf› (suction side) ve ba-s›nç taraf›nda (pressure side) he-saplanm›fl boyutsuz bas›nç katsay›-lar› verilmifltir.

(6)

(7)


makale

4. SONUÇLAR

Bu çal›flmada, podlu pervane per-formans›n› ve etraf›ndaki ak›malan›n› analiz eden iteratif say›salbir yöntem sunulmufltur. Kullan›-lan say›sal yöntemde pod-strutetraf›ndaki ak›m alan› için panelyöntemi (boundary element met-hod), pervane kanatlar› etraf›n-daki ak›m alan› ve pervane üze-rinde indüklenen kuvvetler için

de girdap a¤ yöntemi (vortex lat-tice method) kullan›lm›flt›r. Kulla-n›lan iteratif say›sal yöntem, de-neysel karfl›laflt›rma yapmak ama-c›yla Szantry’›n podlu pervanesi-ne uygulanm›flt›r. Tüm hesapla-malarda pod sisteminin yaw aç›s›s›f›r derece olarak kabul edilmifl-tir. Aç›k su pervane de¤erleri ilekarfl›laflt›r›ld›¤›nda, pod’un varl›-¤›n›n pervanenin itme ve tork de-¤erlerini, ele al›nan bütün ilerle-

me katsay›lar› için düflürücü bir

etki yapt›¤› gözlenmifltir. Yine,

strut’›n pervane üzerindeki etkisi-

nin pod’un etkisi kadar fazla ol-

mad›¤› hesaplanm›flt›r. Elde edi-

len say›sal sonuçlar literatürde

mevcut olan say›sal sonuçlar ile

iyi bir uyum içindedir. Uygulanan

yöntem, itme tipi yada ikiz perva-

ne tipi gibi de¤iflik podlu pervane

sistemlerine de uygulanabilir.

fiekil 5. Pod ve strut üzerindeki pervane etkili efl bas›nç e¤rileri, J (ilerleme katsay›s›)=0.6.

fiekil 6. Pod ve strut üzerindeki pervane etkili efl bas›nç e¤rileri, J (ilerleme katsay›s›)=0.7.

fiekil 7. Pod ve strut etkili pervane boyutsuz itme katsay›s› de¤erleri.

fiekil 8. Pod ve strut etkili pervane boyutsuz moment katsay›s› de¤erleri.

KAYNAKLAR

Atlar M (ed.), (2004), “First International Conference on

Technological Advances in Podded Propulsion”,

University of Newcastle, UK.

Bal S, (2006), “Podlu Pervane Analizi ‹çin Say›sal Bir

Yaklafl›m”, Deniz Harp Okulu Bülteni, Say›:42, Nisan,

sf:43-59.

Bal S, Aky›ld›z H ve Güner M, (2006), “Preliminary results

of a numerical method for podded propulsors”, Proc. of

2nd TPOD Conference, Brest, France, 3-5 October.

Celik F ve Guner M, (2006), “Improved lifting line

method for marine propeller”, Marine Technology,

SNAME, 43, pp: 100-113.

Fine NE ve Kinnas SA, (1993), “A boundary element

method for the analysis of the flow around 3-D cavitating

hydrofoils”, Journal of Ship Research, 37, pp:213-224.

Gupta A, (2004), “Numerical Prediction of Flows around

Podded Propulsors”, Ocean Engineering Group Report

No: 04-6, The University of Texas at Austin, USA.

Hsin C-Y, Chou S-K ve Chen W-C, (2002), “A new pro-

peller design method for the pod propulsion system”,

Proc. of 24th Symp. on Naval Hydrodynamics, Fukuoka,

Japan.

Kerwin JE ve Lee C-S, (1978), “Prediction of steady and

unsteady marine propeller performance by numerical lift-

ing-surface theory”, Trans. SNAME, Vol. 86.

Kinnas SA (ed.), (2005), “University/navy/industry consor-

tium on cavitation performance of high speed propulsors

- presentations and progress reports”, 23rd Steering

Committee Meeting, The University of Texas at Austin,

USA.

Kinnas SA, ve Fine NE, (1993), “A numerical nonlinear

analysis of the flow around two- and three-dimensional

partially cavitating hydrofoils”, Journal of Fluid

Mechanics, 254, pp:151-181.

Kinnas SA, Griffin P, Choi J-K ve Kosal E, (1998),

“Automated design of propulsor blades for high-speed

ocean vehicle applications”, Trans. SNAME Vol. 106.

Ekim 200618

makale


fiekil 9. Pod ve strut etkili pervane boyutsuz itme ve moment katsay›lar›n›n yak›nsamas›

fiekil 10. Pervane kanad› emme taraf›nda hesaplanm›fl boyutsuz bas›nç katsay›s› da¤›l›m›.

fiekil 11. Pervane kanad› bas›nç taraf›nda hesaplanm›fl boyutsuz bas›nç katsay›s› da¤›l›m›.


makale

Kinnas SA ve Hsin C-Y, (1992), “A boundary element method for the analysis of the unsteady flow around extreme propellergeometries”, AIAA Journal, 30, pp:688-696.

Lee C-S, (1979), “Prediction of steady and unsteady performance of marine propellers with or without cavitation by numer-ical lifting surface theory”, PhD thesis, M.I.T., Department of Ocean Engineering.

Mishra B, (2005), “Prediction of performance of podded propulsors via coupling of a vortex-lattice method with an Euleror a RANS solver”, Ocean Engineering Group Report No: 05-1, The University of Texas at Austin, USA.

Szantyr JA, (1994), “A Method for analysis of cavitating marine propellers in non-uniform flow”, International ShipbuildingProgress, Vol.41, No.427, pp: 223-242.

Szantyr J, (2001), “Hydrodynamic model experiments with pod propulsors”, Oceanic Engineering International, 5(2), pp: 95–103.

1967 y›l›nda ‹stanbul’da do¤du. 1988 y›l›nda ‹stanbul Teknik Üniversitesi Gemi ‹nflaat› ve Deniz Bilimleri Fakültesi’nden

Gemi ‹nflaat› ve Gemi Makinalar› mühendisi ünvan›n› alarak mezun oldu. 1996 y›l›nda ‹stanbul Teknik Üniversitesi

“Gemi Hidromekani¤i” alan›ndan doktora derecesi ald›. Halen, ayn› fakültede ö¤retim üyesi olarak çal›flmaktad›r.

A.B.D.’de (Texsas-Austin Üniversitesi), ‹ngiltere’de (Newcastle Üniversitesi) ve Finlandiya’da (Helsinki Teknoloji Üniversitesi)

de¤iflik zamanlarda misafir araflt›r›c› ve misafir ö¤retim üyesi olarak çal›flmalarda bulunmufltur. Say›sal gemi

hidrodinami¤i, gemi direnci analizi, gemi pervanesi dizayn›, tak›nt› dizayn›, yüksek sürat hidrodinami¤i bafll›ca çal›flma ve

ilgi alanlar›d›r.

fiakir BAL

1965 y›l›nda ‹stanbul’da do¤du. 1987 y›l›nda ‹stanbul Teknik Üniversitesi Gemi ‹nflaat› ve Deniz Bilimleri Fakültesi’nden

Gemi ‹nflaat› ve Gemi Makinalar› mühendisi ünvan›n› alarak mezun oldu. 1999 y›l›nda ‹stanbul Teknik Üniversitesi “Gemi

‹nflaat› Mühendisli¤i” program›ndan doktora derecesi ald›. Halen, ayn› fakültede ö¤retim üyesi olarak çal›flmaktad›r. 2005

y›l›ndan beri ise dekan yard›mc›s› olarak görevini sürdürmektedir. Lineer olmayan dalga kuvvetleri, gemi hidrostati¤i ve

stabilitesi , tank içindeki s›v› çalkant› hareketlerinin hidrodinamik analizi, gemi hareketleri, podlu pervane bafll›ca çal›flma

ve ilgi alanlar›d›r.

Hakan AKYILDIZ

1967 y›l›nda Malatya’da do¤du. 1988 y›l›nda ‹stanbul Teknik Üniversitesi Gemi ‹nflaat› ve Deniz Bilimleri Fakültesi’nden

Gemi ‹nflaat› ve Gemi Makinalar› mühendisi ünvan›n› alarak mezun oldu. 1994 y›l›nda Newcastle Üniversitesi’nden

doktora derecesi ald›. Halen, Y›ld›z Teknik Üniversitesi Gemi ‹nflaat› Bölümü’nde ö¤retim üyesi olarak çal›flmaktad›r.

Ayn› üniversitede, “Gemi ‹nflaat› ve Gemi Makineleri Mühendisli¤i Bölümü” baflkan yard›mc›l›¤› ve “Gemi Hidrodinami¤i

Anabilim Dal›” baflkanl›¤› görevlerini de sürdürmektedir. Gemi pervanelerinin dizayn ve analizi, gemi direnci, sualt›

akusti¤i, tekne-pervane etkileflimi, daimi olamayan pervane kavitasyonu, tekne form dizayn› ve hesaplamal› ak›flkanlar

mekani¤i bafll›ca çal›flma ve ilgi alanlar›d›r.

Mesut GÜNER


makale

Gemi ‹nfla Yan Sanayi veAR-GE

Münip Bafl 1

1. G‹R‹fi Bir geminin, çelik montaj ana yap›-s›n›n d›fl›ndaki tüm donan›mlar›ylailgili sanayi dal›na gemi yan sanayidenir. Yan sanayi imalatlar› gemiyidonatarak denize elverifllili¤ini sa¤-lamad›kça gemi, çelik ve saç profil-lerden oluflan bir yüzer dubadanbaflka bir anlam tafl›maz. Bu ne-denle dünyada gemi infla yan sana-yine, gemi infla sanayinin ayr›lmazbir parças› olarak bak›l›r.Gemi infla sanayi de¤iflik endüstriürünlerinin birleflimini içeren birimalat sanayidir. Çelik sanayi, ma-kine sanayi, elektrik-elektronik sa-nayi, boya sanayi ve lastik-plastiksanayi kolu mamullerinin bir arayagelmesi sonucu gemi infla sanayisi-nin ürünü “gemi” ortaya ç›kar. Gemi infla sanayi ülkenin sadeceekonomik de¤il ayn› zamanda sa-vunma ihtiyaçlar›na ve teknolojikgeliflmesine katk›da bulunan bir sa-nayi koludur. Ayr›ca ülke için bü-yük bir istihdam sa¤layarak daönemli bir sosyal kalk›nma deste¤isa¤lar.Gemi infla sektörünün dünya üze-rindeki da¤›l›m›na bakt›¤›m›z za-

man %95 ine yak›n bir yüzdeli¤inuzak do¤u ülkeleri aras›nda payla-fl›ld›¤›n› görmekteyiz. Bu paylafl›mise; Kore %31.8, Japonya %31.5,Çin %31.1 fleklinde s›ralanmakta-d›r. Sektörün dünya çap›ndaki di-¤er %5 lik diliminde ise Türkiye’ninde içinde bulundu¤u di¤er dünyaülkeleri yer almaktad›r. 2004 ra-kamlar› ile Türkiye’nin dünya gemiinfla pastas›ndan ald›¤› pay%0.51’dir.Gemi infla sanayinin ülke kalk›nma-s› ac›s›ndan ne kadar önemli oldu¤uTürkiye ekonomisine gemi infla veonar›mdan y›lda 2.5 milyar USD gir-di sa¤lad›¤›ndan anlafl›lmaktad›r.

2. GEM‹ ‹NfiA SANAY‹

Türkiye’de yeni gemi inflaat›, yat in-flaat›, gemi onar›m›, gemi yan sa-nayi ve teknik hizmetlerden oluflanbefl ayr› grupta faaliyet gösteren,1960’l› y›llardan itibaren hem dev-let sektörü hem de özel sektör ta-raf›ndan yürütülen gemi infla sana-yi Türk a¤›r sanayinin önemli birparças›n› oluflturmufltur.Ürün çeflitlili¤i, ürün kalitesi ve tek-

nolojik yeterlilikte önemli aflamalarkaydeden Türk gemi infla sanayi35.000 DWT’a kadar (çok yak›n birtarihte 80.000 DWT) olan kontey-ner, kimyasal tanker, h›zl› deniz fe-ribotlar› da dahil olmak üzere tümgemilerin inflaat›n› yapmaktad›r.Özel sektör tersaneleri ürün çeflitli-liklerini geniflletip, kalite sistemi uy-gulamalar›na geçmeye bafllam›fl,tersane organizasyon çal›flmalar› ileyeni gemi infla kapasitelerini1.200.000 DWT’e, çelik iflleme ka-pasitelerini 500.000 tona ç›karm›fl-lard›r.

2.1. Günümüzde

2005 y›l› rakamlar› ile yaklafl›k1554 parça kay›tl› gemi ile Türkiye,toplam 5,4 milyon GRT’luk denizticaret filosuna sahiptir. Ticaret fi-losunun %44’lük bir k›sm› 20 yafl›nüzerindedir. Önümüzdeki y›llardakesinleflmesi tahmin edilen Denizve Çevre Güvenli¤i Uluslararas›Konvansiyonlar› nedeniyle ticaretfilosunun önemli bir k›sm› hurdayaç›kacakt›r. Özellikle 188 parçadanoluflan 0.8 milyon GRT’luk tanker

1 ‹TÜ Denizcilik Fakültesi, e-posta : [email protected]

Ekim 200622

makale


filosunun gemi say›s› ile 113 tanesive yaklafl›k 300 parçadan oluflanyak›n sahil gemileri (Koster) filosu-nun da yukar›da ki sebeplerden do-lay› en çok 5 y›ll›k bir süre içinde ye-ni teknolojilere göre dizayn edilip,modern donan›mlarla donat›lm›flgemilerle yenilenmesi gerekecektir.01.01.2005 itibariyle bayraklara gö-re Dünya filosu (300 GRT’un üzeri)157 ülke baz›nda 39.932 adet ge-mi ile 888.036.000 DWT’dur. Dünyada h›zla geliflen teknolojilereparalel olarak, günümüzde, gemiinfla sanayi, yük ve yolcu tafl›mac›l›-¤› için gemi inflas› baflta olmak üze-re, bak›m-onar›m, gemi söküm sa-nayi, gezi ve deniz turizmi gibi bafl-l› bafl›na bir endüstri alan› oldu¤ukadar, ayn› zamanda bir ticaret vehizmet dal›d›r. Dünyada, yaklafl›k 6milyon ton yük, 800 milyon DWTkapasitedeki dünya deniz ticaret fi-losuyla tafl›nmakta olup, bu pasta-n›n büyüklü¤ü, 300 milyar dolar ci-var›ndad›r. Ülkemizin filosu, 8 mil-yon DWT ile dünya deniz ticaret fi-losunun ancak yüzde 1'ini olufltu-rurken, bu pastadan, sadece 3 mil-yar dolarla, yüzde 1'lik bir pay ala-bilmektedir.fiekil 1’de 2004 y›l›nda Türkiye'ninteslim etti¤i ve ald›¤› yeni gemi si-pariflleri rakamlar› verilmektedir.Grafiklerden Türkiye’nin IMO ClassII ve Kimyasal Tanker inflas› üzerin-de yo¤unlaflt›¤› görülmektedir.

Tablolardan anlafl›ld›¤› gibi sonuçgemi inflas›n›n son y›llarda ihracatayöneldi¤ini göstermektedir. Türki-ye’nin h›zl› büyüme içindeki gemi in-fla sanayi, küçük tonajl› ürün tanker-leri alan›nda çok ciddi bir ilgi oda¤›olmaya bafllam›flt›r. Öyle ki Dünyada3 ile 18 bin ton aras›ndaki kimyasaltanker siparifllerinin % 65’inin Türki-ye’den karfl›lanmaktad›r.Bak›m onar›m faaliyetleri de tersa-necili¤in ve gemi infla sanayisinindo¤rudan bir parças›d›r Tablo 1’de2001-2004 y›llar› aras› tersaneleri-mizin gemi tamir, bak›m-onar›mfaaliyetleri ile ilgili adet ve tonaj bil-gileri verilmifltir. Belirli bafll› rakamlarla Türk gemiinfla sanayisini incelemek gerekirse;y›lda:

• 10 Milyon DWT bak›m onar›m

• 1 Milyon DWT'luk yeni gemi infla

• 400 bin ton çelik iflleme

• 35 bin (çok yak›n bir tarihte 80 bin) DWT'a kadar yeni gemi infla

• Yeni gemi infla faaliyetleri ile 1,5 Milyar Dolar

• Bak›m onar›m faaliyetleri ile 1 Milyar Dolar,

• Toplamda 2,5 Milyar Dolar döviz

girdisi,

• Do¤rudan 25.000 kiflilik istihdam, dolayl› olarak 100 bin kifliye ifl imkan›,

• Ortalama 500 civar›nda yan sanayi ifl kolunda yarat›lan istihdam ve

• Yaratt›¤› di¤er katma de¤erlerle,

Türk ekonomisine küçümsenmeye-cek katk›lar sa¤lamaktad›r.

fiekil 1. 2004 y›l›nda Türkiye'nin teslim etti¤i gemiler. (OECD 2005).

Türk Bayrakl› Yabanc› Bayrakl› ToplamY›llar

Adet GRT Adet GRT Adet GRT

2001 241 1344793 342 1666464 583 30112572002 409 2212710 243 1155229 652 33679392003 386 1934578 505 2901524 891 48361022004 840 1327351 498 3404766 1338 4732117

Tablo 1: 2001-2004 y›llar› aras› tersanelerimizin bak›m-onar›m faaliyetleri (Dnz.Müst. 2005).


makale

3.GEM‹ ‹NfiA YAN SANAY‹

Gemi infla yan sanayi gemi infla sa-

nayisinin ayr›lmaz bir parças›d›r.

Her zaman gemi infla sanayisi ile

paralel bir geliflim göstermifltir. Ge-

mi inflaat›nda yan sanayi ürünleri-

nin de¤eri gemi de¤erinin yaklafl›k

%20’sidir. Türkiye’de yan sanayi

ürünlerinin yaln›zca % 45- 50’si

yerli üretilmektedir.

Gemi infla yan sanayinde dünya pi-

yasalar›na Avrupa yan sanayi kuru-

lufllar› hükmetmektedir. Bu kuru-

lufllar›n, son yirmi y›ld›r dünyada

çeflitli ülkelerde ve pazarlarda de¤i-

flik inifl ve ç›k›fllar gösteren nakliye

ve iflçilik ücretleri nedeniyle, bilhas-

sa uzak do¤u pazarlar›na yak›n

olan ve düflük iflçilik ücretleri bula-

bilecekleri yeni üretim yerleri ara-

d›klar› görülmüfltür.

Bu kurulufllar›n, Uzak Do¤u’da bil-

hassa güçlü gemi infla sanayilerine

sahip Japonya ve Kore’de ve son

befl y›ld›r da büyük bir geliflme gös-

teren Çin’de gerek lisans ile ortak-

l›k yoluna giderek ya da do¤rudan

kendi fabrikalar›n› kurarak yat›r›m-

lar›n› büyüttüklerini ve böylece

dünya gemi infla sanayi piyasalar›n-

da hakimiyetlerini devam ettirdik-

leri görülmektedir.

Türkiye’deki yan sanayi ürünlerinin

ço¤u küçük üreticiler taraf›ndan

yap›lmaktad›r. Bu durum hem ürün

teslim süresinde soruna neden olur

hem de fiyat rekabetinde olumsuz-

luk yarat›r. Ayr›ca üreticilerin ge-

rekli standartlar› yakalayamamas›

ve uygun sertifikalar›n al›namama-

s› da büyük bir sorundur. Sonuç

olarak ciddi oranda sertifikal› ithal

ürünlere kayma vard›r.

3.1. Gemi ‹nfla Yan Sanayineleri kapsar?

Gemilerin tipleri ve çal›flma sahala-

r› de¤ifltikçe, gemilerde kullan›lan

yan sanayi ürünlerinin özellikleri ve

say›lar› da de¤iflir. Bu bak›mdan bir

gemide bulunan yan sanayi ürünle-

rini standart adetler ile çeflitlemek

mümkün de¤ildir. Gene de her tip

gemide var olan Yan Sanayi Üreti-

mi ana kalemleri flöyle s›ralanabilir:

1- Demir ve çelik ürünleri2- Ana ve yard›mc› makineler,

güverte makineleri

3- Denizde can emniyeti kurallar›n›n (SOLAS - IMO)

gerektirdi¤i donan›m, teçhizat

ve araç,

4- Elektronik aletler ve elektrik donan›m›

5- Boru donan›m›, pompalar, valfler6- Güverte makineleri ve

donan›mlar›

7- Gemi tiplerine göre kurallar›n gerektirdi¤i standart teçhizat

Tablo 2’de Türkiye’de üretilen bir

gemide ana kalem maliyetlerin yerli

ve yabanc› ürünler yüzdesi verilmifl-

tir. Tablo, 10.000 DWT’luk kimyasal

tanker için ürün de¤erlerini vermek-

tedir. Tabloda ayr›nt›l› olarak görül-

dü¤ü gibi ürünlerin %40 - %45 gi-

bi bir k›sm› ithal edilmektedir.

Bu oran› en çok artt›ran ana ve yar-

d›mc› makineler ile gemi sac› mali-

yetleridir. Ayr›ca gemi yan sanayi

baz› üretimlerde (güverte makine-

leri, ›rgatlar, dümen makineleri,

elektrik teçhizat›, gemi zincirleri ve

çapalar vs.) kendini kan›tlam›fl say›-

labilmekle birlikte, baz› yan sanayi

ürünleri teknolojik yetersizlikten

(seyir cihazlar›, alg›lay›c›lar vs.) hiç

üretilmemektedir. Üretimi yap›lma-

yan ürünlerin bir k›sm›n›n (itfaiyeci

teçhizatlar›, fliflebilir can sallar› vs.)

üretilmeme sebebi gerekli teknolo-

jiyi ve bilgiyi sa¤layamamak de¤il

ürünün tüm dünyada birkaç büyük

üreticisinin bulunmas› ve kârl›l›¤›-

n›n küçük iflletmeler için az olmas›-

d›r. Gemi inflaat›n›n hammaddesi

olan çelik saç ve profilin Türki-

ye’deki üretim kapasitesi ihtiyac›n

çok az›n› karfl›layabilmektedir. Yan

sanayi ürünlerinin içersinde en çok

kullan›lan ve maliyeti en yüksek ka-

lem olan çelik ürünleri saçlarda,

boyutlar ve özellikler yönünden;

profillerde ise profil tipleri yönün-

den ihtiyac› karfl›layamamaktad›r.

Tablo 2’de dikkat edilecek önemli

bir husus, yüzdede yerli pay›n›n

artmas› iflçilik kalemlerinden mey-

dana gelmekte, iflçilik ç›kar›ld›¤›n-

da üretimde ciddi bir pay›n olmad›-

¤› görülecektir.

3.2. Gemi ‹nfla Yan Sanayi Ürün Yelpazesinde Türkiye’nin Durumu

a. Demir ve Çelik ÜrünleriGemi infla sanayi tamamen demir-

çelik endüstrisine ba¤l›d›r. Gemi

yap›m›nda ham madde olan ve

do¤rudan kullan›lan çelik saç ve

profiller Türkiye’de üretilir ama ye-

tersizdir. Gemi saç› Karadeniz

Ere¤li Demir Çelik Fabrikalar›nda,

profil Karabük Demir Çelik Fabrika-

lar›nda üretilir.

Bu yetersizli¤in bafll›ca nedeni üre-

timin niceliksel ve niteliksel olarak

k›s›tl› olufludur. Armatör ve tersane

aras›nda anlaflma belirli bir ifl plan›

içerisinde yap›l›r yurt içinden saç

Ekim 200624

makale


Tablo 2. 10000 DWT Kimyasal Tanker ‹çin Ana Kalem Maliyetler (DPT 2006 Gemi ‹nfla Raporu)


makale

temini yeterli olmad›¤› için yurt d›fl›

çok daha caziptir. Nicelik olarak ta

üretilen saç ebatlar› genelde

6000x1500 dür. Bu ebatlar gemi

yap›m› için küçüktür. Bu durum da-

ha çok parça saç tüketilmesi daha

çok iflçilik ve kaynak yani daha yük-

sek maliyet demektir. Türkiye’de

yüksek mukavemetli çelik üretimi

yap›lmamaktad›r yaln›z Grade A

çelik seri olarak üretilmektedir.

Gemi infla sektöründe kullan›lan

profil Hollanda profilidir. Bu profil

Türkiye’de sadece ‹zmir’de üretilir.

Bunun d›fl›nda eflit dall› köflebent

üretimi vard›r ama çeflit dall› köfle-

bent üretimi yoktur. Eflit dall› köfle-

bent çok fazla profil malzeme kul-

lan›ma neden olur geminin maliye-

tini ve a¤›rl›¤›n› artt›r›r. Alüminyum

saç ve profil üretimi Türkiyede var-

d›r. Fakat deniz suyunun afl›nd›r›c›

etkisine dayan›kl› alüminyum üreti-

mi (Al-Mg) yüksek miktarda sipa-

riflle mümkün olmaktad›r.

Çelik döküm malzeme üretimi (göz

demiri, zincir ve aksesuarlar›, maki-

ne parçalar› vs.) aç›s›ndan Türki-

ye’de üretim yeterlidir.

Kaynak ve kesme gereçleri üretimi

Türkiye’de yap›lmaktad›r. Her türlü

elektrod, kaynak telleri ve kaynak

gazlar› (oksijen, argon, asetilen,

helyum) üretimi baflar›yla yap›l-

maktad›r.

b. Ana makine ve yard›mc›makinelerAna makine ve yard›mc› makineler

gemi infla sanayinde yüksek mali-

yetleri ile önemli kalemlerdendir.

Ana makine yedek parçalar› (lay-

ner, piston, rod, yatak, pim vs.) ba-

z› küçük imalatç›lar taraf›ndan üre-

tilmekte ve baz› Loyd’lar›n sertifi-

kalar›yla gemilerde kullan›labil-

mektedir. Ancak bu imalatç›lar›n

hiçbiri ana makine üreticileri tara-

f›ndan yetkilendirilmifl yedek parça

üreticisi de¤ildir ve Türkiye’deki

imalatç›lar›n ürettikleri ürünler için

tip onaylar› bulunmamaktad›r.

Türkiye’de flaftlar›n, flaft yataklar›-

n›n, stern tüplerin üretimi yap›labil-

mektedir. Pervane üretiminde ise

CU1, CU2, CU3, CU4 alafl›m tiple-

rinde 4m çapa kadar sabit kanatl›

pervane üretilebilmektedir. Ad›m

ayarl› pervanelerin (Pitch kontrollü)

ve bafl itici pervanelerin üretimi ise

yap›lmamaktad›r.

Gemilerde elektrik enerjisi için gerek

duyulan jeneratörlerin üretimi bir-

kaç büyük firma taraf›ndan gerçek-

lefltirilmektedir. Üretim 3 kVA’den

3000 kVA’e kadar yap›labilmekte-

dir. Jeneratör kumanda kontrol pa-

nelleri de yine Türkiye’de üretilebil-

mektedir.

Dümen makinesi Türkiye’de belirli

bir kapasiteye kadar yerli olarak

imal edilmektedir. Türkiye’de infla

edilen gemilerin kapasitesini karfl›-

layacak düzeydedir.

Gemilerde s›kl›kla kullan›lan Scotch

tipi kazanlar ve termal ya¤ kazanla-

r› birkaç büyük kazan firmas› tara-

f›ndan baflar›yla yap›lmaktad›r. Gü-

nümüzde gemilerde yüksek ba-

s›nçl› buhar kazanlar›n›n kullan›m›

pek söz konusu olmad›¤› için bu

tip kazanlar›n üretimi yap›lmamak-

tad›r ancak talep olmas› halinde

üretilmesi mümkündür.

Redüktör gruplar› yerli olarak imal

edilmektedir ama Küçük yatlara hi-

tap eden piyasa mevcuttur ve tüm

Avrupa normlar›na uygundur. Gemi

sevk sistemlerinde kullan›lan redük-

törlerin imalat› yap›lmamaktad›r.

Gemilerde bulunan ilk hareket ha-

va flifleleri, eflanjör gibi bas›nçl› kap-

lar›n üretimi yap›labilmektedir.

LPG/LNG ler anlam›nda k›s›tl› üre-

tim yap›lmaktad›r.

Ya¤ ve yak›t seperatörlerinin üreti-

mi yap›lmamaktad›r. Sintine sepe-

ratörleri ile sintine seperatörleri

kontrol ve alarm cihazlar› ise birkaç

firma taraf›ndan sertifikal› olarak

üretilmektedir.

Pis su ar›tma üniteleri ve denize ya-

k›t boflalt›m›n› izleme ve kontrol

sistemleri üretilmektedir. Havalan-

d›rma sistemleri ve elemanlar› da

Türkiye’de üretilmektedir.

c. SOLAS Kurallar›n›nGerektirdi¤i Donan›mlar Can kurtarma donan›mlar›ndan

can simitleri, can yelekleri, can fili-

kalar›, kurtarma botlar› ve matafo-

ralar Türkiye’de üretilebilmektedir.

Fiberglas malzemeden yap›lan bu

ürünlerin üretimi baflar›l›d›r. Ancak

görünür iflaretlerin (paraflütlü iflaret

fiflekleri, el maytaplar›, yüzer du-

man iflaretleri), fliflebilir can sallar›-

n›n, gemiyi terk kayaklar›n›n, halat

atma aletlerinin Türkiye’de üretimi

yap›lmamaktad›r.

Türkiye’de yang›n söndürme tüple-

rinin üretimi yap›lmaktad›r ancak

tüplerin içersindeki kimyasallardan

köpük ve CO2 yurtiçinden, kuru

toz ise yurtd›fl›ndan sa¤lanmakta-

d›r. Yang›n söndürme teçhizat›n-

dan yang›n dolaplar›n›n, hortumla-

r›n, nozullar›n, hidrantlar›n, aplika-

törlerin Türkiye’de üretimi yap›l-

maktad›r. Yang›n alg›lama sistem-

leri, dedektörler, sprinklerler, itfa-

Ekim 200626

makale


iyeci teçhizatlar› vs. ise yurtd›fl›n-

dan ithal edilen malzemelerdir.

d. Elektronik Aletler ve ElektrikDonan›m›Gemide kullan›lan her tür kablo,

ana tablo (panel üzerindeki geyçler

ve göstergeler k›smen sertifikas›z

olarak üretilebilmektedir), pano,

akümülatör, transformatör, elek-

trik motoru, ayd›nlatma armatürü

(exproof floresan armatürünün

üretimi yap›lmamaktad›r), elektrikli

kuzine yap›labilmektedir. Ancak

çok özel baz› ürünler yurtd›fl›ndan

getirilmektedir.

Seyir ve iletiflim için kullan›lan mo-

dern elektronik donan›mlar üretil-

memektedir. Genel olarak ticari

denizcilik elektroni¤inde hiçbir üre-

timimiz bulunmamaktad›r. Projek-

tör ve reflektörler üretilebilmekte-

dir ancak ürünlerin sertifikal› olma-

mas› yerli imalata talebin az olma-

s›na yol açmaktad›r. Türkiye’de

kontrollü projektör henüz üretil-

memektedir.

Kara tesisleri için yap›lmakta olan ik-

limlendirme ve so¤utma donan›m›

üretimi gemiler için de yap›labilmek-

tedir, k›smen ithal de edilmektedir.

e. Boru Donan›mlar›, Pompalar,ValflarTürkiye’de, paslanmaz haricinde

her tür çelik boru (dikiflli ve dikiflsiz

çelik çekme borular, boru dirsekle-

ri, alafl›ml› kazan borular› vs.) ve fit-

tingler (kompansatörler, süzgeçler

vs.) imal edilebilmektedir.

Gemide kullan›lan çok çeflitli valf

tipleri (sülüs, kelebek, selenoid, ba-

s›nç düflürücü vs.) Türkiye’de üretil-

mektedir ancak ürünlerin sertifika-

land›r›lmas› konusundaki eksiklik-

ler tam olarak giderilememifltir.

Pompa yerli olarak üretilebilmekle

birlikte sertifikaland›rmadaki eksik-

likler bu alanda da henüz giderile-

memifltir. Özellikle 1980’li y›llar›n

ortalar›na kadar hiç pompa üretimi

olmad›¤› düflünülürse bu iyi bir ge-

liflme say›l›r.

f. Güverte Makineleri ve Donan›mlar›Türkiye’de her tür güverte makine-

si birden fazla çeflit olarak (vinçler,

bafl ›rgat, k›ç ›rgat, demir ›rgat› vs.)

üretimi yap›labilmektedir.

Türkiye’de tel halat, zincir, polyes-

ter halat, kilit, makara, göz demiri,

babalar vs. gibi ba¤lama, demirle-

me ve kald›rma teçhizat› üretimi

baflar›yla yap›lmaktad›r.

Ambar kapaklar› Türkiye’de infla ve

ihraç edilebilmektedir. Gemi ambar

kapa¤›, lumbuz lastikleri, O-ring,

klingrit, lastik, amyant contal›k

malzemeler ve salmastralar gibi s›z-

d›rmazl›k malzemelerinin üretimi

Türkiye’de yap›lmaktad›r.

g. Di¤erTürkiye’de boya (epoksi boyalar,

güverte boyalar›, ›s›ya dayan›kl› bo-

yalar, karina astarlar› vs.), galvaniz

ve katodik koruma üretimi yap›l-

maktad›r. Ancak Türkiye’de üreti-

len katodik koruma cinsi tutyalar-

d›r, yönlendirilmifl ak›m sistemi ile

çal›flan koruma sistemi ithal edil-

mektedir.

Gemilerde kullan›lan su geçmez,

gaz geçmez kap›lar ve yang›n kap›-

lar› Türkiye’de üretilebilmektedir

ancak bu üretimlerin ço¤u seri üre-

tim fleklinde de¤ildir ve sertifikal›

üretim yapan üretici say›s› oldukça

azd›r. Lumbuzlar ve pencerelerin

üretimi de yine yerli olarak yap›la-

bilmektedir ancak baz› özel lum-

buz camlar› ithal edilmektedir.

S›hhi tesisat gereçlerinin üretimi

Türkiye’de gemilere yönelik seri

olarak yap›lmaz, sadece özel sipa-

riflle Türkiye’deki fabrikalar taraf›n-

dan yap›labilmektedir.

Gemilerde kullan›lan kaymaz ze-

min serami¤inin seri üretimi yap›l-

mamakla beraber özel siparifllerle

üretilebilmektedir. Bölme panelle-

rinde çeflitli standartlarda panel

üretimi baflar›yla yap›lmakt›r. Gemi

içi döfleme Türkiye’de üretilir ancak

yanmaz kumafl üretimi yoktur, it-

hal edilir.

4. GEM‹ ‹NfiA YAN SANAY‹NDEK‹ EKS‹KL‹KLER‹N G‹DER‹LMES‹Türkiye’de gemi infla yan sanayinin

en büyük ithal mallar›na s›ras›yla

bakarsak bunlar saç – profil, ana

makine, ana makine donan›mlar›,

pervane, bafl ve k›ç iticiler, dümen

makinesi, boya ve elektronik mal-

zemelerdir.

Gemi infla yan sanayimizdeki temel

sorun üretimlerin genelinin küçük

üreticiler taraf›ndan yap›lmas›d›r. Bu

sorun hem maliyeti artt›r›r hem de

gerekli kalite ve güvence standartla-

r›na ulaflmay› güçlefltirir. Seri üretim

yapan büyük üreticiler maliyetleri

önemli ölçüde düflürebilece¤i gibi

sa¤l›kl› bir kalite politikas› da izleye-

bilir. Ayr›ca Türkiye’de Ar-Ge nere-

deyse olmamakla birlikte taklit ürün-

ler oldukça fazlad›r. Bu durum hem

ayr› bir maliyet hem de milli geliflme

karfl›s›nda önemli bir engeldir.


makale

Denizcilik endüstrisindeki birçok

malzemenin üretimi hiç yap›lama-

maktad›r. Bu ürünlerden suya atla-

ma giysileri, ›s› korumal› tulumlar›,

görünür iflaretler, can sallar›, gemi-

yi terk kayaklar›, halat atma aletle-

ri, yang›n alg›lama sistemleri, de-

dektörler, sprinklerler ve itfaiyeci

teçhizatlar› düflük kar pay›ndan do-

lay› üretilmezler. Hiç üretimi olma-

yan ürünlerden olan seyir ve ileti-

flim aletleri çok ciddi teknolojik alt

yap› gerektirdi¤i için k›sa vadede

üretimi imkâns›zd›r.

Çeflitli malzemelerimizin de sertifi-

ka sorunu vard›r. Pompa ve valf

üretimimiz olsa da sertifika sorunu

tam giderilememifltir. Bu sertifika

problemlerine çözüm olarak: AB

mevzuat uyumu sürecinde Türki-

ye’de uyumlaflt›r›lmas› istenen, AB

Yeni Yaklafl›m Direktiflerinden,

96/98/EC say›l› Direktiftir. Bu direk-

tifin uyumlaflt›r›lmas› ile Denizcilik

Müsteflarl›¤› taraf›ndan haz›rlanan

ve 23/10/2005 tarih ve 25975 say›-

l› Resmi Gazete’de yay›mlanan Ge-

mi Teçhizat› Yönetmeli¤i, kapsama

dahil ürünlerin pazarda serbest do-

lafl›m›n›n sa¤lanmas› amac›n› tafl›-

maktad›r.

CE uygulamas›n›n denizle ilgili teç-

hizat için uygunluk iflareti olan

Wheelmark (Dümen ‹flareti) uygu-

lamas›, bugün gemi teçhizat› üreti-

mi yapan flirketler taraf›ndan kulla-

n›lmaktad›r. Özellikle Türkiye’de

can yele¤i, can simidi, çabuk kapa-

ma vanas›, acil kaç›fl solunum apa-

rat› vb. teçhizat› üreten firmalar ta-

raf›ndan AB üyesi ülkelere ihracat

yap›lmakta ve bu ürünlere dümen

uygunluk iflareti ilifltirilmektedir.

Gemi Teçhizat› Yönetmeli¤i kapsa-

m›ndaki ürünlerin ço¤unlu¤u için

Türkiye’de test laboratuar› olma-

mas› nedeniyle ürün testleri Al-

manya, Danimarka, Hollanda, Bel-

çika gibi ülkelerin Akredite olmufl

laboratuarlar›nda yapt›r›lmaktad›r.

Gemi infla sanayinde son y›llarda

h›zla yükselen üretime paralel ola-

rak, Gemi Teçhizat› Yönetmeli¤i

gemi infla yan sanayinin de gelifl-

mesine katk› sa¤layacakt›r. Bu yö-

netmelik ile Gemi teçhizat›nda üre-

tim standard›n›n yükselmesi, kali-

tenin AB üyesi ülkeler seviyesine

getirilip, belgelendirilmesi, ilave is-

tihdam imkân› oluflturacak ve ülke

ekonomisine katk› sa¤layacakt›r.

Sektörde ithalat azalacak, belge-

lendirilmemifl birçok teçhizat kulla-

n›mdan kald›r›lacak ve gemi infla

sanayinin ihtiyac› olan teçhizat ulu-

sal üretim ile sa¤lanacakt›r.

4.1.Araflt›rma Gelifltirme (AR-GE)Amac›, kapsam›, süresi, bütçesi,

özel flartlar›, di¤er kurum, kurulufl,

gerçek ve tüzel kiflilerce sa¤lanacak

ayni/nakdi destek miktarlar›, so-

nuçta do¤acak ihtira haklar›n›n il-

gililer aras›nda paylafl›m esaslar›

belirlenmifl, yeni bir ürün üretilme-

si, ürün kalitesinin veya standard›-

n›n yükseltilmesi, maliyet düflürücü

ve standart yükseltici mahiyette ye-

ni tekniklerin uygulanmas›, yeni

üretim teknolojilerinin gelifltirilme-

si, yeni bir teknolojinin yurt koflul-

lar›na uyumunun sa¤lanmas› ama-

c›yla yap›lan araflt›rma ve gelifltirme

çal›flmalar›yla bu tür faaliyet sonuç-

lar›n›n faydal› araç, gereç, malze-

me, ürün, yönetim, sistem ve üre-

tim tekniklerine dönüfltürülmesi,

mevcutlar›n teknolojik aç›dan iyi-

lefltirilmesi ve teknoloji uyarlamas›

için bilimsel esaslara uygun olarak

yap›lan ve her aflamas› belirlenmifl

çal›flmalar olarak tan›mlan›r.

Sanayi kurulufllar›n›n Ar-Ge proje-

leri kapsam›nda izlenip de¤erlendi-

rilebilen belli bir oran›n›n karfl›lan-

mas›, ticari de¤eri olan yeni bir

ürün oluflturulmas› veya mevcut

ürünlerin rekabet gücünün yüksel-

tilmesine, bu amaçla üretim yönte-

mi, sistemi ve tekniklerinin araflt›r›l-

mas› ve gelifltirilmesine sermaye

deste¤i sa¤lamakt›r.

Bilim ve teknolojik faaliyetlerin ve-

rimlilik art›fl›n› sa¤layarak kalk›n-

may› h›zland›rd›¤›n›n fark edilmesi

ve teknoloji odakl› ekonomi teori-

lerinin gelifltirilmeye bafllanmas›

1960’l› y›llara rastlamaktad›r. Bu

ortamda bilim politikas› da bir bilim

araflt›rma alan› olarak do¤maya

bafllam›fl ve Avrupa ve ABD’de bu

alanda bir çok araflt›rma birimi ku-

rulmufltur. Türkiye’nin de üye oldu-

¤u OECD, kuruluflundan beri bilim

politikas› alan›nda faaliyet göste-

ren en önemli uluslararas› kurum-

lardan biridir.

4.2.Gemi Yan Sanayinde AR-GEBugün Türkiye’de gemi infla sektö-

rünün problemlerini incelemekle

yükümlü bir araflt›rma-gelifltirme

kuruluflu mevcut de¤ildir. Türkiye

Bilimsel ve Teknik Araflt›rma Kuru-

mu bu endüstriyi çal›flma konular›

içerisine almam›fl olup Üniversitele-

rimizin ilgili bölümlerindeki faali-

yetler ise finansman yoklu¤u nede-

niyle ancak çok s›n›rl› katk›lar sa¤-

layabilecek düzeyde kalmaktad›r.

Dünyadaki genel teknolojik geliflim gemi infla sektörüne de yans›makta

Ekim 200628

makale


ve teknolojik geliflim ve uygulamabütün ö¤eleri ile ifllevine devam et-mektedir. Bu tan›m içinde araflt›rmave gelifltirme faaliyetleri ile bafllayanteknoloji-ürün-yöntem gelifltirmeyledevam eden ve bunlar›n uygulama-s›yla rekabet gücünü devaml› olarakartt›ran ülkeler karfl›s›nda Türkiye ilks›ralar› alamamaktad›r.Dizayn ve teknik aç›dan muhtemelgeliflmelere bakt›¤›m›z zaman; bukonudaki geliflmelerin kayna¤›n›nUzak-Do¤u oldu¤u görülmektedir.Bafll›ca AR-GE faaliyetleri flu konu-lar› içermektedir;• Üretim verimlili¤inin art›r›lmas›• Yeni tasar›m ve teknolojiler• Enformasyon teknolojisi (IT)• Elektronik veri transferi (EDI)• Otomasyon kullan›m›Ar-Ge’nin Türkiye’deki gemi inflaatsektörünün küresel rekabetine katk›-s›n› üç ana maddede toplayabiliriz:i. Ekonomik üretim yapabilmek içingeliflmifl hesap yöntemleri ve de-

neyleri kullanmak,ii. Beklenmeyen bir hata veya is-tenmeyen bir sonuç al›nd›¤›nda uy-gun bir çözüm yöntemi bulmak,iii. Türkiye’deki gemi inflaat sektö-rünün çözemedi¤i mühendislikproblemlerine çözüm getirmek.Gemi yan sanayinde Ar-Ge konu-sunda belirgin bir faaliyet görülme-mektedir. Bu konuda en verimli ça-l›flmalar TÜB‹TAK ve çeflitli üniversi-teler taraf›ndan yap›lmaktad›r. Ay-r›ca ASELSAN’›n yapt›¤› araflt›rma-lar askeri alanla alakal› olmakla bir-likte sivil denizcilik alan›nda da ya-rarl› olabilecek durumdad›r.TÜB‹TAK, Ar-Ge faaliyetlerine Arafl-t›rma Gruplar› vas›tas›yla destek ver-menin yan›s›ra, kendi bünyesindebulunan bir çok araflt›rma enstitü-sünde de araflt›rma faaliyeti yürüt-mektedir.Bu enstitüler: Marmara Araflt›rmaMerkezi (MAM), Bilgi Teknolojilerive Elektronik Araflt›rma Enstitüsü

(B‹LTEN) Savunma Sanayi Araflt›r-ma Gelifltirme Enstitüsü (SAGE),Temel Bilimler Araflt›rma Enstitüsü,Ulusal Meteoroloji Enstitüsü(UME), TÜB‹TAK Ulusal Gözlemevi(TUG),Ulusal Akademik A¤ ve BilgiMerkezi (ULAKB‹M), Ulusal Elek-tronik ve Kriptoloji Araflt›rma Ensti-tüsü (UEKAE).Bu enstitülerden MAM, B‹LTEN veSAGE nin do¤rudan olmasa da do-layl› olarak gemi infla sektöründekullan›lacak araflt›rmalar› ve tekno-lojik alt yap›lar› mevcuttur.Uygulamal› araflt›rmalardan tasa-r›m/üretim prototipi ve ürün gelifltir-meye kadar pek çok yüksek tek-noloji projeleri; çözüm gelifltirdi¤i-miz kurulufllara oldukça genifl birteknik yetenek ve hizmet çerçeve-sinde, bu kurulufllar›n teknik olabi-lirlik çal›flmalar› ve yenilikçi ürüngerçeklefltirme beklentilerini karfl›la-yacak flekilde yerine getirilmektedir.

KAYNAKLAR

1) DPT IX KALKINMA PLANI GEM‹ ‹NfiA SANAY‹ ÖZEL ‹HT‹SAS RAPORU, 2006

2) G‹SB‹R, www.gisbir.com

3) GEM‹ MÜHEND‹SL‹⁄‹ ve SANAY‹M‹Z SEMPOZYUMU, 24-25 ARALIK 2004, www.gidb.itu.edu.tr/staff/unsan/Kongre2004

4) DPT, www.dpt.gov.tr

5) TÜB‹TAK, www.tübitak.gov.tr

16.01.1966 tarihinde ‹stanbul’da do¤du. 1985 y›l›nda ‹stanbul fiiflli Lisesi’nden mezun oldu. Ayn› y›l Denizcilik Yüksekokulugüverte bölümüne kaydoldu. 1989 y›l›nda mezun olduktan sonra 4 y›l çeflitli denizcilik flirketlerinde vardiya zabitli¤i ve. 1.zabitlik yapt›. 1992 y›l›nda ‹TÜ Denizcilik Fakültesine araflt›rma görevlisi olarak girdi. ‹stanbul Üniversitesi Fen BilimleriEnstitüsünde Y.Lisans ve Doktoras›n› tamamlad›. ‹ngiltere’de deniz güvenli¤i, ‹talya’da Radar simülatörü, Japonya’daDenizcilik teknikleri ve Köprüüstü Simülatör e¤itimlerini ald›. Yazar›n Denizcilik Sözlü¤ü, Deniz Ticaret Deyimleri Sözlü¤ü veK›saltmalar›, Kaptan›n El Kitab›, Standart Denizcilik Seyir Sözlü¤ü, Amatör Denizcilik, Resimli Denizcilik Sözlü¤ü, MARPOL73/78 (tercüme) kitaplar› ile çeflitli makaleleri yay›nlanm›flt›r. Evli ve 3 çocuk babas›d›r. Halen ‹TÜ Denizcilik Fakültesinde Dnz.Ulafl. ‹fll. Müh. Bölüm Baflkan› olarak görev yapmaktad›r.

Münip BAfi


makale

Çok amaçl› kullan›ml› klasikbal›kç› tekne tasar›mlar›ÖZETTürk k›y› sahillerinde son y›llardabal›kç› ve gezi tekne say›lar›nda vetonajlar›nda art›fllar kaydedilirken,bu gemilerden yeteri derecede fay-dalan›lmad›¤› gözlenmektedir. De-niz bal›k türlerinde ve miktarlar›n-da her geçen y›l gözlenen azalma,bal›k avlama yasa¤›, elveriflsiz de-niz-hava koflullar› nedeniyle bal›kç›teknelerinin ve k›sa süren turizmsezonu nedeniyle de turistik amaçl›gezi ve tur teknelerin bofl geçengünleri bir hayli fazlad›r. Teknelerinço¤unlu¤u liman içi ve k›y› sahille-rindeki sakin deniz flartlar›na göretasarland›klar›ndan aç›k denizlerde-ki sert rüzgârlara ve yüksek dalgala-ra elveriflsizdirler. Baz› konstrüktifmüdahalelerle ve asgari donan›m-larla teknelerin baflka kullan›malanlar›na, aç›k deniz bal›kç›l›¤›nayönlendirilerek gemilerin bofl za-manlar›n›n azalt›lmas› mümkündür. Bu çal›flmada çok amaçl› kullan›m-l›, ekonomik, aç›k denizlerde gü-venlikle seyredebilen 15 m ile 30 mboyundaki bal›kç› teknelerin bilgi-

sayar destekli haz›r paket program-lar› yard›m› ile tasar›mlar› üzerindedurulmaktad›r. Konu ile ilgili baz›gözlem ve de¤erlendirmeler tart›fl-maya sunulmaktad›r.

Anahtar kelimeler: Bal›kç›-tekne-tasar›mlar›, trata,trol, g›rg›r, form planlar›, hidrosta-tik ve pantokaren-diyagramlar›

1. G‹R‹fiTürk k›y› sahillerinde geçimlerinidenizden; bal›kç›l›kla, turistik

amaçl› gezi, tur tekne gezilerindenve yak›n adalar, sahiller aras›ndakiyolcu ve yük tafl›mac›l›¤›ndan sa¤-layanlarda bir art›fl saptanmakta-d›r. Örne¤in, Cunda-Ayval›k lima-n›na kay›tl› bal›kç› ve gezi teknele-rin say›s›, (10 m ile 35m boyunda)1980 y›llar›na kadar 15 âdedi geç-mezken, bugün say›lar› 500’ü geç-mektedir. fiekil 1’de Cunda lima-n›nda farkl› y›llardaki tekne görün-tüleri foto¤raflarla verilmektedir.K›y›lar›m›zdaki tekne art›fl›na bir ör-nek olarak gösterilebilir.

fiekil 1. 1983 ve 2006 y›llar›nda Cunda Liman›nda bal›kç› tekneleri

Hüseyin Özden1

1 Ege Üniversitesi, ‹zmir [email protected]

Ekim 200630

makale


Bilinçsiz, afl›r› avlanma ve deniz kir-lili¤i nedeniyle k›y› denizlerimizdebal›k türlerinde ve avlanma miktar-lar›nda bir hayli azalma tespit edil-mektedir. Örne¤in, 1980 y›llar›nakadar Cunda adas› etraf›nda avla-d›¤›m ve rastlad›¤›m birçok bal›ktürlerini göremez oldum. Bir k›sm›-na da çok ender rastlar oldum. fiekil 2’de çocukluk y›llar›mda yaztatillerinde tayfa olarak çal›flt›¤›mbir tratan›n bal›klarla dolu a¤ tor-bas›n›n karaya çekilifli verilmekte-dir. Bir zamanlar bin bir türünün vebol miktarda bal›klar›n, canl›lar›n,deniz mahsullerinin kaynad›¤›,Cunda adas› k›y›lar›n›n fleffaf temizdenizinde, bugün bulan›k ve bofldeniz sular›nda bal›k yerine çöp ar-t›klar› görülmektedir. fiekil 3’dekifoto¤raflar sahillerimizdeki denizkirlili¤ini gözler önüne sermekte-dirler. Ucuz çöp deposu olarak de-¤erlendirilen denizlerimizin dibi veüstü görüntülenmifltir. Cunda lima-n›nda bir ada k›y›s›n›n deniz dibisa¤da görülmektedir. 20 sene ev-veline kadar bu k›y›lar tertemiz,berrak ve her türlü bal›k ve kabuk-lu deniz canl›lar› ve yosunlar› iledolu iken, bu gün bir iki kara dikenhariç neredeyse bombofl görün-mektedirler. Bu yerler yaz poyra-z›nda kefal sürülerinden geçilmi-yordu. En son 1985 y›l›nda 350voltal›k 800 m uzunlugunda misi-

nal› yüzdürmeli bir paragatla 12 ki-loya yak›n ve her biri yar›mflar vebirer kilo olan çipuralar›, karagöz-leri, mercanlar› ve kocaman izpa-rozlar›, melanurlar› avlad›¤›m› ha-t›rl›yorum. Av dönüflü sürü halin-deki kefallara seyir halindeki san-daldan rast gele f›rlat›p çapt›¤›m›zçarpmalarla kiloluk kefallar› güver-teye çekti¤imde oluyordu. Simdi isebal›k yerine kokma¤a bafllayan can-s›zlaflan bir denizle karfl› karfl›ya bu-lunuyoruz. Denizdeki çevre dengesitamamen bozulmadan evvel baz›önlemlerin al›nmas› gerekiyor.Eskiden Rumlar Türk K›y› Sular›ndaçok bol bulunan bal›klar› her riskegirerek kaçak avlamaktan çekinmi-yorlard›. Bu gün ise tam tersi, TürkBal›kç›lar› Türkiye K›y›lar›nda k›tla-flan bal›klar nedeniyle Rumlar›n De-niz sular›nda kaçak bal›k avlamak-tan kaç›nm›yorlar.

‹leride bu sektörde oluflacak darbo¤azlar› aflmak, teknelerden aza-mi faydalanabilmek için bundansonraki tekne tasar›mlar›nda ekfaktörlerin dikkate al›nmas› gerek-lidir, örne¤in:• Tekne bal›k zaman›nda bal›kç›

teknesi, yaz turizm sezonu s›ras›nda ise gezi teknesi olarakdizayn edilmeli ve donat›lmal›d›r. Sabit ve sürüklenmeli a¤larla bal›k yasa¤› mevsiminde bal›kç› teknelerin hem gezi hem de amatör olta bal›kç›lar›,dalg›ç-sporcular› için seferlere ç›kabilmelidir.

• Üç befl gün süren turistik amaçl› k›y› gezi turlar›na uyumluluk

• Gezi teknelerinin karfl›daki Yunan adalar› aras›nda yolcu, yük ve araba tafl›mac›l›¤›na

fiekil 3. K›y› sahillerimizdeki kirlenmeye birer örnek teflkil eden deniz dibi ve deniz su üstü görüntüleri

fiekil 2. Trata bal›kç›l›¤›nda bal›klarla dolu a¤ torbas›n›n k›y›dan çekilmesi ve deniz dibi görüntüsüne bir örnek


makale

uygun flekilde çok amaçl› tasarlanmalar›. Türkiye'nin ortak pazara girmesiyle Türkiyeile Yunan adalar› aras›nda yolcu ve araba tafl›yan gemi seferlerinde büyük art›fllar›n olaca¤› beklenmektedir.

• Teknelerin k›y› sahil bal›kç›l›¤› yan›nda aç›k deniz bal›kç›l›¤›naelveriflli flekilde dizayn edilmeleri, donat›lmal›d›r.

Türk bal›kç›l›¤›n›n kendi kabukla-r›ndan, k›y› bal›kç›l›¤›ndan s›yr›l›p,Akdeniz’in aç›k sular›nda, Okya-nuslar›n bal›k kaynayan bölgelerin-de avlanmamalar› için hiç bir nedenyoktur. Bal›k yasa¤› aylar›nda aç›kdeniz bal›kç›l›¤› yo¤un bir flekildesürdürülmelidir. Dünyada avlananbal›k miktar› yaklafl›k 80 milyon tonkadard›r. (Özden, 1992), (Fujima-mi, 1990). Bu bal›klar› avlayan k›y›ülkelerinin bafl›nda Japonya, ABD,BRD, Polonya, Kanada, ‹ngiltere,Rusya, ‹talya, Portekiz gelmektedir.Türkiye'nin buradaki pay› yok de-necek kadar azd›r. Türk bal›kç›lar›naç›k denizlerde avlanmalar› teflvikedilmeleri, e¤itilmeleri gerekir. Aç›kdeniz bal›kç›l›¤› için gemilerin çokbüyük tonajda olmalar›na gerekyoktur. ‹yi denizcilik özelliklerine sa-hip 20m ile 30m boyundaki bal›kç›tekneleri sa¤lam ve güçlü motor vedi¤er gerekli donan›mlar› ile dünya-n›n her yerinde güvenlikle avlanma-lar› mümkün olabilmektedir. Bat›Avrupa'daki küçük tonajl› bal›kç›gemileri k›y›lardan 200 mil okyanusaç›klar›nda iki üç hafta boyuncatrolle rahatl›kla avlanmaktad›rlar(Fujimami, 1990).

1978’de yürürlü¤e giren k›y›lardan200 deniz mili kadar olan alanlardabal›k avlanma yasa¤› III. Dünya k›y›

ülkelerinin lehine olurken, Dünya-daki geleneksel büyük tonajl› bal›k-ç› filolar›n› olumsuz yönde etkile-mifltir. Küçük tonajl› bal›kç› tekne-lerin yap›m› önem kazanm›flt›r. Üçay ve daha fazla sürebilen bir aç›kdeniz bal›kç›l›¤› için gerekli dona-n›mlar›n tek büyük bir gemide top-lanmas› yerine, bal›klar› iflleyen,uzun süre bozulmadan tutabilenfabrika gemi yan›nda çok say›daküçük tonajl› avc› teknelerindenoluflan bir filoyla ç›k›lmas› daha ve-rim li olmaktad›r.

2. KIYILARIMIZDA A⁄BALIKÇILI⁄INDA AVANMA TEKN‹KLER‹

K›y›lar›m›zda s›k rastlanan a¤ av-

lanma teknikleri; Trata, Trol veG›rg›r'd›r.

2.1. TRATADar, ince gözenekli bir a¤ torbas›,(fiekil 2) ile genifl gözenekli iki yanbranda a¤lar›ndan a¤ tak›m› olufl-maktad›r. ‹pler yard›m›yla uzat›la-rak genifl bir alana deniz içindekurflunlarla alt yaka bat›r›larak vemantarlarla üst yaka yüzdürülerekyay›lan a¤lar demirli tekneden vinçyard›m›

Documents

TMMOB Gemi Mühendisleri Odası - ‹Ç‹NDEK‹LER · 2017. 12. 10. · Ekim 2006 Gemi ve Deniz Teknolojisi 3 içindekiler ‹Ç‹NDEK‹LER GEM‹ VE DEN‹Z TEKNOLOJ‹S‹,