TOR - skripta .doc

TRANSPORTNE OSOBINETRANSPORTNE OSOBINE ROBEROBE

SKRIPTASKRIPTA

2005.2005.

Saobraćajni fakultet Transportne osobine robe strana 2 od 23

TEHNOLOŠKE OSOBINE ROBE U TRANSPORTU 3

STANDARDIZACIJA, STANDARDI I DRUGI PROPISI ZNAČAJNI ZA ROBU U TRANSPORTU 3AMBALAŽA I PAKOVANJE ROBE 5LAKO KVARLJIVA ROBA U TRANSPORTU 9PAKOVANJE, TRANSPORT I SKLADIŠTENJE OPASNIH MATERIJA 10POGONSKE MATERIJE 12MAZIVA 14KOROZIJA METALA I NJENO SUZBIJANJE 14GRAĐEVINSKI MATERIJALI 15GUMA I NJENI PROIZVODI U TRANSPORTU 15ĐUBRIVA U PROMETU 15

PRIRUČNIK ZA VEŽBE IZ PREDMETA TRANSPORTNE OSOBINE ROBE 16

ORGANOLEPTIČKE OSOBINE PROIZVODA 16ISPITIVANJE MATERIJALA SA RAZARENJEM 16ISPITIVANJE MATERIJALA BEZ RAZARANJA 17ISPITIVANJE AMBALAŽE 17TERETI KOJI SE TRANSPORTUJU 18TOVARENJE TERETA 18POSEBNO NAZNAČAVANJE TERETNIH VOZILA ZA TRANSPORT OPASNIH MATERIJA 19

ROKOVI 20

JANUAR 2005. 20APRIL 2005. 21JUN 2005. 22Septembar 2005. 23


TEHNOLOŠKE OSOBINE ROBE U TRANSPORTU

STANDARDIZACIJA, STANDARDI I DRUGI PROPISI ZNAČAJNI ZA ROBU U TRANSPORTU

StandardiU odnosu na nivo standardizacije standardi mogu biti: interni nacionalni međunarodni

Predmet standardizacije su: proizvodi metode ispitivanja tehnološki procesi projekti, inžinjering mere, veličine opšti pojmovi

Ciljevi standardizacije: zaštita potrošača tipizacija – sređivanje po vrstama ili

klasama unifikacija – ujedinjavanje,

ujednačavanje uvođenje jedinstvene terminologije uzimanje uzorka tolerancije i dr.

Standardizacijom se moraju obrađivati sledeći problemi:1. izbor proizvoda za koje se donose standardi,2. asortiman (raznovrsnost proizvodnje, snabdevenost tržišta dobrim izborom robe) i količine proizvoda,3. tehničke karakteristike proizvoda,4. metode ispitivanja kvaliteta proizvedenih dobara tj izvedenih radova,5. sredstva indetifikacije standardnih dobara u prometu i uslovi njihovog transportovanja, a po potrebi i

skladištenja6. pitanja vezana za projektovanje i konstruisanje dobara, kao i za tehnološki postupak izrade proizvoda tj.

izvršenja radova.

Osiguranje se deli na: imovinsko, lično i transportno (kargo, kasko).

Osiguranje se neće isplatiti u sledećim slučajevima: ako se dokaže da je oštećenje pošiljke uzrokovano njenom sadržinom, ako gubitak nastane usled prirodne smrti ili povrede neke životinje, bilo da su uzroci: smrt, ujedanje, ritanje, ubod ili

gušenje, ili su tome doprineli sama priroda i sklonost životinje, ako dođe do povrede pratioca životinja zbog ponašanja samih životinja, ako se radi o brzo pokvarljivim pošiljkama koje se kvare tokom transporta usled promene temperature, visine, klime

ili zbog dužine trajanja putovanja, u slučaju konfiskacije ili uništenja pošiljke zbog nedostataka potrebnih dokumenata, pa ne odgovara zahtevima

zemalje u koju se šalje i u slučaju nepotpune dokumentacije za dokazivanje štete od strane osiguranika u vezi odgovarajućeg zahteva.

Roba se može podeliti: prema poreklu prema stepenu

obrade, prerade i dorade

prema kvalitetu

prema domaćoj klasifikaciji

prema ekonomskoj nameni

neorgansku organsku sintetičku

sirovine poluproizvode gotove (finalne)

proizvode

prava roba surogati

(zamene) falsifikati

proizvodi industrije

proizvodi poljoprivrede

proizvodi šumarstva

proizvodi za reprodukciju

proizvodi za investicuje

proizvodi za široku potrošnju


Zvanične kontrole transportujuće robe su:

kod izvoza

carinska veterinarska fitopatološka kontrola kvaliteta od strane spoljno-trgovinskih organa

kod uvoza i provoza carinska veterinarska fitopatološka

u unutrašnjem prometu veterinarska fitopatološka

Za određivanje i proveravanje kvaliteta neke robe koriste se razna ispitivanja koja se mogu svesti na: objektivana (naučna) i subjektivana (organoleptička).

Sa gledišta pravne prakse kvalitet robe može se utvrditi:1. pregledom od strane stručne komisije ili inspektora

o pregledom svake jedinice pakovanja celokupne robe, ilio metodom uzorkovanja, pregledom određenog broja izabranih uzoraka,

2. upoređivanjem robe sa uzorkom koji može biti standardan ili ugovoren, a upoređenje vrši stručna komisija i3. laboratorijskom analizom, ispitivanjem fizičkih, hemijskih, bioloških, mehaničkih karakteristika.

Proveravanje količine robe može se vršiti: proveravanjem celokupne količine robe i proveravanjem količine robe u jedinici pakovanja (da li izmerena količina odgovara naznačenoj u deklaraciji).

Oznake na robi mogu biti:

obavezne

1. naziv i lokaciju proizvođača ili onoga koji je obavio pakovanje, i to: u prvom slučaju je sa naznakom ’’proizveo’’, a u drugom ’’pakovao“,

2. tehničko ime proizvoda ili trgovačko ime proizvoda (ukoliko postoji),

3. sastavne delove izražene u procentima ili nekim drugim mernim jedinicama,

4. neto i bruto masu, a kod izvesnih proizvoda i zapreminu,5. datum proizvodnje i broj industrijske serije6. broj i datum registracije proizvoda ukoliko je to zakonom

predviđeno,7. kratak opis obrade ili dorade proizvoda itd.

konvencionalne (usvojene prećutnim sporazumom)

zaštitni znak (marka), geografsko poreklo robe, oznake nivoa kvaliteta

- najviši, izuzetan (Extra, de Luxe, Superior...),- dobar (I klasa, Klasa A, Super...),- srednji (II klasa, Klasa B, secunda,...),- donji (III klasa, Klasa C,...) i

oznake za čistoću proizvoda i dr. specifične (za pravilno rukovanje opasnom

materijom) oznake za opasne materije interne i dr.


AMBALAŽA I PAKOVANJE ROBE

Uloga ambalaže u prometu je raznovrsna. Višestruke funkcije ambalaže preko osnovnih vrednosti su: zaštita upakovanog proizvoda, olakšavanje manipulacije pri prevozu, skladištenju i prodaji robe, garantovanje porekla robe, davanje estetskih svojstava i povoljnih dimenzija za uspešno popunjavanje tovarnog prostora, ekonomičnije i uspešnije poslovanje itd.

Polazeći od različitih merila ambalaža se deli prema:1. materijalu od kojeg je izrađena,2. obliku,3. nameni zavisno od konstrukcije i 4. osnovnoj funkciji u prometu.

prema materijalu prema obliku1. drvena ambalaža sanduci, holandeze, gajbe, bačve, ramovi i dr.2. ambalaža od hartije kese i vreće, kutije, ostali oblici

3. metalna ambalažalimenke, kante, kutije, sanduci, cisterne, kontejneri, burad, aerosol pakovanja i dr.

4. staklena ambalaža5. tekstilna ambalaža vreće, omoti za bale, cerade, pomoćna sredstva za pakovanje

6. plastična ambalažafolije, šipke, cevi, ploče, burad, razni gotovi predmeti, tube, kese, vreće, baloni, kutije

7. kompleksna ambalaža folije, kese, vreće, kutije, terapak i dr.8. ambalaža od ostalih materijala9. pomoćni materijali za pakovanje

Podela ambalaže prema nameni uslovljena je agregatnim stanjem i osobinama upakovanog proizvoda. Najčešće su u primeni: ambalaže za gasovite i tečne proizvode i ambalaža za čvrste, komadne i rasute terete.

Podela ambalaže prema osnovnoj funkciji u prometu. Za potrebe potrošača proizvodi se pakuju u odmerenim količinama, koje se u transportu brojem pakovanja umnožavaju. Stoga treba razlikovati: komercijalnu (maloprodajnu, potrošačku) ambalažu i transportnu (grubu ili veliku) ambalašu.

Prednosti komercijalnog pakovanja su: garantovanje kvaliteta, kvantiteta i indentiteta robe, proizvod je pravilno deklarisan, znatno se smanjuju štete od rastura, kala, loma itd., lakše se manipuliše i ukrupnjava teret.

Za proizvodnju drvene ambalaže koriste se poluproizvodi prerade drveta i to: rezana građa četinara, naročtio jelova, rezana građa lišćara, u prvom redu bukve i topole, jeftinije vrste furnira i šper-ploče, pruće kultivisane vrbe, rogozina i dr.

Za proizvodnju ambalaže od hartije koriste se:1. hartije različitih svojstava, zavisno od sastava i procesa dobijanja:

- obična hartija,- specijalne vrste hartije,- natron ili kraft hartija i- ostale vrste hartije (svilasta, krep i dr.),

2. kartoni i lepenke;3. talasasti kartoni i talasaste lepenke i4. pomoćni materijali od hartije.


Specijalne vrste hartije su dobile značajno mesto u primeni iz razloga što je obična hartija propustljiva na masti, gasove, vodu i druge tečnosti, tako da za pakovanje mnogih proizvoda nije pogodna. Oplemenjivanje hartije raznim postupcima obezbedilo je primenu: pergament hartije, hartije prevučene parafinom (parafinisana hartija), hartije prevučene voskovima (voštana hartija), hartije oplemenjene smešama sintetičkih smola i voskova, hartije sa umecima, laminirane i kaširene hartije (kompleksni materijali), hartije od staklene vune.

U proizvodnji metalne ambalaže koriste se:1. crni limovi debljine 0,15-2,50mm, mada veoma osetljivi na koroziju;2. limovi od nerđajućeg čelika (dekapirani lim);3. hladno valjano čelične trake debljine 0,21mm pa naviše;4. livene čelične boce za transport tehničkih gasova;5. beli lim

- kalaisan toplim postupkom (0,20 - 0,36 mm)- kalaisan elektrolitički (0,20 – 0,96mm);

6. folije kalaja tzv. staniol;7. pocinkovani limovi debljine 0,5mm pa naviše;8. aluminijumski lim, trake i folije;9. čelične žice, najčešće pocinkovane ili plastificirane, itd.

Prema sastavu stakla se dele na: natrijum – kalcijumova; kalijum – kalcijumova; kalijum olovna; bor – aluminijumova; specijalne vrste stakla.

U industriji stakla se koriste sledeće sirovine: kvarcni pesak i krečnjak; sredstva za bistrenje i obezbojavanje; sredstva za bojenje stakla zavisno od željene boje;

Staklena masa istopljena i ohlađena od gustog i tegljivog stanja uobličava se sledečim postupcima: duvanjem (ručno – duvaljkom, mašinsko), presovanjem (pepeljare, tacne, tanjiri, jeftini servisi itd.), horizontalnim valjanjem (staklene ploče raznih dimenzija), izvlačenjem (ravna stakla: prozorsko i stakla za izloge).

U proizvodnji stakla najčešće mane i nedostatci koji se javljaju mogu biti: mehurići zaostalih gasova u staklenoj masi; pojava nabora i niti, što potiče od slabog kvaliteta vatrostalnog materijala kojim je obložena peć; pojava kamičaka, zbog nepropisno samlevenog kvarcnog peska i nepažljivog prosejavanja, kao i od nepropisne

temperature topljenja i zamućenost i kristalizacija, nastaju od nepravilnog odnosa sirovina.

Proizvodi od stakla koji se najčešće javljaju u prometu su:1. ravna stakla,2. šuplja stakla i3. specijalne vrste stakala.


Tekstilni materijali se proizvode tehničkim obrađiavanjem raznih vlakana kojima se daje nov oblik u vidu prediva, tkanina ili pletenih predmeta. Vlakna koja se obrađuju mogu biti: biljna

- vlakna semena (pamuk)- vlakna stabla (lan, konoplja, juta, kopriva, kineska trava) - vlakna lišća (manilska konoplja, novozelandski lan, agava)- vlakna ploda (kokos)

životinjska - produkti koji rastu na koži i- vlaknasta izlučivanja buba

veštačka nastaju hemijskom preradom celuloze

Tekstilni materijali nalaze primenu u izradi ambalaže jer imaju dobru: zateznu čvrstoću, malu masu i zapreminu prazne ambalaže. Na tekstilnu ambalažu negativno utiču: povišena temperatura, vlaga, mikroorganizmi, razna hemijska sredstva itd.

Tekstilni materijali koji se koriste u proizvodnji ambalaže su: juta, konoplja, tkanina izrađena od tvrdih vlakana (agave, manilske konoplje i novozelandskog lana), zatim lanene i pamučne materijale za pakovanje finijih proizvoda.

Da bi se smanjila propustljivost tkanine za vodu primenjuju se: impregniranje i apretiranje.

Podela plastičnih masa se vrši pre svega na osnovu ponašanja pri zagrevanju, a zatim na osnovu porekla i načina proizvodnje visokomolekularnog jedinjenja, koje ulazi u sastav plastične mase kao osnovna kompnenta.A. Termoplastične mase

- na bazi celuloze,- na bazi veštačkih smola

a) polimerizacione,b) polikondenzacione

B. Termostabilne masea) polikondenzacione

C. Proteinske plastične mase

Pored osnovnog visokomolekularnog jedinjenja kao različite dodatke plastične mase sadrže: punila, za popravljanje mehaničkuh osobina, plastifikatore ili omekšivače, koji povećavaju plastičnost, katalizatore, da se ubrza proces polimerizacije i boje.

PRERADA PLASTIČNIH MASAPoluproizvodi se izrađuju: istiskivanjem laminiranjem kalandriranjem kaširanjem

Za izradu gotovih predmeta od plastičnih masa obično se primenjuje: presovanje brizganje mehaničke metode sa skidanjem strugotine (podrazumevaju preradu struganjem, glodanjem, brušenjem, poliranjem)

Materijali za izradu kompleksne ambalaže dobijaju se na sledeće načine: kaširanjem (slepljivanjem), ekstruzionim laminiranjem (oslojavanjem) i postupcima površinskog oplemenjavanja (bešihtovanjem).

Ambalaža od ostalih materijala. Izvesni proizvodi pakuju se ili skladište u sudovima od:grnčarije (lončarska roba),terakote (pečena zemlja), majolike, fajansa, porcelana, kamenine, cementa, i drugih materijala.Da bi se prilikom transporta i drugih operacija manipulisanja upakovani proizvod svojom ambalažom zaštitio od mehaničkih oštećenja i loma, mora se na određeni način sprečiti pomeranje upakovanog proizvoda. To se postiže na različite načine: popunjavanjem praznina rastresitim materijalom, korišćenjem raznih uložaka (jastučića), pričvršćavanjem robe pomoću zavrtnjeva ili ramova i pričvršćavanjem tereta na palete “kargo“ trakama itd.


Karakteristike ambalaže, prilikom njenog izbora, određuju se na osnovu različitih kriterijuma (merila), a to su: tehničke karakteristike spoljni izgled i dizajn sposobnost zaštite funkcionalnost ambalaže mogučnost konstantne izrade cena ambalaže

Prema dužini korišćenja transportna ambalaža se deli na:A. povratnu (koja se „ne troši“ u jednom prevoženju) iB. nepovratnu (koja se „troši“ u jednom prevoženju).

Uvođenenje i razvoj kombinovanog – integralnog transporta robe kao jedinstvenog sistema zahteva:1. proizvodnju ambalaže sa standardnim dimenzijama i oblicima,2. paletizovanje robe (okrupnjavanje tereta),3. kontejnerizovanje robe,4. konstruisanje specijalizovanih vozila koja objedinjuju osobine različitih postoječih transportnih sredstava

(hovercraft),5. konstruisanje velikih prevoznih sredstava za prevoženje različitih vozila drugog vida saobraćaja (trajekti i sl.),6. uvođenje sistema povezivanja različitih vidova prevoza robe, (najpoznatiji: sistem kontrejlera i sistem roudrejlera).

Paletizovanje robe podrazumeva objedinjenu primenu paleta i viljuškara.

Preimućstva paletizovanog transporta robe su: obezbeđeno je ekonomičnnije, brže i bolje manipulisanje robom uz smanjenje oštećenja i gubitaka robe, omogućeno je prevoženje slabije pakovanih proizvoda iako se u prometu javljaju u velikim količinama, postiže se optimalno korišćenje tovarnog prostora kod vozila svih vidova saobraćaja, smanjuje se broj radnika za opsluživanje.

Vrste paleta: ravne palete (mogu biti izrađene od: drveta, čeličnog lima ili pofila, plastičnih masa, više slojeva hartije itd.), ravna paleta sa čeonim branicima, sandučaste ili boks palete, nestandardne (sklopive, rasklopive itd.), stubne i dr.

Prema nosivosti i unutrašnjoj zapremini kontejneri se dele na: male, srednje, teške ili velike i vrlo teške ili transkontejnere.

Kontejneri mogu imati obeležje univerzalnog korišćenja ili specijalne namene.Specijalni kontejneri se dele na: kontejneri za koncentrate ruda, kontejneri za rasute i kabaste terete, kontejneri za guste tečnosti, specijalni kontejneri za tečnosti

- za guste tečnosti (sa ugrađenim ili prenosivim grejačima)- za tečnosti osetljive na spoljnu temperaturu (sa termoizolacionim slojevima)- za tečnost otporne na spoljnu temperaturu- za hlađene tečnosti tokom transporta,

kontejneri od gume - elastomernih materijala, kontejneri sa zagrevanjem ili hlađenjem robe.


LAKO KVARLJIVA ROBA U TRANSPORTU

Prema uzrocima promene na lako-kvarljivoj robi se mogu svrstati u tri grupe:1. mikrobiološke promene, uzrokovane mikroorganizmima (bakterije i gljive),2. biohemijske promene, uzrokovane fermentima i 3. ostale promene, koje nastaju iz svih ostalih razloga.

- delovanje sopstvenih kiselina u proizvodima,- moguće reakcije između sastojaka upakovanog proizvoda i sastojaka materijala ambalaže,- delovanje insekata i grinja,- fizičko-mehanički uticaji posredovani sušenjem, smrzavanjem, trenjem,pritiskom, udarom itd.- zagađivanje proizvoda stranim materijama.

Konzerviranje životnih namernica ima izrazit značaj jer: omogućava raznovrsnu ishranu tokom čitave godine, smanjuje gubitke u korišćenju životnih namernica, sprečava porast cena izvan sezone te štiti potrošače, omogućava transport lako-kvarljivih namernica na velike udaljenosti itd.

Metode čuvanja lako-kvarljive robe dele se na: fizičke pasterizacija blanširanje sterilizacija hlađenje i smrzavanje (lagano, brzo i munjevito) sušenje ili dehidratacija koncentracija zračenje (ultravioletni, rentgenski, beta i gama zraci) filtracija

hemijske soljenje i salamurenje slađenje kiseljenje konzerviranje mastima i uljima dimljenje konzerviranje hemijskim kozervansima

Prema uslovima koje vozila za transport obezbećuju robi prilikom prevoza, vozila mogu biti: sa provetravanjem, sa izotermičkom izolacijom, vozila hladnjače bez sopstvene proizvodnje hladnoće, vozila hladnjače sa sopstvenom proizvodnjom hladnoće i sa termičkim uređajima za zagrevanje.

Prema termičkom stanju životne namernice se dele na: sveže, rashlađene, smrznute i brzo smrznute.

Sveže voće prema građi ploda, izgledu i važnijim osobinama može da se podeli na pet grupa:koštičavo, jabučasto, jagodasto, jezgrasto i južno voće.

Prema međunarodnoj konvenciji o prevozu roba železnicom, CIM čl. 73, prevozniku se priznaje, bez obzira na dužinu puta određeni gubitak mase: priznaje se 2% od mase tečne robe ili od robe koja se primi na prevoz u vlažnom stanju, kao i za ugalj, koks, sveže i

sušeno voće i povrće itd. priznaje se 1% od mase za svu robu koja pri transportu redovno mora da trpi gubitak mase.


PAKOVANJE, TRANSPORT I SKLADIŠTENJE OPASNIH MATERIJA

Prema Pravilniku o prevozu opasnih materija, zavisno od svojih osobina i vrsta opasnosti koje prouzrokuju opasne materije se razvrstane u sedam klasa i to:

Klasa IIa Eksplozivne materije;Ib Predmeti napunjeni eksplozivnim materijama;Ic Sredstva za paljenje, vatrometni predmeti i sl.Id Sabijeni-komprinovani gasovi, gasovi prevedeni u tečno stanje i gasovi upijeni – rastvoreni pod pritiskom;Ie Materije koje u dodiru sa vodom razvijaju zapaljive i eksplozivne gasove;

Klasa II II Materije koje se pale same od sebe, samozapaljive materije;

Klasa IIIIIIa Zapaljive tečnosti;IIIb Zapaljive čvrste materije;IIIc Oksidirajuće materije – lako oslobađaju kiseonik i oksidacijom dovode do paljenja okolnih materija;

Klasa IVIVa Otrovne materije;IVb Radioaktivne materije;

Klasa V V Nagrizajuće materije;

Klasa VIVI Zarazne i gadne materije;

Klasa VII VII Organski peroksidi.

Izvod iz pravilnika o prevozu opasnih materija

Pošiljalac je dužan da za svaku pošiljku opasne materije isposatavi posebnu ispravu o prevozu opasnih materija, koja mora da sadrži:1. podatke o sadržini pošiljke sa naznačenjem opasne materije, njene klase, ivičnog i rednog broja pod kojim je opasna

materija navedena u Evropskom sporazumu – Aneksi A i B itd.2. naznačenje pošiljaoca da su ispunjene mere bezbednosti propisane ovim pravilnikom i Evropskim sporazumom,,3. nazive, odnosno imena i prezimena pošiljaoca i primaoca, njihova sedišta, odnosno adrese,4. naznačenje da je uz ispravu o prevozu opasnih materija prevozniku odnosno vozaču predato upustvo o posebnim

meram bezbednosti koje se prilikom prevoza opasne materije moraju preduzeti.

Upustvo o posebnim merama bezbednosti prilikom prevoza, koje požiljalac daje prevozniku, odnosno vozaču treba da sadrži:1. naznačenje vrste opasnosti koju predstavlja opasna materija i naznačenja posledica koje može da prouzrokuje,2. naznačenje posebnih mera koje treba da se preduzmu prilikom vršenja prevoza opasne materije i mera za

sprečavanje, odnosno ublažavanje štetnih posledica koje mogu da nastanu usled nezgode ili udesa na vozilu,3. postupak sa licem koje dođe u dodir sa opasnom materijom ili njenom emanacijom (zračenje, isparavnje, prašina,

toplotno zračenje itd.),4. naziv i adresu organa ili radne ili druge organizacije koja mora da se obavesti o nezgodi ili udesu koji se desio pri

prevozu.


Prema hemijskom sastavu i osobinama eksplozivi se dele na:1. puščane ili deflagrantne (barut),2. brizantne ili lomive,3. sigurnosne (primenjuju se u rudnicima),4. inicijalne (za paljenje brizantnih).

Načini pakovanja gasova prema stanju u kome se šalju u promet mogu se podeliti u četiri osnovne grupe: komprinovani gasove, gasovi prevedeni u tečnost na normanoj temperaturi (0°C), gasovi prevedeni u tečnost na sniženim temperaturama i upijeni gasovi.

Pri skladištenju i transportu boca sa gasovima moraju se uvažavati sledeće odredbe: čuvanje boca mora biti bez uticaja toplote (grejanja, sunčevih zraka...), ne smeju se izložiti delovanju hladnoće

(mraza) prevoziti i manipulisati samo sa bocama kod kojih je preko reducir-ventila pričvršćen poklopac, položaj boca treba da je uvek vertikalan i da su osigurane od eventualnog pada, prevrtanja i ako je moguće potresa, boce sa gasovima se održavaju u čistom stanju i ne smeju biti umrljane zapaljivim materijama, ili onim koje deluju

korozivno.

Uzimanjem u obzir podele prema poreklu i hemijskom sastavu otrovi ili otrovne materije mogu biti: mineralni otrovi, biljni otrovi i sintetički otrovi (prema nameni mogu biti: insekticidi, rodenticidi, fungicidi i herbicidi).

Zapaljive tečnosti se dele u tri grupe:1. tečnosti tačke zapaljivosti ispod 21°C, sa podgrupama:

- tečnosti koje se ne mešaju ili delimično mešaju sa vodom i - tečnosti koje se mešaju sa vodom u svim odnosima,

2. tečnosti tački zapaljivosti od 21°C do 55°C,3. tečnosti sa tačkama zapaljivosti od 55°C do 100°C,4. tečnosti čije su temperature zapaljivosti iznad 100°C ne smatraju se opasnim u smislu zapaljivosti.

Boje u praksi mogu biti prirodne i veštačke, odnosno: neorganske (zemljane, mineralne), organske (prirodne) i sintetičke.

Oksidirajuće materije lako oslobađaju kiseonik i aktiviraju sagorevanje materija koje su u okolini.Takve materije su skoro svi proizvodi bogati kiseonikom, kao što su: peroksidi vodonika, natrijuma, kalijuma, barijuma i dr. hloriti i hlorati, perhlorna kiselina i perhlorati, permanganati i nitrati.

Nagrizajuće su one materije koje pored otrovnoti imaju i izrazito korozivno ili nagrizajuće dejstvo na razne materijale i tkivo čoveka i životinja. Najčešće transportovani korozivni proizvodi ove grupe opasnih materija su:A. tehnički važne mineralne i organske kiseline mineralne

sumporna hlorovodonična azotna

organske mravlja sirćetna oksalna i dr.

B. tehnički važne baze natrijum i kalijum hidroksidC. ostale nagrizajuće materije bilo kao elementi ili jedinjenja brom, flourovodonik, jedinjenja sumpora itd.

Zarazne bolesti se lako i brzo prenose, pa se takve materije smatraju opasnim teretima i traže manipulisanje uz određene mere predostrožnosti. Vrlo često gadne materije su i zarazne. U zarazne i gadne materije spadaju: životinjske sirovine i proizvodi koji ne služe ishrani ljudi: sirove kože, sirišta; razni otpaci klanica: vuna, dlaka, perje, kosti; stajsko đubre i izmeti (fekalije); leševi i dr.


POGONSKE MATERIJE

Najkarakterističniji izvori tekuće energije su: drvo i drugi biljni delovi, energija vodenih padova i tokova, energija Sunca, energija vetra, energija plime i oseke mora i okeana, energija unutrašnjosti Zemlje, energija vulkana, ostali izvori tekuće energije kao: energija morskih talasa, energija morskih strujanja, energija električnog polja

Zemlje itd.

Termogene sirovine sa visokim stepenom koncentracije akumulirane energije u jedinici njihove mase su: fosilna goriva (ugalj, zemno ulje, zemni gas), razne hemijske supstance i nuklearne termogene materije.

Termogene mterije se mogu deliti prema: agregatnom

stanju sastavu načinu postanka postojanosti na

toploti zapaljivosti

čvrste tečne gasovite i mešovite (kombinacija

čvrstih i tečnih materija)

1. elementarne,2. homogena

jedinjenja,3. mešavine

elemenata i jedinjenja,

4. mešavine dva ili više jedinjenja,

5. koloidni rastvori

fosilne, mineralne i veštačke

toplopostojane (termostabilne) toplonepostojane

(termonestabilne)

samozapaljive nesamozapaljive

Termogene materije se prema agregatnom stanju dele na: čvrste tečne gasovite drvne i biljne materije i plodovi,

treset, ugljevi svih vrsta, gorivi škriljci, zemni voskovi i smole, drveni ugalj, briketi i ugljeni prah, čvrste gorive materije (polukoks, koks, kabocit, kaburit,

termoantracit), eksplozivi i baruti, petrolkoks, nuklearna goriva

tečne gorive materije prirodno zemno ulje (nafta) produkti prerade zemnog ulja –

naftni derivati specijalne hemijske termogene

materije produkti prerade biljnih delova

- metil i etil alkohol,- biljna ulja i masti

Elementarnom analizom jednog goriva, u najopštijem slučaju, saznaje se da u njegov sastav ulaze: ugljenik (C), vodonik (H), kiseonik (O), azot (N) i sumpor (S) i mineralne premise (A) i vlaga (W).

Opšte fizičke osobine gorivih materija su: specifična gustina, specifična zapremina, specifična toplota, provodljivost toplote i elektriciteta, eksplozivnost i upaljivost i toplotni kapacitet ili toplotna moć.


Prikaz gorivih materija prema poreklu i agregatnom stanjuprirodna goriva veštačka goriva čvrsta tečna gasovita čvrsta tečna gasovita drvo treset mrki ugalj kameni ugalj antracit gorivi škriljci

zemno ulje (nafta)

zemni gas truli gas barski gas jamski gas

drveni ugalj (ćumur)

koks briketi

derivati zemnog ulja

benzini petroleum alkoholi lož ulja

gradski gas uljni gas vodeni gas digas benoid-gas vodonik acetilen i dr.

Prirodna čvrsta goriva razvrstaju se u:1. primarno prirodna čvrsta goriva – drvna i biljna materija različitih vrsta – materije koje se permanentno stvaraju pa

praktično predstavljaju neiscrpnu rezervu gorive materije;2. sekundarna prirodna čvrsta goriva – nastala transformacijom biljne materije i ostataka živih organizama tokom

veoma dugih vremenskih intervala. Ova fosilna čvrsta goriva su praktično neobnovljiva, a njihove rezerve su iscrpljene;

Mehaničkim procesima prerade sa sasvim ograničenim učešćem termičkih procesa dobijaju se:1. prah uglja i gorivih škriljaca, a izuzetno i treseta, i 2. brikrti različitih vrsta uglja, treseta i drgih vrsta goriva.

Termičkim procesom prerade menja se bitnije ili potpuno sastav polazne materije i dobijaju se nove vrste čvrstih gorivih materija. Ovim procesima dobujaju se:1. sušeni ugalj,2. drveni ugalj – ćumur,3. polukoks različitih ugljeva,4. koks različitih ugljeva i treseta,5. bercit, karbocit i karburit,6. termoantracit.

O postanku zemnog ulja postoje dve teorije: organska i neorganska.

Klasifikacija zemnih ulja vrši se najčešće:1. po sastavu odnosno prema grupi ugljovodonika koji u sastavu zemnog ulja preovladavajuna:

- parafinska ulja (min 75% parafinskih ugljovodonika), - naftenska ulja (min. 75% naftena) i - aromatska ulja.(sa više od 50% aromata),

2. po ostatku destilacije zemnog ulja na:- zemna ulja parafinske baze, gde je ostatak čvrst parafin odnosno vosak,- zemna ulja asfaltne baze, gde je ostatak uglavnom crn, sjajan asfalt,- zemna ulja mešovite baze, gde se kao ostatak destilacije javlja i čvrst asfalt i parafin.

U grupu hemijskih osobina zemnog ulja dolazi: Od najznačajnih fizičkih osobina zemnog ulja spominju se: elementarni sastav sadržaj primesa sklonost zemnog ulja prema spajanju sa kiseonikom

gustina zemnog ulja viskozitet temperatura paljenja, gorenja i samopaljenja temperatura stinjavanja (potpuno gubljenje tečljivosti) karakteristika ključanja odn. isparavanja toplotna moć

Postupci dobijanja osnovnih tečnih goriva iz zemnog ulja su: frakciona destilacija, frakciona kondenzacija, dvofazni postupak frakcionisanja.


Postupci prerade osnovnih tečnih goriva iz zemnog ulja. U cilju dobijanja većih količina pojedinih vrsta tečnih goriva ili poboljšanja njihovog kvaliteta, odnosno pojedinih osobina, osnovni derivati zemnog ulja podvrgavaju se različitim termičkim i termokatalitičkim procesima: krekovanja (termičko, termokatalitičko i hidrokrekovanje), reformisanja, polimerizacije, izomerizacije, aromatizacije i dr.

Prerada gasovitih gorivih materija u cilju dobijanja tečnih goriva:1. postupcma neposrednog izdvajanja čestica tečnog goriva iz gasovite sredine,2. polimerizacijom i drugim termičkim postupcima prerade gasovitih ugljovodonika,3. postupcima sinteze i katalitičkg hidriranja.

Prerada tečnih goriva radi poboljšanja kvaliteta:1. termičko i katalitičko reformisanje,2. izomerizacija.

MAZIVA

Vrste maziva: Osobine mazivih ulja: mineralna ulja emulgirana maziva ili uljane emulzije složena ulja maziva sa naročitim dodacima mazive masti vazelin regenerisana maziva

mazivost viskozitet stinište (kod podmazivanja pri niskim temperaturama) plamtište ulja ili temperatura paljenja starenje ulja

KOROZIJA METALA I NJENO SUZBIJANJE

Teorijsko izučavanje problema korozije metala i legura dovelo je do saznanja da koroziju uslovljavaju mnogi činioci, među kojima najvažnija uloga pripada uticaju spoljnih i unutrašnjih sila kao čto su:hemijske, elektrohemijske i mehaničke prirode.

Prema mehanizmu odigravanja treba razlikovati dva osnovna tipa korozije: hemijsku i elektrohemijsku.

Prema mestu, načinu i uzroku oštečenja razlikuju se sledeće vrste korozije: površinska, mestimična, međukristalna, selektivna, naponska i kombinovana hemijsko-mehanička.

Površnska zaštitametala i legura vrši se nanošenjem: metalnih prevlaka, neorganskih prevlaka (emajl, cement, beton) i nemetalnih-organskih prevlaka i obloga.


GRAĐEVINSKI MATERIJALI

Građevinski materijali mogu biti: konstruktivni i vezivni.

Zavisno od sastava i osobina mineralna veziva se dele na tri grupe: hidraulična, koja mogu otvrdnuti i povećati svoju čvrstoću kako na vazduhu tako i pod vodom (portland cement,

lafraž cement itd.), vazdušna koja nisu postojana u vodi, pa mogu otvrdnuti i povćti svoju čvrstoću samo na vazduhu (gips, kreč itd.) i vatrostalna koja posle stvrdnjavanja na vazduhu mogu izdržati visoku temperaturu i zadržati svoju čvrstoću.

(vatrostalna glina, šamota mešavina i dr.).

GUMA I NJENI PROIZVODI U TRANSPORTU

Sirovine za proizvodnju ili izradu gume treba da su: kaučuk (prirodni i sintetički), regenerat (stara guma), razni dodaci – indigrijenti i tekstilni kord.

Proizvodnja gumene robe podrazumeva: mastifikaciju (gnječenje), punjenje i homogenizaciju, oblikovanje i vulkanizaciju.

ĐUBRIVA U PROMETU

Prema hemijskom sastavu đubriva se mogu podeliti u četiri osnovne grupe:1. azotna,2. fosforna,3. kalijumova i4. mešana i kompleksna đubriva.


PRIRUČNIK ZA VEŽBE IZ PREDMETA TRANSPORTNE OSOBINE ROBE

ORGANOLEPTIČKE OSOBINE PROIZVODA

Organoleptičke osobine proizvoda miris, ukus, aroma i boja.

Tehnika određivanja organoleptičkih osobina - testovi razlikovanja.

Određivanje kvaliteta proizvoda - metoda bodovanja.

Ispitivanja materijala prema karakteru promena koje se dešavaju u/na materijalu tokom ispitivanja mogu biti:A. ispitivanje se razaranjem uzorka, Mehanička ispitivanja sa razaranjem uzorka obuhvataju s

obzirom na dejstvo sile, dve glavne grupe:1. ispitivanje statičkim dejstvom 2. ispitivanje dinamičkim dejstvom sile

B. ispitivanje bez razaranja uzorka – defektoskopija i C. ispitivanje struktura metalografijom.

ISPITIVANJE MATERIJALA SA RAZARENJEM

Određivanje zatezne čvrstoće Određivanje jačine na pritisak Određivanje modula elastičnosti Ispitivanje žilavosti materijala Ispitivanje materijala na zamor Tehnološka ispitivanja materijala

- ispitivanje sposobnosti dubokog izvlačenja (postupak po Eriksenu)- ispitivanje na savijanje- ispitivanje varničenjem

Određivanje zatezne čvrstoće. Karakteristične veličine pri ispitivanju istezanjem. Na dijagramu naprezanja (εσ dijagram) uočavaju se sledeće karakteristične veličine otpornosti materijala:1. napon na granici elastičnosti,2. napon na granici proporcijalnosti,3. napon na granici velikih razvlačenja ili tečenja materijala (napon tečenja) i4. zatezna čvrstoća.

Određivanje jačine na pritisak. Kao i kod zatezne čvrstoće analogno imamo: granicu velikih skraćenja (tehničku granicu gnječenja), pritisnu čvrstoću (jačina na pritisak).

Svojstva deformacije kod ispitivanja: istezanjem

- jedinično izduženje,- ukupno izduženje i- kontrakcija (suženje poprečnog preseka)

pritiskom- jedinično skraćenje,- ukupno skraćenje i- stepen raširenja (poprečnog profila).

Oznake za čelike propisane JUS-om sastoji se iz tri dela:1. slovni simbol ’’Č’’, što podrazumeva skraćenicu za reč ’’čelik’’,2. osnovna oznaka, koja se odnosi na vrstu čelika i sastoji se od četiri brojna simbola i 3. dopunska oznaka, koja se odnosi na stanje čelika i ima jedan ili da brojna simbola.

Čelici sa garantovanim hemijskim sastavom podrazumevaju: obične ugljenične konstruktivne čelike, kvalitetne ugljenične čelike koji se izlažu termičkoj obradi (cementaciji, poboljšanju) i legirane čelike

- niskolegirani sa sadržajem legirajućih elemenata do 5%,- visokolegirane sa sadržajem legirajućih elemenata više od 5%.


Na svakom čeličnom proizvodu željezara (osim kod trgovačkog kvaliteta) mora utisnuti slovnu i brojnu oznaku za vrstu čelika visine 6 – 10 mm. Načelno, utiskivanje oznaka vrste čelika vrši se: kod pojedinih šipki, na jednom kraju, kod šipki koje se isporučuju u vezovima na pričvršćenoj limenoj etiketi i kod limova i traka u levom uglu, paralelno sa kraćom stranicom.

Ispitivanje tvrdoće: statičkim dejstvom sile – statičke metode:

- Brinelova (Brinell),- Vikersova (Vickers) i- Rokvelova (Rockwell).

dinamičkim dejstvom sile- metode za ispitivanje tvrdoće udarom na utiskivač i- metoda za ispitivanje tvrdoće elastičnim odskokom.- određivanje tvrdoće duroskopom

ISPITIVANJE MATERIJALA BEZ RAZARANJA

Među postupcima ispitivanja bez razaranja tzv. metodama defektoskopije najviše se vrše ispitivanja: očnim pregledom kod finalnih proizvoda u cilju utvrđivanja grubih grešaka penetracijom samo za utvrđivanje površinskih grešaka. Osnovne operacije u primeni penetransa su:

1. čišćenje površine,2. primena penetransa,3. uklanjanje viška penetransa,4. primena razvijača i 5. očitavanje i tumačenje.

magneto - fluksom radiografija rentgenski i gama zraci ultrazvukom U praksi se koriste sledeće metode ispitivanja ultrazvukom:

postupak prozvučavanja impilsni – eho postupak ili metoda odjeka i rezonantni postupak.

Priprema metalografskih uzoraka. Pripremanje površine uzetog uzorka za ispitivanje podrazumeva:brušenje, poliranje i nagrizanje.

ISPITIVANJE AMBALAŽE

U osnovi se razlikuje više vrsta ispitivanja ambalaže i to:

materijala za njenu izradu

Zavisno od vrste materijala kao i od fizičkih i hemijskih osobina najčešće se određuju: vlaga, odnosno upijanje vode, propustljivost za tečnosti i gasove, uticaj temperature, inaktivnost otpornost prema koroziji, hemikalijima, rastvaračima,

mastima i drugim agensima.

gotove ambalaže na uslove manipulisanja

izdržljivost na padanje i bacanje, izdržljivost na udare i vibracije, izdržljivost na prevrtanje i kotrljanje i izdržljivost pri stvarnim uslovima transporta uz

statističko praćenje rezultata

Ako se ispituje ambalaža od hartije treba još dodati kao standardna ispitivanja: izdržljivost na pritisak, izdržljivost na prodiranje šiljatim pedmetom, izdržljivost na bočne udare i dr.

u cilju razvoja tehnologije pakovanja itd.


TERETI KOJI SE TRANSPORTUJU

Tereti se dele prema agregatnom stanju na čvrste, tečne i gasovite. Čvrsti tereti se mogu još podeliti na rasute i komadne.

Od opštih transportnih osobina rasutih tereta koje imaju poseban značaj treba proučiti: granulometrijski sastav, zapreminska masa teretapodela rasutih tereta prema vrednosti zapreminske mase je:

- laki rasuti tereti,- srednje teški rasuti tereti,- teški rasuti tereti- vrlo teški rasuti tereti,

unutarnje trenje, spoljno trenje, abrazivnost ili habajuće dejstvoprema stepenu habajućeg dejstva rasuti tereti mogu biti:

- nehabajući,- malo habajući,- srednje habajući,- jako habajući.

Od opštih osobina kod komadnih tereta bitno je da li su ravnih ili neravnih površina, da li su im površine meke ili tvrde, stabilnog ili nestabilnog oblika, lomljivi ili nelomljivi itd.

Sa gledišta transporta komadni tereti mogu biti:

Komadni tereti zavisno od dimenzija mogu biti:

Komadni tereti zavisno od sopstvene mase mogu biti:

pojedinačni komadi, upakovani u odabranu ambalažu, tereti koji su paletizovani i tereti koji su kontejnerizovani.

male veličine srednje veličine veliki tereti vrlo veliki tereti

laki srednji teški vrlo teški

Masa jedinice rukovanja se menja zavisno od toga da li se transportuje potpuno ili delimično ambalažirana roba, ili je pak bez ambalaže, pa razlikujemo: jedinica rukovanja od 100 kg (boce, kutije i sl.) jedinica rukovanja od 100 – 250 kg (potpuna ambalaža – sanduci, vreće, bale, cilindrične posude) jedinica rukovanja od 250 – 500 kg (delimična ambalaža ili bez nje) jedinica rukovanja preko 500 kg (delimična ambalaža obmotavanjm ili bez nje)

Jedinica tereta uključuje više jedinica rukovanja, složenih na svrsishodan način u čvrstu celinu, pogodnu za transport, pa razlikujemo: jedinicu tereta sa više slobodnih komada, jedinicu tereta nastalu korišćenjem paleta i jedinicu tereta nastalu korišćenjem kontejnera.

TOVARENJE TERETA

Vršioci tavarenja robe treba da su posebno obučeni radnici. Obučeni radnici između ostalog trba da znaju: način pakovanja robe, način slaganja u cilju postizanja stabilnosti tovara, način slaganja lako kvarljive robe da bi se obezbedilo strujanje vazduha oko nje, karakterisike sredstva za manipulisanje i njihovo održavanje, specifičnosti kod utovara živih životinja, način hranjenja, pojenja, sprečavanja klizanja, padanja, povređivanja itd.


POSEBNO NAZNAČAVANJE TERETNIH VOZILA ZA TRANSPORT OPASNIH MATERIJA

Upozorenje u obliku narandžaste table dimenzije 30 x 40 cm (debljina okvira i brojeva 15mm, visina brojeva 100mm);PRVI BROJ u gornjem delu table sa brojčanim upozornjima ukazuje na osnovnu opasnost;DRUGI I TREĆI BROJ u gornjem delu table sa brojčanim upozornjima ukazuje na dodatne opasnosti;

DIJAMANT OPASNOSTI

POLJE VRSTA OPASNOSTICRVENO opasnost od zapaljivostiŽUTO opasnost od eksplozijePLAVO opasnost po zdravljeBELO posebne napomene


ROKOVI

JANUAR 2005.

Osiguranje se neće isplatiti u sledećim slučajevima: ako se dokaže da je oštećenje pošiljke uzrokovano njenom sadržinom, ako gubitak nastane usled prirodne smrti ili povrede neke životinje, bilo da su uzroci: smrt, ujedanje, ritanje, ubod ili

gušenje, ili su tome doprineli sama priroda i sklonost životinje, ako dođe do povrede pratioca životinja zbog ponašanja samih životinja, ako se radi o brzo pokvarljivim pošiljkama koje se kvare tokom transporta usled promene temperature, visine, klime

ili zbog dužine trajanja putovanja, u slučaju konfiskacije ili uništenja pošiljke zbog nedostataka potrebnih dokumenata, pa ne odgovara zahtevima

zemalje u koju se šalje i u slučaju nepotpune dokumentacije za dokazivanje štete od strane osiguranika u vezi odgovarajućeg zahteva.

DIJAMANT OPASNOSTI

POLJE VRSTA OPASNOSTICRVENO opasnost od zapaljivostiŽUTO opasnost od eksplozijePLAVO opasnost po zdravljeBELO posebne napomene

Zavisno od sastava i osobina mineralna veziva se dele na tri grupe: hidraulična, koja mogu otvrdnuti i povećati svoju čvrstoću kako na vazduhu tako i pod vodom (portland cement,

lafraž cement itd.), vazdušna koja nisu postojana u vodi, pa mogu otvrdnuti i povćti svoju čvrstoću samo na vazduhu (gips, kreč itd.) i vatrostalna koja posle stvrdnjavanja na vazduhu mogu izdržati visoku temperaturu i zadržati svoju čvrstoću.

(vatrostalna glina, šamota mešavina i dr.).

Ciljevi standardizacije: zaštita potrošača tipizacija – sređivanje po vrstama ili klasama unifikacija – ujedinjavanje, ujednačavanje uvođenje jedinstvene terminologije uzimanje uzorka tolerancije i dr.

Zavisno od vrste materijala kao i od fizičkih i hemijskih osobina najčešće se određuju: vlaga, odnosno upijanje vode, propustljivost za tečnosti i gasove, uticaj temperature, inaktivnost otpornost prema koroziji, hemikalijima, rastvaračima, mastima i drugim agensima.


APRIL 2005.

Kontejneri mogu imati obeležje univerzalnog korišćenja ili specijalne namene.Specijalni kontejneri se dele na: kontejneri za koncentrate ruda, kontejneri za rasute i kabaste terete, kontejneri za guste tečnosti, specijalni kontejneri za tečnosti

- za guste tečnosti (sa ugrađenim ili prenosivim grejačima)- za tečnosti osetljive na spoljnu temperaturu (sa termoizolacionim slojevima)- za tečnost otporne na spoljnu temperaturu- za hlađene tečnosti tokom transporta,

kontejneri od gume - elastomernih materijala, kontejneri sa zagrevanjem ili hlađenjem robe.

Prema uzrocima promene na lako-kvarljivoj robi se mogu svrstati u tri grupe:1. mikrobiološke promene, uzrokovane mikroorganizmima (bakterije i gljive),2. biohemijske promene, uzrokovane fermentima i 3. ostale promene, koje nastaju iz svih ostalih razloga.

- delovanje sopstvenih kiselina u proizvodima,- moguće reakcije između sastojaka upakovanog proizvoda i sastojaka materijala ambalaže,- delovanje insekata i grinja,- fizičko-mehanički uticaji posredovani sušenjem, smrzavanjem, trenjem,pritiskom, udarom itd.- zagađivanje proizvoda stranim materijama.

Zvanične kontrole transportujuće robe su:

kod izvoza


kod uvoza i provoza carinska veterinarska fitopatološka

u unutrašnjem prometu veterinarska fitopatološka

Određivanje zatezne čvrstoće. Karakteristične veličine pri ispitivanju istezanjem. Na dijagramu naprezanja (εσ dijagram) uočavaju se sledeće karakteristične veličine otpornosti materijala:1. napon na granici elastičnosti,2. napon na granici proporcijalnosti,3. napon na granici velikih razvlačenja ili tečenja materijala (napon tečenja) i4. zatezna čvrstoća.






JUN 2005.

Obavezne oznake1. naziv i lokaciju proizvođača ili onoga koji je obavio pakovanje, i to: u prvom slučaju je sa naznakom ’’proizveo’’, a

u drugom ’’pakovao“,2. tehničko ime proizvoda ili trgovačko ime proizvoda (ukoliko postoji),3. sastavne delove izražene u procentima ili nekim drugim mernim jedinicama,4. neto i bruto masu, a kod izvesnih proizvoda i zapreminu,5. datum proizvodnje i broj industrijske serije6. broj i datum registracije proizvoda ukoliko je to zakonom predviđeno,7. kratak opis obrade ili dorade proizvoda itd.

Od najznačajnih fizičkih osobina zemnog ulja spominju se: gustina zemnog ulja viskozitet temperatura paljenja, gorenja i samopaljenja temperatura stinjavanja (potpuno gubljenje tečljivosti) karakteristika ključanja odn. isparavanja toplotna moć

Osnovne operacije u primeni penetransa su:1. čišćenje površine,2. primena penetransa,3. uklanjanje viška penetransa,4. primena razvijača i 5. očitavanje i tumačenje.

Listice opasnosti – raspoznavanje

Masa jedinice rukovanja se menja zavisno od toga da li se transportuje potpuno ili delimično ambalažirana roba, ili je pak bez ambalaže, pa razlikujemo: jedinica rukovanja od 100 kg (boce, kutije i sl.) jedinica rukovanja od 100 – 250 kg (potpuna ambalaža – sanduci, vreće, bale, cilindrične posude) jedinica rukovanja od 250 – 500 kg (delimična ambalaža ili bez nje) jedinica rukovanja preko 500 kg (delimična ambalaža obmotavanjm ili bez nje)


SEPTEMBAR 2005.

Obavezne oznake1. naziv i lokaciju proizvođača ili onoga koji je obavio pakovanje, i to: u prvom slučaju je sa naznakom ’’proizveo’’, a

u drugom ’’pakovao“,2. tehničko ime proizvoda ili trgovačko ime proizvoda (ukoliko postoji),3. sastavne delove izražene u procentima ili nekim drugim mernim jedinicama,4. neto i bruto masu, a kod izvesnih proizvoda i zapreminu,5. datum proizvodnje i broj industrijske serije6. broj i datum registracije proizvoda ukoliko je to zakonom predviđeno,7. kratak opis obrade ili dorade proizvoda itd.

Upustvo o posebnim merama bezbednosti prilikom prevoza, koje požiljalac daje prevozniku, odnosno vozaču treba da sadrži:1. naznačenje vrste opasnosti koju predstavlja opasna materija i naznačenja posledica koje može da prouzrokuje,2. naznačenje posebnih mera koje treba da se preduzmu prilikom vršenja prevoza opasne materije i mera za

sprečavanje, odnosno ublažavanje štetnih posledica koje mogu da nastanu usled nezgode ili udesa na vozilu,3. postupak sa licem koje dođe u dodir sa opasnom materijom ili njenom emanacijom (zračenje, isparavnje, prašina,

toplotno zračenje itd.),4. naziv i adresu organa ili radne ili druge organizacije koja mora da se obavesti o nezgodi ili udesu koji se desio pri

prevozu.





Zvanične kontrole transportujuće robe:

kod izvoza


Zavisno od vrste materijala kao i od fizičkih i hemijskih osobina najčešće se određuju: vlaga, odnosno upijanje vode, propustljivost za tečnosti i gasove, uticaj temperature, inaktivnost otpornost prema koroziji, hemikalijima, rastvaračima, mastima i drugim agensima.

Documents

TOR - skripta .doc