Travelife · 2014. 12. 17. · Πρόγραμμα Κα R Yρισης Travelife Εαιρικ Κοιννικ Ε Sθύνη για Διοργαν X R Zς και Π Xλη R Zς Οργανμ

Travelife Πρόγραμμα Κατάρτισης

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

για Διοργανωτές και Πωλητές

Οργανωμένων Ταξιδιών

Πρόγραμμα Κατάρτισης Travel i f e ● Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη για Διοργανωτές και Πωλητές Οργανωμένων Ταξιδιών

2

Το έργο αυτό έχει χρηματοδοτηθεί με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η παρούσα δημοσίευση απηχεί τις απόψεις μόνο του συντάκτη της και η Επιτροπή δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για οποιαδήποτε πιθανή χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν.

This project has been funded with support from the European Commission.

This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.

Σημείωμα εκδότη Το παρόν πρόγραμμα κατάρτισης αναπτύχθηκε με την υποστήριξη των ακόλουθων οργανισμών :

ECEAT European Centre for Eco and Agro Tourism

ICRT International Centre for Responsible Tourism - Leeds Metropolitan University

UNEP United Nations Environment Programme

TOI Tour Operators’ Initiative for Sustainable Tourism Development

ANVR Dutch Association of Tour operators and Travel agents

ABTA The Travel Association (UK)

Δικαιώματα Το Travelife είναι κάτοχος όλων των δικαιωμάτων. Η αναπαραγωγή του συνόλου ή μέρους του παρόντος προγράμματος κατάρτισης επιτρέπεται μόνο μετά από έγγραφη έγκριση του Travelife ([email protected]). Στο διαδίκτυο Το Πρόγραμμα Κατάρτισης Travelife και τα Εργαλεία Travelife είναι διαθέσιμα ηλεκτρονικά στη διεύθυνση www.travelife.eu.


3

Πίνακας Περιεχομένων

Επισκόπηση 5

Εισαγωγή - Βιώσιμος Τουρισμός και Ταξιδιωτικές Επιχειρήσεις 8

Βιωσιμότητα για διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών 10

1. Διαχείριση βιωσιμότητας 113

1.1 Δεσμεύστε την επιχείρησή σας 17

1.2 Κάντε μια αρχική εκτίμηση 21

1.3 Δημιουργήστε μια εταιρική Πολιτική Βιωσιμότητας 26

1.4 Προετοιμάστε και εφαρμόστε ένα Σχέδιο Δράσης 29

1.5 Παρακολουθήστε και αξιολογήστε τα επιτεύγματα 31

1.6 Αναφέρετε και Διαδώστε τα Αποτελέσματα 33

1.7 Ενέργειες/Λύσεις 36

2. Εσωτερική διαχείριση: Κοινωνική Πολιτική και Ανθρώπινα Δικαιώματα 38


3. Εσωτερική Περιβαλλοντική Διαχείριση 41


4. Βιώσιμη διαχείριση της προμηθευτικής αλυσίδας 48

4.1 Στρατηγικές για την προμηθευτική αλυσίδα 48

4.2 Συμμετοχικοί φορείς 51


5. Μεταφορές 53

5.1 Αεροπλάνο 54

5.2 Αυτοκίνητα 55

5.3 Σιδηρόδρομος 56

5.4 Λεωφορείο 56

5.5 Συγκρίνοντας τα μέσα μεταφοράς 57

5.6 Λιγότερο ρυπογόνος μεταφορά προς τον προορισμό 59

5.7 Τοπικές μεταφορές 60


6. Διαμονή 62

6.1 Ξενοδοχεία 62

6.2 Εστίαση 65

6.3 Ενθύμια 66

6.4 Κρουαζιέρες 67



4

7. Βιώσιμες Εκδρομές 70

7.1 Ήλιος, Θάλασσα, Κολύμβηση με αναπνευστήρα και Κατάδυση 70

7.2 Πεζοπορία, ορειβασία & ποδηλασία 71

7.3 Εκδρομές στην άγρια φύση 72

7.4 Γκολφ 72

7.5 Μηχανοκίνητος αθλητισμός 73

7.6 Αξιοθέατα 73

7.7 Αξιοθέατα με ζώα 74

7.8 Κώδικες συμπεριφοράς 75

7.9 Προς περισσότερο βιώσιμες εκδρομές 76


8. Τουριστικοί συνοδοί, τοπικοί αντιπρόσωποι και ξεναγοί 78


9. Προορισμοί 81

9.1 Επιλογή προορισμών 81

9.2 Επηρεάζοντας τους προορισμούς 83

9.3 Προορισμοί για χειμερινά σπορ 85

9.4 Αστικός τουρισμός 86


10. Επικοινωνία με τον πελάτη και προστασία του 88

10.1 Συνειδητοποίηση και αλλαγή συμπεριφοράς 89

10.2 Επικοινωνία κατά τον πλήρη κύκλο των διακοπών 91



5

Επισκόπηση

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα κατάρτισης είναι μια εισαγωγή στον τουρισμό και τη βιωσιμότητα (αειφορία). Περιλαμβάνει μια σειρά εκπαιδευτικών ενοτήτων, οι οποίες θα εμπλουτίσουν τις γνώσεις σας όσον αφορά τις θετικές και αρνητικές επιπτώσεις της τουριστικής δραστηριότητας. Επιπλέον, θα σας αποκαλύψει πώς μπορείτε να καταστήσετε την επιχείρησή σας περισσότερο υπεύθυνη σε περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο. Η γνώση και κατανόηση των διαφορετικών πλευρών της βιωσιμότητας είναι θεμελιώδης για τη βελτίωση της εταιρικής επίδοσης της επιχείρησής σας. Για τον λόγο αυτό, η απόκτηση του πιστοποιητικού κατάρτισης Travelife συνιστά ένα σημαντικό πρώτο βήμα στην εφαρμογή του συστήματος διαχείρισης της βιωσιμότητάς σας.

Ενότητες Το Πρόγραμμα Κατάρτισης Travelife αποτελείται από τις ακόλουθες ενότητες και υποενότητες.

Η ενότητα «Βιώσιμος Τουρισμός και Διοργανωτές Οργανωμένων Ταξιδιών1» εισάγει την έννοια του βιώσιμου τουρισμού. Πραγματεύεται τις πιο σημαντικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές απόψεις που συνδέονται με τον τουρισμό. Επιπλέον, εξηγεί τη συνάφεια της βιωσιμότητας προς τις ταξιδιωτικές επιχειρήσεις και τον τρόπο με τον οποίο η διαχείριση της βιωσιμότητας μπορεί να ωφελήσει την εταιρεία σας. Η ενότητα Διαχείριση Βιωσιμότητας εξηγεί πώς, ως Διαχειριστής Βιωσιμότητας, θα μπορέσετε να κάνετε την επιχείρησή σας πιο βιώσιμη με αποτελεσματικό τρόπο. Εισαγάγει επίσης τα εργαλεία και τους τρόπους που είναι διαθέσιμοι για να πραγματοποιήσετε τους στόχους σας. Η ενότητα για την Εσωτερική Διαχείριση πραγματεύεται τα πιθανά μέτρα που μπορείτε να λάβετε ώστε να βελτιωθεί η βιωσιμότητα των λειτουργικών υπηρεσιών του γραφείου σας, όπως είναι η βιώσιμη κατανάλωση ενέργειας, η διαχείριση των αποβλήτων και οι κοινωνικές πολιτικές της επιχείρησής σας. Η Διαχείριση της Προμηθευτικής Αλυσίδας παρουσιάζει το πώς μπορείτε να αυξήσετε τη βιωσιμότητα του συνόλου των επιχειρηματικών διαδικασιών σας, μέσω της στενής συνεργασίας με υπάρχοντες επαγγελματικούς συνεργάτες και με την επιλογή νέων προμηθευτών. Οι Μεταφορές πραγματεύονται την ποικιλία των μεταφορικών μέσων κατά τη διάρκεια των επιχειρηματικών διαδικασιών, την περιβαλλοντική επιβάρυνση που προκαλεί κάθε τύπος μεταφορικού μέσου και πώς μπορείτε να την περιορίσετε. Στην ενότητα Διαμονή περιγράφονται οι κοινωνικοπολιτισμικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της δραστηριότητας των καταλυμάτων και ο τρόπος με τον οποίο, σε συνεργασία με τους προμηθευτές σας, μπορείτε να προωθήσετε βιώσιμα ξενοδοχεία. Στην ενότητα αυτή αντιμετωπίζεται επίσης το θέμα της εστίασης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών. Η ενότητα Εκδρομές πραγματεύεται τις επιπτώσεις των διαφόρων ειδών δραστηριοτήτων που επιχειρούν οι πελάτες σας στον προορισμό. Η ενότητα Τοπικοί ξεναγοί, Τουριστικοί συνοδοί και Τοπικοί αντιπρόσωποι ασχολείται με τα προσόντα, τις συνθήκες εργασίας και τη συνάφεια αυτής της ομάδας υπαλλήλων με την επιχείρησή σας.

1 Tour Operators.


6

Η ενότητα Προορισμοί αναφέρεται στον αντίκτυπο του τουρισμού στους προορισμούς και στον τρόπο με τον οποίο οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να φέρουν θετική επίδραση σ’ αυτούς. Αναφέρονται διάφορα είδη προορισμών, όπως τα βουνά, οι αστικές περιοχές και ο παράκτιος και θαλάσσιος τουρισμός. Η τελευταία ενότητα πραγματεύεται μία θεμελιώδη ευθύνη της ταξιδιωτικής επιχείρησης, την Επικοινωνία με τον Πελάτη. Δηλαδή πώς θα παρακινήσετε τους πελάτες σας να λαμβάνουν σωστές αποφάσεις και να έχουν ορθή συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του κύκλου των διακοπών τους. Η κάθε ενότητα αποτελείται από τα ακόλουθα στοιχεία: Παρουσίαση των σημαντικότερων επιπτώσεων του τουρισμού. Πιθανές «Ενέργειες και Λύσεις» από την πλευρά μιας ταξιδιωτικής επιχείρησης. Στη συνέχεια

κάθε Ενέργειας θα βρίσκετε μια ένδειξη, εάν η αναφορά της ενέργειας ή η συμμόρφωση προς αυτήν είναι υποχρεωτικό στοιχείο του Travelife. Επιπρόσθετες πληροφορίες, όπως καλές πρακτικές και συστάσεις, υπάρχουν στην πλατφόρμα του Travelife στο διαδίκτυο (travelife.info).

Εξετάσεις και το προσωπικό σας πιστοποιητικό Μετά την ολοκλήρωση της μελέτης του Προγράμματος Κατάρτισης Travelife μπορείτε να ελέγξετε τις γνώσεις σας και την κατανόηση των θεμάτων μέσω μιας ανεπίσημης εξέτασης στο διαδίκτυο. Όταν επιτύχετε στις επίσημες εξετάσεις στο διαδίκτυο θα λάβετε ένα προσωπικό πιστοποιητικό, το οποίο σάς προσδίδει την ιδιότητα του Διαχειριστή Βιωσιμότητας Travelife. Το πιστοποιητικό αυτό έχει διάρκεια 3 ετών, στη συνέχεια των οποίων θα πρέπει να παρακολουθήσετε κάποια επιπλέον μαθήματα προκειμένου να ενημερωθείτε για τις εξελίξεις. Ηλεκτρονικά εργαλεία Travelife Στα πλαίσια της υποστήριξης των ταξιδιωτικών επιχειρήσεων και των προμηθευτών τους, το Travelife προσφέρει μία σειρά εργαλείων (πρότυπα και μεθόδους) για να σας βοηθήσει στην εφαρμογή της πολιτικής βιωσιμότητας που θα επιλέξετε:

Το ηλεκτρονικό εργαλείο «Σχεδιασμός δράσης Travelife» σας υποστηρίζει στον καθορισμό ενός σχεδίου δράσης για την επιχείρησή σας με περισσότερες από 150 πιθανές λύσεις και μέτρα.

Το ηλεκτρονικό εργαλείο Αναφορών σάς υποστηρίζει κατά την τακτική αναφορά της προόδου σας τόσο στο εσωτερικό της επιχείρησής σας όσο και προς εξωτερικούς ενδιαφερόμενους, όπως τα παραρτήματά σας ή το ίδιο το Travelife.

Το σύστημα δράσης και αναφορών βασίζεται στις ίδιες λύσεις, όπως αυτές παρουσιάζονται στο πρόγραμμα κατάρτισης Travelife. Καλύπτουν όλα τα πιθανά βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε προκειμένου να καταστήσετε την επιχείρησή σας πιο βιώσιμη.

Το Σύστημα Βιωσιμότητας Travelife για ξενοδοχεία και καταλύματα είναι ένα ηλεκτρονικό σύστημα κοινής χρήσης για την υποστήριξη της αξιολόγησης της βιωσιμότητας των καταλυμάτων, με βάση κοινά περιβαλλοντικά και κοινωνικά πρότυπα Travelife.

Στο Green Travel Market θα βρείτε μία διεθνή επισκόπηση προμηθευτών (καταλυμάτων, συντονιστών στον προορισμό) και προορισμών που ήδη λειτουργούν με βιώσιμο τρόπο.

Όλα τα εργαλεία Travelife είναι προσβάσιμα μέσω του www.travelife.info.

http://www.travelife.info/


7

Βασικές απαιτήσεις βιωσιμότητας της επιχείρησης και Πιστοποίηση Travelife Οι ταξιδιωτικές επιχειρήσεις που συμμορφώνονται με τις βασικές απαιτήσεις του Travelife θα αποκτήσουν την ιδιότητα του «Συνεργάτη Travelife2». Οι βασικές αυτές απαιτήσεις αναγράφονται στο τέλος κάθε κεφαλαίου στο παρόν πρόγραμμα κατάρτισης. Η υποβολή αναφορών επ’ αυτών πραγματοποιείται μέσω του εργαλείου αναφορών Travelife. Οι ταξιδιωτικές επιχειρήσεις που επιθυμούν να εργαστούν σε πλήρη συμμόρφωση προς τα διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) και τον Βιώσιμο Τουρισμό μπορούν να στοχεύσουν προς το επίπεδο Πιστοποίησης Travelife. Το επίπεδο αυτό διαθέτει ολοκληρωμένα επιφανή πρότυπα και οδηγίες, όπως τις ειδικές απαιτήσεις για την περιβαλλοντική διαχείριση και τον τομέα του τουρισμού EMAS III, τις οδηγίες και θέματα Κοινωνικής Ευθύνης ISO 26000, το παράρτημα για τον τομέα των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας Αναφορών3 και τις Οδηγίες OECD για τις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις4. Το πρότυπο πιστοποίησης Travelife έχει αναγνωριστεί από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τουρισμού για τη Βιωσιμότητα, ως αντανακλών πλήρως τα κριτήρια του Συμβουλίου. Για το επίπεδο Πιστοποίησης Travelife είναι απαραίτητος ένας επί τόπου έλεγχος της επιχείρησής σας. Η Αντίδρασή σας Το πρόγραμμα κατάρτισης Travelife ενημερώνεται συνεχώς. Για τον λόγο αυτόν θα το εκτιμήσουμε ιδιαίτερα αν λάβουμε τα σχόλια, τις προτάσεις, τις ερωτήσεις και τις συμβουλές σας μέσω της φόρμας επικοινωνίας στο www.travelife.info.

2 Travelife Partner 3 Global Reporting Initiative 4 OECD Guidelines for Multinational Enterprises

http://www.travelife.info/


8

Εισαγωγή - Βιώσιμος Τουρισμός και Ταξιδιωτικές Επιχειρήσεις

Πέραν των πολυάριθμων θετικών επιπτώσεων της τουριστικής δραστηριότητας, υπάρχουν και οι αρνητικές επιπτώσεις. Αποφεύγοντας ή ελαχιστοποιώντας τις αρνητικές επιδράσεις, η τουριστική δραστηριότητα μπορεί να γίνει πιο βιώσιμη.

Τουρισμός και Βιωσιμότητα Ο ελεύθερος χρόνος είναι σημαντικός προκειμένου να χαλαρώσουμε από τις καθημερινές μας υποχρεώσεις. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το ταξίδι έγινε δημοφιλής συνήθεια για όλο και περισσότερους κατοίκους της Δυτικής Ευρώπης. Αυτό συνέβη λόγω του αυξανόμενου αριθμού ημερών άδειας των εργαζομένων βάσει των συμβάσεων εργασίας, αλλά και λόγω της αύξησης του μέσου εισοδήματος. Για παράδειγμα, αρχικά ένας μέσος Ολλανδός θα περνούσε τις διακοπές του κάπου κοντά στα σύνορα της χώρας του. Σήμερα, ο ίδιος μέσος Ολλανδός λαμβάνει υπόψη του όλες τις ηπείρους προτού επιλέξει τον ταξιδιωτικό προορισμό του και ταξιδεύει μέχρι και 3 φορές τον χρόνο για σύντομες ή για πολυήμερες διακοπές. Στις μέρες μας το ταξίδι και ο τουρισμός κατέχουν μεγάλο μερίδιο της παγκόσμιας οικονομίας, συμβάλλοντας για περισσότερο από 10% στο παγκόσμιο ΑΕΠ, και απασχολούν περισσότερα από 200 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες ο τουρισμός αποτελεί σημαντική πηγή εισοδήματος και συμβάλλει στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξή τους. Ο τουρισμός προωθεί επίσης την ιδέα της διαπολιτισμικότητας και ενθαρρύνει ευρύτερες οικονομικές επενδύσεις και ανάπτυξη, βελτιώνοντας τη γενική εικόνα και την παγκόσμια αναγνώριση μιας χώρας ή ενός προορισμού. Παρ’ όλα αυτά, η τουριστική δραστηριότητα μπορεί να οδηγήσει και σε αρνητικά αποτελέσματα. Μπορεί να ασκήσει πίεση στους τουριστικούς προορισμούς: κοινωνικοπολιτισμική, περιβαλλοντική και οικονομική. Υπάρχει βραχυπρόθεσμο κέρδος, όμως πόσο θα αντέξουν οι προορισμοί σε βάθος χρόνου; Αν καταστραφεί το οικοσύστημα τα τουριστικά αξιοθέατα μπορεί να χάσουν την αξία τους!

Βιώσιμος Τουρισμός: ορισμός και αρχές Ως αντίδραση στις αρνητικές επιδράσεις του τουρισμού αναπτύχθηκε η έννοια του «βιώσιμου τουρισμού». Ο Βιώσιμος Τουρισμός ορίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών (UNWTO)5 το 1988:

«Ο βιώσιμος τουρισμός ικανοποιεί τις ανάγκες των τουριστών και των προορισμών του παρόντος, ενώ παράλληλα προστατεύει και ενισχύει τις ευκαιρίες για το μέλλον. Οδηγεί στη διαχείριση όλων των πόρων με τρόπο ώστε να μπορούν να ικανοποιηθούν οι οικονομικές, κοινωνικές και αισθητικές ανάγκες, ενώ παράλληλα να διατηρούνται η πολιτισμική ακεραιότητα, οι ουσιώδεις οικολογικές διαδικασίες, η βιοποικιλότητα και τα συστήματα που υποστηρίζουν τη ζωή»6.

Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, είναι αποδεκτό να απολαμβάνει κανείς την τουριστική δραστηριότητα και να επωφελείται οικονομικά από αυτήν. Ωστόσο, θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι η ίδια δυνατότητα θα υπάρχει και για τις μελλοντικές γενιές. Αν καταστρέφουμε τα πολιτιστικά στοιχεία

5 UN World Tourism Organisation 6 “Sustainable tourism meets the needs of present tourists and host regions while protecting and enhancing opportunity for the future. It is envisaged as leading to management of all resources in such a way that economic, social and aesthetic needs can be fulfilled while maintaining cultural integrity, essential ecological processes, biological diversity and life support systems.”


9

και το φυσικό περιβάλλον στους τουριστικούς προορισμούς, οι προορισμοί αυτοί θα χάσουν ό,τι αποτελεί τη βάση της ελκυστικότητάς τους. Άνθρωποι, Πλανήτης, Κέρδος7

Ο όρος «Άνθρωποι» (People) αναφέρεται στα κοινωνικοπολιτισμικά ενδιαφέροντα του τοπικού πληθυσμού. Προκειμένου να διαφυλαχθεί ο πολιτισμός και η ενασχόληση των κατοίκων με την τουριστική ανάπτυξη στον τόπο τους, απαιτούνται κατάλληλες συνθήκες εργασίας, προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απαγόρευση των διακρίσεων, πάταξη της παιδικής εργασίας ή της σεξουαλικής κακοποίησης κλπ.

Ο όρος «Πλανήτης» (Planet) αφορά το φυσικό περιβάλλον. Τον περιορισμό στο ελάχιστο της ζημιάς που μπορεί να προκληθεί στον τόπο προορισμού, όσον αφορά τη χλωρίδα, την πανίδα, το νερό, το έδαφος και το κλίμα. Την προστασία του περιβάλλοντος με τη λήψη διαφόρων μέτρων. Ο όρος «Κέρδος» (Profit) αντιστοιχεί στα οικονομικά συμφέροντα. Οι διαδικασίες επιχειρηματικότητας θα πρέπει να διεξάγονται με υπευθυνότητα, έτσι ώστε να συμβάλλουν στη διαρκή ευημερία των τοπικών πληθυσμών. Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ)8 Η ΕΚΕ είναι εθελοντική δέσμευση, με την οποία μία επιχείρηση ελέγχει και εξασφαλίζει την ενεργή συμμόρφωσή της με το πνεύμα του νόμου, τα πρότυπα δεοντολογίας και τις διεθνείς αξίες. Ο στόχος της ΕΚΕ είναι η ανάληψη της ευθύνης για τις ενέργειες της επιχείρησης και η ενθάρρυνση μιας θετικής επίδρασης μέσω των δραστηριοτήτων της στο περιβάλλον, στους καταναλωτές, τους εργαζόμενους, τις κοινότητες και σε άλλα ενδιαφερόμενα μέλη. Παγκόσμια Κριτήρια για τον Βιώσιμο Τουρισμό9 Τα Παγκόσμια Κριτήρια για τον Βιώσιμο Τουρισμό είναι ένα σύνολο 37 εθελοντικών προτύπων, τα οποία αντιπροσωπεύουν το ελάχιστο που απαιτείται να υιοθετήσει κάθε τουριστική επιχείρηση προκειμένου να προστατευθούν και να διαφυλαχθούν ο παγκόσμιος φυσικός πλούτος και οι πολιτιστικοί πόροι, αλλά και να εξασφαλισθεί ότι ο τουρισμός πληροί τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την καταπολέμηση της φτώχειας. Οικοτουρισμός10 Ο όρος οικοτουρισμός χρησιμοποιείται στη θέση του «βιώσιμου τουρισμού» σε φυσικές περιοχές για τις οποίες ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού των ΗΕ έχει θέσει σαφή κριτήρια. Συχνά η λέξη «οικοτουρισμός» συγχέεται με τον «βιώσιμο τουρισμό» υπό ευρεία έννοια και εξίσου συχνά μη-βιώσιμος τουρισμός σε φυσικές περιοχές προωθείται ως «οικοτουρισμός». Κοινοτικός Τουρισμός (ΚΤ)11 Ο Κοινοτικός Τουρισμός είναι τουρισμός που ανήκει στην κοινότητα η οποία τον διαχειρίζεται. Υποστηρίζει την περιβαλλοντική, κοινωνική και πολιτισμική βιωσιμότητα και προσφέρει οικονομικές ευκαιρίες στους κατοίκους. Δίνει δε τη δυνατότητα στους επισκέπτες να μάθουν για το τοπικό περιβάλλον και τον τρόπο ζωής εκεί. Η κοινότητα συνειδητοποιεί την εμπορική και κοινωνική αξία που προσδίδεται στη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της μέσω του τουρισμού, και αυτό ενισχύει την προστασία των πόρων αυτών.

7 (People, Planet, Profit - Τα 3 P 8 Corporate Social Responsibility (CSR) 9 Global Sustainable Tourism Criteria (GSTC) 10 Ecotourism 11 Community Based Tourism - CBT


10

Βιωσιμότητα για διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών

Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να θεωρηθούν ως το κομβικό σημείο στην τουριστική επιχειρηματική δραστηριότητα. Μπορούν να επηρεάσουν την επιλογή των καταναλωτών, τις αποφάσεις των προμηθευτών και την ανάπτυξη των προορισμών. Λόγω αυτής της ξεχωριστής θέσης, ένας διοργανωτής οργανωμένων ταξιδιών μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη ενός περισσότερο βιώσιμου τουρισμού.

Γιατί να εργαστείτε με στόχο τη βιωσιμότητα; Η ανάληψη ευθύνης έναντι των ενδιαφερόμενων μερών, όπως είναι το προσωπικό σας, οι προμηθευτές, οι τοπικές κοινότητες και οι προορισμοί, θα σας αποφέρει σαφή επιχειρηματικά οφέλη: Αύξηση κέρδους Μια εταιρική εικόνα «βιώσιμης επιχείρησης» μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του κύκλου εργασιών. Αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, προσελκύει νέους πελάτες και μπορεί να εξασφαλίσει μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς. Μειωμένες δαπάνες Η διαχείριση με βιώσιμο χαρακτήρα και οι σχετικές δράσεις συμβάλλουν συχνά στη μείωση των λειτουργικών δαπανών, την αύξηση της παραγωγικότητας, σε αποδοτικότερη χρήση των διαθέσιμων πόρων και την αποφυγή προστίμων. Πρόσβαση στο χρηματοδοτικό κεφάλαιο Όλο και πιο συχνά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια περιλαμβάνονται στις προϋποθέσεις για τη χορήγηση δανείων ή τίθενται από την πλευρά επενδυτών. Αυτό διευκολύνει την προσέλκυση χρηματοδοτικού κεφαλαίου για τις βιώσιμες επιχειρήσεις. Ανθρώπινο κεφάλαιο Γενικώς οι υπάλληλοι είναι υπερήφανοι για τους εργοδότες που προσεγγίζουν με σοβαρότητα την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΤΕ). Διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών που είναι γνωστοί για τη δέσμευση τους στις αρχές της βιωσιμότητας είναι πιο ελκυστικοί εργοδότες. Όλο και περισσότεροι ταλαντούχοι νέοι επιδιώκουν να εργαστούν σε επιχειρήσεις που σέβονται ευρύτερα αποδεκτές αξίες. Επιπλέον, εργαζόμενοι με προσόντα και εμπειρία θα παραμείνουν περισσότερο στον ίδιο εργοδότη, αυξάνοντας έτσι τα χαρακτηριστικά καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης. Εταιρική και εμπορική εικόνα Η «βιωσιμότητα» θεωρείται όλο και συχνότερα ως το επόμενο βήμα στην «ποιότητα». Οι πελάτες την αναζητούν όλο και περισσότερο. Για τον λόγο αυτό μια βιώσιμη εταιρική εικόνα είναι χρήσιμη για την ενίσχυση των διαφόρων εμπορικών εικόνων της επιχείρησης, ενώ ενδυναμώνει τη θέση της στην αγορά σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Διατήρηση των προορισμών Τα μέτρα και οι πολιτικές που εμπνέονται από τη βιωσιμότητα βελτιώνουν το τοπικό περιβάλλον. Προφανώς, αυτό δεν έχει θετικές επιπτώσεις μόνο για τον τουρίστα, αλλά καταλήγει να ωφελεί και τον τοπικό πληθυσμό. Επιπλέον, η μακροχρόνια εξασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών σ’ έναν προορισμό στηρίζει τη συνέχεια της επιχείρησης. Διαχείριση κινδύνων και «άδεια λειτουργίας» Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών περιορίζουν τις πιθανότητες ευθύνης τους υπακούοντας στη νομοθεσία. Επιδεικνύοντας ενεργητική στάση όσον αφορά τη βιωσιμότητα και την ποιότητα του


11

προϊόντος, διευκολύνουν την υπεράσπισή τους σε περίπτωση που οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Με τον ίδιο τρόπο αποτρέπουν μια πιθανή βλάβη στην εταιρική τους εικόνα. Κρατική νομοθεσία Οι κυβερνήσεις υφίστανται όλο και περισσότερο την πίεση των ενδιαφερόμενων μερών, των εργατικών ενώσεων και των πολιτών για την επιβολή νομοθεσίας στις εμπορικές επιχειρήσεις. Φυσικά, το φαινόμενο αυτό εντείνεται όταν μια αρνητική επιχειρησιακή συμπεριφορά γίνεται ευρύτερα γνωστή. Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών που εφαρμόζουν κώδικες δεοντολογίας και επιδεικνύουν το γεγονός ότι τους τηρούν απαρέγκλιτα βρίσκονται σε ισχυρότερη θέση για να επηρεάσουν ή ακόμα και να αποφύγουν τέτοιου είδους νομοθετικές προτάσεις και μέτρα.

Ο ρόλος των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών

Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να ενσωματώνουν πρακτικές βιωσιμότητας στην εταιρική πολιτική τους μέσω των ακόλουθων δραστηριοτήτων: Εσωτερική Διαχείριση Όλες οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνται μέσα στο γραφείο, όπως για παράδειγμα, ενεργειακή εξοικονόμηση, διαχείριση αποβλήτων, διαχείριση της γραφικής ύλης και καλές συνθήκες εργασίας. Ανάπτυξη προϊόντος Ένας διοργανωτής οργανωμένων ταξιδιών αναπτύσσει ένα «πακέτο ταξιδίου» επιλέγοντας τον τρόπο μεταφοράς, τη στέγαση και τα αξιοθέατα ενός προορισμού. Η επιλογή του προορισμού βάσει των βιώσιμων χαρακτηριστικών του καθώς και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του τουριστικού προϊόντος αποτελεί πρόκληση. Διαχείριση της προμηθευτικής αλυσίδας Ένας διοργανωτής οργανωμένων ταξιδιών έχει (μακροχρόνια) συμβόλαια συνεργασίας με πολλούς προμηθευτές. Ωστόσο, καθώς δεν παρέχουν όλοι οι προμηθευτές υπηρεσίες βασισμένες σε βιώσιμες πρακτικές, η άσκηση επιρροής πάνω τους ώστε να διαχειρίζονται τις καταστάσεις με πιο βιώσιμο τρόπο αποτελεί ισχυρή πρόκληση. Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να το κατορθώσουν αυτό μέσω της παροχής των απαραίτητων πληροφοριών αλλά και τη δυνατότητα προβολής, καθώς και άλλα κίνητρα. Επίσης, μέσω απαιτήσεων σχετικών με πρακτικές βιωσιμότητας στους όρους των συμβολαίων. Συνεργασία με τους φορείς στους εκάστοτε προορισμούς Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να ασκήσουν πίεση για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας ενός τουριστικού προορισμού και μπορούν να επηρεάσουν τις τοπικές αρχές και τις επιχειρηματικές ενώσεις είτε μεμονωμένα είτε συλλογικά προς μια υπεύθυνη και μακροχρόνια προοπτική ανάπτυξης του τόπου προορισμού. Επιπλέον, οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να στηρίξουν τοπικές πρωτοβουλίες βιωσιμότητας και τις τοπικές ΜΚΟ στην προώθηση μιας βιώσιμης ανάπτυξης. Οι σχέσεις με τους πελάτες Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενθάρρυνση των πελατών τους να υιοθετήσουν περισσότερο βιώσιμες αποφάσεις και συμπεριφορές. Μπορούν να ενημερώσουν και να παρακινήσουν τους πελάτες τους να επιλέγουν εκδρομές με βιώσιμο χαρακτήρα και βιώσιμα μέσα μεταφοράς. Μπορούν επίσης να παρέχουν συγκεκριμένους κώδικες δεοντολογίας ώστε η πληροφόρηση των πελατών τους να είναι η βέλτιστη δυνατή. Αν και οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μόνοι τους τον τουρισμό περισσότερο βιώσιμο. Μπορούν να επιτύχουν μόνο αν όλα τα εμπλεκόμενα ενδιαφερόμενα μέρη συνεργαστούν μεταξύ τους: διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών, τοπικές αρχές, ΜΚΟ, τοπικοί προμηθευτές, οι τοπικές κοινωνίες και οι τουρίστες. Παρ’ όλα


12

αυτά, λόγω της κεντρικής του θέσης μεταξύ του προμηθευτή και του καταναλωτή, ένας διοργανωτής οργανωμένων ταξιδιών φέρει ιδιαίτερη ευθύνη. Η οικονομική ισχύς των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών μπορεί να εξασφαλίσει την εφαρμογή στην πράξη αυτής της «ιδιαίτερης ευθύνης». Προκειμένου να ενεργοποιηθεί, ο Διαχειριστής Βιωσιμότητας θα πρέπει να αναπτύξει πρόγραμμα πολιτικής και δράσεων, να ελέγχει τα αποτελέσματα και να κάνει τις ανάλογες βελτιώσεις.

Επιπλέον, είναι ζωτικής σημασίας να οικοδομηθεί μεγαλύτερη εταιρική ευαισθητοποίηση και κατανόηση, προκειμένου να υπάρξει υποστήριξη για τη βιωσιμότητα. Η πρακτική εκτέλεση είναι κυρίως καθήκον των διαχειριστών των συμβάσεων και των προϊόντων, των διευθυντών των εγκαταστάσεων και των ανθρώπων στον προορισμό (τοπικών αντιπροσώπων), διότι αυτοί βρίσκονται σε άμεση επαφή με τους τοπικούς ταξιδιωτικούς πράκτορες και τους προμηθευτές σας. Προκειμένου να εξασφαλισθεί η υποστήριξή τους, είναι απαραίτητο όλα τα τμήματα της επιχείρησης να είναι καλά ενημερωμένα και να εμπλέκονται στη διαχείριση της βιωσιμότητας. Η Διαχείριση του Βιώσιμου Τουρισμού δεν είναι μία γρήγορη λύση, αλλά μια προοδευτική διαδικασία!


13

1. Διαχείριση βιωσιμότητας

Η βιωσιμότητα απαιτεί δομή και συστηματικότητα για να είναι αποτελεσματική. Οι εταιρείες μπορούν να εφαρμόζουν Συστήματα Διαχείρισης Βιωσιμότητας12 που καλύπτουν όλες τις περιοχές ευθύνης. Έτσι, διασφαλίζουν την αποτελεσματική και εκτενή ανάθεση όλων των δράσεων. Προαπαιτούμενο για την υιοθεσία SMS είναι να αναγνωριστεί ότι η βιωσιμότητα είναι μέρος του επιχειρηματικού κύκλου και να αποδειχτεί ότι έχει το ίδιο κύρος με τις λοιπές εταιρικές δραστηριότητες. Στόχος της Διαχείρισης Βιωσιμότητας Στόχος ενός SMS είναι η προοδευτική βιώσιμη ανάπτυξη μιας επιχείρησης μέσω του κύκλου «προγραμματίζω, πράττω και αναθεωρώ». Ένα SMS θα βοηθήσει τον οργανισμό να μειώσει τις αρνητικές περιβαλλοντικές, κοινωνικοπολιτισμικές και οικονομικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων του αλλά και να αυξήσει τις θετικές του επιπτώσεις. Μπορεί να ορίσει ποιες δράσεις προηγούνται, να σχεδιάσει στρατηγικές και να τις ελέγξει ώστε να εξασφαλίσει την εφαρμογή τους. Συνεπώς, γίνεται αξιολόγηση των στρατηγικών για να ορίσουν ποιοι τομείς χρήζουν βελτίωσης και να εντοπίσουν τυχόν ανεπάρκειες. Στοιχεία SMS Ένα Σύστημα Διαχείρισης Βιωσιμότητας περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες τουριστικών πρακτόρων που σχετίζονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη: την εσωτερική διοίκηση, την ανάπτυξη ενός προϊόντος, την προμηθευτική αλυσίδα (μετακίνηση, στέγαση, δραστηριότητες), τις σχέσεις με τους πελάτες και τη συνεργασία με το ανθρώπινο δυναμικό στον προορισμό. Επιβάλλεται η προσεκτική εξέταση όλων των φάσεων από όπου περνά το προϊόν. Από την ανάπτυξη, τον σχεδιασμό και την αγορά (των συστατικών στοιχείων μιας ταξιδιωτικής διαδικασίας) μέχρι την αποδοχή και την παράδοση ενός πακέτου διακοπών. Πρέπει να δίνεται βαρύτητα στις σχέσεις με τους χώρους φιλοξενίας, τους μεταφορείς και άλλους παρόχους τουριστικών υπηρεσιών ώστε να καθίσταται αποτελεσματικό το SMS. Ένα Σύστημα Διαχείρισης Βιωσιμότητας εγγυάται ότι όλες οι αρμοδιότητες και οι συνέπειες λαμβάνουν την απαιτούμενη προσοχή, τη στάθμιση, τον συντονισμό και την προσαρμογή, όπου απαιτείται.

Ένα αποτελεσματικό SMS πρέπει να είναι:

Εκτενές – να αναφέρει όλες τις επιπτώσεις και τις περιοχές ευθύνης Ολοκληρωμένο – να περιλαμβάνει όλους τους βασικούς συντελεστές της εταιρείας. Να διευκολύνει

εποικοδομητικές συμμαχίες με όλους τους συμμετέχοντες φορείς (Κυβερνήσεις, ΜΚΟ, τοπικές κοινωνίες κ.λπ.)

Αξιόπιστο – να εξασφαλίζει ότι όλες οι δράσεις καταμετρούνται, ελέγχονται, συντονίζονται, αναφέρονται και προσαρμόζονται, όπου αυτό είναι εφικτό.

Ένα σύνολο από πολιτικές, προγράμματα και πρακτικές θα πρέπει να ενσωματώσει τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές αρχές στις υπάρχουσες επιχειρησιακές δραστηριότητες, σε στενή αλληλεπίδραση με τους συμμετέχοντες φορείς. Ένα Σύστημα Διαχείρισης Βιωσιμότητας επιτρέπει στο σύνολο του δυναμικού να αναγνωρίζει τις ευρύτερες επιπτώσεις της δραστηριοποίησής του στην κοινωνία. Αυτό επιτρέπει στον αρμόδιο Συντονιστή Βιωσιμότητας να συντονίσει πιο εύκολα τις δραστηριότητες. Επιπλέον, ένα σύστημα SMS εξασφαλίζει ότι όλοι οι φορείς, εντός και εκτός της επιχείρησης, θα συμμετέχουν στη διαδικασία.

12 Sustainability Management System – SMS


14

Ιστορική αναδρομή του Travelife Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 όλοι οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών άρχισαν να εφαρμόζουν πρακτικές βιώσιμης διοίκησης των εταιρειών τους. Το 2000 οι 25 πιο δραστήριοι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών συγκεντρώθηκαν για την Πρωτοβουλία των Διοργανωτών Ταξιδιών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του Τουρισμού (TOI)13, υπό την αιγίδα του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP)14 και του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού των ΗΕ (UNWTO)15. Συγκεντρώθηκαν και δημοσιεύτηκαν πολύτιμες πρώτες εμπειρίες. Αναπτύχθηκε για πρώτη φορά μεθοδολογία για το πώς θα εφαρμοστούν πρακτικές βιωσιμότητας σε διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών. Επιπλέον, από το 2000, οι πρώτες κλαδικές ενώσεις άρχισαν να υιοθετούν μια συλλογική μέθοδο δράσης. Το 2003, η Ολλανδική Ένωση των Πρακτόρων Ταξιδιών και Διοργανωτών Οργανωμένων Ταξιδιών (ANVR), καθιέρωσε ένα Σύστημα Διαχείρισης του Τουριστικού Προϊόντος με Περιβαλλοντικό Χαρακτήρα, το οποίο έγινε υποχρεωτικό και για τα 200 μέλη της ένωσης ANVR. Το σύστημα αυτό συμπεριέλαβε το διορισμό ενός περιβαλλοντικού συντονιστή, προγράμματα κατάρτισης και τη συμμόρφωση με κάποια ελάχιστα στάνταρντ (βιωσιμότητας). Στη Γερμανία ο εναλλακτικός σύνδεσμος ταξιδιωτικών πρακτόρων Forum Anders Reisen16 εισήγαγε μια δέσμη υποχρεωτικών στάνταρ βιωσιμότητας με τα οποία έπρεπε να συμμορφωθούν τα μέλη της. Αν και πολλές ενδιαφέρουσες εμπειρίες αποκτήθηκαν μέσω τέτοιου είδους πρωτοβουλιών, η εφαρμογή των πρακτικών βιωσιμότητας στην τουριστική δραστηριότητα υπήρξε δύσκολη, δεδομένου ότι ο τουρισμός είναι ανταγωνιστική αγορά με πολλούς φορείς, ιδιαίτερα συνδεδεμένους μεταξύ τους μέσω της προμηθευτικής αλυσίδας. Παραδείγματος χάριν, κάθε δραστήριος διοργανωτής οργανωμένων ταξιδιών άρχισε να αναπτύσσει τα δικά του περιβαλλοντικά πρότυπα ελέγχου βιωσιμότητας των συνεργαζόμενων ξενοδοχείων. Ωστόσο, κάτι τέτοιο ήταν αρκετά δαπανηρό και δημιούργησε σύγχυση μεταξύ ξενοδοχείων που έχουν διαφορετικά πρότυπα. Αυτό που χρειαζόταν ήταν μια συλλογική και διεθνής προσέγγιση με κοινά πρότυπα και εργαλεία, προσαρμοσμένα στις ανάγκες των συγκεκριμένων συνθηκών στον τουριστικό τομέα. Το 2004 οι σημαντικότεροι φορείς του τουρισμού συγκεντρώθηκαν, στα πλαίσια ενός χρηματοδοτούμενου προγράμματος της ΕΕ, προκειμένου να αναπτύξουν ένα κοινό σύστημα βιωσιμότητας για διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών. Πέραν των Ολλανδικών και Βρετανικών Ενώσεων Διοργανωτών Οργανωμένων Ταξιδιών, συμμετείχαν και οι εξής φορείς: το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, το Πανεπιστήμιο Leeds Metropolitan, το Πανεπιστήμιο του Lund και το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τον Οικο- Τουρισμό και τον Αγροτουρισμό (ECEAT). Στη διάρκεια τριών ετών συνδυάστηκαν και αναπτύχθηκαν περαιτέρω προγενέστερες εμπειρίες, διαδικασίες, πρότυπα και μεθοδολογίες ώστε να ενσωματωθούν σε γενικά συστήματα και οδηγίες βιωσιμότητας, όπως το σύστημα EMAS της ΕΕ (Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Λογιστικού Ελέγχου), το ISO 14001 (Περιβαλλοντική Διαχείριση) και την Παγκόσμια Πρωτοβουλία Υποβολής Εκθέσεων (GRI) των ΗΕ. Στην έκθεση τουρισμού της Γερμανίας (ITB) το 2007 τέθηκαν σε εφαρμογή τα κοινά πρότυπα και εργαλεία

με την επωνυμία «Travelife». «Έχει ήδη ολοκληρωθεί η διαδικασία προετοιμασίας. Πρέπει να πείσουμε τη βιομηχανία στο σύνολό της να γίνει πιο βιώσιμη. Αυτός είναι ο λόγος που στηρίζουμε ενεργά την πρωτοβουλία Travelife. Τη συστήνουμε ανεπιφύλακτα, καθώς θα επεκτείνει την εφαρμογή ορθών τακτικών στη βιομηχανία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Με χαρά μας βλέπουμε ότι έχουν ήδη συμπορευτεί σύνδεσμοι διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Γερμανία και την Ιταλία». Eugenio YunIs, Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού των ΗΕ, στα εγκαίνια του προγράμματος Travelife – ITB, Βερολίνο, 7 Μαρτίου

2007.

13 Sustainable Tourism Development 14 United Nations Environmental Program 15 UN World Tourism Organisation 16 «Φόρουμ για το Εναλλακτικό Ταξίδι»


15

Το σύστημα διαχείρισης Travelife Το σύστημα διαχείρισης Travelife αποτελεί μια ολοκληρωμένη δέσμη διαφορετικών προσεγγίσεων, προτύπων και εργαλείων που στόχο έχουν να δημιουργήσουν ένα πεδίο ισότιμης συμμετοχής, να εξασφαλίσουν την ισότιμη σχέση κόστους-οφέλους στην εφαρμογή της βιωσιμότητας και να αποφύγουν οποιαδήποτε σύγχυση μεταξύ των προμηθευτών και των καταναλωτών. Η εισαγωγή του συστήματος Travelife στις εταιρείες ενδέχεται να είναι εύκολη ή σύνθετη, αναλόγως το μέγεθος και τη δομή της επιχείρησης, το επίπεδο δέσμευσης και τα διαθέσιμα μέσα. Επιτρέπει τόσο σε μικρές όσο και σε μεγαλύτερες εταιρείες να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν μια πολιτική βιωσιμότητας. Η προσέγγιση Travelife είναι ευέλικτη και μπορεί να προσαρμοσθεί στον εκάστοτε χαρακτήρα των προϊόντων και των υπηρεσιών της επιχείρησής σας. Προσφέρει τυποποιημένες και συλλογικές μεθόδους και εργαλεία, που οδηγούν σε μεγαλύτερη αποδοτικότητα και μείωση δαπανών, διατηρώντας παράλληλα την ευελιξία να αντανακλά την ταυτότητα της εταιρείας σας. Η εφαρμογή του Travelife περιλαμβάνει μια σειρά από βασικές απαιτήσεις που τίθενται και ελέγχονται από τον ταξιδιωτικό σας σύνδεσμο ή/και από το ίδιο το Travelife. Η διαδικασία αυτή έχει ως στόχο την επαλήθευση ότι η εταιρεία σας έχει επιτύχει τα απαραίτητα βήματα στη διαδικασία εφαρμογής της βιωσιμότητας. Η μέθοδος των 6 βημάτων του Travelife Προτείνουμε την εφαρμογή μιας σειράς βημάτων, προκειμένου να εφαρμοστεί επιτυχώς το πρόγραμμα κατάρτισης Travelife. Στο σύνολό τους τα μέτρα αυτά διαμορφώνουν το σύστημα διαχείρισης Travelife που παρουσιάζει, για παράδειγμα, σε γενικές γραμμές την ίδια δομή με ένα συνηθισμένο σύστημα διαχείρισης ποιότητας. Τα 6 προτεινόμενα βήματα του συστήματος διαχείρισης Travelife είναι τα εξής:

Βήμα 1: Δέσμευση της επιχείρησής σας

Βήμα 2: Αξιολόγηση των κατευθυντήριων/βασικών γραμμών

Βήμα 3: Δημιουργία βιώσιμης εταιρικής πολιτικής

Βήμα 4: Προετοιμασία και εφαρμογή Σχεδίου Δράσης

Βήμα 5: Έλεγχος και αξιολόγηση του προγράμματος

Βήμα 6: Αναφορά της προόδου σας σε κοινό, εντός και εκτός της εταιρείας


16

Πρέπει να ακολουθήσετε όλα τα βήματα με τη σωστή σειρά προτεραιότητας, ανεξαρτήτως του μεγέθους της εταιρείας σας. Οι μικρότερες εταιρείες μπορούν να εφαρμόσουν ορισμένα από τα βήματα σε μικρότερη κλίμακα. Τα κύρια χαρακτηριστικά του κύκλου είναι τα εξής:

Να γνωρίσετε πού θέλετε να πάτε (θέτοντας την πολιτική και τους στρατηγικούς σας στόχους).

Να θέσετε προτεραιότητες για δράσεις ανάλογα με τους στόχους σας.

Να αξιολογήσετε την πορεία της εταιρείας σας και των προμηθευτών σας σε σχέση με την πολιτική και τους στρατηγικούς σας στόχους.

Να εκπονήσετε αναφορές σε σχέση με τα επιτεύγματά σας.

Ο ακόλουθος πίνακας παρουσιάζει περιληπτικά το σύστημα διαχείρισης Travelife, δίνοντας έμφαση στη διαδικασία και τα αποτελέσματα του κάθε σταδίου.

Βήμα Στόχος Δράσεις Αποτέλεσμα

1. Δέσμευση

Ανάπτυξη της δέσμευσης της επιχείρησης για βιώσιμη διαχείριση και απόδοση.

• Καταμερισμός ευθυνών • Διαβούλευση με το προσωπικό,

τους προμηθευτές, τους πελάτες και άλλους συμμετέχοντες φορείς

Αυξημένη δέσμευση και παγιοποίηση κατευθυντήριας γραμμής Αποτέλεσμα: • Αναφορά αποστολής • Αναφορά πολιτικής

2. Αξιολόγηση κατευθυντήριων γραμμών

Παρέχει αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης βιωσιμότητας των ενεργειών και τον βαθμό απόδοσης βιωσιμότητας του οργανισμού.

• Σύνοψη και αξιολόγηση των προμηθευτών και των σημαντικότερων συνεπειών των δραστηριοτήτων στους εκάστοτε τουριστικούς προορισμούς

• Καθορισμός των αιτιών της κάθε συνέπειας και της σημασίας της.

• Καθορισμός των μεθόδων μέτρησης μελλοντικών εκτιμήσεων

Συστήματα για τον προσδιορισμό και τη μέτρηση των συνεπειών Αποτέλεσμα: • Καταγραφή των

σημαντικότερων συνεπειών που προκύπτουν από σημαίνουσες δραστηριότητες της εταιρείας

3. Εταιρική πολιτική

Διασφάλιση ότι έχουν καθοριστεί «κομβικά σημεία» στη διαδικασία μέσω της ανάπτυξης στόχων που αντικατοπτρίζουν την ιεράρχηση των σημαντικών συνεπειών.

• Ιεράρχηση των συνεπειών • Επιβολή βιώσιμων στόχων • Διασφάλιση ότι η πολιτική της

εταιρείας είναι σαφής, αξιόπιστη και επιτεύξιμη

• Διάδοση της πολιτικής

Προσωπικό και συμμετέχοντες φορείς γνωρίζουν ποιες είναι οι προτεραιότητες και πώς θα αποδοθούν Αποτέλεσμα: • Ένα γραπτό σχέδιο δράσης για

τον περιορισμό των αρνητικών επιδράσεων και τη μεγιστοποίηση των θετικών συνεπειών

4. Σχέδιο δράσης

Θέτει την πολιτική σε δράση, εξασφαλίζοντας ότι γίνεται ανάληψη όλων των καθηκόντων.

• Σύνταξη σχεδίου δράσης • Ανάπτυξη μιας ακολουθίας και

ενός προγραμματισμού των εργασιών ώστε να απαντούν στους εκάστοτε στόχους

• Καθορισμός δεικτών • Καταμερισμός ανθρώπινων,

φυσικών και οικονομικών πόρων • Προκαθορισμός ευθύνης,

προϋπολογισμού και χρονοδιαγράμματος για κάθε στόχο

Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να καταδεικνύουν ποιες εργασίες έχουν επιτευχθεί και πόσο επιτυχείς υπήρξαν Αποτέλεσμα: • Αρχειοθέτηση των ενεργειών

και των εργασιών • Επαναξιολόγηση των δεικτών

απόδοσης και διαχείρισης


17

• Διατήρηση αρχείου των εργασιών

5. Έλεγχος και αξιολόγηση

Εγγύηση ότι το σχέδιο εφαρμόζεται και ότι επιτυγχάνονται τα επιθυμητά αποτελέσματα, καθώς επίσης ότι λαμβάνονται επανορθωτικά μέτρα για τυχόν αποκλίσεις από το σχέδιο δράσης.

• Εξασφάλιση ελέγχου τόσο της διαχείρισης όσο και της απόδοσης του συστήματος

• Εφαρμογή νέας μέτρησης των επιπτώσεων προκειμένου να εκτιμηθούν οι όποιες βελτιώσεις

• Αποστολή της λογιστικής έκθεσης στους ανωτέρους και σύνταξη έκθεσης ανάλυσης για τον επόμενο κύκλο εργασιών

Η Διοίκηση θα μπορεί να προγραμματίζει τον επόμενο κύκλο εργασιών με ακριβή δεδομένα Αποτέλεσμα: • Λογιστική έκθεση αξιολόγησης

της αποτελεσματικότητας του SMS

• Έκθεση κριτικής ανάλυσης με τις ενέργειες που θα μεταφερθούν στον επόμενο κύκλο του SMS

6. Αναφορά αποτελεσμάτων

Διαβίβαση όλων των διοικητικών ενεργειών και της αποδοτικότητάς τους σε όλους τους συμμετέχοντες φορείς

• Προσδιορισμός του ακροατηρίου • Συλλογή πληροφοριών • Ορισμός συστήματος αναφοράς • Δημοσίευση και διάδοση

Η ταξιδιωτική εταιρεία θα μπορεί να αποδείξει την απόδοση βιωσιμότητας στους συμμετέχοντες φορείς Αποτέλεσμα: • Διαφάνεια στην παρουσίαση

των επιτευγμάτων σχετικά με τη βιωσιμότητα

• Διαφάνεια κατά την παρουσίαση στους εξωτερικούς συμμετέχοντες φορείς

1.1 Δεσμεύστε την επιχείρησή σας

Προκειμένου να καθιερωθεί και να εφαρμοσθεί το σύστημα διαχείρισης Travelife είναι σημαντικό να υλοποιηθούν οι ακόλουθες προκαταρκτικές ενέργειες:

A. Δεσμεύστε την ομάδα διαχείρισης Για να εξασφαλισθεί μια επιτυχής εφαρμογή πολιτικής βιωσιμότητας θα πρέπει αυτή να συμπεριληφθεί στις κεντρικές λειτουργίες των οργανισμών. Απαιτείται η συμμετοχή και δέσμευση σε κάθε επίπεδο διαχείρισης από την αρχή της διαδικασίας. Η διοίκηση θα πρέπει να διαθέσει τον χρόνο και τους πόρους που απαιτούνται για να διευκολυνθεί η διαδικασία. Θα πρέπει να είναι εξοικειωμένη με τα διάφορα βήματα και εργαλεία του Travelife και ικανή να προωθήσει τα πλεονεκτήματα της ενασχόλησης με τις δραστηριότητες βιωσιμότητας, τόσο εντός όσο και εκτός της επιχείρησης. Χωρίς την έγκριση και υποστήριξη της ανώτερης διοίκησης το υπόλοιπο προσωπικό θα δυσκολευτεί να αναγνωρίσει την αξία της δέσμευσης σε μια διαδικασία βαθμιδωτής αλλαγής. Από τα πολύ αρχικά στάδια είναι σημαντικό να δημιουργηθεί μια ανοικτή διαδικασία επικοινωνίας. Προκειμένου να κατανοήσουν όλοι οι υπάλληλοι τη σπουδαιότητα δέσμευσης στη συγκεκριμένη διαδικασία, μπορεί να προστεθεί στην ημερήσια διάταξη όλων των συνεδριάσεων των τμημάτων και


18

άλλων συναθροίσεων. Σε αυτό το αρχικό στάδιο μπορεί να ωφελήσει η παρουσίαση των αρχών ενός Συστήματος Διαχείρισης Βιωσιμότητας. Οι μικρότερες εταιρείες μπορεί να μην έχουν επίπεδα διοίκησης κατώτερα του Εκτελεστικού Συμβουλίου. Στην περίπτωση αυτή ίσως θα ήταν ωφέλιμο να προσλάβουν εξωτερική υποστήριξη για παρουσιάσεις και για τη δέσμευση των υπαλλήλων. Προφανώς η συμμετοχή της διοίκησης δεν είναι σημαντική μόνο στην αρχική φάση αλλά παραμένει αποφασιστική καθ’ όλη τη διάρκεια της εφαρμογής των πολιτικών βιωσιμότητας.

B. Ορίστε έναν Συντονιστή Βιωσιμότητας Ο διορισμένος Συντονιστής Βιωσιμότητας θα δρα ως το επίκεντρο όλων των δραστηριοτήτων που έχουν σχέση με τη βιωσιμότητα και θα είναι επίσης ο υπεύθυνος επαφών για θέματα βιωσιμότητας με την ένωση διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών. Αυτό το πρόσωπο θα πρέπει να εξουσιοδοτείται να δρα εξ ονόματος της εταιρείας ώστε να ελαχιστοποιείται η περιττή γραφειοκρατία. Δεν απαιτείται το συγκεκριμένο άτομο να απασχολείται αποκλειστικά σε αυτόν τον ρόλο, αν και κάτι τέτοιο θα ωφελούσε τη διαδικασία – αναλόγως το μέγεθος της επιχείρησης. Οι αρχές της βιωσιμότητας μπορούν να ενσωματωθούν ομαλά σε διάφορα τμήματα και κυρίως σε αυτά που σχετίζονται με την ποιότητα και την ανάπτυξη προϊόντων. Σε μικρές εταιρείες διοργάνωσης οργανωμένων ταξιδιών τη θέση αυτή μπορεί να υποστηρίξει ο διευθυντής ή η ομάδα διοίκησης. ...και μια Ομάδα Βιωσιμότητας Αρχικό καθήκον του Συντονιστή Βιωσιμότητας είναι να συγκεντρώσει μια ομάδα από δύο έως έξι άτομα (αναλόγως το μέγεθος της εταιρείας) τα οποία θα αντιπροσωπεύουν διάφορα τμήματα της επιχειρησιακής δομής. Η εφαρμογή των πολιτικών βιωσιμότητας πρέπει να περιλαμβάνει όλο το προσωπικό, γι’ αυτό είναι ζωτικής σημασίας να μην αποκοπεί αυτή η περιοχή εργασίας. Είναι επίσης σημαντικό τα μέλη της ομάδας να γνωρίζουν καλά τα προϊόντα και τις υπηρεσίας της εταιρείας και να έχουν την αρμοδιότητα να σχεδιάζουν σχετικές δραστηριότητες. Γι’ αυτόν τον λόγο οι διευθυντές έργων, διευθυντές μάρκετινγκ, υπεύθυνοι διαχείρισης και ανάπτυξης ταξιδιωτικών προορισμών, υπεύθυνοι επιχειρήσεων, διευθυντές ποιότητας και διευθυντές πωλήσεων θα μπορούσαν να είναι πολύ ικανά μέλη της ομάδας. Ακόμα κι αν κάποια μεμονωμένα μέλη ομάδας δεν έχουν πάντα πρακτική εμπειρία σε όλες τις εταιρικές δραστηριότητες, θα πρέπει να είναι ικανά να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικές με μελλοντικές πολιτικές και σχεδιασμούς. Επιπλέον, θα πρέπει να μπορούν να παίξουν ζωτικό ρόλο στις διαδικασίες ελέγχου και αναθεώρησης. Βασικοί ρόλοι Οι βασικοί ρόλοι που μπορούν να αναλάβουν ο συντονιστής και η ομάδα είναι:

Η έναρξη και ο συντονισμός δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα

Να συμβάλουν, να επιμεληθούν και να διανείμουν ενημερωτικά δελτία/φυλλάδια εσωτερικής βιωσιμότητας

Να συντονίσουν την εκπαίδευση σε θέματα βιωσιμότητας για το προσωπικό και για τους προμηθευτές, όπου αυτό κρίνεται κατάλληλο

Να οργανώσουν διαβουλεύσεις/συναντήσεις ανταλλαγής ιδεών με συναδέλφους σχετικά με πιθανά μέτρα βιωσιμότητας

Να προσφύγουν σε προμηθευτές για θέματα βιωσιμότητας

Να ενσωματώσουν πολιτικές και δράσεις στις δραστηριότητες του προσωπικού – η κατάκτηση των στόχων βιωσιμότητας συχνά απαιτεί συμπράξεις που περιλαμβάνουν κατανόηση, συνεργασία και δράση και από τις τρεις ομάδες

Να ενημερώνουν όλους τους υπαλλήλους σε τακτική βάση για την πρόοδο που σημειώνεται, ώστε να διατηρηθεί ένας ρυθμός

Να διατηρούν ενεργή αλληλεπίδραση με τους εξωτερικούς φορείς ώστε να παραμένουν καλά πληροφορημένοι


19

Γ. Προδιαγραφές εργασίας και προφίλ ρόλων Είναι σημαντικό να καθοριστούν οι δραστηριότητες στην περιγραφή εργασίας των υπαλλήλων στην επιχείρησή σας. Ο ακόλουθος πίνακας περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο τα διάφορα τμήματα θα μπορέσουν να υποστηρίξουν την εφαρμογή της πολιτικής και τους στόχους βιωσιμότητας που έχετε θέσει.

Κυρίως προσωπικό και Τμήματα

Τρόποι συνεισφοράς

Διοικητικό Συμβούλιο • Παροχή πόρων και ειλικρινούς αφοσίωσης, εσωτερικά και εξωτερικά, στους

στόχους βιωσιμότητας

Διευθυντής και Τμήμα Ανθρωπίνων Πόρων

• Ενσωμάτωση δράσεων και ευθυνών βιωσιμότητας στην περιγραφή θέσεων και σχετική επιβράβευση του προσωπικού

Διευθυντές Ταξιδιωτικών Προορισμών/Διευθυντές Έργων

• Ενσωμάτωση της βιώσιμης αποδοτικότητας των προμηθευτών στα κριτήρια επιλογής

• Ενσωμάτωση όρων σχετικών με τη βιωσιμότητα στις συμβάσεις με τους προμηθευτές (οι αγορές της εταιρείας είναι το πιο σημαντικό ή ακόμα και το μοναδικό σημείο σύνδεσης με τους προμηθευτές

Υπεύθυνοι Προορισμού

και Τοπικοί Εκπρόσωποι

• Συζήτηση επί θεμάτων βιωσιμότητας και σχετικών εταιρικών στόχων ως μέρος των τακτικών επαφών με τους προμηθευτές

• Παροχή εποικοδομητικής κριτικής και αδιάλειπτη παρακολούθηση της δράσης των ξενοδοχείων και άλλων προμηθευτών

• Διευκόλυνση της διάδοσης υλικού σχετικού με την πολιτική βιωσιμότητας, την κατάρτιση και την ενημέρωση

Νομικοί Σύμβουλοι • Παροχή νομικών συμβουλών στη διατύπωση, ενσωμάτωση και ενίσχυση

των όρων βιωσιμότητας στις συμβάσεις με τους προμηθευτές

Διευθυντής Μάρκετινγκ

• Ανάπτυξη ενός σχεδίου μάρκετινγκ και επικοινωνίας που να απεικονίζει τη στρατηγική για τη βιωσιμότητα της επιχείρησης

• Αναγνώριση των ενεργειών των προμηθευτών προσφέροντας επιπλέον διαφήμιση σε αυτούς που παρουσιάζουν ικανοποιητικό επίπεδο βιώσιμης απόδοσης

Διευθυντής Οικονομικών • Εξέταση των οικονομικών επιπτώσεων που προκύπτουν από την υιοθέτηση

πολιτικών βιωσιμότητας και οι οποίες απαιτούνται στην προμηθευτική αλυσίδα

Διευθυντές Ποιότητας/Υγιεινής και Ασφάλειας

• Έλεγχος των προτύπων ποιότητας, υγιεινής και ασφάλειας των προμηθευτών

• Ενσωμάτωση των θεμάτων βιώσιμης απόδοσης στη διαδικασία ελέγχου των προμηθευτών

Μονάδα Βιωσιμότητας • Συντονισμός του προγράμματος βιωσιμότητας

• Παροχή συμβουλών σε θέματα βιωσιμότητας, τεχνικής υποστήριξης, κτλ

Μονάδα Εσωτερικής Επικοινωνίας ή Κατάρτισης

• Παροχή υποστήριξης στην ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης για το προσωπικό και τους προμηθευτές σε θέματα βιωσιμότητας

Σημείωση: Στον πίνακα αυτό περιγράφονται οι γενικοί ρόλοι. Το βασικό προσωπικό, τα τμήματα και οι τίτλοι ενδέχεται να ποικίλουν, δεδομένου ότι οι εταιρείες έχουν διαφορετικές δομές. Εντούτοις, ανεξαρτήτως της δομής μιας εταιρείας, είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί το βασικό προσωπικό όλων των σχετικών τμημάτων. Αυτός ο πίνακας μπορεί να βοηθήσει στην αποσαφήνιση των διαφορετικών ικανοτήτων που χρειάζεται μια εταιρεία για να αναπτύξει και να εφαρμόσει μια πολιτική και ένα σχέδιο δράσης για τη βιωσιμότητα. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι μεγάλες διαφορές μπορεί να υπάρξουν μεταξύ της δομής και της κατανομής των ρόλων σε μικρές και μεγάλες εταιρείες διοργάνωσης οργανωμένων ταξιδιών. Έχοντας πολλές μικρές εταιρίες, οι μεμονωμένοι διευθυντές και τα μέλη του προσωπικού αναλαμβάνουν συχνά διαφορετικούς ρόλους.


20

Δ. Βελτίωση του επιπέδου γνώσεων και εξειδίκευσης Τα μαθήματα κατάρτισης, που απευθύνονται σε διαφορετικά ακροατήρια, δύνανται να παρέχουν τεχνικές γνώσεις σχετικά με το πώς μπορούν να προωθηθούν οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης από κάθε τμήμα μέσα στην εταιρεία. Ο συντονιστής (ή διευθυντής) βιωσιμότητας θα πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά τον τομέα του τουρισμού και των θεμάτων που αφορούν τη βιωσιμότητα, καθώς και να διαθέτει βαθιά γνώση του συστήματος διαχείρισης Travelife και των εργαλείων του. Πρόγραμμα κατάρτισης Travelife Το διαδικτυακό πρόγραμμα κατάρτισης του Travelife για τη βιωσιμότητα και τον τουρισμό οδηγεί σε επίσημη πιστοποίηση. Έχοντας να επιλέξουν από μια σειρά ενοτήτων που πραγματεύονται όλα τα σχετικά θέματα, συστήνεται η ομάδα βιωσιμότητας και άλλα βασικά μέλη του προσωπικού να παρακολουθήσουν το πλήρες εισαγωγικό μάθημα του Travelife. Οι λοιποί υπάλληλοι μπορούν να επιλέξουν πιο κατάλληλες, για τους ίδιους, ενότητες. Το διαδικτυακό πρόγραμμα κατάρτισης Travelife παρέχει θεματικές ενότητες και κατάλληλα εργαλεία για τα ακόλουθα θέματα: Διαχείριση Βιωσιμότητας Εσωτερική διοίκηση Εφοδιαστική αλυσίδα του τουριστικού τομέα (μεταφορά, στέγαση, εκδρομές, επισιτισμός) Μορφές τουρισμού (χειμερινά σπορ, κρουαζιέρες, γκολφ, περιπέτεια, τουρισμός στην άγρια

φύση) Συνεργασία με τους φορείς στον προορισμό Επικοινωνία με πελάτες Κάθε θεματική ενότητα εξετάζει τα επί μέρους θέματα και τις πιθανές τους λύσεις, εξετάζοντάς τα μέσα από την προοπτική των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών. Το πρόγραμμα κατάρτισης είναι εμπλουτισμένο με περισσότερες από 200 υφιστάμενες «βέλτιστες πρακτικές» ορισμένων διεθνών ταξιδιωτικών πρακτορείων τα οποία έχουν ήδη αντιμετωπίσει επιτυχώς κάποιο από τα θέματα. Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με διαδικτυακή εξέταση, με την εκχώρηση του πιστοποιητικού Travelife στους υποψηφίους. Υπάρχει επίσης προπαρασκευαστικό διαγώνισμα, που δίνει συμβουλές για τη σωστή απάντηση, και ένας επίσημος διαγωνισμός στον οποίο μπορείτε να λάβετε μέρος αρκετές φορές τον χρόνο, μετά από συνεννόηση με τον ταξιδιωτικό σας σύνδεσμο ή/και το Travelife. Μαθήματα για προχωρημένους Πέραν του εισαγωγικού προγράμματος κατάρτισης του Travelife, συστήνεται να παρακολουθείται και πρόγραμμα κατάρτισης για προχωρημένους. Το εν λόγω πρόγραμμα μπορεί να γίνει εσωτερικά ή εξωτερικά και μπορεί να προσαρμοστεί στις εκάστοτε ανάγκες της εταιρείας σας. E. Δήλωση Αποστολής για Βιώσιμο Τουρισμό Το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής βιωσιμότητας είναι η δημόσια δήλωση δέσμευσης απέναντι στη βιωσιμότητα ως μέρος της εταιρικής δήλωσης της αποστολής. Η δήλωση θα πρέπει να ενημερώνει όλους τους συμμετέχοντες φορείς μέσα και έξω από την επιχείρηση σχετικά με τη δέσμευσή σας για βιωσιμότητα. Η δήλωση αποστολής είναι μια σύντομη Δήλωση του Διοικητικού Συμβουλίου που περιγράφει τις βασικές αξίες της εταιρείας υπό τη μορφή αρχών και γραπτών προθέσεων. Θα πρέπει: Να δηλώνει σαφώς και συνοπτικά τις προθέσεις της εταιρείας για το μέλλον

Να απεικονίζει τη συμμετοχική δράση της εταιρείας

Να εξυπηρετεί τους σκοπούς της κοινωνίας

Να είναι ειλικρινής


21

Ακολουθεί ένα παράδειγμα δήλωσης αποστολής βιωσιμότητας:

«Σκοπός μας είναι να συμβάλουμε υπέρ της βιώσιμης κοινωνίας και του βιώσιμου τουρισμού. Οι στόχοι μας είναι να μειώσουμε τις αρνητικές περιβαλλοντικές, κοινωνικοπολιτισμικές και οικονομικές συνέπειες του προϊόντος μας με την ανάλογη προσαρμογή των ταξιδιωτικών μας πολιτικών και προτύπων. Ενθαρρύνουμε τους προμηθευτές μας να υιοθετήσουν υψηλότερα πρότυπα βιωσιμότητας και ενισχύουμε την ενημέρωση των πελατών μας, παρακινώντας τους προς μια ταξιδιωτική συμπεριφορά που ενισχύει τη βιωσιμότητα».

ΣΤ. Δεσμεύοντας το προσωπικό της εταιρείας μέσα από την εσωτερική επικοινωνία Μια εσωτερική εκστρατεία επικοινωνίας εντός της εταιρείας μπορεί να εγγυηθεί ότι όλα τα μέλη του προσωπικού συμμετέχουν πλήρως στην εφαρμογή των σκοπών και στόχων βιωσιμότητας καθώς και ότι θα επιτευχθεί μόνιμη αλλαγή εντός της εταιρείας.

Όλα τα μέλη του προσωπικού θα πρέπει να γνωρίζουν ποιες είναι οι προσδοκίες της εταιρείας από αυτούς και πώς μπορεί να προσαρμοστεί η εργασία τους προκειμένου να εφαρμοσθεί βιώσιμη πολιτική εντός της εταιρείας. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουν πώς μπορούν να προωθήσουν τη γνώση τους και τις ιδέες τους προκειμένου να συμβάλουν στην ενίσχυση της βιωσιμότητας στην εταιρεία. Η ανάπτυξη και η διάδοση πληροφοριών ή εκπαιδευτικού υλικού στους υπαλλήλους σας μπορούν να γίνουν μέσω εργαστηρίων, ενημερώσεων και εποικοδομητικών σχολιασμών, αλλά και μέσω ενημερωτικών δελτίων για το προσωπικό και μέσω του ενδοδικτύου.

1.2 Κάντε μια αρχική εκτίμηση Προτού να ληφθούν οποιαδήποτε μέτρα αντιμετώπισης των συνεπειών των επιχειρηματικών σας δραστηριοτήτων, είναι σημαντικό να αποκτήσετε επίγνωση της τρέχουσας επίπτωσης της εταιρείας σας – κάνοντας μια αξιολόγηση των βασικών γραμμών της. Η αξιολόγηση μπορεί να φανεί χρήσιμη για την ανάπτυξη ενός Προγράμματος Πολιτικής και Δράσης για τη Βιωσιμότητα ενώ παρέχει και τη βάση για σύγκριση και αξιολόγηση της προόδου της εταιρείας στο μέλλον. Η αξιολόγηση των βασικών γραμμών θα σας επιτρέψει να προβείτε σε μετρήσιμες εκτιμήσεις που θα διευκολύνουν τις στοχευμένες μειώσεις. Εντοπίζοντας συστηματικά τις συνέπειες, μπορείτε να δώσετε έμφαση στους πραγματικούς ή ενδεχόμενους περιβαλλοντικούς, κοινωνικοπολιτισμικούς και οικονομικούς κινδύνους. Η αξιολόγηση των βασικών γραμμών περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα: A. Προσδιορισμό των επιμέρους τμημάτων της προμηθευτικής αλυσίδας της εταιρείας σας B. Προσδιορισμό των επιπτώσεων των προϊόντων και υπηρεσιών σας Γ. Προσδιορισμό του συνολικού αντίκτυπου της εταιρείας σας A. Προσδιορισμός των επιμέρους τμημάτων της προμηθευτικής αλυσίδας της εταιρείας σας Αρχικά, για την αξιολόγηση των βασικών γραμμών της εταιρείας σας, θα πρέπει να προσδιορίσετε τα αντίστοιχα μέρη της εφοδιαστικής αλυσίδας σας. Μπορούν να επιμερισθούν μεταξύ των ακόλουθων τμημάτων της επιχείρησης: εσωτερική διοίκηση, προμηθευτική αλυσίδα (συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων, των υπηρεσιών και των προμηθευτών), προορισμούς και σχέσεις με πελάτες. Στις περισσότερες περιπτώσεις θα πρέπει να ενσωματωθούν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Εσωτερική διοίκηση:


22

Γραφεία, τοποθεσία

Προσωπικό που απασχολείται ανά χώρα

Αγορά προϊόντων και υλικών

Αγορά των υλικών εκτύπωσης

Συμβάσεις με τρίτα μέρη

Προμηθευτική Αλυσίδα:

Μεταφορές Τύπος μεταφοράς που συμπεριλαμβάνεται στα ταξιδιωτικά πακέτα (αεροπλάνο, πλοίο,

κρουαζιερόπλοιο, λεωφορείο, αυτοκίνητο κ.λπ.)

Συνολική απόσταση που καλύπτεται με κάθε μέσο μεταφοράς κατά τη διάρκεια του ταξιδιού

Συχνότητα των μέσων μεταφοράς κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου (η αξιολόγηση των βασικών σας γραμμών αφορά είτε εποχιακή είτε ετήσια δράση).

Καταλύματα Τις προσφερόμενες επιλογές καταλυμάτων που παρέχονται στους πελάτες σας (όπως ξενοδοχεία,

ξενώνες νέων, συγκροτήματα μπάνγκαλοου, κάμπινγκ, διαμερίσματα, βίλες). Τον αριθμό των καταλυμάτων σε διάφορους προορισμούς και την καταλληλότητά τους για την

εταιρεία σας. Προσφερόμενες δραστηριότητες Το εύρος των δραστηριοτήτων/των εκδρομών που περιλαμβάνει το πακέτο σας (γκολφ,

καταδύσεις, θαλάσσια σπορ, σαφάρι, ξεναγήσεις στην πόλη κτλ). Το εύρος των δραστηριοτήτων/των εκδρομών που δεν περιλαμβάνει το πακέτο σας αλλά που

προσφέρετε σε τοπικό επίπεδο (π.χ. στο πρόγραμμα εκδρομών). Προορισμοί Τα καταλληλότερα τουριστικά θέρετρα και την ποσότητα (κρεβατιών) ανά θέρετρο. Μέσα επικοινωνίας με τους καταναλωτές Την ποικιλία των εργαλείων και υλικών που προσφέρουν πληροφόρηση (οποιασδήποτε φύσεως)

και παρέχονται στους πελάτες με την άφιξή τους. Την ποικιλία των υφιστάμενων μηχανισμών για να φτάσει η πληροφόρηση στους πελάτες (π.χ.

μέσα από τα ενημερωτικά φυλλάδια/έντυπα στην υποδοχή των ξενοδοχείων, που αποστέλλονται αυτόματα ή προς απάντηση από το διαδίκτυο, τα τηλεφωνικά αιτήματα, κ.λπ.).

Τις διαφορετικές καταστάσεις όπου οι πελάτες λαμβάνουν λεκτική πληροφόρηση. B. Προσδιορισμός των επιπτώσεων των προϊόντων και υπηρεσιών σας Ως δεύτερο βήμα, θα πρέπει να προσδιορίσετε τον κύριο περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικοπολιτισμικό αντίκτυπο εκάστου τμήματος της προμηθευτικής αλυσίδας της εταιρείας σας. Οι μετρήσεις βασίζονται είτε σε περίοδο προσφορών είτε σε ημερολογιακό έτος. Σχετικά με την εσωτερική διοίκηση της εταιρείας σας, οι επιπτώσεις μπορούν να υπολογισθούν σχετικά εύκολα δεδομένου ότι μπορείτε να χρησιμοποιήσετε εσωτερικές πληροφορίες για την ενέργεια και τους πόρους που χρησιμοποιούνται μέσα στο γραφείο σας ή και τις κοινωνικές σας πολιτικές προς τους υπαλλήλους σας. Πιο περίπλοκο είναι να καθορισθεί το πεδίο των επιδράσεων που συνδέονται με την προμηθευτική αλυσίδα, τους προορισμούς ή με τη συμπεριφορά των φιλοξενουμένων σας.


23

Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών συνεργάζονται με μεγάλο αριθμό προμηθευτών, επισκεπτών και προορισμών, οπότε ίσως δεν είναι πάντα εφικτή μια αξιολόγηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής επίδρασης που έχει ο κάθε μεμονωμένος προμηθευτής ή πελάτης. Σε αυτές τις περιπτώσεις μια επιχείρηση μπορεί να κάνει χρήση εξωγενών και αντικειμενικών πληροφοριών που χαρακτηρίζουν τους προμηθευτές σας ως «καλούς», «αρκετά καλούς» ή «μέτριους», χωρίς να χρειάζεται να διενεργήσετε εσείς έρευνα. Καλές Πρακτικές Οι «καλές πρακτικές» είναι η εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνολογιών, πρακτικών και διαδικασιών διαχείρισης που συμβάλλουν στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών και τη μεγιστοποίηση των θετικών επιπτώσεων. Παραδείγματος χάριν, η κατανάλωση νερού ενός ξενοδοχείου επηρεάζει τα αποθέματα υδάτων. Από την άλλη, η κατανάλωση του νερού μπορεί να μειωθεί μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών (όπως τα τηλέφωνα χαμηλής ροής του ντους και οι συσκευές εξοικονόμησης νερού), πρακτικών διαχείρισης (όπως η εφαρμογή πρακτικών που να ελαχιστοποιούν το ποσοστό του νερού που χρησιμοποιείται από το προσωπικό καθαριότητας των δωματίων), και διαδικασιών διαχείρισης (όπως ο έλεγχος της κατανάλωσης νερού και η εφαρμογή περιβαλλοντικών συστημάτων διαχείρισης ώστε να εξασφαλίζεται η κατανάλωση νερού σε ποσοστό χαμηλότερο από τους στόχους που έχει θέσει το ξενοδοχείο σύμφωνα με την περιβαλλοντική του πολιτική). Ομοίως, οι συνθήκες εργασίας σε ένα ξενοδοχείο μπορούν να επηρεαστούν από τη χρήση τεχνολογιών (όπως οι συσκευές εξοικονόμησης ανθρώπινης εργασίας) πρακτικών διαχείρισης (όπως πρακτικές εξασφάλισης κατάλληλων εναλλαγών προσωπικού), και διαδικασιών διοίκησης (όπως παρακολούθηση των συνθηκών εργασίας ώστε αυτές να εκπληρώνουν τους στόχους της πολιτικής του ξενοδοχείου που αφορούν τις πρακτικές απασχόλησης και εργασίας). Πρότυπα καλών πρακτικών Για κάθε τύπο προμηθευτή ή τουριστικού προορισμού μπορεί να ορισθεί ένα σύνολο καλών πρακτικών που να περιλαμβάνουν όλες τις σχετικές περιοχές επιπτώσεων. Παραδείγματος χάριν, σχετικά με τη στέγαση σημαντικά θεωρούνται ορισμένα από τα ακόλουθα ζητήματα: ενεργειακή κατανάλωση, κατανάλωση νερού, λύματα, κοινωνικές πολιτικές, βιοποικιλότητα και ανεφοδιασμός. Στο σύνολό τους διαμορφώνουν τα πρότυπα καλών πρακτικών που χρησιμοποιούνται για να προσδιορίσουν την απόδοση των προμηθευτών σε όρους βιωσιμότητας. Δεδομένου ότι ορισμένα ζητήματα θεωρούνται πιο σημαντικά από άλλα, χρησιμοποιούνται κάποιοι παράγοντες «στάθμισης» ώστε να απεικονισθεί η ανάλογη σημασία κάθε καλής πρακτικής. Για παράδειγμα, η σωστή διάθεση των αποβλήτων ιεραρχείται υψηλότερα από την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων. Μέσω της αξιολόγησης και του ελέγχου των καλών πρακτικών οι προμηθευτές μπορούν να βαθμολογηθούν και να κατανεμηθούν με βάση την απόδοση τους: παραδείγματος χάριν, καλός και κακός, ή κατηγορία χάλκινοι, ασημένιοι και χρυσοί. Ένα πιστοποιητικό βιωσιμότητας που βασίζεται σε εξωτερικό λογιστικό έλεγχο εγγυάται συγκεκριμένη προσπάθεια και απόδοση από τον προμηθευτή που σχετίζεται με ένα ευρύ σύνολο προτύπων. Από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90 διάφοροι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών, όπως το TUI, το My Travel Northern Europe, το Hotelplan Suisse και το Aurinkomatkat, ανέπτυξαν πρότυπα ελέγχου των καταλυμάτων. Παρά τις πολύτιμες εμπειρίες που βίωσαν, η σχετική αξιολόγηση και αποθήκευση πληροφοριών υπήρξε αρκετά δαπανηρή, ενώ παράλληλα οι διαφορές στα πρότυπα και τις διαδικασίες αξιολόγησης συχνά οδηγούσαν σε σύγχυση και αγανάκτηση των προμηθευτών οι οποίοι αξιολογούνταν από διαφορετικούς διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών.


24

Προκειμένου να αποφευχθεί η σύγχυση και να καθορισθούν συγκεκριμένες προσδοκίες από τους προμηθευτές, το Travelife προσδιόρισε έναν τυποποιημένο κατάλογο καλών πρακτικών για κάθε τύπο προμηθευτή. Αυτοί οι κατάλογοι διαμορφώνονται σε συνεργασία με διάφορα ενδιαφερόμενα μέλη και διάφορους φορείς. Επιπρόσθετα, είναι σύμφωνοι με τα υφιστάμενα συστήματα καλών πρακτικών και συστήματα πιστοποίησης βιωσιμότητας. Τα κριτήρια καλύπτουν περιβαλλοντικά καθώς και κοινωνικά θέματα, όπως τα σχετικά με το νερό, την ενέργεια, τα απόβλητα, τα υλικά καθαρισμού, την προτίμηση της τοπικής αγοράς και του τοπικού δυναμικού, τις πολιτικές για το περιβάλλον και τα συστήματα διαχείρισης καθώς και θέματα περιβαλλοντικής πιστοποίησης. Συλλογή, αποθήκευση και διάχυση πληροφοριών Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών συνεργάζονται με μεγάλο αριθμό προμηθευτών. Κάποιες συνεργασίες διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα ενώ άλλες κρατάνε για μικρό διάστημα ή είναι τυχαίες. Θα ήταν εξαιρετικά δαπανηρό εάν κάθε διοργανωτής οργανωμένων ταξιδιών έπρεπε να συγκεντρώνει δεδομένα σχετικά με τη βιωσιμότητα από όλους τους προμηθευτές του. Επιπλέον, οι μεμονωμένοι προμηθευτές μπορεί να οδηγηθούν σε ενόχληση ή σύγχυση αν διαφορετικοί διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών έχουν παρεμφερείς απαιτήσεις από αυτούς. Προκειμένου να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα, το οποίο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για μια βιομηχανία δικτύου, όπως ο τουρισμός, το Travelife ανέπτυξε μια κεντρική διαδικτυακή βάση δεδομένων για την αποθήκευση, αξιολόγηση και διάχυση πληροφοριών για την απόδοση βιωσιμότητας των προμηθευτών: το Σύστημα Βιωσιμότητας Travelife για Ξενοδοχεία και Καταλύματα. Το σύστημα αυτό επιτρέπει στους προμηθευτές να πραγματοποιήσουν ηλεκτρονική αυτο-αξιολόγηση, η οποία αργότερα θα εκτιμηθεί από εξωτερικό ελεγκτή. Ο έλεγχος συνδέεται με ένα σύστημα επιβράβευσης, το οποίο απονέμει χάλκινα, ασημένια και χρυσά βραβεία Travelife. Τα αποτελέσματα των ελέγχων κοινοποιούνται σε όλους τους συμμετέχοντες στο σύστημα. Μέσω της συμμετοχής στο σύστημα βιωσιμότητας Travelife, οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών αποκτούν εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη απόδοση βιωσιμότητας των προμηθευτών τους. Το ποσοστό της γενικότερης απόδοσης των προμηθευτών σας προσδιορίζεται καταμετρώντας πόσοι από αυτούς έχουν υιοθετήσει τα χάλκινα, αργυρά ή χρυσά πρότυπα Travelife (π.χ. καταλύματα, ζωολογικοί κήποι, σχολές κατάδυσης κ.λπ.). Σύστημα Βιωσιμότητας Travelife για Ξενοδοχεία και Καταλύματα: Εστιάζει στο σύνολο των πιο σημαντικών επιπτώσεων, έτσι ώστε να επιτρέπει την εύκολη

σύγκριση μεταξύ των διαφόρων επιχειρήσεων. Ενθαρρύνει το γενικότερο επίπεδο ενημέρωσης και τεχνικών ικανοτήτων των προμηθευτών και

τους παρακινεί να υιοθετήσουν κάποιο πρόγραμμα βιωσιμότητας. Συλλέγει πληροφορίες σχετικά με τον βαθμό στον οποίο έχουν εφαρμοσθεί οι καλές πρακτικές

από μια επιχείρηση. Προσφέρει εργαλεία για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με το επίπεδο της απόδοσής σας

εστιάζοντας στους διάφορους προμηθευτές με τους οποίους συνεργάζεται η επιχείρησή σας. Τα εργαλεία αυτά περιλαμβάνουν πίνακες ελέγχου, εκθέσεις και συμβουλές για το πώς να συλλέγονται οι πληροφορίες. Η εποικοδομητική κριτική των καταναλωτών μέσω της έρευνας ή του ανεπίσημων σχολιασμών μπορεί επίσης να αποτελέσει σημαντική πηγή πληροφόρησης. Όποτε είναι δυνατό, οι πληροφορίες θα συλλέγονται από τα διοικητικά, διαχειριστικά ή οικονομικά αρχεία της επιχείρησής σας.


25

Παρακολουθεί τις πρακτικές βελτίωσης μέσω τακτικών ελέγχων απόδοσης «επί τόπου» (τουλάχιστον μια φορά κάθε 2 χρόνια).

Οι έλεγχοι γίνονται από ανεξάρτητους εξωτερικούς ελεγκτές.

Γ. Εξακρίβωση του συνολικού αντίκτυπου της επιχείρησής σας Μετά την εξακρίβωση της απόδοσης των μεμονωμένων προμηθευτών σας το επόμενο βήμα της βασικής σας αξιολόγησης είναι ο προσδιορισμός της γενικής απόδοσης βιωσιμότητας της επιχείρησής σας. Όπως με τους προμηθευτές σας, το Travelife έχει επίσης αναπτύξει μια σειρά πρότυπων δεικτών και καλών πρακτικών που εκτιμούν την απόδοση της επιχείρησής σας. Οι δείκτες απόδοσης σχετίζονται με τα διαφορετικά τμήματα της εταιρείας σας, όπως για παράδειγμα: Διαχείριση βιωσιμότητας Τι ποσοστό υπαλλήλων σας κατέχει το πιστοποιητικό κατάρτισης Travelife; Υπάρχει δήλωσης αποστολής βιωσιμότητας και εταιρική πολιτική βιώσιμης εσωτερικής

διαχείρισης; Εσωτερική διοίκηση Διαθέτουν οι υπάλληλοί σας επίσημα συμβόλαια; Ενθαρρύνεται το προσωπικό να χρησιμοποιεί οικολογικά μέσα μεταφοράς από και προς την

εργασία του; Ποιο είναι το ποσοστό οικολογικής γραφικής ύλης στα γραφεία και τα διαφημιστικά υλικά; Πόση χρήση «πράσινης» ενέργειας γίνεται;

Διαχείρισης της προμηθευτικής αλυσίδας Έχουν οι όροι βιωσιμότητας σημαίνουσα θέση στα συμβόλαια της εταιρείας σας; Ποιο είναι το ποσοστό διανυκτερεύσεων σε καταλύματα με χάλκινο, αργυρό ή χρυσό

πιστοποιητικό Travelife; Ποιο είναι το ποσοστό μείωσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά τις τοπικές μετακινήσεις;

Τουριστικοί Προορισμοί Υποστηρίζετε κοινωνικές ή περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες στους προορισμούς; Σχέσεις με τους πελάτες Περιλαμβάνετε θέματα βιωσιμότητας στις σημαντικές σας δημοσιεύσεις; Περιλαμβάνετε πληροφορίες για τη βιωσιμότητα στον προορισμό στα ταξιδιωτικά σας έντυπα; Απαντώντας σε αυτές τις ερωτήσεις η αξιολόγηση των βασικών σας γραμμών θα καταστεί σαφής. Με βάση αυτές μπορείτε να ορίσετε το σχέδιο πολιτικής και δράσης που θα ακολουθήσετε για να βελτιώσετε την απόδοσή σας.


26

1.3 Δημιουργήστε μια εταιρική Πολιτική Βιωσιμότητας Με βάση τη δήλωση αποστολής για τη βιωσιμότητα και τις πληροφορίες που συλλέγονται από την αξιολόγηση βασικών γραμμών, μια εταιρεία μπορεί να αναπτύξει πολιτική βιωσιμότητας. Μια πολιτική βιωσιμότητας θέτει το πλαίσιο ώστε η εταιρεία να αναγνωρίζει, να παρακολουθεί και να βελτιώνει τις διάφορες πτυχές της περιβαλλοντικής και κοινωνικής απόδοσής της. Η πολιτική αυτή παρέχει λεπτομέρειες ως προς το τι σκοπεύετε να επιτύχετε κατά τη διάρκεια μιας μέσης περιόδου (π.χ. 5 έτη). Έχει εσωτερική αλλά και εξωτερική λειτουργία: Εσωτερική – η δέσμευσή σας για βιωσιμότητα προωθεί τους στόχους σας σε όλους τους

υπαλλήλους και συγκεκριμενοποιεί τον ατομικό ρόλο του καθενός στην ανάπτυξη και την εφαρμογή της. Κατά συνέπεια, η βιωσιμότητα καθίσταται βασικό και εγγενές πλεονέκτημα της επιχείρησης. Θα πρέπει να εκφράζει κοινό στόχο, ενσωματώνοντας τις προσπάθειες όλης της επιχείρησης για βιωσιμότητα σε ένα ενιαίο έγγραφο.

Εξωτερική – η δέσμευσή σας για βιωσιμότητα καταδεικνύει στους τουρίστες, τους προμηθευτές και τους συμμετέχοντες φορείς τουρισμού τον τρόπο με τον οποίο σκοπεύετε να ελέγχετε τον αντίκτυπο των προϊόντων και των υπηρεσιών σας. Παρέχει λεπτομέρειες για το πως θα συμβάλει ώστε να εξελιχθείτε σε διοργανωτή οργανωμένων ταξιδιών με πιο έντονη πολιτική βιωσιμότητας.

Η πολιτική βιωσιμότητας πρέπει να έχει την υποστήριξη του Διοικητικού Συμβουλίου και των ανώτατων στελεχών. Επιπλέον, να καλύπτει όλες τις λειτουργίες στην έδρα της εταιρείας καθώς και σε όλα τα περιφερειακά ή διεθνή παραρτήματα της. Η γραπτή περιγραφή μιας τέτοιας πολιτικής για τη δέσμευση της εταιρείας σχετικά με βιώσιμες πρακτικές συνεπάγεται τη διασφάλιση των αρχών και της σημασίας της βιωσιμότητας για το σύνολο της διοίκησης. Έτσι, θα είναι πιο συνεπής στην εφαρμογή των πολιτικών βιωσιμότητας μέσα στην ίδια την εταιρεία και στην προμηθευτική αλυσίδα. A. Διαμορφώνοντας πολιτική Θα πρέπει να σχηματιστεί μια ομάδα χάραξης πολιτικής (Ομάδα για τη Βιωσιμότητα) από τα διαφορετικά τμήματα της εταιρείας, συμπεριλαμβανομένων των τμημάτων διαχείρισης ταξιδιωτικών προορισμών, αγορών, ποιοτικού ελέγχου, υγιεινής και ασφάλειας. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η χρησιμότητα και η σχετικότητα των πολιτικών, η αναπτυξιακή διαδικασία πρέπει να συμπεριλάβει τις διαβουλεύσεις με μια σειρά ενδιαφερόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού και των προμηθευτών. Η Oμάδα για τη Βιωσιμότητα διαμορφώνει το υπόμνημα για την πολιτική βιωσιμότητας με βάση τη Δήλωση Αποστολής και την αξιολόγηση των βασικών γραμμών. Τα σχόλια της Διοίκησης σε αυτό το υπόμνημα περιλαμβάνονται στην τελική δήλωση αποστολής, η οποία υπογράφεται από τον διευθυντή. Τα ακριβή βήματα και οι διαδικασίες θα πρέπει οπωσδήποτε να συμμορφώνονται με τη συνήθη μέθοδο διαμόρφωσης εταιρικών πολιτικών. Μερικά σημεία που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη διάρκεια της διαμόρφωσης πολιτικής: Μην προβείτε σε καμία δραστηριότητα βιωσιμότητας χωρίς να έχετε γραπτή δήλωση πολιτικής.

Εάν δεν γνωρίζετε τους στόχους σας εκ των προτέρων διατρέχετε τον κίνδυνο να αναπτύξετε ένα σύστημα που να μην μπορεί να επιτύχει τους στόχους του. Οι υπάλληλοι θα αποθαρρυνθούν εάν δεν αντιλαμβάνονται σαφή κατεύθυνση και τελικό στόχο.

Οι στρατηγικοί και οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι για τη βιωσιμότητα θα πρέπει να σχεδιαστούν με βάση τα συμπεράσματα της προηγούμενης αξιολόγησης των βασικών γραμμών και της δήλωσης αποστολής. Οι στρατηγικοί στόχοι ορίζουν τις επιδιώξεις μιας εταιρείας σχετικά με τη βιωσιμότητα, ενώ οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι δείχνουν το επίπεδο βελτίωσης που επιτυγχάνεται.


27

Όλοι οι διευθυντές στην επιχείρησή σας θα πρέπει να υποστηρίξουν την πολιτική βιωσιμότητας, και θα πρέπει να ασχοληθούν με την εφαρμογή και τον έλεγχό της.

Μην αναπτύξετε υπερβολικά άκαμπτη πολιτική. Αφότου έχετε αρχίσει να εφαρμόζετε την πολιτική βιωσιμότητας και έχετε αποκτήσει κάποια εμπειρία, θα επιθυμήσετε ενδεχομένως είτε να την τροποποιήσετε είτε να την επεκτείνετε.

Θα πρέπει να συντάξετε την πολιτική με τέτοιον τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται στις εξελίξεις τόσο εντός όσο και εκτός επιχείρησης.

Αφήστε περιθώριο για τη συνέχιση και την εξέλιξη της πολιτικής. Ιδανικά, στην πολιτική σας θα πρέπει να δηλώνετε ότι στοχεύετε να αξιολογήσετε και να αναπτύξετε περαιτέρω την πολιτική σας για τη βιωσιμότητα. Περνώντας στην πράξη θα πρέπει να αναθεωρείτε την πολιτική σας τακτικά ώστε να αποφαίνεσθε εάν εξακολουθεί να είναι η αρμόζουσα.

Μην είστε υπερβολικά φιλόδοξοι με τους στρατηγικούς σας στόχους. Οι στόχοι που διατυπώνονται με πολύ φιλόδοξο τρόπο έχουν ελάχιστη ή καμία πιθανότητα να επιτευχθούν.

Δεσμεύστε τους ταξιδιωτικούς σας πράκτορες, τους προμηθευτές και τους άλλους συμμετέχοντες φορείς στον προορισμό να διατυπώνουν και να αναπτύσσουν την πολιτική σας. Ίσως αποδειχτεί χρήσιμη η συζήτηση των ιδεών σας με κάποιους προμηθευτές σας και με την εποικοδομητική τους κριτική να αναπτύξετε σθεναρή πολιτική.

Οι στόχοι βιωσιμότητας που έχετε θέσει δεν είναι απαραίτητο να επιτευχθούν όλοι αμέσως – πρόκειται για μια αέναη διαδικασία προσέγγισης όλο και πιο βιώσιμων λειτουργιών. Μπορείτε να αρχίσετε με εφικτά βήματα που, αν και περιορισμένα, στοχεύουν βαθμιαία στη βελτίωση του επιπέδου βιωσιμότητά σας. B. Το περιεχόμενο Το περιεχόμενο της πολιτικής πρέπει να εκφράζει τις ουσιώδεις διαδικασίες της επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένου του κύκλου ζωής των πακέτων διακοπών: από το στάδιο του σχεδιασμού έως την ανάπτυξη και παράδοση του προϊόντος: Εσωτερική διαχείριση Διαχείριση προϊόντος Διαχείριση προμηθευτικής αλυσίδας Συνεργασία στα τουριστικά θέρετρα Σχέσεις με τους πελάτες Αν και δεν υπάρχουν καθιερωμένες απαιτήσεις για το τι πρέπει να συμπεριληφθεί στη διαμόρφωση μιας πολιτικής βιωσιμότητας, σε γενικές γραμμές θα πρέπει: Να είναι σύμφωνη με τη δήλωση αποστολής σας για βιωσιμότητα ή/και τους στόχους της

εταιρικής πολιτικής σας. Να διαμορφωθεί για και από την εταιρεία σας και να μην αντιγραφεί από άλλη εταιρεία Να εξετάζει τις βασικές πτυχές των προαναφερθέντων πέντε τομέων της επιχειρησιακής σας

δράσης. Να εξετάζει βασικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων των συνεπειών που καταγράφονται στην

αξιολόγηση των βασικών γραμμών. Να εγγυάται αντιστοιχία με τη φύση, την κλίμακα και τις συνέπειες των δραστηριοτήτων και των

υπηρεσιών της εταιρείας σας. Να καθορίζει ειλικρινείς και ρεαλιστικούς στόχους. Να συμμορφώνεται με τους νόμους, τους κανονισμούς και τους κώδικες δεοντολογίας. Να διαχέει το μήνυμα ότι κοπιάζετε για συνεχή βελτίωση. Να καλύπτει τόσο τα προϊόντα, όσο και τις υπηρεσίες σας. Να αφορά όλους τους υπαλλήλους της επιχείρησής σας, και να είναι κατανοητή από όλους τους. Να εξασφαλίζει ότι οι προμηθευτές συμβάλλουν στις φιλοδοξίες της εταιρείας για βιωσιμότητα.


28

Να δεσμεύεται για την ευρεία ενημέρωση σχετικά με τα θέματα βιωσιμότητας μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων, ειδικά των προμηθευτών και των καταναλωτών.

Να είναι προσιτή σε ανθρώπους έξω από την εταιρείας σας. Να συνοδεύεται από την υπογραφή του Διοικητικού Συμβουλίου σε δήλωση που να υπογραμμίζει

ότι η πολιτική υποστηρίζεται από τη διοίκηση της επιχείρησης. Είναι ζωτικής σημασίας η επιχείρησή σας να εξασφαλίζει ότι οι ενέργειές της που σχετίζονται με θέματα βιωσιμότητας δεν έχουν επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητά της. Για αυτόν τον λόγο ο σκοπός δεν είναι να επιτευχθούν όλοι οι στόχοι αμέσως, αλλά να γίνονται συνεχείς βελτιώσεις σε σχέση με τους στόχους βιωσιμότητάς σας και να διευκολύνονται οι συνεχείς βελτιώσεις των προμηθευτών σας. Η βιωσιμότητα αποφέρει επιχειρησιακά οφέλη, επομένως πρέπει να εφαρμοσθεί λαμβάνοντας υπόψη όλες τις επιχειρησιακές διαστάσεις.

Γ. Δήλωση πολιτικής Για να ενημερώσετε το ευρύ κοινό σχετικά με την πολιτική σας για τη βιωσιμότητα, τόσο εντός όσο και εκτός της επιχείρησής σας, θα πρέπει να συντάξετε μια δήλωση Πολιτικής Βιωσιμότητας. Θα πρέπει να είναι σύντομη (από μισή σελίδα μέχρι δύο σελίδες) και σε απλή γλώσσα. Επιπλέον, θα πρέπει να συνταχθεί τόσο στη γλώσσα της επιχείρησής σας όσο και στις κύριες γλώσσες των περιοχών όπου δραστηριοποιείστε. Έτσι θα γίνεται κατανοητή από τους τοπικούς προμηθευτές και τους διεθνείς συνεργάτες σας. Θα πρέπει να περιλαμβάνει τους στόχους, τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της πολιτικής σας για τη βιωσιμότητα που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία.

Δ. Προωθείστε την πολιτική σας Στους προμηθευτές σας Προκειμένου να επιτευχθούν οι στρατηγικοί σας στόχοι θα πρέπει να εξηγήσετε με σαφήνεια στους προμηθευτές σας την πολιτική βιωσιμότητάς σας και τις προσδοκίες σας. Θα πρέπει να συμπεριληφθούν τόσο τα οποιαδήποτε μέτρα που επιθυμείτε να λάβουν οι προμηθευτές σας (όπως η συμμετοχή τους στο Σύστημα Βιωσιμότητας Travelife), όσο και οι γενικές ή συγκεκριμένες βελτιώσεις που ελπίζετε να επιτύχετε μέσα από τη συνεργασία σας με τους προμηθευτές σας. Να επικοινωνείτε με απλά και στοχευμένα μηνύματά και όταν είναι εφικτό να ενώνετε τις δυνάμεις σας με άλλους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών που συνεργάζονται με τους ίδιους προμηθευτές. Η επικοινωνία σας πρέπει επίσης να περιλαμβάνει λεπτομερές χρονικό πλαίσιο για τη εφαρμογή των στόχων της επιχείρησής σας, καθώς επίσης και οποιαδήποτε επιβράβευση είχατε αποφασίσει για τους προμηθευτές που σημειώνουν πρόοδο, πηγές τεχνικής υποστήριξης για τους προμηθευτές, ή οποιαδήποτε σχέδια για τη συμπερίληψη κριτηρίων βιωσιμότητας στα συμβόλαια με τους προμηθευτές σας. Η πολιτική βιωσιμότητας μπορεί να μεταδοθεί μέσω των συνηθισμένων διαύλων επικοινωνίας. Συνήθως πρόκειται για συνδυασμό έντυπων υλικών που βασίζονται σε άτυπες συνεδριάσεις και συζητήσεις μεταξύ των προμηθευτών σας και του προσωπικού σας ή των τοπικών πρακτόρων. Άλλα σημαντικά μέσα για την προώθηση της πολιτικής και του προγράμματός σας στους προμηθευτές σας είναι τα εργαστήρια (σε επιλεγμένους προορισμούς ή ενσωματωμένα σε εκδηλώσεις που ήδη οργανώνει η επιχείρησή σας), το διαδίκτυο, κατάλογοι αναφοράς και ερωτηματολόγια που σκοπό έχουν να υπογραμμίσουν τις βασικές πτυχές του προγράμματός σας ή ακόμα τυπωμένο υλικό, όπως φυλλάδια, αφίσες και εγχειρίδια. Στο προσωπικό σας Η εσωτερική επικοινωνία θεωρείται ζωτικό εργαλείο σύσφιξης των μελών μιας επιχείρησης, για να τονωθεί το φρόνημα των υπαλλήλων και να προωθηθεί η διαφάνεια. Η ξεκάθαρη εσωτερική


29

επικοινωνία θα ενισχύσει τη δημιουργία ξεκάθαρης εταιρικής κουλτούρας που θα επικεντρώνεται στη βιωσιμότητα. Να εστιάσετε την προσοχή σας στην πολιτική βιωσιμότητας και το σχέδιο δράσης κατά τη

διάρκεια των συνεδριάσεων της εταιρείας. Να περιλαμβάνετε τον όρο «βιωσιμότητα» στην ημερήσια διάταξη των τακτικών συναντήσεων

του προσωπικού. Να ενσωματώνετε τη δήλωση Πολιτικής Βιωσιμότητας στο πακέτο υποδοχής νέων υπαλλήλων

και να περιλαμβάνετε τα κατάλληλα στοιχεία βιωσιμότητας στους βασικούς δείκτες απόδοσής τους.

Στους πελάτες και άλλους συμμετέχοντες φορείς Να περιλαμβάνετε την Πολιτική Βιωσιμότητας στο ενημερωτικό σας έντυπο, τα ταξιδιωτικά σας

φυλλάδια και τις ιστοσελίδες σας.

1.4 Προετοιμάστε και εφαρμόστε ένα Σχέδιο Δράσης Μόλις τεθεί σε ισχύ η εταιρική Πολιτική Βιωσιμότητας, θα μπορεί επίσης να αναπτυχθεί ένα Σχέδιο Δράσης Βιωσιμότητας για να υποστηρίξει την εφαρμογή της. Το Σχέδιο περιλαμβάνει τις ενέργειες και τις εργασίες που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν προκειμένου να ολοκληρωθούν οι στρατηγικοί στόχοι της Πολιτικής Βιωσιμότητας. Ενώ η πολιτική βιωσιμότητας εστιάζει σε μεσοπρόθεσμα αποτελέσματα (περίπου 5 έτη), το Σχέδιο Δράσης εστιάζει σε βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα (1-2 έτη). Η ανάπτυξή του περιλαμβάνει διάφορες βασικές εργασίες, όπως: A Ιεράρχηση των τομέων δράσης B Προσδιορισμό στρατηγικών στόχων και σκοπών Γ Καθορισμό των ευθυνών, του προϋπολογισμού

και του χρονοδιαγράμματος

A. Ιεράρχηση των τομέων δράσης

Η Πολιτική σας για τη Βιωσιμότητα θα στοχεύει στη συνεχή βελτίωση του επιπέδου βιωσιμότητας της επιχείρησής σας, αναγνωρίζοντας ότι δεν είναι δυνατόν να καταστεί βιώσιμη εν μία νυκτί. Όταν ξεκινάτε την εφαρμογή οποιουδήποτε προγράμματος είναι προτιμότερο να δοκιμάσετε την προσέγγισή σας ιεραρχώντας διάφορους τομείς σε αρχικό πειραματικό στάδιο. Αυτή η πρακτική σας επιτρέπει να ανακαλύψετε τι λειτουργεί και τι όχι. Επιπλέον, σας δίνει την ευκαιρία να καθορίσετε με ακρίβεια τις δραστηριότητές σας προτού τις αναπτύξετε ευρύτερα και σας βοηθάει να υιοθετήσετε μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση. Για παράδειγμα: να επικεντρωθείτε σε ένα συγκεκριμένο τύπο προμηθευτών – ίσως επιλέγοντας εκείνους που

χαρακτηρίζονται ως οι σημαντικότεροι στο προϊόν που παρέχετε (π.χ. μεγάλα ξενοδοχεία, μικρά ξενοδοχεία, τοπικοί πράκτορες, προμηθευτές εκδρομών, κτλ)

να επικεντρωθείτε στις σημαντικότερες επιπτώσεις που διαπιστώνονται στην προμηθευτική αλυσίδα σας (π.χ. όπου έχετε σημαντικές ανησυχίες ή λαμβάνετε τις περισσότερες καταγγελίες)

να επικεντρωθείτε στους κύριους προορισμούς σας ή στους προορισμούς όπου μπορείτε να συνεργασθείτε με άλλους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών ή τοπικούς συμμετέχοντες

να ιεραρχήσετε δράσεις «εύκολης νίκης», καθώς βραχυπρόθεσμα μπορεί να αποδειχτεί ένας καλός τρόπος παρακίνησης των προμηθευτών και του προσωπικού σας ώστε να αντιπαρέρχονται δυσκολότερες καταστάσεις και στόχους στο μέλλον


30

B. Προσδιορισμός των ενεργειών σας

Όταν προσδιορίζετε τις ενέργειές σας θα πρέπει να λαμβάνετε υπόψη σας τους παρακάτω παράγοντες: Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των βασικών γραμμών σας, συμπεριλαμβανομένων των

βασικών επιπτώσεων της επιχείρησής σας. Τους στόχους της πολιτικής σας για βιωσιμότητα και τα ελάχιστα κριτήρια που έχει θέσει η

επιχείρησή σας. Την έγκριση από την ανώτερη διοίκηση όλων των ενεργειών και καθηκόντων. Τους διαθέσιμους πόρους για την εφαρμογή του προγράμματος σας για τη βιωσιμότητα. Την ευρεία συμμετοχή των βασικών υπαλλήλων (τμημάτων), σύμφωνα με την ταξινόμηση των

προτεραιοτήτων σας. Τη διατήρηση της διαφάνειας στο εσωτερικό της εταιρείας σας. Εάν συντάξετε το σχέδιο δράσης

κατόπιν διαβουλεύσεων με τους υπαλλήλους σας και τους προμηθευτές σας υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σχεδιάσετε ένα ρεαλιστικό και εφικτό πρόγραμμα το οποίο και θα ενθαρρύνει τη δέσμευση όλων.

Τις διαβουλεύσεις με βασικούς συμμετέχοντες φορείς, όπως τις τοπικές αρχές στον προορισμό ή τους ιδιοκτήτες μεγάλων ξενοδοχείων καθώς είναι σημαντικό αυτοί να συμφωνούν με τους στόχους σας.

Συντονίστε τις δράσεις σας με άλλους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών ή με τον σύνδεσμό σας για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα.

Περιορίστε τον αριθμό των στόχων που ελπίζετε να επιτευχθεί μόνο στους ρεαλιστικούς, εξετάζοντας ιδιαίτερα την ικανότητα των προμηθευτών σας να βελτιώνονται.

Οι ενέργειες και οι σχετικές εργασίες θα πρέπει να είναι συγκεκριμένες, μετρήσιμες, επιτεύξιμες, ρεαλιστικές και χρονικά προσδιορισμένες.

Ιεραρχήστε τα διάφορα μέτρα που θα λάβετε. Διατηρήστε ένα γραπτό αρχείο αιτιολογώντας τις συγκεκριμένες προτεραιότητες που έχετε θέσει στο σχέδιο δράσης σας.

Διατηρήστε το Σχέδιο Δράσης σας για τη βιωσιμότητα συνοπτικό και επιγραμματικό. Εάν απαιτούνται εξηγήσεις, μπορείτε να τις επισυνάψετε στο τέλος του προγράμματος.

Οι ενέργειες και οι εργασίες μπορούν να συνοψισθούν σε έναν πίνακα που θα γίνει ο κεντρικός άξονας αναφοράς του προγράμματός σας βιωσιμότητας. Από εκεί και πέρα, οι ενέργειες που θα αναλαμβάνονται θα μπορούν να επεκταθούν, με βάση τακτικούς ελέγχους που να επιδεικνύουν πώς συμβάλλουν στην πολιτική και τους στόχους σας. Κατά τη διάρκεια της φάσης σχεδιασμού του προγράμματος, είναι σημαντικό να ελεγχθεί η νομοθεσία της χώρας της έδρας της επιχείρησης καθώς επίσης και των χωρών προορισμού. Ίσως η επιχείρησή σας να λειτουργεί με ένα σύστημα πληροφόρησης της τρέχουσας και νέας νομοθεσίας σε αυτές τις χώρες. Καθώς οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορεί να θεωρηθούν υπεύθυνοι για τις δραστηριότητες των τουριστών, είναι ύψιστης σημασίας να είναι καλά ενημερωμένοι σχετικά με τη σχετική νομοθεσία.

Γ. Καθορισμός του χρονοδιαγράμματος, των ευθυνών και του προϋπολογισμού

Ένα Σχέδιο Δράσης Βιωσιμότητας πρέπει να περιλαμβάνει χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή όλου του σχεδίου αλλά και για κάθε ενέργεια μεμονωμένα, συγκεκριμένες ευθύνες του κάθε τμήματος της εταιρείας, τους πόρους (όπως κατάρτιση ή τεχνική πληροφόρηση) και τέλος, τον προϋπολογισμό που απαιτείται για την εφαρμογή του. Για τους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών σε μεγάλη κλίμακα είναι ενδεχομένως ευκολότερο να έχουν διάφορα προγράμματα δράσης μεμονωμένα αλλά και συντονισμένα για κάθε τμήμα ή θέρετρο.


31

Τα παρακάτω σημεία θα πρέπει να εξεταστούν ιδιαιτέρως: Να αποφασίσετε σχετικά με τη σειρά και το χρονοδιάγραμμα των εργασιών σας δεδομένου ότι

κάποιες θα πρέπει να πραγματοποιηθούν πριν από άλλες. Να αρχίσετε να προγραμματίζετε τις εργασίες σας με βάση αυτές που θα πρέπει να έχουν

περατωθεί έως το τέλος του χρόνου, και κατόπιν να συνεχίσετε να δουλεύετε προς τα πίσω, σχεδιάζοντας όλα τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθεί ο τελικός στόχος. Έτσι ακριβώς δουλεύουν και οι διαχειριστές έργων17.

Να αποφασίσετε ποιος θα είναι ο αρμόδιος για κάθε δράση και εργασία και να δεσμεύσετε αυτούς στη διαδικασία, καθώς επίσης να συμβουλευτείτε τις προτάσεις τους σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι εργασίες θα πρέπει να ολοκληρωθούν.

Να αποδώσετε όσο το δυνατόν περισσότερη ευθύνη για την εφαρμογή των ενεργειών και των εργασιών στους διαχειριστές σας, και όχι αποκλειστικά στα μέλη της ομάδας βιωσιμότητας.

Να ενσωματώσετε τις ενέργειες στις κανονικές διαδικασίες της εταιρείας ώστε να εξασφαλισθεί ο έλεγχος προόδου και η αξιολόγηση του προσωπικού.

Να διαθέσετε έναν προϋπολογισμό για κάθε δράση και εργασία, καθώς επίσης και τα υλικά ή άλλους φυσικούς πόρους, εάν αυτό είναι απαραίτητο.

Να διαβιβάσετε το πρόγραμμα σε όλους τους συμμετέχοντες φορείς που πρόκειται να επηρεαστούν από αυτό, συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων, προμηθευτών και των τοπικών κοινωνιών, μαζί με πληροφόρηση σχετική με το τι αναμένεται από αυτούς, ως διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών .

Δ. Το εργαλείο «Σχεδιασμός Δράσεων Travelife»

Το διαδικτυακό εργαλείο σχεδιασμού δράσεων Travelife αποτελεί ένα εύκολο διαδικτυακό εργαλείο που διευκολύνει την υιοθέτηση σταθερών βημάτων προς την επίτευξη βιωσιμότητας. Το εργαλείο περιλαμβάνει περισσότερες από 200 ενέργειες που έχουν ομαδοποιηθεί σε 5 βασικές θεματικές ενότητες: Διαχείριση βιωσιμότητας, Εσωτερική Διαχείριση, Διαχείριση της Προμηθευτικής Αλυσίδας, Εργασία στους Προορισμούς και Επικοινωνία με τους Καταναλωτές. Παρόλο που το εργαλείο παρέχει ένα ευρύ φάσμα ενεργειών που αναλαμβάνουν οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών, κάθε σύνδεσμος ή μεμονωμένη εταιρεία είναι σε θέση να επιλέξει τις ενέργειες που είναι οι καταλληλότερες για τις επιχειρησιακές της δραστηριότητες και τους προμηθευτές της. Οι ενέργειες που παρατέθηκαν παραπάνω είναι κατάλληλες για διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών οποιουδήποτε μεγέθους και είναι βασισμένες σε πρακτικές που έχουν εφαρμόσει επιτυχώς άλλοι διοργανωτές. Μπορούν εύκολα να προστεθούν νέες ενέργειες και προσεγγίσεις. Αυτό το εργαλείο προγραμματισμού δράσεων και αναφορών παρέχει στους συνδέσμους διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών τη δυνατότητα να ελέγχουν τις δεσμεύσεις και την πρόοδο των μελών τους και να συγκρίνουν τις επιδόσεις μεταξύ τους, διαχρονικά αλλά και σε σύγκριση με άλλους συνδέσμους. Το σύστημα δημιουργεί αυτομάτως ένα σχέδιο δράσης για τη βιωσιμότητα σε μορφή PDF. Εάν ο σύνδεσμός σας έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή το πρόγραμμα Travelife, θα πρέπει εσείς να ακολουθήσετε τις ελάχιστες απαιτήσεις του Travelife και τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις που έχουν τεθεί από τον σύνδεσμό σας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, θα πρέπει να ελέγξετε ότι το πρόγραμμα δράσης σας είναι συμβατό με τις απαιτήσεις του εμπορικού σας συνδέσμου.

1.5 Παρακολουθήστε και αξιολογήστε τα επιτεύγματα

17 Project Managers


32

Ένα από τα σημαντικότερα στάδια στην εφαρμογή της πολιτικής για τη βιωσιμότητα είναι να τεκμηριώσετε εάν η δέσμευσή σας έχει τεθεί σε εφαρμογή ή όχι. Είναι σχετικά εύκολο τόσο να αποδείξετε ότι έχετε δεσμευτεί με την πολιτική της βιωσιμότητας, όσο και να καταθέσετε μια γραπτή ένδειξη ότι έχετε σχεδιάσει μια Πολιτική και ένα σχέδιο δράσης. Εντούτοις, πρέπει να είσαστε σε θέση να αποδείξετε ότι οι πολιτικές και το πρόγραμμα δράσης σας έχουν πραγματικά οδηγήσει σε μια πιο βιώσιμη οργάνωση. Προκειμένου αυτό να επιτευχθεί θα πρέπει να πιστοποιήσετε ότι είστε ικανοί να εφαρμόσετε αλλά και να ακολουθήσετε το πρόγραμμα δράσης για τη βιωσιμότητα. Συνεπώς, η απόδοση βιωσιμότητας θα πρέπει να ελέγχεται και να τεκμηριώνεται τακτικά ώστε να αξιολογείται εάν επιτυγχάνονται οι στόχοι και οι σκοποί και να εντοπίζονται οι ενέργειες που δεν έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία. Πρέπει επίσης να τηρούνται αρχεία με τους στόχους που έχουν προγραμματισθεί και που έχουν αναληφθεί, και θα πρέπει να γίνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα νέες μετρήσεις των επιπτώσεων ώστε να διαπιστώνεται εάν παρουσιάζεται βελτίωση της απόδοσης.

A. Τα πλεονεκτήματα της διαδικασίας ελέγχου

Η παρακολούθηση και η καταγραφή της προόδου σας επιτρέπουν: Να ελέγχετε εάν έχουν αντιμετωπισθεί σημαντικές επιπτώσεις και εάν η τρέχουσα απόδοση

επιτυγχάνει τους στρατηγικούς και μεσοπρόθεσμους στόχους που έχουν τεθεί. Να εξετάσετε τι λειτούργησε καλά και τι όχι ώστε να εισαγάγετε συγκεκριμένες αλλαγές στην

τρέχουσα προσέγγιση σας για τη βιωσιμότητα. Να ενθαρρύνετε την ειλικρίνεια και τη συζήτηση για τυχόν προβλήματα και επιτυχίες, αλλά και να

ιεραρχείτε μελλοντικές δράσεις με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Να θέτετε σαφείς και κατάλληλες συστάσεις για τον κύκλο διοίκησης του προσεχούς έτους. Να εκτελείτε συγκριτική μέτρηση των επιδόσεων των επιτευγμάτων σας σε σχέση με άλλους

διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών του συνδέσμου σας. Εάν το επιθυμείτε, να δημοσιεύετε τα αποτελέσματά σας προκειμένου να ενημερώνονται οι

εξωτερικοί συμμετέχοντες φορείς.

Τα αποτελέσματα, και ιδιαίτερα οι συστάσεις για τις όποιες βελτιώσεις, θα πρέπει να αναθεωρούνται από τα ανώτερα στελέχη και από το Διοικητικό Συμβούλιο της επιχείρησης.

B. Παρακολούθηση εργασιών, στόχων και σκοπών

Θα πρέπει να ελέγχετε εάν έχετε επιτύχει το επίπεδο βιωσιμότητας, σε επίπεδο: εργασιών (βραχυπρόθεσμα) στόχων (μεσοπρόθεσμα) σκοπών (μακροπρόθεσμα) Έχετε φέρει εις πέρας την εκάστοτε εργασία υπέρ της βιωσιμότητας; Για να τεκμηριώσετε εάν έχετε επιτελέσει τις εργασίες σας, θα πρέπει να αξιολογήσετε το σχέδιο δράσης σας. Θα πρέπει δηλαδή να τεκμηριώσετε εάν: Έχει ελεγχθεί και καταγραφεί η πρόοδος του εκάστοτε μέτρου και δράσης στο πρόγραμμα για τη

βιωσιμότητα; Ποια είναι τα επιτεύγματά σας μέχρι σήμερα; Ποια προβλήματα έχουν εμφανιστεί κατά την εφαρμογή της δράσης; Ποιες αλλαγές ή επιπρόσθετες προσπάθειες είναι ακόμα απαραίτητες προκειμένου να επιτευχθεί

το επιθυμητό αποτέλεσμα; Έχετε επιτύχει τους στρατηγικούς και μεσοπρόθεσμους στόχους σας;


33

Είναι σχεδόν απίθανο στο πρώτο έτος ενός προγράμματος βιωσιμότητας να είσαστε σε θέση να δηλώσετε εάν έχετε επιτύχει ή όχι τους στόχους σας, δεδομένου ότι αυτοί γενικά είναι μεσοπρόθεσμοι στόχοι (3-5 έτη). Εντούτοις, θα είστε σε θέση να σχολιάσετε πόσο ρεαλιστικοί και σχετικοί με τη βιωσιμότητα υπήρξαν οι στόχοι με βάση τη μέχρι τώρα εμπειρία σας του πρώτου έτους. Η επίτευξη των στρατηγικών αυτών στόχων συνεπάγεται την ολοκλήρωση των διαφόρων μικρών εργασιών. Είναι πιθανό να έχετε ήδη ολοκληρώσει μερικές από αυτές. Οι ερωτήσεις που θα σας βοηθήσουν να αξιολογήσετε τους στόχους σας περί βιωσιμότητας είναι οι ακόλουθες: Επιτεύχθηκαν οι στόχοι σας με τον τρόπο που αναμένατε; Ποια ήταν τα -τυχόν- προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν προς την επίτευξη των στόχων σας; Ποιες αλλαγές ή πρόσθετες προσπάθειες είναι ακόμα απαραίτητες προκειμένου να επιτευχθεί το

επιθυμητό αποτέλεσμα;

Εσωτερικά, θα πρέπει να πραγματοποιείτε ελέγχους και αξιολογήσεις για να αναθεωρείτε και να υποστηρίζετε τον προγραμματισμό των επόμενων σταδίων του προγράμματος δράσης σας. Ίσως να χρειασθεί να κάνετε μερικές αλλαγές στους μεσοπρόθεσμους στόχους, στην κατανομή των ευθυνών για συγκεκριμένες εργασίες και στην προσέγγιση που χρησιμοποιείτε στο πρόγραμμα δράσης σας. Μερικές εργασίες ενδέχεται να ολοκληρωθούν ευκολότερα από ό,τι αναμενόταν, ενώ άλλες δυσκολότερα, επομένως, καλό θα ήταν να είστε ευέλικτοι στην αναθεώρηση του προγράμματος δράσης σας αναφορικά με την πραγματική λειτουργικότητά του τόσο σε ό,τι αφορά την επιχείρησή σας όσο και για τους προμηθευτές σας.

Γ. Συμβουλές σχετικά με την παρακολούθηση

Να ορίζετε τακτικές συνεδριάσεις με τους υπεύθυνους ώστε να εξετάζετε την πρόοδο και να επιλύνετε τα προβλήματα που ενδεχομένως προκύπτουν. Οι βασικοί υπάλληλοι κάθε τμήματος συχνά κατανοούν καλύτερα πού και πώς μπορούν να γίνουν οι όποιες βελτιώσεις και η ενδεχόμενη εμπλοκή τους στη διαδικασία βοηθά να διαμορφώσουν και να διατηρήσουν τη δέσμευσή τους για βιωσιμότητα.

Να εξασφαλίσετε ότι ο έλεγχος πραγματοποιείται αρκετά συχνά ώστε να εντοπίζονται τα προβλήματα σε ένα πρώτο στάδιο, και να λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα, εάν αυτό κρίνεται απαραίτητο.

Να προσδιορίσετε και να εξακριβώσετε τις πιο επιτυχημένες προσεγγίσεις κατά την προσπάθεια βελτίωσης της απόδοσης βιωσιμότητας σε όλο το μήκος της προμηθευτικής αλυσίδας της επιχείρησης.

Να συγκεντρώνετε και να αποθηκεύετε τις πληροφορίες που συλλέγονται μέσω της διαδικασίας ελέγχου σε μια κεντρική βάση δεδομένων. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε το εργαλείο σχεδιασμού και αναφοράς δράσης του Travelife.

Προκειμένου να εξασφαλίσετε τη διαφάνεια, την υπευθυνότητα και την καταλληλότητα του συστήματος διαχείρισης για τις ανάγκες της επιχείρησής σας, τα συστήματα λογιστικού ελέγχου θα πρέπει να είναι επαρκή ώστε να καταγράφονται οι ενέργειες και η αιτιολόγησή τους, χωρίς ωστόσο να είναι υπερβολικά χρονοβόρα.

1.6 Αναφέρετε και Διαδώστε τα Αποτελέσματα ‘Έχοντας ελέγξει και αξιολογήσει το πρόγραμμα σας για τη βιωσιμότητα, θα πρέπει να γνωστοποιήσετε την πρόοδο που έχει σημειωθεί. Αυτή είναι και η ευκαιρία σας να δημοσιεύσετε τα αποτελέσματα των ενεργειών σας στο ευρύ κοινό καθώς επίσης και στους άμεσα συνεργαζόμενους φορείς. Υποβάλλοντας έκθεση στο προσωπικό και τους προμηθευτές σας επιβραβεύετε τη δέσμευσή τους υπέρ της βιωσιμότητας και τους υπενθυμίζετε τους στόχους και τους σκοπούς του προγράμματος σας, καθώς επίσης τους παρουσιάζετε τα γενικά αποτελέσματα μέχρι στιγμής.


34

Η δημόσια υποβολή της έκθεσης αυξάνει τη διαφάνεια και την αξιοπιστία σας, βελτιώνει την εταιρική εικόνα και προσθέτει αξία στην εταιρεία. Επιπλέον, η υποβολή έκθεσης ενθαρρύνει την ειλικρίνεια και τη συζήτηση για τυχόν προβλήματα και επιτυχίες και επιτρέπει στις εταιρείες να ιεραρχήσουν τις μελλοντικές δραστηριότητες με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Οι εκθέσεις βιωσιμότητας θα πρέπει να εκδίδονται τακτικά. Παρά το γεγονός ότι η συχνή υποβολή εκθέσεων καθιστά τη διαδικασία υπερβολικά επιβαρημένη, η σπάνια υποβολή τους αποθαρρύνει την όλη διαδικασία για τη βιωσιμότητα. Η υποβολή των εκθέσεων ετησίως, η οποία και συμπίπτει με την υποβολή της οικονομικής έκθεσης της επιχείρησης, θεωρείται γενικά η χρυσή τομή.

A. Αρχές για κατάλληλη υποβολή Αναφορών

Τα Ηνωμένα Έθνη υποστηρίζουν την Παγκόσμια Πρωτοβουλία Υποβολής Εκθέσεων ΕΚΕ18 και έχουν ορίσει τις ακόλουθες αρχές για την άρτια υποβολή της έκθεσης:

Ισορροπία - η έκθεση θα πρέπει να απεικονίζει με ακρίβεια όλα τα πορίσματα και όχι μονάχα τα θετικά παραδείγματα.

Συγκρισιμότητα - οι θεματικές και οι δείκτες στην έκθεσή σας πρέπει να επιλέγονται, να συντάσσονται και να αποδίδονται με συνέπεια και με τέτοιον τρόπο που να επιτρέπει στους συμμετέχοντες φορείς να αναλύουν τις όποιες αλλαγές στην απόδοση της επιχείρησής σας με την πάροδο του χρόνου.

Αξιοπιστία - οι πληροφορίες και οι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται κατά την προετοιμασία της έκθεσής σας θα πρέπει να συγκεντρώνονται, καταγράφονται, συντάσσονται και παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ποιότητα των πληροφοριών, και η έκθεση να υπόκειται σε μια επιτυχή (εξωτερική) αξιολόγηση.

Ακρίβεια - οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην έκθεση θα πρέπει να είναι εξακριβωμένες και λεπτομερείς προς χρήση από όλους τους συμμετέχοντες φορείς, ώστε εκείνοι να αξιολογήσουν την απόδοσή σας, εάν αυτό κρίνεται απαραίτητο.

Επικαιρότητα - η υποβολή της έκθεσης θα πρέπει να γίνεται τακτικά και εγκαίρως προς όλους τους συμμετέχοντες φορείς ώστε και εκείνοι να είναι ενημερωμένοι όταν λαμβάνουν τις αποφάσεις τους. Η επιχείρησή σας θα πρέπει να δεσμευθεί ώστε να κοινοποιεί τακτικά και με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα την απόδοση της βιωσιμότητας σας.

Σαφήνεια - οι πληροφορίες θα πρέπει να είναι διαθέσιμες με κατανοητό και προσιτό τρόπο.

B. Το εργαλείο «Υποβολής Εκθέσεων» του Travelife

Το διαδικτυακό εργαλείο υποβολής εκθέσεων του Travelife έχει αναπτυχθεί για να σας βοηθήσει να ακολουθήσετε πιστά τις προαναφερθείσες αρχές της άρτιας υποβολής της έκθεσής σας. Επιπλέον, σας επιτρέπει να γνωστοποιήσετε στον επιχειρηματικό σας σύνδεσμο ότι είστε συμβατοί με το κατώτατο όριο βιωσιμότητας που αυτός καθορίζει.

Το εργαλείο αυτό μπορεί επίσης σας βοηθήσει να διαπιστώσετε την πρόοδο που έχει σημειωθεί μεταξύ των διαφορετικών περιόδων υποβολής εκθέσεων.

Όλες οι ερωτήσεις απαντώνται με ναι/όχι. Είτε δηλαδή είστε συμβατοί, είτε όχι. Εάν δηλώσετε ότι είστε συμβατοί ίσως κληθείτε κάποιες φορές να παράσχετε επιπρόσθετες πληροφορίες (δείκτες), όπως:

Μια εξήγηση, τι κάνατε ακριβώς και πώς το κάνατε, π.χ. τι είδους επιπρόσθετη κατάρτιση παρέχετε στους υπαλλήλους σας.

Έναν αριθμό, που αντανακλά την πραγματική απόδοσή σας και μετρά την πρόοδό σας, π.χ. ποιο είναι το ποσοστό των φορέων στέγασης που διαθέτουν πιστοποιητικό βιωσιμότητας.

18 Global Reporting Initiative (GRI)


35

Ένα έγγραφο, το οποίο και αποδεικνύει τη συμβατότητά σας, παραδείγματος χάριν ένα αντίγραφο του λογαριασμού κατανάλωσης ηλεκτρικού, που δηλώνει ότι κάνετε χρήση «πράσινης» ενέργειας.

Το εργαλείο αυτό σας επιτρέπει να συντάξετε την έκθεσή σας σε μορφή PDF, παρουσιάζοντας την απόδοσή σας στις διάφορες κατηγορίες καθώς επίσης και την πρόοδό σας.

Γ. Η εξωτερική έκθεση

Εάν επιθυμείτε να συντάξετε εξωτερική έκθεση, προτείνεται να ακολουθήσετε το πλαίσιο ΕΚΕ σχετικά με το περιεχόμενο της έκθεσης βιωσιμότητας:

1. Στρατηγική και ανάλυση: συμπεριλαμβάνεται δήλωση από το ανώτερο ιεραρχικά στέλεχος σχετικά με την πολιτική βιωσιμότητας της επιχείρησης (δήλωση αποστολής) και μια περιγραφή των βασικών επιπτώσεων, των κινδύνων, των ευκαιριών και της στρατηγικής (πολιτικής).

2. Εταιρικό προφίλ: περιλαμβάνονται βασικές πληροφορίες για την οργάνωση, τον αριθμό κρεβατιών, τους κυρίαρχους προορισμούς και τα προϊόντα.

3. Οι παράμετροι της έκθεσης: προφίλ, πεδίο αναφοράς και τα όριά του και πιστοποιητικό ποιότητας της έκθεσης.

4. Εταιρική διακυβέρνηση, υποχρεώσεις και δεσμεύσεις: εταιρική διακυβέρνηση, εξωτερικές πρωτοβουλίες και δέσμευση των συμμετεχόντων.

5. Δείκτες διαχείρισης και απόδοσης που χρησιμοποιούνται και αποτελέσματα που επιτυγχάνονται: η πραγματική απόδοσή σας με βάση το πρόγραμμα αναφορών του Travelife όπου περιλαμβάνονται ερωτήσεις και δείκτες ή οποιαδήποτε άλλα επιπρόσθετα θέματα που εσείς επιθυμείτε να συμπεριλάβετε στην αναφορά σας.

Προτείνεται να χρησιμοποιήσετε κάποιο τρίτο πρόσωπο για να ελέγξει την έκθεση βιωσιμότητας της εταιρείας σας προτού αυτή δημοσιοποιηθεί.

Δ. Επιλογή του βέλτιστου τρόπου επικοινωνίας

Μια τυπωμένη έκθεση είναι ένας τρόπος επικοινωνίας με το κοινό, αλλά υπάρχουν και πολλοί άλλοι τρόποι που ενδεχομένως να θελήσετε να υιοθετήσετε με βάση τους πόρους σας και τις ανάγκες των σημαντικότερων συνεργαζόμενων φορέων σας, όπως για παράδειγμα τα ηλεκτρονικά μηνύματα, τα φυλλάδια, τα δελτία τύπου και ο ιστότοπός σας. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος δημοσίευσης και διάχυσης αποτελεσμάτων των εκθέσεων βιωσιμότητας είναι μέσω του διαδικτύου, καθώς έτσι μειώνονται οι δαπάνες εκτύπωσης και η διανομή της καθίσταται ευκολότερη.


36

Επιπλέον, μπορεί να επιθυμείτε να δημιουργήσετε μία ελκυστική περίληψη των δραστηριοτήτων σας υπέρ της βιωσιμότητας και της προόδου σας ώστε να παρέχετε τις απαραίτητες πληροφορίες στους ταξιδιωτικούς σας πράκτορες και τους προμηθευτές σας.

1.7 Ενέργειες/Λύσεις

1. Διαχείριση Βιωσιμότητας & Νομική Συμμόρφωση

Τίτλος Περιγραφή R19

O20

Δέσμευση της επιχείρησης

1.1 Συντονιστής βιωσιμότητας (κύρια έδρα)

Διορίζεται συντονιστής βιωσιμότητας/CSR και καθορίζονται ο ρόλος και οι δραστηριότητές του (εταιρικό επίπεδο).

1.2 Δήλωση αποστολής Καθορίζεται η δήλωση αποστολής για τη βιωσιμότητα. Δημοσιοποιείται μέσω της εταιρικής ιστοσελίδας της επιχείρησης.

1.3

Καταρτισμένος συντονιστής βιωσιμότητας/

καταρτισμένη ομάδα βιωσιμότητας

Ο συντονιστής ή η ομάδα βιωσιμότητας έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα κατάρτισης βιωσιμότητας Travelife και τις εξετάσεις του (εντός των τριών τελευταίων ετών).

1.4 Καταρτισμένο βασικό προσωπικό

Το βασικό προσωπικό, όπως οι διευθυντές ταξιδιωτικών προορισμών, επικοινωνίας και πωλήσεων, έχουν ολοκληρώσει την κατάρτιση Travelife.

Κοινωνική συνεργασία

1.5 Σύμπραξη Η εταιρεία συμμετέχει ενεργά σε εξωτερικά φόρουμ και ομάδες εργασίας οι οποίες προωθούν τον βιώσιμο τουρισμό.

1.6 Ανταλλαγή εμπειριών

Γίνεται ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών σχετικά με τον βιώσιμο τουρισμό με άλλες εταιρείες και συμμετέχοντες φορείς (π.χ. μέσω της ιστοσελίδας Travelife) .

1.7 Δωρεές

Η εταιρεία στηρίζει οργανώσεις προστασίας του περιβάλλοντος ή/και την ανάπτυξη της κοινότητας (π.χ. υποδομές, εκπαίδευση, υγεία, υγειονομία) ή άλλες τοπικές/πανεθνικές πρωτοβουλίες για τη βιωσιμότητα. Μπορεί επίσης να επιτευχθεί υποκινώντας τις δωρεές του προσωπικού ή/και των πελατών.

Αξιολόγηση των βασικών γραμμών

1.8 Λίστα συνεργατών/

προμηθευτών

Η εταιρεία έχει προσδιορίσει τη φύση και τον αριθμό των προμηθευτών με τους οποίους συνεργάζεται (άμεσα ή έμμεσα) καθώς και την απόδοση βιωσιμότητάς τους (π.χ. εάν αυτή έχει πιστοποιηθεί ή όχι).

19 R= Αναφορά στο Travelife

20 O= Υποχρεωτικό από το Travelife


37

1.9 Αξιολόγηση

βασικών γραμμών

Η εταιρεία έχει αναπτύξει ένα σύστημα διαχείρισης βασικών γραμμών σχετικά με τη συμμόρφωσή της στα στάνταρ των καλών πρακτικών βιωσιμότητας (π.χ. με την υποστήριξη του στάνταρ του Travelife για τις ταξιδιωτικές εταιρείες).

Πολιτική

1.10 Πολιτική βιωσιμότητας

Η εταιρεία αποκτά μια επίσημη, γραπτή πολιτική δήλωση βιωσιμότητας που συμφωνεί με τις δραστηριότητες και τον κύκλο ενδιαφερόντων της και στηρίζεται από την ανώτερη διοίκηση. Αποσκοπεί σε μείωση των αρνητικών κοινωνικών, πολιτισμικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων της εταιρείας και περιλαμβάνει ζητήματα υγείας και ασφάλειας που έχουν σχέση με τους υπαλλήλους της.

1.11 Επικοινωνία

Οι υπάλληλοι, οι προμηθευτές και το ευρύ κοινό έχουν πρόσβαση στην πολιτική βιωσιμότητας της εταιρείας μέσω του εταιρικού ιστοτόπου και των βασικών ιστοτόπων των καταναλωτών.

Σχέδιο δράσης

1.12 Σχέδιο δράσης Η εταιρεία διαθέτει σχέδιο δράσης βιωσιμότητας (στόχους, δράσεις, μέτρα, αρμοδιότητες και χρονοδιάγραμμα).

1.13 Συμμετοχή προσωπικού

Η διοίκηση περιλαμβάνει τους υπαλλήλους στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης και τους αναγνωρίζει ως κινητήριο δύναμη υπέρ συνεχών βελτιώσεων στον τομέα της βιωσιμότητας.

1.14

Υπεύθυνοι ταξιδιωτικών προορισμών/διευθυντές συμβολαίου

Στους υπεύθυνους ταξιδιωτικών προορισμών και διευθυντές συμβολαίου παρέχεται πληροφόρηση, κατάρτιση και σχετικό υλικό ώστε να εφαρμόσουν τις πολιτικές που αφορούν τους προμηθευτές.

Έλεγχος και αξιολόγηση

1.15 Έλεγχος και αξιολόγηση

Η εταιρεία έχει αναπτύξει τεκμηριωμένες διαδικασίες για να ελέγχει και να αξιολογεί την εφαρμογή της πολιτικής και των στόχων βιωσιμότητας.

1.16 Ενημέρωση προσωπικού

Οι υπάλληλοι ενημερώνονται τακτικά για τη δήλωση πολιτικής βιωσιμότητας της εταιρείας, τις δραστηριότητές της, τα αποτελέσματα και τα σχετικά ζητήματα (π.χ. ενημερωτικά δελτία, ενδοδίκτυο και άλλους εσωτερικούς διαύλους επικοινωνίας που χρησιμοποιεί η εταιρεία).

Δημόσια αναφορά και επικοινωνία

1.17 Αναφορά

της διοίκησης

Τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο ο συντονιστής βιωσιμότητας αναφέρεται στην ανώτερη διοίκηση για τα αποτελέσματα των δράσεων και των πολιτικών που έχουν εφαρμοστεί καθώς και για την πορεία επίτευξης των προκαθορισμένων στόχων και συντάσσει συστάσεις για βελτίωση.

1.18 Αναφορά στο Travelife

Η εταιρεία αναφέρει την πρόοδό της μέσω του Travelife τουλάχιστον ανά δύο χρόνια.


38

1.19 Δημόσια αναφορά Τα βασικά αποτελέσματα υπέρ της βιωσιμότητας αναφέρονται στο κοινό τουλάχιστον ανά δύο χρόνια και είναι διαθέσιμα στον ιστότοπο της εταιρείας.

1.20 Βιωσιμότητα και δημόσιες σχέσεις

Η εταιρεία επιτρέπει και διευκολύνει την υποβολή ερωτημάτων από πελάτες και λοιπούς συμμετέχοντες φορείς.

2. Εσωτερική Διαχείριση: Κοινωνική Πολιτική και Ανθρώπινα Δικαιώματα

Προκειμένου μια εταιρεία να προωθήσει μια αξιόπιστη πολιτική για τη βιωσιμότητα, θα πρέπει πρώτα να διοικεί αποτελεσματικά τα εσωτερικά της θέματα. Ελαχιστοποιώντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εσωτερικών της πολιτικών και δραστηριοτήτων αλλά και δρώντας με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για το προσωπικό της αλλά και για τους προμηθευτές της. Ο τουρισμός ανήκει στον τομέα της παροχής υπηρεσιών και ενδιαφέρεται κυρίως για την ικανοποίηση του πελάτη. Αυτό σημαίνει ότι το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι εξέχουσας σημασίας για τους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών. Οι κατάλληλες συνθήκες εργασίας μπορούν να διασφαλίσουν υψηλό επίπεδο ικανοποίησης και να κινητοποιήσουν το προσωπικό. Μπορούν να μειώσουν επίσης το ποσοστό αλλαγών εργασιακής σχέσης, γεγονός που εξασφαλίζει υψηλότερο επίπεδο εξυπηρέτησης των επισκεπτών. Επιπλέον, οι καλές συνθήκες εργασίας έχουν θετική επίδραση στη συνοχή της επιχείρησης και στην ανταγωνιστικότητά της μακροπρόθεσμα. Εάν το εργατικό Δίκαιο μιας χώρας ή η επιβολή τους δεν συμβαδίζουν με τα διεθνή πρότυπα, οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών θα πρέπει να κινηθούν πέραν της εθνικής νομοθεσίας. Τα στοιχειώδη διεθνή πρότυπα έχουν οριστεί από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ)21, διεθνές φόρουμ όπου μπορούν να διαβουλευτούν ελεύθερα για τα εργατικά πρότυπα κυβερνήσεις και κοινωνικοί εταίροι των 183 χωρών-μελών της. Στα βασικά στάνταρ της ΔΟΕ είναι για παράδειγμα το δικαίωμα του συνδικαλισμού, ώστε εργάτες και υπάλληλοι να μπορούν να συνδικαλίζονται για να διαπραγματεύονται καλύτερες συνθήκες εργασίας. Επίσης, η απαγόρευση της παιδικής και καταναγκαστικής εργασίας. Άλλα ευρέως αποδεκτά εργασιακά στάνταρ είναι για παράδειγμα η διασφάλιση ότι οι εργαζόμενοι αμείβονται επαρκώς για την εργασιακή τους απόδοση και ότι δικαιούνται έναν συγκεκριμένο αριθμό ημερών διακοπών μετ’ αποδοχών ετησίως. Μια τακτική σφυγμομέτρηση σχετικά με το πόσο ικανοποιημένοι είναι οι υπάλληλοι μπορεί να σας βοηθήσει να υπολογίσετε τα κίνητρα και τον βαθμό ικανοποίησής τους. Μπορεί επίσης να σας προσφέρει ανεκτίμητες προτάσεις για πιθανά σημεία βελτίωσης. Τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η μη-διάκριση, θα πρέπει να χαίρουν σεβασμού. Μια σαφώς ορισμένη πολιτική ασφάλειας και υγείας θα ενημερώσει το προσωπικό σας αλλά και το κοινό για τη δέσμευσή σας υπέρ της υγείας και της ασφάλειας του προσωπικού σας. Μπορείτε να συμβουλευτείτε το προσωπικό σας για θέματα υγείας και ασφάλειας. Οι υπάλληλοι είναι συχνά αυτοί που αναγνωρίζουν καλύτερα τους κινδύνους στον χώρο εργασίας. Εάν τους συμπεριλάβετε στη

21 International Labour Organisation (ILO)


39

διαδικασία λήψης αποφάσεων τούς δείχνετε ότι αντιμετωπίζετε με σοβαρότητα την υγεία και την ασφάλειά τους. Η κατάρτιση σε όλα τα επίπεδα αποτελεί σημαντικό εργαλείο ώστε να διασφαλίζεται η επαγγελματική επάρκεια του προσωπικού. Η δια βίου μάθηση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων θα πρέπει να ενθαρρύνονται. Για το λόγο αυτό, όλοι οι υπάλληλοι θα πρέπει να παρακολουθήσουν προγράμματα κατάρτισης και να πληροφορούνται για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές. Προσφέροντας δυνατότητες εκπαίδευσης, η εταιρεία ασκεί τις κοινωνικές της υποχρεώσεις, ενώ ταυτόχρονα ικανοποιεί τις ανάγκες της για την πρόσληψη νέου προσωπικού.


2. Εσωτερική διοίκηση: κοινωνική πολιτική και ανθρώπινα δικαιώματα

Τίτλος Περιγραφή R O

Κοινωνικές πολιτικές και ανθρώπινα δικαιώματα

2.1 Δικαίωμα συνδικαλισμού

Δεν παρεμποδίζεται η συμμετοχή σε συνδικάτα, οι διαπραγματεύσεις για τις συλλογικές συμβάσεις και η εκπροσώπηση των μελών από τα συνδικάτα.

2.2 Συλλογικές συμβάσεις εργασίας

Η επιχείρηση συμμετέχει σε και συμμορφώνεται με τους όρους διαπραγμάτευσης των συλλογικών συμβάσεων (στον τομέα της, σε περίπτωση που υπάρχουν στον τόπο προορισμού).

2.3 Καταναγκαστική εργασία

Οι υπάλληλοι έχουν την ελευθερία να επιλέξουν οι ίδιοι την έναρξη της δραστηριότητάς τους και να τη διακόψουν κατά βούληση, χωρίς ποινές, όπως ορίζει το συμβόλαιό τους.

2.4 Επίσημες γραπτές συμβάσεις

Όλοι οι υπάλληλοι της επιχείρησης διαθέτουν μια γραπτή σύμβαση εργασίας, που περιλαμβάνει τις συνθήκες εργασίας και την περιγραφή καθηκόντων.

2.5 Ελάχιστες αποδοχές διαβίωσης

Η επιχείρηση πληρώνει τους υπαλλήλους της με τις ελάχιστες, έστω, αποδοχές διαβίωσης. Αυτές ισοδυναμούν ή ξεπερνούν τον ελάχιστο κατώτατο μισθό.

2.6 Υπερωρίες

Οι υπερωρίες πληρώνονται με χρήματα ή με μορφή άδειας, εκτός και αν ο υπάλληλος έχει συμφωνήσει σε συγκεκριμένες συνθήκες που αφορούν υπερωρίες και αυτές αναγράφονται στο συμβόλαιό του.

2.7 Ασφάλεια υγειονομικής περίθαλψης

Η επιχείρηση συμμετέχει στη σύναψη συμβολαίων ιατρικής περίθαλψης και ασφάλειας για όλους τους υπαλλήλους.

2.8 Μητρότητα Η επιχείρηση διαθέτει παροχές για εγκυμοσύνη και γονική άδεια για όλους τους υπαλλήλους.

2.9 Κίνδυνοι αναπηρίας

Η επιχείρηση συμμετέχει στη σύναψη ασφαλιστικής κάλυψης για την περίπτωση αναπηρίας για όλους τους εργαζόμενους.

2.10 Συνταξιοδότηση Η επιχείρηση διαθέτει συνταξιοδοτικό μηχανισμό για όλα τα μέλη του προσωπικού.

2.11 Διακοπές Οι υπάλληλοι έχουν το δικαίωμα ορισμένων ετήσιων διακοπών μετ’ αποδοχών.


40

2.12 Επιπρόσθετα οφέλη

Οι υπάλληλοι μπορούν να επιβραβεύονται με επιπρόσθετα οφέλη πέρα από αυτά που νομίμως δικαιούνται (π.χ. συστήματα συμμετοχής στα κέρδη).

2.13 Ασφάλεια και υγεία

Η επιχείρηση έχει πολιτική για την ασφάλεια και την υγεία των υπαλλήλων της. Αυτή πρέπει να συμφωνεί με τα νόμιμα στάνταρ/τις καλές πρακτικές. Γίνεται έρευνα γύρω από τα ατυχήματα και λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα. Κουτιά πρώτων βοηθειών και εκπαιδευμένο προσωπικό πρέπει να διατίθενται σε όλες τις σχετικές τοποθεσίες.

2.14 Ίσες ευκαιρίες

Η επιχείρηση εξασφαλίζει να μη γίνονται διακρίσεις σχετικά με την πρόσληψη, τις εργασιακές συνθήκες, την πρόσβαση σε εκπαίδευση και σε ανώτερες θέσεις ή σχετικά με την προαγωγή λόγω φύλου, φυλής, ηλικίας, αναπηρίας, εθνότητας, θρησκείας/πεποιθήσεων ή σεξουαλικών προτιμήσεων.

2.15 Παιδική εργασία

Η επιχείρηση δεν απασχολεί παιδιά (κάτω των 14 ετών) για εργασίες που συνήθως αναλαμβάνουν ενήλικες. Υπάρχουν ειδικά ωράρια και ειδικές συνθήκες για παιδιά που δουλεύουν στην επιχείρηση, όπως προβλέπεται από την εθνική νομοθεσία και τη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού

22, αναλόγως τι από τα δύο

παρέχει μεγαλύτερη προστασία στην περίληψη των εξαιρέσεων της σύμβασης 138 της ΔΟΕ.

2.16 Διαδικασία παραπόνων

Προβλέπεται μια αποτελεσματική διαδικασία παραπόνων καθώς και η δυνατότητα απαίτησης αποζημίωσης για όλους τους υπαλλήλους.

2.17 Εκπροσώπηση

Η επιχείρηση προσφέρει τη δυνατότητα να παρουσιάζονται σημαντικά θέματα εργασίας στην ανώτερη διοίκηση και υπάρχει ξεκάθαρη διαδικασία για το τι θα ακολουθήσει την εκπροσώπηση.

2.18 Διαδικασίες τεκμηρίωσης πειθαρχίας

Οι διαδικασίες πειθαρχίας είναι τεκμηριωμένες και όλο το προσωπικό τις γνωρίζει.

2.19 Ευέλικτα ωράρια Η επιχείρηση υποστηρίζει ευέλικτα ωράρια ή μερική απασχόληση (π.χ. λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων).

2.20

Πρόσβαση σε άτομα με ειδικές ανάγκες

Το κτήριο της επιχείρησης και άλλες εγκαταστάσεις της επιχείρησης παρέχουν πρόσβαση σε άτομα με ειδικές ανάγκες, όπου αυτό είναι τεχνικά και οικονομικά εφαρμόσιμο.

2.21 Υπολογισμός της ικανοποίησης των υπαλλήλων

Γίνεται τακτικός υπολογισμός της ικανοποίησης των υπαλλήλων και λαμβάνονται υπόψη οι προτάσεις τους.

Κατάρτιση και ενημέρωση

2.22 Ασφάλεια και υγεία

Όλα τα μέλη του προσωπικού λαμβάνουν περιοδική καθοδήγηση και εκπαίδευση για τον ρόλο τους, τα δικαιώματα και τις ευθύνες τους όσον αφορά τα ζητήματα ασφάλειας και υγείας.

2.23 Κατάρτιση και Η επιχείρηση φροντίζει, σε όλα τα επίπεδα ευθύνης, για

22 UN Convention on the Rights of the Child


41

εκπαίδευση την ικανότητα και την προσωπική εξέλιξη των υπαλλήλων της, προσφέροντάς τους τα απαραίτητα μέσα και τις απαραίτητες ευκαιρίες για προσωπική ανάπτυξη μέσω τακτικής κατάρτισης, εκπαίδευσης ή μέσω της φύσης και της οργάνωσης της δουλειάς (π.χ. μέσω της συλλογικής εκμάθησης, όπου ο ένας μαθαίνει από τον άλλον).

2.24 Θέσεις εργασίας εκπαιδευόμενων Προσφέρεται σε φοιτητές πρακτική άσκηση.

3. Εσωτερική Περιβαλλοντική Διαχείριση

Και εντός των γραφείων των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να ελαχιστοποιηθούν σημαντικά οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τα μέτρα τα σχετικά με το περιβάλλον δεν προστατεύουν μονάχα τους φυσικούς πόρους, αλλά αποφέρουν και οικονομικά οφέλη και ενισχύουν τη συνειδητοποίηση και την απονομή κινήτρων υπέρ της βιωσιμότητας στα μέλη του προσωπικού, αφού αυτό έχει άμεση πρόσβαση στα αποτελέσματα (των σχετικών πολιτικών). Η θεματική αυτή ενότητα για την εσωτερική περιβαλλοντική διαχείριση εστιάζει στη χρήση χαρτιού, ενέργειας, νερού και στα απόβλητα. Επιπλέον, αναφέρεται σε μέτρα για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και στην εσωτερική επικοινωνία. Χαρτί Παγκοσμίως, η παραγωγή χαρτιού ευθύνεται για το 3 με 4% των συνολικών εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, σχεδόν όσο οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την αεροπορική βιομηχανία. Αν και οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών έχουν μειώσει τελευταία την κατανάλωση χαρτιού λόγω της διαδικτυακής προώθησης, εξακολουθούν να χρησιμοποιούν μεγάλη ποσότητα χαρτιού για τις δραστηριότητές τους, όπως για γραφική ύλη και για την προώθηση των τελικών τους προϊόντων σε ενημερωτικούς καταλόγους. Η περιβαλλοντική επίδραση της χρήσης χαρτιού μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με τη χρήση χαρτιών περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον και με τη μείωση της χρήσης του στο γραφείο και σε διαφημιστικά φυλλάδια. Το βιώσιμο χαρτί έχει πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά. Αφορά τη χρήση χαρτιού που παράγεται από δέντρα βιώσιμης καλλιέργειας και χαρτί που περιέχει υψηλά επίπεδα ανακυκλωμένου χαρτιού. Από την άλλη, η διαδικασία παραγωγής χαρτιού θα πρέπει να είναι βιώσιμη: αποφεύγοντας τη χρήση τοξικών και χημικών ουσιών αλλά και του χλωρίου λεύκανσης και μειώνοντας την ποσότητα νερού και ενέργειας στη διαδικασία παραγωγής. Διάφορες ετικέτες σχετικές με τη βιωσιμότητα μπορεί να υποστηρίξουν τη διαδικασία αγορών. Αξιόλογο παράδειγμα αποτελεί η ετικέτα του Συμβουλίου Διαχείρισης Δασών (FSC)23 για χαρτί από βιώσιμα δάση. Επιπλέον, τα διαφημιστικά υλικά θα μπορούν να εκτυπωθούν από βιώσιμες (ως προς τη διοίκησή τους) επιχειρήσεις εκτύπωσης (π.χ. με πιστοποιητικό ISO 14001 ή EMAS). Η μείωση της χρήσης χαρτιού μπορεί να επιτευχθεί με τη συχνή χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και της εκτύπωσης διπλής όψης. Στη διοργάνωση οργανωμένων ταξιδιών το χαρτί καταναλώνεται κατά κύριο λόγο στους ταξιδιωτικούς καταλόγους. Η παραγωγή φυλλαδίων μπορεί να μειωθεί με τη χρήση του διαδικτύου για διαφημιστικούς σκοπούς και για τις πωλήσεις. Επίσης, οι βάσεις δεδομένων πελατών θα πρέπει να ανανεώνονται συχνά ώστε να μη σπαταλείται χαρτί σε διαφημιστικά φυλλάδια. Αυτό μπορεί να

23 Forest Stewardship Council


42

υποστηριχθεί επαληθεύοντας τα συστήματα διανομής των πρακτόρων πωλήσεων, με τη χρήση, για παράδειγμα, γραμμικού κώδικα για την καταγραφή των αποθεμάτων. Χρησιμοποιείτε εκ νέου το χαρτί όσο το δυνατόν περισσότερο. Επιπλέον, μπορείτε να ενθαρρύνετε τους πελάτες να επιστρέφουν τα διαφημιστικά φυλλάδια στέλνοντάς τους μια ευγενική υπενθύμιση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή επιβάλλοντας χρηματική επιστροφή. Αγορά Τα κριτήρια βιωσιμότητας θα πρέπει επίσης να εξεταστούν κατά τη διαδικασία της αγοράς της γραφικής ύλης, των μηχανών καφέ/γλυκισμάτων, και του ιματισμού του προσωπικού κηπουρικής και καθαριότητας και των στελεχών. Παραδείγματος χάριν, μπορείτε να αγοράσετε ανακυκλώσιμο μελάνι. Να αγοράζετε μόνο καθαριστικά υλικά με τη χαμηλότερη δυνατή επίπτωση στο φυσικό περιβάλλον. Να επιλέγετε εταιρείες καθαρισμού που υιοθετούν βιώσιμη πολιτική. Να επιλέγετε οργανικά τρόφιμα και τρόφιμα αλληλέγγυου εμπορίου για τον τομέα της εστίασης. Τα κριτήρια για τη βιωσιμότητα μπορούν να συμπεριληφθούν στα κριτήρια επιλογής των προμηθευτών. Όλο και περισσότερες κυβερνήσεις υιοθετούν και εφαρμόζουν βιώσιμα κριτήρια για τον δημόσιο ανεφοδιασμό. Παραδείγματος χάριν, από το 2010 η κυβέρνηση της Ολλανδίας θα πρέπει να αγοράζει μόνον βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες, ρύθμιση που ισχύει και για τα τουριστικά προϊόντα. Τα κυβερνητικά κριτήρια για τα τουριστικά και άλλα προϊόντα είναι διαθέσιμα στο http://www.pianoo.nl/english. Μπορείτε και εσείς να τα εφαρμόσετε. Απόβλητα Η βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων έχει τρεις στόχους: τη μείωση, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση. Η πολιτική της πρόληψης σε ό,τι αφορά τα απόβλητα εστιάζει στην πρόληψη και μείωση των αποβλήτων και την ατμοσφαιρική ρύπανση που αυτά προκαλούν. Προσπαθήστε να παράγετε όσο το δυνατόν λιγότερα απόβλητα γίνεται, παραδείγματος χάριν, αγοράζοντας όλες τις προμήθειές σας σε μεγάλη ποσότητα. Η τακτική αυτή μειώνει τη χρήση των υλικών συσκευασίας και των δαπανών για αγορές. Μπορείτε να διαχωρίσετε τα απόβλητα έτσι ώστε να μπορούν να ανακυκλωθούν: γυαλί, χαρτί/χαρτόνι, πλαστικά, μελάνι, μπαταρίες, οργανικά απόβλητα. Ενέργεια Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν επίσης να αποτρέψουν την κλιματική αλλαγή μειώνοντας τη χρήση της ενέργειας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση των ανανεώσεων πηγών ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας στα γραφεία. Ένα παράδειγμα για την ορθή διαχείριση της ενέργειας είναι η εφαρμογή ενός καλού και λειτουργικού συστήματος κλιματισμού για τα εταιρικά κτήρια. Η θέρμανση και ο κλιματισμός αντιπροσωπεύουν περίπου το 60% των δαπανών ενέργειας στα γραφεία των κτηρίων. Αυτές οι δαπάνες μπορούν να μειωθούν με τη ρύθμιση της θερμοκρασίας, τη χρησιμοποίηση χρονομέτρων για τη θέρμανση/ψύξη και με την κτηριακή μόνωση. Έπειτα έρχεται ο φωτισμός των γραφείων που αντιπροσωπεύει περίπου το 25% των δαπανών ενέργειας. Με την αντικατάσταση των λαμπτήρων φωτός με λάμπες ενεργειακής εξοικονόμησης όπως οι LED, μπορεί να επιτευχθεί σπουδαίο οικονομικό όφελος ακόμα και βραχυπρόθεσμα. Η χρήση υπολογιστών καταναλώνει επίσης πολλή ενέργεια. Έτσι, όταν θα πρέπει να αντικαταστήσετε υπολογιστές γραφείου, να επιλέξετε μοντέλα χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και να εκπαιδεύετε το προσωπικό σας να τους σβήνουν τελείως όταν δεν εργάζονται. Νερό


43

Η οικονομία στο νερό είναι κάτι που ελάχιστοι από εμάς σκεφτόμαστε στον εργασιακό μας χώρο. Στα γραφεία, η μεγαλύτερη ποσότητα νερού χρησιμοποιείται στις τουαλέτες. Μπορείτε να μειώσετε την κατανάλωση νερού με την εγκατάσταση συσκευών εξοικονόμησης νερού όπως: Υδρόμετρα Εξοπλισμούς μείωσης ροής για τις βρύσες Αισθητήρες βρύσης Αεριστές για τις βρύσες και βρύσες αφής Οι διαρροές νερού ευθύνονται συχνά για μεγάλη σπατάλη νερού. Ενημερώνοντας το προσωπικό να αναφέρει τις διαρροές στο προσωπικό συντήρησης και ελέγχοντας τακτικά πόσο νερό χρησιμοποιείτε μπορείτε να την αποφύγετε. Μεταφορές Η κινητικότητα των υπαλλήλων αφορά κυρίως τη μετακίνηση από το σπίτι στο γραφείο και για επαγγελματικούς λόγους. Η περιβαλλοντική επίδραση αυτής της μεταφοράς μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με τη χρήση βιώσιμων μέσων μεταφοράς, όπως οι δημόσιες συγκοινωνίες και το ποδήλατο (ήπια κινητικότητα). Επιπλέον, η τηλεργασία και η προώθηση των τηλεδιασκέψεων συμβάλλουν στη μείωση των μετακινήσεων των υπαλλήλων. Κλιματική αντιστάθμιση Εκτός από τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι υπόλοιπες εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα από τη χρήση των συμβατικών πηγών ενέργειας μπορούν κάλλιστα να αντισταθμιστούν. Αυτό μπορεί να γίνει επενδύοντας στη δένδροφύτευση, σε βιώσιμα ενεργειακά επιχειρηματικά σχέδια ή και με την αγορά ποσοστών εκπομπής του διοξειδίου του άνθρακα. Κατά αυτόν τον τρόπο, η επιχείρηση δύναται να γίνει κλιματικά ουδέτερη. Η τρέχουσα τιμή ενός τόνου διοξειδίου του άνθρακα ανέρχεται περίπου στα 15 ευρώ. Εκπαίδευση και ενημέρωση Ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας εξαρτάται από τη μεμονωμένη συμμετοχή των μελών του προσωπικού. Επομένως, η ενημέρωση για τις οποιεσδήποτε δράσεις και πολιτικές θα πρέπει να είναι τακτική και προσβάσιμη, παραδείγματος χάριν με ενημερωτικά δελτία στο ενδοδίκτυο της εταιρείας, με αφίσες και με εβδομαδιαίες εκστρατείες (για παράδειγμα, με μια «εβδομάδα ποδηλάτου»). Αν τακτοποιήσετε τα του εν οίκου σας θα διασφαλίσετε την αφοσίωση του προσωπικού στη γενική σας πολιτική βιωσιμότητας.


3. Εσωτερική Διοίκηση: περιβάλλον και κοινοτικές σχέσεις


Προμήθειες

3.1 Μείωση αναλώσιμων αγαθών

Η επιχείρηση έχει πολιτική για τη μέτρηση και τη σημαντική μείωση της χρήσης των αναλώσιμων αγαθών (ειδικά του χαρτιού για εσωτερική χρήση).

3.2 Βιώσιμες αγορές

Η επιχείρηση έχει εφαρμόσει πολιτικές αγοράς υπέρ των βιώσιμων αγαθών και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των κατασκευαστικών υλικών, των επενδυτικών αγαθών, τροφίμων, ποτών και αναλώσιμων (π.χ. που παράγονται τοπικά, προϊόντα αλληλέγγυου εμπορίου, οργανικά, με χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα, με οικολογική σφραγίδα,


44

FSC).

3.3 Γραφική ύλη: τύπος

Πάνω από το 90% της χρήσης χαρτιού στο γραφείο (για εσωτερική και διοικητική χρήση) βασίζεται σε βιώσιμο χαρτί (FSC, ανακυκλωμένο ή μέσω βιώσιμης παραγωγής). Αυτό σε περίπτωση που υπάρχουν τοπικά οι συγκεκριμένες επιλογές.

3.4 Γραφική ύλη: εκτύπωση

Τα φωτοαντιγραφικά και οι εκτυπωτές ρυθμίζονται να τυπώνουν και στις δύο όψεις ή σε άλλες μορφές εξοικονόμησης χαρτιού.

3.5 Τσάι και καφές

με πιστοποίηση

Τουλάχιστον το 50% (σε κιλά ή σε αξία) καφέ και τσαγιού που παρέχεται στο γραφείο πρέπει να προέρχεται από αλληλέγγυο εμπόριο ή να είναι οργανικής καλλιέργειας ή να διαθέτει κάποιο άλλο πιστοποιητικό βιωσιμότητας.

3.6 Εξοπλισμός γραφείου

Οι λοιπός εξοπλισμός γραφείου (χάρτες, στιλό, έπιπλα κ.λπ.) αγοράζεται με βάση τα πρότυπα βιωσιμότητας.

3.7 Μαζικές αγορές Τα προϊόντα να αγοράζονται σε μεγάλες ποσότητες για να μειώνεται η ποσότητα των υλικών συσκευασίας.

3.8 Τροφοδοσία

Η τροφοδοσία εργάζεται με βιώσιμο τρόπο (αγορά, μετακινήσεις, απόβλητα) και προσφέρει όσο το δυνατόν περισσότερα τρόφιμα που παράγονται τοπικά, είναι οργανικά, με πιστοποίηση MSC, προϊόντα αλληλέγγυου εμπορίου και υγιεινά.

3.9 Δωρεές Να λαμβάνονται υπόψη τα κριτήρια βιωσιμότητας όταν γίνονται δωρεές και πρωτοχρονιάτικα δώρα.

Χαρτί (διαφημιστικό υλικό)

3.10 Τυπογραφείο Το τυπογραφείο να εργάζεται με πιστοποιημένο περιβαλλοντικό σύστημα διαχείρισης (π.χ. ISO 14001, EMAS).

3.11 Διαφημιστικό υλικό

Τα διαφημιστικά φυλλάδια να τυπώνονται σε χαρτί φιλικό προς το περιβάλλον (ανακυκλωμένο, FSC ή χωρίς χλώριο λεύκανσης) για πάνω από το 50% της συνολικής εταιρικής χρήσης (σε κιλά, σελίδες ή κόστος), σε περίπτωση που διατίθεται τοπικά και σε λογικό κόστος.

3.12 Ορθολογική χρήση φυλλαδίων

Ενθαρρύνεται η ορθολογική χρήση χαρτιού και φυλλαδίων. Για παράδειγμα, με τη χρήση συστήματος διαχείρισης της ζήτησης ή των αποθεμάτων. Με αυτά τα κριτήρια συμβαδίζει επίσης και η πολιτική αποκλειστικής χρήσης του διαδικτύου.

Κατανάλωση ενέργειας

3.13 Πολιτική εξοικονόμησης ενέργειας

Η επιχείρηση διαθέτει μια πολιτική εξοικονόμησης ενέργειας, η οποία εφαρμόζεται και ελέγχεται.

3.14

Κατανάλωση ενέργειας

και πηγές

Πρέπει να μετράται η κατανάλωση ενέργειας για τη θέρμανση και την ηλεκτροδότηση. Πρέπει να αναφέρονται οι πηγές ενέργειας και να υπολογίζονται οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ή διοξειδίου του άνθρακα. Γίνεται σύγκριση μεταξύ διαφορετικών περιόδων με στόχο να μειωθούν οι εκπομπές.

3.15 Βιώσιμη ενέργεια Πρέπει να αγοράζεται ή να παράγεται βιώσιμη


45

(οικολογικές) μορφή ενέργειας, αν διατίθεται τοπικά σε λογικό (επιπλέον) κόστος.

3.16 Αποζημίωση άνθρακα

Γίνεται αποζημείωση για την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα από τη χρήση ορυκτών καυσίμων στα γραφεία.

3.17 Φωτισμός ενεργειακής εξοικονόμησης

Τουλάχιστον το 75% του φωτισμού προέρχεται από λάμπες εξοικονόμησης ενέργειας ((τύπου A: KLL, LED, T-8, ή T-5s), συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών χώρων και των χώρων στάθμευσης).

3.18 Αυτόματο σύστημα χρήσης φωτισμού

Λειτουργεί αυτόματο σύστημα χρήσης φωτισμού, παραδείγματος χάριν με χρονόμετρα ή αισθητήρες κίνησης, όπου είναι πρακτικώς δυνατόν.

3.19 Πολιτική για το κλείσιμο του εξοπλισμού

Ο εξοπλισμός, όποτε αυτό είναι εφικτό, πρέπει να κλείνει μετά το πέρας του ωραρίου εργασίας (και να μη μένει σε κατάσταση αναμονής).

3.20 Πολιτική για το κλείσιμο του φωτισμού

Ο φωτισμός των γραφείων πρέπει να κλείνει μετά το πέρας του ωραρίου εργασίας.

3.21 Εξοπλισμός χαμηλής ενέργειας

Κατά την απόκτηση νέου εξοπλισμό πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στον εξοπλισμό χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, με βάση τις υψηλότερες προδιαγραφές της οδηγίας της ΕΕ 2003/66/CE, του προγράμματος Energy Star ή άλλων κανονισμών.

3.22 Λειτουργία εξοικονόμησης ενέργειας

Ο εξοπλισμός ρυθμίζεται σε λειτουργία εξοικονόμησης ενέργειας.

3.23 Άλλα μέτρα Έχουν εφαρμοστεί άλλα μέτρα που δεν έχουν αναφερθεί προηγουμένως.

Κατανάλωση νερού

3.24 Πολιτική μείωσης της κατανάλωσης νερού

Η επιχείρηση διαθέτει πολιτική μείωσης της κατανάλωσης νερού, η οποία εφαρμόζεται και ελέγχεται.

3.25 Πηγές νερού Οι πηγές νερού βασίζονται σε βιώσιμα πρότυπα και δεν επηρεάζουν αρνητικά τη φυσική ροή.

3.26 Κατανάλωση νερού

Γίνεται καταμέτρηση της κατανάλωσης νερού σε μηνιαία ή ετήσια βάση για να μπορεί να γίνεται αναφορά. Αναφέρονται οι πηγές νερού.

3.27 Περιορισμοί στη ροή του νερού

Εγκαθίστανται συστήματα περιορισμού ροής του νερού σε τουλάχιστον στο 75% των βρυσών.

3.28 Αεριστήρες Εγκαθίστανται αεριστήρες.

3.28 Βρύσες αφής Εγκαθίστανται βρύσες αφής ή άλλες τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού στο 75% τουλάχιστον των βρυσών.

3.30 Εξοικονόμηση νερού στις τουαλέτες

Εγκαθίστανται διακόπτες αφής ή άλλος εξοπλισμός αποταμίευσης νερού στις τουαλέτες (σε περίπτωση που το κτήριο του γραφείου είναι στην ιδιοκτησία της επιχείρησης).

3.31 Βρόχινο νερό Τα λύματα ή/και το βρόχινο νερό περνούν από βιολογικό καθαρισμό.


46

Διαχείριση αποβλήτων

3.32 Νομοθεσία περί αποβλήτων

Η επιχείρηση συμμορφώνεται με την εθνική νομοθεσία σχετικά με την απόρριψη αποβλήτων. Τα υπολείμματα από τα απόβλητα δεν πρέπει να έχουν αρνητική επίδραση στον τοπικό πληθυσμό και στο περιβάλλον.

3.33 Μείωση αποβλήτων

Η επιχείρηση έχει αναπτύξει και εφαρμόσει σταθερή πολιτική μείωσης και ανακύκλωσης των αποβλήτων με ποσοτικούς στόχους μείωσης των αποβλήτων που δεν επαναχρησιμοποιούνται ή δεν ανακυκλώνονται (για παράδειγμα, επανάχρηση ή ανακύκλωση των ποτηριών του καφέ, εκτύπωση διπλής όψης, μαζικές αγορές).

3.34 Βιώσιμες μέθοδοι συσκευασίας

Η επιχείρηση έχει λάβει μέτρα για να μειώσει την ποσότητα των υλικών συσκευασίας και δε χρησιμοποιεί υλικά συσκευασίας που δεν είναι ανακυκλώσιμα ή βιοδιασπώμενα.

3.35 Πλαστικά μπουκάλια νερού

Να γίνεται χρήση πόσιμου νερού από τη βρύση ή να παρέχεται φιλτραρισμένο νερό, αποφεύγοντας τη χρήση πλαστικών μπουκαλιών.

3.36

Επανάχρηση/

ανακύκλωση των αποβλήτων

Η επιχείρηση καταδεικνύει πώς γίνεται ο διαχωρισμός όλων των υλικών που μπορούν να ανακυκλωθούν (ή να ξαναχρησιμοποιηθούν) από την ίδια (συμπεριλαμβανομένων γυαλιού, χαρτιού, οργανικών απορριμμάτων και πλαστικών). Οργανώνει, αν είναι εφικτό σε τοπικό επίπεδο, τη συλλογή και την κατάλληλη απόρριψή τους, αν δεν παρέχεται η συλλογή τους από τις τοπικές αρχές.

3.37 Τόνερ/μελάνια

Όταν χρησιμοποιείτε δοχεία τόνερ και μελανιών να εφαρμόζονται, όπου αυτό είναι εφικτό, μέθοδοι εξοικονόμησης απορριμμάτων (ανακύκλωση, ξαναγέμισμα).

3.38 Ανακύκλωση μπαταριών

Οι μπαταρίες πρέπει να ανακυκλώνονται (αν είναι δυνατόν τοπικά) ή να απορρίπτονται με σωστό τρόπο.

Μείωση της μόλυνσης

3.39 Λύματα: βιολογική επεξεργασία

Τα λύματα, συμπεριλαμβανομένων των γκρίζων νερών, υπόκεινται σε βιολογική επεξεργασία, συμφωνούν με την εθνική νομοθεσία και επαναχρησιμοποιούνται ή απορρίπτονται μόνο με ασφαλή τρόπο, χωρίς να προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις στον τοπικό πληθυσμό και το περιβάλλον.

3.40 Πολιτική μείωσης της μόλυνσης

Η χρήση επικίνδυνων ουσιών όπως τα ζιζανιοκτόνα, οι βαφές και τα υλικά καθαρισμού ελαχιστοποιείται και υποκαθίσταται από χρήση αβλαβών προϊόντων και διαδικασιών, όταν είναι διαθέσιμα. Πρέπει να γίνεται σωστή αποθήκευση, χειρισμός και διάθεση των χημικών.

3.41 Βαφές Βαφές χωρίς μόλυβδο με βάση το νερό χρησιμοποιούνται σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, αν είναι διαθέσιμες στην περιοχή.

3.42 Υλικά καθαρισμού

Τα υλικά καθαρισμού δεν πρέπει να είναι επικίνδυνα και ευτροφικά και πρέπει να είναι βιοδιασπώμενα. Αν είναι διαθέσιμα στην περιοχή θα πρέπει να είναι πιστοποιημένα με το οικολογικό σήμα της ΕΕ ή κάποιο άλλο παρόμοιο


47

πιστοποιητικό.

3.43 Θόρυβος, φως, διάβρωση και όζον

Η επιχείρηση εφαρμόζει πρακτικές ελαχιστοποίησης της ηχορύπανσης, της φωτορύπανσης, της μόλυνσης από απορροή, από διάβρωση, από ενώσεις που βλάπτουν το όζον. Επίσης, μειώνει τους ρυπαντές της ατμόσφαιρας, των υδάτων και του εδάφους στα κτήριά της (στον βαθμό που η ίδια μπορεί να τα ελέγξει).

Κινητικότητα

3.44 Πολιτική κινητικότητας

Η επιχείρηση έχει βιώσιμη πολιτική κινητικότητας για τις μετακινήσεις του προσωπικού. Περιλαμβάνει τη μείωση των ταξιδιών και πιο βιώσιμους τρόπους μεταφοράς.

3.45 Εκπομπές από τα επαγγελματικά ταξίδια

Γίνεται μέτρηση των επαγγελματικών ταξιδιών (τύπος, απόσταση). Υπολογίζονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ή αερίων του θερμοκηπίου με στόχο να γίνει μείωσή τους από αποζημίωση.

3.46 Αποζημίωση επαγγελματικών ταξιδιών

Για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ή αερίων του θερμοκηπίου λόγω ταξιδιών του προσωπικού πρέπει να γίνεται αποζημίωση μέσω ενός αξιόπιστου προγράμματος.

3.47 Κίνητρα

των υπαλλήλων

Οι υπάλληλοι ενθαρρύνονται (οικονομικά) να χρησιμοποιούν τις δημόσιες συγκοινωνίες ή βιώσιμα μέσα μεταφοράς (π.χ. ποδήλατα).

3.48 Μείωση

των μετακινήσεων

Η μετακινήσεις μειώνονται μέσω τηλε-εργασίας, τηλεδιασκέψεων, βιντεοδιασκέψεων και άλλων μέσων.

3.49

Προώθηση των αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Η αποζημίωση για ενοικίαση αυτοκινήτων περιορίζεται στα αυτοκίνητα της χαμηλότερης ενεργειακής τάξης (π.χ. κατηγορίας Α ή Β της ΕΕ).

Κατάρτιση και ενημερότητα σε θέματα βιωσιμότητας

3.50

Περιβαλλοντική κατάρτιση και πληροφόρηση του προσωπικού

Όλα τα μέλη του προσωπικού δέχονται περιοδική καθοδήγηση, κατάρτιση ή/και πληροφόρηση για τον ρόλο και τις αρμοδιότητές τους σχετικά με εσωτερικές περιβαλλοντικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης της εξοικονόμησης νερού, ενέργειας, χαρτιού και ζητημάτων σχετικά με τα απόβλητα.

Χρήση γης και σχέσεις με την κοινότητα

3.51 Χρήση γης

και οικοδόμηση

Η χρήση γης, ο σχεδιασμός, η αρχιτεκτονική, η κατασκευή, η ανακαίνιση, η λειτουργία και η κατεδάφιση εταιρικών κτηρίων και υποδομών πρέπει να συμφωνούν με τους νόμους και τους κανονισμούς για τις ζώνες και τις προστατευόμενες περιοχές ή τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.

3.52 Χωροθέτηση και αρχιτεκτονική

Η χωροθέτηση, ο σχεδιασμός και η αρχιτεκτονική των νεόδμητων κτηρίων της επιχείρησης σέβονται το φυσικό περιβάλλον και τον πολιτιστικό περίγυρο. Θα πρέπει να εφαρμόζονται καλές πρακτικές όταν το επιπλέον κόστος είναι λογικό.

3.53 Βιώσιμη αρχιτεκτονική

Ο σχεδιασμός, η αρχιτεκτονική και η κατασκευή νέων κτηρίων ή οι ανακαινίσεις (από τη στιγμή της πρώτης πιστοποίησης) βασίζονται σε βιώσιμες πρακτικές και υλικά


48

και κατασκευή που είναι κατάλληλα τοπικά.

3.54 Τοπικά πολιτιστικά μνημεία

Η επιχείρηση συμβάλλει στην προστασία και τη διατήρηση των τοπικών κτηρίων και μνημείων με ιστορική, αρχαιολογική, πολιτιστική και θρησκευτική αξία. Επιπλέον, δεν εμποδίζει την πρόσβαση από τους ντόπιους κατοίκους.

4. Βιώσιμη διαχείριση της προμηθευτικής αλυσίδας

Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες και οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών διαθέτουν ένα μοναδικό ρόλο στο να δεσμεύσουν τους προμηθευτές και την τουριστική βιομηχανία προς ένα υψηλότερο επίπεδο βιωσιμότητας. Γνωρίζουν καλά το αυξανόμενο καταναλωτικό ενδιαφέρον. Επιπλέον, οι ταξιδιωτικοί πράκτορες έχουν πρόσβαση στη γνώση και την πληροφόρηση αλλά και στις καλές πρακτικές που συχνά δεν είναι προσβάσιμες για πολλούς τοπικούς προμηθευτές και προορισμούς. Η συνδυαστική αγοραστική ικανότητα (οικονομική ισχύ) των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών τούς επιτρέπει να καθορίζουν τις συνθήκες και τους όρους εργασίας με τους προμηθευτές τους. Οι βασικοί προμηθευτές των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών είναι: Εταιρείες μεταφορών

Καταλύματα

Διοργανωτές εκδρομών

Τοπικοί οδηγοί και ξεναγοί

Μπορούν να κλείσουν απευθείας συμφωνίες μαζί τους ή μέσω τοπικών συνεργαζόμενων πρακτορείων, των τοπικών προμηθευτών τους. Σε περίπτωση που περιλαμβάνονται και τοπικοί προμηθευτές είναι σημαντικό να τους μυήσετε υπέρ της βιωσιμότητας, όπως περιγράφεται στην παράγραφο 4.2.

4.1 Στρατηγικές για την προμηθευτική αλυσίδα Το επίπεδο βιωσιμότητας της προσφοράς των προϊόντων σας σχετίζεται άμεσα με το επίπεδο βιωσιμότητας των προμηθευτών σας. Για να κινητοποιήσετε την απόδοση βιωσιμότητάς των προμηθευτών σας μπορείτε να χρησιμοποιήσετε διαφορετικές στρατηγικές οι οποίες παρατίθενται στο κεφάλαιο αυτό.

A. Επιλογή των νέων προμηθευτών

Ένας γρήγορος τρόπος να αυξηθεί η βιωσιμότητα των προϊόντων είναι να δοθεί προτεραιότητα σε βιώσιμους προμηθευτές και θέρετρα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ανάπτυξης ενός προϊόντος. Επιπλέον, οι υφιστάμενοι προμηθευτές μπορούν να αντικατασταθούν από πιο βιώσιμους. Με την υποστήριξη του συστήματος βιωσιμότητας του Travelife και του Green Travel Market μπορείτε να βρείτε έναν αυξανόμενο αριθμό προμηθευτών που υιοθετούν πολιτικές για τη βιωσιμότητα. Στην πράξη, εντούτοις, δεν μπορεί να ακολουθηθεί πάντα η προτίμηση για βιώσιμους προμηθευτές. Σε πολλούς προορισμούς δεν υπάρχουν ακόμα βιώσιμοι προμηθευτές, ή υπάρχουν αλλά σε περιορισμένο βαθμό. Επιπλέον, οι διαθέσιμοι βιώσιμοι προμηθευτές δεν ικανοποιούν πάντα τις απαιτήσεις των ταξιδιωτικών σας πρακτόρων σχετικά με την τιμή, την τοποθεσία ή την ποιότητα.


49

Επομένως, μια καλή εναλλακτική λύση είναι να παρακινηθούν οι υφιστάμενοι προμηθευτές σας ώστε να αυξήσουν το επίπεδο βιωσιμότητάς τους.

B. Δέσμευση των υφιστάμενων συνεργατών σας

Εφόσον δεν είναι πάντα επιθυμητό (από εμπορική σκοπιά) να αντικαταστήσετε τους τρέχοντες προμηθευτές σας με πιο βιώσιμους (π.χ. με πιο βιώσιμα καταλύματα) η επιχείρησή σας θα πρέπει να προετοιμάσει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική (με στόχους και χρονοδιαγράμματα) για την υποκίνηση και τη στήριξη των προμηθευτών σας υπέρ της βιωσιμότητας. Αυτή η στρατηγική μπορεί να μεταδοθεί σε όλους τους τρέχοντες και επίδοξους προμηθευτές σας μέσω του υπεύθυνου έργου και των τοπικών συνεργαζόμενων πρακτορείων.

Κύριοι προμηθευτές

Προϊόντα και υπηρεσίες

Προμηθευτές

Μεταφορά από και προς τους προορισμούς

Δημόσια συγκοινωνία (π.χ. τρένο), λεωφορεία, ταξί, αερογραμμές, αεροδρόμια, ακτοπλοϊκές κ.λπ.

Υπηρεσίες εδάφους Ο πράκτορας που αναλαμβάνει όλα τα τοπικά ζητήματα, εκπροσωπώντας την ταξιδιωτική εταιρεία του εξωτερικού.

Μεταφορές στον προορισμό

Ενοικίαση αυτοκινήτου, σκάφους, λεωφορείου, προμηθευτές καυσίμων κ.λπ.

Καταλύματα Ξενοδοχεία, bed & breakfasts, ανεξάρτητα διαμερίσματα, κατασκήνωση, κρουαζιερόπλοια, εξοχικά σπίτια κ.λπ.

Φαγητό & Εστίαση Εστιατόρια και μπαρ, αγορές τροφίμων, αγρότες, τοπικές αγορές, ιχθυοπώλες, κρεοπώλες, υπεραγορές κ.λπ.

Δραστηριότητες Προμηθευτές εκδρομών και περιοδειών, αθλητισμός και εγκαταστάσεις αναψυχής, καταστήματα και επιχειρήσεις παραγωγής.

Ο διοργανωτής οργανωμένων ταξιδιών διαθέτει ποικιλία μέσων για να παρακινήσει τους προμηθευτές του υπέρ της βιωσιμότητας: Γνώση και ευαισθητοποίηση Τεχνική υποστήριξη Πλεονεκτήματα προώθησης Όρους συμβολαίου Συμφωνηθέντα κριτήρια βιωσιμότητας

Γνώση και ευαισθητοποίηση Πολλοί προμηθευτές (καταλύματα) δεν είναι ενήμεροι σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις των προϊόντων τους σε (τοπικό) οικολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Οι τοπικοί ταξιδιωτικοί πράκτορες και οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να παρακινήσουν τη δέσμευσή των προμηθευτών τους μέσα από περισσότερη γνώση και ενημέρωση και παρέχοντάς τους πρακτικές συμβουλές. Η επικοινωνία με τους προμηθευτές μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάφορους τρόπους: Οι τοπικοί πράκτορες και οι διευθυντές προϊόντων και αγορών μπορούν να τους ενημερώσουν για

θέματα βιωσιμότητας στη διάρκεια των τακτικών συναντήσεών τους. Μπορείτε να συνεργαστείτε με τους ταξιδιωτικούς σας πράκτορες για την παροχή πληροφοριών

στους προμηθευτές σχετικά με πρότυπα βιωσιμότητας. Τα πρότυπα των «Καλών Πρακτικών» του Travelife αποτελούν μια καλή ένδειξη για το ποιες από τις βελτιώσεις είναι επιτεύξιμες. Όταν διάφοροι ταξιδιωτικοί πράκτορες και διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών συνδιαλέγονται με βάση τα ίδια πρότυπα, η τακτική αυτή θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στους προμηθευτές σας. Επίσης θα αποφευχθούν συγκρουόμενα μηνύματα.

Σε συνεργασία με τις τοπικές οργανώσεις (κυβέρνηση, ΜΚΟ) μπορείτε να διοργανώσετε ποικίλες δραστηριότητες ευαισθητοποίησης.


50

Τεχνική υποστήριξη

Από τη στιγμή που οι προμηθευτές έχουν δεσμευθεί να εργαστούν υπέρ της βιωσιμότητας, είναι σημαντικό να τους παράσχετε την κατάλληλη υποστήριξη. Αυτό μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας τεχνικά εγχειρίδια, προγράμματα κατάρτισης, εργαστήρια ή μέσω μεμονωμένης παροχής συμβουλών. Αυτό μπορεί να γίνει είτε από εσάς, είτε σε συνεργασία με άλλους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών , ΜΚΟ και κυβερνήσεις είτε ακόμα και αναθέτοντάς το σε ειδικευμένες επιχειρήσεις.

Για κάθε τύπο προμηθευτή, το Travelife έχει αναπτύξει ένα εγχειρίδιο για την προώθηση της βιωσιμότητας. Αυτά τα εγχειρίδια είναι προσβάσιμα στο διαδίκτυο σε διάφορες γλώσσες (www.travelife.org).

Οι προμηθευτές μπορούν επίσης να υποστηριχθούν με την προσφορά οικονομικής ενίσχυσης ώστε να επενδύσουν στη βιωσιμότητα. Παραδείγματος χάριν, υπογράφοντας συμβάσεις με τους προμηθευτές στέγασης σε συμφωνηθείσα τιμή για μία εποχική περίοδο (σεζόν), μπορείτε να υποχρεώσετε τον προμηθευτή να εφαρμόσει ορισμένα μέτρα για τη βιωσιμότητα. Ένα παράδειγμα είναι οι ξεναγοί στο Νεπάλ τους οποίους προμήθευσαν καυστήρες κηροζίνης προκειμένου να αποτραπεί η υλοτομία για την παραγωγή καυσόξυλων. Επιπλέον, στην Ταϊλάνδη η τράπεζα Kasikorn προσφέρει δάνεια στα μεγαλύτερα ξενοδοχεία με χαμηλό επιτόκιο για επενδύσεις σε εξοικονόμηση ενέργειας και σε συστήματα διαχείρισης των αποβλήτων.

Πλεονεκτήματα προώθησης Μέσω της παροχής ποικίλων επιχειρησιακών πλεονεκτημάτων στους προμηθευτές σας, μπορείτε να παρακινήσετε τη δέσμευσή τους προς τη βιωσιμότητα. Ένας εύκολος τρόπος να αναγνωριστούν επισήμως οι προμηθευτές που συναινούν με τα κριτήρια Travelife είναι η δημοσίευση των χάλκινων, ασημένιων ή χρυσών βραβείων που τους έχουν απονεμηθεί. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η πλειονότητα προτιμά τα βιώσιμα προϊόντα όταν η τιμή και η ποιότητα είναι ίδιες. Επιπλέον, είναι ο αυξανόμενος ο αριθμός των εμπορικών επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων που έχουν κάνει σαφή την επιλογή τους για πιο βιώσιμες αγορές. Εκτός από τη δημοσίευση των βραβείων του Travelife, οι προμηθευτές μπορούν να αποκτήσουν και άλλα πλεονεκτήματα όπως καλύτερους όρους συμβολαίου σε σύγκριση με αυτούς των μη βιώσιμων ανταγωνιστών, επιπρόσθετη προώθηση και ανώτερη ιεράρχηση στις διαδικτυακές αναζητήσεις. Όροι συμβολαίου Η ευαισθητοποίηση και τα κίνητρα για βιώσιμη συμπεριφορά μπορούν να αποτελέσουν τα πρωταρχικά βήματα προς τη βιωσιμότητα. Όταν τα πρότυπα γίνουν ευρέως αποδεκτά, μπορούν να ενσωματωθούν στους όρους των συμβολαίων με τους προμηθευτές. Προφανώς είναι σημαντικό να γνωστοποιηθούν προκαταβολικά, προκειμένου να δοθεί στους προμηθευτές η δυνατότητα να

http://www.travelife.org/


51

βελτιωθούν. Μία από τις συνέπειες μπορεί να είναι η παύση της συνεργασίας με ορισμένους προμηθευτές. Εντούτοις, αυτή η στρατηγική μπορεί μονάχα να ακολουθηθεί μόνο όταν είναι διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις περισσότερο βιώσιμες αλλά και συγκρίσιμες. Με την ενσωμάτωση συγκεκριμένων όρων για τη βιωσιμότητα στις συμβάσεις εργασίας σας έχετε τη δυνατότητα να δημοσιοποιήσετε σαφώς τις προσδοκίες σας. Επίσης, όταν συνεργάζεσθε με άλλους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών στον ίδιο προορισμό ίσως να είναι πιο αποτελεσματική η επίτευξη της βιωσιμότητας. Μια επιτυχημένη πρωτοβουλία που υποστηρίζεται από πολλές επιτυχημένες ταξιδιωτικές εταιρείες αποστολής επισκεπτών είναι ο κώδικας ECPAT για την πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών. Αυτός ο όρος συμπεριλαμβάνεται στις περισσότερες συμβάσεις τις σχετικές με τα καταλύματα. Συνεργασία Η επιτυχία πηγάζει από ένα κατάλληλο μίγμα εργαλείων, προσαρμοσμένων με ακρίβεια για τον κάθε τύπο προμηθευτή και θέρετρου. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να παρακινηθούν οι προμηθευτές είναι η συνεργασία με άλλες ταξιδιωτικές εταιρίες αποστολής και υποδοχής επισκεπτών και τοπικούς συμμετέχοντες φορείς, όπως ΜΚΟ και κυβερνήσεις. Ένα μήνυμα που λαμβάνει ο τοπικός επιχειρηματικός τομέας και προέρχεται από την αγορά καθώς και από τοπικούς συμμετέχοντες φορείς θα έχει μεγαλύτερη απήχηση ώστε να οδηγήσει τον τομέα υπέρ της υιοθέτησης βιώσιμων πρακτικών. Για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας κοινά πρότυπα βιωσιμότητας και μέσω της συλλογικής προσέγγισης των προμηθευτών στους προορισμούς. Μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για πρόσφατες πρωτοβουλίες και προορισμούς στον ιστότοπο του Travelife.

4.2 Συμμετοχικοί φορείς Για να διευκολύνουν την επικοινωνία με τους τοπικούς συνεργάτες και να κάνουν χρήση των γνώσεων και των εμπειριών των κατοίκων, πολλοί μακρινοί διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών συνεργάζονται με τοπικά πρακτορεία, τα οποία αναλαμβάνουν όλους τους χειρισμούς και τις επαφές στους προορισμούς. Αυτά τα συνεργαζόμενα τοπικά πρακτορεία παρέχουν υπηρεσίες υποδοχής και μεταφοράς των πελατών στα καταλύματα, υποστήριξη σε τοπικούς αντιπροσώπους κ.λπ. Τα τοπικά πρακτορεία παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση και τη συντήρηση του δικτύου ανάμεσα σε σας και τους τοπικούς προμηθευτές και μπορούν να σας παρέχουν βαθιές γνώσεις του προορισμού. Επιπλέον, μπορεί να έχουν ενεργή συμμετοχή στην ανάπτυξη της προσφοράς σας. Γι’ αυτόν τον λόγο θα πρέπει να είναι καλά πληροφορημένοι για την πολιτική βιωσιμότητας της επιχείρησής σας και να συμφωνούν με αυτή. Συνήθως έχουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή ξενοδοχείων, τοπικών μεταφορών και εκδρομών και την υπογραφή των αντίστοιχων συμβολαίων. Είναι σημαντικό να ευαισθητοποιήσετε τον τοπικό σας συνεργάτη υπέρ της βιωσιμότητας. Οι στρατηγικές που περιγράφονται στην πρώτη παράγραφο αυτού του κεφαλαίου είναι λοιπόν εφαρμόσιμες: Κατά την επιλογή ενός νέου τοπικού συνεργάτη είναι σημαντικό να λάβετε υπόψη σας αν είναι

ευαισθητοποιημένοι υπέρ της βιωσιμότητας. Ιδανικά, έχουν ήδη λάβει αναγνωρισμένο πιστοποιητικό βιωσιμότητας. Είναι σημαντικό να περιλαμβάνετε τέτοια κριτήρια επιλογής στο συμφωνητικό με πιθανούς συνεργάτες και κατά την επικοινωνία σας μαζί τους.

Σε πολλές περιοχές είναι περιορισμένη η αντίληψη της βιωσιμότητας. Μπορείτε να εφοδιάσετε τους τοπικούς σας συνεργάτες με εκπαιδευτικό υλικό. Να τους καλέσετε σε τοπικά οργανωμένα σεμινάρια κατάρτισης (που διευκολύνονται από το Travelife). Ή ακόμα να τους ζητήσετε να


52

ακολουθήσουν την παρούσα εκπαίδευση Travelife, η οποία είναι διαθέσιμη σε πολλές γλώσσες. Αυτό θα δημιουργήσει κοινή αντίληψη των βασικών ζητημάτων και πιθανές λύσεις τους.

Χρήσιμο θα ήταν να ενημερωνόσασταν για την απόδοση σε θέματα βιωσιμότητας των επιχειρηματικών σας συνεργατών. Αυτό είναι το δεύτερο βήμα. Μπορείτε να τους καλέσετε να σας δώσουν αναφορά σχετικά με κάποια βασικά κριτήρια, για το σύστημα υποβολής εκθέσεων του Travelife, για παράδειγμα. Το Travelife διευκολύνει τα μέλη του να μοιράζονται τέτοιες πληροφορίες.

Σε συμβόλαια με συνεργαζόμενα πρακτορεία περιλαμβάνονται βασικοί όροι υπέρ της βιωσιμότητας (π.χ. για την παιδική εργασία, κατά της διαφθοράς και της δωροδοκίας, για τη διαχείριση αποβλήτων και την προστασία της βιοποικιλότητας).

Για να διασφαλίσετε ένα αποδεκτό επίπεδο βιωσιμότητας των προμηθευτών που σας προτείνουν οι τοπικοί σας συνεργάτες, μπορείτε να τους ζητήσετε να συμπεριλάβουν όρους υπέρ της βιωσιμότητας στα συμβόλαια που υπογράφουν μαζί τους.

Είναι ήσσονος σημασίας να συζητάτε ανοιχτά με τους διεθνείς επιχειρηματικούς σας συνεργάτες για θέματα βιωσιμότητας. Αυτό τους ενθαρρύνει να σας ενημερώνουν για θέματα βιωσιμότητας στον προορισμό καθώς και για περισσότερες επιλογές βιώσιμων προϊόντων.


4. Συμμετοχικοί φορείς


Συμμετοχικοί φορείς

4.1 Καταγραφή των βασικών συνεργατών

Με βάση μια καταγραφή των βασικών της συνεργατών, η επιχείρηση έχει αναπτύξει και εφαρμόσει μια πολιτική για να βελτιώσει τη βιωσιμότητα των συνεργατών της (τοπικών πρακτόρων/διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών). Θα πρέπει να περιλαμβάνει την ενθάρρυνση των συνεργατών που ήδη έχει, καθώς και την επιλογή νέων συνεργατών.

4.2 Ενημέρωση των συνεργατών

Οι βασικοί συνεργάτες ενημερώνονται για την πολιτική βιωσιμότητας της εταιρείας, η οποία ζητά τη συμμόρφωσή τους με αυτή, όπου απαιτείται.

4.3 Όροι συμβολαίου

Στα συμβόλαια με τα συνεργαζόμενα πρακτορεία περιλαμβάνονται βασικοί όροι υπέρ της βιωσιμότητας (π.χ. για την παιδική εργασία, κατά της διαφθοράς και της δωροδοκίας, για τη διαχείριση αποβλήτων και την προστασία της βιοποικιλότητας).

4.4 Ενθάρρυνση για κατάρτιση στη βιωσιμότητα

Οι βασικοί συνεργάτες εξαγωγής επισκεπτών ενθαρρύνονται να ολοκληρώσουν ένα βασικό πρόγραμμα κατάρτισης στη βιωσιμότητα για ταξιδιωτικές εταιρείες.

4.5 Ολοκλήρωση κατάρτισης στη βιωσιμότητα

Οι βασικοί συνεργάτες εξαγωγής επισκεπτών ενθαρρύνονται να ολοκληρώσουν ένα βασικό πρόγραμμα κατάρτισης στη βιωσιμότητα για ταξιδιωτικές εταιρείες.

4.6 Αναφορά βιωσιμότητας

Οι βασικοί συνεργάτες εξαγωγής επισκεπτών έχουν αναφέρει τα επιτεύγματά τους σχετικά με τη βιωσιμότητα και έχουν δημοσιεύσει τα αποτελέσματά τους.


53

4.7 Πιστοποίηση βιωσιμότητας

Οι βασικοί συνεργάτες εξαγωγής επισκεπτών έχουν λάβει πιστοποιητικό βιωσιμότητας και έχουν μοιραστεί τα επιτεύγματά τους.

Συγκεκριμένοι όροι

4.8 Συμβόλαια Πρέπει να υπάρχουν γραπτά συμβόλαια με τα συνεργαζόμενα πρακτορεία. Αυτά έχουν στόχο τις μακροχρόνιες σχέσεις.

4.9 Ενημέρωση των διευθυντών συμβολαίου

Τα συνεργαζόμενα πρακτορεία πρέπει να ενημερώνουν τακτικά τους υπεύθυνους ταξιδιωτικών προορισμών και τους διευθυντές συμβολαίου για θέματα σχετικά με τη βιωσιμότητα στον προορισμό.

4.10

Πάταξη της διαφθοράς

Η επιχείρηση ζητά από τα συνεργαζόμενα πρακτορεία να εφαρμόζουν πολιτική κατά της διαφθοράς (π.χ. θέτοντάς το ως όρο συμβολαίου).

4.11

Συμβολή ενάντια στη σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών

Τα συμβόλαια των ταξιδιωτικών πρακτόρων περιλαμβάνουν όρους που δίνουν τη δυνατότητα στον διοργανωτή οργανωμένων ταξιδιών να προχωρήσει σε πρόωρη λύση συμβολαίου αν ο ταξιδιωτικός πράκτορας δε λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να αποτρέψει τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών εντός της άμεσης προμηθευτικής αλυσίδας (π.χ. στα καταλύματα και κατά τις εκδρομές).

4.12

Άδεια Τα συνεργαζόμενα πρακτορεία πρέπει να συμμορφώνονται με τοπικούς, εθνικούς και διεθνείς νόμους και κανονισμούς.

4.13

Εργασιακές συνθήκες

Οι τοπικοί πράκτορες πρέπει να συμμορφώνονται με τη σχετική εθνική νομοθεσία, προστατεύοντας τα δικαιώματα των εργαζομένων.

5. Μεταφορές

Σε γενικές γραμμές, οι μεταφορές φέρουν το μεγαλύτερο ποσοστό ευθύνης για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός πακέτου διακοπών. Σε αυτό το κεφάλαιο περιγράφονται οι επιπτώσεις και οι τρόποι ενδεχόμενης ελαχιστοποίησής τους. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις μεταφορών Οι μετακινήσεις στις διακοπές με μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς βασίζονται συνήθως σε ορυκτά καύσιμα. Τα αεροπλάνα χρησιμοποιούν κηροζίνη, τα αυτοκίνητα και τα λεωφορεία πετρέλαιο, βενζίνη ή αέριο. Η ανάπτυξη και χρήση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και λεωφορείων αυξάνεται αλλά μέχρι τώρα αντιπροσωπεύει ένα μικρό ποσοστό του συνολικού αριθμού των μηχανοκίνητων οχημάτων. Σε πολλές χώρες τα τρένα κινούνται με ηλεκτρική ενέργεια, η οποία παράγεται κυρίως σε εργοστάσια άνθρακα αλλά μπορεί επίσης να παραχθεί σε μικρο-υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις, πυρηνικά εργοστάσια, ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά συστήματα. Η καύση ορυκτών καυσίμων συμβάλλει άμεσα στην κλιματική αλλαγή λόγω της εκπομπής του διοξειδίου του άνθρακα και άλλων επονομαζόμενων «αερίων του θερμοκηπίου», όπως το μεθάνιο. Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, στην τήξη των πάγων και στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Έχει άμεση επίδραση στην τουριστική βιομηχανία. Παραδείγματος χάριν,


54

η άνοδος της θερμοκρασίας θα προκαλέσει τον θάνατο των κοραλλιογενών υφάλων, και οι Μεσογειακές ακτές θα ανεβάσουν υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες για θερινό τουρισμό. Άλλες περιοχές, όπως η βόρεια Ευρώπη, μπορεί να γίνουν ελκυστικότεροι καλοκαιρινοί προορισμοί, αν και τα επίπεδα των θερινών βροχοπτώσεων αναμένονται να αυξηθούν. Εκτός από τα αέρια του θερμοκηπίου, τα ορυκτά καύσιμα προκαλούν επίσης ατμοσφαιρική ρύπανση μέσω της εκπομπής οξειδίου του αζώτου (NOX), διοξειδίου του θείου (SOx), και μικρότερων σωματιδίων (σωματιδιακό υλικό). Τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι ασθματικοί υποφέρουν περισσότερο από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Επιπλέον, η διαθεσιμότητα των ορυκτών καυσίμων είναι περιορισμένη. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ)24 προβλέπει ότι γύρω στο έτος 2020 η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου θα μειωθεί. Η έλλειψη αυτή θα οδηγήσει σε (πολύ) υψηλότερες τιμές καυσίμων. Για το 75% του Παγκόσμιου Ανθρακικού Αποτυπώματος στον τουριστικό τομέα ευθύνεται η μεταφορά των επιβατών, η πιο σημαντική επίπτωση. Και τα καταλύματα, ωστόσο, έχουν υψηλό ποσοστό, 21%. Με τον τουρισμό να παρουσιάζει άνοδο κατά 5% παγκοσμίως, οι εκπομπές του τουριστικού τομέα αναμένεται να αυξηθούν κατά 220% έως το 2035. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των αερομεταφορών (κατά 320%), λόγω της σημαντικής ανάπτυξης του διηπειρωτικού τουρισμού.

Παγκόσμιο Ανθρακικό Αποτύπωμα στον Τουριστικό Τομέα

Πηγή: UNWTO 2006

5.1 Αεροπλάνο Τα αεροσκάφη είναι το αγαπημένο μέσο μεταφοράς για προορισμούς μέσης και μεγάλης απόστασης. Η κατανάλωση ενέργειας των αεροσκαφών είναι αρκετά μεγάλη. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα αεροπλάνα δεν είναι η μοναδική επίπτωση στην κλιματική αλλαγή: Λόγω, εν μέρει, του ύψους πτήσης δημιουργούνται ουρές συμπύκνωσης και προκύπτουν διάφορες χημικές αντιδράσεις που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Μερικά σημαντικά στοιχεία που συμβάλλουν στην παραγωγή εκπομπών από τα αεροσκάφη είναι: Ο τύπος αεροπλάνου Τα σύγχρονα αεροπλάνα καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια και επίσης εκπέμπουν λιγότερο βλαβερές ουσίες από τα παλαιότερα μοντέλα. Είναι προφανές ότι το επίπεδο συντήρησης παίζει σημαντικό ρόλο. Γενικά τα αεροσκάφη με έλικες χρησιμοποιούν λιγότερη ενέργεια και συμβάλλουν λιγότερο

24 International Energy Agency


55

στην κλιματική αλλαγή λόγω του χαμηλότερου ύψους στο οποίο πετούν. Συγκριτικά, τα μικρότερα αεριωθούμενα αεροσκάφη καταναλώνουν σχετικά περισσότερη ενέργεια ανά επιβάτη ανά μίλι. Ο αριθμός θέσεων και ο βαθμός πληρότητας Λόγω του υψηλού αριθμού καθισμάτων ανά αεροπλάνο και της μεγαλύτερης πληρότητάς τους, οι πτήσεις τσάρτερ και οι μεταφορείς χαμηλού κόστους παράγουν τη λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση και λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά επιβάτη ανά μίλι από ό,τι οι κανονικές πτήσεις. Η απόσταση Λογικά, οι πτήσεις μικρής απόστασης θα έπρεπε να εκπέμπουν χαμηλότερα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα και να μολύνουν λιγότερο από τις πτήσεις μεγάλων αποστάσεων. Εντούτοις, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο ανά επιβάτη ανά μίλι! Αυτό συμβαίνει γιατί οι εκπομπές είναι υψηλότερες κατά τη διάρκεια της απογείωσης και της προσγείωσης και γιατί οι σύντομες πτήσεις δεν ακολουθούν συχνά την κοντινότερη διαδρομή για να φθάσουν στον προορισμό τους. Οι ενδιάμεσες στάσεις Δεδομένου ότι στις πτήσεις μικρής απόστασης συχνά υπάρχουν και ενδιάμεσες στάσεις, οι εκπομπές αυξάνονται. Εν αντιθέσει, στις διηπειρωτικές πτήσεις οι ενδιάμεσες στάσεις για ανεφοδιασμό σε καύσιμα (> 6.000 χλμ) οδηγούν σε λιγότερες εκπομπές ανά επιβάτη ανά μίλι, καθώς το αεροσκάφος πετάει με λιγότερα καύσιμα, έχει μικρότερο βάρος και επομένως καταναλώνει λιγότερη ενέργεια. Η φοροαπαλλαγή Δεδομένου ότι οι αερογραμμές ανταγωνίζονται στη διεθνή αγορά, οι περισσότερες κυβερνήσεις δίνουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις αεροπορικές μεταφορές, απαλλάσσοντάς τες από τον Φ.Π.Α και τη φορολόγηση της κηροζίνης.

5.2 Αυτοκίνητα Τα αυτοκίνητα παραμένουν τα πιο δημοφιλή μέσα που χρησιμοποιούνται για τις μετακινήσεις σε προορισμούς διακοπών. Τα τελευταία χρόνια οι ρυπογόνες εκπομπές έχουν μειωθεί με την εισαγωγή της αμόλυβδης βενζίνης, τη χρήση καταλυτών και φίλτρων σωματιδίων ντίζελ (DPF). Τα πετρελαιοκινούμενα οχήματα που εξοπλίζονται με DPF μειώνουν την εκπομπή μικρών σωματιδίων κατά 99%. Εντούτοις, το πρόβλημα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα παραμένει το ίδιο σημαντικό, δεδομένου ότι σχετίζεται άμεσα με την καύση των ορυκτών καυσίμων. Οι κύριες αιτίες που συμβάλλουν στην παραγωγή εκπομπών από αυτοκίνητα είναι οι ακόλουθες: Η απόσταση Όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση, τόσο υψηλότερη είναι η εκπομπή ρύπων και διοξειδίου του άνθρακα. Τύπος αυτοκινητοδρόμου Στους αυτοκινητόδρομους η κατανάλωση καυσίμων και η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι σχετικά πιο χαμηλές από ό,τι στους μικρότερους δρόμους. Κατά συνέπεια, είναι μειωμένες οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα και η ηχορύπανση. Το έτος κατασκευής Τα παλαιότερα αυτοκίνητα εκπέμπουν πολύ περισσότερα καυσαέρια από ό,τι τα πιο νέα μοντέλα, λόγω πιο αυστηρών κανόνων για την εκπομπή ρύπων αλλά και επειδή χρησιμοποιούν γενικά λιγότερα καύσιμα.


56

Οδηγική συμπεριφορά Μια ήρεμη συμπεριφορά κατά την οδήγηση, η λεγόμενη «Οικολογική οδήγηση» οδηγεί σε περίπου 10% λιγότερη κατανάλωση ενέργειας, και συνεπώς σε χαμηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και των ρυπογόνων ουσιών. Ο επιπρόσθετος εξοπλισμός Η χρήση εξαρτημάτων των αυτοκινήτων όπως οι σχάρες στην οροφή ή στο πορτ-μπαγκάζ ή ένα τροχόσπιτο ή ένα αυτοκινούμενο αυξάνουν την κατανάλωση καυσίμων κατά 20% ως 50% λόγω της υψηλότερης αντίστασης του αέρα. Επιβάτες Όσο περισσότεροι άνθρωποι μεταβαίνουν σε ένα αυτοκίνητο, τόσο λιγότερες είναι οι εκπομπές ανά άτομο. Δεδομένου ότι το πρόσθετο βάρος ενός επιβάτη έχει ελάχιστη επίδραση στην κατανάλωση καυσίμων, διπλασιάζοντας τον αριθμό των επιβατών σχεδόν μειώνονται στο ήμισυ οι εκπομπές ανά άτομο.

5.3 Σιδηρόδρομος Τα τρένα είναι η καταλληλότερη μορφή μεταφοράς για κοντινούς και μακρινούς προορισμούς. Τα περισσότερα τρένα κινούνται με ηλεκτρική ενέργεια. Η παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας έχει αρνητική επίδραση στο φυσικό περιβάλλον, αλλά τα τρένα είναι ενεργειακά αποδοτικά και δεν παράγουν ρύπους ούτε διοξείδιο του άνθρακα, με εξαίρεση την παραγωγή σκόνης από την τριβή. Σε μερικές χώρες (Ελβετία, Σουηδία) τα τρένα κινούνται πλήρως με ενέργεια που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές, ενώ σε άλλες χώρες, τα τρένα κινούνται εν μέρει με ενέργεια που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές (Ολλανδία, Αυστρία, Γερμανία). Για μεγαλύτερες αποστάσεις, τα διεθνή συμβατικά τρένα αντικαθίστανται συχνά από τρένα υψηλής ταχύτητας. Η κατανάλωση ενέργειας εξαρτάται από την απόσταση που διανύεται, τον τύπο του τρένου και τη μέση ταχύτητα. Λόγω της υψηλότερης ταχύτητας, τα τρένα υψηλής ταχύτητας καταναλώνουν το διπλάσιο της ηλεκτρικής ενέργειας ανά επιβάτη ανά μίλι από ό,τι τα συμβατικά διεθνή τρένα. Εντούτοις, το γεγονός αυτό αντισταθμίζεται από τη χωρητικότητα τους που είναι επίσης δύο φορές μεγαλύτερη απ' ό,τι στα συμβατικά τρένα. Μέχρι περίπου 1.000 – 1.500 χλμ απόσταση το τρένο (υψηλής ταχύτητας) είναι μια καλή εναλλακτική λύση εν σχέσει με το αεροπορικό ταξίδι, ειδικά για ένα ταξίδι από το κέντρο μιας πόλης στο κέντρο κάποιας άλλης. Συγκρίνοντας το συνολικό χρόνο ταξιδίου, το ταξίδι με το τρένο είναι συνήθως λιγότερο χρονοβόρο και λιγότερο ακριβό από το ταξίδι με αεροσκάφος. Ο έλεγχος των επιβατών δεν παίρνει πολύ χρόνο και ακόμη και σε μεγαλύτερες αποστάσεις ο χρόνος του ταξιδιού με το τρένο μπορεί να είναι αντίστοιχος του χρόνου που χρειάζεται το αεροπλάνο (για να φτάσει στον προορισμό του).

5.4 Λεωφορείο Η κατανάλωση καυσίμων και οι ρυπογόνες εκπομπές από τα λεωφορεία εξαρτώνται κυρίως από την ταχύτητα και τον τύπο του κινητήρα τους. Η κατανάλωση καυσίμων ανά επιβάτη ανά μίλι είναι πάντοτε πιο μικρή από αυτή των αυτοκινήτων ή των αεροπλάνων και μερικές φορές ακόμα και από των τρένων. Γενικά, οι κινητήρες ντίζελ μολύνουν αρκετά. Τα περισσότερα λεωφορεία που χρησιμοποιούνται σε διακρατικά ταξίδια έχουν ηλικία λίγων ετών και συμμορφώνονται με τους σύγχρονους περιορισμούς για τις εκπομπές. Οι εκπομπές ανά επιβάτη ανά μίλι εξαρτώνται επίσης


57

από τον βαθμό πληρότητας. Τα ποσοστά πληρότητας των συμβατικών λεωφορείων ποικίλλουν, ενώ τα πούλμαν έχουν τα υψηλότερα ποσοστά πληρότητας. Τα λεωφορεία που χρησιμοποιούνται για εκδρομές καταναλώνουν γενικά πολλά καύσιμα, συχνά λόγω του εσωτερικού κλιματισμού. Την ώρα που οι τουρίστες επισκέπτονται έναν προορισμό ο οδηγός κρατά συχνά τη μηχανή αναμμένη προκειμένου να διατηρηθεί μια ευχάριστη εσωτερική θερμοκρασία. Η κατανάλωση αυτής της ενέργειας θα μπορούσε να περιοριστεί με το να ανοίγει ο κλιματισμός 10 λεπτά προτού επιστρέψουν οι επιβάτες (βάσει ενός σταθερού χρονοδιαγράμματος ή ενός σχετικού μηνύματος υπενθύμισης στο κινητό τηλέφωνο). Επίσης οι επιβάτες θα μπορούσαν να ενημερώνονται για τους περιβαλλοντικούς λόγους για τους οποίους το κλιματιστικό μηχάνημα θα ανάβει μόνον αφότου εκείνοι εισέλθουν στο λεωφορείο.

Ο εθελοντικός οργανισμός «Ένωση για τα Πρότυπα σε Εταιρείες Λεωφορείων25» στην Ολλανδία έχει ως επίκεντρο την ασφάλεια, την ποιότητα και τα περιβαλλοντικά στάνταρ. Οι περισσότερες ολλανδικές εταιρείες λεωφορείων έχουν γίνει μέλη αυτής της ένωσης, η οποία επικεντρώνεται:

στη συντήρηση των λεωφορείων, στην παρατήρηση των κανόνων κυκλοφορίας, στη χαμηλότερη κατανάλωση καυσίμων και τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης

Όλα τα μέλη του ANVR στην Ολλανδία χρησιμοποιούν αποκλειστικά λεωφορεία με αυτό το σήμα για τις μετακινήσεις τους με λεωφορείο.

5.5 Συγκρίνοντας τα μέσα μεταφοράς Αν και η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών μέσων μεταφοράς είναι σύνθετη, εντούτοις για όλα τα οχήματα ισχύει το εξής: όσο μεγαλύτερη η απόσταση, τόσο μεγαλύτερη η κατανάλωση ενέργειας και άρα οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Γενικά, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις (εκπομπές ατμοσφαιρικής ρύπανσης και διοξειδίων του άνθρακα) ανά τύπο μέσου μεταφοράς μπορούν να ιεραρχηθούν (με ανοδική σειρά) ως εξής: 1. Πούλμαν 2. Διεθνές (συμβατικό) τρένο 3. Τρένο μεγάλης ταχύτητας 4. Αυτοκίνητο με 4 επιβάτες 5. Αυτοκίνητο με 4 επιβάτες συν το τροχόσπιτο 7. Πτήσεις τσάρτερ-ναύλωση χαμηλού κόστους 7. Αυτοκίνητο με 2 επιβάτες 8. Κανονισμένη οικονομική πτήση 9. Αυτοκίνητο με 2 επιβάτες συν το τροχόσπιτο

Εκπομπές ανά άτομο, Στοκχόλμη-Ρώμη-Στοκχόλμη (2.000 χλμ)

25 Stichting Keurmerk Touringcarbedrijven – SKTB


58

Μερικά γρήγορα συμπεράσματα σχετικά με την περιβαλλοντική επίδραση ενός συγκεκριμένου τύπου ταξιδιού είναι τα ακόλουθα: Το λεωφορείο είναι το πιο βιώσιμο μέσο μεταφοράς. Σε σύγκριση με τη διαδρομή που κάνει ένα

λεωφορείο, η περιβαλλοντική επίδραση των διαδρομών με τρένο είναι δύο φορές υψηλότερη. Η επίδραση των διαδρομών αυτοκινήτου με τέσσερις επιβάτες είναι 2,5 φορές υψηλότερη. Μια πτήση επιβαρύνει το περιβάλλον 3,5 με 8 φορές παραπάνω από ό,τι μια διαδρομή με λεωφορείο. Η διαφορά στις μικρές αποστάσεις είναι η υψηλότερη.

Οι εκπομπές ενός τρένου μεγάλης ταχύτητας και ενός διεθνούς συμβατικού τρένου είναι συγκρίσιμες δεδομένου ότι τα υψηλά επίπεδα χωρητικότητας των τρένων υψηλής ταχύτητας αντισταθμίζουν τη μεγαλύτερη κατανάλωση καυσίμων.

Τα αυτοκίνητα είναι τα μέσα που συμβάλλουν περισσότερο στις εκπομπές ατμοσφαιρικής ρύπανσης και διοξειδίου του άνθρακα, ειδικά τα παλιά οχήματα και οι κινητήρες ντίζελ. Η ρύπανση από αυτοκίνητα με 2 επιβάτες και αυτοκίνητα με 4 επιβάτες + τροχόσπιτο μπορούν να συγκριθεί με αυτή ενός αεροπλάνου, αλλά ένα αυτοκίνητο με 2 επιβάτες + τροχόσπιτο παράγει περισσότερη ρύπανση ανά επιβάτη από μια πτήση στον ίδιο προορισμό.

Οι προγραμματισμένες πτήσεις μολύνουν κατά 25% περισσότερο από ό,τι οι οικονομικές πτήσεις και οι πτήσεις τσάρτερ. Αυτό οφείλεται στον υψηλότερο βαθμό πληρότητας και στις περισσότερες θέσεις που διαθέτουν.


59

5.6 Λιγότερο ρυπογόνος μεταφορά προς τον προορισμό Είναι προφανές ότι προκειμένου να προστατευθεί το περιβάλλον είναι προτιμότερο να ταξιδεύει κανείς με τα πόδια ή το ποδήλατο στον προορισμό της επιλογής του. Εντούτοις, στις περισσότερες περιπτώσεις εξυπηρετεί περισσότερο να χρησιμοποιηθεί κάποιο είδος μηχανοκίνητης μετακίνησης. Η περιβαλλοντική επίδραση αυτού του τύπου μεταφοράς μπορεί να περιοριστεί με διάφορους τρόπους. Αναλογία χρόνου - απόστασης Ένα μακρύ ταξίδι, ενδεχομένως μεγάλης απόστασης, είναι περισσότερο φιλικό προς το περιβάλλον από ό,τι τα πολλά και συχνά δρομολόγια σε μακρινούς προορισμούς. Μια επίσκεψη ενός μηνός αεροπορικώς στην Αίγυπτο είναι λιγότερο καταστρεπτική από 4 Σαββατοκύριακα στην Κωνσταντινούπολη, τη Ρώμη, τη Βαρκελώνη και τη Λισσαβώνα. Εναλλακτικοί προορισμοί Για κοντινές αποστάσεις, μέχρι περ. 700 χλμ, τα λεωφορεία ή τα τρένα είναι άριστη εναλλακτική από ό,τι οι πτήσεις. Μέχρι περ. 1.500 χλμ τα τρένα και τα λεωφορεία είναι επίσης μια αρκετά καλή επιλογή για τη μεταφορά στον προορισμό. Επιπλέον, το εκτεταμένο δίκτυο των τρένων υψηλής ταχύτητας σε πολλές ηπείρους αποτελεί ελκυστική επιλογή, καθώς επίσης και το εάν υπάρχει διαθέσιμος χώρος για ποδήλατα στα τρένα και τα λεωφορεία. Εκτός από την ψυχαγωγική τους αξία κατά τη διάρκεια των διακοπών, τα ποδήλατα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν τοπικά για τις μεταφορές στον προορισμό. Εναλλακτικές δυνατότητες μεταφοράς Όπου είναι δυνατόν, θα πρέπει να επιλέγεται η πτήση τσάρτερ ή η πτήση χαμηλού κόστους: περισσότερα καθίσματα ανά αεροπλάνο και υψηλότερο επίπεδο χωρητικότητας. Επίσης, εάν είναι δυνατόν, να χρησιμοποιείται μια αεροπορική εταιρεία που είναι γνωστή για την πολιτική της για τη βιωσιμότητα αλλά και για τα σύγχρονα αεροσκάφη χαμηλότερων εκπομπών που διαθέτει. Κατά την επιλογή της μεταφοράς με λεωφορείο να δίνετε προτεραιότητα στο πούλμαν έναντι του συμβατικού λεωφορείου, ή/και σε μια εταιρεία λεωφορείων γνωστή για τη φιλική προς το περιβάλλον πολιτική της. Αντιστάθμιση διοξειδίου του άνθρακα Οι συνέπειες των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα στην κλιματική αλλαγή μπορούν να αντισταθμιστούν μέσω προγραμμάτων αποζημίωσης για τις εκπομπές άνθρακα. Αυτή η αποζημίωση μπορεί να επιτευχθεί για παράδειγμα με τη δενδροφύτευση. Τα δέντρα καθώς μεγαλώνουν απορροφούν το CO2 που εκπέμφθηκε από ένα (αεροπορικό) ταξίδι. Επιπλέον, η αποζημίωση μπορεί να επιτευχθεί μέσω της επένδυσης σε μέτρα ενεργειακής αποδοτικότητας ή με την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Με αυτόν τον τρόπο θα ταξιδεύετε με «ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα». Συγκεκριμένες επιχειρήσεις που διαθέτουν προγράμματα κλιματικής αποζημίωσης είναι παραδείγματος χάριν οι Trees for Travel, Green Seat, Climate Care και Future Forests. Το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF) έχει αναπτύξει πρότυπα προκειμένου να υπολογίζεται κατάλληλα η θετική επίδραση ορισμένων μέτρων αποζημίωσης. Μια σχετικά καινοτόμος και φθηνότερη επιλογή είναι η αγορά πιστώσεων άνθρακα στις αγορές εμπορίας άνθρακα, οι οποίες και είναι διαθέσιμες σε διάφορες χώρες και περιοχές του κόσμου. Το κόστος της κλιματικής αποζημίωσης σπάνια γίνεται αντιληπτό. Για μια πτήση από το Παρίσι στην Κωνσταντινούπολη (1.500 χλμ) ισοδυναμούν παραδείγματος χάριν 1.000 κιλά CO2 που θα κόστιζαν περίπου 15 ευρώ το 2011. Έτσι θα αυξανόταν η τιμή σε ένα αεροπορικό εισιτήριο λιγότερο από 10%. Κάτι τέτοιο θα ήταν λογικό, δεδομένου ότι οι κυβερνήσεις δεν επιβάλλουν φόρο στην κηροζίνη, ενώ σε πολλές χώρες η αξία της βενζίνης (των αυτοκινήτων) περιλαμβάνει και φόρο πάνω από 50%.


60

Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών διαθέτουν διάφορα μέσα υπέρ της κλιματικής αποζημίωσης: 1. Ενημερώνοντας τους πελάτες για την επιλογή που έχουν να αντισταθμίζουν τις εκπομπές των

αερίων του θερμοκηπίου (αποζημίωση άνθρακα), παραδείγματος χάριν μοιράζοντάς τους ενημερωτικά φυλλάδια.

2. Συμπεριλαμβάνοντας την αποζημίωση άνθρακα στο σύστημα των κρατήσεων, ως εθελοντική επιλογή (όπως γίνεται με την επιλογή ταξιδιωτικής ασφάλειας). Οι δαπάνες αποζημιώσεων θα χρεώνονται από τους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών.

3. Συνυπολογίζοντας τις δαπάνες για την αποζημίωση άνθρακα στην τιμή πώλησης, όπως συμβαίνει με τις προσαυξήσεις για τα καύσιμα. Μέσω αυτού του τρόπου, ο καταναλωτής δεν μπορεί παρά να συμμετέχει ενεργά στην αντιστάθμιση της εκπομπής άνθρακα.

5.7 Τοπικές μεταφορές Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των μεταφορών στα θέρετρα μπορεί να αποδειχθούν σοβαρές επειδή συνήθως λαμβάνουν χώρα σε ευάλωτα φυσικά τοπία. Το φυσικό περιβάλλον και τα παραδοσιακά τοπία ενδέχεται να επηρεαστούν σημαντικά από τον τουρισμό και τη συνεπαγόμενη αύξηση της υποδομής, της κυκλοφορίας, της ρύπανσης και του θορύβου στην περιοχή. Τα περισσότερα από τα θέματα που έχουν αναπτυχθεί σχετικά με τις μεταφορές στους προορισμούς ισχύουν εξίσου για τις μεταφορές μέσα στα τουριστικά θέρετρα. Οι πτήσεις διαδραματίζουν γενικώς μικρότερο ρόλο, παρά το γεγονός ότι μπορεί να είναι σημαντικές για τα ταξίδια σε μεγαλύτερες χώρες όπως η Κίνα, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες. Παρομοίως, το οδικό ταξίδι είναι περιορισμένο σε μεγάλες αποστάσεις, δεδομένου ότι οι ταξιδιώτες γενικά δεν έχουν το αυτοκίνητό τους στη διάθεσή τους. Ένα πλεονέκτημα της ενοικίασης αυτοκινήτων είναι ότι (συνήθως) αυτά είναι καινούρια και εμπίπτουν σε περιβαλλοντικές προϋποθέσεις. Οι δημόσιες συγκοινωνίες και το ποδήλατο είναι επίσης βιώσιμοι τρόποι ταξιδίου. Αντιθέτως, η ενοικίαση μοτοποδηλάτων ή μοτοσικλετών δεν είναι περιβαλλοντικά φιλική, ιδιαίτερα λόγω των εκπομπών μικροσωματιδίων και της ηχορύπανσης που παράγουν. Ωστόσο, η σύγχρονη τάση προς τις ηλεκτρικές μοτοσικλέτες είναι πολύ θετική, δεδομένου ότι χρησιμοποιούν μια πολύ καθαρή, αθόρυβη και αποτελεσματική πηγή ενέργειας. Ακόμα κι αν η ίδια η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται από ορυκτά καύσιμα, οι εκπομπές άνθρακα μειώνονται κατά 60%. Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών ασκούν ισχυρή επίδραση στα επίπεδα ασφάλειας και βιωσιμότητας των τοπικών μεταφορών και των λεωφορείων που εκτελούν τους τουριστικούς γύρους μέσα στα τουριστικά θέρετρα. Προφανώς, θα πρέπει να συμμορφώνονται με την τοπική νομοθεσία, αλλά οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν επιπλέον να απαιτήσουν από τους τοπικούς προμηθευτές μεταφορών να συμπεριλαμβάνουν όρους για βιωσιμότητα στις συμφωνίες τους για εργολαβίες με τους προμηθευτές μέσων μεταφοράς. Σε όλο και περισσότερους προορισμούς, παραδείγματος χάριν στις Άλπεις, η τοπική κυκλοφορία των αυτοκινήτων αποθαρρύνεται ενεργά με την καθιέρωση ελεύθερων ζωνών για οχήματα και την προσφορά ελκυστικότερων εναλλακτικών λύσεων. Το αυστριακό χωριό Βέρφενβενγκ προσφέρει για παράδειγμα δωρεάν χρήση των δημόσιων συγκοινωνιών στους ταξιδιώτες που «καταθέτουν» τα κλειδιά του αυτοκινήτου τους κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο χωριό. Αυτοί οι προορισμοί καλούνται προορισμοί «ήπιας κινητικότητας». Σε πολλούς επίσης προορισμούς χειμερινών σπορ τα κέντρα σκι επιτρέπουν την ελεύθερη πρόσβαση σε τοπικά λεωφορεία (μεταφοράς). Στους περισσότερους προορισμούς διακοπών, η χρήση μη μηχανοκίνητων μεταφορών, όπως τα ενοικιαζόμενα ποδήλατα, αυξάνεται θεαματικά.


61

Πολλές ευρωπαϊκές πόλεις έχουν καθιερώσει υποδομές γρήγορης στάθμευσης και άμεσης επιβίβασης26. Αυτές εξυπηρετούν τη στάθμευση λεωφορείων χωρίς είσοδο στις αστικές περιοχές, και τους επισκέπτες, που μπορούν να σταθμεύσουν τα αυτοκίνητά τους και να συνεχίσουν το ταξίδι τους με τις δημόσιες συγκοινωνίες ή το ποδήλατο. Τέλος, και στις τοπικές μεταφορές η συνολική απόσταση που διανύεται είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας της περιβαλλοντικής τους επίδρασης. Ο παράγοντας αυτός θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον προγραμματισμό ταξιδιών και εκδρομών με το αυτοκίνητο, καθώς επίσης και να εξετάζεται η απόσταση μεταξύ του καταλύματος και της παραλίας ή της τοπικής νυχτερινής ζωής. Το ιδανικότερο και για τους τουρίστες και για το περιβάλλον είναι όταν βρίσκονται σε απόσταση που μπορούν να διανύσουν με τα πόδια!


5. Μεταφορά


Μεταφορά στους προορισμούς

5.1 Μεταφορά στους προορισμούς

Στην επιλογή τρόπων μεταφοράς στον προορισμό ακολουθείται πολιτική για την επιλογή των πιο βιώσιμων λύσεων.

5.2

Μεταφορά στο αεροδρόμιο αναχώρησης

Βιώσιμη (δημόσια) συγκοινωνία περιλαμβάνεται κατά προτίμηση ή προσφέρεται στο σημείο αναχώρησης για το διεθνές ταξίδι/το ταξίδι μεγάλης απόστασης. Περιλαμβάνεται η αποφυγή πτήσεων με ανταπόκριση για μικρές αποστάσεις (όταν δεν υπάρχει σύγκρουση τιμής και άνεσης).

5.3

Αποζημίωση για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα/αερίων του θερμοκηπίου

Η αποζημίωση για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα για διεθνείς μεταφορές συμπεριλαμβάνεται στην τιμή του πακέτου διακοπών.

5.4

Πιστοποιημένες μεταφορές με λεωφορείο

Κατά την επιλογή εταιρειών λεωφορείων πρέπει να λαμβάνεται υπόψη αν πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις σε ποιότητα και ασφάλεια.

Μετακινήσεις στον προορισμό

5.5 Βιώσιμη μεταφορά

Κατά την επιλογή τοπικών μέσων μεταφοράς για τις μετακινήσεις και τις εκδρομές, πάντα αναζητάτε και προτιμάτε τις βιώσιμες εναλλακτικές (λαμβάνοντας υπόψη την τιμή, την άνεση και πρακτικά ζητήματα).

5.6 Κώδικας συμπεριφοράς των οδηγών

Στους προμηθευτές μετακινήσεων να δίνονται κώδικες συμπεριφοράς και οδηγίες σχετικά με βιώσιμες τεχνικές στην οδήγηση.

Βιώσιμα πακέτα

5.7 Βιώσιμα πακέτα

Η επιχείρηση έχει ενσωματώσει ή/και προωθεί ένα ή περισσότερα βιώσιμα προϊόντα/πακέτα διακοπών με βάση μια αναγνωρισμένη μεθοδολογία (που περιλαμβάνει βιώσιμη μετακίνηση, βιώσιμα

26 Park-and ride.


62

καταλύματα και βιώσιμες μετακινήσεις).

6. Διαμονή

Ένα άλλο απαραίτητο στοιχείο στην τουριστική προμηθευτική αλυσίδα είναι η στέγαση. Συνήθως, ο τύπος στέγασης είναι βασικό στοιχείο για τους τουρίστες στην επιλογή των διακοπών τους: ξενοδοχεία, διαμερίσματα, εξοχικά σπίτια, κατασκήνωση. Δεδομένου ότι οι περισσότεροι τουρίστες μένουν σε ξενοδοχεία, σε αυτό το κεφάλαιο θα επικεντρωθούμε σε αυτά. Παράλληλα, θα εξετάσουμε και τα κρουαζιερόπλοια δεδομένου ότι μοιάζουν με μικρά χωριά όπου οι «χωρικοί» κατοικούν εν πλω για αρκετές ημέρες.

6.1 Ξενοδοχεία Κοινωνικοπολιτισμικές και οικονομικές συνέπειες Τα ξενοδοχεία παρουσιάζουν πολλές ευκαιρίες απασχόλησης, που ποικίλλουν από την ανειδίκευτη χειρωνακτική εργασία έως μεσαίες και υψηλόβαθμες διοικητικές θέσεις. Το γεγονός αυτό σημαίνει ελκυστικές ευκαιρίες για εκπαίδευση και καριέρα του τοπικού πληθυσμού ενώ αποτρέπει την αποδημία. Επιπλέον, η απασχόληση στον τουρισμό μπορεί να βοηθήσει στη διαφοροποίηση μιας οικονομίας - από τον γεωργικό τομέα ή τη βιομηχανία σε μια οικονομία περισσότερο βασισμένη στις υπηρεσίες-, και παρέχει υψηλότερες θέσεις και αμοιβές. Εντούτοις, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν όλες οι ευκαιρίες στον τουρισμό, η κατάρτιση και η εκπαίδευση είναι βασικό ζητούμενο για να αυξηθούν οι (επαγγελματικές) δεξιότητες φιλοξενίας της τοπικής κοινωνίας. Επιπλέον, τα ξενοδοχεία μπορούν να προωθήσουν τοπικές πολιτιστικές δραστηριότητες όπως η τέχνη, η μουσική, ο χορός και η γαστρονομία. Σε γενικές γραμμές, είναι επιθυμητό τα καταλύματα να ανήκουν σε ντόπιους επιχειρηματίες προκειμένου να ενθαρρύνεται το τοπικό επιχειρηματικό πνεύμα και τα εισοδήματα να παραμένουν στην τοπική οικονομία. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις οι τοπικές εγκαταστάσεις είναι κατώτερης ποιότητας και συνεπώς προσελκύουν περιορισμένες ομάδες επισκεπτών. Οι τοπικές επιχειρήσεις τουρισμού ίσως να έχουν περιορισμένη πιστοληπτική ικανότητα, και ενίοτε οι υπάλληλοί τους αμείβονται λιγότερο και τους προσφέρεται λιγότερη κατάρτιση από ό,τι στους υπαλλήλους διεθνών αλυσίδων ξενοδοχείων. Για να αποτραπεί η παιδική πορνεία στις περιοχές υψηλού κινδύνου, η διαχείριση ξενοδοχείων πρέπει να ακολουθεί πιστά τον κώδικα δεοντολογίας ECPAT που αφορά την αποφυγή παιδικής πορνείας στα ξενοδοχεία. Το ECPAT είναι μια διεθνής ΜΚΟ ενάντια στην παιδική πορνεία και τη σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών. Τα μεγάλα παράκτια θέρετρα συχνά περιορίζουν την πρόσβαση στην παραλία για τους ντόπιους. Αυτό το γεγονός μπορεί επίσης να έχει αρνητικές οικονομικές συνέπειες όταν περιορίζεται η αλιευτική δραστηριότητα και οι οικογένειες χάνουν την κύρια πηγή του εισοδήματος τους. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Ο προσεκτικός σχεδιασμός των καταλυμάτων μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των βιότοπων και της τοπικής πανίδας και χλωρίδας. Τα καταλύματα ενδέχεται να προσθέσουν μια νέα λειτουργικότητα στα ιστορικά κτήρια, σώζοντάς τα έτσι από κατάρρευση. Τα ξενοδοχεία που χτίζονται με τοπικά υλικά και σύμφωνα με τα παραδοσιακά σχέδια του τόπου ενδέχεται να ταιριάξουν καλύτερα στο τοπικό


63

περιβάλλον από ό,τι οι περισσότερες τυποποιημένες κατασκευές. Οι ντόπιοι θα υπερηφανεύονται για αυτό και οι τουρίστες θα απολαμβάνουν μια πολιτιστική εμπειρία. Σε κάποιες περιοχές το άνοιγμα θέσεων εργασίας μειώνει την πιθανότητα να απασχοληθούν οι τοπικές κοινότητες με βιοποριστικά μέσα που επιβαρύνουν το περιβάλλον, όπως η γεωργία που δε βασίζεται στη βιωσιμότητα, η (παράνομη) υλοτομία και το (παράνομο) κυνήγι. Ωστόσο, τα καταλύματα ενδέχεται να έχουν αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες οι οποίες εξαρτώνται κατά ένα μεγάλο ποσοστό από το σχεδιασμό του τοπίου, τους τοπικούς κανονισμούς και το «μέγεθος» πολυτέλειας και πρόσθετων εγκαταστάσεων, όπως οι πισίνες και οι χώροι εκγύμνασης. Επίσης, η τοποθεσία παίζει σημαντικό ρόλο στην περιβαλλοντική επίδραση ενός ξενοδοχείου: οι αστικές περιοχές είναι λιγότερο τρωτές από τις παράκτιες ή τις φυσικά προστατευόμενες ζώνες. Κατανάλωση ενέργειας Η κατανάλωση ενέργειας είναι απαραίτητη για τη θέρμανση, τον φωτισμό, τον εξαερισμό, την ψύξη και την προετοιμασία των τροφίμων για τους φιλοξενουμένους του ξενοδοχείου. Η μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας προέρχεται από τη θέρμανση ή την ψύξη των δωματίων (περίπου το 50%). Τα ξενοδοχεία καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια ανά άτομο ανά νύχτα από ό,τι τα εξοχικά σπίτια ή οι περιοχές κατασκήνωσης. Κατανάλωση νερού Η κατανάλωση νερού ενός τουρίστα σε έναν μέσο παραλιακό προορισμό είναι πολύ μεγαλύτερη από την κατανάλωση νερού στο σπίτι του ή την κατανάλωση νερού ενός ντόπιου. Σε ένα ξενοδοχείο με πισίνες και μεγάλους κήπους, η κατανάλωση μπορεί να φθάσει μέχρι και 800 λίτρα ανά άτομο ανά ημέρα. Στους χώρους κατασκήνωσης, εντούτοις, οι τουρίστες χρησιμοποιούν λιγότερο νερό από ό,τι στο σπίτι. Σε πολλούς προορισμούς η κατανάλωση νερού είναι σημαντικό τοπικό πρόβλημα, καθώς εμφανίζεται τουριστική δραστηριότητα στις ηλιόλουστες και ξηρές περιοχές. Στις υψηλές (και ξηρές) τουριστικές περιόδους η κατανάλωση νερού για τους τουρίστες μπορεί να υπερβεί την προσφορά (συχνά ντους, πισίνες κ.λπ.). Η υψηλή πίεση στους υδάτινους πόρους μπορεί να μειώσει την παροχή νερού στους ντόπιους, τη γεωργία και τις γύρω προστατευόμενες περιοχές. Απόβλητα Το ποσοστό των αποβλήτων που παράγεται ανά άτομο ανά νύχτα σε ένα κατάλυμα είναι ταυτόσημο στους διαφορετικούς τύπους στέγασης και έτσι είναι αρκετά συγκρίσιμο με το ποσοστό των οικιακών αποβλήτων. Τα προβλήματα εμφανίζονται όταν δεν ρυθμίζονται ούτε ελέγχονται καταλλήλως η επεξεργασία και η διάθεση των αποβλήτων, όπως οι παράνομες χωματερές, η απόρριψη στη θάλασσα, κορεσμένοι χώροι υγειονομικής ταφής, η απουσία βιολογικού καθαρισμού των υδάτων κ.λπ. Αυτές οι πρακτικές βλάπτουν το (θαλάσσιο) οικοσύστημα, ειδικά όταν τα απόβλητα περιέχουν (τοξικές) χημικές ουσίες. Το επίγειο νερό μολύνεται και αυτό έχει επιπτώσεις στη χλωρίδα και την πανίδα αλλά και την ποιότητα της κατανάλωσης του πόσιμου νερού. Η ρύπανση είναι σοβαρότατο πρόβλημα στους πολυσύχναστους τουριστικούς προορισμούς, όπως οι παραλίες και κάποιες προστατευόμενες περιοχές. Αφορά συνήθως πλαστικά μπουκάλια και σακούλες, που είναι πολύ ενοχλητικό θέαμα και μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τα ζώα που τα τρώνε ή παγιδεύονται μέσα σε αυτά. Η ρύπανση στις ορεινές περιοχές βλάπτει ακόμα περισσότερο το περιβάλλον δεδομένου ότι στα μεγάλα υψόμετρα υπάρχει λιγότερο οξυγόνο στον αέρα, και άρα η διαδικασία αποσύνθεσης (των τοξικών) αποβλήτων είναι ακόμα πιο αργή από την κανονική και μπορεί να πάρει μέχρι και εκατοντάδες χρόνια. Φύση και τοπίο Τα καταλύματα καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση. Γενικά, τα ξενοδοχεία χτίζονται κοντά στη θάλασσα ή στα βουνά. Αυτές είναι συχνά οι πιο τρωτές περιοχές. Η αντικατάσταση της φυσικής βλάστησης από τα κτήρια και η κατασκευή δρόμων μειώνει την ικανότητα της γης να απορροφά το νερό. Επιπλέον,


64

λόγω της συγκέντρωσης των κτηρίων, το νερό στην επιφάνεια αρχίζει να ρέει γρηγορότερα, γεγονός που επιταχύνει το φαινόμενο της διάβρωσης. Η συγκέντρωση πολυόροφων ξενοδοχείων εμφανίζεται συνήθως στις κοιλάδες και κατά μήκος των ακτών. Μπορεί να οδηγήσει σε τεράστια κυκλοφοριακά προβλήματα και σε οπτική ρύπανση που θα μειώσουν την ποιότητα του προορισμού για έναν επισκέπτη. Η συγκέντρωση των εγκαταστάσεων για τους τουρίστες μπορεί επίσης να οδηγήσει σε θετικές περιβαλλοντικές συνέπειες. Η οπτική ρύπανση δύναται να περιορισθεί σε μια μικρή περιοχή και η απαραίτητη περιβαλλοντική υποδομή (συλλογή των αποβλήτων) μπορεί να εφαρμοστεί με σχετικά χαμηλές επενδύσεις. Η διαταραχή της φύσης, της χλωρίδας και της πανίδας μπορεί να είναι μια άλλη συνέπεια της εμφάνισης των καταλυμάτων. Λόγω της παραγωγής θορύβου, φωτισμού και φυσικών εμποδίων μπορεί να καταστεί δύσκολο για τα ζώα να διασχίσουν τις φυσικές περιοχές και να βγουν στην ακτή. Ιδιαιτέρως τα ξενοδοχεία προκαλούν τέτοιου είδους εμπόδια. Τα μπανγκαλόου ή τα εξοχικά σπίτια έχουν συνήθως εγκατασταθεί σε μεγάλες εκτάσεις πράσινου, τις οποίες χρησιμοποιούν τα τοπικά ζώα ως χώρους προσπέλασης. Οι χώροι κατασκήνωσης είναι πιο εποχικοί και μπορούν να μετατραπούν σε φυσικές εκτάσεις σχετικά εύκολα. Η διαμόρφωση τοπίων γύρω από τα θέρετρα πολυτέλειας έχει επίσης επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα, παραδείγματος χάριν λόγω της χρήσης φυτοφαρμάκων ή της χρήσης υπερβολικής ποσότητας νερού. Επιπλέον, τα θέρετρα χρησιμοποιούν συχνά εξωτικά φυτά στους κήπους που θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να βλάψουν το τοπικό οικοσύστημα. Ειδικά η διαχείριση των καταλυμάτων στις φυσικές ή αγροτικές περιοχές θα πρέπει να σχεδιάζεται με προσεκτικό τρόπο. Από την άλλη, όταν σχεδιάζεται σωστά, η αρχιτεκτονική τοπίων και κήπων μπορεί να διευκολύνει την τοπική βιοποικιλότητα και ακόμη και την αποκατάσταση των αλλοιωμένων και διαβρωμένων τοπίων (που οφείλεται, για παράδειγμα, στην κακή αγροτική δραστηριότητα ή την αποψίλωση δασών). Προκειμένου να επιτευχθούν βιώσιμα τουριστικά θέρετρα, είναι ουσιαστικό να αναπτύξει κανείς έναν αποτελεσματικό τοπικό σχεδιασμό και να ορισθούν οι κατάλληλοι αρχιτεκτονικοί κανονισμοί για την περιοχή. Συχνά, οι νομικές απαιτήσεις δεν εφαρμόζονται λόγω της πρακτικής της δωροδοκίας και της έλλειψης ενδιαφέροντος από τον τοπικό πληθυσμό. Ο κακός προγραμματισμός εντούτοις μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερου επιπέδου τουριστική εμπειρία και σε μικρότερα οικονομικά οφέλη (π.χ. επιπρόσθετη κίνηση στους δρόμους ή κυκλοφοριακές συμφορήσεις). Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες μπορούν να απευθυνθούν στις τοπικές κυβερνήσεις και τους συνεταίρους τους σχετικά με αυτά τα θέματα. Πιστοποίηση βιωσιμότητας Τα ξενοδοχεία και άλλοι τύποι καταλυμάτων μπορούν να λάβουν τα μέτρα τους ώστε να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και νερού καθώς και το ποσοστό των αποβλήτων. Οι τουρίστες μπορούν να βοηθήσουν στην πρακτική αυτή με τη χρήση λιγότερων ντους, με το να επαναχρησιμοποιούν τις πετσέτες τους και με τη μειωμένη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, θέρμανσης και κλιματισμού. Μόνον ένας μικρός αριθμός καταλυμάτων διαθέτει πιστοποίηση βιωσιμότητας. Μια τέτοια πιστοποίηση μπορεί να ληφθεί από μια επιχείρηση τουρισμού για την ενεργό δράση της στη μείωση των αρνητικών συνεπειών των δραστηριοτήτων της στο φυσικό ή/και κοινωνικό περιβάλλον. Με ένα πιστοποιητικό βιωσιμότητας και οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών αλλά και οι καταναλωτές μπορούν εύκολα να καθορίσουν ποια καταλύματα ή άλλα προϊόντα είναι πραγματικά βιώσιμα.


65

Τα περισσότερα πιστοποιητικά βιωσιμότητας εστιάζουν στο περιβάλλον (οικολογικές ετικέτες). Στην Ευρώπη είναι ευρέως γνωστά το Green Key27 για τα καταλύματα και η γαλάζια σημαία για τις παραλίες και τις μαρίνες. Μόνο στην Ευρώπη υπάρχουν περίπου 60 πιστοποιητικά. Δεν είναι όλοι καλής ποιότητας καθώς τα κριτήριά τους μπορεί να είναι «αδύναμα» ή μπορεί να μη λειτουργούν όλα με ανεξάρτητους τοπικούς ελεγκτές. Το 2004 ιδρύθηκε μια οργάνωση που περιλαμβάνει τα κορυφαία 10 Ευρωπαϊκά πιστοποιητικά βιωσιμότητας με το όνομα VISIT (Εθελοντικές Πρωτοβουλίες για τον Βιώσιμο Τουρισμό)28. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει το δικό της Ευρωπαϊκό Οικολογικό Σήμα για τα ξενοδοχεία και τις κατασκηνώσεις, το λεγόμενο «Λουλούδι»29. Αυτό το σήμα αποδίδεται επίσης και σε πολλές άλλες ομάδες προϊόντων, όπως η γραφική ύλη και τα προϊόντα καθαρισμού. Βραβείο Travelife για ξενοδοχεία Δεδομένου ότι τα περισσότερα πιστοποιητικά δεν περιλαμβάνουν κοινωνικά κριτήρια και λόγω του ότι πολλοί προορισμοί δεν διαθέτουν το δικό τους πιστοποιητικό βιωσιμότητας, το Travelife έχει αναπτύξει ένα σύστημα πιστοποίησης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών για να αξιολογούν τα καταλύματα και τους λοιπούς προμηθευτές: το αποκαλούμενο σύστημα βιωσιμότητας Travelife για ξενοδοχεία και καταλύματα30. Μετά από μια αρχική αυτό-αξιολόγηση τα ξενοδοχεία μπορούν να ζητήσουν να γίνει ο σχετικός έλεγχος. Αυτός διεξάγεται από επικυρωμένους ανεξάρτητους (τρίτους) ελεγκτές. Οι πληροφορίες έπειτα μοιράζονται σε όλους τους συμμετέχοντες διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών και τα ταξιδιωτικά γραφεία. Τα ξενοδοχεία μετά την αξιολόγηση μπορούν να λάβουν χάλκινο, ασημένιο ή χρυσό πιστοποιητικό Travelife, το οποίο δημοσιεύεται από τους συμμετέχοντες διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών.

Το Παγκόσμιο Συμβούλιο για τον Βιώσιμο Τουρισμό Σε διεθνές επίπεδο, διάφορες «ηγέτιδες» οργανώσεις (συμπεριλαμβανομένου του Travelife) σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη (UNEP31 και Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού των ΗΕ) έχουν ιδρύσει το Παγκόσμιο Συμβούλιο για τον Βιώσιμο Τουρισμό. Αυτή η οργάνωση θα αξιολογήσει και θα αναγνωρίσει τις υφιστάμενες πιστοποιήσεις βάσει των κοινά συμφωνηθέντων παγκόσμιων προτύπων. Αυτή η λεγόμενη «διαδικασία πιστοποίησης» θα εξετάσει επίσης, ως δείκτες, την ποιότητα και τον τύπο των προτύπων καθώς επίσης και τη διαδικασία ελέγχου και απόδοσης βραβείων. Παρόμοιοι διεθνείς οργανισμοί υπάρχουν ήδη για τα δάση (FSC = Συμβούλιο Δασικής Διαχείρισης) και τους θαλάσσιους οργανισμούς (MSC = Συμβούλιο Θαλάσσιας Διαχείρισης).

27 «Πράσινο Κλειδί» 28 Voluntary Initiatives for Sustainability in Tourism 29 European Flower 30 Travelife Sustainability System for Hotels and Accommodations 31 United Nations Environment Programme


66

6.2 Εστίαση Είναι προτιμότερο να σερβίρονται στους τουρίστες τρόφιμα που παράγονται τοπικά. Αυτή η πρακτική ενισχύει την τοπική οικονομία μέσω της προμηθευτικής αλυσίδας παραγωγής τροφίμων, της διανομής και των πωλήσεών τους. Υποστηρίζει επίσης τις παραδοσιακές θέσεις εργασίας και δημιουργεί νέες ευκαιρίες απασχόλησης. Περιορίζει τη διαρροή του τουριστικού εισοδήματος με την αποφυγή της εισαγωγής (ξένων) τροφίμων. Επιπλέον, μειώνει την απόσταση που «διανύουν» τα τρόφιμα32, δηλαδή την απόσταση μεταξύ του τόπου παραγωγής τροφίμων έως το τελικό σημείο της κατανάλωσής τους, εξοικονομώντας μέσα μεταφοράς και ενέργεια. Εντούτοις, τα τοπικά παραγόμενα τρόφιμα δεν ανταποκρίνονται πάντα στις προσδοκίες των τουριστών. Η ποιότητα μπορεί να είναι κατώτερη από τα προϊόντα που καταναλώνονται στο σπίτι. Μερικές φορές, όταν η τουριστική κίνηση αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, η προσφορά και η διανομή τοπικών τροφίμων δεν συμβαδίζουν πάντα με την τουριστική ζήτηση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις διαθέσιμων τροφίμων για τους ντόπιους και συνεπώς σε αύξηση της τιμής των τροφίμων. Επιπλέον, είναι σημαντικό τα ξενοδοχεία να μην προσφέρουν απειλούμενα με εξαφάνιση είδη, όπως διάφορα είδη ψαριών. Τα ξενοδοχεία συχνά χρεώνουν λιγότερο για τη στέγαση και πραγματοποιούν τα κέρδη τους από τις υψηλότερες τιμές σε πρόσθετες υπηρεσίες, τρόφιμα και ποτά. Επομένως, συχνά δεν ενθαρρύνουν τους φιλοξενούμενούς τους να γευματίζουν εκτός ξενοδοχείου, περιορίζοντας έτσι τις ευκαιρίες για τους τοπικούς επιχειρηματίες να ωφεληθούν από τον τουρισμό. Είναι προφανές ότι ειδικά η προσφορά όπου περιλαμβάνονται τα πάντα στην τιμή (all-inclusive) έχει τις συνέπειές της για την τοπική επιχειρηματικότητα.

6.3 Ενθύμια Μερικά ενθύμια παράγονται μαζικά και εισάγονται προς πώληση στους προορισμούς. Άλλα ενθύμια παράγονται χειρονακτικά στον ίδιο τον προορισμό. Η αγορά των τοπικά παραγόμενων ενθυμίων μπορεί να ενισχύσει τη συντήρηση των παραδοσιακών δεξιοτήτων βιοτεχνίας και να υποστηρίξει την τοπική απασχόληση. Τα ενθύμια μπορούν να παραχθούν κατά τη διάρκεια της χαμηλής τουριστικά περιόδου και να πωληθούν κατά τη διάρκεια της υψηλής τουριστικά περιόδου, κάτι που βοηθά να αποφευχθεί η εποχικότητα της απασχόλησης. Σε μερικές περιπτώσεις είναι ωφέλιμο για την τοπική οικονομία να προσαρμοστούν τα ενθύμια και τα χειροποίητα αντικείμενα στις ανάγκες και προτιμήσεις των επισκεπτών τουριστών. Παραδείγματος χάριν, μειώνοντας το μέγεθος των αντικειμένων προκειμένου να διευκολυνθεί η μεταφορά τους στο σπίτι. Επιπλέον, οι τοπικοί καλλιτέχνες μπορούν να σχεδιάσουν νέα και ελκυστικά ενθύμια, βασισμένα σε τοπικά υλικά και παραδόσεις, κάτι που αποτελεί ένα ακόμα ερέθισμα για την τοπική οικονομία. Η εξαγωγή των ενθυμίων που παράγονται τοπικά μπορεί να υποκινήσει τη διεθνή ζήτηση για αυτά τα αντικείμενα, η οποία ενδέχεται να ωθήσει σημαντικά την τοπική παραγωγή. Στο Μπαλί παραδείγματος χάριν, χιλιάδες καλλιτέχνες και έμποροι απασχολούνται στην εξαγωγή «των ενθυμίων» σε καταστήματα των χωρών των τουριστών. Σε αυτήν την περίπτωση, ο τουρισμός υποκινεί την τοπική παραγωγή και τις εξαγωγές (χρησιμοποιώντας την υψηλή καλλιτεχνική παράδοση του Μπαλί).

32 food mileage


67

Παρ’όλα αυτά, μερικά ενθύμια παράγονται παράνομα με τη χρήση υλικών που προέρχονται από προστατευμένα ζώα ή φυτά (π.χ. χελώνα, ελεφαντόδοντο, κοράλλια, ορχιδέες, κλπ.). Η αγορά και εισαγωγή προϊόντων που παράγονται από είδη απειλούμενα με εξαφάνιση αποτελεί ποινική παράβαση, βάσει διεθνών κανονισμών. Η τουριστική ζήτηση για αυτά τα αντικείμενα μπορεί να προσελκύσει την παραγωγή και πώλησή τους από τους ντόπιους. Ομοίως, λόγω της τουριστικής ζήτησης, οι ντόπιοι μπορεί να ενθαρρυνθούν να πωλήσουν ιστορικά χειροποίητα αντικείμενά τους. Μερικές φορές οι ντόπιοι συμμετέχουν ακόμη και στην κλοπή αρχαιολογικών θησαυρών προκειμένου να τους πωλήσουν σε τουρίστες. Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες και οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών παίζουν σημαντικό ρόλο στην πληροφόρηση των τουριστών για το τι συμβαίνει στους τόπους προορισμού. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα μη παραδοσιακά προϊόντα και υπηρεσίες προσφέρονται στους τουρίστες. Παραδείγματος χάριν, ο ιματισμός στα μέτρα των τουριστών, η αντιγραφή έργων ζωγραφικής, οι ορθοδοντικές θεραπείες, οι αποκαταστάσεις βλέφαρων, κ.λπ. Αυτές οι υπηρεσίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως θετική εξέλιξη, δεδομένου ότι διατίθενται περισσότερα χρήματα στην τοπική οικονομία.

6.4 Κρουαζιέρες Οι κρουαζιέρες είναι η μορφή διακοπών που λαμβάνει κυρίως χώρα σε σκάφος. Ένα κρουαζιερόπλοιο παρέχει στέγαση και μεταφορά, με πολλές δυνατότητες για ψυχαγωγία. Ένα κρουαζιερόπλοιο είναι σαν χωριό εν πλω, με 3.000 επιβαίνοντες κατοίκους κατά μέσο όρο. Όλες οι θάλασσες και όλοι οι ωκεανοί είναι εν δυνάμει χώροι επίσκεψης, αλλά οι δημοφιλέστεροι προορισμοί είναι η Καραϊβική και η Μεσόγειος. Κοινωνικοοικονομικές συνέπειες Οι κρουαζιέρες ενισχύουν την τοπική οικονομία λόγων των αμοιβών για τη χρήση λιμένων, των φόρων στις τοπικές αγορές και υπηρεσίες όπως οι καπετάνιοι, τα ρυμουλκά, η διάθεση αποβλήτων, και η παροχή καυσίμων και καθαρού νερού. Οι επισκέψεις με τα κρουαζιερόπλοια ενισχύουν τα έσοδα τοπικών τουριστικών αξιοθέατων, εστιατορίων, καταστημάτων, τοπικών τεχνών, ενθυμίων και εκδρομών. Εντούτοις, οι περισσότερες από τις εν πλω προμήθειες αγοράζονται στη χώρα της αναχώρησης, προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα ορισμένο ποιοτικό επίπεδο. Στους τοπικούς λιμένες αγοράζονται μόνο τα φρέσκα λαχανικά και φρούτα. Στην ξηρά, οι επιβάτες ξοδεύουν συνήθως πολύ λιγότερο από τους κανονικούς τουρίστες δεδομένου ότι δεν κάνουν χρήση στέγασης και λαμβάνουν τα περισσότερα από τα γεύματά τους στο σκάφος. Μερικοί τουρίστες δεν βγαίνουν ποτέ από το σκάφος δεδομένου ότι το ίδιο το σκάφος αποτελεί τον κύριο λόγο επιλογής αυτού του είδους διακοπών. Ωστόσο, υπάρχουν και τουρίστες που βλέπουν τη σύντομη εξοικείωσή τους με έναν προορισμό ως το πρώτο στάδιο επιστροφής τους για διακοπές στο μέλλον. Οι νέοι προορισμοί μπορούν να ωφεληθούν σχετικά γρήγορα από τον τουρισμό κρουαζιέρας δεδομένου ότι δεν υπάρχει ανάγκη για μεγάλες επενδύσεις σε στέγαση και σε τοπικό ανθρώπινο δυναμικό. Από την άλλη βέβαια, οι διαδρομές κρουαζιέρας μπορούν εύκολα να αλλάξουν, οδηγώντας σε υψηλού βαθμού αβεβαιότητα για τον προορισμό, ειδικά όταν γίνονται (κρατικές και ιδιωτικές) επενδύσεις εν αναμονή της έλευσης των κρουαζιερόπλοιων και των επιβατών τους. Περιβαλλοντικές συνέπειες Η σημαντικότερη αρνητική επίπτωση από τον τουρισμό με κρουαζιερόπλοιο οφείλεται στην αποβολή μολυσμένου νερού στη θάλασσα. Ένα μέσο κρουαζιερόπλοιο με περίπου 3.000 επιβάτες παράγει διπλάσια ποσότητα «γκρίζου νερού» (λόγω των νεροχυτών, των ντους και των πλυντηρίων) από ό,τι παράγουν οι ταξιδιώτες στο σπίτι τους. Δεν υπάρχουν περιορισμοί για την απόρριψη του γκρίζου


68

νερού, παρόλο που περιέχει χημικές ουσίες από προϊόντα καθαρισμού, σαπούνια και απορρυπαντικά πλυντηρίου. Το «μαύρο νερό» (νερό λυμάτων από τις τουαλέτες) μπορεί να απορριφθεί σε διεθνή ύδατα δεδομένου ότι δεν προκαλεί σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση. Κατά την προσέγγιση στην ακτή, τα σκάφη πρέπει να φιλτράρουν το νερό προτού το απορρίψουν. Τα ύδατα υδροσυλλεκτών (νερό που έχει εισέλθει στο κύτος λόγω διαρροής) περιέχει καύσιμα/πετρέλαιο και άλλες χημικές ουσίες. Αυτά τα ύδατα συχνά απορρίπτονται στη θάλασσα για εξοικονόμηση χρημάτων, κάτι που αντιτίθεται στους διεθνείς κανονισμούς. Ένα μέσο κρουαζιερόπλοιο παράγει περίπου τη διπλή ποσότητα στερεών αποβλήτων ανά άτομο ανά ημέρα από την ποσότητα που παράγουν οι ίδιοι οι ταξιδιώτες στο σπίτι τους. Αυτά τα (τοξικά) απόβλητα θα πρέπει να αποβληθούν σε χερσαίες εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων. Τα απόβλητα που απορρίπτονται στη θάλασσα ενδέχεται να είναι επιβλαβή για τη θαλάσσια ζωή. Τα θαλασσοπούλια μπορεί και να δηλητηριαστούν από τις χημικές ουσίες που βρίσκονται στη θαλάσσια λεία τους, και οι θαλάσσιες χελώνες μπορεί να περάσουν τις πλαστικές σακούλες για μέδουσες, και να τις καταπιούν με μοιραίες συνέπειες. Στις πολικές περιοχές, τα απόβλητα μπορεί να είναι ακόμα πιο επικίνδυνα επειδή τα πολικά οικοσυστήματα είναι ακόμα πιο τρωτά λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών (σε σύγκριση με αυτά των ορεινών περιοχών). Τα κρουαζιερόπλοια καταναλώνουν πολλή ενέργεια για κίνηση, φωτισμό, θέρμανση και κλιματισμό. Ένα μέσο κρουαζιερόπλοιο με 3.000 επιβάτες προκαλεί τόση ατμοσφαιρική ρύπανση όση περίπου προκαλούν 12.000 αυτοκίνητα. Η κύρια αιτία είναι ο τύπος της χρησιμοποιούμενης ενέργειας: βαρύ πετρέλαιο, που δεν επιτρέπεται στα κοινά αυτοκίνητα. Ακόμη και δεμένα στο λιμάνι, τα πλοία παράγουν εκπομπές ισόποσες με τις εκπομπές από την οδήγηση 4.000 αυτοκινήτων γύρω από την περιοχή του λιμένα. Στο λιμάνι οι μεγάλες μηχανές σταματούν να λειτουργούν. Οι μικρότερες, ωστόσο, μηχανές ντίζελ και ατμού συνεχίζουν να παράγουν ενέργεια για τον κλιματισμό, τα ψυγεία, τα φώτα, τις αντλίες κ.λπ. Η ρύπανση αυτή μπορεί να αποφευχθεί με την ενεργειακή τροφοδότηση από το δίκτυο της ακτής. Κάτι τέτοιο είναι εφικτό στους περισσότερους λιμένες των Ηνωμένων Πολιτειών. Εντούτοις, παρά τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έως σήμερα αυτό δεν είναι δυνατό παρά μόνο σε λίγους Ευρωπαϊκούς λιμένες.


6. Καταλύματα


Καταλύματα

6.1 Πολιτική βιώσιμων καταλυμάτων

Η επιχείρηση έχει αναπτύξει και εφαρμόσει μακροχρόνια στρατηγική (με στόχους και χρονοδιαγράμματα) για να βελτιώσει τη βιωσιμότητα των συνεργαζόμενων καταλυμάτων της.

6.2 Ενημέρωση των καταλυμάτων

Η επιχείρηση ενημερώνει ξεκάθαρα και ενεργά τους στόχους και τις απαιτήσεις της υπέρ της βιωσιμότητας σχετικά με τη στέγαση σε συνεργαζόμενα και άλλα σχετικά καταλύματα.


69

6.3 Πιστοποιημένα καταλύματα

Κατά την επιλογή καταλυμάτων η επιχείρηση ευνοεί τα καταλύματα με διεθνώς αναγνωρισμένη πιστοποίηση (π.χ. αναγνωρισμένα από το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Βιώσιμου Τουρισμού

33) ή/και πιστοποίηση Travelife. Το

ποσοστό των πιστοποιημένων επιχειρήσεων ανά διανυκτέρευση καταμετρείται, μεγαλώνει και υπερβαίνει τον μέσο όρο της αγοράς.


Οι βασικοί/στάνταρ όροι βιωσιμότητας περιλαμβάνονται (άμεσα ή έμμεσα) σε όλα τα συμβόλαια με τους προμηθευτές στέγασης (π.χ. για την παιδική εργασία, κατά της διαφθοράς και της δωροδοκίας, υπέρ της διαχείρισης αποβλήτων και της προστασίας της βιοποικιλότητας).

6.5

Διανομή των προτύπων και των οδηγιών «καλών πρακτικών»

Τα πρότυπα καλών πρακτικών (π.χ. Travelife) και άλλες οδηγίες προς μια πιο βιώσιμη διαχείριση (π.χ. εγχειρίδια κατάρτισης) διανέμονται στα πιο δημοφιλή καταλύματα.

6.6 Βασική αξιολόγηση/ αυτο-αξιολόγηση

Τα συνεργαζόμενα καταλύματα καλούνται να κάνουν τακτική αυτο-αξιολόγηση της επιχείρησής τους και να μοιράζονται τις πληροφορίες με τους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών (π.χ. μέσω του Συστήματος Βιωσιμότητας Travelife για ξενοδοχεία ή άλλα αναγνωρισμένα προγράμματα).

6.7 Συμμετοχή στην κατάρτιση/ εκπαίδευση

Τα συνεργαζόμενα καταλύματα ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε τοπικά, πανεθνικά ή διεθνή μαθήματα κατάρτισης και εκπαίδευσης σε θέματα βιωσιμότητας (σε περίπτωση που προσφέρονται στον προορισμό).

6.8 Συλλογικές δράσεις

Η επιχείρηση υποστηρίζει (όταν της ζητηθεί) συλλογικές πρωτοβουλίες με άλλους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών για την προώθηση της βιωσιμότητας στα καταλύματα σε συγκεκριμένους προορισμούς.

6.9 Κίνητρα

Προσφέρονται κίνητρα στα καταλύματα που συμμετέχουν ενεργά υπέρ της βιωσιμότητας (π.χ. οικονομικά κίνητρα, όροι συμβολαίου ή διαφημιστικά οφέλη, όπως οικολογικά λογότυπα/διακριτικά).

Συγκεκριμένες πολιτικές

6.10 Παιδική και καταναγκαστική εργασία

Η επιχείρηση δεν επικοινωνεί άμεσα ούτε έμμεσα με καταλύματα που εμπλέκονται σε καταναγκαστική εργασία ή που απασχολούν παιδιά σε εργασίες που απευθύνονται σε ενήλικες. Υπάρχουν ειδικά ωράρια και συνθήκες εργασίας για τα παιδιά (άνω των 14 ετών) που εργάζονται στην επιχείρηση, σύμφωνα με τη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού ή/και τη σύμβαση 138 της ΔΟΕ. Αυτός ο όρος αναφέρεται στο συμβόλαιο με το κατάλυμα.

6.11 Ενθύμια που παράγονται τοπικά

Τα καταλύματα ενθαρρύνονται να προσφέρουν ενθύμια που παράγοντα τοπικά ή/και με βιώσιμο τρόπο.

33 Global Sustainable Tourism Council.


70

6.12

Καταλύματα που σέβονται και αναδεικνύουν την τοπική αρχιτεκτονική, το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά

Η επιχείρηση προτιμά καταλύματα και εστιατόρια που ενσωματώνουν στοιχεία της τοπικής τέχνης, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Παράλληλα, σέβονται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας των τοπικών κοινωνιών (λαμβάνοντας υπόψη την τιμή, την άνεση και άλλα κριτήρια επιλογής).

6.13

Αναφορά στα συμβόλαια για τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών

Τα συμβόλαια στέγασης περιλαμβάνουν όρους που δίνουν τη δυνατότητα στους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών να λύσουν πρόωρα τη συμφωνία εάν ο προμηθευτής στέγασης δεν λαμβάνει επαρκή μέτρα για να αποτρέψει τη σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών.

6.14 Πόροι των τοπικών κοινοτήτων

Οι ξεκάθαρες αποδείξεις ότι τα συνεργαζόμενα καταλύματα θέτουν σε κίνδυνο την παροχή ή την ποιότητα βασικών υπηρεσιών σε γειτονικές κοινότητες, όπως η τροφή, το νερό, η πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, ή ακόμα ότι τις μολύνουν, αποτελούν λόγο λήξης της συνεργασίας.

6.15 Τοπικό φαγητό, αλληλέγγυο εμπόριο

Τα καταλύματα ενθαρρύνονται να αγοράζουν και να χρησιμοποιούν τοπικά τρόφιμα, τα οποία παράγονται με βάση τις αρχές του αλληλέγγυου εμπορίου και της βιωσιμότητας.

6.16 Βιοποικιλότητα

Από τα συνεργαζόμενα καταλύματα ζητείται να περιορίσουν την αρνητική τους επίδραση στην τοπική και την παγκόσμια βιοποικιλότητα όπου αυτό είναι εφικτό (π.χ. να μη σερβίρουν είδη που απειλούνται με εξαφάνιση).

7. Βιώσιμες Εκδρομές

Από όλα τα προσφερόμενα σε ένα πακέτο διακοπών, οι εκδρομές και η ψυχαγωγία επιφέρουν τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στον τόπο προορισμού. Προτού ορίσουμε τον ρόλο της επιχείρησής σας σε αυτό το ζήτημα και σας δώσουμε πιθανούς τρόπους βελτίωσης, σας περιγράφουμε στη συνέχεια διάφορους τύπους εκδρομών.

7.1 Ήλιος, θάλασσα, κολύμβηση με αναπνευστήρα και κατάδυση Οι δραστηριότητες στην παραλία και τον ωκεανό είναι μάλλον βιώσιμες πρακτικές. Εντούτοις, ορισμένες δραστηριότητες με την επωνυμία «ήλιος και θάλασσα» μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα. Τα σκουπίδια στην παραλία, ειδικά τα πλαστικά, είναι εξαιρετικά επικίνδυνα για τα ζώα που πιθανώς να τα μασήσουν. Επιπλέον, η μόλυνση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα οι παραλίες να μην αποτελούν πια πόλο έλξης για τους τουρίστες και να προσελκύσουν αρουραίους που σκορπίζουν παντού τα


71

σκουπίδια και επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο το οικοσύστημα. Η οδήγηση μοτοσικλέτας στην παραλία και στους αμμόλοφους βλάπτει τα τρωτά οικοσυστήματα. Η διάβρωση που προκαλείται από τα μηχανοκίνητα οχήματα βλάπτει τα υφιστάμενα φυσικά φράγματα που προστατεύουν από την άνοδο των υδάτων. Οι ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις στις παραλιακές περιοχές ενδέχεται να ενοχλήσουν τα πουλιά που έχουν τις φωλιές τους στο έδαφος ενώ βλάπτουν επίσης και την κατασκευή φωλιών των θαλάσσιων χελωνών. Παρομοίως, σημαντικά προβλήματα ενδέχεται να εμφανιστούν στις παράκτιες περιοχές. Η κολύμβηση με αναπνευστήρα, η κατάδυση και η χρήση σκαφών ίσως βλάψουν τους κοραλλιογενείς υφάλους Αυτό συμβαίνει όταν, για παράδειγμα, οι άνθρωποι πιάνουν τα κοράλλια, οι βάρκες ακουμπούν στους υφάλους ή αγκυροβολούν σε αυτούς. Το κοράλλι είναι πολύ ευάλωτο και αναπτύσσεται με αργούς ρυθμούς. Επίσης, οι άνθρωποι που συλλέγουν τα κοράλλια και τα κοχύλια ενδεχομένως να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή ορισμένων ειδών ζώων. Τέλος, το τάισμα των ψαριών μπορεί να διαταράξει την κανονική τους συμπεριφορά και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επιθετική στάση εκ μέρους τους.

7.2 Πεζοπορία, ορειβασία & ποδηλασία Σε μερικές περιπτώσεις οι φτωχότερες ορεινές περιοχές που οι άνθρωποι επισκέπτονται για ορειβασία εξελίχθηκαν σε δημοφιλή δραστηριότητα με ιδιαίτερη συνεισφορά στην τοπική οικονομία. Κοινωνικές συνέπειες Η αναρρίχηση και η ορειβασία στα βουνά απαιτεί ειδικευμένο προσωπικό υποστήριξης όπως μάγειρες και αχθοφόρους. Δυστυχώς, οι άνθρωποι αυτοί συχνά πληρώνονται ανεπαρκώς και δεν υπόκεινται σε νομική προστασία. Οι συνθήκες εργασίας τους είναι συχνά επικίνδυνες. Οι αχθοφόροι δεν έχουν τον κατάλληλο ιματισμό ούτε εξοπλισμό και αναγκάζονται να μεταφέρουν υπέρβαρα φορτία, γεγονός που οδηγεί σε σοβαρά και μερικές φορές μοιραία προβλήματα υγείας και ασφάλειας. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Σε γενικές γραμμές η πεζοπορία, η ορειβασία και η ποδηλασία στα βουνά είναι δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον. Στις περισσότερες προστατευόμενες ζώνες οι δραστηριότητες αυτές λαμβάνουν μέρος σε δεδομένες διαδρομές. Στην πραγματικότητα, η μεγαλύτερη ζημιά στο περιβάλλον προέρχεται από την κατασκευή και τη συντήρηση αυτών των διαδρομών (π.χ. κατολισθήσεις και διάβρωση εδάφους). Εντούτοις, μπορεί να προκύψει σοβαρή ζημιά όταν οι οδοιπόροι περιπλανιούνται εκτός της διαδρομής αυτής και ξεπερνούν τη φέρουσα ικανότητα των γύρω περιοχών. Αυτό επιδρά αρνητικά στη σύνθεση του εδάφους, της χλωρίδας και της πανίδας. Τότε, τα είδη υψηλής αντοχής υπερβαίνουν τα πιο τρωτά και σπάνια είδη, ενώ μπορεί να επέλθει σημαντική διάβρωση. Η ποδηλασία στο βουνό είναι ένα άθλημα που πραγματοποιείται συνήθως στις ορεινές περιοχές, όπου το έδαφος είναι πολύ τρωτό λόγω της ύπαρξης λεπτού άνω στρώματος εδάφους και της ευάλωτης βλάστησης στις υψηλότερες αυτές περιοχές. Η ζήτηση των τουριστών για καυτά ντους και μαγειρευμένες τροφές συνεπάγεται μεγάλη χρήση ξύλου και - κατά συνέπεια - διάβρωση στις ορεινές περιοχές. Κάτι τέτοιο, μπορεί να αποτραπεί μόνο εάν προωθηθεί η χρήση εναλλακτικών καυσίμων όπως η κηροζίνη. Οι αναρριχητές προτιμούν συνήθως βράχους χωρίς βλάστηση επειδή είναι λιγότερο επικίνδυνοι κατά την αναρρίχηση. Γι’ αυτόν τον λόγο, η βλάστηση αφαιρείται από τις διαδρομές αναρρίχησης. Ειδικά σε μεγάλο υψόμετρο, τα απορρίμματα που αφήνονται προκαλούν υψηλά επίπεδα ρύπανσης στη χλωρίδα, την πανίδα και το νερό. Το ποσοστό του νερού είναι αρκετά χαμηλό στις υψηλότερες περιοχές, γεγονός που περιορίζει τη διαθεσιμότητα του νερού για ντους και τουαλέτες. Συνεπώς,


72

μπορεί να προκύψουν σοβαρά προβλήματα υγιεινής. Αυτό μπορεί να γίνει αιτία προστριβής μεταξύ των τουριστών και των τοπικών κοινοτήτων για τη χρήση των υδάτινων πόρων.

7.3 Εξορμήσεις στην άγρια φύση Ο τουρισμός στην άγρια φύση είναι μια μορφή τουρισμού κατά τη διάρκεια του οποίου ο τουρίστας μπορεί να παρατηρήσει τα άγρια ζώα στα φυσικά τους ενδιαιτήματα τους. Παραδείγματος χάριν, κάνοντας σαφάρι με τζιπ στην Αφρική, αλλά και παρατηρώντας τις φάλαινες ή τους κροκόδειλους από βάρκες, ή διασχίζοντας τις ζούγκλες, όπου οι τουρίστες ανακαλύπτουν την άγρια φύση. Σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες αυτές οι δραστηριότητες αποτελούν σημαντική πηγή εισοδήματος, και επομένως είναι ένας σημαντικός λόγος προστασίας των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση. Μια σημαντική αρνητική συνέπεια του τουρισμού στην άγρια φύση είναι η ενόχληση των ζώων. Τα ζώα ενδεχομένως να εγκαταλείψουν την περιοχή. Κάποια μπορεί να επιστρέψουν μετά από λίγο. Άλλα είδη, όμως, εγκαταλείπουν την περιοχή δια παντός. Οι πρώτες συναντήσεις με τους τουρίστες είναι αυτές που ασκούν τη μεγαλύτερη επίδραση. Ενδεχομένως τα ζώα να συνηθίσουν τους επισκέπτες και να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους, αποφεύγοντάς τους, παραδείγματος χάριν. Επίσης, ορισμένα ζώα προσεγγίζουν τους τουρίστες για τροφή, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε επιθετική συμπεριφορά ενάντια στους επισκέπτες και μεταβολή της κανονικής τους συμπεριφοράς. Τα πιο συνηθισμένα μέσα μεταφοράς για σαφάρι είναι τα τζιπ και άλλα μηχανοκίνητα οχήματα. Για λόγους ασφάλειας και πρακτικότητας δεν υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις. Πέραν της διαταραχής που προκαλείται από τον θόρυβο, τα οχήματα αυτά προκαλούν ζημιά στη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής. Οι στρωμένοι (ή μη) δρόμοι δημιουργούν όρια στα ενδιαιτήματα, τα μηχανοκίνητα σκάφη που χρησιμοποιούνται για την παρατήρηση των φαλαινών δημιουργούν θόρυβο και υποθαλάσσια διαταραχή. Τα ευαίσθητα θαλάσσια θηλαστικά μπορεί εύκολα να κλονισθούν και να αποπροσανατολισθούν. Κατά τη διάρκεια των εκδρομών στην άγρια φύση, οι ολονύκτιες παραμονές λαμβάνουν συχνά χώρα σε περιοχές φυσικού πλούτου. Η συλλογή ξύλου για το μαγείρεμα και το άναμμα της φωτιάς μπορεί να έχει επιπτώσεις στην οικολογική ισορροπία. Προφανώς, τα σκουπίδια θα πρέπει να μαζευτούν. Εάν δεν υπάρχουν υγειονομικές εγκαταστάσεις, τα ανθρώπινα περιττώματα ενδέχεται να μολύνουν τα επιφανειακά και τα υπόγεια ύδατα.

7.4 Γκολφ Το γκολφ είναι μια μακροχρόνια οικονομική δραστηριότητα λόγω του ότι είναι σχετικά μεγάλη και δαπανηρή επένδυση. Όταν ένα γήπεδο του γκολφ βρίσκεται σε σωστή τοποθεσία, είναι κατάλληλα σχεδιασμένο και διατηρείται σωστά μπορεί να φέρει άνοδο στην αγορά ενός προορισμού. Μπορεί επίσης να δημιουργήσει ελκυστικό τοπίο με μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας και να λειτουργήσει ως μέσο μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα μέσω ενός προγράμματος δενδροφύτευσης. Εντούτοις, ένα γήπεδο του γκολφ επιφέρει σημαντικές χωροταξικές επιπτώσεις και επηρεάζει το φυσικό ή/και γεωργικό περιβάλλον. Με την κατασκευή ενός γηπέδου γκολφ η ενδημική βλάστηση ενδέχεται να αντικατασταθεί από εξωτικά είδη και να διαταραχθούν οι φυσικοί κύκλοι υδάτων. Επιπλέον, το τοπικό τοπίο δεν λαμβάνεται πάντα υπόψη και αυτό συνεπάγεται τη λανθασμένη ενσωμάτωση του γηπέδου γκολφ στον περιβάλλοντα χώρο.


73

Το πότισμα των γηπέδων γκολφ μπορεί να αποδειχθεί πολύ προβληματικό. Το γρασίδι χρειάζεται πολλή υγρασία προκειμένου να διατηρηθεί. Πολλά γήπεδα, όμως, βρίσκονται σε θερμές και ξηρές περιοχές όπου υπάρχει έλλειψη νερού κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Συχνά, η παράμετρος αυτή δίνει αφορμή για προστριβές μεταξύ των ιδιοκτητών του γηπέδου γκολφ και των ντόπιων. Πολλά γήπεδα γκολφ χρησιμοποιούν χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα για προστασία από τα έντομα και τις ασθένειες. Όταν αυτά τα χημικά καταλήγουν στα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα δημιουργείται άλγη που προκαλεί τον θάνατο άλλων οργανισμών και επηρεάζει αρνητικά το οικοσύστημα στον περιβάλλοντα χώρο.

7.5 Μηχανοκίνητος αθλητισμός Ο μηχανοκίνητος αθλητισμός συμπεριλαμβάνεται σε όλα τα πακέτα διακοπών. Ποικίλει από τον χειμερινό αθλητισμό στις παραθαλάσσιες διακοπές, όπου ο τουρίστας μπορεί να χρησιμοποιήσει σκούτερ χιονιού, τζετ σκι, μοτοσικλέτες παντός εδάφους κ.λπ. Αυτά τα ελαφριά και μικρά οχήματα έχουν συχνά δίχρονους κινητήρες, που είναι ελαφρύτεροι και ισχυρότεροι από τους τετράχρονους. Εντούτοις, δεδομένου ότι οι δίχρονοι κινητήρες εκπέμπουν μέρος των καυσίμων τους χωρίς καύση, προκαλούν περισσότερες εκπομπές CO2 και NOX από ό,τι οι τετράχρονοι. Για ορισμένους τύπους αθλημάτων, όπως το τζετ σκι, η κατανάλωση καυσίμων και η εκπομπή του CO2 είναι εξαιρετικά μεγάλες. Τοξικοί ρύποι σε μεγάλες ποσότητες (π.χ. βενζόλιο) καταλήγουν στο νερό και στην ατμόσφαιρα. Αυτό καθίσταται επικίνδυνο για τη θαλάσσια ζωή καθώς επίσης και για τους τουρίστες που κολυμπούν στο νερό. Επιπλέον, οι τοξικοί ρύποι εισάγονται στην τροφική αλυσίδα και στα τρόφιμα που χρησιμοποιούνται προς ανθρώπινη κατανάλωση. Τα ψάρια και τα θαλάσσια θηλαστικά μπορεί να χτυπηθούν από τα τζετ σκι. Επειδή το τζετ σκι έχει μικρό βάθος και δεν έχει διπλοκόχλιο, μπορεί να κινηθεί σε πολύ ρηχά νερά όπου προκαλεί κυματισμό που επηρεάζει τις ακτές και τα οικοσυστήματα. Επιπλέον, τα τζετ σκι είναι πολύ θορυβώδη, επιβλαβή για τον οδηγό αλλά και πολύ ενοχλητικά για τους υπόλοιπους τουρίστες και τη θαλάσσια ζωή. Ειδικά τα θαλασσοπούλια ενοχλούνται σημαντικά από τα κύματα και τον θόρυβο των τζετ σκι. Τα τετράροδα (Quads) είναι μοτοσικλέτες παντός εδάφους με τέσσερις τροχούς. Αυτό τους παρέχει μεγαλύτερη σταθερότητα και ευκολότερο χειρισμό από άλλες μοτοσικλέτας. Λόγω των μεγάλων τροχών τους και του μικρού μεγέθους τους είναι εύκολος ο χειρισμός τους σε όλους τους τύπους εδάφους. Η κατανάλωση καυσίμων και η εκπομπή CO2 είναι μεγαλύτερες απ' ό,τι αυτή των μοτοσικλετών παντός εδάφους. Εντούτοις, και οι δύο τύποι μηχανών εκπέμπουν μεγάλη ποσότητα ρύπων (CO2, NOX, λεπτή σκόνη). Οι τροχοί με τις μεγάλες επιφάνειες αφήνουν βαθειά ίχνη στην εξοχή, καταστρέφοντας τα φυτά και προκαλώντας διάβρωση εδάφους. Τα ίχνη τους μπορεί να αποτελέσουν ανυπέρβλητα εμπόδια για μερικά ζωϊκά είδη. Τα πουλιά ενοχλούνται και τα μικρότερα ζώα συνθλίβονται. Ο θόρυβος που παράγεται ασκεί σημαντικά αρνητική επίδραση στην άγρια φύση αλλά και στην εμπειρία των τουριστών στην περιοχή.

7.6 Αξιοθέατα Κοινωνικοπολιτισμικές συνέπειες


74

Οι εκδρομές και οι επισκέψεις των τουριστών σε τοπικά αξιοθέατα δίνουν στους τουρίστες και τους ντόπιους την ευκαιρία να συναντηθούν και να γνωρισθούν με «θετικό» τρόπο. Σε γενικές γραμμές, οι τουρίστες χαίρονται τη συντροφιά των ντόπιων με την προϋπόθεση ότι δεν αισθάνονται ότι τους εκμεταλλεύονται. Τα αμοιβαία συναισθήματα που αναπτύσσονται εξαρτώνται από τον τύπο και τον αριθμό των τουριστών και τον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ τους. Οι υποτιθέμενα αυθεντικές εκδηλώσεις που οργανώνονται για τους τουρίστες μπορεί να αποβούν ευεργετικές εάν κρατούν τους τουρίστες μακριά από τις αυθεντικές πολιτιστικές στιγμές έκφρασης. Μετά από την παράσταση που δίνεται για το ακροατήριο που απαρτίζεται από τουρίστες, οι ντόπιοι έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους. Από την άλλη, η προσήλωση των τουριστών στον τοπικό πολιτισμό και τις παραδόσεις μπορεί επίσης να οδηγήσει στην αναβίωση της τοπικής συνείδησης και τον σεβασμό αυτών των παραδόσεων. Παραδείγματος χάριν, οι εκδρομές σε γραφικά μικρά χωριά μπορεί να ενισχύσουν την απασχόληση για τους νέους του χωριού και έτσι να αποφευχθεί η μετανάστευσή τους προς εύρεση εργασίας. Ο τουρισμός μπορεί επίσης να ενδυναμώσει τη θέση μιας μειονοτικής εθνικής ομάδας σε έναν προορισμό. Παραδείγματος χάριν, η διεθνής αναγνώριση του πολιτισμού του Μπαλί μέσω του τουρισμού ενίσχυσε τη θέση των ντόπιων σε σχέση με την ινδονησιακή κοινωνία στο σύνολό της. Εντούτοις, οι περισσότερες συναντήσεις μεταξύ των τουριστών και των ντόπιων είναι συνήθως σύντομες και συμβαίνουν μόνον σε ορισμένες περιοχές. Άλλες πολιτιστικές συνέπειες για μια μειονοτική εθνική ομάδα, όπως η χρήση της τηλεόρασης, τα προγράμματα ανάπτυξης, η εκπαίδευση, η επιστροφή των μεταναστών εργασίας και η κυρίαρχη εθνική ομάδα είναι συνήθως πιο σημαντικές. Οι επαφές με τους τουρίστες ενδέχεται επίσης να ασκήσουν αρνητικές κοινωνικοπολιτισμικές επιδράσεις στις περιοχές υποδοχής. Οι ντόπιοι μπορούν συχνά να μιμηθούν την υπερβολικά καταναλωτική συμπεριφορά των τουριστών ενώ ενδέχεται να αυξηθεί και η επαιτεία, συχνά από παιδιά. Επιπλέον, πολιτιστικές εκφράσεις όπως η τέχνη, ο χορός και η μουσική μερικές φορές εμπορευματοποιούνται και αναπαράγονται υπερβολικά από «αυθεντικά» ενθύμια και παραστάσεις. Μερικές ημερήσιες εκδρομές φημίζονται για το ελάχιστο οικονομικό όφελος που αποφέρουν στην περιοχή. Παραδείγματος χάριν, όταν τα οχήματα και οι τουριστικοί οδηγοί μισθώνονται στην πόλη υποδοχής και οι επιβάτες κουβαλάνε το κολατσιό τους, ξοδεύοντας τελικά λίγα χρήματα στον τόπο του τουριστικού θέρετρου. Είναι σημαντικό οι επισκέπτες να είναι καταλλήλως προετοιμασμένοι κατά την επίσκεψη τους σε πολιτιστικά ευάλωτες περιοχές, όπως τα θρησκευτικά μνημεία, προκειμένου να αποφευχθεί η όποια ανάρμοστη συμπεριφορά τους. Έτσι τα αρνητικά συναισθήματα προς τους τουρίστες μπορούν να αποφευχθούν και να επιτευχθεί μεγαλύτερη αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των τουριστών και του τοπικού πληθυσμού.

7.7 Αξιοθέατα με ζώα Τα ζώα γίνονται συχνά μέρος των τουριστικών δραστηριοτήτων. Τέτοια παραδείγματα είναι οι αρκούδες που χορεύουν, οι ταυρομαχίες ή η ιππασία. Αυτές οι δραστηριότητες μπορούν να οδηγήσουν στη σωματική κακοποίηση του ζώου και μπορούν επίσης να οδηγήσουν στον θάνατό του (οι ταύροι δεν φεύγουν ζωντανοί από την αρένα). Η πάλη των ζώων αφορά συνήθως την πάλη μεταξύ δύο ζώων της ίδιας φυλής (πάλη σκυλιών, κοκόρων) και μεταξύ διαφορετικών ειδών ζώων (π.χ. σκυλί εναντίον αρκούδας). Πολλά ζώα πεθαίνουν εξαιτίας αυτής της δραστηριότητας.


75

Οι αγώνες ζωών έχουν συνήθως το ίδιο αποτέλεσμα. Παραδείγματος χάριν, οι αγώνες «γκάλγκο» στην Ισπανία: εάν αυτά τα σκυλιά δεν είναι αρκετά γρήγορα οι ιδιοκτήτες τους τα κρεμούν. Οι τουρίστες πρέπει να αποδοκιμάζουν έντονα τέτοιου τύπου «ψυχαγωγία».

Η κακοποίηση των ζώων μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε μάλλον απροσδόκητες περιστάσεις. Ορισμένες «αθώες» τουριστικές δραστηριότητες όπως η βόλτα με γάιδαρο, με άλογο ή με άμαξα ή ένα ταξίδι με καμήλα ίσως να συνεπάγονται την κακομεταχείριση των ζώων, παραδείγματος χάριν υπερφορτώνοντάς τα ή βάζοντάς τα να δουλεύουν χωρίς νερό και σε υψηλές θερμοκρασίες για μέρες. Οι τουρίστες που δεν επιθυμούν να υποστηρίξουν τέτοιου είδους διαδικασίες, θα πρέπει να είναι γνώστες αυτών των συνθηκών, της εμφάνισης των ζώων και των συνθηκών υπό τις οποίες εργάζονται. Σε κάθε περίσταση όπου το κοινό αλληλεπιδρά με ζώα σε αιχμαλωσία, άμεσα ή έμμεσα, θα πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτη η καλή διαβίωσή τους. Τα ζώα έχουν συγκεκριμένες ανάγκες, ασχέτως της κατάστασής τους. Ενώ υπάρχουν πολλά παραδείγματα καλών πρακτικών, κάποια άγρια ζώα σε αιχμαλωσία βρίσκονται σε πολύ άσχημες συνθήκες διαβίωσης και ίσως να υποφέρουν για το όφελος των επισκεπτών. Επιπλέον, οι επισκέπτες μπορεί να κινδυνεύουν από επιθέσεις των ζώων σε καταστάσεις όπου κάποιος προμηθευτής επιτρέπει τη στενή επαφή τους με τους τουρίστες. Ως εκ τούτου, οι ταξιδιωτικές εταιρείες πρέπει να διασφαλίζουν ότι η επίδειξη άγριων ζώων γίνεται σε συμφωνία με τη διεθνή και εθνική νομοθεσία και τα αποδεκτά στάνταρ. Ενθαρρύνοντας καλές πρακτικές σχετικά με τη φροντίδα των ζώων ίσως βελτιωθεί ουσιαστικά η διαβίωσή τους στο σύνολο της επικράτειας του πολιτισμού.

7.8 Κώδικες συμπεριφοράς Ορισμένοι κώδικες συμπεριφοράς έχουν αναπτυχθεί προκειμένου να προσδιορισθεί και να συμφωνηθεί η κατάλληλη συμπεριφορά των τουριστών που απαιτείται κατά την επίσκεψή τους στις διάφορες ευάλωτες περιοχές. Είναι μάλιστα προτιμότερο οι κώδικες αυτοί να έχουν επικυρωθεί από αξιόπιστους οργανισμούς, όπως οι κλάδοι των ΗΕ ή ειδικευμένες ΜΚΟ. Οι κώδικες μπορούν να εστιάσουν στις δραστηριότητες των προμηθευτών ή στη συμπεριφορά των συμμετεχόντων φορέων. Οι ταξιδιωτικές εταιρείες παίζουν σημαντικό ρόλο στη διανομή αυτών των κωδίκων προκειμένου να διαδοθεί η ενημέρωση και να υποστηριχθεί η κατάλληλη συμπεριφορά των τουριστών. Φυσικά, το καλύτερο θα ήταν η εφαρμογή τους να υπόκειται σε εξωτερική αξιολόγηση. Οι κυβερνήσεις και οι προστατευόμενες περιοχές μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία αυτή. Σε περίπτωση ασθενών τοπικών δομών ή διαφθοράς, οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών, οι τοπικές ταξιδιωτικές εταιρείες και οι τουρίστες θα μπορούσαν να αναλάβουν μια τέτοια ευθύνη.


76

7.9 Προς περισσότερο βιώσιμες εκδρομές

Οι ταξιδιωτικές εταιρείες αποστολής επισκεπτών προσφέρουν συνήθως εκδρομές κατά τη διάρκεια

της παραμονής ενός πελάτη στον προορισμό. Αυτές σπάνια περιλαμβάνονται στην τιμή του πακέτου

κράτησης. Κάτι τέτοιο έχει πολλά πλεονεκτήματα, όπως τη χαμηλότερη τιμή του πακέτου και

περισσότερη ευελιξία του πελάτη. Μειονέκτημα, ωστόσο, μπορεί να αποτελέσει ότι η ταξιδιωτική

εταιρεία αποστολής επισκεπτών έχει περιορισμένο έλεγχο των εκδρομών που προσφέρονται τοπικά.

Εκεί μπορεί να τους εκπροσωπήσουν τα τοπικά συνεργαζόμενα πρακτορεία.

Η εταιρεία σας μπορεί ωστόσο να προετοιμάσει το έδαφος με ένα συμφωνητικό υπέρ των πρακτικών

βιωσιμότητας στις εκδρομές. Τα τοπικά συνεργαζόμενα πρακτορεία, οι τοπικοί εκπρόσωποι ή/και τα

ξενοδοχεία μπορούν να το προωθήσουν στους τοπικούς προμηθευτές εκδρομών.

Όπου έχετε τη δυνατότητα, μπορείτε να προτιμήσετε εκδρομές που βασίζονται σε στάνταρ υπέρ της

βιωσιμότητας. Επίσης, σε περιοχές με εκδρομές εξαιρετικά ευαίσθητης φύσεως, μπορούν να δοθούν

σχετικές κατευθυντήριες γραμμές και κώδικες συμπεριφοράς σε όσους τις οργανώνουν. Επιπλέον, κι

εσείς και το τοπικό συνεργαζόμενο πρακτορείο μπορείτε να συμπεριλάβετε κάποιους βασικούς όρους

υπέρ της βιωσιμότητας στα συμβόλαιά σας με τοπικούς διοργανωτές εκδρομών, ώστε να αποφύγετε

τις αρνητικές επιπτώσεις από τις εκδρομές.

Η επισκόπηση «Ενέργειες/Λύσεις» στο τέλος αυτής της ενότητας αναγράφει ξεκάθαρα πιθανές

δράσεις για την ενίσχυση της βιωσιμότητας στις εκδρομές. Ο θεμελιώδης κανόνας, πάντως, πρέπει να

είναι η εταιρεία να μην προσφέρει προϊόντα ή/και υπηρεσίες που μπορεί να έχουν αρνητικές

επιδράσεις στους ανθρώπους και το φυσικό περιβάλλον στον προορισμό.


7. Εκδρομές και δραστηριότητες


Εκδρομές και δραστηριότητες

7.1

Καταγραφή των εκδρομών με ευαίσθητο χαρακτήρα που προσφέρονται στους προορισμούς

Η επιχείρηση διατηρεί μια επισκόπηση των εκδρομών με ευαίσθητο χαρακτήρα, απέναντι στο περιβάλλον ή τον πολιτισμό, που προσφέρονται σε κάθε προορισμό. Αυτή περιλαμβάνει εκδρομές που προσφέρονται απευθείας από την επιχείρηση ή από τοπικούς παρόχους υπηρεσιών (συνεργαζόμενο πρακτορείο ή κατάλυμα).

7.2 Πολιτική βιώσιμων εκδρομών

Η επιχείρηση έχει αναπτύξει και εφαρμόσει πολιτική για να βελτιώσει το επίπεδο βιωσιμότητας των εκδρομών της.


77

7.3 Επικοινωνία με τους προμηθευτές

Η επιχείρηση ενημερώνει (άμεσα ή έμμεσα) τους στόχους και τις απαιτήσεις της υπέρ της βιωσιμότητας σε συνεργαζόμενους και άλλους σχετικούς προμηθευτές εκδρομών.

7.4

Δίνοντας κώδικες συμπεριφοράς/ κατευθυντήριες γραμμές για εκδρομές ή δραστηριότητες με ευαίσθητο χαρακτήρα

Οι προμηθευτές εκδρομών και δραστηριοτήτων με ευαίσθητο χαρακτήρα, που περιλαμβάνονται στα πακέτα διακοπών ή προσφέρονται από τους τοπικούς συνεργάτες, λαμβάνουν και εφαρμόζουν έντυπες κατευθυντήριες γραμμές ή/και κώδικες συμπεριφοράς, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιδράσεις από τις επισκέψεις και να μεγιστοποιηθεί η ευχαρίστηση. Οι κατευθυντήριες οδοί αναπτύσσονται σε συνεργασία και με τη συγκατάθεση των σχετικών ΜΚΟ και της ενδιαφερόμενης κοινότητας.

- Αξιοθέατα με ζώα - Θαλάσσιες δραστηριότητες (κολύμβηση με αναπνευστήρα, καταδύσεις, παρατήρηση φαλαινών, δελφινιών και χελωνών) - Οργανωμένο ψάρεμα - Επίσκεψη σε πολιτιστικά ή ιστορικά μνημεία με ευαίσθητο χαρακτήρα - Παρατήρηση άγριων ζώων και επίσκεψη προστατευόμενων περιοχών - Συναντήσεις με αυτόχθονες και παραδοσιακούς πολιτισμούς

Οι κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν οδηγίες για το τι και πώς πρέπει να ειπωθεί στους πελάτες, και την απαίτηση να μεταφερθούν σχετικοί κώδικες συμπεριφοράς πελατών.

7.5 Πιστοποιημένες εκδρομές

Δίνεται προτεραιότητα, όπου υπάρχει η επιλογή, σε εκδρομές που λειτουργούν με βάση αναγνωρισμένα και ελεγχόμενα πρότυπα βιωσιμότητας.

7.6 Εκπαιδευτικό υλικό και συμβουλές

Στους προμηθευτές εκδρομών διανέμονται εκπαιδευτικά εγχειρίδια και λοιπές οδηγίες προς μια πιο βιώσιμη διαχείριση.


Στα συμβόλαια περιλαμβάνονται βασικοί όροι υπέρ της βιωσιμότητας (π.χ. για την παιδική εργασία, κατά της διαφθοράς και της δωροδοκίας, για τη διαχείριση αποβλήτων και την προστασία της βιοποικιλότητας).

Συγκεκριμένα κριτήρια

7.8 Δραστηριότητες χωρίς αρνητική επίδραση

Η επιχείρηση δεν προσφέρει προϊόντα ή υπηρεσίες προμηθευτών εκδρομών που βλάπτουν ανθρώπους, ζώα, φυτά, φυσικούς πόρους (π.χ. νερό/ενέργεια) ή που είναι κοινωνικά/πολιτιστικά απαράδεκτα.


78

7.9 Επίδειξη άγριων ζώων

Δεν προσφέρονται εκδρομές και αξιοθέατα με άγρια ζώα σε αιχμαλωσία, εκτός από δραστηριότητες με κατάλληλες ρυθμίσεις, που συμφωνούν με την τοπική, εθνική και διεθνή νομοθεσία. Τα ζωντανά ζώα από προστατευόμενα και άγρια είδη πρέπει να κρατούνται μόνο από όσους διαθέτουν την εξουσιοδότηση και τον κατάλληλο εξοπλισμό για τη φιλοξενία τους και τους φέρονται ανθρώπινα.

7.10 Κυνήγι άγριων ζώων

Τα άγρια ζώα δεν πρέπει να τα κυνηγούν, να καταναλώνονται, να επιδεικνύονται, να πωλούνται ή να τα εμπορεύονται. Αυτό επιτρέπεται μόνο εντός κατοχυρωμένης δραστηριότητας, που διασφαλίζει ότι η χρήση τους βασίζεται σε πρακτικές βιωσιμότητας και συμμορφώνεται με τοπικούς, εθνικούς και διεθνείς νόμους.

7.11 Αλληλεπιδράσεις με άγρια ζώα

Οι εκδρομές που περιλαμβάνουν αλληλεπίδραση με άγρια ζώα πρέπει να συμμορφώνονται σε σχετικούς κώδικες συμπεριφοράς (π.χ. Travelife). Οι σωρευτικές επιπτώσεις δεν πρέπει να λειτουργούν αρνητικά στη βιωσιμότητα και τη συμπεριφορά των πληθυσμών στην άγρια φύση. Κάθε ενόχληση του φυσικού οικοσυστήματος πρέπει να ελαχιστοποιείται και να αποκαθίσταται. Να υπάρχει αντισταθμιστική συμβολή υπέρ της διατήρησης.

7.12 Εκπαιδευμένοι ξεναγοί

Σε χώρους με ευαίσθητη πολιτιστική φύση (π.χ. χωριά αυτόχθονων), σε χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς ή προορισμούς με ευαίσθητη οικολογική φύση οι φιλοξενούμενοι θα συνοδεύονται από εκπαιδευμένους ξεναγούς.

7.13 Υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων

Η επιχείρηση σκοπεύει να περιλάβει σε πακέτα ή να προωθήσει σε πελάτες εκδρομές και δραστηριότητες που εμπλέκουν και στηρίζουν άμεσα τις τοπικές κοινότητες (αγοράζοντας υπηρεσίες ή αγαθά, παραδοσιακές μεθόδους χειροτεχνίας και τοπικές μεθόδους παραγωγής (φαγητού), με επίσκεψη σε κοινωνικά έργα).

7.14

Υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας

Η επιχείρηση έχει την πρόθεση να περιλάβει στα πακέτα ή να διαφημίσει στους πελάτες εκδρομές και δραστηριότητες που στηρίζουν το τοπικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα (π.χ. επίσκεψη σε προστατευόμενες περιοχές, σε έργα περιβαλλοντικής προστασίας).

8. Τουριστικοί συνοδοί, τοπικοί αντιπρόσωποι και ξεναγοί


79

Οι τουριστικοί συνοδοί, οι τοπικοί αντιπρόσωποι και οι ξεναγοί μπορούν να θεωρηθούν συγκεκριμένος τύπος προμηθευτή ή υπαλλήλου. Σε αυτό το πλαίσιο θεωρούνται μεμονωμένα άτομα, τους οποίους προσλαμβάνει απευθείας η ταξιδιωτική εταιρεία. Οι επαφές τους γίνονται συχνά σε προσωρινή βάση και επί τούτου. Περιγραφή των θέσεων Τοπικοί αντιπρόσωποι – Το άτομο διαχειρίζεται και επιβλέπει τη διαμονή εκ μέρους του

διοργανωτή οργανωμένων ταξιδιών. Διασφαλίζει τη σωστή διεξαγωγή του προγράμματος και παρέχει πρακτικές πληροφορίες για τον προορισμό. Ο αντιπρόσωπος καλωσορίζει συνήθως τους πελάτες σας κατά την άφιξη, τους ξεναγεί στο κατάλυμα και τον προορισμό, αντιμετωπίζει επί τόπου τα προβλήματα των πελατών. Επίσης, τους συμβουλεύει, για παράδειγμα, σχετικά με τα τοπικά εστιατόρια, την ενοικίαση αυτοκινήτων και τις τοπικές εκδρομές.

Τουριστικοί συνοδοί – Το άτομο που συνοδεύει τα γκρουπ σε ξεναγήσεις σε έναν προορισμό ή και περισσότερους. Ο τουριστικός συνοδός έχει παρόμοια καθήκοντα με τον τοπικό αντιπρόσωπο, αλλά συνήθως αναλαμβάνει ένα γκρουπ τη φορά.

Ξεναγοί – Το άτομο που συνοδεύει τους φιλοξενούμενούς σας σε εκδρομές και επισκέψεις, όπως, π.χ., σε τοπικά μνημεία πολιτιστικής ή περιβαλλοντικής κληρονομιάς. Σε κάποιες χώρες ο ξεναγός πρέπει πρώτα να αποκτήσει πιστοποιητικό ή/και πτυχίο για να κάνει αυτή τη δουλειά σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Η πιστοποίηση ξεναγού είναι ορισμένη σε κάθε χώρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχει εθνική ισχύ, σε άλλες χωρίζεται ανά περιοχή.

Συνθήκες εργασίας Οι συνθήκες εργασίας των τοπικών αντιπροσώπων, των τουριστικών συνοδών και των ξεναγών θα πρέπει να είναι δίκαιες και να βασίζονται στην τοπική νομοθεσία και τα διεθνή πρότυπα καλών πρακτικών, όπως τις ελάχιστες αποδοχές διαβίωσης και τους ξεκάθαρους όρους συμβολαίου. Σε περίπτωση που τους προσλαμβάνετε έμμεσα, για παράδειγμα μέσω του συνεργάτη υποδοχής ή μέσω τοπικών ταξιδιωτικών πρακτορείων, θα πρέπει να διασφαλίσετε ότι τηρούνται τα ίδια στάνταρ. Επιπλέον, θα πρέπει να προτιμάτε άτομα από τον τοπικό πληθυσμό όταν έχουν τα ίδια προσόντα. Έτσι στηρίζετε την τοπική οικονομία και συμβάλλετε στην ανάπτυξη τοπικών δεξιοτήτων. Πιστοποίηση και ανάγνωση των πρακτικών βιωσιμότητας Καθότι οι τοπικοί αντιπρόσωποι, οι τουριστικοί συνοδοί και οι ξεναγοί βρίσκονται σε άμεση επαφή τόσο με τους πελάτες όσο και με τους προμηθευτές στον προορισμό, συμβάλλουν σημαντικά στην ποιότητα των διακοπών των πελατών σας, καθώς και στις (βιώσιμες) επιλογές που κάνουν. Είναι τα βασικά πρόσωπα που θα ενημερώσουν και θα συμβουλεύσουν τους πελάτες σας πώς να επιλέξουν εστιατόρια, εκδρομές ή αξιοθέτα (με βιώσιμο χαρακτήρα). Επίσης, πώς να διαχειρίζονται τα απορρίμματά τους. Ποια ενθύμια (δε θα πρέπει) να αγοράσουν. Ποιοι είναι οι τοπικοί κώδικες συμπεριφοράς (π.χ. κανόνες ενδυμασίας). Πώς να αναγνωρίζουν τη σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών και πώς να ενημερώνουν σχετικά τις αρχές. Οι τοπικοί αντιπρόσωποι, οι τουριστικοί συνοδοί και οι ξεναγοί πρέπει να γνωρίζουν επαρκώς τα τοπικά έθιμα, τους κοινωνικούς κανόνες και τα θέματα βιωσιμότητας. Επίσης, να έχουν τις απαιτούμενες ικανότητες να ενημερώσουν σχετικά τους πελάτες σας, με θετικό και ευχάριστο τρόπο. Για να βεβαιωθείτε ότι τηρούνται οι πολιτικές βιωσιμότητας που έχετε επιβάλει και ότι το (ντόπιο) προσωπικό σας είναι ενημερωμένο για τις τελευταίες καταναλωτικές τάσεις και τους στόχους βιωσιμότητας, είναι σημαντικό να επιλέξετε άτομα με προσόντα και ικανότητες. Επιπλέον, να τους εκπαιδεύετε τακτικά και να τους ενημερώνετε διαρκώς για τις πολιτικές βιωσιμότητας και τα σχετικά ζητήματα (βιωσιμότητας). Τοπικοί έλεγχοι και ανάδραση Οι τοπικοί αντιπρόσωποι και οι ξεναγοί έχουν επίσης τον ρόλο του ελέγχου της (βιώσιμης) απόδοσης των τοπικών σας συνεργατών, όπως τα καταλύματα και οι προμηθευτές εκδρομών, καθώς και του


80

ελέγχου σχετικών ζητημάτων και ευκαιριών βιωσιμότητας στον προορισμό. Αυτό θα σας βοηθήσει να βελτιώσετε την πληροφόρησή σας για το προϊόν και τους πελάτες σας και να ενημερώσετε τις τοπικές αρχές για τυχόν προβλήματα, αν χρειαστεί.


8. Τουριστικοί συνοδοί, τοπικοί αντιπρόσωποι και ξεναγοί


8.1

Προτίμηση ντόπιων τουριστικών συνοδών/τουριστικών αντιπροσώπων

Η εταιρεία θα πρέπει να προτιμά τουριστικούς συνοδούς, αντιπροσώπους, ξεναγούς, αχθοφόρους, οδηγούς, μάγειρες και λοιπά μέλη του προσωπικού (ακόμα και για διοικητικές θέσεις) από τον τοπικό πληθυσμό, όταν αυτά έχουν επαρκή προσόντα. Τους παρέχει την απαιτούμενη εκπαίδευση.

8.2 Εργασιακές συνθήκες

Η επιχείρηση διασφαλίζει οι τουριστικοί συνοδοί, οι αντιπρόσωποι, οι ξεναγοί και το λοιπό της προσωπικό που δραστηριοποιείται τοπικά να κατανοούν τους όρους και τις συνθήκες απασχόλησής τους, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής τους αποζημίωσης.

8.3 Ελάχιστες αποδοχές διαβίωσης

Οι τουριστικοί συνοδοί, οι αντιπρόσωποι, οι ξεναγοί και το λοιπό τοπικό προσωπικό που έχει προσλάβει η εταιρεία πρέπει να λαμβάνουν τις ελάχιστες, έστω, αποδοχές διαβίωσης, που ισούνται με το νόμιμο κατώτατο όριο ή το ξεπερνούν.

8.4 Κατάρτιση και εκπαίδευση

Οι τουριστικοί συνοδοί, οι αντιπρόσωποι και οι ξεναγοί που έχει προσλάβει η εταιρεία πρέπει να λαμβάνουν τακτικές πιστοποιήσεις και κύκλους κατάρτισης.

8.5 Πολιτική βιωσιμότητας

Οι τουριστικοί συνοδοί, οι αντιπρόσωποι και οι ξεναγοί ενημερώνονται για την πολιτική βιωσιμότητας της εταιρείας και θα πρέπει να συμμορφώνονται με αυτήν.

8.6 Γνώσεις βιωσιμότητας

Οι τουριστικοί συνοδοί και οι τοπικοί αντιπρόσωποι έχουν περάσει από κατάρτιση για γενικές αρχές βιωσιμότητας στον τουρισμό.

87 Γνώση του προορισμού

Οι τουριστικοί συνοδοί και οι τοπικοί αντιπρόσωποι γνωρίζουν καλά τον προορισμό και ό,τι αφορά τα θέματα βιωσιμότητας.


81

8.8 Επικοινωνία με τους πελάτες

Οι τουριστικοί συνοδοί, οι αντιπρόσωποι και οι ξεναγοί ενημερώνουν τους πελάτες για ζητήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα στον προορισμό (π.χ. προστασία χλωρίδας, πανίδας και μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς, χρήση των πόρων). Επίσης, σχετικά με τους κοινωνικούς κανόνες και τις κοινωνικές αξίες (π.χ. φιλοδωρήματα, κώδικες ενδυμασίας και φωτογραφία) και τα ανθρώπινα δικαιώματα (π.χ. σεξουαλική εκμετάλλευση).

8.9

Σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών: εκπαίδευση προσωπικού

Οι τουριστικοί συνοδοί και οι τοπικοί αντιπρόσωποι που έχει προσλάβει η εταιρεία λαμβάνουν σχετική πληροφόρηση ή/και εκπαίδευση υπέρ της αποφυγής της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών.

9. Προορισμοί

Δεδομένου ότι οι προορισμοί επιλέγονται με βάση την περιβαλλοντική τους ποιότητα και την κοινωνική γαλήνη που προσφέρουν, οι ταξιδιωτικές εταιρείες που έχουν επενδύσει στην αναγνώριση και προώθηση των προορισμών έχουν άμεσο ενδιαφέρον να διατηρηθούν άθικτοι οι προορισμοί αυτοί. Εάν τα πολιτιστικά ή φυσικά τουριστικά αξιοθέατα δεν προστατεύονται, οι τουρίστες δεν θα έχουν πλέον τη διάθεση να περάσουν τις διακοπές τους σε έναν τέτοιο προορισμό, ή θα τον επισκεφτούν μόνον εάν βρουν πολύ χαμηλές τιμές. Η βιώσιμη ανάπτυξη ενός προορισμού εξαρτάται συνήθως από τοπικές και εθνικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να επηρεάσουν αυτές τις διαδικασίες δίνοντας προτεραιότητα σε πιο βιώσιμα θέρετρα ή επιλέγοντας προορισμούς που τάσσονται υπέρ της υιοθέτησης πιο βιώσιμων πολιτικών. Οι λόγοι για τους οποίους αποδίδεται προτεραιότητα σε «βιώσιμα θέρετρα» θα πρέπει να γίνονται σαφείς από τις διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών προκειμένου η ενημέρωση να είναι η βέλτιστη δυνατή.

9.1 Επιλογή προορισμών Οι τουριστικοί προορισμοί επιλέγονται βάσει του τουριστικού δυναμικού τους που παραδοσιακά αποτελείται από στοιχεία όπως τα φυσικά και πολιτιστικά αξιοθέατα, το επίπεδο τιμών σε σχέση με τις προσφερόμενες υπηρεσίες (συμπεριλαμβανομένης της συναλλαγματικής ισοτιμίας), την υγιεινή και την ασφάλεια. Πέρα από αυτά τα παραδοσιακά κριτήρια, μια υπεύθυνη στρατηγική ανάπτυξης του τουρισμού θα πρέπει να εξετάζει επίσης τα θέματα βιωσιμότητας συμπεριλαμβανομένης της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης του προορισμού και τις πιθανές θετικές και αρνητικές επιπτώσεις που ο τουρισμός μπορεί να επιφέρει σε έναν προορισμό.


82

Η επιλογή τουριστικών θέρετρων των οποίων έχει εκτιμηθεί η φέρουσα ικανότητα και λειτουργούν στα πλαίσια αυτής, παραδείγματος χάριν με την κατασκευή νέων ξενοδοχείων, μπορεί να βοηθήσει μια περιοχή να παραμείνει μακροπρόθεσμα ελκυστική και βιώσιμη για τον τουρισμό. Μια ταξιδιωτική εταιρεία θα πρέπει επίσης να ευνοεί θέρετρα που προσφέρουν τοπική εργασία καλής ποιότητας ή όπου τα διαθέσιμα επιμορφωτικά προγράμματα είναι σε θέση να αυξήσουν τον αριθμό των ντόπιων που απασχολούνται στον τομέα του τουρισμού. Ταυτοχρόνως πρέπει να αποφεύγει τους προορισμούς όπου παρατηρούνται συχνά απαράδεκτες συνθήκες ή πολιτικές εργασίας, όπως καταναγκαστική ή παιδική εργασία ή όπου υπάρχει απαράδεκτο επίπεδο παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον, η προτεραιότητα σε θέρετρα που υποστηρίζουν τις οικονομικά βιώσιμες πρακτικές και διαθέτουν ανοικτό και υπεύθυνο φορολογικό σύστημα θα μεγιστοποιήσει τα τοπικά οικονομικά κέρδη από τον τουρισμό. Ταυτόχρονα, παύοντας (ή απειλώντας με παύση) ταξίδια σε προορισμούς με υψηλά επίπεδα διαφθοράς και κακής οικονομικής διαχείρισης, θα γεννηθούν κίνητρα για την πάταξη της διαφθοράς στον προορισμό. Αξιολόγηση της βιωσιμότητας του προορισμού Η παρακάτω επισκόπηση παρουσιάζει τα σημαντικότερα θέματα για τη βιώσιμη διαχείριση ενός προορισμού. Για τους μεμονωμένους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών είναι δύσκολο τα στοιχεία αυτά να αξιολογούνται για κάθε μεμονωμένο προορισμό και να διατηρούν αρχεία στοιχείων βιωσιμότητας. Παρ’ όλα αυτά, το Travelife θα αναπτύξει στο μέλλον μια κοινή βάση δεδομένων που θα επιτρέπει σε ταξιδιωτικές εταιρείες να αξιολογούν πληροφορίες για συγκεκριμένους προορισμούς.

Περιβαλλοντολογικά θέματα

Διαθεσιμότητα καθαρού νερού, σχετικών υποδομών και κατανάλωση Ενεργειακή διαθεσιμότητα, σχετικές υποδομές και κατανάλωση Υποδομές μεταφορών Συστήματα βιολογικής επεξεργασίας αποβλήτων Συστήματα διάθεσης των επικίνδυνων και στερεών αποβλήτων Ποιότητα του αέρα και του νερού Στρατηγικές της χρήσης γης και της διατήρησης βιοποικιλότητας Συμμόρφωση (ή μη) με τις σχετικές διεθνείς δηλώσεις, συμβάσεις, και συνθήκες Εθνικοί, υπο-εθνικοί, περιφερειακοί και τοπικοί περιβαλλοντικοί κανονισμοί Δραστηριότητες συντήρησης ή/και αποκατάστασης των βιοτόπων για τα είδη που απειλούνται με

εξαφάνιση Δραστηριότητες για την αντιμετώπιση του εμπορίου σε απειλούμενα με εξαφάνιση είδη της

χλωρίδας/πανίδας και σε αρχαιολογικές περιοχές/περιοχές πολιτιστικής κληρονομιάς Θέματα προγραμματισμού

Κατάλληλη και μακροπρόθεσμη εφαρμογή πολιτικής διαίρεσης σε επιμέρους ζώνες, που εντοπίζει και διασφαλίζει κατοικήσιμες περιοχές, ζώνες αναψυχής, ανοιχτές περιοχές, δημόσιες περιοχές, ιδιωτικές περιοχές, κατάλληλη και επαρκή πρόσβαση στις παραλίες κ.λπ. για τους ντόπιους

Σεβασμός του τοπικού αρχιτεκτονικού στιλ, πολιτισμού και κλίμακας, ορίζοντας κανόνες σχετικούς με την κατασκευαστική δραστηριότητα (π.χ. περιορισμός του αριθμού των ορόφων)

Σαφής και μακροπρόθεσμη ενόραση της μορφής του τουρισμού που θα πρέπει να αναπτυχθεί και της προβλεπόμενης ομάδας-στόχου τουριστών

Προστασία των ιστορικών ή αυθεντικών κτηρίων ή περιοχών στα χωριά και τις πόλεις ενάντια στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη

Θέματα Κοινωνικών και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων


83

Συμμόρφωση με τις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), σχετικά με την παιδική και καταναγκαστική εργασία

Ελευθερία του συνδικαλίζεσθαι Έλλειψη διακρίσεων Προγράμματα καταπολέμησης της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών Προγράμματα καταπολέμησης και μετριασμού των κοινωνικών επιπτώσεων του HIV/AIDS Συμμετοχή των πολιτών στις προγραμματικές διαδικασίες Κατανομή του εισοδήματος που παράγεται από τον τουρισμό στις τοπικές κοινότητες, και επίπεδα

δίκαιης διανομής αυτού του εισοδήματος Συμμόρφωση με τις διεθνείς δηλώσεις, συμβάσεις και συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα Πολιτικές και γενικές συνθήκες για τα δικαιώματα (εδάφους) των γηγενών Δομές/διαδικασίες για τον διάλογο και τη δέσμευση με τους γηγενείς πληθυσμούς για τα τρέχοντα

ή προγραμματισμένα προγράμματα. Το προσωπικό των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών και οι τοπικοί συμμετέχοντες φορείς μπορούν να συλλέγουν τις απαραίτητες πληροφορίες και να τις συνδυάζουν με σχόλια του καταναλωτή, παραδείγματος χάριν μέσω της χρήσης ερωτηματολογίων μετά το πέρας των διακοπών τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μπορεί κανείς να βρει κοινωνικοπολιτισμικές και οικολογικές πληροφορίες σε περιβαλλοντικές και κοινωνικές εκθέσεις που συντάσσονται από κυβερνητικά όργανα, τράπεζες, ΜΚΟ, πανεπιστήμια ή επιχειρήσεις.

9.2 Επηρεάζοντας τους προορισμούς Εάν η εταιρεία σας δραστηριοποιείται ήδη σε κάποιον προορισμό μπορείτε να ασκήσετε την κατάλληλη επιρροή, παραδείγματος χάριν, πιέζοντας για την ανάπτυξη και εφαρμογή ενός μακροπρόθεσμου πολιτικού οράματος. Φυσικά, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι να συνεργαστείτε και με άλλους διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών. Συνεργασία με τους ντόπιους συμμετέχοντες φορείς Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να ενισχύσουν τη θετική επίδραση του τουρισμού στην τοπική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη μέσω της συνεργασίας τους με τοπικούς συμμετέχοντες φορείς. Αυτός ο συντονισμός και η συνεργασία μπορούν όχι μόνο να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων και της τουριστικής εμπειρίας για τους επισκέπτες αλλά και να ωφελήσουν τον προορισμό και τους κατοίκους του. Μέσα από τη συζήτηση με τους συνεργάτες και άλλους συμμετέχοντες φορείς θα φανεί ότι υπάρχει επιρροή από τις εταιρίες σας. Συχνά οι τοπικοί φορείς απολαμβάνουν να δέχονται κριτική από τους εμπορικούς τους συνεργάτες δεδομένου ότι δεν γνωρίζουν πάντα τις προσδοκίες των τουριστών. Έτσι χτίζεται η εμπιστοσύνη μεταξύ των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών, των τοπικών οργανώσεων και των πολιτών, ανοίγοντας τον δρόμο για μακροχρόνιες σχέσεις συνεργασίας. Παραδείγματος χάριν, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τους τοπικούς δημόσιους λειτουργούς και να τους ρωτήσετε εάν χρειάζονται οποιαδήποτε υποστήριξη στην εφαρμογή των προγραμμάτων τους. Μπορείτε να συμβουλέψετε τις τοπικές αρχές να υιοθετήσουν μια πιο βιώσιμη προσέγγιση σχετικά με την υποδομή του τουρισμού, το βιώσιμο σχεδιασμό και την κατασκευή κτηρίων, τη διαχείριση των αποβλήτων και τη διαβούλευση με τους ντόπιους. Συχνά οι ντόπιοι είναι ανενημέρωτοι σχετικά με τις μακροπρόθεσμες συνέπειες και τους κινδύνους ορισμένων αποφάσεων. Εκτός από την παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης, μπορείτε να ενημερώσετε προμηθεύοντας με βιβλία, εγχειρίδια κατάρτισης, κατευθυντήριες γραμμές και πρόσβαση σε στοιχεία σχετικά με τις τάσεις της τουριστικής αγοράς.


84

Επηρεάζοντας τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό και την περιβαλλοντική διαχείριση Μπορείτε να επηρεάσετε τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων των εθνικών και τοπικών αρχών σχετικά με τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό και την περιβαλλοντική πολιτική. Η περιβαλλοντική ποιότητα ενός προορισμού μπορεί να διαφυλαχθεί με τη σωστή διαχείριση. Παραδείγματος χάριν, με την ανάπτυξη πράσινων περιοχών, προστατευόμενων ζωνών και πεζοδρόμων ή με τη φύτευση δέντρων, την ανακατασκευή των παράκτιων ζωνών και την εφαρμογή των συστημάτων διαχείρισης των αποβλήτων. Μια ομάδα διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών που δραστηριοποιείται σε ένα συγκεκριμένο θέρετρο μπορεί επίσης να ενθαρρύνει τη βιωσιμότητα πλησιάζοντας συλλογικά τους κοινούς τους προμηθευτές (παραδείγματος χάριν, στο πλαίσιο του συστήματος βιωσιμότητας του Travelife για τα καταλύματα). Η αποτελεσματικότητα της πρακτικής αυτής μπορεί να ενισχυθεί μέσω της συνεργασίας με τοπικούς ταξιδιωτικούς ομίλους και τοπικές κυβερνήσεις. Παραδείγματος χάριν, πολλές αρχές συμμετέχουν σε περιβαλλοντικές εκστρατείες ενημέρωσης για τα καταλύματα στους προορισμούς τους. Η υποστήριξη από τους διεθνείς διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών θα ενίσχυε ιδιαίτερα τις προσπάθειές σας. Διατήρηση του φυσικού πλούτου και της πολιτιστικής κληρονομιάς Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του βιώσιμου τουρισμού μέσα και κοντά στις προστατευόμενες ζώνες. Σε αυτήν την περίπτωση, είναι σημαντικό να συμμετέχουν όλοι οι φορείς, να υπάρχει ο κατάλληλος καθορισμός ζωνών και ο τουρισμός να συμβάλλει οικονομικά στη διαχείριση των πάρκων και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχει είσοδος επί πληρωμή και ότι οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών - εξ ονόματος των πελατών τους - θα ελέγχουν ότι τα παραγόμενα κεφάλαια δαπανώνται με σωστό τρόπο. Επιπρόσθετα, μπορείτε να υποστηρίξετε τις προστατευόμενες ζώνες προωθώντας ταξίδια και εκδρομές, και ενθαρρύνοντας τους πελάτες σας να σέβονται και να προσφέρουν δωρεές για την προστασία της φύσης. Πάντοτε, είναι σημαντικό, να δίνετε το καλό παράδειγμα με το να επιλέγετε τοπικούς προμηθευτές εκδρομών βάσει της συμμόρφωσή τους με τους σαφείς κώδικες δεοντολογίας. Προώθηση τοπικών προϊόντων Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να ενισχύσουν τις τοπικές οικονομίες προωθώντας το τοπικό εμπόριο. Παραδείγματος χάριν, οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν να βοηθήσουν τους ντόπιους εμπόρους να παράγουν τα είδη διατροφής και τα ενθύμια τους σύμφωνα με τα πρότυπα των δυτικών τουριστών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της κατάλληλης κατάρτισης αναφορικά με την παραγωγή ειδών διατροφής και ενθυμίων που ανταποκρίνονται τις προσδοκίες των τουριστών. Οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών μπορούν επίσης να ενισχύσουν τους τοπικούς αγρότες με το να απαιτήσουν από τα ξενοδοχεία να επιλέγουν τα τοπικά αγαθά, και όχι τα εισαγόμενα προϊόντα από άλλες περιοχές ή χώρες. Δώρα και φιλανθρωπίες Ένας άλλος τρόπος να προωθηθεί η βιωσιμότητα είναι μέσα από δωρεές σε βιώσιμα έργα ή προγράμματα. Αυτές οι δωρεές μπορεί να είναι σε μετρητά ή σε είδος, παραδείγματος χάριν, με να καταστήσετε το προσωπικό σας διαθέσιμο. Αυτού του είδους οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν συχνά και κοινωνική και οικονομική βοήθεια στα αδύναμα μέλη μιας κοινότητας, ή υποστηρίζουν προγράμματα προστασίας της φύσης στον προορισμό. Γνωστοποιώντας τέτοιες πράξεις φιλανθρωπίας προς τους πελάτες σας θα τους παρακινήσετε να συμβάλουν και οι ίδιοι. Παραδείγματος χάριν, μπορούν να παρακολουθήσουν ένα πρόγραμμα, το


85

οποίο και θα ενισχύσει την κατανόησή τους για τον τοπικό πολιτισμό ακόμα περισσότερο και θα φύγουν από τον προορισμό ακόμα πιο ευχαριστημένοι. Μπορείτε επίσης να οργανώσετε ή να επιλέξετε ένα πρόγραμμα αναδάσωσης ή διατήρησης του φυσικού πλούτου, και να ζητήσετε από τους πελάτες σας να συμβάλουν σε αυτήν την πράξη φιλανθρωπίας (παραδείγματος χάριν, μέσω αποζημίωσης άνθρακα).

9.3 Προορισμοί για χειμερινά σπορ Εδώ και μερικές δεκαετίες η δημοτικότητα του χειμερινού αθλητισμού στις ορεινές περιοχές έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Ο χειμερινός αθλητισμός έχει επιπτώσεις συνήθως στο φυσικό περιβάλλον αλλά και πολλές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις. Κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις Τα χειμερινά σπορ είναι κερδοφόρα για πολλές ορεινές περιοχές. Ενισχύουν την εποχιακή απασχόληση για τους ντόπιους σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, μέσα μεταφορές και υπηρεσίες αναψυχής (δάσκαλος σκι, οδηγός) κ.λπ. Έτσι, πολλοί νέοι μπορούν να απασχοληθούν και επομένως να παραμείνουν στον τόπο τους. Τον χειμώνα η μεγάλη εισροή των τουριστών έχει επιπτώσεις στην κοινωνική δομή του τόπου. Τα μικρά τοπικά κέντρα αναψυχής μετατρέπονται σε χιονοδρομικά κέντρα μεγάλης κλίμακας. Μάλιστα η απόκτηση δεύτερης κατοικίας στους προορισμούς αυτούς ενισχύει το φαινόμενο αυξημένης κίνησης στις συγκεκριμένες περιοχές. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Ο τουρισμός για χειμερινά σπορ έχει διάφορες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον. Οι απαραίτητες υποδομές για τα χειμερινά σπορ (ξενοδοχεία, δρόμοι, τελεφερίκ, διάδρομοι για σκι) μπορεί να βλάψουν την οικολογία του τόπου λόγω κοπής δέντρων, της διάβρωσης και των χιονοστιβάδων, να προκαλέσουν ζημιά στη βλάστηση και μείωση του ποσοστού του εδάφους που χρησιμοποιείται ως κατοικία για τα ζώα. Η εντατική χρήση του εδάφους για σκι και σνόουμπορντ και η ανώμαλη διαδρομή σκι αφήνει έντονα ίχνη στις βουνοπλαγιές. Επιπλέον, τα μηχανοκίνητα δίκυκλα χιονιού και τα σκι που κινούνται δεμένα σε ελικόπτερα καταναλώνουν υψηλά ποσοστά καυσίμων και παρενοχλούν τη διαβίωση των ζώων στην εν λόγω περιοχή. Για να αντισταθμιστεί η έλλειψη χιονιού και να επιμηκυνθεί η χειμερινή τουριστική περίοδος, παράγεται τεχνητό χιόνι με τη χρήση «πυροβόλων χιονιού»34. Η πρακτική αυτή έχει διάφορες αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις: πολύ μεγάλη κατανάλωση ενέργειας και νερού, ρύπανση λόγω των προστιθέμενων χημικών ουσιών, παραγωγή θορύβου και δυσοσμία όταν γίνεται χρήση μηχανών πετρελαίου. Παγκόσμια υπερθέρμανση Στον 20ο αιώνα η μέση θερμοκρασία της γης έχει αυξηθεί κατά έναν βαθμό Κελσίου. Επιπλέον, παρουσιάζεται επιτάχυνση της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου τα τελευταία χρόνια. Η αύξηση της θερμοκρασίας αναμένεται να είναι σημαντικότερη στις ορεινές περιοχές του βορείου ημισφαιρίου, ειδικά στις Άλπεις. Επομένως, τα ευρωπαϊκά χιονοδρομικά κέντρα κάτω των 1.200 μέτρων αναμένεται να μην είναι σε θέση να συνεχίσουν τη λειτουργία τους στα προσεχή 50 έτη. Τότε θα μπορεί κανείς να κάνει σκι μόνο σε ψηλές βουνοπλαγιές με μεγαλύτερη κλίση και η χιονοδρομική περίοδος θα γίνει συντομότερη. Προφανώς, το γεγονός αυτό θα επηρεάσει σημαντικά την τουριστική βιομηχανία.

34 snow cannons


86

Πολλά θέρετρα λαμβάνουν ήδη μέτρα υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος, παραδείγματος χάριν, με πυροβόλα χιονιού που δεν κάνουν χρήση πετρελαίου ή χημικών ουσιών, την απαγόρευση αυτοκινήτων στα χιονοδρομικά κέντρα, την ελεύθερη χρήση των λεωφορείων σκι και την απομάκρυνση ξύλων με έλκηθρα χιονιού προκειμένου να αποτραπεί η καταστροφή στο έδαφος και τη βλάστηση. Προώθηση των εναλλακτικών χειμερινών σπορ Τα χιονοδρομικά κέντρα σε χαμηλό υψόμετρο, για παράδειγμα στην Αυστρία, μπορούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους μόνο εφόσον προσφερθούν εναλλακτικές δραστηριότητες. Θα πρέπει να ενθαρρυνθούν δραστηριότητες όπως ανώμαλες διαδρομές με σκι και άλλες όπως πατινάζ στον πάγο, ποδηλασία στον πάγο και πλοήγηση στον πάγο, καθώς επίσης και εκδρομές στην άγρια φύση. Αυτή η στρατηγική προστατεύει επίσης από την πληθυσμιακή υπερφόρτωση τους προορισμούς σε υψηλότερο υψόμετρο.

9.4 Αστικός τουρισμός Για μερικές πόλεις ο τουρισμός υπήρξε πάντα σημαντική πηγή εισοδήματος. Επιπλέον, ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός βραχέων διακοπών, τα όλο και πιο δραστήρια άτομα τρίτης ηλικίας με πολιτιστικά ενδιαφέροντα αλλά και τα όλο και φθηνότερα μέσα μεταφοράς έχουν κάνει πολύ δημοφιλή τα ταξίδια στις πόλεις. Κοινωνικές, πολιτιστικές, οικονομικές συνέπειες Ο τουρισμός αποτελεί σημαντική πηγή εισοδήματος για τα κέντρα των πόλεων με υψηλή πολιτιστική αξία. Προσελκύει έναν διαφορετικό τύπο επιχειρηματικής δραστηριότητας σε περιοχές που έχουν αδειάσει από γραφεία και βιομηχανίες λόγω της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της έλλειψης χώρων στάθμευσης. Τα χρήματα που κερδίζονται από τον τουρισμό μπορούν να επενδυθούν στα παλαιά κέντρα των πόλεων ώστε να ανακαινιστούν και να επανακτήσουν το μεγαλείο τους. Οι δρόμοι χωρίς αυτοκίνητα μπορούν να καταστήσουν ελκυστικότερη τη γενική εικόνα μιας πόλης. Οι ντόπιοι ωφελούνται επίσης μέσω της αυξημένης απασχόλησης, των υψηλότερων τιμών ιδιοκτησίας και της γενικότερης οικονομικής ανάπτυξης. Στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες ο τουρισμός μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα καθώς μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις για τις υποδομές μιας πόλης, όπως παραδείγματος χάριν τις δημόσιες συγκοινωνίες και τη διαχείριση των αποβλήτων. Ωστόσο, η χρήση της αστικής (πολιτιστικής) κληρονομιάς για τον τουρισμό μπορεί να ενισχύσει μονάχα ορισμένες λειτουργικότητες μιας περιοχής και έτσι να χαθεί η αυθεντικότητα της. Δεδομένου ότι η αστική κληρονομιά βρίσκεται συνήθως στο κέντρο των πόλεων, ο τουρισμός μπορεί να επιβληθεί στις λοιπές οικονομικές δραστηριότητες και να μετατρέψει τα κέντρα των πόλεων σε περιχαρακωμένα τουριστικά τμήματα, χωρίς τις συνηθισμένες αστικές δραστηριότητες. Αυτό μπορεί να αποφευχθεί με την κατασκευή ξενοδοχείων, μουσείων και άλλων τουριστικών υποδομών σε περιοχές γύρω από το παλαιό κέντρο της πόλης. Ελλοχεύουν κίνδυνοι όταν μια πόλη επικεντρώνεται αποκλειστικά στον τουρισμό. Η αγορά του τουρισμού είναι πολύ ευάλωτη σε αλλαγές στη ζήτηση και είναι πολύ ευαίσθητη σε διάφορα συμβάντα. Παραδείγματος χάριν, μια βομβιστική επίθεση μπορεί να μετατοπίσει το τουριστικό ενδιαφέρον σε άλλους προορισμούς για πολλά χρόνια. Οι δαπάνες για δημόσιες υπηρεσίες, όπως η διάθεση των αποβλήτων και ο καθαρισμός νερού, αυξάνονται με την αύξηση του αριθμού των τουριστών. Η έντονη τουριστική ανάπτυξη προκαλεί αύξηση των τιμών της ιδιοκτησίας γεγονός που καθιστά δυσκολότερο για τους ντόπιους να αποκτήσουν αυτές τις ιδιοκτησίες. Επιπλέον, το κόστος ζωής μπορεί επίσης να αυξηθεί.


87

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Ο μεγάλος αριθμός επισκεπτών σε μνημεία αστικής κληρονομιάς μπορεί επίσης να αποτελέσει απειλή. Οι σημαντικές αλλαγές στη θερμοκρασία, οι αλλαγές στα επίπεδα υγρασίας και οι ισχυρές δονήσεις μπορούν να βλάψουν τα ιστορικά κτήρια και τα μουσεία. Αυτές οι αλλαγές είναι μη αναστρέψιμες, και επομένως θα πρέπει ο αριθμός των επισκεπτών να περιορισθεί σημαντικά. Η κυκλοφοριακή υποδομή στην πόλη επιφέρει επιβλαβή αποτελέσματα στον περίγυρο του κέντρου. Επιπλέον, η κυκλοφορία των τουριστών από και προς το κέντρο της πόλης (π.χ. με λεωφορεία) μπορεί να προκαλέσει συμφόρηση και ατμοσφαιρική ρύπανση. Η στέγαση των τουριστών απαιτεί μεγάλο αριθμό δωματίων ξενοδοχείου στα ιστορικά κέντρα των πόλεων. Συχνά, τα παραδοσιακά οικήματα αντικαθίστανται από σύγχρονα ξενοδοχεία. Επιπλέον, η ύπαρξη ξενοδοχείων ίσως να προκαλέσει καταγγελίες για θόρυβο (χρήση κλιματιστικών), δυσωδία, κυκλοφοριακά προβλήματα και απόβλητα. Θα μπορούσε ωστόσο να προταθεί η μεταφορά του τουριστικού κέντρου από το ιστορικό κέντρο σε άλλες περιοχές, λιγότερο γνωστές. Αρκετοί τουρίστες απολαμβάνουν την εξερεύνηση τέτοιων άγνωστων σημείων. Κατάλληλα συστήματα δημόσιας μεταφοράς μπορούν να χρησιμοποιηθούν έτσι ώστε οι τουρίστες να μεταφέρονται στα κέντρα των πόλεων. Η συνάντηση με τους ντόπιους στις πόλεις είναι μια άλλη επιλογή. Ταιριάζει καλά με την ανερχόμενη τάση των τουριστών να έρχονται σε επαφή με τον τοπικό πληθυσμό. Οι καλλιτέχνες, οι βιοτέχνες, οι έμποροι και άλλοι μπορούν να ενημερώσουν τους επισκέπτες για την ιστορία του τόπου, την πολιτική, το περιβάλλον κ.λπ. Οι θεματικές ξεναγήσεις μπορούν να προσδώσουν έμφαση σε συγκεκριμένα στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια πόλη και τις γύρω περιοχές της. Παραδείγματος χάριν, στο Ρίο ντε Τζανέιρο οργανώνονται ταξίδια στις φτωχογειτονιές όπου οι νέοι απασχολούνται ως ταξιδιωτικοί οδηγοί για τους τουρίστες. Μια άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή είναι οι εναλλακτικές μορφές αυθεντικότητας του προορισμού: η άυλη πολιτιστική κληρονομιά όπως οι αγορές και τα φεστιβάλ, τα μη-εποχιακά γεγονότα, ή οι επισκέψεις σε καινοτόμες επιχειρήσεις όπου οι επισκέπτες μπορούν «εξετάσουν και να γευτούν» τοπικά προϊόντα. Οι εναλλακτικές διαδρομές στην πόλη δύνανται να συμπεριλάβουν διάφορες πρωτοβουλίες οικολογικού χαρακτήρα όπως πάρκα και κήπους, ποδηλατικές διαδρομές, στοές, οικολογικά καταστήματα και εστιατόρια, προωθώντας τη χρήση «πράσινων χαρτών» της πόλης. Όλο και περισσότερες πόλεις διοργανώνουν επισκέψεις με μειωμένες τιμές για διάφορες υπηρεσίες. Παραδείγματος χάριν, για τις δημόσιες συγκοινωνίες και διάφορα αξιοθέατα.


9. Προορισμοί


Επιλογή προορισμών

9.1 Βιώσιμοι προορισμοί

Στη διαδικασία επιλογής νέων προορισμών λαμβάνεται υπόψη η βιωσιμότητά τους (π.χ. περιοχές χωρίς κίνηση, βιώσιμος αστικός σχεδιασμός, κατάλληλες υποδομές διαχείρισης αποβλήτων και συμμετοχή της κοινότητας).


88

9.2 Μη βιώσιμοι προορισμοί

Δεν επιλέγονται προορισμοί όπου ο τουρισμός οδηγεί σε θεμελιώδεις αρνητικές επιπτώσεις σε σχέση με τη βιοποικιλότητα, τα απόβλητα, τις εγκαταστάσεις υγιεινής, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διάθεση υγειονομικής περίθαλψης, νερού, ενέργειας και τροφής (εκτός και αν η εμπλοκή της επιχείρησης συμβάλλει σε ξεκάθαρη ανατροπή των φαινομένων).

9.3 Προορισμοί με εύκολη πρόσβαση

Κατά την επιλογή νέων προορισμών λαμβάνεται υπόψη η δυνατότητα πρόσβασης με πιο βιώσιμα μέσα μεταφοράς.

9.4 Διεθνείς κυρώσεις

Η επιχείρηση συμμορφώνεται με τις κυρώσεις των ΗΕ, καθώς και άλλων συναφών (ΕΕ), σχετικά με τους τουριστικούς προορισμούς.

Τοπικές πολιτικές και πρωτοβουλίες

9.5 Συμμόρφωση με τον τοπικό σχεδιασμό

Οι δραστηριότητες της επιχείρησης συμμορφώνονται με τους κανονισμούς των τοπικών, επαρχιακών και εθνικών αρχών για τον νόμιμο χωροταξικό σχεδιασμό, τις προστατευόμενες περιοχές και τα προστατευόμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.

9.6 Τοπικό οικονομικό δίκτυο

Η επιχείρηση στηρίζει πρωτοβουλίες που βελτιώνουν τις σχέσεις μεταξύ καταλυμάτων και τοπικών παραγωγών, ανάμεσα στις οποίες και η παραγωγή και διανομή τοπικών προϊόντων διατροφής και ενθυμίων κ.λπ. (π.χ. πρωτοβουλίες για τη βελτίωση του ποιοτικού επιπέδου, της υλικοτεχνικής υποστήριξης, των μεταφορών).

9.7 Επιρροή πολιτικής

Η ταξιδιωτική εταιρεία επηρεάζει και στηρίζει την τοπική κυβέρνηση (μαζί με άλλες ταξιδιωτικές εταιρείες και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς όπου αυτό είναι δυνατόν) σχετικά με τη βιωσιμότητα, τον σχεδιασμό και τη διαχείριση προορισμών, τη χρήση φυσικών πόρων και με κοινωνικο-πολιτιστικά θέματα. Σε περίπτωση μη βιώσιμης διοίκησης και ανάπτυξης, η επιχείρηση το αναφέρει στις σχετικές αρχές (άμεσα ή μέσω τοπικών συνεργαζόμενων πρακτορείων).

9.8 Υποστήριξη της διατήρησης της βιοποικιλότητας

Η επιχείρηση υποστηρίζει τη συντήρηση της βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένων των προστατευόμενων περιοχών και των περιοχών με έντονη βιοποικιλότητα, μέσω της οικονομικής συνεισφοράς, για παράδειγμα, και της συμπερίληψης σε προσφορές προϊόντων.

9.9 Απαγορευμένα ενθύμια

Η επιχείρηση και όσοι την προμηθεύουν με άμεσες υπηρεσίες δεν προωθούν την πώληση ενθυμίων που περιέχουν απειλούμενα είδη της χλωρίδας και της πανίδας, όπως ορίζεται από το σύμφωνο CITES και από την Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών της IUCN, ούτε ιστορικών και αρχαιολογικών τεχνουργημάτων (εκτός κι αν επιτρέπεται από τη νομοθεσία).

10. Επικοινωνία με τον πελάτη και προστασία του


89

Η καλή επικοινωνία με τους τουρίστες είναι σημαντική πριν από, κατά τη διάρκεια και μετά τις διακοπές τους. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο για να ενισχύσετε τη συνείδησή τους σχετικά με τη βιωσιμότητα και να προωθήσετε πιο υπεύθυνες επιλογές από μέρους τους. Η σωστή πληροφόρηση για τους προορισμούς και τα προϊόντα θα κατευθύνει τις προσδοκίες τους, θα αποτρέψει την απογοήτευση και θα κάνει καλύτερη την εμπειρία των διακοπών. Επιπλέον, οι ταξιδιωτικές εταιρείες έχουν την ευθύνη να πληροφορήσουν τους πελάτες τους σχετικά με κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία τους και πώς να τους αποφύγουν.

10.1 Συνειδητοποίηση και αλλαγή συμπεριφοράς Οι επιλογές και η συμπεριφορά των πελατών επηρεάζουν τη βιωσιμότητα του προϊόντος σας. Σχετίζεται με τις μετακινήσεις, τα ξενοδοχεία και τον τύπο εκδρομών που κλείνουν αλλά και το πώς χειρίζονται τα απορρίμματά τους, τι προϊόντα αγοράζουν και τι τρώνε. Συχνά οι τουρίστες δεν γνωρίζουν πλήρως τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορούν να προκαλέσουν οι διακοπές τους, ειδικά στις περιπτώσεις που οι επιπτώσεις αυτές δεν γίνονται αντιληπτές κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης περιόδου διακοπών ή όταν δεν γνωρίζουν πλήρως τις ευρύτερες περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις στον προορισμό. Επομένως, είναι ευθύνη των ταξιδιωτικών εταιρειών να κρατούν ενήμερους τους τουρίστες σχετικά με αυτές τις συνέπειες και για το πώς θα πρέπει αυτοί να συμπεριφέρονται υπεύθυνα. Καταναλωτική συνείδηση Τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών στην τουριστική αγορά δείχνουν όλο και αυξανόμενη συνειδητοποίηση της έννοιας της βιωσιμότητας από διεθνείς ταξιδιώτες: Τα δύο τρίτα των Βρετανών καταναλωτών θεωρούν ότι οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών

πρέπει να αναπτύσσουν προϊόντα με το λιγότερο πιθανό αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον.

Οι μισοί από τους Γερμανούς επιλέγουν έναν προορισμό όπου το φυσικό περιβάλλον έχει παραμείνει καθαρό και άθικτο.

Το 50% των Γερμανών θα προτιμούσαν ένα ξενοδοχείο με πιστοποιητικό βιωσιμότητας όταν δεν επηρεάζονται άλλοι σχετικοί παράγοντες, όπως τιμή και άνεση.

Η πλειονότητα των Αμερικανών (57%), Αυστραλών (62%) και Βρετανών (74%) ταξιδιωτών προτιμούν ξενοδοχεία που απασχολούν ντόπιο προσωπικό. Ένα ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό από κάθε χώρα απαιτεί από το ξενοδοχείο που θα επιλέξουν να εξασφαλίζει «καλούς μισθούς και καλές συνθήκες εργασίας».

Το 82% των Ολλανδών καταναλωτών θα ήθελε να αναγράφονταν στα ταξιδιωτικά φυλλάδια πληροφορίες σχετικά με τη βιωσιμότητα.

Αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι οι πελάτες είναι ενημερωμένοι σχετικά με τη βιωσιμότητα. Ζητούν από τις ταξιδιωτικές εταιρείες να ενεργήσουν σύμφωνα με τις αρχές της βιωσιμότητας και να τους παρέχουν συμβουλές και κατευθυντήριες γραμμές για να λάβουν σωστές αποφάσεις. Λεπτομερή επισκόπηση ερευνών μπορείτε να βρείτε στη διαδικτυακή πλατφόρμα Travelife. Δε διαθέτουν όλοι οι πελάτες το ίδιο επίπεδο πληροφόρησης για τη βιωσιμότητα και δέσμευσης προς αυτή. Μπορούμε να τους κατανείμουμε χονδρικά σε 3 σχετικά ισοδύναμες ομάδες:

1. Οι πραγματικοί οικολόγοι35 (επίσης LOHAS, Τρόπος Ζωής Υγείας και Βιωσιμότητας36): Οι πιο αφοσιωμένοι, με ανώτερη εκπαίδευση και υψηλό εισόδημα, έτοιμοι να αναλάβουν δράση. Αντιδρούν αρνητικά σε περίπτωση που τα προϊόντα δεν υπακούουν σε πρακτικές βιωσιμότητας (ΗΠΑ 30 %, Γερμανία 40 %, Ιαπωνία 15 %).

35 True Greens 36 Lifestyles of Health and Sustainability


90

2. Εκκολαπτόμενοι: θετική και αρνητική στάση, συμπεριφορά που επηρεάζεται εύκολα, «δε θέλουν να κάνουν κάτι κακό». Ενεργούν θετικά αν τους δοθεί ορθή ενημέρωση και αυτό δεν συνεπάγεται αρνητικές προσωπικές συνέπειες.

3. Ηδονιστές: είναι ευθύνη των άλλων. Τα μεμονωμένα άτομα δεν μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών καταστάσεων.

Ιδανικά, αυτές οι ομάδες πρέπει να προσεγγιστούν και να ενημερωθούν με διαφορετικό τρόπο κατά την πώληση του προϊόντος. Ωστόσο, καθότι η πλειονότητα των ομάδων-στόχων είναι μικτές, καλύτερα να ακολουθείται κοινή προσέγγιση και για τους τρεις. Στρατηγική επικοινωνίας Η επικοινωνία είναι αμφίδρομη διαδικασία, όπου το μήνυμα που στέλνει ο πομπός θα πρέπει να ερμηνευτεί με τον ίδιο τρόπο από τον δέκτη. Τα διάφορα είδη πομπών (ομάδες-στόχοι), λοιπόν, χρειάζονται διαφορετικά μηνύματα και στρατηγικές επικοινωνίας. Κάποια χαρακτηριστικά επιτυχημένης επικοινωνίας είναι: Ο σκοπός να είναι ξεκάθαρος: πρέπει να αποσαφηνίζεται στον αποδέκτη ο σκοπός του μηνύματος.

Το μήνυμα να είναι ολοκληρωμένο: το μήνυμα που δίνεται πρέπει να είναι μεστό, να στηρίζεται από γεγονότα και παρατηρήσεις.

Να υπάρχει ανάδραση: μέσω της αντίδρασης του δέκτη μπορούμε να κρίνουμε αν το μήνυμα έχει γίνει κατανοητό.

Για να αλλάξει η στάση κάποιου πρέπει να ακολουθείται η αρχή AIDA37: Προσοχή παρατήρηση και κατανόηση του προβλήματος (ενημερότητα) Συμμετοχή αποδοχή της προσωπικής συμπεριφοράς στο πρόβλημα Επιθυμία διαθεσιμότητα εναλλακτικών επιλογών Δράση η εναλλακτική επιλογή είναι ελκυστική

Το ύφος και η χρονική στιγμή επικοινωνίας είναι πολύ σημαντικά καθώς οι τουρίστες, κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, θέλουν να δραπετεύσουν από τις καθημερινές τους ανησυχίες και ευθύνες. Εντούτοις, οι περισσότεροι καταναλωτές γνωρίζουν ήδη τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις και θα ήταν ευτυχείς εάν ενημερώνονταν προηγουμένως για το πώς να μην κάνουν κάτι κακό. Επομένως, οι πελάτες θα πρέπει να λάβουν τις απαραίτητες πληροφορίες με σύντομα, θετικά και δεσμευτικά μηνύματα που να υποκινούν το αίσθημα υποχρέωσης χωρίς ωστόσο να προκαλούν αίσθημα ενοχής. Η χρήση θετικού λεξιλογίου και τα σχετικά μηνύματα θα πρέπει να κατευθύνουν τον πελάτη σε μια εναλλακτική λύση, πιο βιώσιμη. Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα εξασφαλίζεται όταν ένας πελάτης ενθαρρύνεται στην υιοθέτηση μιας περισσότερο βιώσιμης συμπεριφοράς μέσω της παρουσίασης εναλλακτικών βιώσιμων λύσεων ως άριστα ποιοτικά προϊόντα και μέσω νέων εμπειριών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί συνδέοντας τα στοιχεία βιωσιμότητας με άμεσα οφέλη για τον πελάτη. Επιπλέον πληροφορίες μπορούν να τους ενημερώνουν ότι οι επιλογές τους συμβάλλουν επίσης στη διατήρηση του τοπικού πολιτισμού ή/και του φυσικού τοπίου.

Χαρακτηριστικό βιωσιμότητας Ποια προσέγγιση να χρησιμοποιήσετε

Συνεισφορά στην οικονομία φτωχών αγροτικών περιοχών

Επισκεφτείτε παραδοσιακές κοινότητες. Ανακαλύψτε άγνωστα μέρη. Επικοινωνήστε με τους ντόπιους. Μάθετε περισσότερα σχετικά με αρχαίες παραδόσεις. Βιώστε τον

37 Attention, Interest, Desire, Action.


91

τοπικό τρόπο ζωής.

Διατήρηση του τοπικού πολιτισμού και των τοπικών παραδόσεων

Διαχρονικές παραδόσεις. Πολιτιστική πολυμορφία. Απαράμιλλες εμπειρίες.

Τοπικά προϊόντα Παραδοσιακές, μοναδικές γεύσεις και συστατικά, καλή αίσθηση του γούστου.

Τρόφιμα χωρίς χημικά Οργανικά, οικολογικά, φυσικά.

Κατάλληλος σχεδιασμός Καθαρό περιβάλλον. Ήσυχη, χαλαρή ατμόσφαιρα χωρίς κίνηση. Αρμονία με τη φύση. Σε ισορροπία με τον περιβάλλοντα χώρο.

Βιοποικιλότητα Ανακαλύψτε άγνωστα/μοναδικά είδη, λιγότερο γνωστά φυσικά ησυχαστήρια, παρθένα δάση που δεν έχουν ανακαλυφθεί, παρθένα φυσικά τοπία.

Ξενοδοχεία φιλικά προς το περιβάλλον

Οι τελευταίες τεχνολογίες υπέρ της άνεσής σας καθ’ όλη τη διαμονή σας.

Με τη χρήση λέξεων όπως «παραδοσιακό, εθιμοτυπικό, φυσικό» αποφεύγετε την ηθική υποχρέωση και θα μπορέσετε να αγγίξετε τόσο τους «πραγματικούς οικολόγους» όσο και τους ηδονιστές. Όλο και περισσότεροι ταξιδιώτες στην πλειονότητά τους θα εκτιμούσαν περισσότερο την εμπειρία των διακοπών αν γνώριζαν ότι δεν έβλαψαν τη βιωσιμότητα ή ακόμα και πως συνέβαλαν υπέρ αυτής. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι περισσότεροι πελάτες είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν επιπλέον γι’ αυτό (5-10%). Ωστόσο, ανάλογα με τον τύπο του προϊόντος, ίσως καλύτερα να μη χάσετε τους ηδονιστές που δεν έχουν την ίδια πρόθεση να πληρώσουν επιπλέον. Σε αυτή την περίπτωση και με την προϋπόθεση ότι υπάρχει κατάλληλη πληροφόρηση, η βιωσιμότητα σάς δίνει συγκριτικό πλεονέκτημα, καθώς αυξάνει την αξία που προσδίδεται στα προϊόντα σας.

10.2 Επικοινωνία κατά τον πλήρη κύκλο των διακοπών Η επικοινωνία σχετικά με θέματα βιωσιμότητας μπορεί να γίνει μέσω όλων των διαθέσιμων εργαλείων: π.χ. δημοσιότητα, φυλλάδια, ιστότοποι, ταξιδιωτικά φυλλάδια, περιοδικά, ενημερωτικά βίντεο στην πτήση, συναντήσεις καλωσορίσματος κατά την άφιξη, ερωτηματολόγια μετά την επιστροφή τους κ.λπ. Για να υπάρχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, το ύφος και το περιεχόμενο της ενημέρωσης δε θα πρέπει να συμπορεύεται μόνο με τις ομάδες-στόχους και τα μέσα που χρησιμοποιούνται. Πρέπει επίσης να προσαρμόζεται στην εποχή που γίνεται: πριν από την κράτηση ή πριν από τις διακοπές, κατά τη διάρκεια των διακοπών, μετά τις διακοπές.

A. Πριν από την κράτηση

Υπεύθυνη προώθηση Η εταιρεία θα πρέπει να διασφαλίσει την υπεύθυνη διαφήμιση των διακοπών της ώστε να ενισχύσει το μήνυμα του βιώσιμου τουρισμού. Πολλές χώρες έχουν αυστηρούς κανόνες σχετικά με τη διαφήμιση και τα μηνυμάτων προώθησης. Οι διάφοροι ισχυρισμοί σχετικά με την ποιότητα, τις εγκαταστάσεις και την τοποθεσία των θέρετρων είναι η συνήθης αιτία παραπόνων και δυσαρέσκειας εκ μέρους των πελατών. Είναι λοιπόν ζωτικής σημασίας οι πληροφορίες για κάποιον προορισμό, κάποιο προϊόν ή κάποια εμπειρία να είναι ορθές και να επαληθεύονται. Αυτό περιλαμβάνει και θέματα βιωσιμότητας, όπως ο σεβασμός της πολιτιστικής και περιβαλλοντικής ακεραιότητας των προορισμών. Η εταιρεία θα πρέπει να αντιστέκεται στον πειρασμό να παρουσιάζει τους τουριστικούς προορισμούς ως ειδυλλιακούς παραδείσους. Τα φυλλάδια και το λοιπό ενημερωτικό υλικό πρέπει να


92

παρουσιάζουν την ακριβή εικόνα του προορισμού, δίνοντας έτσι στους πελάτες να κάνουν την επιλογή που ταιριάζει στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους.

Με την εφαρμογή κατευθυντήρων γραμμών για την ενημέρωση των πελατών και διατηρώντας τα κατάλληλα ενημερωτικά δελτία των προορισμών και των προϊόντων σας, διασφαλίζετε ότι όλα τα μέλη του προσωπικού πωλήσεων παρέχουν κοινά μηνύματα και βασικές πληροφορίες κατά τις επαφές τους με τους πελάτες. Οι κατευθυντήριες γραμμές και τα ενημερωτικά δελτία μπορούν να ενημερώνονται διαρκώς μέσω της ανάδρασης από την πλευρά των πελατών.

Προωθώντας τη βιώσιμη επιλογή Οι ταξιδιωτικές εταιρείες παίζουν σημαντικό ρόλο στην παρακίνηση των πελατών υπέρ βιώσιμων επιλογών μέσω των υλικών προώθησης και της προσωπικής παροχής συμβουλών. Μπορούν να ενημερώσουν τους πελάτες για τις εναλλακτικές σχετικά με τα μέσα μετακίνησης και τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις, όπως οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Θα πρέπει να καταδεικνύεται ξεκάθαρα ποια καταλύματα και εκδρομές διαθέτουν πιστοποίηση, ώστε να προσελκύουν θετική προσοχή. Η αποζημίωση άνθρακα, σε περίπτωση που δεν περιλαμβάνεται ακόμα στην τιμή του πακέτου, μπορεί να προσφέρεται ως εθελοντική επιλογή. Η καλύτερη πρακτική για αυτό είναι να περιλαμβάνεται ως αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας κράτησης και πληρωμής. Εναλλακτικά, οι πελάτες μπορούν να παραπέμπονται σε κάποιο αξιόπιστο σύστημα αποζημίωσης άνθρακα μέσω ειδικού φυλλαδίου ή σύστασης. Αυτό, ωστόσο, είναι λιγότερο αποτελεσματικό και απαιτεί ενεργή προσέγγιση και επιπρόσθετη διαδικασία πληρωμής. Προστασία των πελατών Είναι ζωτικής σημασίας η ασφαλής φύλαξη και διαχείριση των προσωπικών και οικονομικών στοιχείων των πελατών. Οι περισσότερες χώρες διαθέτουν κανονισμούς υπέρ της εχεμύθειας σχετικά με τα προσωπικά και οικονομικά δεδομένα των πελατών. Σε πολλές χώρες (π.χ. στην ΕΕ) οι ταξιδιωτικές εταιρείες πρέπει να συμμετέχουν σε ασφαλιστικό σύστημα ώστε να αποζημιώνονται οι πελάτες τους σε περίπτωση πτώχευσης.

Διαδώστε τις πολιτικές σας και τις δράσεις σας υπέρ της βιωσιμότητας Θα πρέπει να δίνετε με πολύ εύκολο τρόπο γενικές πληροφορίες για τον βιώσιμο τουρισμό και τις βιώσιμες πολιτικές της εταιρείας σας. Για παράδειγμα, η πολιτική της επιχείρησης σχετικά με τη σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών μπορεί να γίνει γνωστή μέσω ενός κειμένου στον ιστότοπο, στα διαφημιστικά φυλλάδια και σε άλλες δημοσιεύσεις. Έχει σημασία να μην κάνετε γνωστή μόνο την πολιτική σας αλλά και τα κατορθώματά σας.

B. Μετά την κράτηση και στον προορισμό

Τα ταξιδιωτικά έντυπα θα πρέπει να δίνουν στους πελάτες ειδικές πληροφορίες για τον προορισμό σχετικά με τη βιωσιμότητα, καθώς και για ό,τι αφορά την υγεία και την ασφάλεια. Για παράδειγμα: Τρόπους συμπεριφοράς που σχετίζονται με την τοπική κουλτούρα. Πληροφορίες για τα τοπικά (δημόσια) μέσα μεταφοράς. Παράνομα ενθύμια, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής και της εξαγωγής ιστορικών και

θρησκευτικών τεχνουργημάτων. Τοπικά εστιατόρια, τοπικό φαγητό και τοπικά καταστήματα. (Μη) βιώσιμα είδη διατροφής και ψαριών. Πολιτικές σχετικά με τη σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών. Κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια και μέτρα προστασίας. Μέτρα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και άτομα επικοινωνίας.


93

Οι τοπικοί αντιπρόσωποι, οι τουριστικοί συνοδοί και οι οδηγοί παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην (προφορική) μεταφορά των πληροφοριών και στον επηρεασμό των πελατών κατά τη λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, το ενημερωτικό υλικό (της εταιρείας) στις εισόδους ξενοδοχείων μπορεί να είναι σημαντικός δίαυλος επικοινωνίας. Κώδικες συμπεριφοράς Ένας πολύ πρακτικός και άμεσος τρόπος να δείξετε στον πελάτη πώς να ταξιδεύει με πιο βιώσιμο τρόπο είναι παρέχοντάς του έναν κώδικα συμπεριφοράς. Οι κώδικες συμπεριφοράς μεταφράζουν τις πολιτικές βιωσιμότητας σε πρακτικές συμβουλές και συστάσεις για τους πελάτες. Οι κώδικες συμπεριφοράς συνήθως προσαρμόζονται ανά δραστηριότητα ή προορισμό. Για παράδειγμα, κώδικες για την πεζοπορία στο βουνό, την παρατήρηση φαλαινών, την κατάδυση ή την επίσκεψη προστατευόμενων περιοχών ή μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς. Το Travelife αναπτύσσει έναν αυξανόμενο αριθμό κωδικών σε συνεργασία με ΜΚΟ που εργάζονται σε συγκεκριμένα θέματα, όπως το Born Free Foundation, για τις δραστηριότητες με ζώα σε αιχμαλωσία. Οι κώδικες συμπεριφοράς ανά προορισμό μπορούν να συμπεριλαμβάνονται στα ταξιδιωτικά έντυπα ή/και να δίνονται κατά την άφιξη στον προορισμό. Οι κώδικες για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι καλύτερο να επισημαίνονται λίγο πριν από την έναρξη της δραστηριότητας ή/και να εξηγούνται από τον τουριστικό συνοδό. Οι τοπικές εκδρομές μπορούν να εμπλουτίζονται με πληροφορίες και εξηγήσεις σχετικά με τους ντόπιους, τη φύση και το περιβάλλον. Έχουν αναπτυχθεί ειδικές εκδρομές σε όλο και περισσότερους προορισμούς, οι οποίες επικεντρώνονται στην προστασία της φύσης ή στην ανάπτυξη της κοινότητας (π.χ. η φάρμα επίδειξης Gambia is Good, οι ξεναγήσεις στις φαβέλες του Ρίο στη Βραζιλία). Προάγοντας αυτές τις «εναλλακτικές» εκδρομές οι ταξιδιωτικές επιχειρήσεις μπορούν να αυξήσουν την ενημερότητα των πελατών τους, να υποστηρίξουν άμεσα τις πρωτοβουλίες και να δημιουργήσουν τοπική στήριξη για την τουριστική ανάπτυξη. Μπορούν επίσης να ενθαρρύνουν τους πελάτες να κάνουν δωρεές σε τοπικά φιλανθρωπικά ιδρύματα και πρωτοβουλίες βιωσιμότητας, ειδικά αφού έχουν βιώσει επιτυχημένα προγράμματα (για παράδειγμα, δενδροφύτευση, προγράμματα για κοινοτικές εγκαταστάσεις ή για περιβαλλοντική εκπαίδευση).

Γ. Μετά τις διακοπές

Για να βελτιώσετε την ποιότητα του ταξιδιωτικού προϊόντος, θα ήταν χρήσιμο να ενθαρρύνετε τους πελάτες να σας παρέχουν σχόλια σχετικά με τις εμπειρίες τους από τις διακοπές. Μπορεί να μετρηθεί μέσα από δομημένα ερωτηματολόγια και ελέγχοντας τα παράπονα. Για να βελτιώσετε τη βιωσιμότητα του ταξιδιωτικού προϊόντος και να ελέγξετε τις επιδράσεις των πολιτικών που έχετε επιβάλει, είναι σημαντικό να περιλάβετε το θέμα της βιωσιμότητας στα ερωτηματολόγια για τις εμπειρίες των πελατών. Οι ερωτήσεις μπορούν να έχουν σχέση με την παρατήρηση τυχόν αρνητικών κοινωνικών ή περιβαλλοντικών διαστάσεων του προϊόντος ή του προορισμού ή με το πόσο ξεκάθαρες και επαρκείς ήταν οι πληροφορίες που παρείχε ο τουριστικός συνοδός ή ο τοπικός αντιπρόσωπος. Τα σχόλια σχετικά με τη βιωσιμότητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να συζητήσετε με τους προμηθευτές, τα τοπικά πρακτορεία ή την τοπική κυβέρνηση πώς μπορεί να υπάρχει κι άλλη βελτίωση.


10. Επικοινωνία με τους πελάτες και προστασία τους


Πριν από την κράτηση

10.1 Συμβουλευτικές Διατίθενται κατευθυντήριες γραμμές για την ενημέρωση


94

κατευθυντήριες γραμμές

των πελατών. Τις ακολουθούν οι σύμβουλοι πελατών.

10.2 Εχεμύθεια απέναντι στον πελάτη

Η επιχείρηση φροντίζει να είναι εχέμυθη απέναντι στον πελάτη.

10.3 Μηνύματα προώθησης και διαφήμισης

Τα μηνύματα προώθησης και διαφήμισης συμμορφώνονται με τα σχετικά πρότυπα και τους εθελοντικούς κώδικες συμπεριφοράς και δεν υπόσχονται περισσότερα από όσα προσφέρονται.

10.4 Πληροφορίες προϊόντος

Οι πληροφορίες προϊόντος που αφορούν την επιχείρηση, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της είναι ξεκάθαρες, ολοκληρωμένες και ακριβείς. Επίσης, περιλαμβάνουν τους τίτλους βιωσιμότητας.

10.5 Πληροφορίες για τον προορισμό, ποιότητα

Οι πληροφορίες για τον πολιτισμό, συμπεριλαμβανομένων των όρων βιωσιμότητας, είναι ορθώς τεκμηριωμένες, ισορροπημένες και ολοκληρωμένες.

10.6

Επίπεδα εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου/διοξειδίου του άνθρακα

Πληροφορείτε τους πελάτες για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ή διοξειδίου του άνθρακα προτού κάνουν την κράτηση, ώστε να μπορούν να το λαμβάνουν υπόψη τους κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

10.7 Βιώσιμη μετακίνηση

Ενημερώνετε τους πελάτες για την περιβαλλοντολογική επίδραση των διαφόρων μέσων μεταφοράς για να φτάσουν στον προορισμό τους (σε περίπτωση που δεν περιλαμβάνονται στο πακέτο). Αν υπάρχουν, προσφέρετέ τους εναλλακτικές επιλογές.

10.8 Μεταφορά στο αεροδρόμιο

Οι πελάτες ενημερώνονται για βιώσιμες επιλογές στα μέσα μεταφοράς προς το σημείο επιβίβασης (π.χ. ειδικοί διακανονισμοί σε συνεργασία με εταιρείες μαζικής μεταφοράς, όπως Rail and Fly). Να παρέχονται εναλλακτικές για ανταποκρίσεις πτήσεων μικρής απόστασης.

10.9

Αποζημίωση αερίων του θερμοκηπίου/διοξειδίου του άνθρακα

Οι πελάτες ενημερώνονται για τις πιθανότητες μείωσης/αποζημίωσης αερίων του θερμοκηπίου ή διοξειδίου του άνθρακα των διεθνών μετακινήσεων στο τουριστικό τους πακέτο.

10.10

Αποζημίωση αερίων του θερμοκηπίου/διοξειδίου του άνθρακα κατά την κράτηση

Η αποζημίωση αερίων του θερμοκηπίου/διοξειδίου του άνθρακα της αεροπορικής μεταφοράς περιλαμβάνεται ως επιλογή στη φόρμα κράτησης. Την πληρωμή διευκολύνει η ταξιδιωτική επιχείρηση.

10.11

Υποδείξεις για καταλύματα και εκδρομές με βιώσιμες πρακτικές

Προωθείτε με λογότυπα ή άλλα μηνύματα τα (πιστοποιημένα) καταλύματα, τις εκδρομές, τα πακέτα ή/και τις επιλογές στις συγκοινωνίες με βιώσιμες πρακτικές. Αναγνωρίζονται από τους καταναλωτές και παρουσιάζονται ως η «καλύτερη» επιλογή.

10.12

Ταξιδιωτικές συμβουλές και προσφορές βιωσιμότητας

Στο πλαίσιο των προσωπικών ταξιδιωτικών συμβουλών, ο πελάτης ενημερώνεται για τις βιώσιμες εναλλακτικές σχετικά με τα καταλύματα, τις εκδρομές, τα πακέτα διακοπών και τις επιλογές στις μετακινήσεις, αν υπάρχουν.

10.13 Δέσμευση υπέρ της βιωσιμότητας

Οι καταναλωτές ενημερώνονται ξεκάθαρα για τη συμμετοχή της επιχείρησης στο πρόγραμμα Travelife ή/και την πιστοποίησή της από αυτό, καθώς και για τις


95

δεσμεύσεις και τις δράσεις της υπέρ της βιωσιμότητας.

Μετά την κράτηση και κατά τη διάρκεια των διακοπών

10.14 Πληροφορίες και ερμηνείες για τον προορισμό

Παρέχονται πληροφορίες σε καταναλωτές για το φυσικό περιβάλλον, τον τοπικό πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά στον προορισμό διακοπών.

10.15 Πληροφορίες για τη βιωσιμότητα

Οι καταναλωτές ενημερώνονται για βασικές πλευρές και βασικά θέματα βιωσιμότητας στον προορισμό και δέχονται συστάσεις για το πώς θα έχουν θετική συνεισφορά (π.χ. περιορισμό χρήσης πόρων, απορριμμάτων, παράνομων ενθυμίων, πολιτιστικές συνήθειες, κώδικας ενδυμασίας, πρωτοβουλίες που πρέπει να υποστηρίζονται).

10.16 Υγεία και ασφάλεια

Οι πελάτες ενημερώνονται σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια και τα μέτρα προστασίας στον προορισμό.

10.17 Πρόσωπο επικοινωνίας στον προορισμό

Υπάρχουν διαθέσιμα ένα άτομο επικοινωνίας και ένας αριθμός τηλεφώνου που ισχύει για κάθε ώρα.

10.18 Καταστάσεις έκτακτης ανάγκης

Παρέχονται κατευθυντήριες γραμμές και το ανάλογο προσωπικό καταρτίζεται καταλλήλως για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στον προορισμό.

10.19

Κώδικες συμπεριφοράς/ κατευθυντήριες γραμμές για εκδρομές ή δραστηριότητες με ευαίσθητο χαρακτήρα

Οι πελάτες λαμβάνουν έντυπες κατευθυντήριες γραμμές ή/και κώδικες συμπεριφοράς για εκδρομές και δραστηριότητες με ευαίσθητο χαρακτήρα, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιδράσεις από τις επισκέψεις και να μεγιστοποιηθεί η ευχαρίστηση. Οι κατευθυντήριες γραμμές αναπτύσσονται σε συνεργασία και με τη συγκατάθεση των σχετικών ΜΚΟ και της ενδιαφερόμενης κοινότητας. Παραδείγματα χρήσης τους σε:

- Αξιοθέατα με ζώα - Θαλάσσιες δραστηριότητες (κολύμβηση με αναπνευστήρα, καταδύσεις, παρατήρηση φαλαινών, δελφινιών και χελωνών) - Οργανωμένο ψάρεμα - Επίσκεψη σε πολιτιστικά ή ιστορικά μνημεία με ευαίσθητο χαρακτήρα - Παρατήρηση άγριων ζώων και επίσκεψη προστατευόμενων περιοχών - Συναντήσεις με αυτόχθονες και παραδοσιακούς πολιτισμούς

Αυτοί οι κώδικες συμπεριφοράς περιγράφουν την επιθυμητή στάση του πελάτη, καθώς και τα βασικά στοιχεία των προτύπων με τα οποία αναμένεται να συμβαδίζει ο πάροχος υπηρεσιών. Ο καταμερισμός βασίζεται σε εκτίμηση εντός της ίδιας της προσφοράς του προϊόντος και μέσα από τις εκδρομές και τις δραστηριότητες που προσφέρονται στους συγκεκριμένους προορισμούς (βλέπε επίσης κάτω από τον τίτλο «Εκδρομές»).

10.20 Σεξουαλική εκμετάλλευση

Οι πελάτες ενημερώνονται για την εμπορική, τη σεξουαλική ή κάθε άλλη μορφή εκμετάλλευσης και


96

παρενόχλησης, ειδικά των παιδιών ή των εφήβων.

10.21 Παράνομα ενθύμια

Οι πελάτες ενημερώνονται για την ισχύουσα νομοθεσία σχετικά με την αγορά, την πώληση, την εισαγωγή και την εξαγωγή ιστορικών ή θρησκευτικών τεχνουργημάτων και αντικειμένων που περιέχουν υλικά από είδη φυτών ή ζώων που απειλούνται με εξαφάνιση στον προορισμό (π.χ. CITES

38).

10.22 Τοπικές υπηρεσίες και τοπικά αγαθά

Οι πελάτες ενθαρρύνονται να επισκέπτονται τα τοπικά εστιατόρια και τα τοπικά καταστήματα.

10.23 Βιώσιμες επιλογές στη μετακίνηση

Όπου είναι εφικτό, οι πελάτες ενημερώνονται για τις βιώσιμες επιλογές σχετικά με τη μεταφορά στους προορισμούς. Για παράδειγμα, παρέχοντας πληροφορίες για τις δημόσιες μετακινήσεις.

10.24 Δωρεές

Ενθαρρύνετε τους πελάτες να κάνουν δωρεές (π.χ. μέσω φιλανθρωπικών πρωτοβουλιών που υποστηρίζει η επιχείρηση) σε τοπικές φιλανθρωπικές οργανώσεις και βιώσιμες πρωτοβουλίες (π.χ. για την προστασία της φύσης, για πολιτιστικά και κοινωνικά έργα).

Μετά τις διακοπές

10.25 Ικανοποίηση των πελατών

Γίνεται συστηματική μέτρηση της ικανοποίησης των πελατών και τα αποτελέσματα λαμβάνονται υπόψη για τις υπηρεσίες και τη βελτίωση του προϊόντος.

10.26 Βιωσιμότητα και ικανοποίηση των πελατών

Η βιωσιμότητα είναι αναπόσπαστο τμήμα της έρευνας για την ικανοποίηση των πελατών.

10.27 Παράπονα Η επιχείρηση έχει ξεκάθαρες διαδικασίες σε περίπτωση που οι πελάτες εκφράσουν κάποιο παράπονο.

* R= Αναφορά στο Travelife *O= Υποχρεωτικό από το Travelife

38 Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών

Documents

Travelife · 2014. 12. 17. · Πρόγραμμα Κα R Yρισης Travelife Εαιρικ Κοιννικ Ε Sθύνη για Διοργαν X R Zς και Π Xλη R Zς Οργανμ