Türkiye’de erişkinlerde (20 yaş) metabolik

sendrom sıklığını tespit etmektir.

ÇALIŞMANIN AMACI:

Metabolik Sendrom Araştırma Grubu

Prof.Dr. Ömer Kozan Dokuz Eylül Üniv. Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, İzmir

Prof.Dr. Aytekin Oğuz Göztepe Eğitim ve Araştırma Has. İç Hastalıkları Kliniği, İstanbul

Prof.Dr. Çetin Erol Ankara Üniv. İbn-i Sina Hast. Kardiyoloji ABD, Ankara

Prof.Dr. Mustafa Şenocak İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fak. Biyoistatistik ABD, İstanbul

Prof.Dr. Zeki Öngen İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, İstanbul

Doç.Dr. Adnan Abacı Gazi Üniv. Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, Ankara

Doç.Dr. Ahmet Temizhan Yüksek İhtisas Hastanesi Kardiyoloji Kliniği, Ankara

Doç.Dr. Şükrü Çelik Karadeniz Üniv. Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, Trabzon

ÖRNEKLEM HACMİ

Cinsiyetler veya Bölgeler arasında (Kır/Kent) olabilecek % 25-33’lük farkı literatüre dayalı ön kabul değerler -(daha

düşük oranlarla aynı farkı veya daha büyük oranlarla daha küçük farkı güvenle hesaplamaya yetecektir)

% 95 Güven ve % 80 Güçle saptayabilmek için

gerekli boyutta hesaplanmış, Kır/Kent katman oranlarına göre düzenlenmiş ve % 5 fire eklenmiştir.

ÖRNEKLEM DAĞILIM YAPISI

CİNSİYET

KIRSAL/KENTSEL ALAN

YAŞ DEKADLARI( ≥ 20)

dağılımlarına uygun olarak belirlenmiştir.

T.C. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü ve İl Sağlık Müdürlüklerince uygun görülen 47 ilde toplam 87 noktada gerçekleştirilmiştir.

Proje süresince yaklaşık olarak 28.000 km yol kat edilmiştir.

Metabolik Sendrom Sıklığı Araştırmasının gerçekleştirildiği 87 noktanın;

55’ini kentsel,

32’sini ise kırsal noktalar oluşturmaktadır.

Kentsel;

63%

Kırsal;

37%

Çalışma süresince, farklı yaş gruplarında 4.264 kişi ile birebir görüşülmüş, bilgilendirme yapılmış ve planlanan testler gerçekleştirilmiştir.

ÖLÇÜMLER

Denekler bir gün öncesinden çalışma hakkında bilgilendirildi ve sonraki gün 12 saatlik açlıktan sonra gelmeleri istendi. Açlık kan şekeri,

Total kolesterol

Trigliserid ve

HDL kolesterol seviyeleri vitros cihazı ile ölçüldü.

İlgili firma yetkilileri tarafından,

cihazı kullanacak kişilere eğitim verildi.

Cihazın kalite kontrolü bir referans

laboratuvar ile işbirliği yapılarak sağlandı.

BEL ÇEVRESİ ve KALÇA ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ

Bel çevresi, kişi ayakta dururken, alt kaburga sınırından sonraki belin en ince yerinden, sabit gerilimli, destekli mezura ile ve hastanın bu bölgesi çıplakken ölçüldü.

Kalça çevresi büyük trokanter düzeyinden özel mezure ile ölçüldü.

Vücut kitle indeksi kilogram cinsinden vücut ağırlığının, metre cinsinden boy'un karesine bölünerek hesaplandı.

ÖRNEKLEM SAYISAL DAĞILIM BÖLGE BÖLGE

KIRSAL KENTSEL KIRSAL KENTSEL

MARMARA 112 405 110 458

İÇ ANADOLU 105 243 106 238

DOĞU ANADOLU 88 94 84 93

KARADENİZ 125 121 126 123

G.D. ANADOLU 64 106 64 105

AKDENİZ 140 244 136 246

EGE 102 161 102 163

GENEL736

(%17,3)

1374

(%32,2)

728

(%17,1)

1426

(%33,4)

ERKEK KADIN

2.110

(%49,5)

2.154

(%50,5)

Toplam 4264 kişi

ÖRNEKLEM ORANSAL DAĞILIMI (%) BÖLGE İÇİ YERLEŞİM TİPİNE

BÖLGE KIRSAL KENTSEL

MARMARA 20,5 79,5

İÇ ANADOLU 30,5 69,5

DOĞU ANADOLU 47,9 52,1

KARADENİZ 50,7 49,3

G.D. ANADOLU 37,8 62,2

AKDENİZ 36 64,0

EGE 38,6 61,4

GENEL 34,3 65,7

ÖRNEKLEM SAYISAL DAĞILIM BÖLGE (YAŞ DEKADLARI) YAŞ KÜMESİ İÇİ CİNSİYETE GÖRE

Erkek Yaş: 40,78 ± 14,97

Kadın Yaş: 41,00 ± 14,87

YAŞ

N % N % N %

20-29 618 50,2 614 49,8 1.232 28,9

30-39 527 49,8 532 50,2 1.059 24,8

40-49 374 48,6 395 51,4 769 18,0

50-59 287 49,1 298 50,9 585 13,7

60-69 208 49,4 213 50,6 421 9,9

70+ 96 48,5 102 51,5 198 4,6

TOPLAM 2.110 49,5 2.154 50,5 4.264 100

TOPLAMERKEK KADIN

NCEP ATP III

28

39,6

0

5

10

15

20

25

30

35

40

ERKEK KADIN

CİNSİYET SIKLIK (%) p

ERKEK 28 <0.001

KADIN 39,6

GENEL 33,9

METABOLİK SENDROM SIKLIĞI

%

33,933,8

32,0

32,5

33,0

33,5

34,0

34,5

35,0

KIR KENT

YERLEŞİM SIKLIK p

KIR 33,9 AD

KENT 33,8

GENEL 33,9

METABOLİK SENDROM SIKLIĞI KIR/KENT DAĞILIMI

%

METABOLİK SENDROM SIKLIĞI YERLEŞİM ve CİNSİYETE GÖRE DAĞILIM

26,9

41,1

28,6

38,8

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

KIR KENT

ERKEK

KADIN

ERKEK KADIN TOPLAM

KIR 26,9 41,1 33,9

KENT 28,6 38,8 33,8

GENEL 28 39,6 33,9

%

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege

Kırsal

Kentsel

METABOLİK SENDROM SIKLIĞI BÖLGESEL

BÖLGE KIRSAL P KENTSEL P TOPLAM P

MARMARA 35,1 31,7 32,4

İÇ ANADOLU 28,4 34,7 32,8

DOĞU ANADOLU 32 40,1 36,2

KARADENİZ 36,7 37,7 37,2

G.D. ANADOLU 29,7 28,9 29,2

AKDENİZ 36,6 33,1 34,3

EGE 35,8 35,8 35,8

GENEL 33,9 33,8 33,9

ADAD AD

METABOLİK SENDROM SIKLIĞI YAŞ GRUPLARI

0

10

20

30

40

50

60

70

80

20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70+

Erkek

Kadın

Toplam

%

Yaş grupları

YAŞ ERKEK P KADIN P GENEL P

20-29 10.7 <0.001 9.6 <0.001 10.2 AD

30-39 23.9 29.7 26.8 0.033

40-49 36.7 51.6 44.4 <0.001

50-59 41.1 67.9 54.7 <0.001

60-69 46.6 74.6 60.8 <0.001

70+ 49 68.6 59.1 0.005

GENEL 28 39.6 33.9 <0.001

METABOLİK SENDROM

Santral obezite

Bel çevresi

Etnik kökene göre değişebilir

erkeklerde ≥ 94 cm, kadınlarda ≥ 80 cm

Ek olarak en az ikisi:

Trigliserid yüksekliği

>150 mg/dL

HDL-Kolesterol düşüklüğü

Erkeklerde <40 mg/dL

Kadınlarda <50 mg/dL

Yüksek kan basıncı

Sistolik ≥130 mm Hg

Diyastolik ≥85 mm Hg

Daha önce tanı konulmuş hipertansiyon için tedavi alıyor olması

Yüksek açlık plazma glükozu

Açlık plazma glükozu ≥100 mg/dL

Daha önce tanı konulmuş tip 2 diyabet

IDF (International Diabetes Federation)

33,9

51,1

0

10

20

30

40

50

60

ERKEK KADIN

CİNSİYET SIKLIK (%) p

ERKEK 33,9 <0.001

KADIN 51,1

GENEL 42,6

IDF KRİTERLERİNE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKLIĞI

%

IDF KRİTERLERİNE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKLIĞI (KIR-KENT)

33,2

53,4

34,4

49,9

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

KIR KENT

ERKEK

KADIN

ERKEK KADIN TOPLAM

KIR 33,2 53,4 43,2

KENT 34,4 49,9 42,3

GENEL 33,9 51,1 42,6

%

IDF KRİTERLERİNE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKLIĞI (BÖLGESEL)

İdf kriterlerine göre metabolik sendromun kır ve

kent için ayrı ayrı bölgelere göre dağılımı (%)

47,30 47,83 49,5144,70 47,06

41,71

36,72

46,22

39,53

30,33

42,5942,2444,67

39,28

0

10

20

30

40

50

60

1:Marmara

2:İçAnadolu

3:Doğu Anadolu

4:Karadeniz

5:Güneydoğu Anadolu

6:Akdeniz

7:Ege

kır

kent

İdf kriterlerine göre metabolik sendromun erkek ve

kadında ayrı ayrı Yaş gruplarına göre dağılımı (%)

11,17

32,45

46,52 47,04

33,93

19,22

41,92

65,82

79,8784,98

43,75

60,10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70+

erkek

kadın

IDF KRİTERLERİNE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKLIĞI (YAŞ GRUPLARI)

29,4 29,1

18,1

8

1,9

24,3 23,7

20,5

13,8

5,2

26,8 26,4

19,3

10,9

3,6

0

5

10

15

20

25

30

35

1+ 2+ 3+ 4+ 5

Pre

vala

ns (

%)

Erkek

Kadın

Toplam

Metabolik sendrom komponentleri

METABOLİK SENDROM KOMPONENTLERİNİN

TOPLUMUMUZDA GÖRÜLME SIKLIĞI

57,1

32,3

10,6

0

10

20

30

40

50

60

3+ 4+ 5

Pre

va

lan

s (

%)

Metabolik sendrom komponentleri

METABOLİK SENDROMLU OLGULARDA,ÖLÇÜT

KOMBİNASYONLARININ DAĞILIMI

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Hiperglisemi AO YKB

Erkek

Kadın

Toplam

%

Metabolik Sendromlu Olgularda Komponentlerin

Görülme Sıklığı

57,4

69,1 75

63,5

88,6

(AKS≥ 110)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Hiperglisemi AO YKB

Erkek

Kadın

Toplam

%

Metabolik Sendromlu Olgularda Komponentlerin

Görülme Sıklığı

79,8 69,1

75

63,5

88,6

(AKS≥ 100)

50,153,3

6358,4

54,958,7 58,5

0

10

20

30

40

50

60

70

Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege

KAN BASINCI YÜKSEKLİĞİ

KB ≥ 130/85 mmHg veya AHT kullanımı, Genel Oran % 55,7

P<0,001

28,3

24,425,9

30,3 29,8

25,2

31,3

0

5

10

15

20

25

30

35

Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege

KAN ŞEKERİ YÜKSEKLİĞİ

AKŞ ≥110 mg/dL veya OAD kullanımı, Genel Oran % 27,6

P=0,049

53,249,6

45,1

56,8

52,5

46

56,4

0

10

20

30

40

50

60

Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege

KAN ŞEKERİ YÜKSEKLİĞİ

AKŞ ≥100 mg/dL veya OAD kullanımı, Genel Oran % 51,4

P<0,001

29,3

33,4

37,9 37,639,5

41,9

37,9

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege

TRİGLİSERİD YÜKSEKLİĞİ

TG ≥150 mg/dL, Genel Oran % 35,8

P<0,001

HDL KOLESTEROL DEĞERLERİ

Erkek Kadın Toplam

HDL-K (mg/dl) 46,3±16,6 52,0±16,3 49,2±16,7

TÜM KOHORT % p METABOLİK SENDROMLU

OLGULARDA %

p

ERKEK (<40 mg/dl) 38.3 <0.001 59.4 AD

KADIN (<50 mg/dl) 49.7 62.1

TOPLAMDA 44.1 61.0

TÜM KOHORT % p METABOLİK SENDROMLU

OLGULARDA %

p

KIR 42.1 AD 60.4 AD

KENT 45.1 61.3

TOPLAMDA 44.1 61.0

46

46,8

44,6

42,442,8

42,4

40,7

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege

HDL KOLESTEROL DÜŞÜKLÜĞÜ

HDL-K E<40 mg/dL, K< 50 mg/dL, Genel Oran % 44,1

AD

BEL ÇEVRESİ ÖLÇÜSÜ

91,7

90,1

85,0

87,0

89,0

91,0

93,0

95,0

97,0

ERKEK KADIN

CİNSİYET ORTALAMA p

ERKEK 91,71 cm AD

KADIN 90,07 cm

GENEL 90,88 cm

(cm)

ABDOMİNAL OBEZİTE (E>102 cm, K> 88cm)

17,2

54,8

5,0

15,0

25,0

35,0

45,0

55,0

65,0

ERKEK KADIN

CİNSİYET SIKLIK(%) p

ERKEK 17,2

KADIN 54,8

GENEL 36,2

<0,001

%

ABDOMİNAL OBEZİTE (E≥94cm, K≥80 cm)

43,2

73,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

ERKEK KADIN

CİNSİYET SIKLIK(%) p

ERKEK 43,2

KADIN 73,8

GENEL 58,7

<0,001

%

ABDOMİNAL OBEZİTE (%)

0

10

20

30

40

50

60

70

Marmara Doğu

anadolu

Güneydoğu

anadolu

Ege

Erkek

Kadın

Bel Çevresi

Erkeklerde > 102 cm

Kadınlarda > 88 cm

Genel oran %36,2, p>0,05

%

ABDOMİNAL OBEZİTE KIR/KENT DAĞILIMI

37,535,5

5,0

15,0

25,0

35,0

45,0

KIR KENT

CİNSİYET SIKLIK(%) p

KIR 37,5

KENT 35,5

GENEL 36,2

AD

%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70+

Erkek

Kadın

ABDOMİNAL OBEZİTE (YAŞ GRUPLARINA GÖRE)

Yaş grupları

%

YAŞ ERKEK P KADIN P GENEL P

20-29 4.7 <0.001 20.0 <0.001 12.3 <0.001

30-39 13.5 50.4 32.0

40-49 19.8 69.6 45.4

50-59 28.9 84.2 57.1

60-69 36.5 86.4 61.8

70+ 30.2 77.5 54.5

GENEL 17.2 54.8 36.20 <0.001

86,5

76 78,5

24,1

11,919,7

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Abdominal obezite+ Abdominal obezite -

Erkek

Kadın

Toplam

ABDOMİNAL OBEZİTE VE METABOLİK SENDROM PREVALANSI

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Abdominal

Obez Erkek

Abdominal

Obez Kadın

KB

HDL-K

TG

H.GLİSEMİ

MS parametreleri Abd.Obez Erkek Abd.Obez Kadın P

Yüksek KB 79,8% 70,5% P=0,001

Düşük HDL-K 41,9% 50,3% P=0,007

Yüksek TG 61,6% 45,5% P<0,0001

AKŞ ≥ 100 mg/dl 72,0% 62,3% P=0,001

ABDOMİNAL OBEZİTE VE METABOLİK SENDROM PARAMETRELERİ

TG/HDL-K < 3

(n=2507)

TG/HDL-K ≥3

(n=1745)

P

Abdominal

Obezite n, (%)

755 (30.1 ) 779 (44.6 ) <0.001

Metabolik

Sendrom n, (%)

578 (23.1) 1164 (66.7 ) <0.001

TG/HDL-K Oranı

(Abdominal obezite ve Metabolik Sendrom Sıklığı)

30,0025,0020,0015,0010,005,000,00

trg_hdl

200,00

150,00

100,00

50,00

bel

30,0025,0020,0015,0010,005,000,00

trg_hdl

200,00

150,00

100,00

50,00

bel

er0kd1: .00

Erkek r=0.28 p<0.001 n=2106

25,0020,0015,0010,005,000,00

trg_hdl

140,00

120,00

100,00

80,00

60,00

40,00

be

l

er0kd1: 1.00

Kadın r=0.32 p<0.001 n=2146

Toplam r=0.30 p<0.001 n=4252

TG/HDL-K Oranı ile Bel Çevresi Arasındaki İlişki

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

< 25 25-29,9 >30

Erkek

Kadın

Toplam

VKI (kg/m2)

%

Erkek (%) Kadın (%) Toplam (%)

VKI <25 kg/m2 37,9 29,5 33,7

VKI 25.0-29.9 kg/m2 41,5 30,6 36,0

VKI ≥30 kg/m2 20,6 39,9 30,4

TÜRK TOPLUMUNDA OBEZİTE PREVALANSI

Yaş Erkek Kadın Toplam

VKI( kg/m2) ±SD VKI( kg/m2) ±SD VKI( kg/m2) ±SD

20-29 24,1±3,8 24,5±5,0 24,3±4,5

30-39 26,7±4,4 28,6±5,9 27,7±5,3

40-49 28,1±4,9 30,9±5,6 29,5±5,5

50-59 28,3±4,7 32,6±5,7 30,5±5,7

60-69 28,6±4,5 32,2±5,4 30,4±5,3

70+ 27,0±4,6 30,1±5,5 28,6±5,3

Toplam 26,6±4,7 28,8±6,3 27,7±5,7

YAŞ GRUPLARINA GÖRE VKI

VKI’NE GÖRE ABDOMİNAL OBEZİTE SIKLIĞI

3,6

96,4

28

72

81,9

18,1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

<25 kg/m2 25-29,9 kg/m2 > 30 kg/m2

Abdominal obezite var

Abdominal obezite yok

12,6

39,2

74,6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

< 25 kg/m2 25-30 kg/m2 > 30 kg/m2

VKI’NE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKILIĞI

%

Türkiye'de metabolik sendrom sıklığı

araştırmasının önemi:

Kardiyovasküler hastalıklar dünyada ve ülkemizde en

önemli ölüm nedenidir ve sıklığı giderek artmaktadır. Kardiyovasküler hastalıklar ile mücadelede en önemli basamak primer korunma, yani hastalık ortaya çıkmadan, hastalığı ortaya çıkaran risk faktörlerinin ortadan kaldırılarak hastalığın önlenmesidir. Risk faktörlerinin kontrol altına alınabilmesi için, öncelikle, bu risk faktörlerinin epidemiyolojisinin ortaya konması gerekir. Metabolik sendrom ve bu sendromu oluşturan risk faktörlerinin sıklığının ortaya çıkarılması, halk sağlığı ile ilgili yapılacak çalışmalar ve planlamalar için ilk basamak olacaktır.

Bilgilendirme ve teşekkür…

Bu araştırma Abdi İbrahim İlaç’ın koşulsuz maddi ve lojistik desteği ile gerçekleştirilmiştir.

Türk tıbbına bu önemli ve örnek desteğinden dolayı Abdi İbrahim İlaç’a teşekkür ederiz.