ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN TP.HCM

Khoa Báo chí & Truyền thông

BÁO CÁO PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

ẢNH HƯỞNG CỦA XU HƯỚNG “BÁO LÁ CẢI”

ĐỐI VỚI SINH VIÊN TRƯỜNG

ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Giảng viên hướng dẫn: Châu Văn Ninh Sinh viên:

1. Phan Bảo Ngọc - 1356030074

2. Nguyễn Thị Mỹ Nương - 1356030086

3. Trịnh Thị Kiều Oanh – 1356030088

4. Đinh Ngọc Quỳnh - 1356030098

5. Hoàng Thị Hoài Thương – 1356030126

6. Hồ Thị Uyên Trinh - 1356030183

TPHCM 2014

MỤC LỤC

A. Mở đầu…………………………………………...……………………….3

1. Lý do chọn đề tài………………………………….....…………………3

2. Tổng quan đề tài………………………………………….…………….4

3. Mục đích nghiên cứu…………………………………….…………….17

4. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………….………17

5. Đối tượng và khách thể nghiên cứu…………………………….……...17

6. Phạm vi nghiên cứu…………………………………………................18

7. Phương pháp nghiên cứu………………………………….…………...18

8. Cái mới của đề tài………………………………….…………………..18

9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn…………………………………………18

B. Nội dung……………………………………………………...………….20

Chương 1: Những vấn đề về “báo lá cải”…...……………………………20

Chương 2: Kết quả khảo sát thực tế………………………………………29

Chương 3: Kết luận và kiến nghị………………………………………....37

C. Kết luận…………………………………………………………………..40

D.Phụ lục…………………....…………………………………….…………42

E. Danh mục các tài liệu tham khảo………………………………………...46

2

A. MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài:

Báo chí đóng vai trò rất quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu thông tin

hằng ngày của người dân một cách chính xác và khách quan nhất, là một

trong những kênh truyền, kênh thông tin tạo nên dư luận xã hội hết sức mạnh

mẽ, ảnh hưởng sâu sắc đến công chúng.

Theo con số thống kê, Việt Nam có hơn 800 báo in, 67 đài phát thanh,

truyền hình và hàng trăm trang báo, trang tin điện tử. Tuy nhiên có một thực

tế là trong những năm gần đây, xu hướng “báo lá cải” ngày càng phổ biến,

ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống báo chí với những trào lưu đăng bài theo

kiểu giật tít, câu view. “Cái oái oăm là những tin tức nghiêm túc mà một công

dân cần biết lại thường “cứng” và “khó nhai”, đòi hỏi một bề dày giáo dục và

năng lực tư duy mà không phải ai cũng có. Trong khi đó, loại tin tức “mềm”,

có tính giải trí, tầm phào hay những chuyện đánh vào ngóc ngách sự tò mò -

kể cả những sự tò mò bệnh hoạn - lại là những thứ người ta “muốn” nhất.”

(nguồn: Tuổi Trẻ Online)

“Có cầu thì mới có cung”, đây là nguyên nhân chính dẫn đến số lượng

các tờ “báo lá cải” ngày càng phổ biến, vô hình chung chính người dân đã tiếp

tay cho sự phát triển của những tờ báo này, đặc biệt nhóm người đọc và tìm

kiếm những tờ “báo lá cải” lại tập trung vào giới trẻ, trong đó sinh viên chiếm

số đông. Nội dung trên “báo lá cải” hầu như không có giá trị về thông tin, bàn

chuyện hậu trường showbiz, tán chuyện riêng tư của người nổi tiếng, một số

bài thiếu tính lành mạnh, vi phạm thuần phong mĩ tục, làm cho các bạn trẻ có

suy nghĩ lệch lạc và mất niềm tin vào cuộc sống.

Nhận thức được tầm quan trọng này, nhóm chúng tôi là những sinh viên

khoa Báo chí và Truyền thông trường ĐH KHXH&NV TP.HCM đã chọn đề

tài nghiên cứu về ảnh hưởng của “báo lá cải” đối với sinh viên trong trường.

3

Đề tài này giúp cho sinh viên khoa Báo chí có được cái nhìn toàn diện hơn về

tình trạng “báo lá cải” hiện nay. Đồng thời cho phép sinh viên trong trường

được bày tỏ quan điểm ý kiến cá nhân về vấn đề này.

2. Tổng quan đề tài:

Xu hướng “báo lá cải” là một hiện tượng của đời sống báo chí được

nhiều người biết tới và quan tâm. Trước đó rất ít người đề cập đến “báo lá

cải” ở Việt Nam. Cho đến cuối tháng 5/2012, hai tờ báo lớn tại miền Nam là

Sài Gòn Giải Phóng và Phụ nữ TP.HCM đã đồng loạt đăng bài lên tiếng về

“báo lá cải” và kêu gọi siết chặt quản lý. Ngay sau đó, báo Đời sống & Pháp

luật, khi bị Sài Gòn Giải Phóng gọi là “trồng cải” đã phản kích lại với ngôn

ngữ nặng nề. Sự kiện này đã làm dấy lên những cuộc tranh luận xung quanh

vấn đề ‘báo lá cải’ ở Việt Nam. Vì vậy trong một thời gian dài, trên các trang

thông tin điện tử, các diễn đàn cũng như các trang mạng xã hội đã có những

tranh cãi không ít về vấn đề này, tuy nhiên chưa tìm thấy tài liệu nào nghiên

cứu hoàn chỉnh và chuyên sâu về nó. Tài liệu mà chúng tôi tham khảo là

những bài báo, bài viết, bài bình luận trên các trang báo, trang thông tin điện

tử. Những tài liệu được trích dẫn dưới đây có liên quan trực tiếp đến “báo lá

cải” và ảnh hưởng của nó. Còn một số tài liệu về đạo đức nghề nghiệp hay

cách câu view, sự tranh chấp giữa “báo lá cải” và báo chính thống chúng tôi

sẽ không đề cập đến.

2.1 Tin tức chính thống: từ “cậu ấm” thành “trẻ lạc loài” do Khánh

Duy phân tích trong cuốn Losing the News của tác giả Alex S.Jones, đăng trên

Tuần Việt Nam (tuanvietnam.vietnamnet.vn) ngày 13/12/2009.⑴

Trong tác phẩm Losing the News, Alex S. Jones cho rằng tin tức chính

thống làm nên sức mạnh cho báo chí, nhưng báo chí lại bị mắc kẹt giữa vai

trò

⑴ Xem Khánh Duy/Tin chính thống: từ “cậu ấm” thành “trẻ lạc loài”/ http://tuanvietnam.vietnamnet.vn/sach-hay-nen-doc/2009-12-09-tin-tuc-chinh-thong-tu-cau-am-thanh-tre-lac-loai-/Ngày 13/12/2009.

4

xã hội và nhiệm vụ kinh doanh. Tin chính thống, mang nhiều giá trị ngày

càng bị lấn lướt và khuynh loát bởi tin ít giá trị, chỉ mang tính giải trí.

“Đẩy vấn đề sâu hơn, Alex tiếp tục dẫn người đọc vào thế giới của báo

chí, nơi không chỉ tin chính thống bị thách thức, mà ngay cả tự do ngôn luận,

sự khách quan, đạo đức báo chí cũng đang ở trong trạng thái mong manh dễ

vỡ.”

2.2 Báo chí hiện đại ngày càng lá cải do Hoàng Thư trích dẫn và biên

dịch từ chương 2, “Media and Democracy” (Truyền thông và dân chủ) trong

cuốn “Losing the News” (sự suy thoái của tin tức) của tác giả Alex S. Jones

và đăng trên Tuần Việt Nam (tuanvietnam.vietnamnet.vn) ngày 19/12/2009.

Nhà khoa học chính trị Robert M. Entman định nghĩa “báo lá cải là loại

báo chí đặt lợi nhuận lên làm ưu tiên hàng đầu”, và sự vui nhộn, tính giải trí ở

vị trí thứ hai. Đứng hàng thứ ba, ở cách đó khá xa, là ảnh hưởng của tờ báo

lên chính sách công. 1

Alex S. Jones tin rằng khi báo chí lá cải lên ngôi, báo chí truyền thống sẽ

thất thế. Vì những tin tức chính trị thường nhàm chán, người ta sẽ lựa chọn tin

tức nào thú vị hơn. Khi đó, thay vì lựa chọn tin tức để viết dựa vào tầm quan

trọng, thì nhà báo lại dựa vào sự thú vị của tin đó. Đó chính là cách làm của

“báo lá cải”. “Các tòa soạn báo chí truyền thống dần biến thành tòa soạn tin lá

cải, và điều này đang diễn ra ra ở tốc độ nhanh chóng mặt”. Và những nguyên

tắc làm báo truyền thống giờ đây đang bị đe dọa vứt bỏ để cứu lấy tài sản của

lực lương sở hữu báo chí.⑵

Alex S. Jones đã có cái nhìn khá toàn diện về tình hình báo chí nước

Mỹ, khi mà ranh giới mỏng manh đang đẩy tin tức báo chí truyền thống biến

đổi thành báo chí lá cải. Và khuynh hướng làm báo đang dần “lá cải hóa” 1 Xem Hoàng Thư/Báo chí hiện đại ngày càng lá cải kì 1/

http://tuanvietnam.vietnamnet.vn/2009-12-18-bao-chi-hien-dai-ngay-cang-la-cai-ky-1-/ Ngày 19/12/2009.

⑵ Xem Hoàng Thư/Báo chí hiện đại ngày càng lá cải kì 2/ http://tuanvietnam.vietnamnet.vn/2009-12-18-bao-chi-hien-dai-ngay-cang-la-cai-ky-2-/ Ngày 19/12/2009

⑵

5

chạy theo lợi nhuận thay vì lợi ích xã hội. Ông cũng nhìn ra được nguyên

nhân dẫn đến điều trên là do kỹ thuật số, thị hiếu của độc giả và mục đích lợi

nhuận.

Trên thực tế, báo chí Việt Nam cũng đang rơi vào tình trạng này và

nguyên nhân thì không chỉ có những điều mà Alex S. Jones đã đề cập.

2.3 “Lá cải sạch” & "lá cải bẩn” của Minh Phong đăng trên Thanh Niên

Online (thanhnien.com.vn) ngày 26/4/2010. ⑴

Bài báo nêu một số định nghĩa về “báo lá cải” ở Việt Nam và cả phương

Tây. “‘Báo lá cải’ theo người Việt Nam là một danh từ chỉ những tờ báo có

nội dung nhảm nhí, giật gân, phóng đại mọi chuyện, ngồi lê đôi mách, khai

thác chuyện đời tư và scandal của các nhân vật nổi tiếng nhằm mục đích câu

khách”.

“Còn những ‘báo lá cải’ thật sự? Có thể kể đến tên các tờ báo rất nổi như The

Sun, Daily Star, Daily Mirror, Daily Sport, Daily Mail, Daily Express, News

of the World ở Anh hay Bild ở Đức, Kronen Zeitung ở Áo”. “Báo lá cải” là “

vua đầu bếp” trong cách xài thông tin và tinh chế ngôn ngữ.

Minh Phong đã nhìn ra được xu hướng làm “báo lá cải” nhưng vẫn chưa

nói gì về hiện tượng này ở Việt Nam. Ở nước ta vào thời gian này đã có

những bài báo kiểu “lá cải”, sai sự thật, khai thác đời tư… nhưng không được

quản lý và chưa có một tiếng nói nào đủ ảnh hưởng lên tiếng phản ánh cả, dù

những bài báo đã này mang lại rất nhiều hậu quả và tai tiếng

2.4 Thảm họa “báo lá cải” của Đường Loan đăng trên Sài Gòn Giải

Phóng Onilne (sggp.org.vn) ngày 28/5/2012.⑵ Bài báo này đã mở đầu cho

hàng loạt tiếng nói của các nhà báo, tờ báo với các quan điểm giống và khác

nhau.

⑴ Xem Minh Phong/ “Lá cải sạch” và “lá cải bẩn”/ http://www.thanhnien.com.vn/van-hoa-nghe-thuat/la-cai-sach-la-cai-ban-326279.html/ Ngày 26/4/2010

⑵ Xem Đường Loan/ Thảm họa “báo lá cải”/ http://www.sggp.org.vn/phongsudieutra/2012/5/289862/ Ngày 28/5/2012

6

Tác giả đã nêu lên thực trạng đáng buồn khi có nhiều ấn phẩm được phát

hành mà nội dung thì lại sa vào “tư, tình, tội” - các đề tài khiến độc giả bị đầu

độc, đồng thời lên án một số cơ quan báo chí chạy theo lợi nhuận, sinh sôi,

nảy nở “báo lá cải”.

Bài báo cũng đưa ra lời phát biểu của ông Bùi Huy Lan, nguyên Phó Vụ

trưởng Vụ Báo chí - Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Cục Báo chí - Bộ Thông

tin – Truyền thông): “báo lá cải” đặt lợi nhuận lên làm đầu, coi kinh tế là mục

đích, biến tờ báo thành công cụ kiếm tiền, thu lời; báo đã đánh mất đi chức

năng thông tin, định hướng và tính chuyên nghiệp, đạo đức người làm báo

cũng không còn.

Qua bài viết của mình, Đường Loan đã chỉ ra được hiện trạng phát sinh

“báo lá cải” hiện nay, một phần chỉ ra được tác hại của nó và sự thiếu sót

trong quản lý báo chí, nhưng cái nhìn vẫn còn mang tính phiến diện, một

chiều khi cho rằng “báo lá cải” chỉ chạy theo “tư, tình, tội”.

2.5 Trả lại tên cho “lá cải” của Nguyễn Hùng đăng trên BBC Tiếng Việt

(bbcvietnamese.com) ngày 30/5/2012. ⑴

Nguyễn Hùng đã đưa ra một số quan niệm về “báo lá cải” như:

- “Lá cải hóa là sự xuống ngôi của tin tức thời sự và sự lên ngôi của tin

giải trí, sex và scandal" – Marvin Kalb, giám đốc Trung tâm Shorenstein về

Báo chí, Chính trị và Vấn đề Công của Đại học Harvard

- Ông Howard Kurtz, tác giả cuốn Media Circus - The Trouble with

America's Newspapers (Gánh xiếc Truyền thông - Rắc rối của Báo Mỹ) nói:

“sự “lá cải hóa” đồng nghĩa với việc chuẩn mực báo chí sụt giảm, tin tức thời

sự như chính trị và kinh tế vắng bóng và sự gia tăng các tin giải trí như các

chủ đề nhớp nhúa, scandal, giật gân và tiêu khiển”

⑴ Xem Nguyễn Hùng/ Trả lại tên cho “lá cải”/ http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2012/05/120530_tabloid_controversy.shtml / Ngày 30/5/2012

7

Bên cạnh đó, tác giả đã giải thích nguồn gốc của “báo lá cải”, thuật ngữ

“lá cải” và chỉ ra “báo lá cải” không đồng nghĩa với sự xấu xa khi đưa ra một

số vai trò của nó:

- Báo lá cải cũng thúc đẩy những nét văn hóa khác với văn hóa thượng

lưu và thách thức cái gọi là “bá chủ văn hóa” trong xã hội.

- Báo lá cải có thể mang lại một thực tế khác với thực tế chính thống.

- Nó cũng có thể kéo chính trị lại gần với công chúng và khuyến khích

nhiều độc giả tham gia vào đời sống chính trị vốn thường khô khan trên báo

chính ngạch.

Nhìn chung, tác giả đã nói được một số khái niệm, nguồn gốc của “báo

lá cải”, nhưng nguồn gốc thì chưa được chính xác lắm, vẫn gây ra thắc mắc

cho người đọc. Ông đã có được cái nhìn tốt hơn khi cho rằng “báo lá cải”

không hoàn toàn xấu, nhưng những ví dụ mà ông đưa ra ở trên không phù hợp

với nước ta. Nguyễn Hùng cũng không đề cập đến mặt hại của “báo lá cải”,

nó gây cho người đọc cảm giác như ông đang biện minh cho “báo lá cải” vậy.

2.6 Nhà báo Lý Nhân: "Báo lá cải đang vô tình cổ xúy cho tội ác” của

Lê Trúc đăng trên Năng Lượng Mới (petrotimes.vn) ngày 7/6/2012. ⑴

Nhà báo Lý Nhân cho rằng “báo lá cải” là báo “xem qua rồi bỏ, là những

bài báo không có gì để người đọc mở mang kiến thức hay bổ ích gì”. Ông

khẳng định sự ra đời của “báo lá cải” gây ảnh hưởng đến thị trường báo chí

nói chung và rất tai hại đối với văn hóa, xã hội vì “những bài báo về cướp,

hiếp, giết, lừa đảo làm cho độc giả bình dân họ bắt chước theo. Những báo đó

đã vô tình tuyên truyền, cổ động cho tội ác”.

Có thể thấy nhà báo Lý Nhân hơi tiêu cực và chủ quan khi cho rằng “báo

lá cải” không mang lại được gì mà chỉ gây hại cho xã hội. Vì không phải mọi

tờ “báo lá cải”, mọi bài báo “lá cải” đều xấu, đều cổ động cho tội ác.

⑴ Xem Lê Trúc/ Nhà báo Lý Nhân: “báo lá cải đang vô tình cổ xúy cho tội ác”/http://petrotimes.vn/news/vn/dam-luan-doi-thoai/nha-bao-ly-nhan-bao-la-cai-dang-vo-tinh-co-xuy-cho-toi-ac_8221.html/Ngày 7/6/2012.

8

2.7 Có tồn tại báo lá cải ở Việt Nam? của Anh Vũ đăng trên Radio

Australia (radioaustralia.net.au) ngày 19/6/2012.⑴

Tác giả đưa ra một số quan điểm cho câu hỏi này. Bộ trưởng Bộ Thông

tin và Truyền thông Nguyễn Bắc Sơn đã phát biểu rằng: “Ở nước ta không có

báo gọi là báo ‘lá cải’”. Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hà

Minh Huệ thì khẳng định: “Chúng ta chưa thể cho báo lá cải tồn tại”. Trong

khi đó, Anh Đức - Giảng viên Khoa Báo chí Đại học Quốc gia Hà Nội lại đưa

ra ý kiến hoàn toàn khác: “nền báo chí ở Việt Nam trên các văn bản của nhà

nước cũng như sách vở giảng dạy ở nhà trường luôn được khẳng định là một

nền báo chí cách mạng, vì thế nên không thể chấp nhận sự tồn tại của ‘báo lá

cải’. Thế nhưng, trên thực tế, ‘báo lá cải’ đang tồn tại và thậm chí là tồn tại rất

khỏe trên rất nhiều tờ báo ở Việt Nam”.

Bài viết còn chỉ ra rằng ở Việt Nam chưa có sự phân chia rạch ròi đối

tượng độc giả nên nền thông tin báo chí cũng nhập nhằng. Người đọc có thể

bị vây trong đó và nếu như không thể thoát ra, về lâu dài họ sẽ bị ám ảnh bởi

những câu chuyện “cướp, giết, hiếp” hết vụ án này đến vụ án nọ. Những hình

ảnh đó sẽ ở lại trong đầu người đọc, khiến họ sẽ không thể nhìn nhận những

câu chuyện khác ở ngoài đời, nếu tình trạng này còn tiếp diễn sẽ rất nguy

hiểm. Như vậy chẳng khác nào “tước đoạt cách nhìn về xã hội, thế giới xung

quanh một cách hài hòa và bình thản hơn”.

Ở bài viết này, Anh Vũ đã đưa ra một vấn đề mà lâu nay nhiều người

vẫn tranh cãi đó là ở Việt Nam có “báo lá cải” hay không?

Tác giả đã đưa ra những quan điểm trái chiều nên bài viết khách quan hơn.

Nhưng chúng ta có thể thấy Anh Vũ đang hướng người đọc đến một đáp án

là: Việt Nam có “báo lá cải”.

⑴ Xem Anh Vũ/ Có tồn tại báo lá cải ở Việt Nam?/ http://www.radioaustralia.net.au/vietnamese/2012-06-15/c%C3%B3-t%E1%BB%93n-t%E1%BA%A1i-b%C3%A1o-l%C3%A1-c%E1%BA%A3i-%E1%BB%9F-vi%E1%BB%87t-nam/961262/ Ngày 19/6/2012.

9

2.8 Loạt bài Ma trận truyền thông đăng trên báo Phụ Nữ Thành Phố

(phunuonline.com.vn) ngày 21/6/2012.

- Kỳ 1: Choáng váng với báo “lá cải”của Nghi Anh và Trần Triều. ⑴ Hai

tác giả đã chỉ ra hàng loạt các tờ báo chuyên đưa tin sốc, giật gân, câu khách:

Đời sống và Pháp luật, Đời sống và Pháp luật tuần, Hôn nhân và Pháp luật

thứ 7, Đang yêu, Tuổi trẻ và Đời sống, Người đưa tin, Cuộc sống, Gia đình

và Cuộc sống... và các trang tin điện tử như Eva.vn, 24h.com, Yahoo!... với

hàng loạt các bài viết về tình yêu, hôn nhân, gia đình, sex, chuyện vụ án hết

sức “lá cải”. Nghi Anh và Trần Triều cũng đưa ra những hậu quả mà “báo lá

cải” gây ra khi viết những nội dung “giật gân đến ngây ngô”, đi ngược lại với

thuần phong mỹ tục. “Những nội dung mang tính giật gân, thiếu chính xác,

thiếu kiểm chứng có thể gây hại cho nhiều người, thậm chí có thể làm cho ai

đó tìm đến cái chết. Những nội dung “nhạy cảm” hoặc dung tục mang tính

câu khách có thể làm không ít người ngộ nhận về giá trị của mình và của xã

hội, do đó ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình giáo dục những giá trị nhân

văn lành mạnh phù hợp với chuẩn mực xã hội, làm quá trình phát triển, hoàn

thiện nhân cách của các bạn trẻ bị ảnh hưởng tiêu cực”.

- Kỳ 2: Tràn lan cỏ dại do nhóm phóng viên PN VHVN thực hiện. ⑵

Bài viết nói về thực trạng đề tài của các trang báo mạng và báo in hiện nay là

thích khai thác đời sống riêng tư, thiếu thẩm mỹ, phản cảm, nhảm nhí…

Ngoài ra còn có các bài phỏng vấn với GS-TSKH Đào Trọng Thi, Chủ nhiệm

Ủy ban Văn hóa giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội;

Phó Cục trưởng Cục báo chí của Bộ TT – TT Đặng Thị Vân Anh; Đại biểu

Quốc hội, phó Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam Hà Minh Huệ; Trưởng phong

quản lý báo chí – xuất bản, Sở TT – TT TP.HCM Nguyễn Văn Khanh; Nhà

⑴ Xem Nghi Anh, Trần Triều/ Kì 1: Choáng váng với báo “lá cải”/ http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/ma-tran-truyen-thong-ky-1-choang-vang-voi-bao-la-cai-/a31651.html/ Ngày 21/6/2012

⑵ Xem nhóm phóng viên PN VHVN/ Kì 2: Trang lan cỏ dại/ http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/ma-tran-truyen-thong-ky-2-tran-lan-co-dai-/a31975.html/ Ngày 21/6/2012.

10

báo Trần Trọng Dũng, phó Tổng biên tập báo Công An Nhân Dân TP.HCM;

nhà báo Đức Hiển, Tổng thư ký báo Pháp luật TP.HCM. Nội dung trao đổi là

về đề tài của “báo lá cải”, về sự cố tình “lá cải hóa” của tờ báo, về đạo đức

nghề báo và về cách quản lý của báo chí nước ta.

- Kỳ cuối: Đường đi của báo lá cải của nhóm PV VHVN. ⑴

Nói về các sai phạm trong quá trình thành lập và cách tồn tại mập mờ, núp

bóng làm người đọc không phân biệt được đâu là báo, đâu là trang điện tử,

đâu là báo chính thống, đâu là ấn phẩm. Bên cạnh đó là sự dễ dãi khi tác

nghiệp của các phóng viên, tòa soạn. Trong bài phỏng vấn ông Nguyễn

Quang Hà, Tổng biên tập báo Tuổi Trẻ Thủ Đô – một tờ báo bị nhiều người

lên án cho là “báo lá cải”, ông Hà cho rằng tờ báo của mình là dòng báo thị

trường, các bài viết trên báo có tác dụng báo động cho phụ huynh, cảnh tỉnh

cho cơ quan chức năng về thực trạng xã hội. Tờ báo này chỉ có số ít lên án,

“thực tế là hàng chục vạn bạn đọc mua nó, chứng tỏ nó được đón đợi”.

- Cuộc chiến chống báo “lá cải” hết sức cam go, phức tạp của nhóm PV

VHVN. ⑵

Theo PNO: Nhà báo Phan Tùng Sơn (Báo Quân Đội Nhân Dân) đưa ra một

thực tế là xu hướng “báo lá cải” đang phát triển tràn lan nhưng không một ấn

phẩm hay cơ quan báo chí nào tự nhận mình là “lá cải” vì nghĩ đến lợi nhuận

của mình. Nhà báo Hằng Ngôn thì cho rằng các nhà báo có trách nhiệm và

đạo đức nghề nghiệp thì chưa bao giờ xem các bài viết “lá cải” là báo. Trong

khi đó, phần lớn bạn đọc vẫn cho đó là báo và “báo nói thì sao lại không tin?”

Loạt bài về “báo lá cải” của nhóm phóng viên PN VHVN đã có một cái

nhìn khá toàn diện, mới mẻ và rất thẳng thắn. Không chỉ nhìn từ một phía mà

nhìn từ nhiều phía. Tiếng nói trong bài viết không chỉ là của nhà quản lý báo ⑴ Xem nhóm phóng viên PN VHVN/ Kì cuối: Đường đi của báo lá cải/

http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/ma-tran-truyen-thong-ky-cuoi-duong-di-cua-bao-la-cai-/a32311.html/ Ngày 21/6/2012

⑵ Xem nhóm phóng viên PN VHVN/ Kì cuối: Đường đi của báo lá cải/ http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/ma-tran-truyen-thong-ky-cuoi-duong-di-cua-bao-la-cai-/a32311.html/ Ngày 21/6/2012

11

chí, tờ báo chính thống mà còn cả những tờ báo bị gọi là “báo lá cải”. Ngoài

ra đã nói được một phần tác hại đến xã hội, đặc biệt khi nhắc đến hậu quả đối

với thanh thiếu niên – dù hậu quả đó chưa được nói một cách cụ thể và sâu

hơn.

2.9 Loạt bài về “báo lá cải” đăng trên Tuổi Trẻ Online (tuoitre.vn)

- Kì 1: Siêu cải News of The World của Sơn Hà đăng ngày 23/6/2012 ⑴

giới thiệu về tờ báo lá cải đầu tiên trên thế giới, cách thức khai thác thông tin

một cách bất lương. Tờ báo này đã nghe lén điện thoại, chạy theo tin đồn cốt

để tạo tin giật gân bất chấp đúng sai. Mặc dù tờ báo này lại có số lượng phát

hành lớn nhất thế giới nhưng với cách khai thác thông tin vô đạo đức như thế

đã khiến độc giả tẩy chay, lên án chỉ trích và tờ báo đã tự giết chết chính

mình. News of The World là một bài học cho giới truyền thông sau này về

vấn đề đạo đức nghề báo.

- Kì 3: Rẻ tiền nhưng đắt hàng của Khổng Loan đăng ngày 25/6/2012 ⑵

đã nói lên được sự đối lập và thực tế của “báo lá cải” hiện nay. “Báo lá cải”

mặc dù bị chỉ trích là giật gân, câu khách, thiếu thẩm mỹ nhưng nó lại đủ

sống, thậm chí còn phát triển khi biết tận dụng internet để đáp ứng thị hiếu

của một bộ phận công chúng thích những gì dễ xem, dễ hiểu và hấp dẫn.

Những tờ báo này tào lao nhưng nhiều “mánh”. Và dù bị chỉ trích, trách móc

đến đâu thì vẫn không thể phủ nhận “báo lá cải” có số lượng người đọc, truy

cập lớn hơn rất nhiều các tờ báo “tử tế”. Tác giả cũng đã đặt ra một câu hỏi bỏ

ngỏ cho độc giả: “Nhưng đọc báo lá cải thì giúp ích gì cho sự phát triển xã

hội?”.

⑴ Xem Sơn Hà/ “Siêu cải” News of The World/ http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20120623/sieu-cai-news-of-the-world/498232.html/ Ngày 23/6/2012

⑵ Xem Khổng Loan/ Rẻ tiền nhưng đắt hàng/ http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20120625/re-tien-nhung-dat-hang/498535.html/ Ngày 25/6/2012.

12

- Kì 4: Sự tò mò sẽ dẫn chúng ta đi đâu? của Khổng Loan đăng ngày

26/6/2012 ⑴ là một bài phỏng vấn tiến sĩ Nguyễn Đức An – hiện là giảng viên

cao cấp ngành báo chí tại ĐH Bournemouth (Anh). Tiến sĩ Nguyễn Đức An

cho rằng “báo lá cải” tồn tại là do sự thông thoáng và cởi mở trong quản lý

báo chí và sự tò mò của độc giả. Ông nhận định “báo lá cải trong quá khứ

cũng như hiện tại, nếu không sa vào cạm bẫy giật gân cũng mang những giá

trị riêng chứ không phải hoàn toàn xấu xa. Kỹ thuật khai thác chi tiết và viết

tin bài ở một số báo lá cải chẳng hạn có rất nhiều điều đáng học”. Ở Việt

Nam, một số tờ báo chính thống cũng đang sa vào những tin tức “lá cải”, gây

nên hiện tượng một trang báo có cả tin chính thống, cả tin “lá cải”. Đặc biệt,

nó đang lan rộng ra báo in.

Loạt bài về “báo lá cải” của Tuổi Trẻ Online khai thác vấn đề khác so

với báo Phụ Nữ Thành Phố. Bài viết đã nêu được nghịch lý của “báo lá cải”

và nguyên nhân khiến “báo lá cải” phát triển là sự tò mò của độc giả. Nhưng

nó sẽ phải chịu hậu quả nếu khai thác thông tin một cách vô đạo đức giống

như tờ News of The World. Đồng thời thẳng thắn thừa nhận sự thay đổi của

báo chính thống hiện nay. Còn hậu quả của “báo lá cải” lại được đề cập một

cách sơ sài.

2.10 Báo “lá cải” - Một thực tế không thể phủ nhận của Mai Anh đăng

trên Báo Mới (baomoi.com) ngày 21/6/2013 ⑴

Đây là cuộc trao đổi với PGS.TS Đinh Hường - Nguyên Chủ nhiệm

Khoa Báo chí (Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG Hà Nội). Tiến sĩ Đinh

Hường đã có cái nhìn khách quan hơn khi cho rằng: “Ở nước ta không có khái

niệm báo chí “lá cải” nhưng trên thực tế vẫn xuất hiện những tin tức giật gân,

⑴ Xem Khổng Loan/ Sự tò mò sẽ dẫn chúng ta đi đâu?/ http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20120626/su-to-mo-se-dan-chung-ta-di-dau/498697.html/ Ngày 26/6/2012.

⑴ Xem Mai Anh/ Báo “lá cải’ – một thực tế không thể phủ nhận/ http://www.baomoi.com/Bao-la-cai--Mot-thuc-te-khong-the-phu nhan/59/11296115.epi/ Ngày 21/6/2013

13

câu khách. Tuy nhiên, cũng có những tờ báo chính thống, nghiêm túc đâu đó

vẫn có tí chút tin tức “lá cải” để hấp dẫn thị hiếu bạn đọc nhưng ở mức độ

nhất định. Ngược lại, có những tờ báo tuy gọi là báo “lá cải” nhưng cũng có

những tin hấp dẫn, tin hay, đáp ứng nhu cầu thông tin cho con người”. Ông

cho rằng vấn đề không phải triệt tiêu “báo lá cải” như thế nào mà chất lượng

tin tức “báo lá cải” đưa ra sao. PGS.TS Đinh Hường cũng chỉ ra “báo lá cải”

thiếu tính giáo dục con người, những thông tin sai sự thật gây hiểu lầm cho

độc giả, đặc biệt là thanh thiếu niên.

Những vấn đề được PGS.TS Đinh Hường đề cập đều đúng với thực tế

hiện nay, nhưng cũng không đưa ra được ý kiến gì mới cũng như giải pháp

mới.

2.11 Truyền thông trả giá: Đảo lộn thang giá trị của Thùy Trang đăng

trên báo Người Lao Động (nld.com.vn) ngày 13/7/2012. ⑵

Thùy Trang đã đề cập đến một vấn đề mà ít người nhắc đến, đó là hậu

quả mà “báo lá cải” mang lại cho giới nghệ sĩ – đối tượng bị soi mói và chịu

hậu quả nhiều nhất.

Tác giả phản ánh: ngày nay, người nghệ sĩ được công chúng biết đến

không phải là tài năng trên sân khấu mà là qua xì – căng – đan tràn ngập trên

mạng, mà cụ thể là các “báo lá cải” hiện nay chuyên đi bới móc đời tư mà

không coi trọng giá trị nghệ thuật.

2.12 Loạt bài về “thảm họa câu view” đăng trên báo Tuổi Trẻ Online

(tuoitre.vn)

- Kì 1: Thảm họa câu view của Hoàng Điệp và Viễn Sự đăng ngày

2/11/2013⑴ đã chỉ ra các cách thức đăng bài câu view mà không cần kiểm

chứng thông tin hay đăng rồi mới kiểm chứng, bất chấp hậu quả và chỉ ra các

⑵ Xem Thùy Trang/ Truyền thông trả giá : Đảo lộn thang giá trị/ http://nld.com.vn/van-hoa-van-nghe/truyen-thong-tra-gia-dao-lon-thang-gia-tri-2012071211216757.htm/ Ngày 13/7/2012

⑴ Xem Hoàng Điệp, Viễn Sự/ Kì 1: Thảm họa câu view/ http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20131102/tham-hoa-cau-view/577836.html/ Ngày 1/11/2013

14

trường hợp cụ thể đã làm mất lòng tin của độc giả, gây ảnh hưởng trực tiếp

đến người trong cuộc.

- Kì 2: Hoặc tin bài, hoặc nghỉ việc của Hà Châu và Thạch Hà đăng

ngày 3/11/2013. ⑵Hai tác giả đã nói đến áp lực của phóng viên, biên tập viên

khi viết các bài giật tít câu view cũng không nhỏ, bị chế tài nếu không đưa tin

“lộ hàng”, bị cắt lương nếu không đạt tiêu chuẩn… “không thể có bài sâu mà

chỉ dựa vào sự giật gân của sự kiện, nếu sự kiện không giật gân thì tít tựa phải

giật gân. Cốt sao để người đọc càng nhiều càng tốt”. Đặc biệt là chịu áp lực

từ nhà đầu tư, nếu không đủ lượt view thì cắt quảng cáo, vậy nên vì “nồi

cơm” của mình, các tờ báo đành phải lừa dối độc giả.

Bài viết cho chúng ta thấy một khía cạnh mới, một nguyên nhân khác

khiến các tờ báo phải viết những bài báo mang tính chất giật gân, “lá cải”.

Những nhà báo bị kẹt giữa mưu sinh và đạo đức nghề nghiệp, tòa soạn bị kẹt

giữa trách nhiệm xã hội và lợi nhuận để tờ báo có thể tồn tại.

2.13 Bộ trưởng Thông tin - Truyền thông: Việt Nam không có “báo lá

cải” của Nguyên Mi đăng trên Thanh Niên Online (thanhnien.com.vn) ngày

21/11/2013. ⑴

Bộ trưởng bộ TT – TT Nguyễn Bắc Son khẳng định: “trong xã hội ta

không có "báo lá cải". Song trên thực tế, có một số cơ quan báo chí, trong một

số thời kỳ không thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích dẫn đến hiện tượng vi

phạm. Hiện tượng đó là biểu hiện của khuynh hướng "báo lá cải", chứ không

phải là "báo lá cải" và “hiện tượng này cần được ngăn chặn và chấm dứt ra

khỏi đời sống xã hội, đời sống của nền báo chí nước ta”.

Nguyên Mi đã chỉ ra một “khái niệm” khác về “báo lá cải” ở nước ta. Đó

chỉ là khuynh hướng, không phải báo.⑵ Xem Hà Châu, Thạch Hà/ Kì 2: Hoặc tin bài hoặc nghỉ

việc/http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20131103/tham-hoa-cau-view---ky-2-hoac-tin-bai-hoac-nghi-viec/577983.html/Ngày 3/11/2013

⑴ Xem Nguyên Mi/ Bộ trưởng Thông tin – Truyền thông: Việt Nam không có “báo lá cải”/ http://www.thanhnien.com.vn/chinh-tri-xa-hoi/bo-truong-thong-tin-truyen-thong-viet-nam-khong-co-bao-la-cai-468562.html/ Ngày 21/11/2013

15

2.14 Đạo đức nghề báo: Góc nhìn từ cuộc bút chiến về báo lá cải do

Thanh Điền tổng hợp, đăng trên Thế Giới Báo Chí & Truyền Thông

(baochi.edu/vn) ngày 23/12/2013. ⑵

Tác giả đã đặt ra một vấn đề mà rất nhiều độc giả, nhà quản lý cũng như

nhà báo luôn muốn có câu trả lời: Sự tồn tại báo lá cải có cần thiết. Bài báo cho chúng ta thấy: “Việc báo lá cải tồn tại trong làng báo mỗi

quốc gia là điều tất yếu vì nhu cầu một bộ phận độc giả không nhỏ. Tuy nhiên

việc kiểm soát để các tờ báo lá cải không quá đà cũng là điều cần thiết, và đó

là nhiệm vụ chính của các cơ quan quản lí, còn với các góp ý, đóng góp của

báo chí về đồng nghiệp của mình nên khéo léo trên tinh thần xây dựng”.

Nhưng đây thực ra chỉ là ý kiến cá nhân của tác giả, còn thực tế thì có ai đồng

ý không, và có thực hiện được không thì còn phải xem xét lại.

Những tài liệu mà chúng tôi trích dẫn ở trên nhìn chung chỉ bàn về các

quan điểm, chỉ ra được thực trạng, xu hướng phát triển, quy mô, đồng thời lên

án và yêu cầu tẩy chay “báo lá cải”. Mặc dù đã có một số điểm mới mẻ và

thẳng thắn được nêu ra, nhưng vẫn còn đơn giản. Nhiều vấn đề vẫn đang còn

bỏ lững chưa được giải đáp. Về mặt hậu quả của “báo lá cải” thì chỉ nêu một

số trường hợp khá nổi bật. Những tác hại của “báo lá cải” được nói đến chủ

yếu là đối với đời sống báo chí và xã hội nói chung mà ít đề cập đến giới trẻ

hiện nay – thành phần đọc “báo lá cải” nhiều nhất và dễ bị tác động nhất.

Những tác động tiêu cực đó thì vẫn còn chung chung mà chưa đi sâu vào

nghiên cứu và chưa tìm giải pháp hạn chế những cụ thể hậu quả đó. Có một

số tác giả khẳng định “báo lá cải” chưa hẳn đã xấu nhưng chưa nêu được mặt

tích cực của nó đối với sự học hỏi của giới trẻ. Bên cạnh đó cũng không đề

cập đến việc báo lá cải cũng có một số lượng độc giả riêng của nó. Như nhà

sử học Dương Trung Quốc chia sẻ: "Có nhiều cách giật gân, câu khách. Giật

⑵ Xem Thanh Điền/ Đạo đức nghề báo : Góc nhìn từ cuộc bút chiến về báo lá cải/ http://baochi.edu.vn/home/2013122343468/dao-duc-nghe-bao-goc-nhin-tu-cuoc-but-chien-ve-bao-la-cai/Ngày 23/12/2013

16

gân mà đúng sự thật thì phải hoan nghênh vì đấy là một nghệ thuật làm báo

giỏi. Nói sai sự thật, gây phản cảm, tác động xấu thì không thể khuyến khích".

Vì vậy chúng tôi xác định hướng nghiên cứu là ảnh hưởng – tức là có cả

mặt tốt và mặt xấu của xu hướng “báo lá cải” đến giới trẻ, ở đây là sinh viên

trường ĐHKHXH & NV TP.HCM.

3. Mục đích nghiên cứu:

Chúng tôi nghiên cứu đề tài này với mục đích tìm hiểu sự phổ biến và

những ảnh hưởng tích cực, tiêu cực của xu hướng “báo lá cải” đối với các bạn

sinh viên. Nhằm giúp các bạn nhận biết và lựa chọn thông tin một cách phù

hợp, từ đó đưa ra các đề xuất để hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực trên.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu:

4.1 Nhiệm vụ tổng quát

Tìm hiểu về những ảnh hưởng của xu hướng ‘báo lá cải” đối với sinh

viên để có cái nhìn bao quát về đề tài

4.2 Nhiệm vụ cụ thể

- Phân công công việc cụ thể cho từng thành viên

- Tìm hiểu trên mạng các bài báo, bài viết, bài bình luận về vấn đề “báo

lá cải” và ảnh hưởng của nó

- Làm bảng hỏi

- Phát phiếu khảo sát

- Thống kê và tổng hợp kết quả khảo sát

- Viết báo cáo phương pháp nghiên cứu khoa học dựa trên những tài liệu

tìm kiếm và kết quả khảo sát.

- Đánh giá kết quả đạt được, ưu khuyết điểm của nội dung và hướng

nghiên cứu đề tài.

5. Đối tượng và khách thể nghiên cứu:

5.1 Đối tượng nghiên cứu:

“Báo lá cải” và ảnh hưởng của nó đến sinh viên. Đây là tiêu điểm, là vấn

đề mà đề tài tập trung nghiên cứu giải quyết.

17

5.2 Khách thể nghiên cứu:

Sinh viên hệ đại học chính quy trường Đại học KHXH&NV (cơ sở 2,

Linh Trung, Thủ Đức, TP.HCM). Đại diện là các khoa: Báo chí và Truyền

thông, Lịch sử, Ngữ văn Anh, Xã hội học.

6. Phạm vi nghiên cứu:

Trường Đại học KHXH&NV TP.HCM, cơ sở 2, phường Linh Trung,

quận Thủ Đức.

7. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu

- Phương pháp điều tra (làm phiếu khảo sát)

- Phương pháp thống kê mô tả (xử lý dữ liệu đã thu thập được)

- Phương pháp phân tích tổng hợp (khái quát và nhìn nhận vấn đề)

8. Cái mới của đề tài:

Nghiên cứu để đưa ra được các quan điểm khác nhau về “báo lá cải”,

bên cạnh mặt tiêu cực còn tìm ra được những điểm tích cực, bên cạnh một số

ý kiến bài xích thì “báo lá cải” cũng có được số lượng độc giả riêng, không

nên chỉ hô hào loại bỏ “báo lá cải” mà cần có nhận thức đúng đắn, coi nó như

một hiện tượng bình thường của đời sống báo chí, từ đó tạo được cái nhìn

toàn diện hơn về hiện tượng “báo lá cải” hiện nay.

9. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu

9.1 Ý nghĩa lý luận

Đây là một đề tài nghiên cứu đem lại ý nghĩa quan trọng trong việc hệ

thống hóa các thông tin, các quan điểm và học thuyết về ảnh hưởng, tác động

đến nhu cầu thị hiếu của sinh viên nói riêng, giới trẻ nói chung trong việc đọc

“báo lá cải”. Góp phần bổ sung về kiến thức lí luận cho những đề tài trước đó.

Là tài liệu tham khảo hữu ích cho những công trình sau. Đề tài đem lại một

cái nhìn mới cho kho tàng nghiên cứu về “báo lá cải”. Từ đó góp phần làm

sáng tỏ ảnh hưởng của xu hướng “báo lá cải” đến nhận thức của sinh viên

trong việc nắm bắt thông tin.

18

Đề tài cho thấy thực tế ngày nay, tùy thuộc vào từng đối tượng mà có cái

nhìn khác nhau về “báo lá cải”.

9.2 Ý nghĩa thực tiễn

Đề tài này giúp sinh viên có cái nhìn đúng đắn, toàn diện về “báo lá cải”,

cũng như nhận thức được ảnh hưởng của “báo lá cải” đến đời sống của sinh

viên nói riêng và giới trẻ nói chung. Qua đó tự nhận thức và biết chọn lọc

thông tin phù hợp. Đồng thời đề tài đưa ra biện pháp hạn chế những ảnh

hưởng tiêu cực của”báo lá cải”.

B. NỘI DUNG

Chương 1: Những vấn đề về “báo lá cải”

1.1 Báo lá cải phương Tây

1.1.1 Nguồn gốc ra đời của báo lá cải phương Tây

Theo nghiên cứu của Hoàng Đình về Nguồn gốc cụm từ “báo lá cải” ở

phương Tây đăng trên Thanh Niên Online ngày 1/6/2012 ⑴ thì:

“Trong tiếng Anh, "lá cải" được thể hiện bằng từ "tabloid". Vào cuối thập

niên 1880, từ "tabloid" được hãng dược phẩm Burroughs Wellcome & Co

dùng đặt tên cho loại thuốc viên nén, không liên quan gì đến báo chí. Loại

viên nén (tabloid) ra đời lập tức chiếm ưu thế do dễ nuốt khi uống . Vào thập

⑴ Hoàng Đình/ Nguồn gốc cụm từ “báo lá cải” ở phương Tây/ http://www.thanhnien.com.vn/toa-soan-ban-doc/nguon-goc-cum-tu-bao-la-cai-o-phuong-tay-66232.html / Ngày 1/6/2012

19

niên 1890 và 1900, một xu hướng báo chí mới ra đời. Xu hướng này không hề

đặt nặng những vấn đề “đại sự, vĩ mô” mà chỉ tập trung vào các nội dung đơn

giản, dễ đọc để thu hút sự hiếu kỳ của số đông… Vì thế, loại báo chí này trở

nên “dễ nuốt” đối với số đông độc giả giống như loại thuốc viên nén (tabloid).

Từ đó khái niệm “báo lá cải” (tabloid journalism) ra đời. Bắt nguồn từ Anh và

Mỹ, xu hướng này đến nay đã lan rộng trên khắp thế giới.”

Nhắc đến báo lá cải là nhắc đến ông trùm truyền thông Rupert Murdoch

và tờ News of The World nổi tiếng. Nhưng ngay từ thế kỷ 19, William

Thomas Stead mới là người đặt nền móng cho loại hình báo chí này. Cha đẻ

của báo lá cải William Thomas Stead  sinh năm 1849 và lớn lên ở Embleton,

Northumberland (Đông Bắc nước Anh).

Theo Phó Giáo sư Frank Esser từ Institut fuer Publizistik thuộc Đại học

Johannes Gutenberg (Đức), mặc dù nhen nhóm ở Hoa Kỳ trong những năm

1890 với phong trào báo hạ cấp Yellow Journalism, sự hình thành toàn diện

của báo lá cải bắt đầu ở Anh năm 1903 khi Lord Northcliffe lập ra tờ Daily

Mirror và biến nó thành báo lá cải bán chạy nhất. ⑴

1.1.2 Nội dung, hình thức báo lá cải ở phương Tây

Trên thế giới, những tờ báo lá cải nổi tiếng như News of The World,

Daily Star, Daily Mirror, The Sun của Anh; Star, Sun, The Globe của

Mỹ; Bild của Đức.

Ở phương Tây, các tờ lá cải thường có khổ nhỏ hơn so với các tờ báo

chính luận để người đọc dễ dàng mang theo lên tàu điện ngầm, xe buýt... Tuy

nhiên, hiện nay điều đó không còn hoàn toàn đúng khi nhiều tờ báo chính

luận đã chuyển sang kích thước nhỏ bằng những tờ lá cải thông thường, để trở

nên tiện ích hơn với độc giả.

⑴ Xem Nguyễn Hùng/ Thế nào là báo lá cải/http://laodong.com.vn/lao-dong-cuoi-tuan/the-nao-la-bao-la-cai-70560.bld/Ngày 24/6/2012

20

Đối tượng độc giả giữa 2 loại báo này cũng được phân tầng rất rạch ròi.

Phần lớn độc giả của báo lá cải là tầng lớp bình dân, người dân lao động.

Trong khi độc giả trung thành của báo chính luận lại là những người thuộc

tầng lớp trí thức, giàu có, và thường sống ở các thành phố lớn.

Xét về phương diện thẩm mỹ và chuyên môn, bài viết của các tờ báo lá

cải thường ngắn gọn hơn các bài viết trong báo chính luận. Ngôn ngữ trong

các tờ lá cải có xu hướng dùng từ địa phương, tiếng lóng. Trong khi đó, người

đọc không thể thấy được những từ này khi đọc 1 bài báo chính luận.

Người dân có thể dễ dàng bắt gặp các tờ báo lá cải được giăng đầy ở lối đi

siêu thị, xe buýt, nơi công cộng... với những ấn phẩm rất màu mè, bắt mắt.

1.2 “Báo lá cải” ở Việt Nam:

1.2.1 Nguyên nhân ra đời:

Chịu sự ảnh hưởng của báo chí lá cải ở phương Tây, đồng thời xuất phát

từ việc muốn đáp ứng nhu cầu công chúng về giải trí, về việc thỏa mãn sự tò

mò, hiếu kỳ về những ngôi sao, những chuyện không quá nghiêm trọng,

không quá thời sự nên “báo lá cải” ở Việt Nam đã ra đời. Đó là một hiện

tượng khách quan và tất yếu của nền báo chí nước nhà. Và hiện nay, những

tờ báo, tạp chí, trang thông tin điện tử núp bóng báo chí đang nằm trong tay

của các công ty tư nhân, thậm chí các nhóm cá nhân. Không theo quy định

hiện hành của báo chí hiện nay: Báo chí phải là tiếng nói của cơ quan nhà

nước, các tổ chức chính trị xã hội đại diện cho các tầng lớp nhân dân.

1.2.2 Khái niệm “báo lá cải” ở Việt Nam

Dù là báo lá cải phương Tây hay “lá cải” ở Việt Nam thì đều có những

nội dung, trang tin giống nhau ở chỗ là nó tập trung vào những thông tin ít 21

mang giá trị định hướng độc giả mà chủ yếu để giải trí, thỏa mãn sự tò mò,

đáp ứng nhu cầu thông tin về văn hóa, giải trí, nghệ thuật mà những báo chính

thống ít đăng. Có những “báo lá cải” chỉ tập trung vào việc giật gân, phóng

đại, làm sai sự thật, đi sâu vào việc khai thác đời tư, soi mói người khác….

Hiện nay, chưa có một định nghĩa, khái niệm rõ ràng và chính xác nào về

“báo lá cải” ở Việt Nam. Mỗi độc giả, mỗi cá nhân lại có những khái niệm

riêng cho mình về “báo lá cải”. Họ sẽ tự định nghĩa và quy ước “báo lá cải” là

báo như thế nào, nội dung ra sao và đối tượng là ai…

Theo Th.S Nguyễn Văn Hà – giảng viên khoa Báo chí & Truyền thông

Đại học KHXH&NV TP.HCM thì: “Báo lá cải là báo chuyên đăng những tin

tức giật gân, tầm thường, chạy theo thi hiếu công chúng bình dân, cốt lõi để

bán báo”. ⑴

Từ điển Wikipedia định nghĩa thuật ngữ “báo lá cải” (tabloid

journalism) là báo “có xu hướng khai thác các đề tài như các câu chuyện tội

phạm, chiêm tinh, và lời đồn thổi có liên quan đến những người nổi tiếng gây

chấn động”.⑴

1.2.3 Báo lá cải có được thừa nhận ở Việt Nam?

Khi được hỏi về sự xuất hiện xu hướng “lá cải” trong tờ báo mình, ông

Nguyễn Quang Hòa – Tổng biên tập tờ Tuổi trẻ Thủ đô đã cho biết: “Báo chí

Việt Nam trong một số năm gần đây đã phát triển một dòng báo chí mới, hiện

chưa định hình rõ đây là dòng báo gì, nhưng tôi tạm gọi nó là dòng báo chí có

màu sắc thị trường. Nói là thị trường vì các báo bây giờ đều phải tự nuôi

mình, không được bao cấp nữa. Nếu làm báo theo kiểu chính thống như cũ thì

không bán được báo. Giả sử báo Tuổi trẻ Thủ đô nếu không được hỗ trợ lãi từ

ấn phẩm phụ chắc chúng tôi phải giải thể. Quảng cáo của báo rất ít, rất khó.

Cực kỳ khó khăn!”. Đó là lý do tồn tại cốt yếu của dòng báo “thị trường”.⑴ Nguyễn Văn Hà/ Năm 2011/ Cơ sở lý luận báo chí truyền thông/ nhà xuất bản Đại

học Quốc gia/ TP.HCM/ trang 328⑴ http://vi.wikipedia.org/wiki/B%C3%A1o_l%C3%A1_c%E1%BA%A3i.

22

Trên thực tế, vì chưa có định nghĩa chung về “báo lá cải” nên có rất

nhiều ý kiến tự đưa ra lí giải cho vấn đề này. Ông Nguyễn Quang Hòa – Tổng

biên tập tờ Tuổi Trẻ Thủ Đô trả lời về việc tờ báo của mình có bị xem là “báo

lá cải” không thì ông cho rằng: “ Lá cải là thế nào? Lá cải là cái chuyện

“người cắn chó” mới là hay, mới là thông tin, còn “chó cắn người” là bình

thường! Ở đây, có gì là “người cắn chó”? Không có, không thể tìm được

những điều đó. Ai bảo Tuổi trẻ và Đời sống là lá cải, là kẻ đó chẳng hiểu gì về

báo chí. Đừng có đùa với hàng trăm cộng tác viên và hàng chục vạn độc giả

mua báo của chúng tôi mỗi ngày!”. ⑵

Ông chỉ cho rằng báo chí mang tính chất thị trường, cũng vì chỉ một số

người lên án, nhưng có hàng chục người mua nó chứng tỏ nó được đón đợi,

nên không thể là lá cải được.

Dòng báo “thị trường” là dòng báo tập trung những vấn đề cướp, giết,

hiếp, chuyện riêng tư của người nổi tiếng… để câu khách, để mua quảng cáo.

Điều đó có nghĩa là ở Việt Nam “báo lá cải” chưa được công nhận như một

loại hình báo chí. Nó không được chấp nhận là một dòng báo chí mới mà chỉ

xem đó là dòng báo chí mang màu sắc thị trường hay là báo chí có xu hướng

“lá cải”.

Khi được hỏi về hiện tượng báo chí có xu hướng “lá cải” bên hành lang

Quốc Hội ngày 30.5.2012, Bộ trưởng Bộ Thông tin – Truyền thông (TT-TT)

Nguyễn Bắc Son cho biết: “Ở nước ta không có báo gọi là báo “lá cải”. Tất cả

các cơ quan báo chí phải thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích. Còn báo nào sai

phạm thì đương nhiên phải xem xét xử lý nếu đi lệch tôn chỉ, mục đích khi

cho ra đời ấn phẩm”.⑴

⑵ Nhóm PV PN/ Đường đi của báo lá cải/http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/ma-tran-truyen-thong-ky-cuoi-duong-di-cua-bao-la-cai-/a32311.html/Ngày 21/6/2012.

⑴ Nhóm PV PN/ Đường đi của báo lá cải/http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/ma-tran-truyen-thong-ky-cuoi-duong-di-cua-bao-la-cai-/a32311.html/Ngày 21/6/2012.

23

Ở đất nước ta, tất cả các cơ quan báo chí chịu sự quản lí của Đảng, nhà nước,

và được điều chỉnh phù hợp theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Không có một

cơ quan báo đài nào chịu thừa nhận và cho rằng thông tin của họ là “báo lá

cải”. Vấn đề có sự tồn tại của “báo lá cải” trong nền báo chí Việt nam hiện

nay hay không đang là vấn đề tranh cãi khá lâu. Tuy nhiên dù có sự xuất hiện

hay chỉ là xu hướng do ảnh hưởng của một số nước phương tây thì ở Việt

Nam “báo lá cải” không được thừa nhận, những thông tin mà chúng mang lại

không phải là mục đích mà những người làm báo hướng tới.

1.2.4 Thực trạng “báo lá cải” hiện nay ở Việt Nam

Có một nghịch lý đáng buồn là báo chính thống được ca tụng rất nhiều,

“báo lá cải” bị chỉ trích nhưng số người đọc “báo lá cải” cao hơn hẳn số người

đọc báo chính thống, nhất là người trẻ. Internet là môi trường khá thuận lợi

cho báo điện tử “lá cải” phát triển.

Theo bài viết Báo lá cải tồn tại hay không? đăng trên bka.vn – trang web của

cộng đồng sinh viên Đại Học Bách Khoa Hà Nội thì thực trạng đọc “báo lá

cải” hiện nay là:

“Nhu cầu đọc thông tin lá cải còn thể hiện ở việc mặc dù bị chê trách là

đăng quá nhiều tin tức “lá cải” nhưng số lượng người truy cập vào các trang

báo điện tử như 24h, Kênh 14, ngoisao.net … vẫn có số lượng người truy cập

rất đông. Hay thậm chí mỗi lần truy cập Yahoo! thì mục tin tức nổi bật – tin

được đọc nhiều nhất cũng chính là những tin tức mang tính chất “lá cải”. Như

vậy chính điều này đã tạo nên một mâu thuẫn khá sâu sắc, mặc dù “báo lá

cải” bị phê phán nhưng chúng lại được rất nhiều độc giả đón nhận còn báo

chính thống được đánh giá cao lại ít được công chúng yêu thích.

Vậy nghịch lý do đâu?

Nhiều lí do đưa ra để giải thích cho vấn đề này. Trong những lí do được

đưa ra, lập luận “do trình độ dân trí thấp” được nhắc đến nhiều nhất. Tuy

nhiên thì qua nhiều kết quả khảo sát cho thấy sinh viên và một bộ phận công

sở - những người có trình độ học vấn, kiến thức văn hóa cao vẫn thích đọc

24

“báo lá cải.” Đặc biệt ở các nước phương Tây “báo lá cải” rất phát triển do đó

không thể nói là do trình độ văn hóa của họ thấp. Như vậy lý do này vẫn chưa

lí giải được nghịch lí trên.

“Tâm lý tò mò hiếu kỳ” của con người là lí do thứ hai được đưa ra. “Báo

lá cải” đã khai thác đúng đặc điểm tâm lý này một cách chuyên nghiệp.

Những tin tức giật gân, cướp, giết, hiếp hay chuyện hậu trường, đời tư của các

nhân vật nổi tiếng là những tâm điểm mà độc giả thường chú ý tới, bởi lẽ đây

là những tin tức khá thú vị và hấp dẫn. Đây là lí do chính ảnh hưởng khá

mạnh mẽ trong việc lựa chọn thông tin của công chúng.

Chạy theo phong trào, xu thế đám đông cũng là một trong những đặc

điểm tâm lí nổi bật của công chúng. Đây là một trong những lí do mà “báo lá

cải” được độc giả truy cập thường xuyên. Những thông tin “lá cải” được đa số

công chúng đưa ra bàn luận, trò chuyện, tán gẫu trong đời sống hằng ngày

nhiều hơn hẳn so với các tin tức chính thống, bởi lẽ chúng khá gần gũi và thú

vị, lâu dần nó trở thành một thói quen khá phổ biến của nhiều người.

Con người đang phải đối mặt với nhiều áp lực của cuộc sống, việc giải

tỏa tâm lý, thư giãn, giải trí đang là nhu cầu thiết yếu. Nhận thức được điều đó

các tờ “báo lá cải” đã nhanh chóng thu hút công chúng bằng những tin tức

nhảm nhí, tầm phào. Công chúng cho rằng việc đọc “báo lá cải” là một trong

những hình thức để tạo nên tiếng cười và giải trí. Trong khi đó những tờ báo

chính thống làm đúng trách nhiệm của mình là đáp ứng nhu cầu thông tin cho

người dân một cách khách quan và trung thực, nội dung thông tin chủ yếu

mang khuynh hướng chính trị nên người đọc cần có sự nghiêm túc trong quá

trình tiếp nhận. Vì vậy mà công chúng rất ít khi tìm tới các tờ báo chính thống

để giải stress.

“Có cầu ắt có cung, đó là quy luật tất yếu của nền kinh tế thị trường. Báo

chí cũng không nằm ngoài quy luật đó. Khi công chúng độc giả có nhu cầu thì

báo chí sẽ đáp ứng. Áp lực sự cạnh tranh độc giả giữa các tờ báo và lợi nhuận

25

là nguyên nhân để các tin tức lá cải ngày càng có cơ hội xâm lấn vào nền báo

chí chính thống”. ⑴

1.3 Ưu, nhược điểm của “báo lá cải”

1.3.1 Ưu điểm:

Một trong những ưu điểm lớn nhất mà các tờ báo chính thống nên học

hỏi ở các tờ “báo lá cải” là cách giật tít, câu like, câu view. Câu like, câu view

là một trong những hình thức thu hút độc giả bằng cách giật tít – tựa đề của

bài báo sao cho nó hấp dẫn, thú vị và đánh ngay vào sự tò mò, hiếu kì của

người đọc ngay trong cái nhìn đầu tiên. Thay vì những cái tít khô cứng, rập

khuôn, nhàm chán, thì người làm báo nên khéo léo và sáng tạo trong việc dẫn

dắt người đọc click ngay vào bài viết. Các tờ báo chính thống bị coi là giật tít

bài quá “hiền”, quá bình thường, công chúng cảm thấy chán ngấy vì đọc quá

nhiều thông tin trong một thời gian và khá giống nhau và đó là sự thất bại của

người làm báo. Giật tít, câu view không hề xấu nếu chúng ta viết đúng sự thật,

và làm đúng lương tâm của một người làm báo.

“Báo lá cải” có cách viết gần gũi, dễ hiểu, dễ tiếp cận, và hình ảnh rất

sinh động, đa dạng. Đó là nguyên nhân mà công chúng ưa thích khi đọc “báo

lá cải”. Vì chúng đơn giản, dễ hiểu nên người đọc không cần phải bỏ nhiều

thời gian để tập trung và suy nghĩ nhiều đến chúng.

“Báo lá cải” còn hay ở chỗ, chúng hiểu được tâm lí của nhân vật, cụ thể

ra là đáp ứng được nhu cầu của công chúng, đánh đúng vào tò mò của độc

giả. Có những tin không được đăng trên báo chính thống thì độc giả lại tìm

thấy ở “báo lá cải”. Bên cạnh đó, ở “báo lá cải” chúng ta còn có thể tản mạn

văn chương với bạn bè ở một số chuyên mục thơ ca, một số bài bài cung cấp

kỹ năng, nhu cầu của công chúng về thêu thùa, nấu ăn, làm đồ handmade hay

tư vấn thời trang… Đó là những bài báo khá hay ở những tờ báo, kênh thông

tin được xem là “lá cải”, những bài báo ấy thật khó để tìm thấy ở tờ báo chính

⑴ Báo lá cải: tồn tại hay không tồn tại/ http://bka.vn/forum/threads/bao-la-cai-ton-tai-hay-khong-ton-tai.38440/ Ngày 10/11/2011.

26

thống… Đó cũng là lý do tại sao “báo lá cải” lại thu hút đông đảo giới trẻ đến

vậy.

1.3.2 Nhược điểm:

Tuy nhiên phải nói rằng “báo lá cải” gây ảnh hưởng đến chúng ta khá

nhiều. Những thông tin trên “báo lá cải” là những thông tin không đúng sự

thật, nhiều thông tin ảnh hưởng đến “thuần phong mỹ tục” và ngược lại với

những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Bên cạnh đó, chúng gây ảnh

hưởng khá mạnh mẽ đến cách suy nghĩ, nhận thức của con người… tình trạng

này nếu kéo dài có thể làm cho con người dễ dàng đánh mất niềm tin vào

cuộc sống, ảnh hưởng của lối sống thực dụng.

“Con sâu làm rầu nồi canh” đó là hiện tượng mà “báo lá cải” đã tác động

đến nền báo chí Việt Nam. Công chúng ngày càng bị đánh mất lòng tin ở một

số tờ báo chính thống, nhiều nhà báo bị vơ đũa cả nắm và không được công

chúng đề cao, tôn trọng.

Những tờ “báo lá cải” bất chấp sự thật, bất chấp ảnh hưởng danh dự bất

kỳ ai để soi mói người khác, để tìm hiểu, khai thác đời tư của người khác,

những điều này phần nào ảnh hưởng tới cách suy nghĩ, định hướng cách khai

thác, tò mò, soi mói của những người trẻ. Nhiều đặc sản, ấn phẩm phụ không

có tính chất giáo dục cao, đặc biệt đi sâu vào chuyện ái tình, chuyện sex, tội

phạm dễ khiến cho lớp trẻ, bộ phận thanh thiếu niên tiếp thu, nhìn nhận vấn

đề không lành mạnh. Đặc biệt, những câu từ, cách sử dụng văn phong trên

những tờ báo dạng này không chuẩn mực và thiếu tế nhị.

Một số “báo lá cải” ở Việt Nam

Vào kênh 14 ngày 18.12, độc giả sẽ được cung cấp những tin như “Hà

Hồ thay vội trang phục, đi ăn cùng bạn lúc nửa đêm’, “Thu Minh tinh tế diện

váy đắt tiền che bụng bầu ngày càng to” hay “Dàn mỹ nhân Hàn gợi cảm,

suýt vấp ngã trên thảm đỏ Rồng Xanh”… Ngay trên trang chủ Eva.vn, độc giả

cũng bắt gặp những bài báo như “Hà Hồ diện đồ xuyên thấu nhảy cực sung”,

“Thị Nở còn có Chí Phèo, lo gì ế?”

27

Những bài báo “9x xinh đẹp bỏ nghề hot để theo đuổi giấc mơ thảm đỏ”,

“cả nhà choáng váng vì cô dâu cà nhắc trong đám cưới” hay “Vân Trang tay

trong tay cùng người yêu điển trai đi dự tiệc” hiện ngay ở trang chủ của

afamily.vn. Trang tin tức tổng hợp dành cho giới trẻ - tiin.vn của Viettel chiêu

đãi độc giả trẻ bằng “Chuyện tình hài hước của cô gái xinh đẹp được cầu hôn

bên quầy bán thịt”, “MC Thảo Vân lên tiếng về việc dạy dỗ hoa hậu Kỳ

Duyên”, “Fan tiếp tục khui loạt cử chỉ “gọi cún” của Baekhuyn” “Taeyeon

vạch áo khoe rốn, Baekhuyn thiếu tôn trọng fan” “Nỗi lòng FA khi bạn cùng

phòng mang gấu về ngủ”.

Đó là những ví dụ rõ ràng cho những thông tin “lá cải”, những thông tin

không có giá trị, không định hướng công chúng, mà chỉ tập trung thỏa mãn sự

tò mò của độc giả. Còn và còn rất nhiều nữa trên những trang báo hiện nay.

Đây vẫn mãi là vấn đề nhức nhối và nan giải.

1.4 Hiện tượng “lá cải hóa” ở báo chí Việt Nam

Hiện nay, có một số báo chính thống bị ảnh hưởng của “báo lá cải” được

gọi là xu hướng “lá cải hóa”. Đó là hiện tượng ở những trang báo chính thống

xuất hiện vài thông tin ít hoặc không có giá trị, mà những thông tin ấy chỉ

thường xuất hiện ở những tờ báo mà công chúng xem là “báo lá cải”. Với sức

hút từ lợi nhuận của dòng “báo lá cải”, nhiều tạp chí hiện nay cũng đã và đang

bị “lá cải hóa”. Những tin tức chính thống bị chèn ép giữa lợi nhuận và trách

nhiệm xã hội của người làm báo.Thậm chí nhiều báo chí chính thống tiếng

tăm ở nước ta thỉnh thoảng cũng vô tình tạo khe hở cho “chữ nghĩa lá cải” len

lén nhích vào. Sự cạnh tranh thông tin, sự đa dạng tin tức đã làm những trang

báo chính thống, báo lớn cũng ảnh hưởng dần. Điều đó đang làm suy thoái

nền báo chí truyền thống, đe dọa sự tồn tại của một nền báo chí mẫu mực.

Không những thế, nó còn ảnh hưởng đến việc tìm hiểu thông tin của người

đọc. “Báo lá cải’ có thể tồn tại nếu được điều chỉnh phù hợp nhưng “lá cải

hóa” phải bị loại bỏ.

28

Chương 2: Kết quả khảo sát thực tế

Nhằm tìm hiểu sự phổ biến và những ảnh hưởng tích cực, tiêu cực của

xu hướng “báo lá cải” đối với các bạn sinh viên, nhóm chúng tôi đã tiến hành

cuộc khảo sát với 200 sinh viên tại trường Đại học KHXH&NV TP.HCM và

đã thu được một số kết quả nhất định.

Hiện nay khái niệm về “báo lá cải” vẫn chưa có sự thống nhất. Trong

quá trình tìm kiếm tài liệu và tra cứu thông tin trên mạng internet, nhóm

chúng tôi đã thảo luận và đưa ra một số khái niệm “báo lá cải” để thăm dò ý

kiến của các bạn về vấn đề này. Đa số các bạn chọn phương án: “Báo lá cải là

những tờ báo giật gân câu khách nhưng nghiệp vụ thấp kém, đưa thông tin

không có nguồn đáng tin cậy, bất chấp các giá trị đạo đức và nhân văn để

nhằm mục tiêu thu lợi nhuận”, chiếm hơn 74% . Ý kiến mà các bạn lựa chọn

ít nhất là “Báo lá cải là một loại báo có khổ giấy in nhỏ hơn so với loại báo

xuất bản hàng ngày”, chiếm gần 2%. Thực tế ở một số nước phương Tây, báo

lá cải đã từng tồn tại dưới dạng khổ nhỏ nhưng do sự tiện lợi của nó nên một

số tờ báo lớn có uy tín cũng chuyển sang in dưới dạng này. Bên cạnh những ý

kiến trên thì một số bạn lại cho rằng “báo lá cải” “Là báo có nội dung đơn

giản, dễ đọc dể thu hút sự hiếu kỳ của số đông” (hơn 8,7%). Hơn 15% các bạn

chọn ý kiến báo lá cải “Là báo khai thác các đề tài như các câu chuyện tội

phạm, chiêm tinh, và lời đồn thổi có liên quan đến những người nổi tiếng”.

Như vậy, đa số các bạn đều có cái nhìn không tốt về “báo lá cải” và có suy

nghĩ rằng “báo lá cải” là những tờ báo có nội dung không chính xác và chỉ đặt

mục tiêu lợi nhuận lên hàng đầu.

Ngày 21/11/2013, Bộ trưởng Bộ Thông tin – Truyền thông Nguyễn Bắc Son

đã trả lời chất vấn trước Quốc Hội và khẳng định rằng: “Ở nước ta không có

báo gọi là báo “lá cải””.⑴ Tuy nhiên trong tổng số 200 sinh viên tham gia

khảo sát thì có đến 196 bạn cho rằng Việt Nam có báo lá cải, chiếm gần ⑴ Xem Cẩm Quyên/ Việt Nam không có báo lá cải/

http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/150319/viet-nam-khong-co-bao-la-cai.html/ Ngày 22/11/2013.

29

98,5% và chỉ có 3 bạn cho rằng Việt Nam không có báo lá cải, chiếm 1,5%.

Điều đó cho thấy đa số các tờ báo hiện nay đang dần đánh mất lòng tin ở độc

giả, không làm đúng trách nhiệm cung cấp những thông tin chính xác, khách

quan cho bạn đọc.

Mặc dù có khá nhiều bạn trẻ nghĩ rằng “báo lá cải” đưa thông tin không

chính xác, vi phạm đạo đức nghề báo… nhưng vẫn có 66 trên tổng số 200 bạn

trả lời thích đọc “báo lá cải”, chiếm 33%. Lí do các bạn đưa ra là những thông

tin trên “báo lá cải” thường giật gân, gây chú ý, hài hước, và khơi gợi trí tò

mò của người đọc. Một số bạn đọc “báo lá cải” để giết thời gian, phục vụ cho

nhu cầu giải trí, xả stress, bên cạnh đó theo một số bạn cho rằng đọc “báo lá

cải” có nhiều thông tin thiết thực, tin tức cập nhật nhanh, dễ hiểu ngắn gọn,

giúp các bạn bắt kịp xu hướng của thời đại. “Báo lá cải” còn cung cấp nhiều

tin tức về giới showbiz, đời sống công nghệ và thời trang. Nhiều bạn có suy

nghĩ rằng việc đọc “báo lá cải” giúp cho các bạn có thể bộc lộ được quan

điểm cá nhân. Bên cạnh đó, các bạn có thể đọc những thông tin mới, thú vị

mà một số tờ báo khác không cập nhật. Qua kết quả khảo sát, có thể thấy rằng

đa số các bạn sinh viên đều sử dụng “báo lá cải” cho mục đích giải trí, mua

vui mà hầu như không có bạn nào cho rằng báo lá cải có thể phục vụ cho việc

học và công việc của mình.

Biểu đồ 01: Biểu đồ thể hiện lý do sinh viên không thích “báo lá cải”:

30

Có đến 134 trên tổng số 200 bạn không thích đọc “báo lá cải”, chiếm đến

67%. Có gần 24,5% các bạn cho rằng thông tin trên “báo lá cải” là tào lao,

nhảm nhí, vớ vẩn, hơn 21% cho rằng đó là những thông tin sai sự thật, hơn

17% cho rằng “báo lá cải” xâm phạm đời tư quá nhiều, gần 16% cho rằng đọc

“báo lá cải” tốn thời gian, gần 10,7% cho rằng thông tin trên “báo lá cải”

nhàm chán và hơn 10,5% còn lại cho rằng đó là những thông tin thiếu lành

mạnh. So với con số 33% các bạn thích đọc “báo lá cải” thì con số 67% các

bạn sinh viên không thích đọc loại báo này là một con số có dấu hiệu tích cực.

Điều này chứng tỏ các bạn đã nhận thức được một số ảnh hưởng tiêu cực mà

“báo lá cải” mang lại, qua đó lựa chọn thông tin phù hợp với nhu cầu của bản

thân.

Nhằm kiểm tra khả năng phân biệt “báo lá cải” và báo chính thống của

các bạn, nhóm khảo sát chúng tôi đã đưa ra một số tờ báo để các bạn chọn

lựa. Có hơn 30% các bạn chọn Kênh 14 là báo lá cải, hơn 16% chọn Yan

News, hơn 13% chọn Zing news, hơn 8,5% chọn 24h, hơn 8% chọn Tuổi Trẻ,

hơn 7,5% chọn Đời Sống Pháp Luật, gần 6% chọn Dân Trí, hơn 3% chọn

Vietnamnet , gần 2% chọn Pháp luật và hơn 0,5% chọn Thanh Niên, hơn 3%

chọn báo VnExpress và gần 1% chọn các báo khác (Yahoo, ione.net, ringring,

baomoi.com…) Trong quá trình học tập và tự nghiên cứu tài liệu, nhóm

chúng tôi đã rút ra một số ý kiến chủ quan rằng: những tờ báo hiện nay bị mặc

31

định là “báo lá cải” là: Kênh 14, 24h, Yan TV, Zing news, và Đời Sống Pháp

Luật. Những tờ báo còn lại như: Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Dân Trí, Vietnamnet,

VnExpress, Pháp Luật là những tờ báo được coi là báo chính thống. Theo kết

quả khảo sát, vẫn có nhiều sinh viên cho rằng những tờ báo chính thống trên

là “báo lá cải”, tiêu biểu như báo Tuổi Trẻ chiếm 8%. Điều này có thể xuất

phát từ xu hướng “lá cải hóa” của một số tờ báo chính thống trong thời gian

gần đây. Nguyên nhân khác dẫn đến vấn đề này là do vẫn còn có rất nhiều bạn

trẻ chưa có quan niệm đúng đắn về “báo lá cải” và tin tức “lá cải”, ít quan tâm

đến những vấn đề chính trị xã hội trên các báo chính thống, nên đã cho rằng

những thông tin đó là vô bổ, không phù hợp với nhu cầu bản thân. Tuy nhiên

tỉ lệ các bạn cho rằng những tờ báo chính thống trên là “báo lá cải” thấp hơn

so với các tờ “báo lá cải” đã mặc định, điều này cho thấy, đa số các bạn trẻ đã

biết phân biệt được đâu là những tờ báo làm đúng trách nhiệm cung cấp thông

tin chính xác, khách quan cho người đọc.

Bên cạnh những tờ báo chúng tôi liệt kê thì các bạn cũng đưa ra một số

trang “báo lá cải” khác như Yahoo, ione.net, ringring, baomoi.com,

phunutoday.vn… Đây là những trang chuyên đưa thông tin về thần tượng của

các bạn trẻ, chuyện hậu trường của giới showbiz… Cũng trong kết quả khảo

sát chúng tôi đã tìm hiểu được những tờ báo mà các bạn thường theo dõi là:

báo Tuổi Trẻ hơn 16,5%, báo Thanh Niên hơn 10%, Kênh 14 hơn 14% , Yan

TV hơn 7,5%, ngoài ra còn một số tờ báo khác. Tỉ lệ các bạn trẻ chọn đọc

“báo lá cải” chiếm 41% và báo chính thống chiếm 59% , gần như tương

đương nhau. Ở đây nảy sinh sự mâu thuẫn, như chúng ta đã phân tích ở trên

có đến 67% các bạn không thích đọc “báo lá cải” nhưng lại có đến 41%

thường đọc “báo lá cải”. Như vậy, các bạn chỉ coi “báo lá cải” như những

trang thông tin giải trí chứ không hoàn toàn tin tưởng vào nội dung tin tức

được cập nhật trên đó.

Biểu đồ 02: Biểu đồ thể hiện sự quan tâm của sinh viên đến các mục thông tin

32

Đa số các bạn trẻ chỉ quan tâm đến những thông tin về pháp luật, các vụ

án cướp, giết, hiếp, chiếm gần 21%, hơn 19% các bạn quan tâm đến vấn đề về

sức khỏe, hơn 16% quan tâm đến chuyện hậu trường của giới showbiz, hơn

15% quan tâm đến các vấn đề chính trị xã hội, gần 14% quan tâm đến chuyện

riêng tư của người nổi tiếng và hơn 13,5% quan tâm đến nữ công gia chánh

(làm đồ handmade, nội trợ…). Những số liệu trên đã cho ta thấy, thị hiếu của

các bạn trẻ hiện nay chỉ quan tâm đến các vẫn đề mang tính chất hiếu kì (các

vụ án, chuyện hậu trường, showbiz, đời tư của những người nổi tiếng…) mà

không chú ý theo dõi các tin tức thời sự, tình hình trong nước và thế giới. Thế

hệ trẻ được coi là nòng cốt của một quốc gia, việc các bạn trẻ ít đọc và tìm

hiểu các thông tin liên quan đến chính trị xã hội và tình tình trong nước và

quốc tế, mà chỉ chú ý theo dõi những tin tức thiếu giá trị về mặt thông tin, văn

hóa, điều đó ảnh hưởng rất lớn đến nhận thức của các bạn, làm các bạn bị bó

hẹp trong những mối quan tâm nhỏ nhặt, cản trở tư duy của các bạn ở những

tầm cao hơn. Thời đại hiện nay là thời đại của các “công dân toàn cầu”, các

bạn trẻ phải mở rộng lối suy nghĩ của mình, tư duy những vấn đề sâu sắc hơn,

rộng lớn hơn, phải nâng cao thị hiếu thông tin của bản thân, bắt kịp nhu cầu

của thời đại. Đây cũng là vấn đề đặt ra đối với các báo chính thống, bên cạnh

việc đảm bảo thông tin chính xác, khách quan, những người làm báo cần sáng

33

tạo hơn trong cách thức đưa tin để thu hút các bạn trẻ quan tâm đến những tin

tức chính trị xã hội trên báo.

Biểu đồ 03: Biểu đồ thể hiện những tích cực “báo lá cải” mang lại:

Trong số 200 bạn tham gia khảo sát, có hơn 28% các bạn cho rằng việc

đọc “báo lá cải” không giúp các bạn học thêm được gì cả, hơn 28% cho rằng

các bạn học được kĩ năng chọn lọc thông tin từ việc đọc “báo lá cải”, gần

20% cho rằng các bạn bắt kịp xu hướng thời đại, không bị lạc hậu, hơn 11%

cho rằng kiến thức bổ ích cho việc học tập, 6,25% các bạn cho rằng đọc “báo

lá cải” có thể học được kĩ năng sống, 6,25% còn lại cho rằng “báo lá cải” có

những lợi ích khác.

Biểu đồ 04: Biểu đồ thể hiện những ảnh hưởng tiêu cực của “báo lá cải” đến

sinh viên

34

Những ảnh hưởng tiêu cực của “báo lá cải” đối với các bạn sinh viên

như: hơn 37% cho rằng việc đọc “báo lá cải” tốn nhiều thời gian, gần 35%

cho rằng đọc “báo lá cải” sẽ khiến cho bản thân có suy nghĩ lệch lạc, hơn 16%

các bạn nghĩ rằng đọc “báo lá cải” sẽ gây tâm lí hoang mang, hơn 13% cho

rằng việc đọc “báo lá cải” sẽ dẫn tới tâm lí mất niềm tin vào cuộc sống, gây

nghiện là tác hại mà gần 10% các bạn lựa chọn khi đọc “báo lá cải”, hơn 7%

các bạn cho rằng đọc “báo lá cải” sẽ khiến các bạn chạy theo mốt, trào lưu.

Đây là những tác hại điển hình của “báo lá cải” gây ra đối với các bạn trẻ mà

nhóm khảo sát chúng tôi đưa ra. Trong những ảnh hưởng tiêu cực kể trên,

việc tốn thời gian là ảnh hưởng nặng nề nhất. Đối với tuổi trẻ, thời gian là tài

sản quan trọng nhất. Việc nhiều bạn sinh viên nhận những thông tin trên “báo

lá cải” gây tốn thời gian của các bạn là một điều tốt. Tuy nhiên còn một bộ

phận không nhỏ các bạn dù biết các tác hại của “báo lá cải” nhưng vẫn tiếp

tục đọc những thông tin trên đó để thỏa mãn nhu cầu giải trí, giết thời gian vô

ích.

Về thời gian mỗi ngày các bạn dành cho việc đọc báo, có hơn 43% các

bạn chọn dưới 30 phút, hơn 25, 5% các bạn chọn 1 giờ, 25% các bạn chọn

hơn 1 giờ và 6,25% còn lại không đọc báo. Trên thực tế, mỗi tờ báo đều có

phong cách đưa tin khác nhau và tuân thủ nghiêm ngặt theo tôn chỉ, mục đích

35

của tòa soạn. Bên cạnh đó, mỗi phóng viên chỉ có thể khai thác một hoặc một

vài khía cạnh của vấn đề. Vì vậy, để có cái nhìn khách quan và đầy đủ nhất về

một vấn đề được thông tin trên báo chí, cùng một vấn đề các bạn nên tìm đọc

nhiều tờ báo khác nhau. Thời gian dành cho việc đọc báo của hơn 43% các

bạn (dưới 30 phút) là chưa hợp lí. Dành quá ít thời gian tìm hiểu một vấn đề,

nhất là các vấn đề lớn sẽ khiến các bạn có cái nhìn phiến diện và dễ bị rơi vào

suy nghĩ chủ quan của phóng viên đưa tin.

Để thăm dò những giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế do “báo lá

cải” mang lại, nhóm chúng tôi đã tiến hành lấy ý kiến của các bạn sinh viên

thông qua phiếu khảo sát. Đa số các bạn đưa ra một số ý kiến như : cần phải

siết chặt và chọn lọc thông tin trước khi đăng tải, tiến hành kiểm tra định kì

các tin, bài. Bên cạnh đó cần cải thiện cách đưa tin. Các trang “báo lá cải”

hiện nay thường có cách đưa tin chụp giật, phiến diện, thổi phồng, giật tít để

câu view, mục đích chỉ vì lợi nhuận mà không đặt nặng việc phục vụ nhu cầu

thông tin của độc giả. Nhiều ý kiến của các bạn xoay quanh việc hạn chế “báo

lá cải” khai thác quá nhiều thông tin cá nhân của những người nổi tiếng. Theo

các bạn, trong thời đại số, thông tin tràn ngập, thật giả lẫn lộn như hiện nay,

không chỉ các tờ báo phải kiểm duyệt thông tin gắt gao hơn mà chính độc giả

cũng phải tự trang bị kĩ năng chọn lọc thông tin để tự bảo vệ mình, đồng thời

cũng cần tuyên truyền để nâng cao nhận thức của độc giả về “báo lá cải”. Đặc

biệt còn có bạn đưa ra quan điểm cần có luật riêng áp dụng cho “báo lá cải”

để có thể quản lí tốt hơn, có chế tài xử phạt nghiêm khắc để đảm bảo tính

trung thực của báo chí. Bên cạnh đó còn cần có các lớp nâng cao nghiệp vụ

báo chí, bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp cho các phóng viên “báo lá cải” để

nâng cao chất lượng tin tức của các trang này. Một số bạn thì đưa ra ý kiến

cần hạn chế thời gian đọc “báo lá cải”, một bộ phận nghiêm khắc hơn thì nêu

quan điểm cần triệt để loại bỏ loại báo này.

Theo kết quả khảo sát của nhóm chúng tôi, có hơn 67% các bạn cho rằng nên

hạn chế “báo lá cải”, hơn 28,5% cho rằng cần phải loại bỏ, và hơn 4% các bạn

36

cho rằng nên phát triển “báo lá cải”. Như vậy, đa số các bạn vẫn có cái nhìn

khách quan về hiện tượng “báo lá cải” trong đời sống báo chí hiện nay. “Báo

lá cải” là một hiện tượng đã trở nên quen thuộc và bình thường trong quá

trình phát triển của bất cứ nền báo chí nào và là điều không thể tránh khỏi,

chúng ta chỉ có thể hạn chế và điều chỉnh nó sao cho nó phù hợp đối với đời

sống xã hội của con người, chứ không thể loại bỏ hoàn toàn được.

Chương 3: Kết luận và kiến nghị

Qua kết quả khảo sát chúng tôi đưa ra một số nhận xét và đánh giá như

sau:

Về ưu điểm: Đa số các bạn sinh viên đã biết chọn lựa thông tin phù hợp

với nhu cầu của bản thân. Một số bạn đã biết phân biệt được “báo lá cải” và

báo chính thống. Điều đặc biệt theo kết quả thống kê có tới 67% các bạn sinh

viên không thích đọc “báo lá cải”, các bạn cho rằng việc đọc “báo lá cải” chỉ

nhằm mục đích giải trí chứ không coi đó là những thông tin bổ ích, cần thiết,

phục vụ cho việc học tập và công việc. Ngoài việc nhận thức được những ảnh

hưởng tiêu cực của “báo lá cải”, các bạn đã có cái nhìn khách quan hơn về

những lợi ích mà những gì “báo lá cải” mang lại.

Trên thực tế, có 67% các bạn cho rằng nên hạn chế “báo lá cải”. 28% các bạn

cho rằng đọc “báo lá cải” không cung cấp được thông tin gì cho bản thân…

Đây là một kết quả tích cực, qua đó thấy rằng, các bạn không chỉ ý thức được

những tác hại của “báo lá cải” đối với bản thân, độc giả, mà còn ảnh hưởng

đến cả nền báo chí Việt Nam.

Chúng tôi đã nhận được rất nhiều ý kiến đóng góp và nhiều giải pháp

của các bạn sinh viên về việc khắc phục những hạn chế mà “báo lá cải” mang

lại, các biện pháp đưa ra, đặt ngay vấn đề không chỉ đối với những độc giả mà

còn đối với chính sách quản lí của nhà nước, những người làm báo…

Bên cạnh một số ưu điểm mà chúng tôi nhận thấy trong quá trình khảo sát, thì

vẫn còn nhiều nhược điểm cần lên tiếng. Từ trước tới nay chưa có một định

37

nghĩa nào để nói về “báo lá cải”, mọi ý kiến đều là những suy nghĩ chủ quan

của nhiều cá nhân, chính vì điều này dẫn tới tình trạng, có rất nhiều bạn trẻ

chưa phân biệt rõ ràng và hiểu như thế nào là “báo lá cải”, ranh giới giữa báo

chính thống và những tờ báo bị coi là “trồng cải” rất mong manh, vẫn còn

nhập nhằng và nhiều ý kiến. Mặc dù không thích đọc “báo lá cải” nhưng

những tin tức mà các bạn trẻ thường quan tâm theo dõi, bản chất của nó lại là

những tin “lá cải”, còn những tin tức trên các tờ báo chính thống lại ít thu hút

sự quan tâm của các bạn. Chính vì “báo lá cải” đã đáp ứng được những nhu

cầu, thi hiếu thực dụng của các bạn trẻ nên nó mới có khả năng tồn tại bền bỉ

như thế. Mặc dù, các bạn cho rằng, đọc “báo lá cải” không cung cấp được

thông tin gì cả, nhưng thói quenc đọc những tin tức vô bổ như cướp, giết,

hiếp, chuyện hậu trường, showbiz của các bạn trẻ vô hình chung đã làm cho

các bạn có nhiều suy nghĩ lệch lạc. Trong quá trình thống kê, chúng tôi còn

nhận được những ý kiến cho rằng “báo lá cải” có lợi ích thiết thực và nên phát

triển “báo lá cải”. Phải chăng các bạn vẫn chưa nhận thức đúng đắn về những

mặt tiêu cực mà chúng ta đã, đang đối mặt với “báo lá cải”.

Như chúng ta đã biết báo chí là một trong những kênh thông tin hàng

đầu đáp ứng mọi nhu cầu thông tin của công chúng, bên cạnh việc tranh luận

về xu hướng đọc báo của các bạn trẻ thì chúng ta cũng thấy một vấn đề rằng

có hơn 6% các bạn sinh viên không đọc báo. Và hơn 43% các bạn giành thời

gian rất ít cho việc đọc báo. Đây là một con số không lớn nhưng xét trên

phương diện thực tiễn thì là vấn đề đáng nói. Đất nước ta đang trong quá trình

hội nhập và phát triển, việc tiếp cận cập nhật thông tin ngày càng phổ biến

không chỉ trong nước và quốc tế, các bạn trẻ là trụ cột của đất nước, vậy việc

các bạn không quan tâm đến thế giới xung quanh, không cập nhật thông tin

mỗi ngày sẽ dẫn đến hậu quả như thế nào. Vấn đề đặt ra ở đây chính là việc

tuyên truyền nâng cao nhận thức của các bạn trẻ trong việc mở rộng tầm nhìn,

quan tâm tới cuộc sống và xã hội hơn qua việc đọc báo mỗi ngày để mở rộng

vốn sống và tri thức của mình.

38

Tóm lại, qua bài khảo sát này chúng ta thấy rằng “báo lá cải” đang là vấn

đề nan giải và khá phức tạp không chỉ đối với nền báo chí nước ta trong tình

hình hiện nay mà còn các nước trên thế giới. Các chuyên gia, nhà chức trách

cần vào cuộc và tìm ra phương hướng giải quyết cụ thể. Cần tuyên truyền

nâng cao nhận thức của độc giả về những vấn đề xoay quanh “báo lá cải” đặc

biệt là giới trẻ.

C. KẾT LUẬN

Theo quy luật tồn tại của xã hội, cái gì mới hơn, đặc biệt hơn thì ưu thế

thuộc về cái đó. Con người vốn có tính tò mò, hiếu kì đặc biệt là trong thời

đại thông tin hiện nay, tin tức từ các báo cạnh tranh với nhau được tính theo

giây thì những thông tin hấp dẫn, nhanh chóng, thú vị mang tính giải trí cao

39

dường như mới đáp ứng được nhu cầu của công chúng. Chưa cần biết nội

dung thông tin đó mang lại như thế nào, nhưng một khi thị giác của người đọc

bị níu kéo thì thông tin đó đã mang lại giá trị và đó cũng chính là lí do để

“báo lá cải” có thể tiếp tục tồn tại.

Thực tế qua khảo sát “Ảnh hưởng của xu hướng “báo lá cải” đối với sinh

viên” đã cho thấy rõ rằng: thông tin “báo lá cải” mang lại với nội dung giật

gân, câu khách đã thật sự thu hút công chúng. Ở Việt Nam, “báo lá cải”

không được đón nhận, hoan nghênh nhưng phải thừa nhận rằng nó đã có chỗ

đứng trong làng báo và đương nhiên trong tương lai “báo lá cải” tiếp tục tồn

tại là điều tất yếu. Thông tin trên “báo lá cải” nhận được sự quan tâm, phản

hồi dù là tốt hay xấu thì nó cũng đã tạo được sự ảnh hưởng đối với dư luận.

Thông tin chân thực, khách quan sẽ nhận được sự tin tưởng. Thông tin hấp

dẫn, thu hút nhưng nội dung tạp nham, thiếu tế nhị thì làm mất lòng tin nơi

độc giả, nhưng chỉ cần nó không vi phạm pháp luật và ảnh hưởng đến các giá

trị xã hội thì đều có thể tồn tại.

Thế nên, chỉ có thể đưa ra những giải pháp tạm thời để hạn chế trường

hợp “báo lá cải” đi quá giới hạn. Việc thông tin tràn lan, tùy tiện sẽ ảnh hưởng

đến công chúng và làm mai một dần nét “văn hóa đọc” của công chúng. Thay

vì chọn trường hợp loại bỏ “báo lá cải” thì công chúng nên học cách lựa chọn

thông tin để không bị chi phối. Người đọc phải nhận thức rõ đâu là loại thông

tin mà họ cần, còn đâu chỉ là thông tin mang tính chất tham khảo, giải trí…

Theo như kết quả nghiên cứu của nhóm chúng tôi, Việt Nam không có khái

niệm “báo lá cải” mà đó chỉ là xu hướng “ báo lá cải”. Vì thế để đáp ứng nhu

cầu phát triển của xã hội, đặc biệt trong thời đại thông tin hiện nay đòi hỏi

mỗi người phải tự trang bị cho mình một khả năng chọn lọc và tiếp nhận

thông tin một cách phù hợp. Thực tế, dù muốn hay không thì xu hướng “báo

lá cải” vẫn sẽ tiếp tục tồn tại trong tương lai, nhưng hi vọng nó sẽ nhận được

cái nhìn khác từ công chúng.

40

Lời cảm ơn

Nhóm chúng tôi xin gửi lời cảm ơn đến giảng viên Châu Văn Ninh đã cung

cấp nền tảng cần thiết, đồng thời dành thời gian theo dõi để chúng tôi có thể

hoàn thành tốt bài nghiên cứu này.

Chúng tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới các bạn sinh viên các khoa Báo chí

và Truyền thông, Lịch sử, Ngữ văn Anh, Xã hội học đã giúp chúng tôi thực

hiện thành công bài khảo sát.

Vì chưa có kinh nghiệm và sự hạn chế về trình độ cũng như thời gian nên

bài khảo sát có thể có nhiều sai sót, mong thầy thông cảm và cho ý kiến để

chúng tôi rút kinh nghiệm cho những bài khảo sát lần sau.

C. PHỤ LỤC

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn

Khoa: báo chí và truyền thông

Phiếu khảo sát: Ảnh hưởng của xu hướng “báo lá cải” đối với

sinh viên trường ĐH KHXH&NV TP.HCM

Chào bạn! 41

Chúng tôi là sinh viên khoa Báo chí &Truyền thông trường ĐHKHXH&NV

TP.HCM. Chúng tôi đang thực hiện một cuộc khảo sát về ảnh hưởng của xu

hướng “báo lá cải” đối với sinh viên trường ĐH KHXH&NV TP.HCM. Mong

bạn giúp đỡ chúng tôi hoàn thành phiếu khảo sát này.

Bạn hiện đang là sinh viên khoa:…………………………

Bạn có thể chọn nhiều đáp án cho các câu hỏi dưới đây:

1. Bạn hiểu như thế nào về “báo lá cải”:

Là một loại báo có khổ giấy in nhỏ hơn so với loại báo xuất bản hàng ngày.

Là báo có nội dung đơn giản, dễ đọc để thu hút sự hiếu kỳ của số đông.

Là báo khai thác các đề tài như các câu chuyện tội phạm, chiêm tinh, và lời

đồn thổi có liên quan đến những người nổi tiếng.

Là những tờ báo giật gân câu khách nhưng nghiệp vụ thấp kém, đưa tin

không có nguồn đáng tin cậy, bất chấp các giá trị đạo đức và nhân văn để

nhằm mục tiêu thu lợi nhuận.

2. Bạn nghĩ Việt Nam có “báo lá cải” hay không?

Có Không

3. Bạn có thích đọc “báo lá cải” không?

Có Không

4. a. Bạn hãy cho biết lý do tại sao bạn lại thích đọc “báo lá cải”?

42

…………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

……………......................................................................................................

b. Tại sao bạn không thích đọc “báo lá cải”

Nhàm chán Tốn thời gian

Thông tin sai sự thật Thông tin tào lao, nhảm nhí , vớ

vẩn

Xâm phạm đời tư quá nhiều Thông tin thiếu lành mạnh

5. Theo bạn những báo nào sau đây là “báo lá cải”:

Đời sống & pháp luật Tuổi Trẻ Kênh 14

Dân trí Vietnamnet 24h

Yan News Zing news Thanh niên

Pháp luật VnExpress

Báo khác…………………

6. Bạn thường đọc những tờ báo nào:

……………………………………………

7. Bạn quan tâm đến những thông tin gì?

Chính trị - xã hội

Pháp luật (cướp, giết, hiếp…)

Sức khỏe (làm đẹp, y tế....)

43

Nữ công gia chánh (làm đồ handmade, nấu ăn, chăm sóc gia đình, nhà

cửa…)

Hậu trường showbiz

Chuyện riêng tư của người nổi tiếng (thần tượng…)

8. Bạn dành bao nhiêu giờ mỗi ngày cho việc đọc báo?

< 30 phút 1h >1h Khác…………

9. Tại sao bạn lại thích đọc báo đó?

Dễ hiểu, gần gũi

Thông tin hấp dẫn, thú vị

Thông tin bổ ích cho học tập và công việc

Tiêu đề giật gân, đánh vào sự tò mò

Cung cấp thông tin về giới showbiz

Đọc theo phong trào

Có thể chia sẻ, bày tỏ quan điểm cá nhân

Khác…………………

10. Bạn học được điều gì từ việc đọc “báo lá cải”:

Kĩ năng sống

Kiến thức bổ ích phục vụ cho học tập

Kĩ năng chọn lọc thông tin

44

Bắt kịp xu hướng thời đại, không bị lạc hậu

Không được gì cả

Khác……………….

11. Những ảnh hưởng tiêu cực của “báo lá cải” đối với bạn:

Tốn thời gian Có sự suy nghĩ lệch lạc

Mất niềm tin vào cuộc sống Gây tâm lý hoang mang, lo sợ

Gây nghiện Chạy theo mốt, trào lưu

12. Đề xuất của bạn để khắc phục những hạn chế do “báo lá cải” mang lại:

…………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

13. Theo bạn “báo lá cải” nên:

Phát triển Hạn chế Loại bỏ

Cảm ơn bạn đã giúp chúng tôi hoàn thành phiếu khảo sát này!

E. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1) Nguyễn Văn Hà/Năm 2011/Cơ sở lý luận báo chí và truyền thông/NXB

Đại học Quốc gia TP.HCM.

45

2) http://baochi.edu.vn/home/2013122343468/dao-duc-nghe-bao-goc-nhin-tu-

cuoc-but-chien-ve-bao-la-cai/

3) http://bka.vn/forum/threads/bao-la-cai-ton-tai-hay-khong-ton-tai.38440/

4) http://depplus.vn/tin-tuc/23-11-2013/khi-bao-chi-mang-mat-na-he/73/6916/

5) http://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/tu-thieu-vi-bao-la-cai-

20120529094010130.htm

6) http://nld.com.vn/van-hoa-van-nghe/truyen-thong-tra-gia-dao-lon-thang-

gia-tri-2012071211216757.htm

7) http://laodong.com.vn/lao-dong-cuoi-tuan/the-nao-la-bao-la-cai-70560.bld

8) http://petrotimes.vn/news/vn/dam-luan-doi-thoai/nha-bao-ly-nhan-bao-la-

cai-dang-vo-tinh-co-xuy-cho-toi-ac_8221.html

9) http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/cuoc-chien-chong-bao-la-cai-

het-suc-cam-go-phuc-tap-/a32332.html

10) http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/ma-tran-truyen-thong-ky-1-

choang-vang-voi-bao-la-cai-/a31651.html

11) http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/ma-tran-truyen-thong-ky-2-

tran-lan-co-dai-/a31975.html

12) http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/doi-song/ma-tran-truyen-thong-ky-

cuoi-duong-di-cua-bao-la-cai-/a32311.html

13) http://tuanvietnam.vietnamnet.vn/2009-12-18-bao-chi-hien-dai-ngay-

cang-la-cai-ky-1-

14) http://tuanvietnam.vietnamnet.vn/2009-12-18-bao-chi-hien-dai-ngay-

cang-la-cai-ky-2-

15) http://tuanvietnam.vietnamnet.vn/2009-12-18-bao-chi-hien-dai-ngay-

cang-la-cai-ky-3-

16) http://tuanvietnam.vietnamnet.vn/sach-hay-nen-doc/2009-12-09-tin-tuc-

chinh-thong-tu-cau-am-thanh-tre-lac-loai-

17) http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20131102/tham-hoa-

cau-view/577836.html

46

18) http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20120624/ke-boi-

moc-dau-tien/498403.html

19) http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20120625/re-tien-

nhung-dat-hang/498535.html

20) http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20120623/sieu-cai-

news-of-the-world/498232.html

21) http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20120626/su-to-mo-

se-dan-chung-ta-di-dau/498697.html

22) http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20131103/tham-hoa-

cau-view---ky-2-hoac-tin-bai-hoac-nghi-viec/577983.html

23) http://xahoi.com.vn/tin-tuc-xa-hoi/diem-nong/bao-la-cai-ai-phai-chiu-

trach-nhiem-100178.html.

24) http://vi.wikipedia.org/wiki/B%C3%A1o_l%C3%A1_c%E1%BA%A3i

25) http://www.baomoi.com/Bao-la-cai--Mot-thuc-te-khong-the-phu-nhan/59

/11296115.epi

26) http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/

2014/11/141121_vn_tabloid_media

27) http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/

2012/05/120530_tabloid_controversy.shtml

28) http://www.nhandan.com.vn/mobile/_mobile_chinhtri/

_mobile_binhluanphephan/item/20196102.html

29) http://www.nhandan.org.vn/hangthang/doisongxahoi/item/24442402-

quyen-tay-chay-thuoc-ve-cong-chung.html

30) http://www.sggp.org.vn/phongsudieutra/2012/5/289862/

31) http://www.radioaustralia.net.au/vietnamese/2012-06-15/c%C3%B3-t

%E1%BB%93n-t%E1%BA%A1i-b%C3%A1o-l%C3%A1-c%E1%BA

%A3i-%E1%BB%9F-vi%E1%BB%87t-nam/961262

32) http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/y-orthodx-media-bc-tabloi-

07162013110609.html

47

33) http://www.rfa.org/vietnamese/programs/ReadingBlogs/tabloid-of-today-

hidden-truth-yesterday-kh-08182014102943.html

34) http://www.thanhnien.com.vn/chinh-tri-xa-hoi/bo-truong-thong-tin-

truyen-thong-viet-nam-khong-co-bao-la-cai-468562.html

35) http://www.thanhnien.com.vn/toa-soan-ban-doc/nguon-goc-cum-tu-bao-

la-cai-o-phuong-tay-66232.html.

36) http://www.thanhnien.com.vn/van-hoa-nghe-thuat/la-cai-sach-la-cai-ban-

326279.html

48