39
TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS EN ISO 12100-1 Mart 2007 ICS 01.040.13; 13.110 MAKİNALARDA GÜVENLİK - TEMEL KAVRAMLAR, TASARIM İÇİN GENEL PRENSİPLER - BÖLÜM 1: TEMEL TERMİNOLOJİ, METODOLOJİ Safety of machinery - Basic concepts, general principles for design - Part 1: Basic terminology, methodology TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

TS EN ISO 12100-1

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Makinelerde Terminoloji

Citation preview

Page 1: TS EN ISO 12100-1

TÜRK STANDARDITURKISH STANDARD

TS EN ISO 12100-1Mart 2007

ICS 01.040.13; 13.110

MAKİNALARDA GÜVENLİK - TEMEL KAVRAMLAR, TASARIM İÇİN GENEL PRENSİPLER - BÖLÜM 1: TEMEL TERMİNOLOJİ, METODOLOJİ Safety of machinery - Basic concepts, general principles for design - Part 1: Basic terminology, methodology

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

Page 2: TS EN ISO 12100-1

− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak

gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini

bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

Page 3: TS EN ISO 12100-1
Page 4: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

Ön söz − Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN ISO 12100-1 (2003) standardı esas alınarak TSE

Mühendislik Hizmetleri İhtisas Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 13 Mart 2007 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

− Bu standardın kabulüyle, TS EN 292-1: 1996 ve TS ENV 1070: 1995 standardları iptal edilmiştir. − Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent

hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

Page 5: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

İçindekiler

Giriş................................................................................................................................................................. 1 1 Kapsam.................................................................................................................................................... 1 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar .......................................................................................... 1 3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................. 2 4 Makinalar tasarımlanırken göz önüne alınması gereken tehlikeler................................................... 7

4.1 Genel ..................................................................................................................................................... 7 4.2 Mekanik tehlikeler.................................................................................................................................. 7 4.3 Elektrik tehlikeleri .................................................................................................................................. 8 4.4 Isıl tehlikeler........................................................................................................................................... 8 4.5 Gürültüden kaynaklanan tehlikeler ........................................................................................................ 8 4.6 Titreşimden kaynaklanan tehlikeler ....................................................................................................... 8 4.7 Işımadan kaynaklanan tehlikeler ........................................................................................................... 8 4.8 Malzeme ve maddelerden kaynaklanan tehlikeler ................................................................................ 9 4.9 Makina tasarımında ergonomik prensiplerin ihmal edilmesinden kaynaklanan tehlikeler .................... 9 4.10 Kayma, tökezleme ve düşme tehlikeleri ............................................................................................. 9 4.11 Tehlike birleşimi .................................................................................................................................. 9 4.12 Makinanın kullanıldığı ortamdan kaynaklanan tehlikeler .................................................................... 9

5 Riskin azaltılması için strateji ............................................................................................................... 9 5.1 Genel önlemler ...................................................................................................................................... 9 5.2 Makinanın sınırlarına ilişkin teknik özellikler ....................................................................................... 10 5.3 Tehlikenin tanımlanması, risk tahmini ve riskin değerlendirmesi ........................................................ 10 5.4 Tehlikelerin ortadan kaldırılması veya koruyucu tedbirlerle riskin azaltılması .................................... 11 5.5 Risk azaltma hedeflerinin sağlanması................................................................................................. 12

Ek A (Bilgi için) Bir makinanın şematik gösterilişi................................................................................. 15 Ek ZA (Bilgi için) Atıf yapılan uluslar arası standardlar ile bu standardlara karşılık gelen Avrupa standardları........................................................................................................................ 31 Ek ZB (Bilgi için) Bu standardın AB Direktiflerinin temel gerekleri veya diğer hükümleriyle ilgili olan maddeleri ........................................................................................................................ 32 Kaynaklar...................................................................................................................................................... 33

Page 6: TS EN ISO 12100-1
Page 7: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

1

Makinalarda güvenlik - Temel kavramlar, tasarım için genel prensipler - Bölüm 1: Temel terminoloji, metodoloji

Giriş Bu standardın temel amacı, tasarımcılara, amaçlanan kullanımları için güvenli makinalar tasarlamalarını sağlamak üzere, kapsamlı bir çerçeve ve rehber oluşturmaktır. Bu standard, standard hazırlayanlar için bir strateji de sağlamaktadır. Makinalarda güvenlik kavramı, makinaların kullanım ömrü boyunca risk yeterince azaltılmış olarak, amaçlanan fonksiyonlarını yerine getirme özelliğini kapsar. Bu standard, aşağıdaki yapıya sahip standardlar serisininin temelini oluşturur: - A tipi standardlar (temel güvenlik standardları) tasarım için temel kavram ve prensipler ile bütün makinalara uygulanabilecek genel hususları verir. - B tipi standardlar (özel güvenlik standardları) geniş çapta makinalar da kullanılan bir güvenlik unsurunu veya bir tip korunmayı ele alır:

- B1 tipi standardlar belirli bir güvenlik unsuru (örneğin, güvenlik mesafeleri, yüzey sıcaklığı, gürültü), - B2 tipi standardlar teknik koruma tedbirleri (örneğin, iki elle kumanda, ara kilitleme cihazları, basınca

hassas cihazlar, mahfazalar) üzerinedir. - C tipi standardlar (makina güvenlik standardları) belirli bir makina veya makina grubunun ayrıntılı güvenlik şartlarını ele alır. Bu standard A tipi bir standarddır. C tipi bir standard, EN 12100 standard serisinin ikinci bölümünde yer alan bir ya da daha fazla hükümden veya B tipi standarddan sapmalar gösterdiği takdirde, bu C tipi standardaki hükümler önce gelir. Temel terminolojinin ve genel tasarım metotlarının tasarımcılara iletilmesi için bu standard, eğitim amaçlı kurs programlarına ve el kitaplarına dâhildâhil edilebilir. Bu standard hazırlanırken ISO/IEC Kılavuz 51 mümkün olduğu ölçüde göz önüne alınmıştır. 1 Kapsam Bu standard makinalarda güvenliği elde etmek üzere kullanılan temel terminoloji ve metodolojiyi kapsar. Bu standardda yer alan hususlar, tasarımcılara yöneliktir.

Bu standard evcil hayvanlara, eşyalara veya çevreye verilecek zararları dikkate almaz.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi hâlinde ilgili standardın en son baskısı kullanılır. EN, ISO, IEC vb.

No Adı

(İngilizce) TS No1) Adı

(Türkçe) EN ISO 12100-2 Safety of machinery - Basic

concepts, general principles for design - Part 2: Technical principles

TS EN ISO 12100-2*

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayınlanmış olan Türk Standardlarıdır.

Page 8: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

2

3 Terimler ve tarifler EN ISO 12100 serisi standardların amacı bakımından, aşağıda verilen terimler ve tarifler uygulanır. 3.1 Makinalar - Makina Özellikle bir malzemenin işlenmesi, işleme tâbi tutulması, hareket ettirilmesi veya paketlenmesi gibi belirli bir uygulama için uygun bir makina tahrik düzeneği, kumanda ve güç devresi ile birlikte en az biri hareketli birbiri ile irtibatlı parçalar veya bileşenlerden oluşan sistem. “Makinalar” ve “makina” terimleri, aynı sonucu elde etmek için birlikte bütün hâlinde bir fonksiyonu yerine getirmek üzere düzenlenmiş ve kumanda edilen makina sistemini de kapsar. Not - Bir makinanın genel şematik gösterimi Ek A’da verilmektedir. 3.2 Güvenirlik (bir makinanın) Bir makinanın veya bileşenlerinin veya donanımının, istenilen bir fonksiyonu belirli bir süre zarfında belirli şartlar altında, arızalanmadan yerine getirebilme özelliği. 3.3 Sürekli kullanım (bir makinanın) Bir makinanın amaçlanan kullanım şartları altında fonksiyonunu yerine getirebilecek durumda tutulabilmesi veya belirtilen uygulamalara uyularak ve belirtilen vasıtaları kullanarak gerekli işlemlerinin (bakım) yapılması suretiyle fonksiyonlarını yerine getirebilecek duruma geri getirilebilme özelliği. 3.4 Kullanılabilirlik (bir makinanın) Bir makinanın, diğerleri ile birlikte, fonksiyonunun/fonksiyonlarının kolayca anlaşılabilir olmasını sağlayan özellikleri veya karakteristiği sayesinde kolayca kullanılabilme özelliği. 3.5 Hasar Fiziksel yaralama veya sağlığa verdiği zarar. 3.6 Tehlike Muhtemel zarar kaynağı. Not 1- “Tehlike” terimi, kaynağının (örneğin, mekanik tehlikeler, elektrik tehlikeleri) veya oluşturabileceği muhtemel zararın (örneğin, elektrik çarpması tehlikesi, zehirleme tehlikesi, yangın tehlikesi) tanımlanması için sınırlandırılabilir. Not 2 - Bu tarifte öngörülen tehlike;

- makinanın amaçlanan kullanımı sırasında sürekli mevcuttur (örneğin, hareketli elemanlardan kaynaklanan tehlikeler, kaynak sırasında elektrik arkı, sağlıksız duruş, gürültü yayılması, yüksek sıcaklık) veya

- beklenmeyen bir şekilde meydana gelebilir (örneğin, patlama, istem dışı çalıştırma /beklenmeyen

çalışma sonucunda ezme, kırılma sonucunda fırlatma, hızlanma veya yavaşlama sonucunda düşme).

3.7 İlgili tehlike Makinaya özgü tehlike. 3.8 Önemli tehlike Makinaya özgü olduğu belirlenmiş, risk değerlendirmesine göre tasarımcı tarafından ortadan kaldırılması veya azaltılması için özel işlem gerektiren tehlike. 3.9 Tehlikeli durum Bir kişinin en az bir tehlikeye maruz kaldığı durum. Maruz kalma hemen veya belirli bir süre sonunda zararla sonuçlanabilir.

Page 9: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

3

3.10 Tehlike bölgesi/Zarar bölgesi Bir kişinin tehlikeye maruz kalabileceği makina dâhilinde veya çevresinde bulunan herhangi bir alan. 3.11 Risk Zararın meydana gelme olasılığı ile zararın büyüklüğünün birleşimi. 3.12 Bakiye risk Koruyucu tedbirler alındıktan sonra geriye kalan risk (Şekil 1) Not - Bu standard; - tasarımcı tarafından koruyucu tedbirler alındıktan sonraki bakiye risk ile - bütün koruyucu tedbirler yerine getirildikten sonraki bakiye riski birbirinden ayırmaktadır. 3.13 Risk değerlendirmesi Risk analizi ve risk tahmininden oluşan toplam işlem. 3.14 Risk analizi Makinanın sınırlarının belirtilmesi, tehlikelerin tanımlanması ve risk tahmininin birleşimi. 3.15 Risk tahmini Zararın muhtemel büyüklüğü ve meydana gelme olasılığının tanımlanması. 3.16 Risk derecelendirmesi Risk analizini temel alarak risk azaltma hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığının değerlendirilmesi. 3.17 Yeterli risk azaltma Mevcut teknoloji düzeyi göz önüne alınarak en az yasal kurallara uygun olarak riskin azaltılması. Not - Riskin yeterli düzeyde azaltılıp azaltılmadığına ilişkin kriterler, Madde 5.5’te verilmektedir. 3.18 Koruyucu tedbir Riskin azaltılması için amaçlanan; − tasarımcı tarafından uygulanan (güvenli tasarımdan kaynaklanan tedbirler, teknik koruma tedbirleri,

tamamlayıcı koruma tedbirleri, kullanım bilgileri ) ve − kullanıcı tarafından uygulanan (organizasyon: güvenli çalışma işlemleri, gözetim, çalışma izni verilmesi

sistemleri; önlemler ve ilâve teknik koruma tedbirleri; kişisel koruyucu donanımların kullanılması, eğitim) tedbirler. Şekil 1’e bakınız. 3.19 Güvenli tasarımdan kaynaklanan tedbirler Mahfaza veya koruyucu cihazlar kullanmadan makinanın tasarımını veya çalışma karakteristiklerini değiştirerek tehlikelerle ilgili riskleri azaltan veya tehlikeleri ortadan kaldıran koruyucu tedbirler. Not - EN ISO 12100-2 Madde 4’te güvenli tasarımdan kaynaklanan tedbirler ile riskin azaltılması ele

alınmaktadır. 3.20 Teknik koruma tedbirleri Güvenli tasarımdan kaynaklanan tedbirler ile ortadan kaldırılamayan tehlikeler veya yeterince azaltılamayan risklerden kişileri korumak için koruyucu araçlar kullanılarak alınan koruyucu tedbirler. Not - EN ISO 12100-2 Madde 5’te teknik koruma tedbirleri ele alınmaktadır. 3.21 Kullanım bilgileri Kullanıcıyı bilgilendirmek üzere ayrı ayrı veya bir arada kullanılan iletişim vasıtarından (örneğin, metinler, kelimeler, işaretler, semboller, şemalar) oluşan koruyucu tedbirler. Not - EN ISO 12100-2 Madde 6’da kullanım bilgileri ele alınmaktadır.

Page 10: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

4

3.22 Makinanın amaçlanan kullanımı Kullanma talimatlarında verilen bilgilere uygun olarak makinanın kullanımı. 3.23 Beklenebilir hatalı kullanım Makinanın tasarımcı tarafından amaçlanmadığı şekilde, ancak kolayca tahmin edilebilecek, insanın tabiatından kaynaklanan beklenebilir hatalı kullanımı. 3.24 Teknik koruma tedbiri Mahfaza veya koruyucu cihaz. 3.25 Mahfaza Makinanın parçası olarak tasarımlanan koruma amaçlı fiziksel engel. Not 1 - Mahfaza;

- tek başına (bu durumda, hareketli mahfaza ise “kapalı” konumda veya sabit mahfaza ise “yerine sıkıca sabitlendiği” takdirde etkilidir) veya

- mahfazayı kilitleme düzeneği bulunan/bulunmayan bir ara kilitleme cihazı ile birlikte (bu durumda mahfazanın konumu ne olursa olsun koruma sağlanır)

kullanılabilir. Not 2 - Tasarıma bağlı olarak mahfaza, örneğin, muhafaza, kapak, perde, kapı, mahfaza olarak

adlandırılabilir. Not 3 - Mahfaza tipleri ve bunlara ilişkin kurallar için EN ISO 12100-2 Madde 5.3.2 ve ISO 14120’ye bakınız. 3.25.1 Sabit mahfaza Yalnızca alet kullanılarak veya bağlantı vasıtasına zarar verilerek açılabilecek veya yerinden çıkarılabilecek şekilde tutturulmuş mahfaza. 3.25.2 Hareketli mahfaza Alet kullanmadan açılabilen mahfaza. 3.25.3 Ayarlanabilir mahfaza Tümüyle ayarlanabilen veya ayarlanabilir parça/parçalar içeren sabit veya hareketli mahfaza. Belirli bir işlem sırasında ayarlar sabit kalır. 3.25.4 Ara kilitlemeli mahfaza Ara kilitleme cihazı ile bir arada bulunan kumanda sistemi ile birlikte aşağıdaki fonksiyonları yerine getiren mahfaza; - mahfaza ile engellenen tehlikeli makina fonksiyonları mahfaza kapanmadan çalışmaz. - tehlikeli makina fonksiyonları çalışırken mahfaza açıldığında durdurma komutu verilir. - mahfaza kapalıyken tehlikeli makina fonksiyonları faaldir. Mahfazanın kapanması tek başına tehlikeli

makina fonksiyonlarını başlatmaz. Not - ISO 14119’da ayrıntılı hususlar verilmiştir. 3.25.5 Mahfaza kilitli ara kilitlemeli mahfaza Ara kilitleme cihazı ve mahfaza kilitleme düzeneği ile bir arada bulunan, makinanın kumanda sistemi ile birlikte aşağıdaki fonksiyonları yerine getiren mahfaza; - mahfaza ile engellenen tehlikeli makina fonksiyonları mahfaza kapanmadan ve kilitlenmeden çalışmaz. - mahfaza ile örtülen tehlikeli makina fonksiyonlarına ilişkin riskler ortadan kalkmadan mahfaza kapalı ve

kilitli olarak kalır. - mahfaza kapalı ve kilitliyken tehlikeli makina fonksiyonları yerine getirilebilir. Mahfazanın kapanması ve

kilitlenmesi tek başına tehlikeli makina fonksiyonlarını başlatmaz. Not - ISO 14119’da ayrıntılı hususlar verilmiştir. 3.25.6 Ara kilitlemeli başlatma fonksiyonlu mahfaza/ kumandalı mahfaza Ayrı başlatma komutu kullanmadan, kapalı konuma geldiğinde, tehlikeli fonksiyonların başlatılması için komutu veren özel bir çeşit ara kilitlemeli mahfaza.

Page 11: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

5

Not - EN ISO 12100-2 Madde 5.3.2.5’te, kullanma şartlarına ilişkin ayrıntılı hususlar verilmektedir. 3.26 Koruyucu cihaz Mahfaza dışında teknik koruma tedbirleri. Not - Koruyucu cihaz örnekleri Madde 3.26.1 ilâ Madde 3.26.9’da verilmektedir. 3.26.1 Ara kilitleme tertibatı, ara kilitleme Belirli şartlar altında tehlikeli makina fonksiyonlarının önlenmesi için mekanik, elektrik ile çalışan veya başka bir tipteki cihaz. 3.26.2 Onaylama cihazı Sürekli olarak tahrik edildiğinde makinanın fonksiyonunu yerine getirmesine müsaade eden çalıştırma kumandası ile bağlantılı kullanılan elle çalıştırılan ek cihaz. Not - IEC 60204-1 Madde 9.2.5.8’de onaylama cihazlarına ilişkin hususlar verilmektedir. 3.26.3 Basıldığı sürece çalışan kumanda cihazı Elle kumanda (tahrik mekanizması) harekete geçirildiği sürece tehlikeli makina fonksiyonlarını başlatan ve sürdüren kumanda cihazı. 3.26.4 İki el kumanda cihazı Tehlikeli makina fonksiyonunun başlatılması ve sürdürülmesi için iki elle aynı anda tahrik edilmesi gereken, bu suretle sadece makinayı kullanan kişiye koruma sağlayan kumanda cihazı. Not - ISO 13851 ayrıntılı hususları vermektedir. 3.26.5 Algılayıcı koruyucu donanım (SPE) Kişileri veya kişi organlarını algılayıp kumanda sistemine, algılanan kişinin riskinin azaltması için, uygun sinyali üreten donanım. Sinyal, kişi veya kişinin bir organı daha önceden belirlenen sınırın ilerisine geçtiğinde üretilir (Örneğin; tehlikeli bölgeye girildiğinde veya kişinin daha önceden tanımlanan bir bölgede olduğu algılandığında “olgunun algılanması” veya her iki durumda da) 3.26.6 Aktif optoelektronik koruyucu cihaz (AOPD) Algılama fonksiyonu, cihaz içerisinde üretilen optik ışımanın belirlenmiş algılama alanında bulunan saydam olmayan bir nesne ile kesintiye uğradığını algılayan optoelektronik yayma ve alma elemanları ile sağlanan cihaz. 3.26.7 Mekanik engelleme cihazı Kendi mukavemeti ile mekanizmaya mekanik engel oluşturan ve herhangi bir tehlikeli hareketi önleyebilen cihaz (örneğin, kama, mil, payanda, takoz). 3.26.8 Sınırlama cihazı Makinanın veya tehlikeli makina şartı/şartlarının tasarımla belirlenen sınırı aşmasını önleyen cihaz (örneğin, yer sınırı, basınç sınırı, moment yükü sınırı). 3.26.9 Sınırlayıcı hareket kumanda cihazı Her tahrikte makinanın kumanda sistemi ile birlikte makina elemanının sınırlı ölçüde hareketine müsaade eden kumanda cihazı. 3.27 Engelleme cihazı Tehlikeli bölgeye erişimi tümüyle engellemeden, serbest erişimi engelleyerek bu bölgeye erişme olasılığını düşüren herhangi bir fiziksel engel (örneğin, alçak engel, korkuluk). 3.28 Güvenlik fonksiyonu Arızalanması hâlinde anında riskin/risklerin artmasına neden olan makina fonksiyonu.

Page 12: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

6

3.29 Beklenmeyen çalışma/istem dışı çalıştırma Beklenilmesi nedeniyle tehlike yaratabilecek herhangi bir çalıştırma. Bu çalıştırma aşağıdaki nedenlerden olabilir, örneğin; - kumanda sistemi içerisindeki bir arızadan kaynaklanan veya dış etki nedeniyle çalıştırma komutu, - gereksiz bir hareket nedeniyle çalıştırma kumandası veya makinanın algılayıcıları ya da güç kontrol

elemanları gibi diğer parçaların çalıştırma komutu üretmesi, - bir kesintiden sonra güç beslemesinin tekrar tesisi, - makinanın parçaları üzerindeki dış/iç etkiler (örneğin, yer çekimi, rüzgâr, içten patlamalı motorlarda

kendiliğinden ateşlenme). Not - Otomatik çevrimin normal sırası içerisinde makinanın çalışmaya başlaması, amaçlanmamış bir

çalışma olarak kabul edilemez, ancak kullanıcının bakış açısından beklenmedik olarak düşünülebilir. Bu durumda tehlikelerden korunma, için teknik koruma tedbirleri içerir (ISO 12100-2 Madde 5).

[ISO 14118 Madde 3.2’den alınmıştır] 3.30 Tehlikeye yol açacak arıza Riski artırabilecek makinanın veya güç beslemesinin herhangi bir arızası. 3.31 Kusur Koruyucu bakım, diğer plânlı faaliyetler sırasında çalışmama veya dış kaynak eksikliğinden kaynaklanalar dışında bir öğenin gerekli fonksiyonunu yerine getirememesi durumu. Not 1 - Kusur o öğedeki bir arızanın sonucunda oluşur, ancak arızadan önce de var olabilir. Not 2 - Makinacılık alanında İngilizce “fault” terimi genelde IEV 191-05-01’de verilen tarife uygun şekilde

kullanılırken, IEV’de yer alan ve bu anlamda kullanılan “panne” ve “Fehlzustand” yerine Fransızca “défaut” ve Almanca “Fehler” terimleri kullanılmaktadır.

Not 3 - Uygulamada kusur (fault) ve arıza (failure) terimleri aynı anlamda kullanılmaktadır. 3.32 Arıza Bir öğenin gerekli fonksiyonunu yerine getirme kabiliyetinin sona ermesi. Not 1 - Arızadan sonra o öğe kusurludur. Not 2 - Kusur bir durumdur, arıza bir olaydır. Not 3 - Yalnızca yazılımdan oluşan öğeler için tarif edilen kavram geçerli değildir. [IEV 191-04-01] 3.33 Aynı nedene bağlı arızalar Farklı öğelerin, aynı olaya bağlı olarak, birbirlerinin arızasından bağımsız olarak arızalanması. Not - Aynı nedene bağlı arızlar ile aynı hata türüne ait arızalar birbiri ile karıştırılmamalıdır. [IEV 191-04-23] 3.34 Aynı hata türüne ait arızalar Aynı hata türü ile karakterize edilen öğe arızaları. Not - Aynı hata türüne ait arızalar aynı nedene bağlı arızalarla karıştırılmamalıdır. Aynı hata türüne ait

arızalar farklı nedenlere bağlı olabilir. [IEV 191-04-24] 3.35 Acil durum Bir an önce sonlandırılması veya kaçınılması geren tehlikeli durum.

Page 13: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

7

Not - Acil durum aşağıdaki durumlarda olabilir: - Makinanın normal çalışması sırasında (örneğin, insan etkileşiminden kaynaklan veya dış etkilerin sonucu

olarak). - Makinanın arızalanması veya görev yapmamasının sonucunda.

3.36 Acil işlem Acil durumun sonlandırılması veya acil durumdan kaçınılması için yapılacak bütün faaliyetler ve görevler. 3.37 Acil durdurma - Tehlikeden kaçınmak veya tehlike anında insanlara veya makinalara ya da işlenen parçalara en az

zararın verilmesi ve - İnsanın tek bir hamlesi ile başlatılabilmesi

amaçlanan fonksiyon. Not - ISO 13850’de ayrıntılı hususlar verilmektedir. 3.38 Emisyon değeri Makinanın ürettiği emisyonları (örneğin, gürültü, titreşim, tehlikeli maddeler, ışıma) niteleyen sayısal değer. Not 1 - Emisyon değerleri makinanın özelliklerine ilişkin bilgilerin bir parçası olup risk değerlendirmesine

temel alınmaktadır. Not 2 - Emisyon değeri, makina kullanılırken insanların maruz kaldığı kirlenmeyi niteleyen “maruz kalma

değeri” ile karıştırılmalıdır. Maruz kalma değerleri kirletici değerleri kullanılarak tahmin edilebilir. Not 3 - Emisyon değerleri tercihen ölçülmeli ve ilgili belirsizlikler standard hale getirilmiş metotlar kullanılarak

tayin edilmelidir (örneğin, benzer makinalar arasında karşılaştırmaya imkân verilmesi için). 3.39 Karşılaştırılabilir emisyon verileri Karşılaştırma için toplanmış benzer makinaların kirlilik değerleri. Not - Gürültü karşılaştırılması için ISO 11689’a bakınız. 4 Makinalar tasarımlanırken göz önüne alınması gereken tehlikeler 4.1 Genel Bu maddenin amacı, incelenmekte olan makinanın doğurabileceği ilgili ve önemli tehlikelerin ve makinanın kullanılması amaçlanan çevreyle ilgili tehlikelerin belirlenmesinde tasarımcıya yardımcı olunması için temel tehlikelerin tariflerinin verilmesidir. Not - Makinalarla ilgili muhtemel tehlike ve tehlikeli durumların daha ayrıntılı listesi için ISO 14121 Ek A’ya

bakınız. 4.2 Mekanik tehlikeler 4.2.1 Makina, makina parçaları, makina yüzeyi, aletler, iş parçaları, yükler veya dışarı sarkan katı veya akışkan malzemeler ile ilgili mekanik tehlikeler aşağıda verilmektedir: - Ezmek, - Makaslamak, - Kesmek veya doğramak, - Dolaşmak, dolanmak, - İçine çekmek veya yakalamak, - Darbe, - Batmak veya delmek, - Sürtünmek veya aşındırmak, - Yüksek basınçlı sıvı püskürtmek (sıçrama tehlikesi).

Page 14: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

8

4.2.2 Makina, makina parçaları (iş parçası tutma mekanizmaları dâhil), iş parçaları, yükler tarafından oluşturulan tehlikeler, diğer unsurlarla birlikte, aşağıdaki verilenlerle belirlenmektedir: - Şekil (kesici elemanlar, keskin köşeler, açılı parçalar, hareketsiz olsalar bile), - Elemanlar hareket hâlindeyken, ezme, kesme ve dolanmaya neden olabilecek göreceli yerler, - Devrilmeye karşı denge (kinetik enerjiyi dikkate alarak), - Kütle ve denge (yer çekimi etkisiyle hareket edebilecek elemanların potansiyel enerjileri), - Kütle ve hız (kontrollü veya kontrolsüz hareket esnasında elemanların kinetik enerjileri), - Hızlanma/yavaşlama, - Tehlikeli kırılmaya veya parçalanmaya neden olabilecek, yetersiz mekanik mukavemet, - Elâstik elemanların (yaylar) potansiyel enerjileri veya basınç altındaki gaz veya sıvılar veya hava boşluğu, - Çalışma ortamı.

4.3 Elektrik tehlikeleri Bu tehlike elektrik çarpması veya yanma sonucunda yaralanmalara veya ölüme sebebiyet verebilir. Bu tehlikeler aşağıdakilerden kaynaklanabilir: - İnsanların;

− enerjili parçalara teması ile (normal çalışma esansında iletkenlere veya iletken parçalara temas edilmesi ile, doğrudan temas),

− arıza durumunda enerjili hâle gelmiş parçalara temas ile (Özellikle yalıtım hatası sonucunda, dolaylı temas),

- Enerjili parçalara yaklaşma ile (özellikle yüksek gerilimin bulunduğu alanlarda), - Muhtemel kullanım şartlarına uygun olmayan yalıtım nedeniyle, - Elektrostatik olgular, insanların yüklü parçalara teması gibi, - Isıl ışıma, - Kısa devre veya aşırı yüklenme nedeniyle ergimiş parçaların veya kimyasal maddelerin sıçraması gibi

olgular. Ayrıca elektrik çarpmasından kaynaklanan panik nedeniyle, bu tehlike insanların düşmelerine (veya insanların nesneleri düşürmelerine) neden olabilir. 4.4 Isıl tehlikeler Isıl tehlikeler aşağıdakiler ile sonuçlanabilir: - Aşırı derecede sıcak nesnelere veya malzemelere, ateşe temas veya patlama ve ısı kaynaklarından

kaynaklanan ışıma nedeniyle yanmalar ve haşlanmalar. - Sıcak veya soğuk çalışma ortamından kaynaklanan sağlığa zarar verici etkiler.

4.5 Gürültüden kaynaklanan tehlikeler Gürültü aşağıdakilere neden olabilir: - Kalıcı işitme kayıplarına, - Kulak çınlaması (tinnitus), - Yorgunluk, gerginlik, - Denge kaybı, bilinç kaybı gibi diğer etkiler, - Konuşma yeteneğinde veya ses sinyallerin algılanmasında zayıflama. 4.6 Titreşimden kaynaklanan tehlikeler Titreşim bütün vücuda ( taşınabilir donanımın kullanılması), özellikle el ve kollarla (elle tutulan, elle idare edilen makinalar) iletilebilir. Çok şiddetli titreşimler (veya uzun vadeli az şiddetli titreşimler) ciddî rahatsızlıklara (bel rahatsızlıkları, belkemiği travmaları), bütün vücudun titreşiminden kaynaklanan huzursuzluğa ve damar rahatsızlıklarına (örneğin, el kol titreşimi nedeniyle, beyaz parmak hastalığı, nörolojik hastalıklar, kemik ve eklemlere ait hastalıklar gibi) neden olabilir. 4.7 Işımadan kaynaklanan tehlikeler Hemen etkisi olabilen (örneğin, yanıklar) veya uzun vadeli etkileri olabilen (örneğin, genetik mutasyonlar) bu tehlikeler, birçok kaynaktan üretilebilir ve iyonlaştırıcı veya iyonlaştırıcı olmayan ışımadan kaynaklanabilir: - Elektromanyetik alanlar (örneğin, düşük frekanslarda, radyo frekanslarında, mikrodalga aralığında), - Kızıl ötesi ışınım, görünür ışık ve mor ötesi ışınım, - Lâzer ışıması,

Page 15: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

9

- X ve γ ışımaları, - α, β ışımaları, elektron veya iyon ışıması, nötronlar. 4.8 Malzeme ve maddelerden kaynaklanan tehlikeler Makinalar tarafından işlenen, kullanılan, üretilen ve sarf edilen malzeme ve maddeler ile makina imalinde kullanılan malzemeler çeşitli değişik tehlikelere neden olabilir. Örneğin; zararlı, zehirli, paslandırıcı, teratojenik, kanserojen, mutajenik, tahriş edici ve hassasiyet verici etkileri olan sıvı, gaz, sis, duman, tozların sindiriminden, deriye göze veya mukozaya temasından ve solunumundan kaynaklanan tehlikeler: - yangın veya patlama tehlikesi, - biyolojik (örneğin, mantar) ve mikrobiyolojik (viral veya bakteriyel) tehlikeler. 4.9 Makina tasarımında ergonomik prensiplerin ihmal edilmesinden kaynaklanan tehlikeler Makinaların insan özelliklerine ve kabiliyetine uygun üretilmemesi, aşağıdaki şekilde etkisini gösterebilir: - Sağlıksız duruş, gereğinden fazla ve tekrar gerektiren hareketlerden kaynaklanan fizyolojik etkiler

(örneğin, kemik ve kasla ilgili rahatsızlıklar), - Makinanın amaçlanan kullanım sınırları içersinde çalıştırılması, gözetilmesi veya bakımından kaynaklanan

zihinsel aşırı veya düşük yüklenmeler veya gerginlik gibi psikofizyolojik etkiler, - İnsan hataları. 4.10 Kayma, tökezleme ve düşme tehlikeleri Zemin yüzeyinin ve erişim vasıtalarının ihmal edilmesi kayma, tökezleme veya düşmelere neden olabilir. 4.11 Tehlike birleşimi Tek başına önemsiz görülebilecek bazı tehlikeler bir araya geldiklerinde, önemli tehlikelere eş değer olabilir. 4.12 Makinanın kullanıldığı ortamdan kaynaklanan tehlikeler Makinalar tehlike oluşturabilecek ortam şartlarında ( örneğin, hava sıcaklığı, rüzgâr, kar, yıldırım) çalışmak üzere tasarımlandığında, bu tehlikeler hesaba katılmalıdır. 5 Riskin azaltılması için strateji 5.1 Genel önlemler 5.1.1 Hiçbir güvenlik tedbiri alınmadığı takdirde makinada bulunan bir kusurun er veya geç, zarara neden olacağı kabul edilmelidir. 5.1.2 Koruyucu tedbirler tasarımcı ve kullanıcı tarafından alınan tedbirlerin birleşimidir (Şekil 1). Tasarım aşamasında dâhil edilen tedbirler, kullanıcı tarafından uygulanacak tedbirlere göre tercih edilir ve genelde daha etkilidirler. 5.1.3 Benzer makinalarda kullanıcıların elde ettiği tecrübeleri de dikkate alarak ve uygulanabildiği ölçüde, muhtemel kullanıcılarla bilgi alış verişinde bulunarak, tasarımcı aşağıdaki faaliyetleri verilen sıraya göre, gerçekleştirmelidir (Şekil 2): - Makinanın sınırları ve amaçlanan kullanımını belirtilmelidir (Madde 5.2). - Makinanın tehlikeleri ve ilişkili tehlikeli durumları belirtilmelidir ( Madde 4 ve Madde 5.3). - Her bir belirlenen tehlike ve tehlikeli durum için risk tahmini yapılmalıdır ( Madde 5.3). - Riski değerlendirmeli ve risk azaltılmasının gerekli olup olmadığının kararını verilmelidir (Madde 5.3). - Tehlike ortadan kaldırılmalı veya tehlikeye ilişkin riskler koruyucu tedbirlerle azaltılmalıdır (Madde 5.4 ve

Madde 5.5). Yukarıda verilen ilk dört husus risk değerlendirmesi ile ilgili olup, bu konuda ayrıntılı bilgi ISO 14121’de bulunabilir.

Page 16: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

10

5.1.4 Aşağıdaki dört faktör dikkate alındığında en yüksek risk azaltılması sağlanmış olacaktır. Yukarıda tarif edilen strateji Şekil 2’deki akış diyagramında gösterilmiştir. İşlem tekrarlamalı olup, riskin azaltılması için birbirini takip eden uygulamalar, mevcut teknolojinin en iyi şekilde kullanılmasıyla, sağlanabilir. Bu işlem yürütülürken, aşağıdaki sıra takip edilir: - Makinanın kullanım ömrü boyunca bütün aşamalarda makinanın güvenliği, - Makinanın fonksiyonunu yerine getirme özelliği, - Makinanın kullanılabilirliği, - Makinanın imal, işletim ve söküm maliyetleri.

Not 1 - Bu prensiplerin ideal şekilde uygulanması, makinanın kullanımına, kaza ve sağlık kayıtlarına,

mümkün olan risk azaltma tekniklerine, makinanın kullanımına ilişkin yasal çerçeveye ilişkin bilgilerin bilinmesini gerektirir.

Not 2 - Belirli bir zamanda kabul edilebilir bir makina tasarımı, teknolojik gelişmeler daha az riskli eş değer

makina tasarımlanmasına imkân verdiğinde, geçerliliğini kaybeder. 5.1.5 Makinanın güvenli işletimine devam edilmesi için, koruyucu tedbirlerin makinanın kolay kullanımına imkân vermesi ve makinanın amaçlanan kullanımını engellememesi önemlidir. Bu hususa uyulmaması makinadan en fazla şekilde yararlanılması için koruyucu tedbirlerin devre dışı bırakılmasına neden olabilir. 5.1.6 Standard hâle getirilmiş (veya diğer uygun) kirlilik ölçme metotları mevcutsa, bu metotlar, mevcut makinalar veya prototipleri ile birlikte, kirlilik değerlerinin ve mukayese edilebilir kirlilik verilerinin elde edilmesinde kullanılmalıdır. Bu husus tasarımcının aşağıdakileri yapmasını mümkün kılar: - Kirliklere ilişkin risklerin tahmin edilmesi, - Tasarım aşamasında uygulanan koruyucu tedbirlerin etkinliğinin değerlendirilmesi, - Potansiyel kullanıcılara teknik dokümanlarda kirlilik hakkında nicel bilgilerin sağlanması, - Kullanıcılara kullanım bilgilerinde kirlikler hakkında nicel bilgilerin sağlanması, Ölçülebilir parametrelerle ifade edilebilir kirlikler dışındaki diğer tehlikeler de benzer şekilde ele alınabilir. 5.2 Makinanın sınırlarına ilişkin teknik özellikler Makinanın tasarımlanması, makinanın teknik özelliklerin sınırlandırılması ile başlar (ISO 14121 Madde 5): - Kullanım sınırları;

− makinanın, çeşitli işletim modları dâhil, amaçlanan kullanımı, kullanım safhaları ve kullanıcılar için değişik müdahale işlemleri,

− makinanın mümkün olabilecek hatalı kullanımı. - Yer sınırlamalar (örneğin, hareket aralığı, makinanın tesisi ve bakımı için yer ihtiyaçları, “kullanıcı-makina”

ara yüzü, “makina-güç beslemesi” ara yüzü). - Zaman sınırlamaları: Amaçlanan kullanımını hesaba katarak makinanın ve/veya bazı bileşenlerin

(örneğin aletler, aşınan parçalar, elektrik bileşenleri) öngörülebilen ömür kısıtlaması. 5.3 Tehlikenin tanımlanması, risk tahmini ve riskin değerlendirmesi Makinanın doğurabileceği çeşitli tehlikelerin (artık tehlikeler ve beklenmedik şekilde oluşabilecek tehlikeler: Madde 3.6 ve Madde 4) tanımlanmasının ardından, tasarımcı her bir tehlike için, mümkün olduğu ölçüde nicel unsurları temel alarak, risk tahmini yapmalı, en sonunda risk derecelendirmesinin sonucuna göre riskin azaltılmasının (Madde 5.4) gerekli olup olmadığına karar vermelidir. Bu amaca yönelik olarak, tasarımcı değişik işletim modlarını ve müdahale işlemlerini hesaba katmalı, özellikle;

a) Makinanın kullanım ömrü boyunca, aşağıda tarif edildiği şekilde, insan makina etkileşimi:

1) Yapı, 2) Nakliye, montaj ve tesis, 3) İşletmeye almak, 4) Kullanım;

− ayarlama, veri girişi/programlama veya işlem değiştirme, − çalıştırma, − temizleme, − kusur tesbiti, − bakım,

5) İşletimden kaldırmak, sökmek ve güvenlik söz konusu olduğu sürece bertaraf etmek

Page 17: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

11

b) Makinanın muhtemel durumları; 1) Makina amaçlanan fonksiyonu yerine getiriyor (makina normal şekilde çalışıyor), 2) Aşağıdakiler dâhil çeşitli nedenlerden makina amaçlanan fonksiyonu yerine getiremiyor

(arızalar); − işlenen malzeme veya iş parçasının özelliklerinde veya boyutlarındaki farklılıklar, − makinanın bir (veya daha fazla) bileşeni, parçası veya hizmet biriminin arızalanması, − dış bozucu etkiler (örneğin, sarsıntı, titreşim, elektromanyetik girişim), − tasarım hatası veya yetersizlik (örneğin, yazılım hataları), − makinanın güç beslemesindeki sorunlar, − ortam şartları (örneğin, hasar görmüş zemin yüzeyi),

c) Kullanıcının bilinçsiz davranışları veya makinanın tahmin edilebilir kabul edilebilir hatalı kullanımı.

Örneğin; − kullanıcının makinanın kontrolünü kaybetmesi (özellikle elle tutulan veya taşınabilir

makinalarda), − makinanın kullanımı sırasında çalışmama, kaza veya arıza durumda kullanıcın anî tepkileri, − konsantrasyon eksikliğinden veya dikkatsizlikten kaynaklanan davranışlar, − görevi yürütürken “en kolayı” tercih etmekten kaynaklanan davranışlar, − bütün şartlar altında makinayı çalışır halde tutmaktan kaynaklanan baskı nedeniyle davranışlar, − belirli insan davranışları (örneğin, çocuklar, engelliler).

Madde 5.4’te tarif edilen ve Şekil 2’de gösterilen risk azalmasının her üç aşamasından sonra, risk tahmini ve derecelendirmesi yapılmalıdır. Risk değerlendirmesi yapılırken, her belirlenen tehlikeden kaynaklanabilecek olması en muhtemel önemli zarar hesaba katılmalı, ancak meydana gelme olasılığı yüksek olmasa bile öngörülebilecek en büyük zarar da dikkate alınmalıdır. 5.4 Tehlikelerin ortadan kaldırılması veya koruyucu tedbirlerle riskin azaltılması Bu hedefe tehlikelerin ortadan kaldırılması veya, ayrı ayrı ya da birlikte, riski belirleyen iki unsurun azaltılması ile ulaşılabilir: a) Ele alınan tehlikenin doğurabileceği zararın büyüklüğü, b) Zararın meydana gelme olasılığı. Bu hedefe ulaşmak için bütün koruyucu tedbirler aşağıda verilen sıraya (“3 basamaklı metot” olarak anılır) uygun olarak uygulanmalıdır (Şekil 1 ve Şekil 2): - Güvenli tasarımdan kaynaklanan tedbirler (ISO 12100-1, Madde 4),

Not - Riskin ortadan kaldırılabileceği, böylece teknik koruma tedbirlerine veya tamamlayıcı koruyucu tedbirlerine ihtiyaç duyulmayacak, tek aşama bu aşamadır.

- Teknik koruma tedbirleri ve mümkün olan tamamlayıcı koruyucu tedbirler (ISO 12100-2, Madde 5), - Bakiye riskler hakkında kullanım bilgileri (ISO 12100-2, Madde 6).

Kullanım bilgileri, güvenli tasarımdan kaynaklanan tedbirlerin veya koruyucu vasıtaların ya da tamamlayıcı koruma tedbirlerinin doğru uygulanmasının yerine geçmemelidir. Her işletim modu ve müdahale işlemiyle ( Madde 5.3) ilgili yeterli seviyedeki koruyucu tedbir, kullanıcıların, teknik problemler olması durumunda, tehlikeli müdahalelerine engel olur.

Page 18: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

12

5.5 Risk azaltma hedeflerinin sağlanması Madde 5.4 ve Şekil 2’ye uygun yinelemeli risk azaltma işlemi, yeterli düzeyde risk azaltması sağlandığında ve uygulanabildiğinde, risk karşılaştırmasından tercih edilebilir sonuç elde edildiğinde, sonlandırılabilir (ISO 14121 Madde 8.3). Yeterli seviyede risk azaltılması, aşağıda verilen bütün sorulara olumlu cevap verilebildiğinde, başarılmış sayılabilir: - Bütün işletme şartları ve bütün müdahale işlemleri hesaba katıldı mı? - Madde 5.4’te verilen metot uygulandı mı? - Tehlikeler ortadan kaldırıldı veya tehlikelerden kaynaklanan risk uygulanabilir en alt seviyeye indirildi mi? - Alınan tedbirlerin yeni tehlikeler oluşturmadığı belli mi? - Kullanıcılar bakiye riskler hakkında yeterli şekilde bilgilendirilip uyarıldı mı? - Alınan koruyucu tedbirlerin kullanıcının çalışma şartları için bir tehlike oluşturmadığı belli mi? - Alınan koruyucu tedbirler kendi aralarında uyumlu mu? - Profesyonel/endüstriyel kullanım için tasarımlanan bir makinanın profesyonel/endüstriyel olmayan şartlarda kullanılmasından kaynaklanabilecek sonuçlara yeterli düzeyde önem verildi mi?

- Alınan tedbirlerin makinanın performasını önemli ölçüde azaltmadığı belli mi?

Page 19: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

13

1 Uygun kullanım bilgilerinin sağlanması riskin azaltılmasında tasarımcının katkısının bir parçasıdır, fakat söz

konusu koruyucu tedbirler kullanıcı tarafından uygulandıkları takdirde etkilidir. 2 Kullanıcı girdisi ya genel olarak tasarımcının makinanın amaçlanan kullanımı için ilgili kullanıcılardan ya da

belirli bir kullanıcıdan elde ettiği bilgilerdir. 3 Kullanıcı tarafından alınan farklı koruyucu tedbirler arasında bir önem sıralaması yoktur. Bu koruyucu

tedbirler bu standardın kapsamı dışındadır. 4 Makinanın amaçlanan kullanımında öngörülmemiş özel işlem/işlemler için veya tasarımcı tarafından kontrol

edilemeyen özel tesis şartları için gerekli koruyucu tedbirler.

Şekil 1 – Tasarımcının bakış noktasından risk azaltma işlemi

Page 20: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

14

1 İlk defa soru sorulduğunda, bu soru başlangıç risk değerlendirmesinin sonucu ile cevaplandırılır.

Şekil 2 – Risk azaltması için tekrarlamalı 3 basamaklı metodun şematik gösterilişi

değerlendirmesi

Page 21: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

15

Ek A (Bilgi için)

Bir makinanın şematik gösterilişi

Şekil A.1 – Bir makinanın şematik gösterilişi

Page 22: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

16

EN ISO 12100’de kullanılan özel terim ve ifadelerin dört dilde dizini

Madde

Türkçe İngilizce Almanca Fransızca altçizgi: tariflere atıf

kalın: önemli hükümler

Bölüm

A

Acil durdurma (fonksiyon) Emergency stop (function) Stillsetzen im Notfall (Funktion zum) Arrêt d'urgence (fonction) Madde 3.37 1

Acil durdurma (fonksiyon) Emergency stop (function)

Stillsetzen im Notfall (Funktion zum)

Arrêt d'urgence (fonction)

Madde 4.11.1; Madde 4.11.8; Madde 5.1; Madde 5.5.2; Madde 5.5.3; Madde 6.5.1.d

2

Acil durdurma cihazı Emergency stop device Einrichtung zum Stillsetzen im Notfall Arrêt d'urgence (Dispositif d' -) Madde 4.11.1; Madde 4.11.8.c); Madde 5.5.2 2 Acil durdurma kumandası Emergency stop control Stellteil zum Stillsetzen im Notfall Commande d'arrêt d'urgence Madde 4.11.8.c; Madde 4.11.9; Madde 5.5.2 2

Acil durum Emergency situation Notfall Situation d'urgence Madde 3.35; Madde 3.36 1

Acil durum Emergency situation Notfall Situation d'urgence Madde 5.5.2; Madde 6.5.1.g 2 Acil müdahale Emergency operation Handlung im Notfall Opération d'urgence Madde 3.36 1 Açılı parça Angular part Spitzes Teil Pièce de forme aiguë Madde 4.2.2 1 Ağırlık merkezi Centre of qravity Masseschwerpunkt Centre de gravité Madde4.6 2 Aktif optoelektronik koruyucu cihaz Active opto-electronic protective device Aktive optoelektronische Schutzeinrichtung Dispositif de protection opto-électronique actif Madde 3.26.6 1 Aktif optoelektronik koruyucu cihaz Active opto-electronic protective device Aktive optoelektronische Schutzeinrichtung Dispositif de protection opto-électronique actif Madde 5.2.5.3; Madde 5.3.3 2 Algılayıcı Sensor Sensor/ Meßfühler Capteur Madde 3.29; Ek A 1 Algılayıcı Sensor Sensor / Meßfühler Capteur Madde 4.11.7.2; Madde 4.13 2 Algılayıcı koruyucu donanım Sensitive protective equipment Sensitive Schutzeinrichtung Équipement de protection sensible Madde 3.26.5 1

Algılayıcı koruyucu donanım Sensitive protective equipment Sensitive Schutzeinrichtung

Équipement de protection sensible

Madde 5.2.1; Madde 5.2.2.d; Madde 5.2.3.b; Madde 5.2.5

2

Ambalâjlama Packaging Verpackung Emballage Madde 6.2; Madde 6.5.1; Madde 6.5.3.d 2 Ara kilitleme cihazı (ara kilit) Interlocking device (interlock) Verriegelungseinrichtung (Verriegelung) Verrouillage (Dispositif de -) Giriş; Madde 5.3.2.5 2

Ara kilitleme tertibatı (ara kilit) Interlocking device (interlock) Verriegelungseinrichtung (Verriegelung) Verrouillage (Dispositif de -) Giriş; Madde 3.25; Madde 3.25.4/.5; Madde 3.26.1

1

Ara kilitlemeli başlatma fonksiyonlu mahfaza (kumandalı mahfaza)

Interlocking guard with a start function (control guard)

Trennende Schutzeinrichtung mit Startfunktion Protecteur commandant la mise en marche Madde 3.25.6 1

Ara kilitlemeli başlatma fonksiyonlu mahfaza (kumandalı mahfaza)

Interlocking guard with a start function (control guard) Trennende Schutzeinrichtung mit Startfunktion Protecteur commandant la mise en marche Madde 5.2.3.f; Madde 5.3.2.5 2

Ara kilitlemeli mahfaza Interlocking guard Verriegelte trennende Schutzeinrichtung Protecteur avec dispositif de verrouillage Madde 3.25.4 1

Ara kilitlemeli mahfaza Interlocking guard Verriegelte trennende Schutzeinrichtung Protecteur avec dispositif de verrouillage Madde 5.2.1/.2/.3; Madde 5.2.5.3; Madde 5.3.2.3; Madde 5.5.6

2

Page 23: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

17

Arıza Failure Ausfall Défaillance Madde 3.28 ; Madde 3.32; Madde 3.33; Madde 3.34; Madde 3.35;Madde 4.3; Madde 5.3.b/.c

1

Arıza Failure Ausfall Défaillance Madde 4.11.1; Madde 4.11.6; Madde 4.11.7.1/.2; Madde 4.12; Madde 5.3.2.3.b; Madde5.3.2.5

2

Bakiye risk Residual risk Restrisiko Risque résiduel Madde 3.12; Madde 5.4; Madde 5.5; Şekil 1 1 Bakiye risk Residual risk Restrisiko Risque résiduel Madde 6.1.1 2

Aşırı devir sayısı Overspeed Überdrehzahl Survitesse Madde 6.3 2

Aşırı yük (elektrik) Overloading (Electrical -) Überlast (Elektrische -) Surcharge (électrique) Madde 6.5.1.b 2

Aşırı yük (mekanik) Overloading (Mechanical -) Überlastung (Mechanische -) Surcharge mécanique Madde 5.2.7 2

Ayarlama Setting Einrichten / Einstellen Réglage Madde 5.3.a 1

Ayarlama Setting Einrichten / Einstellen Réglage

Madde 4.8.6; Madde 4.10; Madde 4.11.9; Madde 4.11.10; Madde 4.15; Madde 5.2.4; Madde 5.3.2.5; Madde 5.5.6; Madde 6.1.2; Madde 6.5.1.d

2

Ayarlama noktası Setting point Einricht- / Einstellungspunkt Réglage (Point de -) Madde 4.15 2 Ayarlanabilir mahfaza Adjustable guard Einstellbare trennende Schutzeinrichtung Protecteur réglable Madde 3.25.3 1 Ayarlanabilir mahfaza Adjustable guard Einstellbare trennende Schutzeinrichtung Protecteur réglable Madde 5.2.3c; Madde 5.3.2.4; Şekil 1 2 Aydınlatma Lighting Beleuchtung Éclairage Madde 4.8.6; Madde 5.2.1 2 Aynı hata türüne ait arızalar Common mode failures Gleichartige Ausfälle Défaillances de mode commun Madde 3.34 1 Aynı hata türüne ait arızalar Common mode failures Gleichartige Ausfälle Défaillances de mode commun Madde 4.12.3 2 Aynı nedene bağlı arızalar Common cause failures Ausfälle aufgrund gemeinsamer Ursache Défaillances de cause commune Madde 3.33 1 Aynı nedene bağlı arızalar Common cause failures Ausfälle aufgrund gemeinsamer Ursache Défaillances de cause commune Madde 4.12.3 2 Azaltılmış hız Reduced speed Verminderte Geschwindigkeit Vitesse (réduite) Madde 4.11.9 2

B

Bakım Maintenance Instandhaltung Maintenance Madde 3.3; Madde 3.31; Madde 4.9; Madde 5.2; Madde 5.3.a 1

Bakım Maintenance Instandhaltung Maintenance Madde 4.8.6; Madde 4.11.9/.10; Madde 5.2.4; Madde 5.3.1; Madde 5.5.4; Madde 5.5.6; Madde 6.1.2; Madde 6.5.1.b/.e/.h

2

Bakım noktası Maintenance point Wartungsstelle Maintenance (Point de -) Madde 4.15 2 Bakım personeli Maintenance staff Instandhaltungspersonal Maintenance (Personnel de -) Madde 4.11.12; Madde 6.5.1.e 2

Basıldığı sürece çalışan kumanda cihazı Hold-to-run control device Steuereinrichtung mit selbsttätiger Rückstellung (Tippschalter)

Commande nécessitant une action maintenue

Madde 3.26.3 1

Basıldığı sürece çalışan kumanda cihazı Hold-to-run control device Steuereinrichtung mit selbsttätiger Rückstellung (Tippschalter)

Commande nécessitant une action maintenue

Madde 4.11.8.b; Madde 4.11.9 2

Basınca duyarlı tabla Pressure sensitive mat Schaltmatte Tapis sensible cès (Prévention de 1' -)

Madde 5.2.2; Madde 5.2.5.1 2

Basıncın düşürülmesi Depressurizing Druckentlastung Mise à la pression atmosphérique Madde 4.10 2

Page 24: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

18

Batma/delme tehlikesi Stabbing / puncture hazard Gefährdung durch Durchstich / Einstich

Risque de perforation / piqûre Madde 4.2.1 1

Beklenmeyen çalışma/istem dışı çalıştırma Unexpected / unintended start-up Unerwarteter / unbeabsichtigter Anlauf Mise en marche inattendue / intempestive Madde 3.6: Madde 3.29 1

Beklenmeyen çalışma/istem dışı çalıştırma Unexpected / unintended start-up Unerwarteter / unbeabsichtigter Anlauf Mise en marche inattendue / intempestive Madde 4.11.1; Madde 5.3.2.5 2 Bertaraf etmek (makinanın) Disposal (of a machine) Entsorgung (einer Maschine) Mise au rebut (d'une machine) Madde 5.3.a 1 Bertaraf etmek (makinanın) Disposal (of a machine) Entsorgung (einer Maschine) Mise au rebut (d'une machine) Madde 6.1.2; Madde 6.5.1.b/.f 2 Bir kişinin kurtulması veya kurtarılması Rescue and escape (of a person) Rettung und Befreiung (einer Person) Sauvetage et dégagement (d'une personne) Madde 5.5.3 2

Boşaltma (alma) / yükleme (besleme) işlemleri Unloading (removal) / loading (feeding) operations

EnWBeladearbeit (Entnahme- und Beschickungsarbeiten)

Opérations de déchargement (évacuation)/ chargement (alimentation) Madde 4.14 2

Bozucu etki/etkiler Disturbance(s) Störung(en) Perturbation(s) Madde 5.3.b 1 Bozucu etki/etkiler Disturbance(s) Störung(en) Perturbation(s) Madde 4.12.1/.3 2 Buhar, gaz Vapour, gas Dampf, Gas Vapeur, gaz Madde 4.8 1 Buhar, gaz Vapour, gas Dampf, Gas Vapeur, gaz Madde 5.3.2.1; Madde 6.5.1.c 2

Ç

Çalışamaz hale gelme (koruyucu cihazının) Defeating (of a protective device) Umgehen (einer Schutzeinrichtung) Neutralisation (d'un dispositif de protection) Madde 4.11.1; Madde 4.13; Madde 5.3.1; Madde 5.3.3 2

Çalışamaz hâle gelme (uyarı cihazının) Defeating (of a warning device) Umgehen (einer Warneinrichtung) Neutralisation (d'undispositif d'avertissement) Madde 6.3 2 Çalışma ortamı Work environment Arbeitsumgebung Environnement de travail Madde 4.4 1 Çalışmama Malfunction (malfunctioning) Fehlfunktion Dysfonctionnement Madde 3.30; Madde 3.35; Madde 5.3.b/.c 1

Çalışmama Malfunction (malfunctioning) Fehlfunktion Dysfonctionnement Madde 4.12.1; Madde 5.2.1 2

Çıkıntı yapan parça Protruding part Vorstehendes Teil Pièce saillante Madde 4.2.1 2

D 1

Darbe Impact Stoß Choc Madde 4.12.1 2 Darbe tehlikesi Impact hazard Gefährdung durch Stoß Risque de choc Madde 4.2.1 1 Denge Stability Standfestigkeit / Standsicherheit Stabilité Madde 4.2.2 1

Denge Stability Standfestigkeit / Standsicherheit Stabilité Madde 4.6; Madde 5.2.6 2

Depolama (bir makinanın) Storage (of a machine) Lagerung (einer Maschine) Stockage (d'une machine) Madde 6.5.1.a 2

Dikkat Dikkat WarningWaming WarnhinweisWarnhinweis Avertissement Madde 4.10; Madde 5.2.6/J; Madde 6.2; Madde 6.3; Madde 6.4; Madde 6.5.1.g; Madde 6.5.2

2

Dil Language Sprache Langue 6.4 2 Dil (talimat el kitabının) Language (of the instruction handbook) Sprache (der Betriebsanleitung) Langue (de la notice d'instructions) Madde 6.5.2.b 2

Dizin (talimat el kitabı) Index (of the instruction handbook) Stichwortverzeichnis (in der

Index (de la notice d'instructions) Madde 6.5.2.f 2

Doğrama tehlikesi Severing hazard Gefährdung durch Abschneiden Risque de sectionnement Madde 4.2.1 1 Doğrudan temas Direct contact Direktes Berühren Contact direct Madde 4.3 1 Dolaşma/dolanma tehlikesi Entanglement hazard Gefährdung durch Erfassen Risque de happement Madde 4.2.1, Madde 4.2.2

Page 25: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

19

Dolaylı temas Indirect contact Indirekte Berührung Contact indirect Madde 4.3 1

Döner parçalarının azamiîdevir hızı Maximum speed of rotating parts Maximale Drehzahl rotierender Teile Fréquence maximale de rotation des parties tournantes

Madde 6.4.c 2

Durdurma Stopping Stillsetzen Mise à l'arrêt Madde 4.11.1/.3/.6; Madde 5.2.5.1; Madde 6.5.1.d

2

Düşme tehlikesi Falling hazard Sturzgefährdung Risque de chute (de personne) Madde 3.11 1

E

Eğitim Training Ausbildung Formation Giriş; Madde 3.18; Şekil 1 1 Eğitim Training Ausbildung Formation Giriş; Madde 6.1.1; Madde 6.5.1.d 2 Elektrik aşırı yükü Electrical overloading Überlastung (Elektrische) Surcharge (électrique) Madde 6.5.1.b 2

Elektrik çarpması Electric shock Elektrischer Schlag Choc électrique Madde 3.6; Madde 4.3 1 Elektrik çarpması Electric shock Elektrischer Schlag Choc électrique Madde 4.9 2

Elektrik donanımı Electrical equipment Elektrische Ausrüstung Équipement électrique Madde 4.4; Madde 4.9; Madde 6.4; Madde 6.5.1.c 2

Elektrik tehlikeleri Electrical hazard Elektrische Gefährdung Risque électrique Madde 3.6; Madde 4.3 1

Elektrik tehlikeleri (önleme) Electrical hazard (Preventing -) Verhütung elektrischer Gefährdung Risque électrique (Prévention du -) Madde 4.9 2

Elektromanyetik uyumluluk Electromagnetic compatibility Elektromagnetische Verträglichkeit Compatibilité électromagnétique Madde 4.11.11 2 Elle kumanda (fonksiyon) Manual control (function) Handsteuerung Commande manuelle (fonction) Madde 4.11.8 2

Enerjili parça (elektrik donanımı) Live part (of electrical equipment ) Spannungsführendes Teil (der elektrischen Ausrüstung)

Partie active (de l'équipement électrique) Madde 4.3 1

Engel Barrier Sperre Barrière Madde 3.25; Madde 3.27 1 Engelleme cihazı Impeding device Abweisende Schutzeinrichtung (Barriere) Dispositif dissuasif / déflecteur Madde 3.27 1 Engelleme fazı Muting phase Sperrphase Inhibition (Phase d') Madde 5.2.5.2 2 Engelleme fazı Muting phase Sperrphase Phase d'inhibition Madde 5.2.5.2 2

Ergonomik prensip Ergonomic principle Ergonomischer Grundsatz Ergonomique (Principe -) Madde 4.9 1

Ergonomik prensip Ergonomic principle Ergonomischer Grundsatz Ergonomique (Principe -) Madde 4.8; Madde 4.11.8; Madde 5.2.1 2

Ergonomik prensiplerin ihmal edilmesinden oluşan tehlikeler

Hazards generated by neglecting ergonomic principles

Gefährdung durch Vernachlässigung ergonomischer

Phénomènes dangereux engendrés par le non-respect des principes

Madde 4.9 1

Erişilebilirlik Accessibility Zugänglichkeit Accessibilité Madde 4.2.1: Madde 4.7 2 Erişim kodu Access code Zugangscode Code d'accès Madde 4.11.10 2 Erişim vasıtaları Access means Zugänge Moyens d'accès Madde 4.10 1 Erişim vasıtaları Access means Zugänge Moyens d'accès Madde 5.5.6 2 Erişimin engellenmesi Prevention of access Verhindern des Zugangs Accès (Prévention de 1' -) Madde 5.3.2.1 2 Erişimin kısıtlanması Restriction of access Zugangsbeschränkung Accès (Restriction de 1' -) Madde 4.11.9 2 Ezilme tehlikesi Crushing hazard Gefährdung durch Quetschen Risque d'écrasement Madde 4.2.1 1

Page 26: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

20

F

G

Gerginlik (insan) Stress (human -) Stress Stress Madde 4.5; Madde 4.9 1 Gerginlik (insan) Stress (human -) Stress Stress Madde 4.8.1 2 Gerilme (mekanik) Stress (Mechanical -) Mechanische Beanspruchung Contrainte mécanique Madde 4.3.a; Madde 5.2.7 2 Gösterim Display Anzeige Affichage Ek A 1 Gösterim Display Anzeige Affichage Madde 4.8.1; Madde 4.8.8; Madde 4.11.1 2 Güç aktarma elemanı Power transmission element Energieübertragungselement Élément de transmission Ek A 1

Güç beslemesi Power supply Energieversorgung/Energiequelle Alimentation en énergie (Source d'-) Madde 3.29; Madde 3.30; Madde 5.2; Madde 5.3.b 1

Güç beslemesi Power supply

Energieversorgung/Energiequelle

Alimentation en énergie (Source d'-)

Madde 4.10; Madde 4.11.1/.2/.5; Madde 5.2.4; Madde 5.5.4;Madde 6.5.1.b

2

Güç kontrol elemanı Power control element Leistungssteuerelement Préactionneur Madde 3.29; Ek A 1

Gürültü Noise Lärm / Geräusch Bruit Madde 3.6; Madde 3.38; Madde 3.39; Madde 4.5

1

Gürültü Noise Lärm / Geräusch Bruit

Madde 4.2.2; Madde 4.3.c; Madde 4.4.c); Madde 4.8.4; Madde 5.1; Madde 5.2.1; Madde 5.2.5.1; Madde 5.3.2.1;Madde 5.4.2; Madde 6.5.1.c

2

Gürültü Noise Geräusch (siehe Lärm) Bruit

Gürültünden kaynaklanan tehlikeler Hazards generated by noise Gefährdung durch Lärm Phénomènes dangereux engendrés par le bruit

Madde 4.5 1

Güvenirlik Reliability Zuverlässigkeit Fiabilité Madde 4.3.c; Madde 4.8; Madde 4.12; Madde 4.13; Madde 5.2.5.3.a

2

Güvenli tasarımdan kaynaklanan tedbirler Inherently safe design measure Inhärent sichere Konstruktion Mesure de prévention intrinsèque Madde 3.18; Madde 3.19; Madde 5.4 1

Güvenli tasarımdan kaynaklanan tedbirler Inherently safe design measure Inhärent sichere Konstruktion Mesure de prévention intrinsèque Madde 4; Madde 5.5.1 2

Güvenlik fonksiyonu Safety function Sicherheitsfunktion Fonction de sécurité Madde 3.28 1

Güvenlik fonksiyonu Safety function Sicherheitsfunktion Fonction de sécurité Madde 4.11.1/.6/.7; Madde 4.12/.14; Madde 5.2.5.2; Madde 5.3.3; Madde 6.5.1.e 2

H

Hareketli elemanlar/parçalar Movable elements / parts Bewegliche Elemente / Teile Éléments mobiles Madde 4.2.2 2

Hareketli mahfaza Movable guard Bewegliche trennende Schutzeinrichtung Protecteur mobile Madde 3.25; Madde 3.25.2; Madde 3.25.3 1

Hareketli mahfaza Movable guard

Bewegliche trennende Schutzeinrichtung

Protecteur mobile Madde 5.3.2.3; Şekil 1 2

Page 27: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

21

Hareketli parça Operative part Betriebsteil Partie operative Ek A 1

Hareketli parça Operative part Betriebsteil Partie operative Madde 5.2.5.2.b 2

Hareketli parça Working part Arbeitsteil Elément de travail Ek A 1

Hareketli parça Working part

Arbeitsteil

Élément de travail Madde 4.11.2; Madde 5.2.1 (Şekil 1) 2

Haşlanma Scald Verbrühung Brûlure (par un liquide chaud) Madde 4.4 1

Hata (insan) Error (Human) Fehlverhalten (menschliches) Erreur (humaine) Madde 4.9 1

Hız Speed Geschwindigkeit Vitesse Madde 4.11.1; Madde 4.11.9; Madde 5.2.7; Madde 6.4.c

Hidrolik donanım Hydraulic equipment Hydraulische Ausrüstung Équipement hydraulique Madde 4.4; Madde 4.10 2

I

Isı Heat Hitze Chaleur Madde 4.4 1 Isı Heat Hitze Chaleur Madde 4.12.1;Madde 5.2.1 2 Isı kaynağı Heat source Wärmequelle Chaleur (Source de -) Madde 4.4 1 Isıl tehlikeler Thermal hazard Thermische Gefährdung Risque thermique Madde 4.4 1

Işıma Radiation Strahlung Rayonnement(s) Madde 3.38; Madde 4.3/.4; Madde 4.7 1

Işıma Radiation

Strahlung

Rayonnement(s)

Madde 4.2.2; Madde 4.3. c; Madde 5.2.1; Madde 5.2.5.1; Madde 5.3.2.1; Madde 5.4.5; Madde 6.5.1.b/.c

2

Işımadan kaynaklanan tehlikeler Hazards generated by radiation Gefährdung durch Strahlung Phénomènes dangereux engendrés par les rayonnements

Madde 4.7 1

İçine çekme veya yakalama tehlikesi Drawing-in / trapping hazard Gefährdung durch Einziehen / Fangen Risque d'entraînement / d'emprisonnement Madde 5.2.1 2 İçine çekme veya yakalama tehlikesi Drawing-in / trapping hazard Gefährdung durch Einziehen / Fangen Risque d'entraînement / d'emprisonnement Madde 4.2.1 1

İki el kumanda cihazı Two-hand control device Zweihandschaltung Zweihandschaltung Commande bimanuelle (Dispositif de -) Madde 3.26.4 1

İki el kumanda cihazı Two-hand control device Zweihandschaltung Commande bimanuelle (Dispositif de -) Madde 4.11.9; Madde 5.2.3.e 2

İlgili tehlike Relevant hazard Relevante Gefährdung Phénomène dangereux pertinent Madde 3.7 1 İnsan davranışı Human behaviour Menschliches Verhalten Comportement humain Madde 3.23; Madde 5.3.c 1 İşaret Signal Signal Signal Madde 3.21; Madde 4.5 1

İşaret Signal

Signal

Signal

Madde 4.8.1; Madde 5.2.7; Madde 6.1/.2/.3; Madde 6.5.1.b

2

İşaretleme Marking Zeichen Marquage Madde 6.4 2 İşaretlemeler Markings Kennzeichnungen Inscriptions Madde 6.4 2 İşlem değiştirme Process changeover Umrüsten Processus de fabrication (Changement de -) Madde 5.3.a 1 İşlem değiştirme Process changeover Umrüsten Processus de fabrication (Changement de -) Madde 4.11.9; Madde 5.2.4; Madde 6.1.2 2 İşletim Operation Betrieb Fonctionnement Madde 5.3 1 İşletim modları Operating modes Betriebsarten Modes de fonctionnement Madde 5.2; Madde 5.3.c 1

İşletim modları Operating modes

Betriebsarten

Modes de fonctionnement

Madde 4.11.1; Madde 4.11.10; Madde 4.14;Madde 6.1.1; Madde 6.5.1.c)

2

Page 28: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

22

İşletimden kaldırmak De-commissioning Außerbetriebnahme Mise hors service Madde 5.3.a 1

İşletimden kaldırmak De-commissioning Außerbetriebnahme Mise hors service Madde 4.6; Madde 6.1.2; Madde 6.5.1.f 2 İşletmeye almak Commissioning , Inbetriebnahme Mise en service Madde 5.3.a 1 İşletmeye almak Commissioning Inbetriebnahme Mise en service Madde 6.1.2: Madde 6.5.1.b 2

J

K Kaçma ve kurtulma (kişi) Escape and rescue (of a person) Befreiung und Rettung (einer Person) Dégagement et sauvetage (d'une personne) Madde 5.5.3 2 Kaldırma donanımı Lifting equipment Hebevorrichtung Levage (Équipement de -) Madde 6.5.1.a 2 Kaldırma düzeni Lifting gear Hebezeug Levage (Appareil de -) Madde 5.5.5 2 Kapı Door 1 Tür Porte Madde 3.25 1 Kaplama (malzemeler, vb.) Containment (of materials, etc.) Kapselung / Fernhaltung (von Stoffen, usw.) Rétention (de matériaux, etc.) Madde 5.3.2.1 2 Kaplayarak uzak tutmak (depolanmış enerjiden) Containment (of stored energy) Rückhaltung (von gespeicherter Energie) Rétention (de l'énergie accumulée) Madde 5.5.4c 2 Karşılaştırılabilir kirlilik verileri Comparative emission data Vergleichende Emissionsdaten Données comparatives d'émission Madde 3.39; Madde 5.1.6 1

Kayma tehlikesi Slipping hazard Gefährdung durch Ausrutschen Risque de glissade Madde 4.10 1

Kayma tehlikesi Slipping hazard Gefährdung durch Ausrutschen Risque de glissade Madde 5.5.6 2 Kenar (keskin) Edge (sharp -) Scharfe Kante Arête vive Madde 4.2.2 1 Kenar (keskin) Edge (sharp -) Scharfe Kante Arête vive Madde 4.2.1; Madde 5.3.2.6 2 Kesici eleman Cutting element Schneidelement Élément coupant Madde 4.2.2 1 Kesme / bölme tehlikesi; Cutting / severing hazard Gefährdung durch Schneiden Risque de coupure Madde 4.2.1 1

Kirlilik (emisyon) değeri Emission value Emissionswert Valeur d'émission Madde 3.38; Madde 3.39; Madde 5.1.6 1

Kirlilik (emisyon) değeri Emission value

Emissionswert

Valeur d'émission Madde 4.3c 2

Kirlilikler Emissions Emissionen Émissions Madde 3.6; Madde 3.38; Madde 3.39; Madde 5.1.6 1

Kirlilikler Emissions

Emissionen

Émissions

Madde 4.2.2; Madde 5.1; Madde 5.2.1; Madde 5.2.5.1; Madde 5.2.7; Madde 5.3.2.1; Madde 5.4; Madde 6.5.1.g

2

Koruyucu cihaz Protective device Nicht trennende Schutzeinrichtung Dispositif de protection Madde 3.19; Madde 3.24; Madde 3.26; Ek A 1

Koruyucu cihaz Protective device

Nicht trennende Schutzeinrichtung

Dispositif de protection

Madde 4.11.1/.9; Madde 4.13; Madde 5.1; Madde 5.2; Madde 5.3.1/.3; Madde 5.5.1; Madde 6.1.1; Madde 6.5.1.C

2

Koruyucu tedbir Protective measure Schutzmaßnahme Mesure de prévention Madde 3.12; Madde 3.18; Madde 3.19/.29/.31; Madde 5.1; Madde 5.3; Madde 5.4; Madde 5.5 1

Koruyucu tedbir Protective measure Schutzmaßnahme Mesure de prévention Müteaddit maddelerde 2 Kritik bileşen Critical component Kritisches Bauteil Composant critique Madde 4.13 2

Kullanıcı Operator Bediener (Bedienperson) Opérateur Madde 3.29; Madde 5.2; Madde 5.3.c; Madde 5.4; Madde 5.5 1

Kullanıcı Operator Bedienperson (Bediener) Opérateur Müteaddit maddede 2

Page 29: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

23

Kullanıcı User Benutzer Utilisateur Madde 3.18/.31; Madde 5.1.2/.3/.6; Madde 5.5; Şekil 1 1

Kullanıcı User Benutzer Utilisateur Madde 4.8.1; Madde 4.11.7.4; Madde 6.1/.2/.3 2

Kullanıcı-makina ara yüzü Operator-machine interface Schnittstelle "Bedienperson-Maschine" oder "Mensch-Maschine"

Interface "opérateur-machine" Madde 5.2; Ek A 1

Kullanılabilirlik (makinanın) Usability (of a machine) Benutzerfreundlichkeit (einer Maschine) Commodité d'emploi (d'une machine) Madde 3.4; Madde 5.1.4; Madde 5.5 1 Kullanılabilirlik (makinanın) Usability (of a machine) Benutzerfreundlichkeit (einer Maschine) Commodité d'emploi (d'une machine) Madde 5.3.2.1 2

Kullanım (makinanın) Use (of a machine) Verwendung (einer Maschine) Utilisation (d'une machine) Madde 5.1.5; Madde 5.2; Madde 5.3 (+ Müteaddit maddelerde)

1

Kullanım bilgileri Information for use Benutzerinformation Informations pour l'utilisation Madde 3.18; Madde 3.21; Madde 5.1.6; Madde Madde 5.4 1

Kullanım bilgileri Information for use Benutzerinformation Informations pour l'utilisation Madde 4.1; Madde 5.5.1 ;Madde 6 2 Kumanda Control Steuerung Commande Madde 3.1 1 Kumanda cihazı Control device Steuereinrichtung, Steuerungseinrichtung Appareil de commande Ek A 1

Kumanda cihazı Control device Steuereinrichtung, Steuerungseinrichtung Appareil de commande Madde 4.11.1; Madde 4.11.8; Madde 5.2; Madde 5.5.6 2

Kumanda modu Control mode Steuerungsart Commande (Mode de -) Madde 4.11.9 2 Kumanda modunun ayarlanması Setting (Control mode for-) Steuerungsart zum Einstellen Réglage (Mode de commande pour le -) Madde 4.11.9 2 Kumanda sistemi Control system Steuersystem / Steuerung Commande (Système de -) Ek A 1 Kumanda sistemi Control system Steuersystem / Steuerung Commande (Système de -) Madde 4.11; Madde 4.13 2

Kusur Fault Fehler Défaut Madde 3.31; Madde 3.32; Madde 3.34; Madde 4.3 1

Kusur Fault Fehler Défaut

Madde 4.11.1; Madde 4.11.6; Madde 4.11.7.1/.2; Madde 4.11.9; Madde 4.11.12; Madde 4.12; Madde 5.2.4; Madde 5.2.5.2; Madde 6.5.1.d/.e

2

Kusur tespiti Fault finding Fehlersuche Défauts (Recherche de -) Madde 5.3.a 1 Kusur tespiti Fault finding Fehlersuche Défauts (Recherche de -) Madde 4.11.12; Madde 5.2.4; Madde 6.1.2 2 Kusurun giderilmesi Rectification (Fault -) Fehlerbehebung Dépannage Madde 4.13 2

L

M

Mahfaza Guard Trennende Schutzeinrichtung Protecteur Madde 3.19; Madde 3.24; Madde 3.25; Madde 3.26.1; Ek A

1

Mahfaza Guard Trennende Schutzeinrichtung Protecteur Madde 4.8.6; Madde 4.11.9; Madde 4.13; Madde 5.1/.2/.3; Madde 5.5.6; Madde 6.1.1; Madde 6.4.c; Madde 6.5.1.c

2

Mahfaza kilitleme tertibatı Guard locking device Zuhalteeinrichtung Dispositif de blocage du protecteur Madde 3.25.5 1

Page 30: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

24

Mahfaza kilitlemeli ara kilitlemeli mahfaza Interlocking guard with guard locking Verriegelte trennende Schutzeinrichtung mit Zuhaltung

Protecteur avec dispositif d'interverrouillage Madde 3.25.5: 1

Mahfaza kilitlemeli ara kilitlemeli mahfaza Interlocking guard with guard locking Verriegelte trennende Schutzeinrichtung mit Zuhaltung

Protecteur avec dispositif d'interverrouillage Madde 5.2.2; Madde 5.2.3 2

Makaslama tehlikesi Shearing hazard Gefährdung durch Scheren Risque de cisaillement Risque de cisaillement Madde 4.2.1; Madde 4.2.2 1 Makaslama tehlikesi Shearing hazard Gefährdung durch Scheren Risque de cisaillement Madde 4.2.1; Madde 5.2.1; Madde 5.3.2.6 2

Makina/makinalar Machine / machinery Maschine Machine Madde 3.1 1

Makina sistemi Assembly of machines Maschinenanlage Ensemble de machines Madde 3.1 1 Makina sistemi Assembly of machines Maschinenanlage Ensemble de machines Madde 4.11.1 2

Makinanın amaçlanan kullanımı Intended use of a machine Bestimmungsgemäße Verwendung einer Maschine Utilisation normale d'une machine

Giriş; Madde 3.3; Madde 3.6; Madde 3.22; Madde 4.9; Madde 5.1.3; Madde 5.1.5; Madde 5.2

1

Makinanın amaçlanan kullanımı Intended use of a machine Bestimmungsgemäße Verwendung einer Maschine

Utilisation normale d'une machine Giriş; Madde 4.8.8; Madde 4.12.1; Madde 5.3.1; Madde 5.5.1; Madde 6.1.1; Madde 6.5.1.d

2

Makinanın güvenirliği Reliability (of a machine) Zuverlässigkeit (einer Maschine) Fiabilité (d'une machine) Madde 3.2 1 Makinanın ömür sınırı Life limit of a machine Lebensdauer einer Maschine Durée de vie d'une machine Madde 5.2 1 Makina-güç beslemesi ara yüzü Machine-power supply interface Schnittstelle "Maschine-Energieversorgung" Interface "machine-sources d'énergie" Madde 5.2 1

Malzeme Material Werkstoff / Material Matériau Madde 3.1; Madde 4.2.1/.2; Madde 4.4; Madde 4.8; Madde 5.3.b

1

Malzeme Material

Werkstoff

Matériau

Madde 4.2.1; Madde 4.3.b4.14; Madde 5.2.5.1; Madde 5.3.2.1/.6; Madde 5.5.6

2

Malzeme ve maddelerden kaynaklanan tehlikeler

Hazards generated by materials and substances

Gefährdung durch Materialien und Substanzen

Phénomènes dangereux engendrés par des matériaux et des substances

Madde 4.8 1

Maruz kalma değeri Exposure value Immissionswert Valeur d'exposition Madde 3.38 1

Mekanik engelleme cihazı Mechanical restraint device Durch Formschluß wirkende Schutzeinrichtung

Dispositif de retenue mécanique Madde 3.26.7 1

Mekanik tehlike Mechanical hazard Mechanische Gefährdung Risque mécanique Madde 4.2 1

Mekanik tehlike Mechanical hazard Mechanische Gefährdung Risque mécanique Madde 4.2.2; Madde 5.1 2 Merdiven Stairs Treppen Escaliers Madde 5.5.6 2 Mod seçici Mode selector Betriebsartenschalter Sélecteur de mode Madde 4.11.10 2

Muayene Inspection Inhärent sichere Konstruktion Inspektion Mesure de prévention intrinsèque Inspection Madde 4.11.10; Madde 4.12.3; Madde 6.5.1.e 2

Muayene (sıklığı) Inspection (Frequency of -) Inspektion (Häufigkeit der -) Inspections (Périodicité des -) Madde 6.4.c 2

N

Nakliye Transport Transport Transport Madde 5.3 1 Nakliye Transport Transport Transport Madde 5.5.5; Madde 6.1.2; Madde 6.5.1.a 2 Nem Moisture Feuchte Humidité Madde 4.12.1; Madde 6.5.1.b 2

Page 31: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

25

Normal çalışma Normal operation Normaler Betrieb Fonctionnement normal Madde 3.35; Madde 4.3 1 Normal çalışma Normal operation Normaler Betrieb Fonctionnement normal Madde 5.2.1/.2/.3 2

O

Olgunun algılanması Presence-sensing Anwesenheitsmeldung Détection de présence Madde 3.26.5 1

Olgunun algılanması Presence-sensing Anwesenheitsmeldung Détection de présence Madde 5.2.5.1/.3 2

Onaylama cihazı Enabling device Zustimmungseinrichtung Validation (Dispositif de -) Madde 3.26.2 1

Onaylama cihazı Enabling device Zustimmungseinrichtung Validation (Dispositif de -) Madde 4.11.9 2

Ortam Environment Umwelt / Umgebung Environnement Madde 1; Madde 4.1; Madde 4.2.2; Madde 4.4; Madde 4.12

1

Ortam Environment

Umwelt / Umgebung

Environnement

Madde 1; Madde 4.7; Madde 4.12.1; Madde 5.2.1; Madde 5.2.5.2; Madde 5.3.1; Madde 6.5.1.b

2

Ortam şartları Environmental conditions Umgebungseinflusse Conditions liées à l'environnement Madde 4.12.1; Madde 5.2.5.2.a; Madde6.5.1.b 2

Ortamdan kaynaklanan gerginlik Stress (Environmental -) Umweltbeanspruchung Contrainte d'environnement Madde 4.12.1 2

Otomatik izleme Automatic monitoring Selbstüberwachung / automatische Überwachung

Auto-surveillance Madde 4.11.6; Madde 4.12.3; Madde 5.3.2.3/.5 2

Ö

Ölçme metotları Measurement methods Messmethoden Méthodes de mesurage Madde 5.1.6 1 Önemli tehlike Significant hazard Signifikante Gefährdung Phénomène dangereux significatif Madde 3.7; Madde 3.8; Madde 4.1; Madde 4.11 1

P

Patlayıcı ortam Explosive atmosphere Explosionsgefährdete Atmosphäre Atmosphère explosible Madde 4.4; Madde 6.4.b 2 Piktogram Pictogram Piktogramm Pictogramme Madde 6.4 2 Plâtform Platform Bühne / Arbeitsbühne Plate-forme Madde 5.5.6 2 Pnömatik donanım Pneumatic equipment Pneumatische Ausrüstung Equipement pneumatique Madde 4.4; Madde 4.10 2 Pozitif mekanik etki Positive mechanical action Mechanisch zwangsläufige Wirkung Action mécanique positive Madde 4.5 2 Pozitif mod (bağlı) Positive mode (Connected in the -) Zwangsläufig (verbunden) Mode positif (Liés suivant le -) Madde 4.5 2 Programlama Teaching (programming) Teachen / Programmieren Apprentissage (programmation) Madde 5.3.a 1 Programlama Teaching (programming) Teachen / Programmieren Apprentissage (programmation) Madde 4.11.9; Madde 5.2.4; Madde 6.1.2 2

Programlanabilir elektronik kumanda sistemi Programmable electronic control system Programmierbares elektronisches Steuersystem

Système de commande électronique programmable

Madde 4.11.7 2

R

Renk Colour Farbe Couleur Madde 6.4.c; Madde 6.5.2.a/.e 2

Risk Risk Risiko Risque Madde 3.11; Müteaddit maddelerde 1

Risk Risk Risiko Risque Müteaddit maddelerde 2

Page 32: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

26

Risk analizi Risk analysis Risikoanalyse Analyse du risque Madde 3.13; Madde 3.14 1

Risk azaltma Risk reduction Risikominderung Réduction du risque Madde 3.7; Madde 3.15; Madde 3.17; Madde 3.18; Madde 5 1

Risk azaltma Risk reduction Risikominderung Réduction du risque Madde 4.1; Madde 4.11.1 2

Risk değerlendirmesi Risk assessment Risikobeurteilung Appréciation du risque Appréciation du risque Madde 3.8; Madde 3.13; Madde 3.38; Madde 5.1.3 1

Risk değerlendirmesi Risk assessment Risikobeurteilung Madde 5.2.1; Madde 5.2.4; Madde 5.5.2 2 Risk derecelendirmesi Risk evaluation Risikobewertung Évaluation du risque Madde 3.13; Madde 3.16; Madde 5.3 1 Risk karşılaştırması Risk comparison Risikoverqleich Comparaison des risques Madde 5.3.c; Madde 5.5 1

Risk tahmini Risk estimation Risikoeinschätzung Estimation du risque Madde 3.15; Madde 5.3 1

S

Sabit mahfaza Fixed guard Feststehende trennende Schutzeinrichtung Protecteur fixe Madde 3.25.1 1

Sabit mahfaza Fixed guard Feststehende trennende Schutzeinrichtung Protecteur fixe Madde 5.1; Madde 5.2.1; Madde 5.2.2.a; Madde 5.2.5.2.b; Madde 5.3.2.2

2

Sağlığa verilen zarar Damage to health Gesundheitsschädigung Atteinte à la santé Madde 3.5

Sembol Symbol Symbol Symbole Madde 3.21; Madde 5.1; Madde 5.4 1 Sembol (talimat el kitabında) Symbol (in the instruction handbook) Symbol (in der Betriebsanleitung) Symbole (dans la notice d'instructions) Madde 6.5.2.a 2

Sınır Limit Grenze Limite Madde 3.14; Madde 4.9; Madde 5.1.3; Madde 5.2 1

Sınırlama cihazı Limiting device Begrenzungseinrichtung Limiteur (Dispositif-) Madde 3.26.8 1

Sınırlama cihazı Limiting device Begrenzungseinrichtung Limiteur (Dispositif-) Madde 4.3.a; Madde 4.10; Madde 5.2.6; Madde 5.2.7 2

Sınırlı hareket kumanda cihazı Limited movement control device Schrittschaltung Commande de marche par à-coups (Dispositif de -) Madde 3.26.9 1

Sınırlı hareket kumanda cihazı Limited movement control device Schrittschaltung Commande de marche par à-coups (Dispositif de -)

Madde 4.11.9 2

Siren Siren Sirene Sirène Madde 6.3 2

Söküm (makinanın) Dismantling (of a machine) Demontage / Abbau (einer Maschine) Démontage (d'une machine) Madde 5.1.4; Madde 5.3 1 Söküm (makinanın) Dismantling (of a machine) Demontage / Abbau (einer Maschine) Démontage (d'une machine) Madde 4.6; Madde 6.1.2; Madde 6.5.1.f 2 Statik elektrik Static electricity Statische Elektrizität Électricité statique Madde 4.12.1 2 Sürekli kullanım (makina) Maintainability (of a machine) Instandhaltbarkeit (einer Maschine) Maintenabilité (d'une machine) Madde 3.3 1 Sürekli kullanım (makina) Maintainability (of a machine) Instandhaltbarkeit (einer Maschine) Maintenabilité (d'une machine) Madde 4.7; Madde 4.11.12; 2 Sürtünme/aşınma tehlikesi Friction / abrasion hazard Gefährdung durch Reibung / Abrieb Risque de frottement / d'abrasion Madde 4.2.1 1

T

Tahmin edilebilir kabul edilebilir yanlış kullanım Reasonably foreseeable misuse Vernünftigerweise vorhersehbare Fehlanwendung Mauvais usage raisonnablement prévisible Madde 3.23; Madde 5.2; Madde 5.3.c 1

Tahmin edilebilir kabul edilebilir yanlış kullanım Reasonably foreseeable misuse Vernünftigerweise vorhersehbare Fehlanwendung

Mauvais usage raisonnablement prévisible Madde 5.5.1; Madde 6.1.1; Madde 6.5.1.d 2

Page 33: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

27

Tahrik edici (makinanın) Actuator (Machine -) Antriebselement Actionneur Madde 3.1; Ek A 1 Tahrik edici (makinanın) Actuator (Machine -) Antriebselement Actionneur Madde 4.4 2

Tahrik edici/ elle kumanda Actuator / manual control Stellteil Organe de service Madde 3.26.3; Ek A 1

Tahrik edici/ elle kumanda Actuator / manual control Stellteil Organe de service Madde 4.2.1; Madde 4.8.7; Madde 4.11.7.2; Madde 4.11.8; Madde 5.5.2; Madde 6.5.1.d; Madde 6.5.2c

2

Talaş Chip Span Copeau Madde 5.3.2.1 2 Talimat el kitabı Instruction handbook Betriebsanleitung Notice d'instructions Şekil 1 1 Talimat el kitabı Instruction handbook Betriebsanleitung Notice d'instructions Madde 6.2; Madde 6.5 2

Talimat girişi sağlayan kollu kumanda aleti (taşınabilir kumanda birimi) Teach pendant (portable control unit) Schwenkarmschalttafel (Tragbare

Steuereinheit / Tragbares Pendant d'apprentissage (dispositif de commande portatif)

Madde 4.11.8.c/.e 2

Talimatlar Instructions Anweisungen Instructions Madde 6.5.1/.2/.3 2

Tamamlayıcı koruyucu tedbirler Complementary protective measures Ergänzende Schutzmaßnahmen Mesures de prévention complémentaires Madde 3.18 ;Madde 5.4 ;Şekil 1 ;Şekil 2 1

Tamamlayıcı koruyucu tedbirler Complementary protective measures Ergänzende Schutzmaßnahmen Mesures de prévention complémentaires Madde 5.1; Madde 5.5 2

Tasarım (makinanın) Design (of a machine) Konstruktion (einer Maschine) Conception (d'une machine) Madde 5.1; Madde 5.4 1 Tasarım hatası Design error Konstruktionsfehler Erreur de conception Madde 5.3.b 1

Tasarımcı Designer Konstrukteur / Entwickler Concepteur Giriş; Madde 1;Madde 3.8/.12/.18/.23 ; Madde 4.1; Madde 5.1.27.3/6; Madde 5.3; Şekil 1 1

Tasarımcı Designer Konstrukteur / Entwickler Concepteur Giriş; Madde 1; Madde 5.2.5.1; Madde 6.3; Madde 6.5.1.d

2

Taşıma Handling Handhabung Manutention Madde 4.6; Madde 4.7; Madde 4.14; Madde Madde 5.5.5; Madde 6.5.1:Madde 6.5.3

2

Taşınabilir kumanda birimi (talimat girişi sağlayan kollu kumanda aleti) Portable control unit (teach pendant)

Tragbare Steuereinheit/Tragbares Steuergerät

Dispositif de commande portatif (pendant d'apprentissage)

Madde 4.11.8.c); Madde 4.11.9 2

Tecrit ve enerjinin boşaltılması Isolation and energy dissipation Energietrennung und – ableitung Consignation Madde 4.11.1; Madde 4.10; Madde 5.2.4; Madde 5.5.4 2

Tehlike Danger Gefahr Danger Madde 6.4.c 2

Tehlike Hazard Gefährdung Phénomène dangereux Madde 3.6; Madde 3.11; Madde 3.14; Madde 3.15 1

Tehlike Hazard Gefährdung Phénomène dangereux Müteaddit maddede 2 Tehlike birleşimi Hazard combination Gefährdungskombination Risques (Combinaison de -) Madde 4.11 1 Tehlike bölgesi (zarar bölgesi) Hazard zone (see also: danger zone) Gefährdungsbereich (Gefahrbereich) Zone dangereuse Madde 3.10; Madde 3.26.5; Madde 3.27 1

Tehlike bölgesi (zarar bölgesi) Hazard zone (see also: danger zone) Gefährdungsbereich (Gefahrbereich) Zone dangereuse Madde 4.2.1; Madde 4.11.8.d; Madde 5.2; Madde 5.3.2.4/.5

2

Tehlike bölgesine erişim (zarar bölgesine) Access to a hazard zone (to a danger zone) Zugang zu einem Gefährdungsbereich Accès à une zone dangereuse Madde 3.27 1

Tehlike bölgesine erişim (zarar bölgesine) Access to a hazard zone (to a danger zone) Zugang zu einem Gefährdungsbereich Accès à une zone dangereuse Madde 4.11.9: Madde 4.15; Madde 5.1; Madde 5.2;Madde 5.5.6

2

Page 34: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

28

Tehlikelere maruz kalma (sınırlandırma) Exposure to hazards (Limiting -) Gefährdungsexposition (Begrenzen der -) Exposition à un phénomène dangereux (Limitation de l'exposition

Madde 4.13; Madde 4.14; Madde 4.15 2

Tehlikeli bozukluk Hazardous malfunctioning Gefährdung durch Fehlfunktion(en) Dysfonctionnement dangereux Madde 4.12.1 2

Tehlikeli durum Hazardous situation Gefährdungssituation / gefährdende Situation Situation dangereuse Madde 3.9; Madde 3.35; Madde 4.1; Madde 5.1.3 1

Tehlikeli durum Hazardous situation Gefährdungssituation / gefährdende Situation Situation danqereuse Madde 4.11.5; Madde 5.2.7 2 Tehlikeli maddeler Hazardous substances Gefahrstoffe / Gefährliche Stoffe Substances dangereuses Madde 3.38 1

Tehlikeli maddeler Hazardous substances Gefahrstoffe / Gefährliche Stoffe Substances danqereuses Madde 4.2.2; Madde 4.3.c; Madde 5.3.2.1; Madde 5.4.4 2

Tehlikenin tanımlanması Hazard identification Identifizierung der Gefährdungen Identification des phénomènes dangereux Madde 3.14; Madde 5.3 1

Tehlikeye maruz kalma Exposure to hazard Gefährdungsexposition / Aussetzung einer Gefährdung Exposition à un phénomène dangereux Madde 3.9 1

Tehlikeye maruz kalma Exposure to hazard Gefährdungsexposition / Aussetzung einer Gefährdung

Exposition à un phénomène dangereux Madde 4.11.12; Madde 5.1 2

Tehlikeye yol açacak arıza Failure to danger Gefahrbringender Ausfall Défaillance danqereuse Madde 3.30 1

Teknik koruma tedbiri Safeguard Schutzeinrichtung Moyen de protection Giriş; Madde 3.18; Madde 3.20; Madde 3.24; Madde 5.4 1

Teknik koruma tedbiri Safeguard

Schutzeinrichtung

Moyen de protection

Giriş; Madde 4.14; Madde 5.1; Madde 5.2; Madde 5.3; 6.5.1.b/.d

2

Teknik koruma tedbirleri Safeguarding Technische Schutzmaßnahmen Protection Madde 3.18; Madde 3.20; Madde 3.24 1

Teknik koruma tedbirleri Safeguarding

Technische Schutzmaßnahmen

Protection Madde 4.1; Madde 5 2

Tekrar çalışma/çalıştırma Restart / restarting Wiederanlauf Remise en marche Madde 4.11.1; Madde 4.11.4; Madde 4.11.65.5.2 2

Temel Foundation Fundament Massif Madde 4.6 2 Temizleme Cleaning Reinigung Nettoyage Madde 5.3.a 1 Temizleme Cleaning Reinigung Nettoyage Madde 4.11.9; Madde 5.2.4; Madde 6.1.2 2 Tesis (makina) Installation (of the machine) Aufbau / Einbau (der Maschine) Installation (de la machine) Madde 5.2; Madde 5.3 1 Tesis (makina) Installation (of the machine) Aufbau / Einbau (der Maschine) Installation (de la machine) Madde 4.6; Madde 6.1.2; Madde 6.5.1.b 2 Teşhis sistemi Diagnostic system Diagnosesystem Diagnostic (Système de -) Madde 4.11.12 2 Titreşim Vibration Vibrationen / Schwingungen Vibrations Vibrations Madde 3.38; Madde 4.6; Madde 5.3.b 1

Titreşim Vibration

Vibration(en) / Schwingungen

Madde 4.2.2;Madde 4.3.c; Madde 4.6; Madde 4.8.4; Madde 4.12.1; Madde 5.2.1; Madde 5.3.2.1; Madde 5.4.3; Madde 6.5.1/.b/.c

2

Titreşim Vibration Schwingungen (siehe Vibration) Vibrations

Titreşimden kaynaklanan tehlikeler Hazards generated by vibration Gefährdung durch Vibration Phénomènes dangereux engendrés par les vibrations

Madde 4.6 1

Toz Dust Staub Poussière Madde 4.8 1

Toz Dust Staub Poussière Madde 4.2.2; Madde 4.12.1; Madde 5.2.5.1; Madde 5.3.2.1; Madde 6.5.1.c

2

Page 35: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

29

Tökezleme/ tökezleme tehlikesi Trip / tripping hazard Gefährdung durch Stolpern Risque de perte d'équilibre / de trebuchement Madde 4.10 1

U

Uyarı Warning Warnhinweis Avertissement Ek A 1

Uyarı cihazı Warning device Warneinrichtung Avertissement (Dispositif d1 -) Madde 6.3 2 Uygulama aralığı Range of applications Anwendungsbereich Utilisations prévues Madde 6.5.1.c 2 Uygulama noktası Application point Anschlagpunkt Point de préhension Madde 6.5.1.a 2

V V

Vana Valve Ventil Distributeur Madde 4.3.a; Madde 4.11.4 2

Y

Yağlama Lubrication Schmierung Graissage Madde 4.15 2 Yaklaşma tepkisi (fonksiyon) Tripping (function) Annäherungsreaktion Détection de franchissement d'une limite Madde 3.26.5 1 Yaklaşma tepkisi (fonksiyon) Tripping (function) Annäherungsreaktion Détection de franchissement d'une limite Madde 5.2.5.1/.3 2 Yaklaşmaya karşı koruma cihazı Trip / tripping device Schutzeinrichtung mit Annäherungsreaktion Dispositif sensible Madde 5.2.1 2 Yalıtım hatası Insulation failure Versagen der Isolierung Isolement (Défaut d' -) Madde 4.3 1 Yalıtım hatası Insulation failure Versagen der Isolierung Isolement (Défaut d' -]_ Madde 4.12.1 2 Yanma Burn Verbrennung Brûlure Madde 4.3; Madde 4.4; Madde 4.7 1 Yapılış Construction Herstellung Construction Madde 5.3.a 1 Yapılış Construction Herstellung Construction Madde 4.3.a 2 Yasaklanmış kullanım Prohibited usage Verbotene Anwendung Utilisation proscrite Madde 6.5.1.c/.d 2 Yazılı uyarı Written warning Schriftlicher Warnhinweis Avertissement écrit Madde 6.4 2 Yazılım Software Software Logiciel Madde 3.32; Madde 5.3 1 Yazılım Software Software Logiciel Madde 4.11.7.3/.4 2 Yazılıma erişim Software (Access to the -) Software (Zuqriff auf die -) Logiciel (Accès au -) Madde 4.11.7.4 2 Yedek Redundancy Redundanz Redondance Madde 4.12.2; Madde 4.12.3 2 Yer sınırlaması Space limit Räumliche Grenze Limite dans l'espace Madde 3.26.8; Madde 5.2 1 2 Yeterli risk azaltması Adequate risk reduction Entsprechende Risikominderung Réduction adéquate du risque Madde 3.17; Madde 5; Şekil 2 1 Yönlendirilmiş arıza mod bileşeni Oriented failure mode component Bauteil mit spezifiziertem Ausfallverhalten Composant à défaillance orientée Madde 4.12.2 2 Yük Load Last Charge Madde 3.26.8; Madde 4.2.1/.2 1

Yük Load Last Charge Madde 4.2.1; Madde 4.3; Madde 4.11.1/.5; Madde 5.2.6/.7

2

Yükleme (besleme)/boşaltma (ayırma) işlemleri Loading (feeding) / unloading (removal) operations

Be-/Entladearbeit (Beschickungs- und Entnahmearbeiten)

Opérations de chargement (alimentation) / déchargement (évacuation) Madde 4.14 2

Yüksek basınçlı sıvı sıçraması tehlikesi High pressure fluid ejection hazard Gefährdung durch Herausspritzen von Flüssigkeiten unter hohem

Risque d'éjection de fluide sous haute pression

Madde 4.2.1 1

Yürüme bölgesi Walking area Gangbereich Surface de circulation Madde 5.5.6 2 Yürüyüş yolu Walkways Fußgängerwege / Laufstege Voie de circulation Madde 5.5.6 2

Page 36: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

30

Z

Zarar Harm Schaden Dommage Madde 3.5; Madde 3.6; Madde 3.11; Madde 3.15; Madde 5.1.1; Madde 5.3; Madde 5.4

1

Zarar bölgesi (tehlike bölgesi) Danger zone (see also: hazard zone) Gefährdungsbereich (Gefahrbereich) Zone dangereuse Madde 3.10; Madde 3.26.5; Madde 3.27 1

Zarar bölgesi (tehlike bölgesi) Danger zone (see also: hazard zone) Gefährdungsbereich (Gefahrbereich) Zone dangereuse Madde 4.2.1; Madde 4.11.8.d; Madde 5.2; Madde 5.3.2.4/.5

2

Page 37: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

31

Ek ZA (Bilgi için)

Atıf yapılan uluslar arası standardlar ile bu standardlara karşılık gelen

Avrupa standardları Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın en son baskısı kullanılır. Not - Uluslar arası standardda (mod) ile gösterilen değişiklikler yapıldığında, ilgili EN/HD uygulanır. Standard numarası Yılı Adı EN/HD Yıl ISO 12100-2 2003 Safety of machinery – Basic EN ISO 10472-1 1997 concepts, general principles for design – Part 2: Technical principles

Page 38: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

32

Ek ZB (Bilgi için)

Bu standardın AB Direktiflerinin temel gerekleri veya diğer hükümleriyle

ilgili olan maddeleri

Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN’e verilen talimata göre hazırlanmış olup, EU Directive 98/79/EC2)’nin temel gereklerini destekler.

Bu standardın maddelerine uygunluk, ilgili Direktif ve bunlarla ilgili EFTA mevzuatına uygunluğu temin eder.

Uyarı: Diğer gerekler ve diğer AB Direktifleri bu standardın kapsamına giren mamule/mamullere uygulanabilir.

2) TSE Notu: Bu direktif, T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından “Makina Emniyeti Yönetmeliği” adı altında yayımlanmıştır.

Page 39: TS EN ISO 12100-1

ICS 01.040.13; 13.110 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12100-1/Mart 2007

33

Kaynaklar [1] ISO/IEC Guide 51:1999, Safety aspects - Guidelines for their inclusion in standards. [2] ISO 11689, Acoustics - Procedure for the comparison of noise-emission data for machinery and

equipment. [3] ISO 13850, Safety of machinery - Emergency stop - Principles for design. [4] ISO 13851, Safety of machinery - Two-hand control devices - Functional aspects and design principles. [5] ISO 14118: 2000, Safety of machinery - Prevention of unexpected start-up. [6] ISO 14119, Safety of machinery - Interlocking devices associated with guards — Principles for design

and selection. [7] ISO 14120, Safety of machinery - Guards - General requirements for the design and construction of

fixed and movable guards. [8] ISO 14121: 1999, Safety of machinery - Principles for risk assessment. [9] IEC 60204-1:1997, Safety of machinery - Electrical equipment of machines - Part 1: General

requirements. [10] IEC 61496-2, Safety of machinery - Electro-sensitive protective equipment - Part 2: Particular

requirements for equipment using active opto-electronic protective devices (AOPDs). [11] IEV 191 see IEC 60050-191, International Electrotechnical Vocabulary - Chapter 191: Dependability

and quality of service.