38

beeldverhaal

hetkraaktinde

kaukasusFotograaf Rob Hornstra en schrijver Arnold van Bruggen reisden tussen2009 en 2012 meermaals door de Noord-Kaukasus. Geweld, corruptie enmachtsmisbruik tekenen de instabiele regio op een steenworp van Sochi,

waar over exact een jaar de Olympische Winterspelen beginnen.

Toen Sjamil Zaidov (22) het bos introk, de bergen op, om zich aante sluiten bij de opstandelingen,legde hij een afscheidsbriefonder het hoofdkussen van zijn

moeder. ‘Ik ga het bos in. Ik sluitme aan bij demoedjahedien. Geefme niet als vermist op.Jullie krijgen onnodige problemen. Ik kan nietnaar beneden komen.’Sjamil was een onopvallende jongen.Hij

was goed in judo, zoals zoveel Kaukasiërsuitblinken in krachtsporten. Zijn ouders zijnredelijk welvarendemiddenstanders. In hunnieuw ingerichte huis inDerbent, Dagestan,laten ze foto’s zienwaarop hun oudste zoontrots zijn kampioensbeker toont. Tussenzijn vrienden op de foto’s bevinden zichpolitiemensen enmilitairen.Sjamil kwamnooitmeer terug.Hij werd

onderschept door een politiepatrouille en terplekke gedood, samenmet achtmedestrijders.Dat hij zich bij de opstandelingen had

aangesloten,maakte de hele familie voorde autoriteiten verdacht. Zijn broer Aslanwerd onverwacht opgepakt en vloog voor 14jaar in de cel, op verdenking van terrorisme.Zijn zusNargiz zag hoe politiemensen hetbewijsmateriaal, een handgranaat, in de keldervan de familiewoning verstopten.De opstandelingen, of bojevieks, zoals ze

hier worden genoemd, zijn de opvolgers vanberuchte strijders als Sjamil Basajev, die vanafhet begin van de jaren 90 een onafhankelijkTsjetsjenië nastreefden. Toen datmislukte,breidden ze hun droomalleenmaar uit: vanuitde bossen en bergenmikken zij nu op eenGrootKaukasischEmiraat.Rusland heeft twee oorlogen gevoerd om

de opstandelingen terug te dringen: tussen1994 en 1996, en 1999 en 2006.Maar destrijd is hardnekkig en heeft zich uitgebreidnaar republieken als Karatsjai-TsjerkessiëenKabardië-Balkarië in het westen enIngoesjetië enDagestan in het oosten. Zo lijkt »

karabulak, ingoesjetiëHamzad Ivloev (44)waspolitieagent inKarabulak.Opeennachtwerd zijn controlepost aangevallen.Omzijn collega’s tebeschermen,wierphij zichopeenhandgranaat.Hij is beidebenenkwijt,eenarmenzijn zicht.‘Ik hebmezelf opgeofferd voor eenstelletje lafaards’.

40

beeldverhaal

de huidige opstand steedsmeer op de langeKaukasusoorlog uit de 19de eeuw, toenNoord-Kaukasische opstandelingen - onder de vlagvan de islam - tientallen jaren de kolonisatievan het gebied doorRusland onmogelijkwisten temaken.Jongens zoals Sjamil, die zich aansluiten bij de

bojevieks, verbreken alle bandenmet hun vorigeleven. Eenweg terug is er niet. In de bossen

trainen de nieuwe rekruten voor de oorlog,zingen ze liederen, bidden en koken.De strijdersdoen er uitgebreid verslag van op Youtube,waar hun eenvoudige bosleven een soortpadvindersromantiek krijgt:marsenwandelenen liedjes zingen.Maar vanuit de bossen trekkenpatrouilles naar de steden en dorpen, ompolitieagenten of overheidsofficials te doden.Sommigen plegen zelfmoordaanslagen, zoals

vorig jaar nog in deDagestaanse hoofdstadMachatsjkala, waar een broer en een zus hunmet bommen volgeladen auto’s op een drukkruispunt lieten ontploffen. De getuigen vandeze guerrilla zijn eenvoudig terug te vinden.De ziekenhuizen liggen vol herstellendeslachtoffers.Honderden politieagentenwordenmet vervroegd pensioen gestuurd enmissen eenarm, een been, of het zicht in hun ogen.

Gimry,DagestanZowel in de 19deeeuwals vandaag isGimryeencentrumvande

opstandelingen tegenRussischeoverheersing indeNoord-Kaukasus.

»

41

hetkraakt indekaUkaSUS

Nazran, IngoesjetiëSalmanAliev,35 jaar,bewaakte eenpolitiepost in Ingoesjetië.

Een sluipschutter vandeopstandelingenschoot eenkogel recht in zijn hoofd.

42

Ook inMoskouwerden de afgelopen jarenaanslagen gepleegd,met veel burgerslachtofferstot gevolg.Maar nadat ‘het gewone volk’ inMoskou eind 2011massaal had geprotesteerdtegen het regimePoetin-Medvedev, kondigdede huidige leider van de opstand,DokkoeOemarov, eenwapenstilstandmet de ‘gewoneRussen’ af. In deNoord-Kaukasus gaat deterreur evenwel onverminderd door. Vorig jaar

werden bij aanslagen en contraterreuracties600mensen gedood en raakten om en bij de500 anderen gewond.Terwijl de satraapRamzanKadyrov erinslaagt Tsjetsjenië rustig en loyaal aan de handvan het Russischemoederland te houden,wankelen de regimes in de buurrepubliekenDagestan, Ingoesjetië enKabardië-Balkarië. Inde strijd tegen de terreur door de separatisten

vallen talloze onschuldige slachtoffers. Devele, verschillende veiligheidsdiensten in deregio zijn rijkjes op zich en opereren buiten decontrole van het lokale bestuur. Bij het EuropeesHof van deRechten van deMens in Straatsburgstapelen de dossiers over vermistemannen,moorden enmartelingen doorRussische enlokale veiligheidsdiensten zich op.Moskouheeft al duizenden euro’s aan boetesmoeten

beeldverhaal

»

Machatsjkala,DagestanIn het ziekenhuis vanMachatsjkalaworden fragmentenvanbommenenkogels

uit degewapendeopstand tegenhet regimebewaard, in het geval dat depolitie zeooit nodig zouhebben.

43

hetkraakt indekaUkaSUS

Karabulak, IngoesjetiëMilana,RizvanenRavida.TijdenshetPrigorodny-conflict zijn ze samenmethunouders

naar hier gevlucht,een voormalig hotel voor studenten.

44

beeldverhaal

Nesterovskaja, IngoesjetiëAliganGaniev,23 jaar,hadzijn opleidingals politieagent net afgerond, toenhij in eenplaatselijk restaurant doorde

opstandelingenwerdopgeblazen.‘Het voeldealsof eengrotegolf elektriciteit doormeheenging.Ikwerdpaswakker inMoskou, in het ziekenhuis.’Ganiev kannietmeer zien,mist eenarmen loopt slecht.

45

betalen aan de families van de slachtoffers.Door de onbetrouwbare en agressieve

autoriteitenworden veel Kaukasiërs, vaak tegenwil en dank, in de armen van de opstandelingengedreven. Zoals de familie Zaidov inDerbent,Dagestan.Dit is geen radicaal denkend,salafistisch gezin. De vader is timmerman,dochterNargiz gaat naar school en ismodern,assertief enwordt tijdens het gesprek niet

van onsweggehouden.Deze familie behoortniet tot de natuurlijke achterban van deopstandelingen.Maar vader Zaid is woest.‘Iedereen en alles is hier corrupt’, roept hij.‘De verkiezingen zijn vervalst, de politicionbetrouwbaar. Alles is te koop, zelfs de kust alsje wilt. Niets in deze republiekwerkt normaal.En als wij naar eenmoskeewillen, dan zijnwegelijk terroristen enwordenwe zonder proces

opgesloten. Je kunt hier niet leven.Het lijkthier somswel 1937.’ Een verwijzing naar degrote terreur onder Jozef Stalin.

Met uitgeverij Pegasus brachtenRobHornstra en Arnold van Bruggenhet boek ‘Een geheime geschiedenisvan Khava Gaisanova’ uit, overde gewelddadige Noord-Kaukasus. I

Beslan,Noord-OssetiëIlonaKarkiva (15) raakte ernstig gewond tijdenshet gijzelingsdramaopschoolNo.1 inBeslan,2004.‘Soms,als het ’s nachtsdonker is ener geen licht in dekamerbrandt,word ik verlamddoor angst.

Danzie ik gemaskerdemannenmijn kamerbinnenkomen.’

hetkraakt IndekaUkaSUS