Trkiye deki niversitelerde Sreli Yayn Kullanm:Atatrk niversitesi rnei

Emre DURMAZeyda ELEBSeil AK Vedat TEZDE

Trkiyedeki niversitelerde Sreli Yayn Kullanm:Atatrk niversitesi rnei

1.1.Aratrmann Konusu:Aratrma; niversite ktphanelerinde rencilerin sreli yaynlar kullanmas konusunda bilgi vermekle birlikte elde edilecek verilere gre niversite ktphanelerinde rencilerin sreli yaynlara gsterdii ilgi ve alaka lsn de gsterecektir. Hem ekonomik hem de bilgi zenginlii asndan nemli olan sreli yaynlar blmnden, rencilerin gncellik ve geerlilik ltlerinde niversite ktphanesinden ne derece faydalanacaklarn gsterecektir.

1.BLM:GR.Ayrca sreli yaynlar iinde elektronik veya basl olanlardan hangisinin daha fazla tercih edildii de belirlenecektir. Sreli yaynlar en ok hangi snf kullancnn kulland ve sreli yayn trlerinden en ok kullanlanlar da tespit edilecektir. Bunlarn yannda sreli yaynlarn ktphane materyalleri iinde kullanm hususunda da bilgi bulgular elde edilecektir.1.2.Aratrmann Amac:Aratrmann temel amac; Trkiyedeki niversite ktphanelerinde sreli yaynlarn kullanmn lmektir. Sreli yaynlar, ktphane ierisindeki en gncel yaynlar oluturmaktadr. Ktphanede kullanclarn yararland kaynaklar genelde kitap tr yaynlardr. Dolaysyla sreli yaynlar kullanm ynnden kitaplardan daha geri planda kalmaktadr. ...niversite ktphanelerinin basl ve zellikle elektronik olarak salanan sreli yaynlara, gelirlerinin nemli miktarn aktardklar dnldnde sreli yaynlar blmnn kullanmnn nemi daha iyi anlalmaktadr. Aratrmann temel amac, sreli yaynlarn kullanlmas hakknda mevcut durumu belirlemek ve sebepleri saptanmaya allarak, bu yaynlarn kullanmnn nasl artrlabilecei hususunda zmler ortaya koymaktr.1.3. Aratrmann nemi:

renci ve aratrmaclarn gncel ve doru bilgiye en salkl yoldan eritikleri sreli yaynlar kiilerin alanlarnda gelimelerini ve yeterliliini artrmada nemli bir kayna temsil etmektedir. niversite ktphanelerinde sreli yaynlara nemli bir bte ayrlp satn alnmasnn karlnda, bu sreli yaynlarn niversite rencileri tarafndan yeterli ilgiyi grmemesi sreli yaynlar iin bir sorun tekil etmektedir. Eitime nemli bir yardm olmas gereken bu kaynaklara rencilerin ilgi dzeyinin llmesi nemli verilerin elde edilmesini salayacaktr. .Aratrmann sonucunda rencilerin sreli yaynlar hakknda ne kadar bilgi sahibi olduklarn ortaya koymak, bu rencilerin sreli yaynlar hakkndaki dnceleri ve istekleri belirlenerek, potansiyel kitleyi bilgilendirmek, sreli yaynlarn kullanmn artrmaktr. Sreli yaynlarn ktphane koleksiyonu iindeki nemi bilincinin olumasn salamaktr.1.4. Kavramsal ereve ve Varsaymlar:Yaplan literatr aramalar sonucunda niversite ktphanelerinde sreli yaynlarn kullanm konusuyla birebir ilikili kaynak bulunmamaktadr. alma bu balamda alannda ilk olmakta ve niversite ktphanelerinde sreli yaynlarn kullanm ile ilgili bilgiler vermektedir. .niversite ktphanelerinde sreli yaynlarn kullanm hakknda yapm olunan almada; sreli yaynlarn potansiyel kullanc kitlesinin, yaynlara olan davranlar dorultusunda u varsaymlara ulalmtr.1.Basl sreli yaynlar, elektronik yaynlara gre daha fazla kullanlmaktadr.2.Sreli yayn kullanm monografilere gre daha azdr.

3.Sreli yaynlardan en ok dergiler kullanlmaktadr.4.Sreli yayn blmn kullananlarn ounluunu sosyal bilimler alanndaki renciler oluturmaktadr.5.renciler, sreli yaynlarn kullanmna ilikin yeterli bilgi sahibi deildirler.6.Kullanc ailelerinin okuma alkanlklar sreli yaynlarn kullanmn etkilemektedir.1.5.Kapsam:

Aratrmann kapsamnda Atatrk niversitesi Ktphanesi Sreli Yaynlar blm hakknda bilgi verilecektir. Atatrk niversitesi Ktphanesinde sreli yaynlarn renciler tarafndan ne derecede kullanld saptanacaktr. Saptanlan kullanm durumuna gre sreli yaynlarn kullanmnn nasl artrlaca konusunda zmler belirlenecektir.1.6.Evren:Aratrmann evreni Trkiyedeki niversite ktphanelerindeki sreli yaynlar blmdr. rneklem ise, Atatrk niversitesi Merkez Ktphanesi sreli yaynlar blmdr.1.7.Aratrmann Gzlem Teknii:

Aratrmada; niversite ktphanesinde rencilerin sreli yaynlar blmn kullanmas ve sreli yaynlar hakkndaki tutumlar aratrlacaktr. Aratrma esnasnda gvenilirlii artrmak ve hata orann drmek maksadyla anket teknii uygulanmtr. Anket teknii; Gerek durum saptama, gerek bir ilikiyi aratrma ve gerekse bir varsaym snama amalar ile yaplan aratrmalarda sk sk bavurulan bir aratrmadr(Aziz, 2008, s.82). ..Ayrca aratrmada grme tekniklerinden nitel grme teknii kullanlarak, konu hakknda derinlemesine bilgi alma dnlmtr. Grme teknii, sorularn niteliine ve sorulan kiilerin durumuna ve saysna gre iki farkl kmeye ayrlr. Nitel grme, grlen kiiye, bir konu hakknda ayrntl, nitelikle ilgili sorular sorarak, konu ile ilgili ayrntl bilgi almaktr. Nicel grme ise, grlecek kiilerin ok olduu grme trdr. Nitel grmenin tersine, bir konu hakknda derinlemesine deil, yzeysel olarak ok kiiden veri toplanr(Aziz, s.86).2.BLM:NVERSTE KTPHANELERNDE SREL YAYIN KULLANIMI2.1.Sreli Yayn TanmSaysal ve tarihsel ifadeler tayan birbirini izleyen blmler halinde ve sonsuza dein devam ettirilmesi amalanan herhangi bir ortamdaki yayndr (Goruman ve Winkler, 1978, s. 570). Sreli yayn srekli olarak yaymlanaca n grlen say ve zaman bakmndan ne kadar srecei belli olmayan belirli ve belirsiz srelerle yaymlanan dergi, gazete, yllk, almanak, tutanak, rapor, takvim vb. yaynlarn genel addr (Alpay, 1973, s.13).2.2.Sreli Yaynlarn zellikleriSreli yaynlar dier dermelerden, monografilerden ayran zelikleri bulunmaktadr. Bunlar;Sonsuza Kadar Devam Etmesi: Sreli yaynlarn belirlenmi bir biti tarihi yoktur. Balangc belirli olmakla birlikte sonu belirli deildir. Yaynlarda sonsuzluk vardr.Birbirini zleyen Blmler Halinde Yaymlanmas: Sreli yaynlar birbirini izleyen bir yaymlanma srecinde devam eder. Aralarnda bir btnlk vardr ve ktphaneye bir btn halinde getirilir.Dzenli ve Dzensiz Aralklarla Yaymlanmas: Sreli yaynlar birbirini izleyen blmler halinde yaymlanr. Sreli yaynlarn bir ksm dzenli ve her hafta yaymlanrken bir ksm da ayda veya ylda bir dzensiz olarak yaymlanr.Herhangi Bir Ortamda Medium Olmas: Sreli yaynlar basl olabilecei gibi mikrofilm, mikrofi eklinde de olabilir ya da alar araclyla elektronik sreli yaynlara eriilebilinir.Gncel Bilgi Tamas: Sreli yaynlar yeni bilgilerin kaynadr. Gncellik sz konusudur. Kitaplarda yerleik kalplam bilgiler yer alrken sreli yaynlarda gncel bilgiler yer almaktadr. En son kan sorunlar ve eilimler hakknda bilgi verirler (Kayaolu, ss.14-15).

2.3.Sreli Yayn Trleri 2.3.1. Gazeteler Belirli aralklarla yaymlanan ilke olarak tm insanl ilgilendiren olaylar hakknda gncel bilgi veren yaynlardr (Young, 1983, s.153). Bir yaptn gazete olarak adlandrlabilmesi iin drt zellie sahip olmaldr (Kirchner, 1983, s.60):Konuya ak olmaSreklilikGncellilikEvrensellilik2.3.2.DergilerGnlk olmayan dzenli aralklarla yaymlanan deiik ilgi alanlarna hitap eden belirli konulara ynelik dermeleri ieren, genellikle basl veya elektronik yaynlardr. Dergiler trlerine gre ikiye ayrlr:Bilimsel Dergiler: Belirli bir konu alanndaki aratrma sonularnn ayrmn ierdikleri makaleler araclyla salayan dergiler bilimsel dergilerdir ve dipnot ile kaynaka ierirler. Genellikle hakemli dergi olarak da adlandrlan bu dergiler, yazlan makaleler bir kurul ya da hakemlerce denetlenir. Makalenin yaymna bu denetim sonucunda karar verilir (Dalton, 1995, s.214).19Popler Dergiler: Bilimsel dergiler bakmndan yazar, stil, editr, okur, reklam, grnm, k skl, ierik, dzen bakmndan on fark vardr (Dintorine, 1988, ss. 4-5). Popler dergilerin grnleri daha parlak, gsterilidir ve ierdikleri yazlarn pek az dipnot ierir.2.3.3. Elektronik Dergiler E-Dergi, tam metin grnt dosyalarn ieren makine ile okunabilir formda sonsuza kadar yaymlanmas amalanan kullanclara elektronik olarak dorudan iletiim alar zerinden ulatrlan elektronik kaynaktr (E-Journal serials acqistion glossary, 2005, s.17). 2.3.4. BltenlerHalka bilgi vermek zere belirli zamanlarda ya da zaman zaman karlan resmi duyurudur. Bir kuruluun almalarn ya da bilimsel aratrmalarnn zetini yaynlamak zere karlan sreli yayndr (Pskllolu, 1995, s.314). Baka bir tanm ise devlet rgtleri, kurulular ya da yetkili kiilerce herhangi bir durumla ilgili olarak sreli ya da sresiz yaymlanan duyurudur.2.3.5. Yllklar ve AlmanaklarYllk; ylda bir kez yaymlanan ister basl ister elektronik ortamdaki sreli yayndr (Reitz, 2004, s.7). Bir ylda ortaya kan o yln olaylarn anlatan dergilerdir.21Almanak; eitli konularda bilgiler veren bir tr yllktr dier bir deile takvime gre dzenlenmi zel bir alan veya bilgiler ieren yllk bir yayndr....2.4. Sreli Yaynlarn Ktphane inde rgtlenmeleriKtphanelerde yaplan ilerin rgtlenmesinde ounlukla basl ortam temel alan farkl yaklamlardan yararlanlr. Biime (forma) gre rgtlenme ile uygulamaya yansyan iki temel yaklamdr. leve gre rgtlenme adndan kolay anlalaca zere ktphanede yaplan ileve gre oluturulan bir rgtlenme modelidir. Bu modelde salama, kataloglama, danma, dn verme gibi blmler ya da alt birimlerden oluur. Biime gre rgtlenme ise materyal tr esas alnr ve ktphanenin rgt emasnda sreli yaynlar, resmi yaynlar, nadir eserler gibi blmler bulunur (Chiou-sen, 1995, s.20).2.4.1. Balca rgtlenme ModelleriSreli yaynlarn ktphanedeki rgtlenmesi ktphanenin bykl, yerletirme dzeni, ktphane yneticisinin sreli yaynlara bak as, personel, maliyet ve bir otomasyon sisteminin varl gibi deikenlere bal olarak belirlenir (Tuttle, 1996, s.35). 2.4.1.1. Merkezi rgtlenmeSreli yaynlarn ktphane iinde ayr bir blmde, ayr bir yerde bulunmasdr. Merkezi rgtlenmenin yararlarna inananlar temel olarak u gerelere sralamaktadr (A. g. e.a.y):..Sreli yaynlar karmak zelliklere ve deiken yapya sahiptirler. Bir sreklilik sz konusudur, dolaysyla monografilerden farkldr. Sreli yaynlarn bu deiken yaplarndan dolay ayr bir i ak gereklidir.Karmak zellikleri nedeniyle sreli yaynlarla ilgili i ve ilemlerin yapmak monografilere gre daha zordur. Monografilerle ilgilenen personel sreli yaynlarla uramay zor bulabilir; oysa sreli yayn personeli iin bu durum ilerinin doal parasdr. Ayrca sreli yayn ktphanecilerin i ortamnda edindikleri deneyim istisnai sorunlarn zmnde yardmc olur. Sreli yaynlara ilikin i ve ilemler birbirleriyle i ie gemi bir yap arz eder. Sreli yayn etkinliklerinin herhangi bir admndaki bir zayflk dier admda fazladan zaman emein harcanmasna yol aacaktr. Bu nedenle egdm ve verimlilii salamak zere sreli yaynlara ilikin tm etkinlikler bir blm iinde gerekletirilmelidir.Sreli yayn personeli merkezi rgtlenmede dem-i merkezi rgtlenmeye gre daha yksek bir moral ve verimlilikle alr.2.4.1.2. Adem-i merkezi (Merkezsiz rgtlenme)Sreli yaynlar, ktphanenin ayrm yapmadan var olan i akna dhil ettii rgtlenmedir. Yani ktphanede ayr bir sreli yayn birimi yoktur. dem-i merkezi rgtlenmesi gerektiini ne srenlerin gerekeleri unlardr (Chiou-sen, ss.22-24).Az sayda sreli yayn bal ve eleman olan kk lekli bir ktphanede ayr bir sreli yaynlar blm rgtlenmeye gerek grlmeyebilir.Merkezileme sreli yayn uzmanln abartmaktadr; oysa personel hem monografileri hem de sreli yaynlara ilikin grevleri baaryla ele alabilir.Ayr bir sreli yayn blm oluturmak sreli yayn ve monografi ktphanecileri arasnda olumsuz bir tavrn olumasna neden olabilir. Bu da ktphanenin ulamak istedii amaca zarar verebilir.Ayr bir sreli yayn blm bulunmadndan ynetici pozisyonunda tasarruf salanr.2.5. Sreli Yaynlar Deerlendirme ltleriSreli yaynlarn seiminde kullanlan ltlerin banda kullanc gereksinimleri gelir. Ktphanenin ve kullanclarn zelliklerine bal olarak ncelikleri farkllk gsteren deerlendirme ltleri unlardr (Black, 2006, ss.51-53 ).Abone says: Bir sreli yaynn tiraj seim iin lt olarak kullanlabilir. Ancak abone says fazla olan sreli yaynlarn nemli olduu, saylar snrl olanlarn ise nemsiz olduu yargs zellikle aratrma ktphaneleri iin yanltc olabilir.Alternatif format varl: Ktphaneler dergilerin yalnzca basl nshasna abone olabilecekleri gibi salt elektronik srmne eriim salayabilirler ya da hem basl hem elektronik olarak eriilebileni seebilir. Baka ktphanelerden elde edilebilirlik: Ktphanenin abone olmay dnd sreli yaynlara ayn ehirde baka bir ktphanenin abonelii varsa bu derginin ncelik sralamasnda daha gerilerde yer alaca salanr. Bu dergiye ynelik istekler ktphaneler aras dn verme/belge salama hizmeti araclyla abonelie gre ok daha az bir maliyetle kolayca alnr. Denge: Bu lt dergi abonelii konusunda konu alanlar arasnda bir dengenin gzetilmesi gerektiini ifade eder. Herhangi bir konu ya da alt konu alannda gereksinimlere ve eldeki bteye bal olarak birden fazla dergi abonelii yaplm olabilir. Bu nedenle seim karar verilmeden nce dergi abonelii olmayan konu alanlarnn var olup olmad belirlenmelidir. Dil: Halk ve okul ktphanelerinde dermenin ana dil olmas normaldir. Aratrma ktphanelerinde kullanclar iin yayn dilinden ok konusu nemlidir. ngilizcenin bilim alanndaki basknl Trkiyede zellikle niversite ktphanelerinde bu dildeki dermenin arlk kazanmasna yol amtr. Fiziksel zellikler: Sreli yayn bykl biimi kt kalitesi cildi tipografisi ve izimleri say ve kalitesi fiziksel zellikler kullanm etkileyebilmektedir. Hakemin varl: Bir derginin hakemli olmas dergiye gnderilen yazlarn bir tr kalite kontrolden getiini gsterir. Bu nedenle hakemli derginin bilimsel niteliini ortaya koyan nemli bir etkendir. Ve zellikle de akademik ktphaneler iin nemli bir lttr. Kullanc gereksinimleri: Derme kullanclar iin oluturulduuna gre seim karar verilirken kullanclarn gereksinimlerini gz nne almak kanlmazdr. Kullancnn gereksinimlerini belirlerken anket mlakat gibi veri toplama yntemlerinden yararlanlabilir. rnek nshann incelenmesi: rnek nshann incelenmesi karar vermeyi kolaylatrr. Baz yaynclar rnek nsha iin deme yaplmasn isterler. Bazlar istemez. Yayncsndan maliyet nedeniyle elde edemedii durumlarda ktphaneler aras dn alma yoluyla yaynn elde edilmesi yoluna gidilebilir (Chiou-sen, s.41). rnek nshann incelenmesi srasnda yaynn kapsam ierii format ve fiyat bir btn olarak deerlendirilecek bylece yaynn nitelii ve gereksinimleri karlayabilmesi konusunda bir fikir elde edilebilecektir (Spiller, 1991, s.132).2.5.1. Elektronik Sreli Yaynlarn Deerlendirme ltleriBasl sreli yaynlar iin geerli olan deerlendirme ltleri temel olarak elektronik sreli yaynlar iin de geerlidir; nk elektronik sreli yaynlar iin de seim karar verilirken niteliin, kullanc gereksinimlerinin ve maliyet-yarar ilikisinin gzetilmesi sz konusudur. Fakat elektronik ortamn beraberinde getirdii yeni sorun ve yaklamlar basllar iin geerli olan ltlerden farkl olanlarn da deerlendirilmesini gerektirir. Elektronik sreli yaynlarn seimine ynelik alt temel lt ne srlebilir (Curtis, 2005, ss.126-128). Bunlar:MaliyetNitelik (yaync ve yayn)Eriilebilirlik erik Gncellik ve kapsamlkLisans snrlamalar ve konsorsiyum seenekleri2.6.Sreli Yaynlarn SorunlarGnmzde sreli yaynlar ile ilgili gelimeler ve nitelik ykseltme abas olduka geni dzeyde olmaktadr. Byk bir rekabetin olduu bu alanda uluslar aras kalite ve standartlara uyma abas olduka nemlidir ancak bu standartlamada belli bir kalite dzeyine geldiimiz konusunda kesin bir cevap vermek mmkn deildir. Bu seviyeye gelmememizde ki temel sebepler u sorunlarla aklanabilir: Sre ve yayn aral sorunu: Yaynlanan sreli yayn kullancnn eriimine kadar geen sre dzensizlii nedeniyle oluan bir sorundur. Sreli yaynlarda belirlenen zaman aralndan farkl bir (erken veya ge) zamanda kmas sorunudur. Ekonomik sorunlar: Artan rekabet ve Pazar saysna kar sreli yaynlarn fiyatlandrma dzeyi tahmin edilenin aksine yksek artlara ve maliyet farkllklarna sebebiyet vermektedir. Sreli yaynlarn zel irketlerce paket halinde satlmas bu yaynlar temin etmede maliyet sorunlarn oluturmakta ve byk bteler gerektirmektedir. Yayn dili sorunu: Sreli yaynlarn ulusal dzeyde bir prestij kazanma amalarndan dolay yabanc dil olarak yaynlanma gereksinimlerini dourmutur. Bunun dnda nemli yazar ve aratrmaclarn makalelerini uluslar aras dzeyde yaynlama hedefleri ulusal ve yerel yaynlarda otoriter kaynaklarn az olmasna sebebiyet vermektedir. Bu da ngilizce ve dier yaygn diller dnda almalara ulamann mmkn olmamasn salamaktadr. Etik sorunu: zellikle hakemli dergi olgusunun gndeme gelmesinden sonra makale yazar iin zaman kstl daha da baskn hale gelmitir. Makalesinin yaynlanp yaynlanmayacandan emin olmayan yazar ayn makalenin versiyonlarn hazrlayarak farkl dergilere gndermektedir. Kimi aratrmaclarn ayn konuyu ele alan almalarn ok az deiikliklerle farkl yayn organlarnda yaymladklar bilinmektedir. Yayn listesi artrmak zere hazrlanan bilim dnyasna hibir katks bulunmayan, nicelii, niteliini aan ok sayda yaz zgemileri doldurmaktadr. ntihal yntemleri uluslar aras a ortamna uyum salamtr. ncelenen hakknda rapor yazlmas gereken yazlarn tamamnn veya bir blmnn inceleyenin eseri haline gelmesi rastlanmayan durumlardan deildir (Eker, 2005, s.174). Biimsel tutarszlklar ve format tasarm sorunu: sreli yaynlarda belirlenen ltlere uyulmamas sorunu standartlamay geciktirmektedir. Yayn bilgilerinin hangi leklere gre yazlmas ilgi, blmlerin nerelerde nasl bulundurulmas gibi sorunlar genel bir format tasarm ve biimsel kaidenin oturmamasndan kaynaklanmaktadr.2.7.niversite Ktphaneleriniversite ktphaneleri bal olduklar kurumlarn retim ve aratrma politikasna uygun olarak bilimsel yaynlar semek, toplamak, kataloglamak ve faydalanmaya sunmak grevini zerine almlardr (stn, 1997, s. 229). niversiteler bilimsel aratrma faaliyetlerinin yrtld ve bu aratrmalar yrten profesyonel kiilerin yetitii bir kurumdur. lkenin bilimsel retimleri bu kurumlar sayesinde olumaktadr. Dolaysyla bu kurumun bilgi altyapsn oluturan ktphanenin yeterli ve kullanlabilir olmas gerekmektedir. niversitenin yaynlar retme, aratrmalar sonucu elde edilen bilgiyi yorumlama, bu bilgiyi toplum katmanlarna duyurup yayma, rencilere mr boyu srecek yeni bilgi edinme ve aratrma yapma alkanl kazandrma gibi dier asl ilevlerini gerekletirebilmesi ise, yine iyi ynetilen gl bir ktphanenin varlna baldr (Alkan, 1997, s.235).niversitenin temel ilevi eitim ve aratrma faaliyetleri zerine olduu iin ktphaneden faydalanma bu faaliyetler ierisinde en ncelikli unsurdur. retim ve renimin ktphane ile gerekletirilebilir. Bilim reten merkez konumundaki niversiteler aratrma faaliyetlerinde kaynaklara ve dolaysyla kullancn bilgi gereksinimini karlamakla ykml olan ktphaneye ihtiya duyar. Ktphane bu balamda dnldnde yeni aratrmalara yol gsterici olmay salamakla birlikte, aratrlm ya da kefedilmi bilgiyi sunarak da zaman ve emek kaybn azaltan nemli bir merkezdir. Bylesine nemli bir merkez olan ktphanelerin kullanm ve kullandrlmalar olduka nem arz etmektedir. 2.8. Atatrk niversitesi Ktphanesinde Sreli Yaynlar

Sreli yaynlar cretli ve cretsiz olmak zere iki ekilde salanmaktadr. cretsiz yaynlar genellikle vakf, belediye ve belli irketlerin balad yaynlardr. Bu irketlerin vergi ykmllklerini hafifletmek iin devletin gerekli kanununda belirtildii zere ba yapma ile ktphaneye kaynak vererek bu ykmlklerin azaltlmas salanmaktadr. Bu ekilde sreli yayn ba gereklemektedir. Ktphane dermesinde bulunan cretli olarak yaynlanan sreli yaynlarn ounu (%70) yabanc yaynlar oluturmaktadr. Yabanc sreli yaynlarda yaynclara direk ulalamamakta ulalsa dahi gerekli teknik ve kiisel eksiklikler dolaysyla yeterli iletiim kurulamamaktadr. Bu nedenle bu sorunun zmnde arac firmalardan kaynak alm yaplarak sorumluluk arac firma zerine aktarlmakta ve bu ekilde riskler aza indirilme aamasnda nemli yol kat edilmektedir. Bu kaynaklarn gelmemesi durumunda gelmeyen saylar arac kurulua bildirilerek eksik saylar istenmekte ve gelmeme durumda gelmeyen say tutarnda para iadesi yaplma ilemiyle ktphane btesine zarar en aza indirilmeye allmaktadr. Bu kaynaklar genellikle niversitede ki akademisyenlerin ve aratrmaclarn nerileriyle alnd iin rencilerin bu kaynaklar kullanmada ki paynn azl nemsenmeyecek kadar fazladr. Yabanc dermenin fazla olmas ve niversitenin yetitirdii kitleye dorudan fayda salayamamas nemli bir eksik ve zlmesi zorunlu bir aamadr.Merkez ktphanesinde sreli yaynlarn salanmas veri tabanlarnn sunduklar dergi listelerinin niteliine gre belirlenmektedir. Listenin okluu deil nitelii ve zellii ncelikle ele alnmal ve alnmaktadr. Bunu Sreli yaynlar sorumlusu ve uzman bir ekip yapmaktadr. Uzman ekipte bilgi uzman kiilerin olmas ekibin gvenilirlii asndan referans salamasyla nem arz etmektedir. Ktphane ynetiminin belirledii ekipte alannda uzman bu kiinin olmamas veri taban seiminin ne denli salkl olduu sorusunu dourmaktadr. Ayrca bu yaynlarn seiminde her yl faklte bnyesinde retim elemanlarndan referans alnmakta ve bu dorultuda isteklerinin sreli yaynlar blm btesine uygunluu dhilinde temin edilmeye allmaktadr. Abonelikler genellikle bir yllk olarak yaplmakta ve satn alnma eklinde olmaktadr. Yani satn alnma ilemi ile abonelik bitse dahi ye olunan veri taban yllar arasndaki yaynlar ktphane dermesinde her zaman elektronik ortamda hizmet verebilmektedir. lerisi asndan niversite kaynanda daimi kalabilecek nitelie ulaan, derme zenginliini artran ve yaplmas gereken nemli bir unsurdur.

Atatrk niversitesi Merkez Ktphanesi Sreli Yaynlar Blm uan itibariyle lke niversite ktphaneleri arasnda dermesi olduka zengin ve faydal ktphaneler arasndadr. ada bir yaplanmada olmakta ve kullancya zengin bir olanak sunmaktadr. lkenin nemli bilim retim merkezlerinden olan ve bilimci yetitiren kurumlarndan olan Atatrk niversitesi Ktphanesinde says yok denecek kadar az ktphaneci olmas ve yeterli personelin olmay, bte azl ve en nemlisi mevcut alan yetersizlii kaynaklarn sergilenmesinde olumsuz bir etki yapmaktadr. Veri tabanlar bu soruna ne kadar olumlu bir yarar salam olsa dahi basl kaynaklardan vazgemek mmkn olamamakta ve renci potansiyeli olduka yksek olan kurumda bu kitleye kar yeterli lde ilgiye ynelik kaynaklarn olmamas byk eksiklii gstermektedir.lkenin sekin bilim merkezlerinden olan Atatrk niversitesi sreli yaynlar blmnn kullanlabilirlii ve yetersizlii olduka nem arz etmektedir. Gncel bilgi donanmna sahip olan bu blmn yeterlilii ve ynetimsel adan deeri ktphane politikas balamnda tekrar oluturulmal ve en aktif yntem belirlenmelidir.3. BLM : ARATIRMA BULGULARI VE DEERLENDRMEAratrmada niversite ktphanelerinde sreli yaynlarn renciler tarafndan kullanm incelenmektedir. Aratrma da Erzurum Atatrk niversitesi Merkez Ktphanesinden 100 kiilik rencilerden oluan kiiler katlmtr. Katlmclarn 17 soruluk ankete verdii yantlar tablolar halinde sunulmu ve kan sonular yorumlaryla yanstlmtr. Veri incelemelerinde sorularn katlmcya yneltilme amalar dorultusunda incelenmi ve aprazlama teknii ile bulgular yorumlanmtr. Veri analizleri iin SPSS 11.5 istatistik program kullanlmtr.Bu blmde istatistik programnda deerlendirilen veriler tablo halinde gsterilecek ve yorumlarda bulunulacaktr.rencinin cinsiyetiTotalBayBayanN%N%N%niversite ktphanesindeki sreli yaynlar kullanyor musunuz?Evet2424,099,03333,0Hayr3737,03030,06767,0Total6161,03939,0100100,0Tablo 1. Cinsiyete gre sreli yayn kullanm tablosu

Anket 61 bay, 39 bayan olmak zere toplam 100 kii zerinde gerekletirilmitir. Cinsiyet ile sreli yayn kullanm karlatrldnda, sreli yayn kullanm bayanlara gre erkeklerde daha fazladr. Kullanm erkeklerde 24 iken bayanlarda 9dur. Ayrca bu tabloda dikkat eken bir baka durum da sreli yaynlar kullanmayan kii saysnn fazlaldr. Anket yaplan kiilerin % 67si sreli yaynlar kullanmamaktadr.Bu veriler niversite ktphanelerinde sreli yaynlarn az kullanldn ortaya koymaktadr. Dier bir ifade ile sreli yaynlar ktphane dermesi iinde nemli bir ksm oluturmakta fakat bu yaynlar monografilere gre az rabet grmektedir.niversite ktphanesindeki sreli yaynlar kullanyor musunuz?TotalEvetHayrN%N%N%Eitim alanFen Bilimleri99,51616,82526,3Sosyal Bilimler1920,04042,15962,1Salk Bilimleri0,01010,51010,5Eitim Bilimleri11,10,011,1Total2930,56669,595100,0Tablo 2. Eitim alanlarna gre sreli yaynlarn kullanm tablosu

Kullanclarn eitim alanlarna gre sreli yaynlar kullanm karlatrldnda sonular ktphane kullanclarnn ounun sreli yaynlardan faydalanmamakta olduu grlmektedir. Anketin uyguland 100 kiiden fen bilimleri alanndaki 25 kullancnn 16s, sosyal bilimler alanndaki 59 kullancnn 40, salk bilimleri alanndaki 10 kullancnn tamam sreli yaynlar kullanmamaktadr.

Eitim alanTotalFen BilimleriSosyal BilimlerSalk BilimleriN%N%N%N%Aadakilerden hangisi sreli yaynlar kullanmama nedenleriniz arasndadr?Sreli Yaynlar Hakknda Bilgimin Olmamas69,11624,234,52537,9lgi Alanmdaki Koleksiyonun Olmamas11,569,134,51015,2Sreli Yayn Okuma htiyac Duymadm in23,01015,223,01421,2Mevcut Sreli Yayn Dermesinin Yetersiz Olmas23,011,50,034,5Dier57,6710,623,01421,2Total1624,24060,61015,266100,0Tablo 3. Sreli yaynlarn kullanlmama nedenlerinin eitim alanna gre dalm tablosu

Sreli yaynlarn kullanlmama nedeni ile eitim alan karlatrldnda elde edilen verilerde; fen bilimleri, sosyal bilimler ve salk bilimleri alanlarnda niversite ktphanesi kullanclarnn sreli yaynlar hakknda yeterli bilgiye sahip olmadklar grlmektedir. Verilerde dikkat eken bir dier sorun ise, sosyal bilimler alanndaki ktphane kullanclarnn sreli yayn okuma ihtiyac duymamasdr...Salk Bilimleri alanndan ankete katlan kullanclarn, ktphanedeki mevcut sreli yaynlarn yetersiz olduu konusunda bir seim yapmamalar onlarn ktphanedeki mevcut sreli yayn dermesinin yeterli olduunu dndklerini gstermektedir.niversite ktphanesindeki sreli yayn dermesinin yetersiz olduu konusundaki gr olduka az dr. Bunun sonucunda niversite ktphanesindeki sreli yayn dermesinin yeterli genelde yeterli dzeyde olduu sylenebilir.Hangi tr sreli yaynlar kullanyorsunuz?TotalAlmanaklarYllkAkademik DergilerBltenlerDierN%N%N%N%N%N%Eitim alanFen Bilimleri26,913,4413,813,413,4931,0Sosyal Bilimler0,013,41241,4413,826,91965,5Eitim Bilimleri0,00,013,40,00,013,4Total26,926,91758,6517,2310,329100,0Tablo 4. Eitim alanlarna gre kullanlan sreli yaynlarn trlerinin gsterimi

Eitim alanlarnn, kullanlan sreli yaynlarn trlerine gre bir karlatrma yaplmtr. Tablodaki verilere gre en ok kullanlan sreli yayn trn % 58,6lk oranla akademik dergiler iermektedir. Buna gre akademik dergiler fen bilimleri alannda % 13,8, sosyal bilimlerde % 41,4 ve eitim bilimlerinde de % 3,4 orannda kullanlmaktadr. Akademik dergilerden sonra en ok tercih edilen sreli yayn tr de % 17,2lik oranla bltenlerdir. En az kullanm ise % 6,9luk oranlarla almanak ve yllklarda grlmektedir.Tablodaki verilerden yola karak akademik dergilere daha fazla nem verildii anlalmaktadr.Hangi formatta sreli yaynlar kullanyorsunuz?TotalBaslElektronikHepsiN%N%N%N%Eitim alanFen Bilimleri413,813,4413,8931,0Sosyal Bilimler1034,5413,8517,21965,5Eitim Bilimleri0,00,013,413,4Total1448,3517,21034,529100,0Tablo 5. Eitim alannn sreli yaynlarn formatna gre dalm tablosu

Kullanclarn eitim alanlarna gre kullandklar sreli yaynlarn formatlar karlatrldnda her alan kullanclar da genellikle basl format tercih etmektedirler. Sreli yaynlarn basl formatndan fen bilimleri alannda 9 kullancdan 4, sosyal bilimler alannda 19 kullancdan 10 kii yararlanmaktadr...Elektronik formattaki sreli yaynlarn az kullanlmasnn sebebi, kullanclarn veritabanlar hakknda yeterli kullanm bilgisine sahip olmamas olabilir. Ayrca niversite ktphanelerindeki veritabanlarnn genelde yabanc kaynaklar iermesi de kullanclarn elektronik yaynlar tercih etmeme sebepleri arasnda olabilir.A.. Ktphanesinden sreli yayn kullanm sklnz nedir?TotalHer GnHaftada BirAyda BirDierN%N%N%N%N%Eitim alanFen Bilimleri13,4310,3310,326,9931,0Sosyal Bilimler0,01034,5724,126,91965,5Eitim Bilimleri0,013,40,00,013,4Total13,41448,31034,5413,829100,0Tablo 6. Eitim alanna gre sreli yaynlarn kullanm skl tablosuBu tabloda kullanclarn eitim alanlaryla Atatrk niversitesi ktphanesinden sreli yaynlar kullanm sklklar karlatrlmtr. Bu tabloda elde edilen bulgulara gre; sreli yaynlar her gn kullanan kii says olduka azdr (1 kii). Kullanclar, ktphanedeki sreli yaynlar genelde haftada bir kullanmaktadrlar (14 kii). Ayda bir kullananlarn says da haftada bir kullananlardan sonra ikinci srada gelmektedir (10 kii). Kullanclarn eitim alanlarna baktmzda sreli yaynlar kullananlar genelde sosyal bilimler alanndaki kullanclardr. Sosyal bilimler alannda 19, fen bilimleri alannda 9 ve eitim bilimleri alannda ise 1 kii Atatrk niversitesi ktphanesi sreli yaynlarn ska kullanmaktadr.Ktphanede eitim alannzla ilgili sreli yaynlar bulunmakta mdr?TotalEvet BulunmaktadrHayr BulunmamaktadrN%N%N%Eitim alanFen Bilimleri724,126,9931,0Sosyal Bilimler1551,7413,81965,5Eitim Bilimleri0,013,413,4Total2275,9724,129100,Tablo 7. Eitim alanna gre sreli yaynlarn ktphanede bulunabilirliinin gsterimi

Tablo 7de kullanclarn eitim alanlaryla bu alanlarla ilgili sreli yaynlarn Atatrk niversitesi ktphanesinde bulunabilirlii karlatrlmtr. Buna gre kullanclarn % 75,9u (22 kii) alanlaryla ilgili sreli yaynlarn bulunduunu belirtmilerdir. Yine kullanclarn % 24,1i de (7 kii) alanlaryla ilgili sreli yaynlarn bulunmadn belirtmilerdir. Veriler incelendiinde ankete katlanlardan fen bilimleri alanndaki 9 kullancnn 7si, sosyal bilimler alanndaki 19 kullancnn 15i alanlaryla ilgili sreli yaynlarn bulunduunu belirtmilerdir. Yine ankete katlanlardan eitim bilimleri alanndaki 1 kullanc ise alanyla ilgili sreli yaynlarn bulunmadna dikkat ekmitir.

niversite ktphanesindeki sreli yaynlar kullanyor musunuz?TotalEvetHayrN%N%N%Ailenizin okuma alkanl ne derecedir?yi1562,5937,524100,0Orta1124,43475,645100,0Az630,01470,020100,0Hi19,11090,911100,0Total3333,06767,0100100,0Tablo 8. Ailelerin okuma alkanlna gre sreli yayn kullanm tablosu

Tabloda niversite ktphanesinden yararlanan kullanclarn ailelerinin okuma alkanlyla rencilerin sreli yaynlar kullanma durumlar karlatrlmtr. Elde edilen bulgulara gre ailelerinde okuma alkanlnn iyi olan bireyler sreli yaynlar dierlerine gre daha fazla kullanmaktadrlar. Ailelerde okuma alkanl azaldka bireylerin sreli yaynlar kullanm da azalmaktadr.4.BLM: SONULAR VE NERLERAratrma da elde edilen veriler deerlendirilerek u sonulara ulalmtr:Sreli yaynlarn potansiyel kullanc kitlesinin az bir blm bu yaynlara ilgi gstermektedir.Sreli yaynlar kullanan kitlenin byk blmn sosyal bilimler alannda ki renciler oluturmaktadr.Kullanclarn eitim derecesi artka sreli yaynlarn kullanmnn azald grlmektedir.Sreli yaynlar kullanlmama nedeni olarak kullanclarn yeterli bilgiye sahip olmadklar belirlenmitir.Sreli yaynlar kullanan kitlenin daha ok akademik dergi trlerini kulland grlmektedir.Sreli yaynlar blmnn yeterli bteye sahip olmad grlmtr.Sreli yaynlar kullanan kitlenin basl format tercih ettii belirlenmitir.Yaplan gzlem sonucu sreli yaynlarn kullanlmama etkenleri ierisinde yabanc dil arlkl yaynlarn olmasdr.Sreli yaynlar kullanan kitlenin bu yaynlara eriiminin kolay olduu belirlenmitir.Kullanclarn ailelerinin okuma alkanlnn durumu sreli yaynlar kullanmn ayn dorultuda etkilemektedir.

4.1.Sonu4.2.nerilerSreli yaynlarn renciler tarafndan kullanmna ilikin literatre dayal yaplan aklamalar ve aratrmada elde edilen sonular dorultusunda Atatrk niversitesi Merkez Ktphanesinde sreli yaynlarn kullanm gelitirilecek genel anlamda aadaki nerilerin yaplmas mmkndr:Elektronik sreli yaynlarn kullanm basllara gre az olmasndan dolay elektronik sreli yaynlarn kullanmna ynelik tevik edici faaliyetler yaplmaldr.Kullanclarn sreli yaynlar blm hakknda bilinlendirilmesine ynelik(konferanslar, seminerler, brorler, online sunumlar gibi) faaliyetler dzenlenmelidir.Sreli yaynlar blmnn bina ierisinde yeterli alann salanmas gerekmektedir.Sreli yaynlar blmne salanan yeni kaynaklarn kullanclara etkin biimde duyurulmas salanmaldr.Ktphane kapsamnda oryantasyon programlaryla sreli yaynlar blmnn tanma ve tantma faaliyetleri yrtlmelidir.Kullanclarn ilgi alanlarna ynelik gncel ve tiraj yksek sreli yayn kaynaklarnn salanmas gerekmektedir.Ktphane ve Dokmantasyon Daire Bakanlnn sreli yaynlar blmne gerekli maddi kayna salamaldr.Trke dil destekli yaynlarn almlarnn arttrlmas gerekmektedir.

KAYNAKA Alkan, N. (1997). niversite ktphaneleri ve ulusal bilgi politikas. Trk Ktphanecilii. 11(3). 233- 252.Alpay, M. (1973). Ktphanecilik terimleri. stanbul: stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi.

Aziz, A. (2008). Sosyal bilimlerde aratrma yntemleri ve teknikleri.(4.bs.). Ankara: Nobel Yayn Datm

Black, S. (2006). Serials in libraries. Wespart: Libraries Sunlimited.

Chiou-sen, D. C. (1995). Serials Management: A Practical Guide . Chicago: ALA.

Curtis, D. (2005). E-Journals: A How-To-Do-It Manuel for Building, Managing and Supporting Electring Journal Colections. New York: Neal-Schuman.

Dintrone, C. (1988). Scholarly Journals.

Eker, S. (2005). Sosyal bilimlerde sreli yaynlarn nitelik ve nicelik asndan deerlendirilmesi. O. Horata (Yay. Haz.). Sosyal bilimlerde sreli yaynlar ve bilgi teknolojileri sempozyumu iinde (ss. 171-180). Ankara: Yeni Avrasya Yaynlar.Gorman, M. ve Winkler, F. W. (1978)., Anglo-American Cataloging Rules. Prepared under the American Library Association, the British Library, the Canadian Committe on Cataguing, the Library Association and the Library of Congress; 2nd. ed. Chicago: American Library Association.

Kirchner, J. (1953). Bibliothekswissenscaft Buch- und Bibliothekswesen. Heildelberg: Carl Winter-Universitats Verlag.

Pskllolu, A. (1995). Trke Szlk. stanbul: Yap Kredi Yaynlar.

Reitz, J. M. (2004). ODLIS-Online Directory for Library and Information Science. Libraries Unlimited.

stn A. (1977). niversite ktphaneleri. Trk Ktphaneciler Dernei Blteni. 25(4). 229-235.

Spiller, D. (1991). Book Selection: Principles and Practice. 5th ed. Worcester: Library Association Publishing Lt.Tuttle, M. (1996). Managing Serials. Greenvich, Conn.: JAI.Young, H. (1983). Ala Glossory of Library and Information Science. Chicago: American Library Association. (2005). Serials Acquisition Glossary, 3rd. edition. Chicago: Association for Library Collections and Technical Services.