Upload
truongquynh
View
232
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
TURYSTYKA A ŚRODOWISKO
NATURALNE
Wykłady - 10 h
Ćwiczenia - 10 h
Projekt - 24 h
AFD
Stacjonarne
Literatura
1. Bohdanowicz P., Turystyka a świadomość
ekologiczna, Wydawnictwo Adam Marszałek,
Toruń 2006.
2. Alejziak W., Turystyka w obliczu wyzwań
XXI wieku. Wydanie drugie, Albis, Kraków
2000.
3. Zaręba D., Ekoturystyka, Wyd. PWN,
Warszawa 2010.
4. Kozłowski S., Ekorozwój: wyzwanie XXI wieku.
PWN, Warszawa 2002.
5. Bohdanowicz P., Turystyka a świadomość
ekologiczna, Wydawnictwo Adam Marszałek,
Toruń 2006.
6. Gaworecki W. W., Turystyka, Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007.
7. Kurek W., (red.) Turystyka, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Literatura uzupełniająca
8. Staniewska-Zątek W., Turystyka a przyroda
i jej ochrona, Bogucki Wydawnictwo
Naukowe, Poznań 2007.
9. Wnuk Z., Ziaja M. (red.), Turystyka
w parkach krajobrazowych, Uniwersytet
Rzeszowski, Rzeszów 2009.
10. Ekologia i ochrona środowiska a wybrane
aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego.
(red.) J. Krupa, J. Strojny, W. Tabasz,
Wyd. Mitel, Rzeszów 2005.
11. „Innowacje ekologiczne w rozwoju społeczno-
gospodarczym” (red.) L. Woźniak, J. Krupa,
J. Grzesik, Wyd. WSIiZ, Rzeszów 2006.
12. Turystka wiejska, ochrona środowiska
i dziedzictwo kulturowe Pogórza Dynowskiego,
(red.) J. Krupa i T. Soliński, Wyd. Związek
Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego,
Dynów 2011.
13. Ochrona środowiska w aspekcie zrównoważonego
rozwoju społeczno-gospodarczego Pogórza
Dynowskiego, (red.) J. Krupa i T. Soliński, Wyd.
Związek Gmin Turystycznych Pogórza
Dynowskiego, Dynów 2012.
14. Ochrona środowiska, krajobraz przyrodniczy
i kulturowy Pogórza Dynowskiego a rozwój
turystyki, (red.) J. Krupa, Wyd. Związek
Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego,
Dynów 2013.
15. Zrównoważona turystyka szansą ochrony
środowiska naturalnego, dziedzictwa
kulturowego i rozwoju gospodarczego gmin
Pogórza Dynowskiego, (red.) J. Krupy, Wyd.
Związek Gmin Turystycznych Pogórza
Dynowskiego, Dynów 2014.
16. Krupa J., Hałys J. 2011. Problematyka ochrony
środowiska w aspekcie rozwoju turystyki wiejskiej,
[w:] J. Krupa i T. Soliński (red.), Turystyka wiejska,
ochrona środowiska i dziedzictwo kulturowe
Pogórza Dynowskiego, Wyd. Związek Gmin
Turystycznych Pogórza Dynowskiego, s. 107-129.
18. Krupa J., Dec B. 2012. Proekologiczne działania
w usługach turystycznych, [w:] Ochrona środowiska
w aspekcie zrównoważonego rozwoju społeczno-
gospodarczego Pogórza Dynowskiego, (red.)
J. Krupa, T. Soliński, Wyd. Związek Gmin
Turystycznych Pogórza Dynowskiego, Dynów, s. 15-33.
19. Krupa J., Dec B. 2012. Ochrona przyrody
w Bieszczadzkim Parku Narodowym, a rozwój
turystyki, [w:] Problemy ochrony przyrody,
korzystania ze środowiska i promocji walorów
turystycznych południowo-wschodniej Polski,
wschodniej Słowacji i zachodniej Ukrainy,
(red.) J. R. Rak, Wydawnictwo Muzeum
Regionalnego im. Adama Fastnachta
w Brzozowie, Brzozów, s. 35-58.
„MYŚL I DZIAŁAJ
EKOLOGICZNIE”
dla dobra środowiska
i jakości życia
Pojęcie turystyki
Turystyka – jest to ogół wszystkich czynności
osób, które podróżują i przebywają w celach
wypoczynkowych, służbowych lub innych
nie dłużej niż rok bez przerwy, poza swoim
codziennym otoczeniem oraz
mają styczność ze środowiskiem odwiedzanym
(przyrodniczym, kulturowym, bądź społecznym).
Istota turystyki
Turystyka jest rodzajem podróży.
Nie każda jednak podróż jest
turystyką.
Definicja wyłącza podróże w celach
dojazdu do pracy i czysto lokalne,
np. do szkół czy sklepów.
Wyróżnia się trzy kategorie turystyki:
turystykę wewnątrzkrajową – obejmującą
turystykę krajową i przyjazdową;
turystykę narodową – obejmującą turystykę
krajową i wyjazdową (emigracja);
turystykę międzynarodową – obejmującą
turystykę przyjazdową i wyjazdową.
Formy i kategorie turystyki
Turystyka narodowa zwana również turystyką
etniczną jest ściśle związana z pojęciem
diaspora i skupisk etnicznych.
Możemy poznać elementy i zjawiska
kulturowe innych grup etnicznych, ich literaturę,
dzieła sztuki, talenty artystyczne i obyczaje.
Rodzaje turystyki o dużym potencjale
rozwojowym
Turystyka przyrodnicza (głównie na obszarach
chronionych);
Turystyka piesza (łączy w sobie turystykę
przyrodniczą, kulturową i agroturystykę);
Turystyka rowerowa (ścieżki rowerowe);
Turystyka wodna (żeglarstwo, kajakarstwo);
Turystyka konna (obszary leśne i łąki);
Turystyka wiejska (i agroturystyka);
Ekoturystyka (i turystyka ekologiczna);
Turystyka zdrowotna (i uzdrowiskowa);
Turystyka biznesowa;
Turystyka szkoleniowa (kongresowa,
konferencyjna);
Turystyka morska (wycieczki morskie);
Turystyka narodowa (etniczna);
Turystyka polonijna (powrót do ojczyzny);
Turystyka socjalna (urlopowa);
Turystyka pielgrzymkowa (i religijna);
Turystyka kulturowa (i kulturalna).
Każda forma turystyki ingeruje w środowisko
przyrodnicze i zagraża jego jakości
EKOTURYSTYKA to ruch turystyczny, którego
głównym celem jest zachowanie trwałego,
zrównoważonego rozwoju, zasobów i walorów
turystycznych poprzez:
integrację działalności turystycznej z celami
ochrony przyrody oraz życiem społeczno-
gospodarczym, kształtowanie nowych postaw
i zachowań turystów oraz organizatorów ruchu
turystycznego.
TURYSTYKA EKOLOGICZNA – forma
ruchu turystycznego, minimalizująca
negatywny wpływ turystyki na stan
środowiska przyrodniczego (miejsca
recepcji turystycznej), bez względu na
motywy podjęcia podróży:
- wypoczynek, leczenie, sport, rozrywka,
- odwiedziny krewnych, t. krajoznawcza,
- t. kulturowa, oświatowa, religijna itp…
Przestrzeń turystyczna
to przestrzeń geograficzna (fizyczno-
geograficzna), obejmuje powierzchnię ziemi
zróżnicowaną jakościowo pod względem
fizycznym, biologicznym i geochemicznym.
Przestrzeń geograficzna jest wyznaczana
przez środowisko geograficzne, rozumiane jako
ogół elementów przyrodniczych, wśród których
żyje i funkcjonuje człowiek.
Przestrzeń turystyczna
Walory turystyczne
1. to elementy środowiska przyrodniczego lub
kulturowego, które stanowią lub mogą stanowić
cel ruchu turystycznego.
Jest to zarówno główny cel (motyw), jak i cel
poboczny, uwzględniany z okazji przyjazdu, bądź
pobytu w danym regionie czy miejscowości
(turystyka zdrowotna, biznesowa, pielgrzymkowa).
Walory turystyczne
2. to zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów poza przyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty.
Jest to suma składników, stworzonych przez
naturę (walory przyrodnicze),
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność (walory kulturowe).
Walory turystyczne można również
podzielić ze względu na punkt położenia:
punktowe (np. dany obiekt, miasto);
powierzchniowe (np. obszar parków
narodowych);
liniowe (np. trasa szlaków
turystycznych).
Wyróżniamy walory:
wypoczynkowe (tereny o atrakcyjnym
środowisku przyrodniczym, urozmaiconym
ukształtowaniu powierzchni);
osobliwości przyrodnicze oraz elementy
kultury materialnej i duchowej;
specjalistyczne - obszary umożliwiające
uprawianie wędkarstwa, myślistwa,
jeździectwa, kajakarstwa.
Walory krajoznawcze dzielą się na:
1. WALORY PRZYRODNICZE:
- naturalne, powstałe bez udziału człowieka (żywe
i martwe – skałki, wąwozy, jaskinie, wodospady);
- powstałe przy udziale człowieka (muzea, ogrody);
- mała ingerencja człowieka (parki, punkty widok.).
2. WALORY KULTUROWE (antropogeniczne):
np. muzea i rezerwaty archeologiczne, zabytki
architektury i budownictwa, imprezy kulturowe,
miejsca pielgrzymkowe.
WALORY PRZYRODNICZE:
Środowisko przyrodnicze (środowisko
naturalne) obejmuje następujące elementy:
Budowa geologiczna;
Rzeźba terenu;
Klimat;
Stosunki wodne;
Gleba;
Organizmy żywe.
Środowisko przyrodnicze
Jedną z zasadniczych właściwości
środowiska przyrodniczego jest
równowaga naturalna, która zachodzi,
gdy odpływ i dopływ energii i materii
w przyrodzie są zrównoważone.
Środowisko przyrodnicze znajduje się
w ciągłej interakcji z człowiekiem.
Granice odporności środowiska na
działalność turystyczną
Naturalne („zdrowe”) środowisko przyrodnicze
charakteryzują dwie podstawowe właściwości:
- bioróżnorodność i
- zdolność do zachowania równowagi ekologicznej.
W turystyce granice odporności środowiska
przyrodniczego i kulturowego oraz infrastruktury
na obciążenia inwestycyjne i eksploatację obiektów
określa się 2 wskaźnikami: chłonności naturalnej
i pojemności turystycznej.
Chłonność naturalna
odnosi się do środowiska przyrodniczego
i oznacza maksymalną liczbę turystów, która
może swobodnie penetrować dany obszar,
bez obawy powstania w nim ujemnych
zmian ekologicznych - wyrażona wskaźnikiem
dopuszczalnego obciążenia na jednostkę
powierzchni, przy zachowaniu komfortu
wypoczynku turyście i nie powoduje
degradacji środowiska.
określanie tego wskaźnika wiąże się
w szczególności z badaniem roślinności,
która stanowi najważniejszy element
środowiska rekreacyjnego i wyznacznik
atrakcyjności turystycznej danego obszaru.
Chłonność naturalna
Pojemność turystyczna
dotyczy bezpośrednio infrastruktury
turystycznej i paraturystycznej, obiektów
muzealnych i zabytków, regionów recepcji
turystycznej.
Oznacza maksymalną liczbę turystów,
jaka w tym samym czasie może korzystać
z infrastruktury turystycznej, komunalnej
regionu nie powodując obniżenia się jakości
usług i zakresu produktów turystycznych.
Pojemność turystyczna określa granice
odporności środowiska przyrodniczego,
regionu recepcji oraz infrastruktury na
działalność turystyczną w zakresie:
- ekologicznej pojemności turystycznej
(ekosystem, krajobraz, które mogą jeszcze tolerować
skutki rozwoju turystyki);
- kulturowej i społecznej pojemności turystycznej
(szkodliwy wpływ na społeczność lokalną);
- psychologicznej pojemności turystycznej
(wartości estetyczne i rekreacyjne zostają zniszczone).
Ochrona środowiska
definiowana jest jako zespół działań
prawnych, organizacyjnych i technicznych
mających na celu kontrolę i poprawę warunków
życia ludzi (zachowanie czystości powietrza
i wód, ochronę powierzchni ziemi i jej zasobów
surowcowych, zagospodarowanie odpadów,
oczyszczanie ścieków, itp.) oraz ochrona dóbr
antropogenicznych (infrastruktury socjalnej,
przemysłowej, komunikacyjnej, kulturowej itp.).
Ochrona elementów antropogenicznych
środowiska
„Nie wystarczy tylko coś chronić,
trzeba to użytkować,
bo inaczej ulegnie zniszczeniu”
http://www.wss.edu.pl http://itvleszno.pl/ochrona-posiadanych-dobr-materialnych
Ochrona przyrody
definiowana jest jako działalność
zmierzająca do zachowania i restytuowania
zasobów przyrody żywej i nieożywionej.
E U F U N K C J E (pozytywne skutki turystyki):
Funkcje:
wypoczynkowa i zdrowotna,
wychowawcza i kształceniowa,
miastotwórcza i ekonomiczna,
etniczna i polityczna,
kształtowania świadomości ekologicznej,
edukacji kulturowej.
1. ZDROWOTNA
lecznicza,
rehabilitacyjna,
profilaktyczna (wczasy zdrowotne,
uzdrowiskowe, geriatryczne).
Turystyka może wpływać na ogólny rozwój
sprawności i wydolności fizycznej organizmu
(następuje regeneracja sił fizycznych, ale również
oddziałuje ona na siły psychiczne).
przeciwdziała procesom starzenia się organizmu,
poprzez kontakt z naturalnym środowiskiem
przyrodniczym następuje pozytywne
oddziaływanie na organizm ludzki różnorodnych
bodźców fizycznych, takich jak: słońce, las,
śnieg, morze, jezioro.
ZDROWOTNA
2. WYPOCZYNKOWA
rekreacyjna i
usportowiona.
Na walory wypoczynkowe składa się zespół
cech niezbędnych, jak: czyste powietrze, cisza,
niski stopień urbanizacji, walory estetyczne
krajobrazu oraz brak
przeciwwskazań klimatycznych.
Cechy korzystne wypoczynku to: walory
lecznicze, korzystne warunki bioklimatyczne,
szczególne walory widokowe krajobrazu oraz
warunki do uprawiania czynnego wypoczynku,
które podnoszą wartości wypoczynkowe
terenu.
WYPOCZYNKOWA
3. KSZTAŁCENIOWA
edukacyjna i
poznawcza.
W miejscu tymczasowego pobytu poznajemy
zabytki, dzieła sztuki, instytucje kulturalne,
obszary pamięci narodowej,
kulturę ludową kształtując
tym samym odpowiedni
stosunek do dóbr
kulturalnych i sztuki.
4. WYCHOWAWCZA
kształtowanie osobowości człowieka oraz
przygotowanie go do życia w społeczeństwie.
Turystyka skłania do samodzielnego zdobywania
wiedzy oraz wdraża do racjonalnego
spożytkowania czasu wolnego.
Kształtuje postawy międzyludzkie,
postawy społeczne.
5. POZNAWCZA
kształcąca.
Turystyka daje możliwości do zdobycia
umiejętności potrzebnych do rozwoju
określonych uzdolnień lub zainteresowań czy
nawet ogólnej sprawności umysłowej.
Kształtowanie umiejętności obserwacji,
aktywnego, świadomego zdobywania wiedzy
czy naukowego poglądu na świat.
6. KSZTAŁTOWANIA
ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ
polega ona na kontakcie ze środowiskiem
przyrodniczym.
Obowiązują dwie zasady: etyczna i operacyjna.
Etyczne: świat posiada ograniczone zasoby,
które muszą służyć wszystkim, a sposób życia
musi być dopasowany do środowiska.
Operacyjne: wielokrotne wykorzystanie tych
samych zasobów (recycling), zwiększanie
wykorzystywania zasobów odnawialnych.
7. SPOŁECZNA
potrzeba przebywania w grupach społecznych,
przekaz kultury, element przemian kulturowych,
element niszczenia kultury, niszczy tradycję
miejscową.
8. Ekonomiczna
obecność we wszystkich sferach gospodarowania:
produkcji dóbr i usług, podziału, wymiany i
konsumpcji.
Turystyka krajowa stanowi przede wszystkim ważny
czynnik społeczno-gospodarczego rozwoju obszarów
recepcji turystycznej. Jest też narzędziem do zmian
w przestrzennej strukturze podziału dochodu
narodowego.
Turystyka zagraniczna jest elementem handlu
zagranicznego.
9. Etniczna
funkcja wyrażająca tendencję do szukania
przez turystów swoich korzeni. U podstaw
leżą liczne związki krajów emisji i krajów
przyjmujących turystów w płaszczyźnie
historyczno-kulturowej, a także wspólne
dziedzictwo historyczne i kulturowe.
turystyka sentymentalna – powrót do korzeni.
10. Polityczna
na skutek migracji międzynarodowych państwa
są automatycznie włączane w sferę polityczną.
W turystyce międzynarodowej może stanowić
instrument osiągania innych celów politycznych,
m.in. poszerzania międzynarodowych stosunków
z innymi krajami, budowania wizerunku swojego
kraju za granicą, aktywizacji turystyki etnicznej.
Polityczne aspekty turystyki pogłębiają się wraz
z postępami procesów integracyjnych, jakie
obserwuje się w Europie.
11. Miastotwórcza
oddziaływanie turystyki na proces urbanizacji
(rozwój ośrodków miejskich).
W roli miastotwórczej występuje głównie na
obszarach wyposażonych w walory turystyczne,
stanowiące przyrodniczo-kulturowe podstawy
rozwoju turystyki, czyli
ruchu turystycznego
i gospodarki turystycznej.
Inne pozytywne skutki turystyki:
Zapewnienie harmonii ekosystemów
przyrodniczych i odrębności kulturowej lokalnych
społeczności, ochrona tradycji i zwyczajów,
kreowanie wrażliwości na sprawy przyrody;
Źródło środków finansowych przeznaczonych na
ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego
(pobieranie opłat za wstępy do parków, sprzedaż
pamiątek, przewodników, fundusze
przekazywane przez biura podróży itp.);
Źródło korzyści ekonomiczno- społecznych ludności
miejscowej,
Zwiększenie świadomości ekologicznej wśród
turystów, zwiększanie poparcia społecznego dla
terenów chronionych, angażowanie turystów w
działanie na rzecz ochrony środowiska, wspieranie
programów ochronnych, wydawanie broszur
informacyjno-edukacyjnych;
Ustalenie granic zagospodarowania obszarów
„dzikich”, wyznaczanie szlaków do poruszania się,
wprowadzanie technologii proekologicznych,
określanie dopuszczalnych emisji zanieczyszczeń
wody, powietrza;
Tworzenie rezerwatów, parków narodowych.
D Y S F U N K C J E
(negatywne skutki turystyki):
Turystyka przynosi nie tylko pozytywne, ale
także ujemne skutki dla obszarów recepcyjnych
(krajów, regionów i innych obszarów
odwiedzanych przez turystów).
ŚRODOWISKO SPOŁECZNO-
KULTUROWE
Może nastąpić przejęcie obyczajów, zachowań od
przyjezdnych, co spowoduje zanik tradycyjnych
wartości. Dewastacja obiektów zabytkowych,
zbiorów muzealnych.
Pogorszenie jakości życia lokalnych mieszkańców
i wzrost zjawisk patologicznych (utrudnienia
komunikacyjne, brud, hałas, zanieczyszczenia
środowiska, transfer groźnych chorób oraz wzrost
przestępczości).
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
Rozwój turystyki prowadzi do zmian środowiska
naturalnego. Powstają hotele, drogi, tereny
sportowe. Infrastruktura zajmuje ogromne obszary.
Następuje karczowanie lasów, biwakowanie
w miejscach niedozwolonych oraz płoszenie
miejscowej zwierzyny.
Powstają różnego rodzaju szkody takie, jak:
zubożenie krajobrazu, zanieczyszczenia powietrza
i wód, niszczenie roślinności, degradacja gleb
(erozja, osuwanie się zboczy).
SFERA GOSPODARCZA
Wiąże się ona z uzależnieniem państw
przyjmujących od państw wysyłających
turystów.
Znaczna część hoteli należy do organizacji
ponadpaństwowych.
Negatywnymi skutkami są również wyższe
ceny dóbr i usług, które obniżają standard życia
miejscowej ludności.
Dysfunkcje:
zakłócenie harmonii, dewastacja krajobrazu
związana jest z „dziką zabudową”,
niezgodnością z planowym zagospodarowaniem
przestrzennym, nadmierna urbanizacja;
brak troski o ochronę naturalnego środowiska
człowieka, segregacji odpadów, oczyszczania
ścieków;
szkody spowodowane przez budowę tras
narciarskich, wyciągów, skoczni itp.;
nadmierne zaludnienie miejscowości
wypoczynkowych – turystycznych (przekraczanie
pojemności turystycznej);
zwiększenie zagrożenia dla turystów i dla
ludności miejscowej, np. narasta zjawisko
patologii, kradzieży, rozboje i handel
narkotykami, pijaństwo, prostytucja;
zagrożenie zdrowia, a nawet życia turystów
(zwłaszcza w turystyce międzynarodowej, np.
niebezpieczeństwo zachorowań na choroby:
malaria, tyfus, czarna ospa, cholera oraz zatrucie
pokarmowe salmonellą i włośnicą);
zaśmiecanie plaż, ulic, parkingów,
zbiorników wody;
hałas jest wynikiem dużego natężenia
ruchu turystycznego, ale również wiąże się
z używaniem hałaśliwego sprzętu np.
motorówek;
turyści zmotoryzowani stają się plagą –
wzrasta liczba wypadków drogowych, coraz
większe jest przeciążenie dróg (szczególnie
w szczytach sezonu).
szkody w stosunkach międzyludzkich,
dotyczy to szczególnie relacji: turyści – stali
mieszkańcy.
Złe zachowanie turystów za granicą wywołuje
niekorzystne opinie o ich kraju, chociaż
stanowią oni znikomą cząstkę swego
społeczeństwa. Turyści z bogatych krajów
demonstrują zachowania i postawy, które
u miejscowej ludności mogą wywołać uczucie
rezygnacji lub agresywnego niezadowolenia.
Inne negatywne skutki:
(podsumowanie)
Zabór ziemi i wody;
Ubożenie krajobrazu (np. Podtatrze);
Zanieczyszczenie powietrza;
Zanieczyszczenie wody (eutrofizacja);
Degradacja gleb;
Niszczenie roślinności;
Szkody w świecie zwierząt (wyparcie
gatunków rodzimych, płoszenie zwierząt).
Skala przeobrażenia przez turystykę
środowiska przyrodniczego zależy głównie od:
poziomu rozwoju zagospodarowania
turystycznego;
natężenia oraz charakteru form ruchu
turystycznego;
kierunków rozwoju infrastruktury turystycznej;
zarządzania oraz organizacji ruchu turystycznego;
odporności środowiska przyrodniczego na presję
ze strony działalności ludzkiej;
świadomości ekologicznej usługodawców,
turystów, organizatorów turystyki, mieszkańców.
Przyroda ma w sobie harmonię, niezwykłe
piękno, moc i tajemniczość.
Może pomóc człowiekowi, niekiedy bardziej
niż ktoś bliski. Bardzo często uczy szacunku
i pokory, jakże potrzebnej tak pewnemu siebie
człowiekowi, w tak bardzo skomercjalizowanych
czasach.
Należy pamiętać, że przyroda bez człowieka jest
w stanie sobie poradzić, natomiast człowiek bez
różnorodnej dzikiej przyrody może nie przetrwać.
Pozytywne i negatywne skutki rozwoju turystyki
były istotnymi przesłankami powstania koncepcji
turystyki zrównoważonej.
Zrównoważony rozwój turystyki określa się jako
rozwój, pozwalający na zrealizowanie potrzeb
współczesnych turystów oraz regionów
turystycznych, który równocześnie chroni
i wzmacnia możliwości przyszłych organizatorów
oraz konsumentów na rynku turystycznym
w aspekcie ekologicznym, ekonomicznym,
społecznym i kulturowym.
ORGANIZACJA OCHRONY ŚRODOWISKA
Minister Środowiska, jest głównym
organem rządowym (administracji publicznej)
odpowiedzialnym za gospodarowanie
środowiskiem.
Do kompetencji Ministra Środowiska
należą w szczególności:
ochrona środowiska oraz zapobieganie
i ograniczanie zanieczyszczeń,
ORGANIZACJA OCHRONY ŚRODOWISKA
ochrona przyrody,
gospodarka wodna i ochrona
przeciwpowodziowa,
ochrona lasów i gospodarka leśna,
gospodarowanie zasobami mineralnymi,
w tym przyznawanie koncesji na prace
badawcze i wydobywanie kopalin.
Ochrona środowiska
sprowadza się do:
zachowania;
ochrony i
poprawy jakości środowiska
dla obecnego i przyszłych
pokoleń.
W ustawie Prawo ochrony
środowiska z dnia 27 kwietnia
2001 roku zapisano definicję
zrównoważonego rozwoju.
Ustawa określa:
zasady ochrony środowiska,
warunki korzystania ze środowiska,
obowiązki administracji związane
z ochroną środowiska.
http://ecoportal.com.pl/prawo/ustawy-akty-rozporzadzenia
Zgodnie z art. 3 pkt 13 ustawy ochrona
polega, przede wszystkim na:
racjonalnym kształtowaniu środowiska
i gospodarowaniu jego zasobami zgodnie
z zasadą zrównoważonego rozwoju;
przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom;
przywracaniu elementów przyrodniczych
do stanu właściwego.
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ - to rozwój
społeczno-gospodarczy, w którym następuje
proces integrowania działań politycznych,
gospodarczych i społecznych, z zachowaniem
równowagi przyrodniczej oraz trwałości
podstawowych procesów przyrodniczych,
w celu zagwarantowania możliwości
zaspokajania podstawowych potrzeb
poszczególnych społeczności lub obywateli
zarówno współczesnego pokolenia,
jak i przyszłych pokoleń.
111 222
333
4
4. Ekorozwój
Eco-development
11 2
33
1. Sfera społeczna
Social sphere
2. Sfera gospodarcza
Economic sphere
3. Sfera środowiskowa
Environment sphere
Główne zasady rozwoju
zrównoważonego
1. Stała ochrona środowiska przyrodniczego
w różnorodności flory i fauny;
2. Zachowanie równowagi ekosystemów, jaką
jest homeostaza, w samoodtwarzaniu się
zasobów odnawialnych;
3. Efektywne użytkowanie zasobów
nieodnawialnych i dążenie do ich
zastępowania zasobami odnawialnymi;
4. Eliminowanie w działalności gospodarczej
substancji niebezpiecznych i toksycznych;
5. Przy wprowadzaniu limitów w korzystaniu
ze środowiska, zapewnienie podmiotom
gospodarczym możliwości uczestniczenia
w uczciwej konkurencji na rynku produktów;
6. Uspołecznienie procesów podejmowania
decyzji dotyczących, zwłaszcza lokalnego
środowiska zgodnie z Ustawą o dostępie do
informacji o środowisku.
Główne zasady rozwoju zrównoważonego
7. Zapewnienie społeczeństwu poczucia
bezpieczeństwa ekologicznego w zachowaniu
zdrowia fizycznego, psychicznego,
społecznego i tworzeniu warunków do
kultywowania oraz rozwoju więzi rodzinnych
i lokalnych.
Główne zasady rozwoju zrównoważonego
https://www.google.pl/search?q=zasady+rozwoju
http://www.bantex.com.pl/hamelinpl/index.php/wartoscihamelin.html
Zrównoważony rozwój to rozwój, który zaspokaja potrzeby
teraźniejszości bez narażania na szwank zdolności przyszłych
pokoleń do zaspokajania własnych potrzeb.
Zadania dla Polski
w dziedzinie ochrony środowiska
Obowiązek zwiększenia produkcji
energii ze źródeł odnawialnych (z 7% obecnie
do 20% w 2020 r.);
Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
o połowę ich obecnej emisji.
Ograniczenie zużycia energii (i surowców).
Tradycyjne surowce energetyczne
Twierdzi się, że światowe zasoby paliw
kopalnych są na wyczerpaniu. Przy założeniu
utrzymania dotychczasowego wydobycia
wskaźnik wystarczalności zasobów
(International Energy Outlook 2002) wynosi:
dla ropy 30 lat, gazu ziemnego 60 lat, węgla
kamiennego 220 lat, zaś paliw
rozszczepialnych (uran) 210 lat.
Zasoby surowcowe
1. Wyczerpywalne
2. Niewyczerpywalne
Ad. 1.
a) Odnawialne (rośliny, zwierzęta, woda, gleba);
b) Nieodnawialne (węgiel, ropa, gaz, torf, uran, siarka,
sól).
Ad. 2.
Energia słoneczna, wiatr, siła wody, geotermia,
biogaz, biopaliwa, biomasa.
Energia przyszłości
Źródło: www.oze.opole.pl
Energia geotermalna - podobnie jak pozostałe
odnawialne źródła energii jest nieszkodliwa dla
środowiska, nie powoduje bowiem żadnych
zanieczyszczeń.
Jej pokłady są zasobami lokalnymi, tak więc mogą
być pozyskiwane w pobliżu miejsca użytkowania.
Rośliny uprawiane na potrzeby produkcji
biomasy
Uprawa wierzby krzewiastej Źródło: http://srodowisko.ekologia.pl
Trawy
Biomasa - to najstarsze i najszerzej
współcześnie wykorzystywane odnawialne
źródło energii. Biomasa to cała istniejąca na
Ziemi materia organiczna, wszystkie
substancje pochodzenia roślinnego lub
zwierzęcego ulegające biodegradacji.
Ogrzewanie biomasą staje się opłacalne.
Wykorzystanie biomasy pozwala wreszcie
zagospodarować nieużytki i spożytkować
odpady.
Ogniwa fotowoltaiczne – pozwalają dzięki
promieniowaniu słonecznemu, wytwarzać energię
(prąd) niezbędną np. do ładowania samochodów
z napędem elektrycznym.
dostępne).
Fotowoltaiczne „drzewo” w Styrii (Austria) Parkomat na fotoogniwa http://pl.wikipedia.org/w/index
Złoża złóż
mineralnych
w Polsce
http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=861928
Łupki ilaste to najtańsze
w eksploatacji niekonwencjonalne źródło
gazu ziemnego. Są również
wykorzystywane jako surowiec do
produkcji materiałów budowlanych.
Gaz łupkowy jest uwięziony
w niewielkich szczelinach między ziarnami
skał osadowych. Aby go wydobyć konieczne
jest tzw. szczelinowanie pod ciśnieniem
(przy użyciu wody i środków chemicznych).
Innowacyjność w gospodarce a ochrona środowiska
Elektroniczne wydania prasy, książki, np.
kupujemy gazetę, lecz nie w kiosku i nie papierową,
ale przyjazną dla środowiska, taką której nie trzeba
utylizować ani przetwarzać.
Segregacja odpadów (pojemniki do segregacji
odpadów, kompostowniki) i oszczędzanie wody
(fotokomórki w instalacji wodnej).
Stosowanie oświetlenia energooszczędnego
(żarówki energooszczędne, oświetlenie z czujnikiem
ruchu).
Działania edukacyjne
Programy edukacyjne oraz rekreacyjne
przybliżające tematykę ochrony środowiska
(walorów przyrodniczych i kulturowych),
w celu praktykowania zachowań
prośrodowiskowych.
Edukacja powinna objąć organizatorów
turystyki, turystów oraz mieszkańców regionów
turystycznych.
Duże znaczenie może też mieć kształcenie
miejscowych interpretatorów przyrody
i ekoprzewodników.
Przygotowanie materiałów informacyjnych
(broszur, folderów) dotyczących walorów
turystycznych danego terenu, jego osobliwości
przyrodniczych, form ochrony przyrody itp..).
Promocja tradycyjnej i regionalnej kuchni
oraz serwowanie potraw
z produktów ekologicznych.
http://www.potrawyregionalne.pl
PROGRAM UNII EUROPEJSKIEJ
dotyczący ochrony przyrody
NATURA 2000 Program mający na celu ochronę cennych
obszarów przyrodniczych. Podstawę do
wyboru terenów stanowią przyjęte przez
Unię Europejską dwie dyrektywy –
ptasia i siedliskowa.
NATURA 2000
Obszary Natura 2000 to tereny
najważniejsze dla zachowania zagrożonych
lub bardzo rzadkich gatunków roślin,
zwierząt czy charakterystycznych siedlisk
przyrodniczych, mających znaczenie dla
ochrony wartości przyrodniczych Europy.
Planowane inwestycje muszą zostać
poddane ocenie oddziaływania na
środowisko np. budowa dróg, hoteli itp.
Tereny Podkarpacia ujęte
w sieci Natura 2000
W sumie jest ich 62, o powierzchni
ponad 740 tys. ha.
Stanowi to 33% powierzchni woj.
podkarpackiego (większa część terenów
górskich), jak: Bieszczady i Beskid Niski
oraz Góry Sanocko-Turczańskie.
EKOLOGIA - pojęcie, zadania
Ekologia - dziedzina nauk przyrodniczych
badająca wzajemne stosunki pomiędzy
organizmami żywymi (lub ich grupami),
a otaczającym je światem zewnętrznym –
środowiskiem.
Ekologia to nauka o strukturze
i funkcjonowaniu żywej przyrody.
Główną zasadą ekologii jest jedność organizmu ze środowiskiem
EKOLOGIA - pojęcie, zadania
ekologia (gr. oíkos - dom, siedlisko,
gospodarowanie + logos - nauka),
biol. - nauka o siedlisku oraz
przystosowaniu się do niego
organizmów, wzajemnych
zależnościach pomiędzy nimi.
Współcześnie dotyczy także ochrony środowiska naturalnego
EKOLOGIA - termin
Termin ekologia wprowadził do
nauki w 1869 r. niemiecki zoolog
Ernest Haeckel.
Ekologia jest dziedziną nauki
o charakterze interdyscyplinarnym
EKOLOGIA - patron
Prekursorem myślenia
w kategoriach ekologicznych
był św. Franciszek z Asyżu,
ogłoszony 1 listopada 1979 r.
przez Jana Pawła II patronem
ekologów (w 800. rocznicę jego
urodzin w Asyżu).
ZADANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
1. EDUKACJA EKOLOGICZNA
(popularyzacja wiedzy o procesach przyrodniczych,
ich wpływie na życie społeczeństw oraz o ochronie
środowiska).
2. PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI
EKOLOGICZNEJ
(zdolność do zdawania sobie sprawy z własnego
zachowania i konsekwencji).
Świadomość ekologiczna
Świadomość ekologiczna to specyficzny
stosunek człowieka do przyrody.
„Całokształt idei, wartości i opinii o środowisku
przyrodniczym, jako miejscu życia i rozwoju
człowieka (społeczeństwa).
ZADANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
W TURYSTYCE
Rozwój turystyki zależy od atrakcyjności
środowiska. Organizatorzy turystyki powinni
mieć świadomość, że dobrze zachowane
środowisko przyrodnicze oraz dziedzictwo
kulturowe są dla turystyki bezcenne (powietrze,
woda, fauna i flora oraz zabytki historyczne,
etniczne, sakralne itp.).
ZADANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
W TURYSTYCE
Funkcja kształtowania świadomości
ekologicznej współczesnej turystyki nabiera
coraz większego znaczenia i sprowadza się
do podjęcia trzech ogólnych problemów:
1. Zachowanie jakości środowiska
przyrodniczego i społecznego to
najważniejsze zagadnienie współczesnego
życia;
ZADANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
W TURYSTYCE
2. Turyści, organizatorzy i świadczący
usługi turystyczne powinni mieć właściwy
stosunek do narastających współcześnie
problemów środowiska;
3. Należy zmniejszyć różnice między
świadomością ekologiczną, a postępowaniem
ekologicznym podmiotów turystyki.
SOZOLOGIA – pojęcie, zadania
Sozologia - dziedzina wiedzy
opisująca zmiany w środowisku
przyrodniczym (np. zanieczyszczenie
wód, powietrza i gleby), zachodzące
zwłaszcza pod wpływem czynników
postępu technicznego.
Sozologia – pojęcie, zadania
sozologia - (gr. sodzo lub sozo -
chronię, ratuję + logos - nauka),
biol. - nauka o zagrożeniach
środowiska naturalnego oraz
o metodach ich eliminacji lub
ograniczania.
Sozologia – pojęcie, zadania
Twórcą terminu sozologia (1962 r.)
jest W. Goetel
Walery Goetel (1889-1972), taternik,
narciarz, działacz sportowy i turystyczny,
geolog. W latach 1939-1950 rektor Akademii
Górniczej w Krakowie, członek PAN.