Tytuł oryginalny Economics For Dummiesreg 2nd Edition

Tłumaczenie Arkadiusz Romanek

ISBN 978-83-246-7276-9

Original English language edition Copyright copy 2011 John Wiley and Sons Ltd Chichester West Sussex EnglandAll rights reserved including the right of reproduction in whole or in part any form This translation published by arrangement with Wiley Publishing Inc

Oryginalne angielskie wydanie copy 2011 John Wiley and Sons Ltd Chichester West Sussex EnglandWszelkie prawa włączając prawo do reprodukcji całości lub części w jakiejkolwiek formie zarezerwowane Tłumaczenie opublikowane na mocy porozumienia z Wiley Publishing Inc

Translation copyright copy 2014 by Helion SA

Wiley the Wiley Publishing logo For Dummies the Dummies Man logo A Reference for the Rest of Us The Dummies Way Dummies Daily The Fun and Easy Way Dummiescom Making Everything Easierand related trade dress are trademarks or registered trademarks of John Wiley and Sons Inc andor itaffiliates in the United States andor other countries Used under License

Wiley the Wiley Publishing logo For Dummies the Dummies Man logo A Reference for the Rest of Us The Dummies Way Dummies Daily The Fun and Easy Way Dummiescom Making Everything Easieri związana z tym szata graficzna są markami handlowymi John Wiley and Sons Inc ilub firm stowarzyszonych w Stanach Zjednoczonych ilub innych krajach Wykorzystywane na podstawie licencji

Polish language edition published by Wydawnictwo Helion Copyright copy 2014

All rights reserved No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying recording or by any information storage retrieval system without permission from the Publisher

Wszelkie prawa zastrzeżone Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione Wykonywanie kopii metodą kserograficzną fotograficzną a także kopiowanie książki na nośniku filmowym magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą roacutewnież żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce

Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock

Drogi CzytelnikuJeżeli chcesz ocenić tę książkę zajrzyj pod adres httpdlabystrzakowpluseropinieekoby2Możesz tam wpisać swoje uwagi spostrzeżenia recenzję

Wydawnictwo HELION ul Kościuszki 1c 44-100 Gliwicetel 32 231 22 19 32 230 98 63e-mail dlabystrzakowdlabystrzakowplWWW httpdlabystrzakowpl

Printed in Poland

bull Kup książkębull Poleć książkę bull Oceń książkę

bull Księgarnia internetowabull Lubię to raquo Nasza społeczność

Spis tre ciO autorach 13

Podzi kowania od autoroacutew 15

Wst p 17O ksi ce 18Konwencje zastosowane w ksi ce 19Czego nie czyta 19Naiwne za o enia 20Jak podzielona jest ksi ka 20

Cz I Ekonomia mdash nauka o tym jak ludzie radz sobie z niedoborem 20Cz II Makroekonomia mdash nauka o wzro cie gospodarczym i roacutewnowadze 21Cz III Mikroekonomia mdash nauka o zachowaniach konsumentoacutew i przedsi biorstw 21Cz IV Dekalogi 21

Ikony u yte w ksi ce 21Co dalej 22

Cz I Ekonomia mdash nauka o tymjak ludzie radz sobie z niedoborem 23Rozdzia 1 Czym zajmuje si ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi 25

Kroacutetkie rozwa ania o historii ekonomii 26Rozwa ania o tym jak wredne brutalne i kroacutetkie by o dawniej ludzkie ycie 26Instytucje ktoacutere odpowiadaj za wzrost standardu ycia 27Patrz c w przysz o 28

Odes anie makroekonomii i mikroekonomii do przeciwnych naro nikoacutew 28Ekonomia jako nauka o niedoborze 29Z oddalenia i ca o ciowo mdash makroekonomia 30

Analiza stanu gospodarki 30Rozpoznawanie przyczyn recesji 30Zwalczanie recesji za pomoc polityki fiskalnej i polityki pieni nej 31

Kup książkę Poleć książkę

6 Ekonomia dla bystrzakoacutew

Z bliska i osobi cie mdash mikroekonomia 31Roacutewnowa enie poda y i popytu 32Rozwa ania o zaletach konkurencji 32

Analiza problemoacutew zwi zanych z brakiem konkurencji 32Reformowanie praw w asno ci 33Sposoby radzenia sobie z innymi cz stymi przypadkami zawodno ci rynku 33

Zrozumie w jaki sposoacuteb ekonomi ci wykorzystuj wykresy i modele 34Abstrahowanie od rzeczywisto ci jest rzecz dobr 34Twoacutej pierwszy model krzywa popytu 34Rysowanie w asnej krzywej popytu 36

Rozdzia 2 Lody czy ciastka mdash ledzenie wyboroacutew konsumenckich 39Rozwa ania o modelu ludzkich zachowa 39Celem jest maksymalny poziom szcz cia 40

Wykorzystanie u yteczno ci do pomiaru poziomu szcz cia 41Uwzgl dnienie altruizmu i hojno ci 41W asny interes mo e prowadzi do wspoacutelnego dobra 42

Czerwone wiat o mdash analiza w asnych ogranicze 42Ograniczono zasoboacutew 43Ograniczenia technologiczne 43Ograniczenia czasowe 44Koszt utraconych korzy ci mdash nieuniknione ograniczenie 44

Dokonywanie ostatecznego wyboru 45Analiza ogranicze i niedoskona o ci ekonomicznego modelu wyboru 47

Zrozumienie procesu decyzyjnego w sytuacji braku pe nej wiedzy 47Racjonalno w obliczu nieracjonalno ci 48

Rozdzia 3 W a ciwa droga do maksymalizacji ludzkiego zadowoleniato produkcja w a ciwych doacutebr 51

Si gni cie szczytu okre lenie mo liwo ci produkcyjnych 52Klasyfikacja zasoboacutew wykorzystywanych w produkcji 53Im wi cej tym gorzej mdash malej ce korzy ci 54Troch tu troch tam mdash alokacja zasoboacutew 55Graficzna prezentacja mo liwo ci produkcyjnych 56Przesuni cie krzywej GMP dzi ki lepszej technologii 59

Co powinni my produkowa 60Ocena wad i zalet systemu rynkowego i interwencjonizmu pa stwowego 62G os za gospodark mieszan 67

Pobudzanie innowacji i rozwoju technologii 70

Kup książkę Poleć książkę

Spis tre ci 7

Cz II Makroekonomia mdash naukao wzro cie gospodarczym i roacutewnowadze 73Rozdzia 4 Analiza makroekonomicznamdash w jaki sposoacuteb ekonomi ci ledz niemal wszystko 75

PKB jako narz dzie ledzenia stanu gospodarki 76Czego PKB nie uwzgl dnia 77Co sk ada si na PKB 77Przep yw dochodoacutew i aktywoacutew 78Obieg pieni dza 80Uwzgl dnianie w PKB produktoacutew i us ug kiedy zosta y wyprodukowane

a nie kiedy zosta y sprzedane 82Dobry z y i brzydki mdash wszystko zwi ksza PKB 82

Roacutewnanie PKB 83C jak konsumpcja 84I jak inwestycje kapita owe 86G jak pa stwo 87NX jak eksport minus import 88

Handel mi dzynarodowy i jego wp yw na gospodark 89Deficyt handlowy mo e by korzystny 90Uwzgl dnienie aktywoacutew mdash liczy si nie tylko gotoacutewka 91Wykorzystywanie przewagi komparatywnej 92

Rozdzia 5 Frustracja inflacyjnamdash dlaczego wi ksza ilo pieni dzy nie zawsze jest dobra 95

Kupi inflacj mdash ryzyko zwi zane z nadmiarem pieni dzy w obiegu 96Roacutewnowa enie poda y pieni dza i popytu na pieni dz 96Uleganie pokusie inflacji 98Podsumowanie konsekwencji inflacji 103

Pomiary inflacji mdash indeksy cenowe 105Tworzenie w asnego koszyka doacutebr 106Obliczanie tempa inflacji 106Ustalanie indeksu cen 107Okre lanie faktycznego poziomu ycia za pomoc indeksu cen 108Problemy zwi zane z indeksami cen 109

Wyceni przysz o mdash nominalne i realne stopy procentowe 110Roacutewnanie Fishera 111

wiadomo niedoskona o ci prognoz 111

Rozdzia 6 Zrozumie przyczyny recesji 113Analiza cyklu koniunkturalnego 114Produkcja w warunkach pe nego zatrudnienia 115Powroacutet do poziomu Y mdash naturalna konsekwencja dostosowania si poziomu cen 116Reakcja na wstrz s gospodarczy mdash kroacutetko- i d ugookresowe skutki 117

Kup książkę Poleć książkę

8 Ekonomia dla bystrzakoacutew

Definicja kilku kluczowych terminoacutew 117Istota P mdash dostosowywanie si cen w d u szej perspektywie czasowej 119Wstrz s dla systemu mdash dostosowanie si do zmiany poziomu popytu zagregowanego 120Sztywne ceny w perspektywie kroacutetkookresowej 121Z o enie perspektyw kroacutetko- i d ugookresowej 124

Droga do recesji mdash lepko cen 125Obni ka wynagrodze lub poziomu zatrudnienia 126Sumowanie kosztoacutew wynagrodze i zyskoacutew 126Powroacutet do Y a interwencja ze strony pa stwa 127

Powroacutet do roacutewnowagi przy lepkich cenach mdash model Keynesa 128Dostosowanie poziomu zapasoacutew zamiast poziomu cen 130Pobudzanie wzrostu PKB zgodnie z modelem Keynesa 137

Rozdzia 7 Zwalczanie recesji za pomoc polityki pieni nej i fiskalnej 141Pobudzanie popytu w celu zako czenia recesji 142

Cel poziom produkcji w warunkach pe nego zatrudnienia 142Przesuni cie krzywej AD w prawo mdash przywroacutecenie ludzi do pracy 144

Generowanie inflacji mdash ryzyko nadmiernej stymulacji 144wiczenie z bezcelowo ci mdash proacuteba zwi kszenia poziomu produkcji ponad Y 145

Chwilowy wzrost mdash zmiany poziomu p ac realnych 146Nieudana stymulacja mdash co si dzieje gdy ludzie si jej spodziewaj 148

Arkana polityki fiskalnej 151Wzrost wydatkoacutew pa stwowych w celu przyspieszenia ko ca recesji 152Kwestia deficytu 153

Polityka pieni na rozebrana na czynniki pierwsze 155Korzy ci z pieni dza fiducjarnego 155Mo na mie za du o pieni dzy 157Kilka s oacutew o obligacjach 159Zwi zki cen obligacji i stoacutep procentowych 160Zmiana poziomu poda y pieni dza w celu zmiany poziomu stoacutep procentowych 161Obni enie poziomu stoacutep procentowych w celu pobudzenia gospodarki 162Racjonalne oczekiwania a ograniczenia polityki pieni nej 163

Cz III Mikroekonomia mdash naukao zachowaniach konsumentoacutew i przedsi biorstw 167Rozdzia 8 Poda i popyt atwo i przyjemnie 169

Sensownie o rynkach 170Istota popytu 170

Wyja nienie kilku terminoacutew 170Wykres krzywej popytu 171Koszty utraconych korzy ci mdash przebieg krzywej popytu 174Elastyczno cenowa popytu 175

Kup książkę Poleć książkę

Spis tre ci 9

O poda y s oacutew kilka 177Ilustracja krzywej poda y 177Skrajne przypadki poda y 180

Interakcja poda y i popytu w poszukiwaniu roacutewnowagi rynkowej 182Poszukiwanie roacutewnowagi rynkowej 182Stabilno roacutewnowagi rynkowej 183

Dostosowywanie si do nowych poziomoacutew roacutewnowagi gdy zmienia si poda lub popyt 185Reakcja na wzrost popytu 186Reakcja na obni enie poda y 187

Wprowadzanie utrudnie dla roacutewnowagi rynkowej 188Wprowadzenie pu apu cenowego 188Wprowadzenie ceny minimalnej 190

Rozdzia 9 Homo economicus mdash konsument maksymalizuj cy u yteczno 193Optymalizacja w warunkach ogranicze 194U yteczno mdash uniwersalna skala pomiaru szcz liwo ci 194Im wi cej tym mniej mdash malej ca u yteczno kra cowa 195Wyboacuter mi dzy wieloma mo liwo ciami w sytuacji dysponowania ograniczonym bud etem 198

Jak najwi cej u yteczno ci (kra cowej) 198Alokacja pieni dzy mi dzy dwa dobra w celu maksymalizacji u yteczno ci ca kowitej 200Wyroacutewnywanie u yteczno ci kra cowej nabytej

za jednostk pieni dza dla wszystkich produktoacutew i us ug 202Wyprowadzanie krzywych popytu z malej cej u yteczno ci kra cowej 205

Wp yw zmian cen na wielko popytu 206Wykres zmian cen i ilo ci w celu stworzenia krzywej popytu 207

Rozdzia 10 Esencja kapitalizmu mdash przedsi biorstwo maksymalizuj ce zysk 211Maksymalizacja zysku jest celem przedsi biorstwa 212W obliczu konkurencji 213

Warunki zaistnienia konkurencji doskona ej 213Biorcy cen ale wytwoacutercy ilo ci 214Zyski ksi gowe a zyski ekonomiczne 216

Analiza struktury kosztoacutew przedsi biorstwa 217Jednostkowe koszty produkcji 218Analiza rednich kosztoacutew zmiennych 219Spadek rednich kosztoacutew sta ych 220

ledzenie zmian rednich kosztoacutew ca kowitych 221Koncentracja na kosztach kra cowych 222Punkty przeci cia si krzywej MC z krzywymi AVC i ATC 222

Przychody kra cowe a koszty kra cowe 224Magiczny wzoacuter tam gdzie MR = MC 225Ilustracja zyskoacutew 227Ilustracja strat 229

Wyci gni cie wtyczki mdash gdy najlepszym rozwi zaniem jest zaprzestanie produkcji 231Warunek wstrzymania produkcji w kroacutetkim okresie

gdy koszty zmienne przewy szaj przychody ca kowite 231

Kup książkę Poleć książkę

10 Ekonomia dla bystrzakoacutew

Warunek wstrzymania produkcji w d ugim okresiegdy koszty ca kowite przewy szaj przychody ca kowite 233

Na asce ceny rynkowej 233

Rozdzia 11 Dlaczego ekonomi ci kochaj wolne rynki i konkurencj 235Pi kno konkurencyjnych wolnych rynkoacutew gwarancja przewagi korzy ci nad kosztami 236

Analiza warunkoacutew niezb dnych dla prawid owego funkcjonowania rynkoacutew 236Analiza efektywno ci wolnych rynkoacutew 238Wykorzystanie ca kowitej nadwy ki do pomiaru uzyskiwanych korzy ci 240

Gdy wolne rynki trac wolno mdash zb dne straty spo eczne 246Pu apy cenowe a zb dne straty spo eczne 246Zb dne straty spo eczne spowodowane podatkiem 247

Znaki szczegoacutelne konkurencji doskona ej zerowe zyski i najni sze mo liwe koszty 250Przyczyny i konsekwencje konkurencji doskona ej 251Konkurencja doskona a pod lup 252Graficzne przedstawienie zale no ci mi dzy zyskami

a wchodzeniem firm na rynek i wychodzeniem z niego 253

Rozdzia 12 Monopole mdash jak daleko by si posun gdyby nie mia konkurencji 259

Analiza maksymalizuj cych zysk monopoli 260Problemy powodowane przez monopole 260

roacuted o problemu malej ce przychody kra cowe 260Wyboacuter poziomu produkcji maksymalizuj cego zysk 265

Poroacutewnanie monopolistoacutew i firm konkurencyjnych 269Wielko produkcji i poziom cen 269Zb dne straty spo eczne mdash obliczanie szkoacuted spowodowanych przez monopole 271Skupienie si na efektywno ci 271

Przyk ady dobrych monopoli 272Patenty zach t do innowacji i inwestycji 272Ograniczanie nadmiernej liczby konkurentoacutew 273Utrzymywanie niskiego poziomu kosztoacutew dzi ki monopolom naturalnym 274

Regulowanie monopoli 274Subsydiowanie monopolisty w celu zwi kszenia jego produkcji 274Narzucanie minimalnych poziomoacutew produkcji 275Regulowanie cen monopolisty 276Rozbicie monopolu na kilka konkuruj cych firm 278

Rozdzia 13 Oligopol i konkurencja monopolistyczna mdash warianty po rednie 279Konkurencja czy zmowa 280

Strategiczne dzia ania w ramach oligopolu 280Konsekwencje zmowy i konkurencji 281

Kartele mdash proacuteba na ladowania monopolistoacutew 281Koordynacja dzia a kartelu to ci ka praca 282OPEC jako przyk ad trudno ci zwi zanych ze zmow 282

Kup książkę Poleć książkę

Spis tre ci 11

Dylemat wi nia 283Analiza dylematu wi nia 284Omerta rozwi zaniem dylematu wi nia 287

Dylemat wi nia na przyk adzie kartelu 288OPEC uwik ana w dylemat wi nia 290Wykorzystanie straszaka aby zmusi cz onkoacutew OPEC do przestrzegania kwot produkcyjnych 290

Regulacja oligopoli 291Post powanie z dominuj c firm 292Ustawodawstwo antytrustowe 292

Wariant hybrydowy konkurencja monopolistyczna 293Korzy ci ze zroacute nicowania produktu 293W obliczu ograniczonego poziomu zyskoacutew 294

Rozdzia 14 Prawa w asno ci i ich wady 299Pozwoli rynkom na przynoszenie spo ecznie optymalnych rezultatoacutew 300Efekty zewn trzne mdash odczuwane przez innych koszty

i korzy ci zwi zane z jednostkowymi dzia aniami 301Pozytywne i negatywne efekty zewn trzne 302Konsekwencje negatywnych efektoacutew zewn trznych 302Zapotrzebowanie na dodatnie ilo ci negatywnych efektoacutew zewn trznych 304Przeciwdzia anie negatywnym efektom zewn trznym 305Konsekwencje pozytywnych efektoacutew zewn trznych 306

Tragedia wspoacutelnego pastwiska 308Mie krow mdash zadeptanie wspoacutelnego pastwiska 308Wymieranie gatunkoacutew z powodu kiepsko okre lonych praw w asno ci 309

Rozdzia 15 Zawodno rynku mdash asymetria informacji i dobra publiczne 311W obliczu asymetrii informacji 312

Asymetria informacji ogranicza handel 312O kwaskowato ci cytryn s oacutew kilka mdash rynek samochodoacutew u ywanych 313Ubezpieczanie klientoacutew gdy nie ma mo liwo ci ich odroacute nienia 317

Dobra publiczne 320Opodatkowanie w celu sfinansowania doacutebr publicznych 321Zaanga owanie filantropoacutew w finansowanie doacutebr publicznych 322Finansowanie dobra publicznego poprzez sprzeda powi zanego dobra prywatnego 322Nowa technologia jako dobro publiczne 323

Cz IV Dekalogi 327Rozdzia 16 (Oko o) dziesi ciu s awnych ekonomistoacutew 329

Adam Smith 329David Ricardo 330Karol Marks 330Alfred Marshall 331John Maynard Keynes 331

Kup książkę Poleć książkę

12 Ekonomia dla bystrzakoacutew

Kenneth Arrow i Gerard Debreu 332Milton Friedman 332Paul Samuelson 333Robert Solow 333Gary Becker 334Robert Lucas 334

Rozdzia 17 Dziesi atrakcyjnych b dnych tez ekonomicznych 337B dna koncepcja sta ej ilo ci pracy 337

wiat do wiadcza problemu przeludnienia 338Mylenie nast pstwa z przyczynowo ci 339Protekcjonizm najlepszym rozwi zaniem dla zagranicznej konkurencji 339B d uogoacutelniania 340Je li co jest warte by to zrobi zroacutebmy to w stu procentach 340Wolne rynki s niebezpiecznie niestabilne 341Niskie p ace za granic oznaczaj e bogate kraje nie s w stanie konkurowa 342Stawki podatkowe nie wp ywaj na wk adany w prac wysi ek 343Zapominanie o niezamierzonych konsekwencjach dzia a politycznych 343

Rozdzia 18 Dziesi koncepcji ekonomicznych drogich naszym sercom 345Spo ecze stwo jest zamo niejsze je li wszyscy d do realizacji swoich w asnych interesoacutew 345Wolne rynki wymagaj regulacji 346Wzrost gospodarczy zale y od post pu technologicznego 346Wolno i demokracja czyni nas bogatszymi 346Edukacja podnosi standard ycia 346Ochrona prawa w asno ci intelektualnej sprzyja innowacjom 347

le zaprojektowane prawa w asno ci s przyczyn wszelkich problemoacutew ekologicznych 347Mi dzynarodowy handel jest korzystny 348Prywatne przedsi biorstwa nie sprawdzaj si w produkcji doacutebr publicznych 348Zapobieganie inflacji jest proste 349

Dodatek A S ownik 351

Skorowidz 359

Kup książkę Poleć książkę

Rozdzia 1 Czym zajmuje si ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi 25

Rozdzia 1

Czym zajmuje si ekonomiai dlaczego powinno nas

to obchodziW tym rozdziale

Przegl d historii ekonomii Jak ludzie radz sobie z niedoborem Makro- i mikroekonomia Pobudzanie wzrostu gospodarczego i unikanie recesji Zachowania osoacuteb i przedsi biorstw Par s oacutew o wykresach i modelach ktoacuterych ekonomi ci uwielbiaj u ywa

konomia to nauka ktoacutera bada jak ludzie i spo ecze stwa dokonuj wyboroacutewpozwalaj cych im na odniesienie maksymalnych korzy ci z wykorzystaniaograniczonych zasoboacutew A poniewa ka de pa stwo ka de przedsi biorstwo

i ka da osoba musi si liczy z ograniczeniami i przeszkodami ekonomia ma wp ywdos ownie na ka dy aspekt ycia ludzkiego

Moacuteg by na przyk ad nie czyta teraz tej ksi ki tylko robi co innego wiczy Ogl da film Rozmawia z przyjacielem Jedyn przyczyn dla ktoacuterej powinieneczyta ten rozdzia jest to e jego lektura jest najlepszym mo liwym sposobemwykorzystania Twojego ograniczonego czasu

Podobnie powiniene mie nadziej e papier i tusz u yte do wydrukowania tej ksi kizosta y optymalnie wykorzystane i e ka da z otoacutewka pochodz ca z podatkoacutew jestwydawana przez rz d w najlepszy mo liwy sposoacuteb a nie roztrwaniana na podrz dneprojekty

Ekonomia dociera do sedna tych zagadnie analizuj c zachowania konsumentoacutewi przedsi biorstw a tak e instytucji spo ecznych i politycznych aby si przekona na ile w a ciwie spo ytkowuj one ograniczone zasoby ludzko ci by zapewniludziom towary i us ugi najlepiej zaspokajaj ce ich potrzeby

E

Kup książkę Poleć książkę

26 Cz I Ekonomia mdash nauka o tym jak ludzie radz sobie z niedoborem

Kroacutetkie rozwa ania o historii ekonomiiAby lepiej zrozumie dzisiejsz sytuacj ekonomiczn i to jaki rodzaj polityki i zmianinstytucjonalnych mo e przynie najwi ksz popraw konieczne jest spojrzenie nahistori ekonomii ktoacutera poka e nam w jaki sposoacuteb ludzko znalaz a si na obecnymetapie rozwoju Zosta z nami uczynimy to do wiadczenie mo liwie najmniej bolesnymdla ka dego historiofoba

Rozwa ania o tym jak wredne brutalnei kroacutetkie by o dawniej ludzkie yciePrzez wi ksz cz dziejoacutew ludzko ci naszym przodkom niezbyt dobrze wychodzi oefektywne wykorzystywanie ograniczonych zasoboacutew Standard ycia by niski ludziewiedli ywot kroacutetki ubogi i raczej bolesny Przypomnijmy kilka statystyk ktoacutere uleg yzmianie dopiero kilka wiekoacutew temu

Oczekiwana rednia d ugo ycia cz owieka wynosi a oko o 25 lat

Ponad 30 noworodkoacutew nie do ywa o swoich pi tych urodzin

Prawdopodobie stwo mierci przy porodzie wynosi o 10

Wi kszo ludzi osobi cie do wiadcza a straszliwych choroacuteb i (lub) g odu

Standard ycia kolejnych pokole nie by wy szy ni poprzednich Z wyj tkiemszlachetnie urodzonych niemal wszyscy przez kolejne stulecia yli na poziomieminimum egzystencji

W ci gu ostatnich 250 lat wszystko zacz o si zmienia Ludzka innowacyjnodoprowadzi a do wynalezienia i wykorzystywania elektryczno ci silnikoacutewskomplikowanych maszyn komputeroacutew radia telewizji biotechnologii naukowowspomaganego rolnictwa antybiotykoacutew lotnictwa i mnoacutestwa roacute nych technologiiNowe wynalazki pozwala y lepiej wykorzystywa ograniczone zasoby powietrzawody i ziemi dane ludziom na naszej planecie

W efekcie dosz o do diametralnej poprawy standardu ycia wzrostu oczekiwanejd ugo ci ycia do ponad 60 lat na ca ym wiecie oraz tego e wiele osoacuteb mo e sobiedzisiaj pozwoli na mieszkanie odzie i jedzenie znacznie lepsze ni to o ktoacuterymkilkaset lat temu zwykli ludzie mogli tylko pomarzy Oczywi cie wci jeszcze niemo na moacutewi o sytuacji idealnej Du e obszary n dzy s nadal smutn rzeczywisto ciw wielu rejonach wiata i nawet najbogatsze narody musz radzi sobie z problemamiekonomicznymi takimi jak bezrobocie oraz z brakiem dost pu do zasoboacutew

Jednak pozostaje niezaprzeczalnym faktem e spo ecze stwo si bogaci i e uda onam si podtrzyma wzrost gospodarczy wi kszo ci narodoacutew co oznacza i standardycia z ka dym rokiem wzrasta

Kup książkę Poleć książkę

Rozdzia 1 Czym zajmuje si ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi 27

Instytucje ktoacutere odpowiadajza wzrost standardu yciaOczywist przyczyn wy szego standardu ycia ktoacutery ca y czas ro nie jest to eludzie dopiero niedawno odkryli wiele nowych technologii i ci gle odkrywaj kolejneAle je liby pogrzeba g biej zaczniesz si zastanawia dlaczego technologicznieinnowacyjne spo ecze stwo nie powsta o wcze niej

Staro ytni Grecy wymy lili prost maszyn parow i maszyn sprzedaj c na monetyOpracowali nawet podstawy do stworzenia programowalnego komputera Ale jako nieuda o im si spowodowa rewolucji przemys owej i wej na cie k trwa ego rozwojugospodarczego

I pomimo faktu e w ka dym spo ecze stwie na Ziemi zdarzali si bardzo bystrzyosobnicy dopiero w XVIII wieku w Anglii rozpocz a si w rewolucja przemys owai dopiero woacutewczas standard ycia wielu narodoacutew znacz co wzroacutes i do dzi z ka dymrokiem ro nie

A wi c jakie to po czone czynniki spowodowa y tak radykalne przyspieszenie tempawzrostu gospodarczego pod koniec XVIII wieku Kroacutetka odpowied brzmi sta o si takbo dosz o do na o enia si na siebie efektoacutew wynikaj cych z istnienia nast puj cychinstytucji i zjawisk

Demokracja mdash Owszem mo na przeceni znaczenie demokracji dla rozwojuekonomicznego Jednak ca kiem rozs dne jest za o enie e jeste bardziejsk onny do inwestowania gdy Twoje inwestycje s chronione przez przepisyprawne ni by by gdyby zale a y wy cznie od kaprysu tyrana Roacutewnieprzedstawiciele w adzy epoki demokracji zacz li liczy si z opini kupcoacutewi producentoacutew ktoacuterzy odpowiadaj za bogacenie si spo ecze stwa

Spoacute ki z ograniczon odpowiedzialno ci mdash Dzi ki tej strukturzebiznesowej inwestorzy ponosz odpowiedzialno tylko do wysoko ci swojegowk adu a nie za d ugi spoacute ki ktoacuterych nie jest ona w stanie uregulowa Ograniczonaodpowiedzialno znacznie zredukowa a ryzyko inwestowania i w konsekwencjispowodowa a wzrost liczby inwestycji

Prawo patentowe chroni ce wynalazcoacutew mdash Przed uregulowaniem prawnymkwestii patentoacutew pomys y by y zazwyczaj kradzione zanim przynios y twoacutercomjakiekolwiek pieni dze Daj c wynalazcom wy czno na sprzeda ich pomys oacutewna rynku patenty sta y si finansow motywacj dla wielu roacute nych wynalazcoacutewW efekcie pojawili si bdquope noetatowirdquo wynalazcy mdash ludzie yj cy z wymy laniawynalazkoacutew

Powszechne wykorzenienie analfabetyzmu i krzewienie o wiaty mdashNowe technologie nie powstan bez wykszta conych wynalazcoacutew Natomiastbez wyedukowanej si y roboczej nie mo e by mowy o rozpocz ciu produkcjina du skal Dlatego te decyzja wielu pa stw o wprowadzeniu obowi zkuszkolnego najpierw na poziomie podstawowym a potem roacutewnie rednimutorowa a drog do gwa townego i sta ego wzrostu gospodarczego

Wymienione powy ej rozwi zania i zmiany w polityce przynios y wzrost gospodarczyda y ludziom nowe szanse i zapewni y dostatek o jakim wcze niej nie s yszano

Kup książkę Poleć książkę

28 Cz I Ekonomia mdash nauka o tym jak ludzie radz sobie z niedoborem

Spo ecze stwa zacz y korzysta z dobrobytu na tak wielk skal e najwi kszymwyzwaniem stoj cym przed s u b zdrowia wielu krajoacutew sta o si rozwi zanieproblemu oty o ci

Patrz c w przysz oLudzko ma przed sob wiele wyzwa Niektoacutere z nich s negatywn konsekwencjsukcesoacutew inne dotycz rozci gni cia pozytywnych zmian na wi ksz rzesz ludziW roacuted tych pierwszych problemoacutew jest radzenie sobie z potencjalnymi zmianamiklimatu oraz zdefiniowanie w a ciwych procedur ktoacutere powinni my wdro y w reakcjina te zmiany W grupie tych drugich wymienia si problem podniesienia standardu ycialudzi dotkni tych uboacutestwem bez ryzykowania negatywnych zmian rodowiskowych

Niektoacutere problemy takie jak uboacutestwo mo na rozwi za poprzez rozszerzenie naubo sze spo ecze stwa dzia ania instytucji ktoacutere pomog y rozwini tym spo ecze stwomw osi gni ciu wysokich standardoacutew ycia Jednak inne problemy takie jakzanieczyszczenie rodowiska i zu ywanie zasoboacutew zwi zane z dzia aniem strukturinstytucjonalnych powstaj cych w bogatszych pa stwach wymagaj nowychwynalazkoacutew i nowych instytucji

I dlatego uwa amy e istniej dwa bardzo dobre i wzajemnie ze sob powi zanepowody ktoacutere powinny sk oni Ci do przeczytania tej ksi ki i poznania tajnikoacutewekonomii

Dowiesz si jak funkcjonuj wspoacute czesne gospodarki To pozwoli Ci nie tylkozrozumie dlaczego tak znacznie wzroacutes standard ycia ale i dowiedzie si gdzie istnieje jeszcze sporo miejsca dla potencjalnych udoskonale

Zdob dziesz gruntown wiedz na temat fundamentalnych zasad ekonomiiktoacutera pozwoli Ci oceni propozycje politykoacutew (mi dzy innymi) dotycz ce politykigospodarczej Po lekturze tej ksi ki b dziesz umie oddzieli ziarno od plew

Odes anie makroekonomiii mikroekonomii do przeciwnychnaro nikoacutew

Wiedza zawarta w tej ksi ce zosta a podzielona tak aby my mogli przekaza Ci jaknajwi cej materia u tak szybko i bezbole nie jak to mo liwe Starali my si roacutewnie aby tekst by ywy i dowcipny Angielski poeta Thomas Carlyle nazwa ekonomibdquopos pn nauk rdquo (sam by niez ym kawalarzemhellip) ale my jeste my zdaniae to nieprawda Zamierzamy uczyni co w naszej mocy aby i Ty nie zgodzi si

z pogl dem Carlylersquoa

G oacutewnym kryterium wedle ktoacuterego podzielili my materia zawarty w tej ksi cejest rozbicie ekonomii na dwa dzia y

Kup książkę Poleć książkę

Rozdzia 1 Czym zajmuje si ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi 29

Makroekonomia zajmuje si gospodark jako organiczn ca o ci koncentruj c sina ogoacutelnoekonomicznych czynnikach takich jak stopy procentowe inflacjai bezrobocie Obejmuje roacutewnie rozwa ania na temat wzrostu gospodarczegoi tego jak rz d wykorzystuje polityk fiskaln i polityk pieni n dominimalizowania konsekwencji recesji

Mikroekonomia skupia si na pojedynczych osobach i na pojedynczychprzedsi biorstwach W przypadku tych pierwszych wyja nia jak si zachowujw sytuacjach gdy musz wyda pieni dze lub zainwestowa oszcz dno cinatomiast w przypadku tych drugich mdash jak zachowuj si na rynku firmy d cedo zmaksymalizowania swojego zysku zaroacutewno rozpatrywane indywidualniejak i w kontek cie konkurowania z innymi

U podstaw zaroacutewno mikro- jak i makroekonomii le te same zasady takie jakniedoboacuter (rzadkie wyst powanie zasoboacutew) i zasada malej cych korzy ci1 Z tegopowodu zanim przejdziemy do zg biania makroekonomii w cz ci II a mikroekonomiiw cz ci III reszt cz ci I po wi camy na wyja nienie tych zasad

Wi kszo pozosta ych tre ci tego rozdzia u s u y jako zach ta do lektury dalszychcz ci ksi ki tak wi c je li wolisz by zaskakiwany najlepiej przewroacute od razu kilkakartek i przejd do kolejnego rozdzia u Wyj tkiem jest ostatnia cz rozdzia u gdzieomawiamy kwestie wykorzystywania przez ekonomistoacutew wykresoacutew i grafoacutew Je eliuwa asz e przyda Ci si powtoacuterka z odczytywania wykresoacutew zapoznaj si z t cz ciprzed rozpocz ciem lektury kolejnych rozdzia oacutew

Ekonomia jako nauka o niedoborzeNiedoboacuter jest fundamentalnym i nieuniknionym zjawiskiem le cym u podstawpotrzeby nauki ekonomii Bez niedoboru czasu zasoboacutew informacji doacutebrkonsumpcyjnych pokoju i dobrej woli na Ziemi ludziom niczego by nie brakowa o

To z powodu niedoboru nie mo esz mie wszystkiego nawet je li jeste najbogatszymcz owiekiem na wiecie Nawet gdyby nie brakowa o Ci pieni dzy nigdy nie b dzieszmie za du o czasu ilub si fizycznych Na jakim poziomie kiedy trzeba b dziezdecydowa si na pewne wybory dotycz ce tego na co wydasz swoje pieni dzeEkonomista pierwszy ch tnie zwroacuteci Ci uwag e nie mo esz mie wszystkiego

Na nasze nieszcz cie niedoboacuter jest faktem Nie ma wystarczaj cej ilo ci czasu i zasoboacutewaby zaspokoi wszystkie zachcianki a wi c ludzie s zmuszeni dokonywa trudnychwyboroacutew dotycz cych tego co produkowa i konsumowa aby mdash skoro nie mogmie wszystkiego mdash mogli chocia mie to co najlepsze w danych okoliczno ciachW rozdziale 2 zajmiemy si kwesti niedoboru i kompromisoacutew do jakich niedoboacuterzmusza ludzi

W rozdziale 3 wykorzystujemy informacje zawarte w rozdziale 2 pokazuj c jakekonomi ci analizuj decyzje podejmowane przez ludzi w celu zmaksymalizowaniaszcz liwo ci w wiecie niedoboru Proces ten okazuje si blisko zwi zany z zasad

1 Ang diminishing returns mdash Zasada zgodnie z ktoacuter ka da kolejna jednostka nak adoacutew

prowadzi do coraz mniejszego przyrostu korzy ci mdash przyp red

Kup książkę Poleć książkę

30 Cz I Ekonomia mdash nauka o tym jak ludzie radz sobie z niedoborem

malej cych korzy ci opisuj c smutny fakt e ka da dodatkowa ilo zasobuwprowadzona do procesu produkcyjnego przynosi coraz mniejsze efekty

Podobnie jak niedoboacuter tak zmniejszanie si korzy ci jest nieuniknione dlategow rozdziale 3 wyja niamy jak ludzie bardzo m drze radz sobie z tym zjawiskiemw celu jak najlepszego wykorzystania ograniczonych zasoboacutew pozostaj cych do ichdyspozycji

Z oddalenia i ca o ciowomdash makroekonomia

W cz ci II zajmujemy si makroekonomi ujmuj c gospodark jako zunifikowanca o Studia makroekonomiczne nios ze sob wiele korzy ci poniewa okre loneczynniki takie jak stopy procentowe czy polityka fiskalna maj wp yw na cagospodark a ponadto gdy gospodarka przechodzi okres recesji lub gwa townegoo ywienia efekty s odczuwane przez ka d osob i firm

Analiza stanu gospodarkiW rozdziale 4 obja niamy jak ekonomi ci mierz produkt krajowy brutto (PKB) czyliwarto wszystkich doacutebr i us ug wytworzonych w gospodarce w danym okresie zwyklena przestrzeni kwarta u lub roku Pomiar ten jest niezb dny gdy je li nie umiemyzmierzy jak radzi sobie gospodarka nie jeste my w stanie powiedzie czy politykarz du maj ca na celu wzrost gospodarczy spe nia swoje zadanie czy wr cz przeciwnie

Inflacja to miara tego jak zmienia si w czasie poziom cen Temat ten ktoacuteremupo wi camy rozdzia 5 jest kluczowy poniewa wysoki poziom inflacji zwykle

czy si z wielkimi problemami gospodarczymi takimi jak g bokie recesje czyniewyp acalno pa stw

Studia nad inflacj s wa ne roacutewnie dlatego e kiepska polityka rz dowa jest na ogoacuteg oacutewnym winowajc wysokiej inflacji mdash co oznacza e odpowiedzialno za wysokinflacj spada w ca o ci na rz dy

Rozpoznawanie przyczyn recesjiRecesje trwaj gdy czynniki instytucjonalne w gospodarce bardzo utrudniaj spadekcen Jak wyja niamy w rozdziale 6 gdyby ceny mog y spa szybko i atwo czas recesjiszybko dobieg by ko ca Jednak poniewa ceny nie mog szybko i atwo spada ekonomi ci musz opracowywa strategie przeciwdzia aj ce recesji aby wydobywagospodarki z recesji najszybciej jak to mo liwe

Kup książkę Poleć książkę

Rozdzia 1 Czym zajmuje si ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi 31

Zwalczanie recesji za pomoc politykifiskalnej i polityki pieni nejPowstanie strategii przeciwdzia ania recesji zawdzi czamy przede wszystkim brytyjskiemuekonomi cie Johnowi Maynardowi Keynesowi ktoacutery w 1936 roku napisa ksi kpo wi con makroekonomii i zagadnieniu zwalczaniu recesji W rozdziale 6prezentujemy jego model ekonomii pokazuj c w jaki sposoacuteb uwzgl dnia on explicitefakt e ceny nie mog szybko i atwo spa aby zako czy recesj Poniewa modelbierze ten fakt pod uwag jest on najlepszym sposobem zilustrowania dwoacutech rzeczyktoacutere mog pomoacutec w wyd wigni ciu gospodarki z recesji

Te dwie rzeczy to polityka fiskalna i polityka pieni na omoacutewione szczegoacute owow rozdziale 7

Polityka pieni na wykorzystuje zmiany w poda y pieni dza do zmiany stoacutepprocentowych aby stymulowa aktywno gospodarcz Je li na przyk ad rz ddecyduje si na obni k stoacutep procentowych konsumenci po ycz wi cej pieni dzyaby kupowa domy i samochody a to pobudzi aktywno gospodarcz i pomo egospodarce szybciej si rozwija

Polityka fiskalna odnosi si do zastosowania wy szych wydatkoacutew rz dowychlub ni szych stawek podatkowych w celu zwalczania recesji Na przyk ad je lirz d kupuje wi cej us ug i doacutebr zwi ksza si aktywno gospodarcza Podobnieje li rz d obni a podatki rosn dochody konsumentoacutew (po opodatkowaniu)a ta nadwy ka je eli zostanie wydana nap dza gospodark

W pierwszych dekadach po ich zastosowaniu pomys y Keynesa na przeciwdzia anierecesji wydawa y si funkcjonowa bez zarzutu Jednak w latach siedemdziesi tychprzesta y si tak dobrze sprawdza i sta o si jasne e polityka fiskalna i politykapieni na cho s pot nymi narz dziami zwalczania recesji maj te swoje ograniczenia

Z tego powodu w rozdziale 7 opisujemy roacutewnie czynniki ograniczaj ce efektywnopolityki pieni nej i polityki fiskalnej Kluczow koncepcj s racjonalne oczekiwaniaWyja niaj one jak racjonalnie post puj cy ludzie cz sto w reakcji na zmiany politykizmieniaj swoje zachowania w sposoacuteb ktoacutery ogranicza efektywno tych zmianT koncepcj musimy zrozumie je li chcemy moacutec wyrobi sobie zdanie na temataktualnego stanu debat o polityce makroekonomicznej

Z bliska i osobi cie mdash mikroekonomiaPodczas gdy makroekonomia zajmuje si polityk rz du maj c na celu wzrost ca ejgospodarki mikroekonomia pochyla si nad najmniejszymi trybikami w ekonomicznejmaszynie zajmuj c si podstawowymi podmiotami sprawczymi a mianowiciekonsumentami i przedsi biorstwami

Kup książkę Poleć książkę

32 Cz I Ekonomia mdash nauka o tym jak ludzie radz sobie z niedoborem

Roacutewnowa enie poda y i popytuWe wspoacute czesnej gospodarce przedsi biorstwa i konsumenci produkuj i konsumujwszystko co zostaje wytworzone Tak wi c opis mikroekonomii w cz ci II rozpoczynasi od rozdzia u 8 w ktoacuterym to pokazujemy w jaki sposoacuteb poda i popyt determinujceny i poziom produkcji na konkurencyjnych rynkach To logiczny punkt wyj ciaponiewa producenci determinuj poda a konsumenci popyt natomiast ichwzajemne relacje rynkowe okre laj co zostaje wytworzone i ile kosztuje

W rozdziale 9 przedstawiamy schematy decyzyjne konsumentoacutew dotycz ce decyzjiekonomicznych ktoacutere maj na celu zmaksymalizowania ich szcz liwo ci przyograniczonych dochodach Te decyzje kszta tuj krzywe popytu ktoacutere wp ywaj na cenyi poziom produkcji na rynku

W podobny sposoacuteb decyzje maj ce na celu maksymalizacj zysku podejmowane przezprzedsi biorstwa kszta tuj krzywe poda y wp ywaj ce na sytuacj rynkow W rozdziale 10wyja niamy jak to si dzieje Moacutewimy te o tym jak przedsi biorstwa d ce domaksymalizacji zysku faktycznie realizuj swoje cele Je li nie masz zbyt dobregozdania o kapitalizmie w tym rozdziale staniesz oko w oko z wrogiem

Rozwa ania o zaletach konkurencjiMo esz nie by wielkim zwolennikiem firm d cych do maksymalizacji zysku jednakekonomi ci je kochaj mdash przynajmniej dopoacuteki funkcjonuj one w konkurencyjnychga ziach gospodarki Przyczyna tej sytuacji jest taka e zmuszone do konkurencjiprzedsi biorstwa spe niaj dwa cudowne warunki

Po pierwsze konkurencyjne przedsi biorstwa s alokacyjnie efektywne co oznaczapo prostu e produkuj towary i us ugi najbardziej po dane przezkonsumentoacutew

Po drugie s one produkcyjnie efektywne co oznacza e produkuj te towaryi us ugi po najni szych mo liwych kosztach

Te dwa fakty zwi zane z konkuruj cymi ze sob firmami s kluczem do zrozumieniakoncepcji niewidzialnej r ki Adama Smitha g osz cej e w warunkach ograniczenarzucanych przez konkurencj przejawiana przez ka de przedsi biorstwo dza zyskusk ania je do dzia ania w spo ecznie optymalny sposoacuteb tak jakby by o kierowane przezniewidzialn r k i dzi ki temu robi o to co nale y T koncepcj (i wiele innych korzy cip yn cych z konkurencji) omawiamy w rozdziale 11

Analiza problemoacutew zwi zanychz brakiem konkurencjiNiestety nie wszystkie przedsi biorstwa funkcjonuj w warunkach konkurencjiA gdy tak si dzieje nie dzia aj one w spo ecznie optymalny sposoacuteb

Najbardziej ekstremalnym przypadkiem jest monopol czyli sytuacja gdy w jednejbran y funkcjonuje tylko jedno przedsi biorstwo mdash co oznacza absolutny brakkonkurencji Jak wyja niamy w rozdziale 12 monopoli ci zachowuj si bardzo le

Kup książkę Poleć książkę

Rozdzia 1 Czym zajmuje si ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi 33

ograniczaj c produkcj aby podnie ceny i zwi kszy swoje zyski Te dzia aniaszkodliwe dla konsumentoacutew nie maj ko ca dopoacuteki rz d nie podejmie krokoacutewmaj cych na celu regulacj zachowa danego przedsi biorstwa

Mniej skrajnym przypadkiem braku konkurencji jest oligopol czyli sytuacja gdyw danej bran y jest tylko kilka firm W takich przypadkach cz sto dochodzi pomi dzytymi firmami do zmowy tak aby nie musia y konkurowa ze sob i dzi ki temu mog yutrzyma wysoki poziom cen oraz zwi ksza zyski

W rozdziale 13 szczegoacute owo omawiamy przypadki oligopolu Wyja niamy nie tylkodlaczego post powanie oligopolistoacutew jest z e ale roacutewnie fakt e trudno takim firmomdotrzymywa warunkoacutew umowy o wzajemnym niekonkurowaniu w celu utrzymaniawysokich cen i zwi kszania zyskoacutew Oznacza to e ko czy si na tym i oligopoli cijednak ze sob konkuruj pomimo swoich wielkich wysi koacutew aby tego nie czyni Z tego powodu nie zawsze konieczne s regulacje narzucane przez pa stwo

Reformowanie praw w asno ciNa zdolno ci rynkoacutew i konkurencji do przynoszenia efektoacutew korzystnych z punktuwidzenia spo ecze stwa mo na polega tylko pod warunkiem stworzenia przezspo ecze stwo dobrego sytemu praw w asno ci Niemal wszystkie przypadkizanieczyszczania rodowiska i wymierania gatunkoacutew s bezpo redni pochodnkiepsko zdefiniowanych praw w asno ci generuj cych zach ty do robienia z ych rzeczyEkonomi ci bardzo powa nie podchodz do tego problemu i usilnie si starajzreformowa prawa w asno ci tak aby zmniejszy zanieczyszczenie i zatrzymawymieranie gatunkoacutew Omawiamy te kwestie w rozdziale 14

Sposoby radzenia sobie z innymi cz stymiprzypadkami zawodno ci rynkuMonopole oligopole i kiepsko zdefiniowane prawa w asno ci prowadz do czego coekonomi ci nazywaj zawodno ci rynku mdash sytuacji w ktoacuterej rynki generuj spo ecznienieoptymalne efekty Dwa inne cz ste powody zawodno ci rynku to asymetriainformacji i dobra publiczne

Asymetria informacji ma miejsce woacutewczas gdy kupuj cy wie wi cej ni sprzedaj cyo jako ci dobra ktoacuterego zakup negocjuje albo w sytuacji odwrotnej czyli gdysprzedaj cy wie wi cej ni kupuj cy Z powodu tej nieroacutewno ci pozycji stroni spowodowanych ni podejrze wiele potencjalnie korzystnych transakcjiostatecznie nie zostaje zawartych

Dobra publiczne to produkty lub us ugi ktoacuterych nie mo na zaoferowa tylkojednej osobie Zaoferowanie ich jednej osobie powoduje koniecznozaoferowania ich wszystkim (Przyk adem niech b dzie pokaz sztucznych ogni)Problemem jest to e wi kszo ludzi stara si czerpa korzy ci bez p acenia

Obie te sytuacje i sposoby radzenia sobie z nimi omawiamy w rozdziale 15

Kup książkę Poleć książkę

34 Cz I Ekonomia mdash nauka o tym jak ludzie radz sobie z niedoborem

Zrozumie w jaki sposoacuteb ekonomi ciwykorzystuj wykresy i modele

Ekonomi ci lubi by logiczni i precyzyjni dlatego cz sto pos uguj si algebri matematyk Lubi roacutewnie prezentowa swoje pomys y w atwy do przyswojeniai intuicyjny sposoacuteb co wyja nia dlaczego tak cz sto wykorzystuj wykresy Aby uniknpaniki wywo anej widokiem licznych wykresoacutew zamieszczonych w tej ksi cezdecydowali my si po wi ci kilka stron na zapoznanie Czytelnika z tym co napotkaw kolejnych rozdzia ach We g boki oddech mdash obiecujemy e nie b dzie bola o

Abstrahowanie od rzeczywisto cijest rzecz dobrWykresy wykorzystywane przez ekonomistoacutew s niemal zawsze wizualizacjami modeliekonomicznych Model ekonomiczny jest matematycznym uproszczeniem rzeczywisto cipozwalaj cym skupi si na tym co prawdziwie istotne i omin mas niepotrzebnychszczegoacute oacutew

Na przyk ad ekonomiczny model popytu konsumenckiego skupia si na tym jak cenywp ywaj na ilo doacutebr i us ug ktoacutere chc naby ludzie Oczywi cie inne elementytakie jak zmienne style i indywidualne gusta roacutewnie wp ywaj na poziom popytujednak kluczowe znaczenie ma cena We my na przyk ad sok pomara czowy Jegocena ma zasadniczy wp yw na to jak ilo soku kupi ludzie (I niewa ne jaka dietajest akurat na topie mdash je li sok pomara czowy b dzie kosztowa 200 z za litrznajdziesz sobie prawdopodobnie inn diet ) Z tego powodu pomocne jestabstrahowanie od innych czynnikoacutew i skupienie si na tym jak cena sokupomara czowego wp ywa na ilo jak chc zakupi ludzie

Twoacutej pierwszy model krzywa popytuWyobra my sobie e ekonomi ci ruszaj w teren i zaczynaj przepytywa konsumentoacutewile litroacutew soku pomara czowego kupiliby miesi cznie przy za o eniu wyst pieniatrzech hipotetycznych cen 10 z otych 5 z otych i 1 z oty za litr Wyniki takiegohipotetycznego sonda u prezentuje tabela 11

Tabela 11 Ilo litroacutew soku pomara czowego jak chc zakupi konsumenci

Cena Litry

10 z otych 1

5 z otych 6

1 z oty 10

Kup książkę Poleć książkę

Rozdzia 1 Czym zajmuje si ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi 35

Ekonomi ci moacutewi o ilo ciach jakie byliby sk onni naby konsumenci przy okre lonychcenach jako o wielko ci popytu czy te po prostu o popycie Gdy spojrzysz na tabel 11stwierdzisz e cena i wielko popytu s do siebie odwrotnie proporcjonalne co oznaczae gdy jedna ro nie to druga spada

Poniewa ta odwrotna zale no ceny i wielko ci popytu jest tak bardzo uniwersalnai sprawdza si w przypadku niemal wszystkich produktoacutew i us ug ekonomi ci nazywajj prawem popytu Ale szczerze moacutewi c prawo popytu staje si o wiele bardziejzrozumia e i interesuj ce je li na nie spojrzysz a nie tylko sobie je wyobrazisz

Wykorzystanie danych do tworzenia krzywej popytuNajlepszym sposobem prezentacji danych z tabeli 11 jest naniesienie ich na wykresNa rysunku 11 zaznaczyli my trzy punkty nadaj c im nazwy A B i C Na osi poziomejna rysunku 11 znajduje si informacja o ilo ci litroacutew soku na jak w roacuted konsumentoacutewwyst puje popyt w ci gu miesi ca przy roacute nych poziomach cen Na osi pionowejumie cili my ceny

Punkt A reprezentuje dane z goacuternego wiersza tabeli 11 Moacutewi on nam tyle e przycenie 10 z otych za litr ludzie b d sk onni do kupienia miesi cznie zaledwie 1 litrasoku pomara czowego Podobnie punkt B oznacza wielko popytu wynosz c 6 litroacutewsoku miesi cznie przy cenie 5 z otych za litr podczas gdy punkt C wskazuje e przycenie w wysoko ci 1 z otego za litr ludzie b d sk onni naby 10 litroacutew soku miesi cznie

Rysunek 11Popyt

na sok poma-ra czowy

Zauwa e po czyli my punkty A B i C lini Zrobili my to dlategoe przeprowadzaj cy badanie ekonomi ci zaproponowali respondentom tylko

trzy hipotetyczne ceny Gdyby dysponowali bud etem pozwalaj cym zapyta

Kup książkę Poleć książkę

36 Cz I Ekonomia mdash nauka o tym jak ludzie radz sobie z niedoborem

konsumentoacutew o ich sk onno do zakupu przy ka dej mo liwej cenie (na przyk ad8 z otych i 46 groszy za litr 2 z ote i 23 grosze za litr itd) to na wykresie mieliby myniesko czon liczb kropek Poniewa jednak tego nie zrobiono dokonujemyinterpolacji wykre laj c prost lini Powinna ona umo liwia w miar dobreoszacowanie wielko ci popytu przy cenach o ktoacutere bezpo rednio nie zapytanow trakcie sonda u

Linia prosta cz ca punkty na rysunku 11 to krzywa popytu Wiemy e wcale nie jestkrzywa jednak dla uproszczenia ekonomi ci u ywaj tego terminu w odniesieniudo wszelkich naniesionych na wykres zale no ci mi dzy cen a wielko ci popytubez wzgl du na to czy przyjmuj one kszta t linii prostej czy krzywej (Ta konwencjapozostaje nie bez zwi zku z faktem e ekonomi ci s zarazem jajog owii kwadratowog owi)

Prosta czy krzywa ale pozwala wizualizowa odwrotnie proporcjonaln zale no mi dzycen a wielko ci popytu Zale no odwrotnie proporcjonalna oznacza e krzywepopytu opadaj Mo na dzi ki temu dostrzec e gdy cena si zwi ksza popyt maleje

Wykorzystanie krzywej popytu do prognozowaniaGraficzne przedstawienie krzywej popytu znacznie zwi ksza roacutewnie mo liwodokonywania szybkich prognoz Linia prosta na rysunku 11 mo e by na przyk adpodstaw do stwierdzenia e przy cenie 9 z otych za litr ludzie byliby sk onni dozakupu oko o 2 litroacutew soku pomara czowego miesi cznie Zaznaczyli my to miejscena wykresie jako punkt E

Za oacute my e nie mia by mo liwo ci zobaczy rysunku 11 i widzia by tylko zawartotabeli 11 Czy woacutewczas moacuteg by szybko oszacowa ile soku miesi cznie byliby sk onninaby ludzie gdyby jego cena wynosi a 3 z ote za litr Patrz c na drugi i trzeci wiersztabeli 11 musia by stwierdzi e byliby sk onni naby 6 ndash 10 litroacutew soku Aledok adniejsze wskazanie ilo ci wymaga oby sporo czasu i denerwuj cej algebry

Wystarczy jeden rzut oka na rysunek 11 aby atwo oceni ile soku miesi cznie bylibysk onni naby ludzie przy okre lonej cenie Zaczynamy od ceny 3 z ote na osi pionoweji przesuwamy wzrok poziomo w prawo a do punktu F na krzywej popytu ktoacuteryznajduje si na wysoko ci odpowiadaj cej 8 litrom nabywanym miesi cznie (Aby lepiejto unaoczni na wykresie narysowali my przerywane linie od obu osi do punktu F)

Jak wida wykorzystanie wykresu zamiast tabeli pozwala na znacznie prostszeprognozowanie w oparciu o model

Rysowanie w asnej krzywej popytuAby si upewni e korzystanie w wykresoacutew nie sprawia Ci trudno ci zach camydo wykonania prostego wiczenia w ramach ktoacuterego trzeba wyznaczy kilka punktoacutewi po czy je liniami To nie takie trudne prawda

Wyobra my sobie e rz d zaprezentowa raport badawczy w ktoacuterym zawartoinformacje e picie soku pomara czowego powoduje obni enie ci nienia krwizmniejsza ryzyko zawa u serca i wp ywa na popraw jako ci ycia seksualnego

Kup książkę Poleć książkę

Rozdzia 1 Czym zajmuje si ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi 37

Co powinno si w takim razie sta z popytem na sok pomara czowy Oczywi ciepowinien wzrosn

Aby zweryfikowa t hipotez nasza dzielna grupa ekonomistoacutew po raz kolejny ruszaw teren aby przeprowadzi sonda i zapyta ludzi jak ilo soku pomara czowegob d sk oni zakupi w takiej sytuacji miesi cznie przy trzech hipotetycznych cenach10 z otych 5 z otych i 1 z oty podobnie jak w tabeli 11 Wyniki tego nowego sonda uprezentuje tabela 12

Tabela 12 Ilo litroacutew soku pomara czowego jak byliby by sk onni miesi cznie nabykonsumenci po opublikowaniu raportu rz dowego

Cena Litry

10 z otych 4

5 z otych 9

1 z oty 13

Je li zdecydujesz si wykona zalecane wiczenie Twoje zadanie b dzie polega o nananiesieniu tych odpowiedzi na wykres z rysunku 11 a nast pnie po czeniu ich liniprost (Tak mo esz pisa po ksi ce)

W a nie narysowa e now krzyw popytu Odzwierciedla ona preferencjekonsumentoacutew zmienione po opublikowaniu raportu rz dowego Zwi kszony popytznajduje wyraz w fakcie e w ka dym przypadku ludzie s teraz sk onni kupi wi cejsoku ni wcze niej Na przyk ad przy cenie 10 z otych za litr byliby teraz sk onnizakupi 4 litry miesi cznie a nie 1 litr jak poprzednio

Nadal oczywi cie mamy do czynienia z odwrotnie proporcjonalnym stosunkiem cenyi wielko ci popytu co oznacza e pomimo nowo odkrytych zalet zdrowotnych sokupomara czowego ktoacutere wp ywaj na wzrost sk onno ci do jego zakupu poziom jegoceny nadal ma wp yw na ilo jak sk onni byliby naby konsumenci Wzrost cenynadal oznacza spadek wielko ci popytu i krzywa popytu nadal opada

Czy jeste gotowy na ostatnie wiczenie przed przej ciem do kolejnych rozdzia oacutewWykorzystaj swoj nowo narysowan krzyw popytu aby oszacowa jak ilo sokukonsumenci byliby sk onni naby miesi cznie przy cenie rz du 7 i 2 z otych za litrOszacowanie tego tylko na podstawie tabeli 12 mo e by trudne jednak przy u yciunowej krzywej popytu z wykresu powinno by znacznie atwiejsze

Kup książkę Poleć książkę

38 Cz I Ekonomia mdash nauka o tym jak ludzie radz sobie z niedoborem

Kup książkę Poleć książkę

SkorowidzA

AD aggregate demand 118administracja pa stwowa 341aktywa 79 91alokacja zasoboacutew 55 64altruizm 41amortyzacja 351analfabetyzm 27analiza

cyklu koniunkturalnego 114dylematu wi nia 284efektywno ci wolnych rynkoacutew 238makroekonomiczna 75ogranicze 47stanu gospodarki 30struktury kosztoacutew 217rednich kosztoacutew zmiennych 219

w asnych ogranicze 42Arrow Kenneth 332asymetria informacji 33 311 351

Bbank centralny 164barter 97Becker Gary 334bezrobocie frykcyjne 116bimetalizm 102b dne koncepcje ekonomiczne

konkurowanie bogatych krajoacutew 342koszt bezpiecze stwa 340mylenie nast pstwa z przyczynowo ci 339niestabilno rynkoacutew 341niezamierzone konsekwencje 343problem przeludnienia 338protekcjonizm 339sta a ilo pracy 337uogoacutelnienia 340zwi kszanie stawek podatkowych 343

b dy logiczne 337b dy w ocenie kosztoacutew i korzy ci

koszty ca kowite 49koszty utopione 48warto korzy ci 49

brakkonkurencji 32pe nej wiedzy 47

bud et zroacutewnowa ony 87

Ccena 36 97 171

minimalna 188 190 351nominalna 108 351obligacji 160pieni dza 161realna 108 351roacutewnowagi 255rynkowa 233 252sprzeda y 263sztywna 121

CPI Consumer Price Index 105cykl koniunkturalny 114

ekspansja 114recesja 114zmienny poziom cen 116

czynniki produkcji 351

Dd enie do szcz cia 41Debreu Gerard 332decyzje prywatne i publiczne 61deficyt 153

bud etowy 87handlowy 90ndash92

deflacja 105 351demokracja 27d ug 154

Kup książkę Poleć książkę

360 Ekonomia dla bystrzakoacutew

d ug publiczny 153dobra

ni szego rz du 171publiczne 33 320 351

finansowanie 321 322nowe technologie 323przekszta canie w dobra prywatne 324

substytucyjne 209dochoacuted 79doskonale

elastyczna poda 182nieelastyczna poda 180 181

dostosowaniepoziomu zapasoacutew 130 136do popytu 120cen 116 119

drukowanie pieni dzy 154dylemat wi nia 283 351

okre lanie strategii 285omerta 287OPEC 290zachowania karteli 288

Eefekt

elastyczno cicenowej popytu 208krzy owej popytu 208

substytucji 206zewn trzny 352

negatywny 302pozytywny 302

dochodowy 207zewn trzny

negatywny 304pozytywny 306

efektywnoalokacyjna 52 60 352produkcyjna 52 58 63 355

ekonomia 25 39ekonomia tradycyjna 352ekonomiczny model wyboru 45 48ekspansja 114eksport netto NX 88 133elastyczno

cenowa popytu 175rynku 341

Ffaza

spadkowa gospodarki 114wzrostowa gospodarki 114

fiat money 100finansowanie dobra publicznego 322Friedman Milton 332

Ggenerowanie inflacji 144GMP granica mo liwo ci produkcyjnych

56ndash60 63 352gospodarka

mieszana 67nakazowa 67 352rynkowa 64 352tradycyjna 68

gwarancja zyskoacutew 267

Hhandel 312handel mi dzynarodowy 89 91 348hazard moralny 319hiperinflacja 95 99 352

Iilo ciowa teoria pieni dza 352ilo

doacutebr 132pieni dzy 96 98

indekscen 105ndash108CPI 105 110 352RPI 352RPI-X 105

inflacja 95 101ndash106 154 349interakcja poda y i popytu 182interwencjonizm pa stwowy 62 65 69 127inwestycje 352inwestycje kapita owe 86

Kup książkę Poleć książkę

Skorowidz 361

Jjako doacutebr 109jednostkowe dzia ania 301jednostkowy koszt pracy 342

Kkapita 352kapita ludzki 53 352kartel 281 353

dylemat wi nia 283kwoty produkcyjne 282podzia zyskoacutew 282

kategorie wydatkoacutew 84Keynes John Maynard 331klasyfikacja zasoboacutew 53koncepcja niewidzialnej r ki 32koncepcje ekonomiczne Patrz tak e b dne

koncepcje ekonomicznenieskr powany rozwoacutej 346niewidzialna r ka 345ochrona prawa w asno ci intelektualnej 347otwarcie na handel mi dzynarodowy 348pa stwowe finansowanie doacutebr

publicznych 349regulacje wolnych rynkoacutew 346rozwoacutej nauk cis ych i technicznych 347wprowadzanie systemoacutew praw w asno ci 348zale no wzrostu od post pu 346zapobieganie inflacji 349

konkurencja 32 213doskona a 213 251 257 353monopolistyczna 280 293 353niedoskona a 213

konkurencyjne wolne rynki 235konsekwencje inflacji 103konsumpcja 84 133

niekonkurencyjno 321niewykluczalno 321

kosztyekonomiczne 216 353jednostkowe produkcji 218kra cowe 222ndash224 353pracy

godzinowe 342jednostkowe 342

produkcji 178sta e 217 220 353

utopione 48utraconych korzy ci 44 58 174 216 353wynagrodze 126zmienne 217 219 353zwi kszonych wydatkoacutew pa stwa 152

koszyk doacutebr 106 109 353Krajowy Urz d Statystyczny 76kra cowa sk onno do konsumpcji 85krzywa

GMP 56 59 66kosztoacutew kra cowych MC 265 303poda y zagregowanej

d ugookresowa LRAS 118 124 143kroacutetkookresowa SRAS 121 124 143

popytu zagregowanego AD 118 124 144przychodoacutew kra cowych MR 262 265 267rednich kosztoacutew ca kowitych ATC 265 268

krzywekosztoacutew 222 253poda y 177 179 353popytu 34ndash37 171ndash174 186 207 241

262 295 353

Llepko

cen 125 149 353p ac 149

leseferyzm 68liczba konkurentoacutew 273linia

planowanych wydatkoacutew 134trendu 115

LRAS long-run aggregate supply 118Lucas Robert 334

Mmacierz korzy ci 285maj tek 80makroekonomia 29 73 353makroekonomia Keynesa 83maksymalizacja

ca kowitej nadwy ki 239ca kowitej u yteczno ci 200 202 208ludzkiego zadowolenia 51zysku 225 265

firmy konkurencyjnej 270monopolu 260przedsi biorstwa 211

Kup książkę Poleć książkę

362 Ekonomia dla bystrzakoacutew

maksymalny rozmiar produkcji 115malej ca u yteczno kra cowa 198 205 357malej ce

korzy ci 52 54 357przychody kra cowe 260

Marks Karol 330Marshall Alfred 331mikroekonomia 29 31 167 353minimalizacja strat 225model

ekonomiczny 34 354Keynesa 128krzywa popytu 34ludzkich zachowa 39makroekonomiczny 118podejmowania decyzji 45popytu i poda y 169wyboru 45 47

monopol naturalny 274 354monopole 213 259

analiza korzy ci 272analiza kosztoacutew 260ignorowanie popytu 261konkurencja 293koszt produkcji 265 274maksymalizowanie zysku 260narzucone ceny 276narzucone poziomy produkcji 275niska efektywno 271patenty 272 274poroacutewnanie z firmami konkuruj cymi 269przychoacuted ca kowity 262 264przychoacuted kra cowy 261spo eczna szkodliwo 260 271subsydiowanie 274wielko produkcji 269wyboacuter poziomu produkcji 265zyski 267

mo liwo ci produkcyjne 52 56malej ce korzy ci 52ograniczone zasoby 52

Nnadprodukcja doacutebr 303nadwy ka

ca kowita 240 245 351handlowa 90konsumenta 241 354

poda y 184popytu 185producenta 241 243 354

negatywneefekty zewn trzne 303ndash305konsekwencje monopolu 260

negatywny wstrz s popytowy 120 123niedoboacuter 29 39niekonkurencyjno 321niepewno 48niewidzialna r ka rynku 32 354niewykluczalno 321NIPA 75nominalna stopa procentowa 158 354nowe technologie 323

Oobieg pieni dza 80obliczanie

nadwy ki konsumenta 242PKB 77 84poziomu planowanych wydatkoacutew 132tempa inflacji 106

obligacje 159 160obni anie

p ac 126poda y 187poziomu stoacutep procentowych 162

oczekiwania inflacyjne 163odgoacuterna lepko p ac 149ograniczenia

czasowe 44handlu 312nieuniknione 44polityki pieni nej 163technologiczne 43

ograniczone zasoby 39 43 52ograniczony poziom zyskoacutew 294okre lanie ceny u yteczno ci 199 200oligopol 279 291 354omerta 288opadaj ca krzywa popytu 294 295OPEC 282 290operacje otwartego rynku 162 354optymalizacja

poziomu zysku 295w warunkach ogranicze 194

Kup książkę Poleć książkę

Skorowidz 363

optymalnepoziomy produkcji 226 239 301 356rezultaty rynkoacutew 300

oszcz dzanie 153

Ppa stwo 87parytet z ota 102 156patenty 70 272 324pe ne zatrudnienie 115 127perspektywa

d ugookresowa 117 125kroacutetkookresowa 117 121 125

pewno wp ywoacutew podatkowych 153pieni dz 80 96 103pieni dz fiducjarny fiat money155 157PKB 76 129 355

eksport netto NX 84metoda sumowania wydatkoacutew 84nowo wyprodukowane dobra 82obliczanie warto ci produktoacutew i us ug 77pa stwowe zakupy G 84wydatki inwestycyjne I 84wydatki konsumpcyjne C 84wzrost warto ci 76

p acenominalne 147 354realne 146 354

pobudzaniegospodarki 162innowacji 70popytu 142wzrostu PKB 137

podatek 248 249 321podatek inflacyjny 104poda 32 169 177 180 354

doskonale elastyczna 182doskonale nieelastyczna 180pieni dza 96 161 163zagregowana 113 118 355wykres krzywej 177

podnoszenie p ac nominalnych 147podwy ka cen 150podwy szanie podatkoacutew 343podzia rodkoacutew

kapita 53praca 53ziemia 53

politykafiskalna 31 141 151 355inflacyjna 101pieni na 31 141 155 163

pomiaraktywno ci gospodarczej 75inflacji 105nadwy ki ca kowitej 245nadwy ki konsumenta 241nadwy ki producenta 243poziomu szcz cia 41

popyt 32 35 169 175 354elastyczno cenowa 175na pieni dz 96 158wp yw zmiany cen 206wykres krzywej 171zagregowany 113 118 355

poroacutewnanie monopoli i firmkonkurencyjnych 269

post p technologiczny 323poziom

cen 116cen zroacutewnowa ony 118dochodu 171dyktowanej ceny 267konsumpcji 133kosztoacutew monopoli naturalnych 274PKB 129p ac realnych 146 147popytu 171popytu zagregowanego 120produkcji 131 142 145 239 263 266 301

304produkcji monopolisty 266produkcji roacutewnowagi 138produkcji w gospodarce 81roacutewnowagi 158 183 185roacutewnowagi nominalnej stopy procentowej 161stoacutep procentowych 164szcz cia 41zapasoacutew 130 131zatrudnienia 126ycia 108

pozytywne efekty zewn trzne 306po yczanie 153prawo

autorskie 70malej cych przychodoacutew 53niezamierzonych konsekwencji 343

Kup książkę Poleć książkę

364 Ekonomia dla bystrzakoacutew

prawopatentowe 27 70popytu 355w asno ci 33 299 309 347

proces decyzyjny 47 61 193produkcja 115 231

doacutebr i us ug 60nieefektywna 297rynkowa 355

produkt krajowy brutto PKB 76 129 355prognozy 36 111proacuteg rentowno ci 216przedsi biorstwo

alokacyjnie efektywne 32analiza struktury kosztoacutew 217koszt wynagrodze 126maksymalizacja zyskoacutew 211 225minimalizacja strat 225optymalny poziom produkcji 226produkcyjnie efektywne 32strata 229 253 256wielko produkcji 256wstrzymanie produkcji 231zroacute nicowanie produktu 295zysk 215 227 254 256

przekszta canie doacutebr publicznych 324przemieszczenie krzywej

poda y 187popytu 186

przepisy antytrustowe 355przep yw

dochodoacutew i aktywoacutew 78towaroacutew i us ug 77

przesuni cie krzywejAD 144GMP 60 61popytu 172 296

przewagaabsolutna 94komparatywna 92 93 355

przewidywanie stymulacji 149przychoacuted

ca kowity 262 264kra cowy 224 261

przyczynybogactwa narodoacutew 42recesji 113

pu ap cenowy 188 247 355punkt roacutewnowagi rynkowej 135 186

Rrachunek dochodu i produktu narodowego 75racjonalne oczekiwania 31 150 355realne stopy procentowe 356realny poziom PKB 129recesja 113 125 129 141 356

rozpoznawanie przyczyn 30zwalczanie 31

reformowanie praw w asno ci 33regulacja

cen monopolisty 276oligopoli 291wolnych rynkoacutew 346

restrykcje wobec handlu mi dzynarodowego 92Ricardo David 330rodzaje aktywoacutew 157rolowanie d ugu 154rozbijanie monopolu 278rozwi zanie

dylematu wi nia 287problemu cytryn 315

rozwoacutej technologii 70roacutewnanie

Fishera 111PE 132PKB 83 89 133

roacutewnowaga 128 135 158 182 188 296roacutewnowaga stabilna 158roacutewnowa enie poda y i popytu 32RPI-X Retail Price Index 105rynek 170 356 Patrz tak e wolne rynki

asymetria informacji 311 312czynnikoacutew produkcji 80finansowy 80 356konkurencyjny 63 356samochodoacutew u ywanych 313

gwarancja 316opinia eksperta 317reputacja 316ubezpieczenia 317

zawodno 313rynkowa krzywa

poda y 214popytu 214

rzadko zasoboacutew 356

Kup książkę Poleć książkę

Skorowidz 365

SSamuelson Paul 333schemat obiegu zamkni tego 78 81selekcja negatywna 319sk adanie perspektyw 124Smith Adam 329Solow Robert 333sonda 37sp ata

d ugu 154obligacji 154

spoacute ki z ograniczon odpowiedzialno ci 27SRAS short-run aggregate supply 121stabilno roacutewnowagi rynkowej 183stagflacja 165standard ycia 27stopa

bazowa 161procentowa 110 158ndash164 356

nominalna 110realna 110

zwrotu 157malej ca 219rosn ca 218

straszak ekonomiczny 291strata 216 229 256struktura aktywoacutew 91strumie 80stymulacja 148stymulacja gospodarki 101subsydiowanie

bada 324doacutebr 208 307monopolisty 274

symbol Y 116system

cenowy 64fiducjarny 100rynkowy 62wolnorynkowy 64

szkodliwo monopoli 260 271szkody spo eczne 308

ledzenie stanu gospodarki 76rednie koszty

ca kowite ATC 221 228sta e AFC 220zmienne AVC 220

Ttechnologia 70 178technologia biznesowa 70tempo inflacji 106tempo inflacji oczekiwane 110tezauryzacja 103tragedia wspoacutelnego pastwiska 308 356transakcje barterowe 96trust 292tworzenie

konkurencji 278krzywej popytu 35 207

Uubezpieczenia 317ndash319us ugi wytworzone w kraju 89ustawodawstwo antytrustowe 292utracone korzy ci 44u yteczno 194 356

ca kowita 46 196 200kardynalna 194kra cowa 45 195ndash197 202 356porz dkowa 194

Wwady

interwencjonizmu pa stwowego 66systemu wolnorynkowego 64

warto ci kosztu i korzy cikra cowe 49rednie 49

wartoimportu 89pieni dza 97PKB 76produkcji 135

warunekwstrzymania produkcji 232 234zaprzestania produkcji 356

weryfikowanie hipotezy 37wielko

popytu 35 170 206 352produkcji 256 300 357

w asna krzywa popytu 36w asny koszyk doacutebr 106

Kup książkę Poleć książkę

366 Ekonomia dla bystrzakoacutew

wolne rynki 235analiza efektywno ci 238gwa towno zmian 341optymalny poziom produkcji 239regulacje 346rodzaje ingerencji 246spo ecznie optymalne rezultaty 300warunki funkcjonowania 236zb dne straty spo eczne 246

wp ywy podatkowe 153wska nik Patrz tak e indeks

cen detalicznych 105cen towaroacutew i us ug 105inflacji 357

wstrz s popytowy 120 143wybory

konsumenckie 39nieracjonalne 48racjonalne 48

wyboacuter poziomu produkcji 265wydatki

bud etowe 88faktyczne 132inwestycyjne 86 87konsumpcyjne 85na dobra wytworzone w kraju 89na produkty i us ugi PE 133na towary i us ugi 89pa stwa 152planowane 132

wykorzystanie krzywej popytu 36wykres 34wymuszanie poziomu produkcji monopolu 275wynagrodzenie 126wypracowywanie zysku 216wyprowadzanie krzywych popytu 205wyroacutewnywanie u yteczno ci kra cowej 202wyznaczenie krzywej przychodoacutew

kra cowych 261wzrost

gospodarczy 30 70 357kosztoacutew produkcji 179PKB 83 137p ac realnych 147

poda y pieni dza 161popytu 173 186popytu zagregowanego 149poziomu zadowolenia 83standardu ycia 27wydatkoacutew pa stwowych 138 152

Zzachowania konsumenckie 39zalety interwencjonizmu pa stwowego 65zale no mi dzy cen a wielko ci popytu 36za o enia polityki pieni nej 164zapasy 130zapobieganie inflacji 349zasada malej cych korzy ci 29zatrudnienie 126zawodno rynku 33 311 313 357

asymetria informacji 33dobra publiczne 33

zb dne straty spo eczne 246 248 249 251269 357

zerowy poziom zyskoacutew 256zmiana

cen 178kosztoacutew 179poziomu p ac realnych 146poziomu poda y pieni dza 161

zmowa oligopolistyczna 280 281 282zroacute nicowanie produktu 295zwalczanie recesji 141 152zwi kszanie

poda y pieni dza 163popytu zagregowanego 144 145poziomu produkcji 145

zyskprzedsi biorstwa 126 215 227monopolisty 267

zyskiekonomiczne 216 357ksi gowe 216

Kup książkę Poleć książkę