Upload
zero
View
590
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
Enter Section Title Here
Enter Section Title Here
Enter Section Title Here
Enter Section Title Here
Enter Section Title Here
Enter Section Title Here
Enter Section Title Here
Enter Section Title Here
Ang
Hudyo
Lokasyon ng HudyoAyon sa Lumang Tipan, mula 900 hanggang200 B.K, ang kanunununuan ng mga Hudyo na si Abraham ay umunod sa Utos ng Diyos,
at nilisan ang Ur kasama ang iba pang kapwa Semita noong ikawalong siglo B.K sapanahon ni Hammurabi. Nakarating sila sa
Canaan na isang lupaing tinitirahan ng mga Semitikong tribu na matagal nang
napasailalim sa impluwensya ng Babilonyaat Ehipto.
Lokasyon ng mga
HudyoAng mga Canaaneo ay mga sibilisadong tribung
magbubukid na nakatira sa mga bayan bayan at ang
mga Hudyo ay nakatira sa mga lupaing di gaanong
masagana.
Dahil sa gutom ay nanirahan ang mga Hudyo sa lupain
ng Goshen, na nasa silangan ng delta ng Nilo.
Hindi sila nasiyahan dito at nagsimula ang paglalakbay
paalis sa Ehipto
Lokasyon ng HudyoPinamunuuan ito ni Moses at dinala niya
ang mga Hudyo sa ibayo ng Dagat Pula
hanggang sa disyerto ng Sinai.
Nagpatuloy sila hanggang sa Canaan at
doon sila namuhay bilang magbubukid.
Ang Mitolohiya ng
HudyoAng mitolohiya ng mga Hudyo ay nahahati sa dalawang
pangunahing mga bahagi. Ang mitolohiya mula sa Bibliya
(tradisyonal na bayani, cosmogony, atbp), at ang
modernong myths, ang mga nauukol sa buhay sa shtetl
(ang lugar sa silangang Europa na pinaninirahan ng mga
Hudyo), ang mga Hudyo sa Gitnang Silangan, at ngayon
ay mga umuusbong mula sa mga kamakailan-lamang
natuklasan na komunidad ng mga Hudyo sa Ethiopia.
Maraming mga tao ay may kamalayan at sapat na
kaalaman tungkol sa Jewish Biblical Myths (Adan at
Eba, Creation, at Noah ang Arc, Joshua at ang Labanan sa
Jericho).
Ang Mitolohiya ng
HudyoAng mga myths ay parang fables, na
nagtuturo ng magandang aral o
mensahe . Hindi nila sinusunod ang mga
tradisyunal na siklo ng Greek
Mythology. Ito ay madalas nagtuturo ng
aral ng kawanggawa (na kung saan ay
napakahalaga sa
Hudaismo), kababaang-
loob, pakikiramay, katalinuhan, at
Ang Mitolohiya ng
HudyoIsang halimbawa ng katha-katha, na halimbawa ng
paggamit ng lohika at katalinuhan sa upang malagpasan
ang kamangmangan. Ang isang papanatikong lider ng
Muslim ay naka-atas sa pag singil sa isang maliit na lugar
ng Persiya na nagsasabi ang mga Hudyo ay masama. Sila
ay dapat patayin at pagdusahin. Sinabi niya na ang mga
Hudyo ay pumatay ng isang batang muslim upang
makagawa ng Paskuwa matzoth (ang walang asing
tinapay) mula sa dugo nito. Sa pamamagitan ng
pandaraya at pagpapasikot-sikot, isang Hudyo ay
nagpapatunay na ang mga Muslim na lider ay
nagsisinungaling. Kaya muli ang mga Hudyo ay
nagpatuloy sa masamang gawain.
Kasaysayan ng HudyoAng mga parte ng Gulf of Akaba at
Mediterrenean coast ay lang kalakalan at transportasyon, ito ang naging dahilan ng impluwensya sa
kanilangkultura.
Ayon sa bibliya ang mga Hebreo ay mga sinaunang ninuno ng mga
Hudyo.
Kasaysayan ng HudyoAngmga hudyo ay inalipin ng mga taga Egypt
sa pamumuno ng mga pharaoh.
Ang kaharian ng Judah ay sinalakay at sinakop
ng mga Babylonians, resulta nito ang pagkasira
ng Jerusalem at templo ni Solomon.
Ang pagbuo ng ikalawang templo ay
pinamunuan ng huling tatlong poropeta ng mga
Hudyo sina Haggai, Zechariah, at Malachi na
tinustusan ng Persiya.
Kasaysayan ng Hudyo
Noong 332 BCE natalo ni Alexander the Great ang mga
Persiyano.
Sa kanyang pagkamatay pinamahagi niya ang kanyang
mga ari-arian at nabuo ang SELEUCID KINGDOM.
Kasaysayan ng HudyoDahil sa alitan o hindi pagkakasundo sa pagitan ng hellenistang Hudyo at
relihiyosong mga Hudyo ay nahirang si Antiochus IV Epiphanes na haring
seleucid.
Ipinagbawa ng bagonghirang na hari ang ibang paniniwala at kaugalian ng
mga Hudyo.
Kasaysayan ng HudyoPagsakop ng Romano sa mga Hebreo
Sa una, nang pinamunuan ng mga Romano ang Hebreo, isang
malayang kaharian ang mayroon; ang mga Hasmonaeans ay namuno
at sunod ang Herodians. Ngunit, unti unting tinanggihan ang kanilang
kapangyarihan at ang mga Romano na ang direktang namuno.
Nagbago ang lahat, ang dating malayang kaharian ay naging malupit
at matigas ang puso.
Noong 66 CE, nagsimulang mag alsa ang mga Hebreo laban sa mga
Romano ngunit napabagsak din ito ng mga magiging emperor ng
Romano, sina Titus at Vespasian. Sa Siege ng mga Hebreo, marami
ang mga nawasak na templo, isa na dito ang Menorah. Marami ang
nasawi, pinatay at ginawang mga alipin, kaya wala na silang nagawa
kundi ang lumipat sa Galilee.
Kasaysayan ng HudyoAng Diaspora
Marami ang naging alipin at ang ibang mamamayan ang
naging bahagi ng Roman Empire.
Sa patakarang Proselytism, (malayang pagpili at pag-
convert ng tao sa ibang
relihiyon ), kumalat ang relihiyong Hudaismo sa buong
sibilisasyong Hellenistic, na tila
nagpatigil at nagtapos ng digmaan laban sa Roma. Muling
naibalik ang mga Jewish values para sa post- Temple era.
Kasaysayan ng HudyoLate Roman Period
Sa panahong ito, aktibo ang tannaim at amoiram, na nagorganisa at naddebate sa Jewish Oral Law.
Noong 351 CE, ang populasyong hudyo, na nasa pamumuno niPatricius, ay nag alsa laban kay Constantius Gallus. Natapos at napatigil
din ito ni Heneral Ursicinus .
Sa 359 CE, nilikha ni Hillel II ang kalendaryong Hebreo ayon sa lunar year.
Sa panahon ng 363, ang huling paganong Romanong emperor, si Julian II, ay pinayagan ang mga Hebreo na bumalik sa banal na Jerusalem at may
planong ipagawa muli ang templo. Subalit, natalo siya laban sa mga Persyano at napatay noong June 26 363.
Kasaysayan ng HudyoMiddle Ages
Ang mga Hudyo ay kumalat sa buong Roman Empire at ang mga
Byzantine Empire ay dindiskirmina sila, at ang impluwensiya ng
Proselytism ay tinaggihan.
Noong 351, nag alsa ang mga Hudyo laban kay Gallus. Ipinabagsak ito
ni Gallus at pinawasak ang mga pangunahing lungsod ng Galilee. Sa
panahong ito, nagawa din ang Jerusalen Talmud, collection ng mga
Rabbinic notes.
Sa pamamahala ni Emperor Julian the Apostate, ginawa niya ulit
Hellenism ang kaharian at buhayin muli ang Jerusalem.
Subalit, sandali lamang ang pamumuno nito kaya’t di natuloy ang
kaniyang mga plano.
Natalo ni Emperor Heraclius ang Sassanid Persians at sinakop muli
ang Jerusalem.
Kasaysayan ng HudyoIslamic Period
Noong 638 CE, ang Arab Islamic Empire, sapamumuno ni Caliph Omar, ay sinakop ang
Jersusalem, Mesopotamia, Syria, Palestine at Egypt. Pinatay ang ibang mga Hudyo at napilitan
silang lumuwas subalit bumalik muli silapagkatapos sirain ng mga Arabo ang kanilang
lungsod.
Kasaysayan ng Hudyo
Panahon ng Crusada
Sa 1909, ipinaglaban ng mga Hudyo ang Jerusalem laban sa mga Crusaders. Nilabanan nila ang mga mananakop ng isang buwan. Ang mga komunidad
nila ay kalat kalat sa bansa; Jerusalem, Tiberias, Ramleh, Ashkelon, Caesarea, an
d Gaza.
Sa panahon din na ito itinatag ang Hebrew language orthography, o niqqud, ang sistemang
dyakritiko, para sa Alpabeto ng mga Hudyo.
Early Modern Period
Sa panahon ng labanan ng Yarmuk, 30 komunidad ngmga Hudyo ay nasa
Haifa, Sh’chem, Hebron, Ramleh, Gaza, Jerusalem at ang iba sa north. Ang Safed ay naging spiritual
center ng mga Hudyo.
Sa ika-19th na siglo, lumala ang kalagayan ng mga Hudyo sa mga Muslim na bansa. Madaming massacre ang naganap; pinapatay ang mga inosente at malala
na ang diskriminasyon ng mga muslim sa hudyo.
Kasaysayan ng Hudyo
18th Century
Sa panahong ito nagkaroon ng malakingpagbabago sa komyunidad ng Hudyo.
Nangampanya sila para sa pagpapatupad ng“restrictive laws”. Idinagdag din ang pagaaral nghistorya ng mga hudyo at ang Hebrew. Nagsimula
din ang Zionismo.
Pati na din sa mga ibang bansa, ipinagtatalo angkarapatang pang Hudyo, ipinatupad ang equal rights para sa kanila, na pinangungunahan ng
France sa French Revolution.
Kasaysayan ng Hudyo
19th Century
Bingyan ni Napoleon ang mga Hudyo ang
pagkakataong maging malaya.
Sa panahong ito, ang pagpapalaya ng mga
Hudyo at pagbibigay ng karapatang pang
liberal ay kumalat sa buong Europa maliban
sa Russia.
Kasaysayan ng Hudyo
20th Century
Sa panahong ito, ang mga Hudyo ay nagigingaktibo sa usapang imigrasyon sa Israel at
pagtatag ng Jewish Nation.
Ang Zionist Movement ay itinatag pagkatapos ngKattowitz convention at the World Zionist
Congress. Si Theodore Herzl ay Zionist leader nanaghahangad na makamit ang karapatang pang
Hudyo.
Kasaysayan ng Hudyo
Noong 1920, nangako ang British Mandate of Palestine na bigyan ng Jewish national home sa
Palestine. Maganda ang takbo ng lahat ngunitang mga Arabo ay tumanggi sa imigrasyon ngHudyo at sumiklab ang kaguluhan sa pagitan
nito, kaya ang mga gang ng arabo ay nagsimulananaman na pumatay sa populasyong Hudyo.
Naisipan din nila na hindi nila maaasahan angadministrasyong British kaya bumuo sila ng
samahan (Haganah Organization) upangmaprotektahan ang kanilang mga bukirin at
Kibbutzim.
Kasaysayan ng Hudyo
Relihiyon ng HudyoSinimulaan ng Judaismo
Nagsimula ang Judaismo sa lugar kung saan ang Iraq ngayon.
Nagsimula noong 2000 BC o 4009 na taonnakaraan
Relihiyon ng HudyoImportanteng mga Tao
Nagsimula sa panahon ni Abraham (1800-1500 BC).
Pinalaganap ng apo ni Abraham na si Jacob (tinatawag rin siyang Israel).
Ang 12 anak ni Jacob ay nagtatag ng 12 tribo, ito ay ang mga unang Israelita.
Relihiyon ng HudyoMga Ritwal
Kosher – alituntunin sa mga kinakain ng mga Hudyo; katulad na dito ang bawal na pagkain ng
baboy
Circumsismo – kumakatawan sa tipan na ginawang Diyos kay Abraham at ang kanyang mga
desdyente
Bar o Bat Mitzvah – seremonya na pagtanggap samga responsibilidad sa mga pananagutan ngisang reponsableng Hudyo, ito ay ginagawa
kapag isang batang lalaki o babae ay 13 na taonggulang na
Relihiyon ng HudyoMahalagang Teksto
Torah - ang pinakaimportanteng teksto sa
Judaismo; nilalaman nito ang mga
librong Pentateuch
Mitzvnot – naglalaman ng 613 na banal na
utos ng Diyos
Sining at Kultura ng
HudyoAng mga Hudyo, ayon sa Tanakh, ay
nagmula sa mga tribung Juda, Simeon, Benjamin, at Levi ng m
ga Ebreo, tinatawag ding mga Israelitabilang mga anak ni Jacob o Israel, napinaniniwalaang nagmula sa lahi ni
Abraham, isang pastor ng tupa mula saUr (isang lungsod sa Sumerya), na
nagmula sa lahi ni Noe (Noah sa Ingles).
Sining at Kultura ng
HudyoNoong una, isa lamang itong pangalan para sa isang taongnagmula sa tribo ng Juda (o Judah). Sa paglaon, ginamit na
rin ito para sa sinumang nagbuhat mula sa apat sa mga anakni Jacob; kilala rin si Jacob bilang Israel.
-Tradisyonal na nagdadasal ng 3 beses
-Minsan 4 na beses kapag Sabbath o holidays
-Shema-deklarasyon ng kanilang pananampalataya
-Galing sa Torah: “O hear Israel! The lord is our God! The lord is one!” Deuteronomy 6:4
-Minsan nagdarasal ang iba habang ginagawa ang pangarawaraw na gawain
Sining at Kultura ng
HudyoPaniniwala:
-Unang relihiyon na nagturo ng monotheism
-Ang diyos ay umaabot sa lahat ng tao peromay covenant ang diyos sa mga sinaunang
isaraelita.
-Pinagtutuunan ang paguugali kaysa sadoktrinang kawastuhan.
-Pangunahing layon nila ang maayos at tahimik na mundo
Sining at Kultura ng
HudyoMga gawi:
-Halachah-sistema ng batas
-sibil at criminal nahustisya
-relasyon sa pagitan ng mga magkakapamilya
-responsibilidad sa kapwa: paghahatidng tulong sa kawpa,edukasyon,atbp
-Synagogue-simbahan nila