Ubezpieczenie społeczne

w Rumunii

Twoje uprawnienia do zabezpieczenia społecznego

Zatrudnienie, sprawy społeczne i włączenie społeczne

Twoje uprawnienia do zabezpieczenia społecznego w Rumunii

Lipiec 2012 r 2

Informacje zawarte w niniejszym przewodniku zostały opracowane i zaktualizowane w

ścisłej współpracy z krajowymi korespondentami systemu wzajemnego informowania o

ochronie socjalnej (MISSOC). Więcej informacji na temat sieci MISSOC można znaleźć

na następującej stronie internetowej:

http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=815

Niniejszy przewodnik zawiera ogólny opis rozwiązań w zakresie zabezpieczenia

społecznego stosowanych w odpowiednich państwach. Dodatkowe informacje można

uzyskać z innych publikacji MISSOC. Wszystkie te pozycje są dostępne na stronie, do

której odsyła powyższy link. Można skontaktować się również z właściwymi organami i

instytucjami, które zostały wymienione w załączniku do niniejszego przewodnika.

Ani Komisja Europejska, ani żadna osoba działająca w imieniu Komisji nie może być

pociągana do odpowiedzialności za wykorzystanie informacji zawartych w niniejszej

publikacji.

© Unia Europejska, 2012

Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.




Lipiec 2012 r 3

Spis treści

Rozdział I: Wprowadzenie, organizacja i finansowanie ............................................ 5 Wprowadzenie ................................................................................................ 5 Organizacja ochrony socjalnej .......................................................................... 5 Finansowanie ................................................................................................. 6

Rozdział II: Opieka zdrowotna ............................................................................. 9 Kiedy masz prawo do opieki zdrowotnej? ........................................................... 9 Co obejmuje ubezpieczenie? ............................................................................ 9 W jaki sposób można skorzystać z opieki zdrowotnej? ......................................... 9

Rozdział III: Świadczenia pieniężne z tytułu choroby .............................................10 Kiedy masz prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby?............................10 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................10 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń pieniężnych z tytułu choroby? ........11

Rozdział IV: Świadczenia z tytułu macierzyństwa i ojcostwa ...................................13 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa lub ojcostwa? .................13 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................13 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu macierzyństwa? ................13

Rozdział V: Świadczenia z tytułu inwalidztwa .......................................................14 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa? ........................................14 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................14 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu inwalidztwa? ....................16

Rozdział VI: Emerytury i świadczenia z tytułu podeszłego wieku .............................17 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu podeszłego wieku? ...............................17 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................18 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu podeszłego wieku? ............19

Rozdział VII: Renty rodzinne ..............................................................................20 Kiedy masz prawo do renty rodzinnej? .............................................................20 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................21 W jaki sposób można skorzystać z renty rodzinnej?............................................22

Rozdział VIII: Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych .......23 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób

zawodowych? ................................................................................................23 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................24 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i

chorób zawodowych?......................................................................................25 Rozdział IX: Świadczenia rodzinne ......................................................................26

Kiedy masz prawo do świadczeń rodzinnych? ....................................................26 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................26 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń rodzinnych? .................................27

Rozdział X: Bezrobocie ......................................................................................28 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia? .........................................28 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................28 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu bezrobocia? .....................29

Rozdział XI: Świadczenia minimalne z pomocy społecznej ......................................30 Kiedy masz prawo do świadczeń minimalnych z pomocy społecznej? ....................30 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................30 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń minimalnych z pomocy społecznej? 30

Rozdział XII: Opieka długoterminowa ..................................................................31 Kiedy masz prawo do opieki długoterminowej? ..................................................31 Co obejmuje ubezpieczenie? ...........................................................................31 W jaki sposób można skorzystać z opieki długoterminowej? ................................32



Lipiec 2012 r 4

Załącznik: Dane kontaktowe instytucji i adresy przydatnych stron internetowych .....33



Lipiec 2012 r 5

Rozdział I: Wprowadzenie, organizacja i finansowanie

Wprowadzenie

Ochronę socjalną w Rumunii zapewniają instytucje publiczne w ścisłej współpracy z

instytucjami prywatnymi.

Publiczne instytucje ochrony socjalnej zarządzają różnymi systemami zarówno na

szczeblu centralnym, jak i na szczeblach administracji lokalnej.

Na szczeblu centralnym ministerstwa, agencje lub placówki krajowe zapewniają

ochronę w zakresie zdrowia, macierzyństwa, inwalidztwa, starości, dla osób

pozostałych przy życiu, z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, dla

rodzin/dzieci oraz bezrobotnych.

Na szczeblu lokalnym urzędy miejskie oraz generalne dyrekcje gminne ds. pomocy

socjalnej i ochrony dzieci zaspokajają potrzeby osób zgodnie z zasadami solidarności

społecznej i włączenia społecznego.

Najważniejszymi prywatnymi instytucjami ochrony socjalnej są zakłady emerytalno-

rentowe. Istnieją nowe instytucje, które zaczęły funkcjonować stosunkowo niedawno i

odpowiadają za renty inwalidzkie, emerytury i renty rodzinne. Z kolei prywatne

podmioty świadczące usługi socjalne zaspokajają potrzeby osób głównie w zakresie

opieki długoterminowej.

Organizacja ochrony socjalnej

Centralna administracja publiczna

Ministerstwo pracy, rodziny i ochrony socjalnej (Ministerul Muncii, Familiei şi Protecţiei

Sociale) realizuje politykę i strategie rządu w dziedzinie pracy, rodziny, równych szans

i ochrony socjalnej.

Ministerstwo Zdrowia (Ministerul Sănătăţii) opracowuje założenia polityczne, strategie i

programy działania w dziedzinie zdrowia publicznego zgodnie z programem rządowym.

Koordynuje i kontroluje wdrażanie założeń politycznych, strategii i programów w

dziedzinie zdrowia publicznego na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.

Ministerstwo zdrowia jest odpowiedzialne za proces reform w dziedzinie opieki

zdrowotnej; organizuje, koordynuje i prowadzi działania na rzecz zapewnienia zdrowia

obywateli, a także podejmuje działania zapobiegające praktykom, które szkodzą

zdrowiu, i zwalczające takie działania.

Ministerstwo obrony narodowej (Ministerul Apărării Naţionale), ministerstwo

administracji i spraw wewnętrznych (Ministerul Administraţiei şi Internelor) oraz

rumuńskie służby wywiadowcze (Serviciul Român de Informaţii) odpowiadają, za

pośrednictwem podzielonych na kategorie urzędów ds. rent i emerytur, publiczny

system emerytalno-rentowy oraz, bezpośrednio, systemy ubezpieczeń od wypadków

przy pracy i chorób zawodowych, świadczeń pieniężnych z tytułu choroby, świadczeń z

tytułu macierzyństwa/ojcostwa oraz świadczeń rodzinnych w odniesieniu do



Lipiec 2012 r 6

pracowników sektora obronnego, porządku publicznego i bezpieczeństwa narodowego,

jak również zarządzają tymi systemami.

Krajowy urząd ds. rent i emerytur publicznych (Casa Naţională de Pensii Publice) jest

niezależną instytucją publiczną, która odpowiada za publiczny system emerytalno-

rentowy oraz system ubezpieczeń od wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz

zarządza nimi.

Krajowa Agencja ds. Zatrudnienia (Agenţia Naţională pentru Ocuparea Forţei de

Muncă) jest niezależną instytucją publiczną, która odpowiada za system ubezpieczeń

od utraty pracy i zarządza nim.

Krajowy urząd ds. ubezpieczeń zdrowotnych (Casa Naţională de Asigurări de Sănătate)

jest niezależną instytucją publiczną. która odpowiada za system ubezpieczeń

zdrowotnych i zarządza nim. Pracę tego urzędu koordynuje ministerstwo zdrowia.

Lokalna administracja publiczna

Urzędy miejskie i generalne dyrekcje gminne ds. pomocy socjalnej i ochrony dzieci

odpowiadają za pomoc społeczną. Generalne dyrekcje gminne ds. pomocy socjalnej i

ochrony dzieci podlegają radom gminnym.

Organy prywatne

Izba ds. ubezpieczeń prawników (Casa de Asigurari a Avocatilor) odpowiada za

unikalny, wyspecjalizowany i niezależny system emerytur i innych świadczeń

zabezpieczenia społecznego dla prawników i zarządza tym systemem.

Przedsiębiorstwa emerytalne (societati de pensii) zarządzają funduszami emerytalnymi

w ramach systemu prywatnie zarządzanych funduszy emerytalnych (drugi filar) oraz w

ramach dobrowolnych systemów emerytalnych (trzeci filar).

Prywatne podmioty świadczące usługi socjalne są zorganizowane w ośrodki prywatne,

takie jak ośrodki dzienne, ośrodki opieki stacjonarnej itp.

Finansowanie

Ochrona socjalna jest finansowana ze składek społecznych, budżetów lokalnych oraz

budżetu państwa.

Świadczenia rodzinne i pomoc społeczna są finansowane w całości z podatków.

Pozostałe działy są finansowane głównie ze składek:

Emerytury, renty inwalidzkie i rodzinne

Pracownik najemny:

Pierwszy filar: 10,50% (z uwzględnieniem składki w wysokości 3,5% do drugiego

filaru). W odniesieniu do podstawy obliczenia stosuje się limit pięciokrotności

przewidywanego średniego wynagrodzenia brutto w zależności od źródła

wynagrodzenia.

Drugi filar: od składki do pierwszego filaru odlicza się 3,5%. Składka wpłacana do

drugiego filaru jest zwiększana o 0,5% w skali roku do osiągnięcia 6%. W odniesieniu

do podstawy obliczenia stosuje się limit pięciokrotności przewidywanego średniego

wynagrodzenia brutto w zależności od źródła wynagrodzenia.

Pracodawca:



Lipiec 2012 r 7

Pierwszy filar: wysokość składki zależy od warunków pracy: 20,80% w przypadku

normalnych warunków pracy, 25,80% w przypadku trudnych warunków pracy i

30,80% w przypadku specjalnych warunków pracy. W odniesieniu do podstawy

obliczenia stosuje się limit pięciokrotności przewidywanego średniego wynagrodzenia

brutto pomnożonego przez średnią liczbę pracowników.

Drugi filar: nie obowiązują żadne wymogi dotyczące wkładu pracodawcy.

Osoby prowadzące działalność na własny rachunek:

Pierwszy filar: 31,30% (w tym składka w wysokości 3,5% do drugiego filaru). W

odniesieniu do podstawy obliczenia stosuje się próg w wysokości 35%

przewidywanego średniego wynagrodzenia brutto oraz limit pięciokrotności

przewidywanego średniego wynagrodzenia brutto.

Drugi filar: składka do pierwszego filaru jest pomniejszana o 3,5f%. Składka do

drugiego filaru jest zwiększana o 0,5% w skali roku do osiągnięcia 6%. W odniesieniu

do podstawy obliczenia stosuje się próg w wysokości 35% przewidywanego średniego

wynagrodzenia brutto oraz limit pięciokrotności przewidywanego średniego

wynagrodzenia brutto.

Choroba i macierzyństwo

Pracownik najemny:

Wysokość składki w przypadku świadczeń rzeczowych wynosi 5,5%. W przypadku

świadczeń pieniężnych składki nie są wymagane. W odniesieniu do podstawy

obliczenia nie obowiązuje żaden limit.

Pracodawca:

Wysokość składki wynosi 5,2% w przypadku świadczeń rzeczowych i 0,85% w

przypadku świadczeń pieniężnych. Jeżeli chodzi o składki na świadczenia pieniężne

limit stosowany w odniesieniu do podstawy obliczenia odpowiada 12-krotności

minimalnego wynagrodzenia brutto na każdego pracownika najemnego.


Wysokość składki wynosi 5,2% w przypadku świadczeń rzeczowych i 0,85% w

przypadku świadczeń pieniężnych.

Jeżeli chodzi o składki na świadczenia pieniężne próg stosowany w odniesieniu do

postawy obliczenia stanowi minimalne wynagrodzenie brutto.

Jeżeli chodzi o składki na świadczenia pieniężne limit stosowany w odniesieniu do

podstawy obliczenia odpowiada 12-krotności minimalnego wynagrodzenia brutto.

Emeryci i renciści:

Wysokość składki w przypadku świadczeń rzeczowych wynosi 5,5%. W przypadku

świadczeń pieniężnych składki nie są wymagane. Składki na świadczenia rzeczowe nie

mogą zmniejszać kwoty emerytury lub renty do wartości poniżej 740 RON ( 166 EUR).

Bezrobocie

Pracownik najemny:

Składka wynosi 0,5%. W odniesieniu do podstawy obliczenia stosuje się limit

pięciokrotności przewidywanego średniego wynagrodzenia brutto w zależności od

źródła wynagrodzenia.

Pracodawca:

Składka wynosi 0,5%. W odniesieniu do podstawy obliczenia nie obowiązuje żaden

limit.


Ubezpieczenie dobrowolne. Składka wynosi 1%. W odniesieniu do podstawy obliczenia

stosuje się próg odpowiadający wysokości średniego wynagrodzenia brutto oraz limit

pięciokrotności przewidywanego średniego wynagrodzenia brutto.



Lipiec 2012 r 8

Wypadki przy pracy i choroby zawodowe

Pracownik najemny:

Nie obowiązuje żaden wymóg dotyczący składek opłacanych przez pracownika

najemnego.

Pracodawca:

Składka wynosi od 0,15% do 0,85% w zależności od klasy ryzyka. W odniesieniu do

podstawy obliczenia nie obowiązuje żaden limit.


Ubezpieczenie dobrowolne. Składka wynosi 1%.

W odniesieniu do podstawy obliczenia stosuje się próg w wysokości 35%

przewidywanego średniego wynagrodzenia brutto oraz limit pięciokrotności

przewidywanego średniego wynagrodzenia brutto.



Lipiec 2012 r 9

Rozdział II: Opieka zdrowotna

Kiedy masz prawo do opieki zdrowotnej?

Krajowy fundusz ubezpieczenia zdrowotnego obejmuje wszystkie osoby legalnie

zamieszkujące w Rumunii, jak również obcokrajowców na stałe zamieszkujących w

tym kraju.

Warunkiem otrzymania opieki zdrowotnej jest opłacanie przez ubezpieczonego i osoby

pozostającego na jego utrzymaniu składek przez co najmniej 6 z ostatnich 12 miesięcy

kalendarzowych. W przypadku operacji w nagłych przypadkach, gruźlicy, AIDS i innych

chorób zakaźnych nie mają zastosowania warunki kwalifikujące.

Opieka zdrowotna jest również zapewniana studentom uczelni wyższych, osobom

odbywającym służbę wojskową oraz więźniom.

Dobrowolne ubezpieczenie jest dostępne dla osób zamieszkujących w Rumunii i

pracowników służb dyplomatycznych akredytowanych w Rumunii.

Co obejmuje ubezpieczenie?

Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje pakiet podstawowych usług medycznych, który

jest okresowo aktualizowany przez ministerstwo zdrowia (wykaz takich usług na

stronie internetowej

http://www.ms.ro/documente/401_1079_Nota%20pachet%202.07..doc). Pakiet

podstawowych usług medycznych jest zapewniany nieodpłatnie, ale pacjent musi

zapłacić za leki (leczenie ambulatoryjne) oraz za leczenie dentystyczne i okulistyczne.

Istnieje lista leków dostępnych po obniżonych cenach dla niektórych kategorii osób

(głównie emerytów/rencistów).

Uwaga: odnośne przepisy są obecnie nowelizowane.

W jaki sposób można skorzystać z opieki zdrowotnej?

Usługi medyczne są świadczone bezpośrednio przez lokalne kasy chorych i obejmują

opiekę ogólną i specjalistyczną, opiekę ambulatoryjną, hospitalizację, leki, sprzęt,

rehabilitację, profilaktyczną opiekę medyczną, opiekę nad matką i dzieckiem,

transport i inne usługi.

Ubezpieczony musi wybrać lekarza rodzinnego, który będzie świadczył usługi

medyczne o charakterze ogólnym.

Każdy ubezpieczony dokonuje wyboru indywidualnie na podstawie różnych kryteriów

osobistych (niewielka odległość od domu lub pracy, mała liczba pacjentów, wysoki

poziom profesjonalizmu itp.). Ze specjalistą można się skonsultować bezpośrednio

wyłącznie w nagłych przypadkach w lokalnych ambulatoriach. We wszystkich innych

przypadkach skierowanie do specjalisty wystawia lekarz rodzinny.

http://www.ms.ro/documente/401_1079_Nota%20pachet%202.07..doc



Lipiec 2012 r 10

Rozdział III: Świadczenia pieniężne z tytułu choroby

Kiedy masz prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby?

Świadczenia pieniężne z tytułu choroby są zapewniane pracownikom zamieszkującym

w Rumunii (pracownicy zatrudnieni na indywidualnych umowach o pracę, urzędnicy

służby cywilnej, sędziowie, pracownicy służb dyplomatycznych i konsularnych,

niektórzy pracownicy organów wykonawczych, ustawodawczych i sądowniczych,

członkowie cechów rzemieślniczych, osoby pobierające świadczenia z tytułu bezrobocia

oraz osoby prowadzące działalność na własny rachunek).

Świadczenie pieniężne z tytułu choroby w związku z tymczasową niezdolnością do

pracy

Świadczenia te są wypłacane jako rekompensata za dochód, w którego otrzymywaniu

nastąpiła przerwa z powodu choroby. Aby móc otrzymać świadczenia, ubezpieczony

musi wykazać co najmniej 6 miesięcy opłacanych składek w ciągu ostatnich 12

miesięcy kalendarzowych przed wystąpieniem niezdolności do pracy.

Nie ma żadnych warunków kwalifikujących w przypadku operacji w nagłych

przypadkach, gruźlicy, AIDS i innych chorób zakaźnych. Składki są kredytowane za

niektóre okresy, w tym za okresy pobierania świadczeń zabezpieczenia społecznego

oraz za czas studiów, służby wojskowej lub odbywania kary w więzieniu.

Świadczenie z tytułu profilaktyki zdrowotnej i rehabilitacja zawodowej

Świadczenie to jest wypłacane osobom uczestniczącym w tymczasowej rehabilitacji

poprzez skierowanie na inne stanowisko pracy.

Zasiłek wychowawczy

Ubezpieczony ma prawo przerwać działalność zawodową i pobierać świadczenia z

tytułu choroby w sytuacji, gdy jego dziecko (w wieku do lat 7 lub 18 w przypadku

dziecka niepełnosprawnego) jest chore.

Świadczenia medyczne

Świadczenie to jest wypłacane osobom, które opłacały składki przez co najmniej 1

miesiąc w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Nie ma żadnych warunków kwalifikujących dla

niektórych kategorii osób zamieszkujących w Rumunii w przypadku operacji w nagłych

przypadkach, gruźlicy, AIDS i innych chorób zakaźnych.

Ministerstwo pracy, rodziny i zabezpieczenia społecznego prowadzi obecnie prace nad

zmianą istniejącego mechanizmu przyznawania świadczeń z tytułu choroby. Zostaną

przyjęte bardziej surowe warunki kwalifikujące do świadczeń tymczasowych lub

emerytur.



pracy



Lipiec 2012 r 11


pracy stanowi 75% średniego miesięcznego wynagrodzenia ubezpieczonego (100% w

przypadku operacji w nagłych przypadkach, gruźlicy, AIDS oraz innych chorób

zakaźnych).

Osoba ubezpieczona jest uprawniona do świadczeń z tytułu choroby za cały okres

trwania jej niezdolności do pracy przez maksymalnie 183 dni w roku na każdą

chorobę. W niektórych przypadkach okres ten może zostać wydłużony. W przypadku

gruźlicy i innych określonych chorób świadczenie jest wypłacane przez rok z

możliwością przedłużenia o dodatkowe 6 miesięcy.

Jeżeli beneficjent nie powróci do zdrowia po upłynięciu okresu, w którym jest

uprawniony do świadczeń, lekarz może zaproponować emeryturę tymczasową lub

stałą.

W niektórych przypadkach lekarz może zaproponować skrócony czas pracy;

beneficjent jest wówczas uprawniony do świadczenia w odpowiedniej wysokości. Jeżeli

konieczna jest rehabilitacja, ubezpieczony może również skorzystać z balneoterapii.

Świadczenie z tytułu profilaktyki zdrowotnej i rehabilitacja zawodowej

Świadczenie obejmuje tymczasową rehabilitację poprzez skierowanie na inne

stanowisko pracy oraz świadczenie pieniężne służące zrekompensowaniu części

utraconych dochodów w wyniku ograniczenia czasu pracy. Wartość każdego

świadczenia nie może przekroczyć 25% średniego miesięcznego wynagrodzenia osoby

ubezpieczonej w ciągu 6 miesięcy przed wystąpieniem niezdolności do pracy.

Świadczenia wypłacane są maksymalnie przez 90 dni w roku. Świadczenie

odpowiadające 75% średniego miesięcznego wynagrodzenia osoby ubezpieczonej w

okresie sześciu miesięcy przed wystąpieniem niezdolności do pracy jest przyznawane

osobom objętym kwarantanną.

Zasiłek wychowawczy

Zasiłek ten odpowiada 85% średniego miesięcznego wynagrodzenia osoby

ubezpieczonej za okres 6 miesięcy przed złożeniem wniosku. Jest wypłacany przez

maksymalnie 45 dni w roku kalendarzowym (możliwe przedłużenie pod pewnymi

warunkami) na dziecko w wieku poniżej 7 lub 18 lat w przypadku dziecka

niepełnosprawnego.

W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń pieniężnych z tytułu choroby?

Pracownik musi w ciągu pięciu dni od wystąpienia niezdolności do pracy poinformować

o tym fakcie swojego pracodawcę i przedstawić odpowiednie dowody.

Pracodawca nie może ocenić, czy pracownik jest zdolny czy nie jest zdolny do pracy,

ale w wątpliwych przypadkach może poprosić o badanie lekarskie w celu potwierdzenia

niezdolności. Lokalne oddziały krajowej kasy chorych (NHIH) mogą również

Średnie wynagrodzenie miesięczne odpowiada średniemu wynagrodzeniu z ostatnich 6 miesięcy zanim osoba stała się niezdolna do pracy. Maksymalne wynagrodzenie miesięczne uwzględn iane do obliczenia świadczenia odpowiada 12-krotności krajowej minimalnej pensji miesięcznej brutto. Średnie wynagrodzenie miesięczne odpowiada średniemu wynagrodzeniu z ostatnich 6 miesięcy zanim osoba stała się niezdolna do pracy. Maksymalne wynagrodzenie miesięczne uwzględniane do obliczenia świadczenia odpowiada 12-krotności krajowej minimalnej pensji miesięcznej brutto.



Lipiec 2012 r 12

zainicjować kontrolę w celu sprawdzenia, czy zadeklarowana niezdolność

ubezpieczonego do pracy jest zgodna ze stanem faktycznym, nawet jeśli ubezpieczony

posiada zaświadczenie lekarskie o chorobie.



Lipiec 2012 r 13

Rozdział IV: Świadczenia z tytułu macierzyństwa i ojcostwa

Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa lub ojcostwa?

W Rumunii administracja rządowa przyznaje:

zasiłek macierzyński przyznawany matce.

Świadczenie to jest przyznawane obywatelom rumuńskim zamieszkującym w kraju

oraz obcokrajowcom, którzy utracili obywatelstwo i legalnie zamieszkują w Rumunii. W

obydwu przypadkach rodzice muszą mieszkać z dzieckiem, którego dotyczy wniosek o

przyznanie świadczenia.

Zasiłek macierzyński

Warunkiem otrzymania zasiłku macierzyńskiego jest opłacanie przez osobę

ubezpieczoną składek przez co najmniej 1 miesiąc w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

Świadczenie z tytułu ryzyka związanego z macierzyństwem jest wypłacane pracownicy

w ciąży lub pracownicy będącej matką, aby chronić jej zdrowie lub zdrowie jej dziecka.


Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński jest wypłacany ubezpieczonej matce przez 120 dni

kalendarzowych (63 dni przed porodem, odpowiednio 63 dni po urodzeniu dziecka).

Od stycznia 2009 r. matka otrzymuje przez cały okres 85% średniego miesięcznego

wynagrodzenia, jakie uzyskiwała w ciągu ostatnich 6 miesięcy, ale nie mniej niż 600

RON (135 EUR) i nie więcej niż 4 000 RON (899 EUR) miesięcznie. Maksymalne

wynagrodzenie miesięczne uwzględniane do obliczenia świadczenia odpowiada 12-

krotności krajowej minimalnej pensji miesięcznej brutto. Zasiłek jest wypłacany,

nawet jeśli dziecko urodzi się martwe. Zasiłek jest wypłacany z budżetu systemu

zabezpieczenia społecznego.

Świadczenie z tytułu ryzyka związanego z macierzyństwem

Świadczenie odpowiadające 75% średniego miesięcznego wynagrodzenia jest

wypłacane przez maksymalnie 120 dni.

W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu

macierzyństwa?

Zasiłek macierzyński jest wypłacany regularnie, bezpośrednio przez pracodawcę.



Lipiec 2012 r 14

Rozdział V: Świadczenia z tytułu inwalidztwa

Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa?

Renty inwalidzkie (pierwszy filar)

Osoba ubezpieczona w publicznym systemie emerytalno-rentowym (pierwszy filar)

jest/była uprawniona do renty inwalidzkiej (pensie de invaliditate) w przypadku utraty

co najmniej 50% zdolności do pracy w wyniku wypadku lub choroby (w tym wypadku

przy pracy i choroby zawodowej).

Obecnie wyróżnia się trzy kategorie inwalidztwa: kategoria I odpowiada niezdolności

do pracy wymagającej stałej opieki, kategoria II odnosi się do niezdolności do

jakiejkolwiek pracy, ale nie wymagającej stałej opieki, zaś kategoria III oznacza utratę

co najmniej 50% zdolności do pracy, przy czym inwalida w dalszym ciągu jest w stanie

prowadzić działalność zawodową.

Warunek opłacania składek przez pewien okres jest zróżnicowany w zależności od

wieku osoby ubezpieczonej w dniu wydania orzeczenia lekarskiego w sprawie zdolności

do pracy. Warunek ten nie obowiązuje, jeżeli inwalidztwo jest wynikiem wypadku przy

pracy, choroby zawodowej, schizofrenii, nowotworu, AIDS lub pełnienia służby

wojskowej.

Nie ma warunku określającego, że dana osoba musi być ubezpieczona w momencie

zaistnienia inwalidztwa.

Przy obliczaniu okresu składkowego uwzględnia się okresy nieskładkowe, takie jak

okresy pobierania rent inwalidzkich lub świadczenia z tytułu tymczasowej niezdolności

do pracy, okresy studiów w trybie dziennym, pod warunkiem że zostaną ukończone,

itp.

Renty inwalidzkie (drugi filar)

Uczestnik systemu prywatnie zarządzanych funduszy emerytalno-rentowych (drugi

filar) jest uprawniony do ryczałtowego świadczenia, jeżeli ma prawo do renty

inwalidzkiej kategorii I lub II w ramach pierwszego filaru oraz jeżeli inwalidztwo jest

nieodwracalne.

Są to przepisy tymczasowe. Trwają prace nad ustawą dotyczącą organizacji i

funkcjonowania systemu wypłacania prywatnych rent.



Renta inwalidzka w ramach pierwszego filaru jest obliczana i wypłacana co miesiąc z

wykorzystaniem systemu punktowego.

Wysokość renty ustala się na podstawie długości okresu składkowego, poziomu

dochodów oraz kategorii inwalidztwa (są to zmienne charakterystyczne dla każdej



Lipiec 2012 r 15

osoby), jak również na podstawie wartości punktów emerytalno-rentowych (jest ona

stała dla wszystkich rencistów).

Liczba punktów w skali miesiąca jest równa miesięcznemu wynagrodzeniu brutto danej

osoby podzielonemu przez średnie wynagrodzenie brutto.

Liczba punktów w skali roku jest równa sumie punktów za poszczególne miesiące w

ciągu jednego roku, podzielonej przez dwanaście. Punkty w skali roku przyznaje się za

okresy nieskładkowe.

Punkty w skali roku przyznaje się również za potencjalny okres składowy

odpowiadający kategorii inwalidztwa. Potencjalny okres składkowy stanowi różnicę

między pełnym okresem składkowym, a okresem składkowym osiągniętym do dnia

przyznania renty inwalidzkiej kategorii I lub II. Okres ten nie może przekraczać okresu

składkowego, który mógłby zostać osiągnięty od dnia przyznania renty inwalidzkiej

kategorii I lub II do czasu osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego.

Średnia liczba punktów w skali roku jest równa sumie liczb punktów za poszczególne

lata, podzielonej przez pełny okres składkowy.

Kwotę renty inwalidzkiej oblicza się jako średnią liczbę punktów w skali roku

pomnożoną przez wartość punktów emerytalno-rentowych.

Od 1 stycznia 2013 r. wartość punktów emerytalno-rentowych jest corocznie

korygowana o 100% stopy inflacji plus 50% rzeczywistego wzrostu średniego

wynagrodzenia brutto w poprzednim roku. Na dzień 1 lipca 2012 r. wartość punktów

emerytalno-rentowych wynosi 732,80 RON (165 EUR).

Osoba ubezpieczona z orzeczoną kategorią I inwalidztwa jest również uprawniona do

dodatku opiekuńczego. Dodatek opiekuńczy odpowiada 80% wartości punktów

emerytalno-rentowych.

Renciści z orzeczonym kategorią III inwalidztwa t oraz niewidomi renciści mogą

uzyskiwać dochody z pracy. Rencista z orzeczoną III kategorią inwalidztwa nie może

jednak podejmować pracy w wymiarze przekraczającym połowę wymiaru godzin dla

określonego rodzaju pracy.

Rencista z orzeczoną kategorią inwalidztwa może uzyskiwać dochody z pracy jako

doradca lokalny lub gminny.

Po osiągnięciu zwykłego wieku emerytalnego renta inwalidzka jest automatycznie

zamieniana na emeryturę i renciście przyznawana jest jak najkorzystniejsza kwota.

Dodatek opiekuńczy będzie nadal wypłacany.

W razie nabycia nowego okresu składkowego rencista może ubiegać się o ponowne

ustalenie wysokości renty, kiedy uzyska emeryturę.

Jeżeli rencista spełnia kryteria kwalifikujące do renty rodzinnej, ma prawo wybrać

najkorzystniejszą rentę.

Renta inwalidzka po odliczeniu potrąceń przewidzianych prawem jest objęta podatkiem

dochodowym.



Lipiec 2012 r 16


Ryczałtowa kwota obliczona i wypłacona w ramach drugiego filaru odpowiada środkom

indywidualnym netto zgromadzonym na koncie indywidualnym otworzonym przez

uczestnika w funduszu emerytalno-rentowym.

Uczestnik tego systemu ma zagwarantowaną kwotę wpłaconych składek pomniejszoną

o opłaty za przelewy i opłaty prawne.

W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu inwalidztwa?


Wnioskodawca musi złożyć wniosek o rentę inwalidzką do właściwego gminnego

urzędu ds. rent i emerytur. Gminne urzędy ds. rent podlegają krajowemu urzędowi ds.

rent i emerytur państwowych. Pracownicy sektora obronnego i bezpieczeństwa

narodowego składają wnioski o rentę inwalidzką do właściwego urzędu ds. rent i

emerytur dla danej kategorii zawodowej.

Następnie lekarz specjalista w zakresie zabezpieczenia społecznego z tego samego

gminnego urzędu ds. rent i emerytur lub wojskowa komisja lekarska obsługująca

szpitale wojskowe ocenia i potwierdza kategorię inwalidztwa. Okresowo

przeprowadzane są kolejne oceny, aby ustalić zmiany stanu zdrowia rencisty oraz

ocenić, czy konieczna jest zmiana kategorii inwalidztwa. W zależności od rodzaju

schorzenia kontrole odbywają sie co 1–3 lata, do momentu ukończenia standardowego

wieku emerytalnego przez rencistę. Rencista z inwalidztwem nieodwracalnym oraz

rencista, któremu pozostało maksymalnie pięć lat do osiągnięcia wieku emerytalnego i

który uzyskał pełny okres składkowy, są zwolnieni z okresowych kontroli. Należy

zaznaczyć, że kontrola jest również możliwa na życzenie, jeżeli stan zdrowia

ubezpieczonego poprawia się lub pogarsza.

Dodatek opiekuńczy jest przyznawany na takich samych zasadach, co renta

inwalidzka.

Renta inwalidzka jest wypłacana za pośrednictwem urzędów pocztowych lub banków.


Wnioskodawca musi złożyć wniosek o świadczenie ryczałtowe w zakładzie emerytalno-

rentowym obsługującym fundusz emerytalno-rentowy, w którym założył swoje konto

indywidualne.

Kwota ryczałtowa jest wypłacana za pośrednictwem urzędów pocztowych lub banków.



Lipiec 2012 r 17

Rozdział VI: Emerytury i świadczenia z tytułu podeszłego wieku

Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu podeszłego wieku?

Emerytury (pierwszy filar)

Osoba, która jest/była ubezpieczona w publicznym systemie emerytalnym (pierwszy

filar), jest uprawniona do emerytury (pensie pentru limită de vârstă) w przypadku,

gdy spełnia zarówno warunek standardowego wieku emerytalnego, jak i warunek

minimalnego okresu składkowego.

Utrzymana została różnica między standardowym wiekiem emerytalnym dla mężczyzn

i kobiet: mężczyźni – 64 lata i 4 miesiące w dniu 1 lipca 2012 r., zostanie zwiększony

do 65 lat w dniu 1 stycznia 2015 r.; kobiety - 59 lat i 4 miesiące w dniu 1 lipca 2012 r.,

zostanie zwiększony do 63 lat w dniu 1 stycznia 2030 r.

Niemniej zarówno mężczyzn, jak i kobiety obowiązuje taki sam minimalny okres

składkowy wynoszący 13 lat i 8 miesięcy w dniu 1 lipca 2012 r., który zostanie

zwiększony do 15 lat w dniu 1 stycznia 2015 r.

Przy obliczaniu okresu składkowego uwzględnia się okresy nieskładkowe, takie jak

okresy pobierania rent inwalidzkich lub świadczenia z tytułu tymczasowej niezdolności

do pracy, okresy studiów w trybie dziennym, pod warunkiem że zostaną ukończone,

itp.

Dana osoba jest uprawniona do pełnej emerytury (pensie pentru limita de varsta cu

stagiu complet de cotizare) w przypadku, gdy spełnia zarówno warunek

standardowego wieku emerytalnego, jak i warunek minimalnego okresu składkowego.

Utrzymana również zostaje różnica między pełnymi okresami składkowymi dla

mężczyzn i kobiet: mężczyźni – 33 lata i 8 miesięcy w dniu 1 lipca 2012 r., zostanie

zwiększony do 35 lat w dniu 1 stycznia 2015 r.; kobiety - 28 lat i 8 miesięcy w dniu 1

lipca 2012 r., zostanie zwiększony do 35 lat w dniu 1 stycznia 2030 r.

Warunki szczególne mają zastosowanie do następujących specjalnych kategorii osób:

osoby, które odprowadzały składki, pracując w szczególnych lub trudnych

warunkach;

osoby, które były niepełnosprawne zanim uzyskały status ubezpieczonego;

osoby prześladowane ze względów politycznych przez reżim, który doszedł do

władzy po 6 marca 1945 r., osoby deportowane lub więźniowie polityczni;

Osoba, która spełnia te warunki szczególne, jest uprawniona do emerytury z

obniżonym standardowym wiekiem emerytalnym (pensie pentru limita de varsta cu

reducerea varstelor standard de pensionare).

Osoba, która przekroczy pełny okres składkowy o co najmniej 8 lat, jest uprawniona

do wcześniejszej emerytury (pensie anticipata) maksymalnie na pięć lat przed

osiągnięciem standardowego wieku emerytalnego.



Lipiec 2012 r 18

Osoba, która przekroczy pełny okres składkowy o maksymalnie 8 lat, jest uprawniona

do częściowej wcześniejszej emerytury (pensie anticipata partiala) również

maksymalnie na pięć lat przed osiągnięciem standardowego wieku emerytalnego.

Emerytury (drugi filar)

Uczestnik systemu prywatnie zarządzanych funduszy emerytalno-rentowych (drugi

filar) jest uprawniony do ryczałtowego świadczenia, jeżeli ma prawo do emerytury w

ramach pierwszego filaru.





Emerytura w ramach pierwszego filaru jest obliczana i wypłacana co miesiąc z

wykorzystaniem systemu punktowego.

Wysokość emerytury ustala się na podstawie długości okresu składkowego i poziomu

dochodów (są to zmienne charakterystyczne dla każdej osoby), jak również na

podstawie wartości punktów emerytalno-rentowych (jest ona stała dla wszystkich

rencistów).

Liczba punktów w skali miesiąca jest równa miesięcznemu wynagrodzeniu brutto danej

osoby podzielonemu przez średnie wynagrodzenie brutto.

Liczba punktów w skali roku jest równa sumie punktów za poszczególne miesiące

uzyskanych w ciągu jednego roku, podzielonej przez dwanaście. Punkty w skali roku

przyznaje się za okresy nieskładkowe.

Średnia liczba punktów w skali roku jest równa sumie liczb punktów za poszczególne

lata, podzielonej przez pełny okres składkowy.

Kwotę emerytury oblicza się jako średnią liczbę punktów w skali roku pomnożoną

przez wartość punktów emerytalno-rentowych.

Emerytura z obniżonym standardowym wiekiem emerytalnym, wcześniejsza

emerytura oraz częściowa wcześniejsza emerytura są obliczane w taki sam sposób, jak

emerytura. Niemniej przy obliczaniu wcześniejszej emerytury oraz częściowej

wcześniejszej emerytury nie uwzględnia się okresów nieskładkowych. Wysokość

częściowej wcześniejszej emerytury jest obniżana w zależności od liczby miesięcy

oczekiwania.

Emeryci oraz osoby pobierające emeryturę z obniżonym standardowym wiekiem

emerytalnym mogą uzyskiwać dochody z pracy.

Osoby pobierające wcześniejszą emeryturę oraz częściową wcześniejszą emeryturę nie

mogą uzyskiwać dochodów z pracy, z wyjątkiem wynagrodzenia za pracę jako doradca

lokalny lub gminny.

Emeryt może ubiegać się o ponowne ustalenie wysokości emerytury w dowolnym

momencie, jeżeli osiągnie nowy okres składkowy.



Lipiec 2012 r 19





Emerytura, emerytura z obniżonym standardowym wiekiem emerytalnym,

wcześniejsza emerytura oraz częściowa wcześniejsza emerytura po odliczeniu

potrąceń przewidzianych prawem są objęte podatkiem dochodowym.


Ryczałtowa kwota obliczona i wypłacona w ramach drugiego filaru odpowiada środkom

indywidualnym netto zgromadzonym na koncie indywidualnym otworzonym przez

uczestnika w funduszu emerytalno-rentowym.

Uczestnik tego systemu ma zagwarantowaną kwotę wpłaconych składek pomniejszoną

o opłaty za przelewy i opłaty prawne.

W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu podeszłego wieku?


Należy złożyć wniosek o emeryturę do właściwego gminnego urzędu ds. rent i

emerytur. Gminne urzędy ds. rent i emerytur podlegają krajowemu urzędowi ds. rent i

emerytur państwowych. Pracownicy sektora obronnego i bezpieczeństwa narodowego

składają wnioski o emeryturę do właściwego urzędu ds. rent i emerytur dla danej

kategorii zawodowej.

Emerytura z obniżonym standardowym wiekiem emerytalnym, wcześniejsza

emerytura oraz częściowa wcześniejsza emerytura są przyznawane na takich samych

zasadach jak emerytura.

Emerytura jest wypłacana za pośrednictwem urzędów pocztowych lub banków.


Wnioskodawca musi złożyć wniosek o świadczenie ryczałtowe w zakładzie emerytalno-

rentowym obsługującym fundusz emerytalno-rentowy, w którym założył swoje konto

indywidualne.




Lipiec 2012 r 20

Rozdział VII: Renty rodzinne

Kiedy masz prawo do renty rodzinnej?

Renta rodzinna (pierwszy filar)

Osoba jest uprawniona do renty rodzinnej (pensie de urmas), jeżeli jest

współmałżonkiem pozostałym przy życiu lub dzieckiem zmarłego, a osoba zmarła była

w chwili śmierci emerytem lub posiadała uprawnienia do emerytury z publicznego

systemu emerytalno-rentowego (pierwszy filar).

Aby kwalifikować się do otrzymania renty rodzinnej pozostały przy życiu,

współmałżonek musi spełniać warunek osiągnięcia wieku emerytalnego oraz

pozostawania w związku małżeńskim z osobą zmarłą przez co najmniej dziesięć lat.

Niezależnie od wieku, pozostały przy życiu współmałżonek jest uprawniony do renty

rodzinnej, jeżeli jest dotknięty kategorią I lub II inwalidztwa, pod warunkiem, że

małżeństwo trwało co najmniej 10 lat.

Pozostały przy życiu współmałżonek, niezależnie od wieku, jest również uprawniony do

renty rodzinnej, jeżeli jego dochód nie przekracza 35% przewidywanego średniego

wynagrodzenia brutto i wychowuje dziecko w wieku do 7 lat. Jeżeli śmierć

ubezpieczonego nastąpiła w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,

pozostały przy życiu współmałżonek jest uprawniony do renty rodzinnej, jeżeli jego

wynagrodzenie nie przekracza 35% przewidywanego średniego wynagrodzenia brutto.

Dziecko zmarłego otrzymuje rentę rodzinną, jeżeli ukończyło maksymalnie 16 lat (lub

do osiągnięcia maksymalnego wieku zakończenia edukacji, ale nie więcej niż 26 lat)

lub jeżeli jest dotknięte inwalidztwem jakiejkolwiek kategorii, a inwalidztwo nastąpiło

przed przekroczeniem wymienionych granic wieku.

Okres pobierania renty rodzinnej jest różny; może zostać przyznana dożywotnio lub

tymczasowo w zależności od spełnianych warunków.

Renta rodzinna (drugi filar)

Beneficjent, który jest pozostałym przy życiu członkiem rodziny uczestnika systemu

prywatnie zarządzanego funduszu emerytalno-rentowego (drugi filar), jest uprawniony

do kwoty ryczałtowej, jeżeli sam nie należy do drugiego filaru.

Beneficjent jest uprawniony do gromadzenia własnych środków na koncie

indywidualnym, jeżeli jest również uczestnikiem drugiego filaru.

Beneficjent nie może otrzymać świadczenia (emerytury ani renty inwalidzkiej) przed

śmiercią uczestnika systemu.



Zasiłek pogrzebowy (pierwszy filar)

W przypadku śmierci osoby ubezpieczonej lub emeryta/rencisty każda osoba, która

pokrywa koszty związane z pogrzebem zmarłego, jest uprawniona do zasiłku

pogrzebowego (ajutor de deces).



Lipiec 2012 r 21

Z kolei ubezpieczony lub emeryt/rencista jest uprawniony do zasiłku pogrzebowego w

przypadku śmierci pozostającego na jego utrzymaniu członka rodziny, który nie był

ubezpieczony.



Renta rodzinna jest obliczana i wypłacana miesięcznie jako odsetek emerytury lub

emerytury z obniżonym standardowym wiekiem emerytalnym, jaką otrzymywał lub

otrzymywałby zmarły.

Jeżeli jednak zmarły pobierał przed śmiercią rentę inwalidzką, wcześniejszą emeryturę

lub częściową wcześniejszą emeryturę lub był uprawniony do któregokolwiek z tych

świadczeń, kwota renty rodzinnej jest obliczana jako odsetek renty z tytułu

inwalidztwa kategorii I.

Odsetek ten jest zróżnicowany w zależności od liczby pozostałych przy życiu

uprawnionych członków rodziny i wynosi: 50% w przypadku jednej osoby, 75% w

przypadku dwóch osób oraz 100% w przypadku trzech i więcej osób pozostałych przy

życiu.

W przypadku sierot, które utraciły obydwoje rodziców, renta rodzinna jest obliczana

dla każdego rodzica z osobna, a następnie sumowana.

Jeżeli pozostały przy życiu współmałżonek spełnia warunki kwalifikujące go do innego

rodzaju świadczenia, może wybrać najbardziej korzystny wariant.





Renta rodzinna po odliczeniu potrąceń przewidzianych prawem jest objęta podatkiem

dochodowym.


Kwota ryczałtowa obliczona i wypłacona w ramach drugiego filaru odpowiada

otrzymanej w spadku części środków indywidualnych netto zgromadzonych na koncie

indywidualnym założonym przez zmarłego uczestnika w funduszu emerytalno-

rentowym.

Ta sama część spadku zostaje przeniesiona z indywidualnego konta osoby zmarłej na

indywidualne konto beneficjenta, jeżeli gromadzi on własne środki.

Beneficjent ma zagwarantowane otrzymanie w spadku części całkowitej kwoty

wpłaconych składek pomniejszoną o opłaty za przelewy i opłaty prawne.


Parlament co roku ustala wysokość zasiłku pogrzebowego.

Kwota przyznana w przypadku śmierci osoby ubezpieczonej lub emeryta/rencisty nie

może być niższa niż przewidywane średnie wynagrodzenie brutto, zaś kwota



Lipiec 2012 r 22

przyznana w przypadku śmierci członka rodziny pozostającego na utrzymaniu, który

nie jest ubezpieczony, nie może być niższa niż połowa wyżej wymienionej kwoty.

W jaki sposób można skorzystać z renty rodzinnej?


Należy złożyć wniosek o rentę rodzinną do właściwego gminnego urzędu ds. rent i

emerytur. Gminne urzędy ds. rent i emerytur podlegają krajowemu urzędowi ds. rent i

emerytur państwowych. Pracownicy sektora obronnego i bezpieczeństwa narodowego

składają wnioski o emeryturę do właściwego urzędu ds. rent i emerytur dla danej

kategorii zawodowej.

Renta rodzinna jest wypłacana za pośrednictwem urzędów pocztowych lub banków.


Aby otrzymać świadczenie ryczałtowe lub zacząć gromadzić środki własne,

ubezpieczony musi wystąpić ze stosownym wnioskiem do zakładu emerytalno-

rentowego obsługującego fundusz emerytalno-rentowy, w którym posiada konto

indywidualne.



Należy złożyć wniosek o przyznanie zasiłku pogrzebowego do właściwego gminnego

urzędu ds. rent i emerytur, urzędu ds. rent i emerytur dla danej kategorii zawodowej,

gminnej agencji ds. zatrudnienia lub pracodawcy w zależności od statusu osoby

zmarłej. Gminne urzędy ds. rent i emerytur podlegają Krajowemu urzędowi ds. rent i

emerytur państwowych. Gminne agencje ds. zatrudnienia podlegają krajowej agencji

ds. zatrudnienia.

Zasiłek pogrzebowy jest wypłacany bezpośrednio osobie uprawnionej przez jedną z

wyżej wymienionych instytucji.



Lipiec 2012 r 23

Rozdział VIII: Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych?

Osoba objęta ubezpieczeniem od wypadków przy pracy i chorób zawodowych jest

uprawniona do świadczeń krótkoterminowych w przypadku zaistnienia wypadku przy

pracy lub choroby zawodowej.

Należy zaznaczyć, że świadczenia długoterminowe, takie jak renta inwalidzka – jeżeli

inwalidztwo jest wynikiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej – lub renta

rodzinna – jeżeli przyczyną śmierci był również wypadek przy pracy lub choroba

zawodowa – są zapewniane przez publiczny system emerytalno-rentowy.

Świadczenia z tytułu tymczasowej niezdolności do pracy


uprawniona do świadczenia z tytułu tymczasowej niezdolności do pracy (indemnizatie

pentru incapacitate temporara de munca), jeżeli tymczasowa niezdolność do pracy jest

wynikiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Nie ma warunku okresu

oczekiwania.

Okres pobierania świadczenia wynosi 180 dni w roku i może zostać przedłużony do

270 dni.

Świadczenia z tytułu tymczasowej zmiany miejsca pracy i skróconego czasu pracy


uprawniona do świadczenia z tytułu tymczasowej zmiany miejsca czasu pracy

(indemnizatie pentru trecerea temporara in alt loc de munca), jeżeli w wyniku

wypadku przy pracy lub choroby zawodowej nie jest w stanie pracować w swoim

dotychczasowym miejscu pracy i tymczasowo zmienia miejsce pracy.

Warunkiem otrzymania świadczenia jest otrzymywanie w nowej pracy niższego

miesięcznego wynagrodzenia brutto od średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto

uzyskiwanego w ciągu ostatnich sześciu miesięcy przez wystąpieniem zdarzenia.


uprawniona do świadczenia z tytułu skróconego czasu pracy o jedną czwartą

(indemnizatie pentru reducerea timpului de lucru cu o patrime din durata normala),

jeżeli w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej nie jest w stanie

pracować w pełnym wymiarze czasu pracy.

Okres pobierania świadczenia wynosi 90 dni w ciągu roku.

Świadczenia medyczne dla pracowników

Zob. część dotyczącą opieki zdrowotnej.

Świadczenia z tytułu trwałej niepełnosprawności



Lipiec 2012 r 24

Zob. część dotyczącą renty inwalidzkiej.

Świadczenia rodzinne i zasiłek pogrzebowy

Zob. część dotyczącą renty rodzinnej.



Świadczenie z tytułu tymczasowej niezdolności do pracy jest obliczane i wypłacane

miesięcznie jako 80% (100% w razie nagłych przypadków medycznych/operacyjnych)

średniego miesięcznego wynagrodzenia uzyskiwanego przez ubezpieczonego w ciągu

ostatnich sześciu miesięcy poprzedzających zdarzenie (lub w okresie krótszym niż

sześć miesięcy).

Świadczenie z tytułu tymczasowej niezdolności do pracy po odliczeniu potrąceń

przewidzianych prawem jest objęte podatkiem dochodowym.

Świadczenia z tytułu tymczasowej zmiany miejsca pracy i skróconego czasu pracy

Świadczenie z tytułu tymczasowej zmiany miejsca pracy jest obliczane i wypłacane

miesięcznie jako różnica między średnim miesięcznym wynagrodzeniem uzyskiwanym

przez ubezpieczonego w ciągu ostatnich sześciu miesięcy poprzedzających zdarzenie

(lub w okresie krótszym niż sześć miesięcy) w poprzednim miejscu pracy a

miesięcznym wynagrodzeniem brutto uzyskiwanym w nowym miejscu pracy.

Świadczenie z tytułu skróconego czasu pracy o jedną czwartą jest obliczane i

wypłacane miesięcznie jako różnica między średnim miesięcznym wynagrodzeniem

uzyskiwanym przez ubezpieczonego w ciągu ostatnich sześciu miesięcy

poprzedzających zdarzenie (lub w okresie krótszym niż sześć miesięcy) z tytułu pracy

w pełnym wymiarze godzin a miesięcznym wynagrodzeniem brutto uzyskiwanym z

tytułu pracy w niepełnym wymiarze godzin.

W obydwu przypadkach różnica stanowiąca świadczenie nie może przekroczyć 25%

średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto, o którym mowa powyżej.









Lipiec 2012 r 25

W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych?


Wnioskodawca może wystąpić o przyznanie świadczenia z tytułu tymczasowej

niezdolności do pracy do swojego pracodawcy, jeżeli jest objęty ubezpieczeniem

obowiązkowym (np. jako pracownik najemny), lub do właściwego gminnego urzędu

ds. rent i emerytur, jeżeli jest objęty ubezpieczeniem dobrowolnym (np. jako osoba

pracujący na własny rachunek).

Świadczenia z tytułu tymczasowej zmiany miejsca pracy i skróconego czasu

pracy

Zarówno o świadczenie z tytułu tymczasowej zmiany miejsca pracy, jak i świadczenie

z tytułu skróconego czasu pracy o jedną czwartą należy wystąpić do pracodawcy.









Lipiec 2012 r 26

Rozdział IX: Świadczenia rodzinne

Kiedy masz prawo do świadczeń rodzinnych?

Zasiłki na dzieci

Dziecko poniżej 18 lat (lub do ukończenia szkoły średniej lub pomaturalnej), które

mieszka ze swoimi rodzicami i które posiada miejsce stałego zamieszkania lub

zameldowania w Rumunii, jest uprawnione do państwowego zasiłku na dzieci (alocatie

de stat pentru copii).

Pełna lub niepełna rodzina z dziećmi w wieku poniżej 18 lat (lub do ukończenia szkoły

średniej lub pomaturalnej) jest uprawniona do zasiłku rodzinnego (alocaţie pentru

susţinerea familiei), jeżeli:

rodzina mieszka razem z dzieckiem, które pozostaje na jej utrzymaniu,

dochód netto na członka rodziny jest poniżej określonego progu,

dziecko uczy się bez okresów przerwy i nie otrzymuje oceny niższej niż 8 za złe

sprawowanie z powodu nieusprawiedliwionych nieobecności w szkole, jeżeli jest w

wieku szkolnym,

spełnione są obowiązki podatkowe wobec budżetów lokalnych.

Świadczenia wychowawcze

Każdemu rodzicowi posiadającemu miejsce stałego zamieszkania lub zameldowania w

Rumunii przysługuje zasiłek wychowawczy (indemnizaţie pentru creşterea copilului),

obowiązuje limit trzech porodów, jeżeli rodzic mieszka z dzieckiem, które pozostaje na

jego utrzymaniu, bierze urlop na wychowanie dziecka, osiągnął dwunastomiesięczny

okres dochodów podlegających opodatkowaniu przez narodzinami dziecka i spełnione

są obowiązki podatkowe wobec budżetów lokalnych.

Beneficjent ma do wyboru dwie możliwości:

urlop wychowawczy i zasiłek na dziecko w wieku do 1 roku;

urlop wychowawczy i zasiłek na dziecko w wieku do 2 lat.


Zasiłki na dzieci

Państwowy zasiłek na dzieci jest zróżnicowany w zależności od społecznego wskaźnika

bazowego i wieku dziecka: jedna kwota dla dzieci w wieku do dwóch lat – lub trzech w

przypadku dziecka z niepełnosprawnością – i druga kwota dla dzieci w wieku dwóch lat

i powyżej). Niemniej w przypadku dzieci z niepełnosprawnością w wieku trzech lat i

powyżej kwoty są zwiększane o 100%.

Zasiłek jest wypłacany co miesiąc.

Zasiłek rodzinny jest zróżnicowany w zależności od społecznego wskaźnika bazowego,

liczby dzieci w rodzinie oraz progów dochodów na członka rodziny.

Zasiłek jest wypłacany co miesiąc.



Lipiec 2012 r 27

Wysokość państwowego zasiłku na dzieci oraz zasiłku rodzinnego (z uwzględnieniem

progów dochodów) jest korygowana przez rząd.

Świadczenia ta nie są objęte podatkiem dochodowym.


Zasiłek wychowawczy jest obliczany i wypłacany miesięcznie jako 75% średniego

miesięcznego wynagrodzenia netto uzyskiwanego przez rodzica w ciągu ostatnich 12

miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o świadczenie z zachowaniem

odpowiedniego progu i limitu kwoty powiązanych ze społecznym wskaźnikiem

bazowym.

W przypadku porodu mnogiego zasiłek wychowawczy jest zwiększany o 120%

społecznego wskaźnika bazowego na każde dziecko począwszy od drugiego dziecka.

Wysokość społecznego wskaźnika bazowego jest określana decyzją rządu.

Świadczenie wychowawcze nie jest objęte podatkiem dochodowym.

W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń rodzinnych?

Zasiłki na dzieci

Rodzic występujący w imieniu swojego dziecka musi złożyć wniosek o państwowy

zasiłek na dzieci do właściwego urzędu miejskiego.

Rodzic występujący w imieniu całej rodziny lub osoba samotnie wychowująca dziecko

musi się zwrócić do tej samej instytucji o przyznanie zasiłku rodzinnego.

Świadczenia są wypłacane za pośrednictwem urzędów pocztowych lub banków.


Wniosek o przyznanie zasiłku wychowawczego należy złożyć do właściwego urzędu

miejskiego.

Zasiłek wychowawczy jest wypłacany za pośrednictwem urzędów pocztowych lub

banków.



Lipiec 2012 r 28

Rozdział X: Bezrobocie

Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia?

Zasiłki z tytułu bezrobocia

Zarejestrowany bezrobotny to osoba, która spełnia następujące warunki:

posiada miejsce stałego zamieszkania lub zameldowania w Rumunii,

pozostaje bez pracy i nie uzyskuje dochodu z działalności na własny rachunek lub

uzyskuje z takiej działalności dochód niższy niż społeczny wskaźnik bazowy,

jest w wieku od 16 lat do wieku kwalifikującego do uzyskania emerytury,

jest dyspozycyjna do celów rekrutacyjnych,

poszukuje pracy i

zarejestrowała się w gminnej agencji ds. zatrudnienia.

Warunkiem otrzymania zasiłku z tytułu bezrobocia z systemu ubezpieczeń od utraty

pracy przez zarejestrowanego bezrobotnego, którego bezrobocie nie wynika z jego

własnej winy, jest złożenie wniosku o świadczenie przed upływem 12 miesięcy

i opłacanie składek przez 12 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy poprzedzających

złożenie wniosku.

Okres składkowy nie jest jednak wymagany w przypadku absolwentów, którzy w ciągu

60 dni po zakończeniu edukacji nie znaleźli zatrudnienia.

Okres pobierania zasiłku z tytułu bezrobocia jest zróżnicowany w zależności od

długości okresu składkowego: 6 miesięcy w przypadku okresu składkowego

wynoszącego od roku do pięciu lat, 9 miesięcy w przypadku 5-10 lat oraz 12 miesięcy

w przypadku okresu wynoszącego powyżej 10 lat.

Dla absolwentów okres ten wynosi 6 miesięcy.


Zasiłek z tytułu bezrobocia określa się na podstawie referencyjnego wskaźnika

społecznego,, poziomu dochodów oraz długości okresu składkowego.

Zasiłek z tytułu bezrobocia jest obliczany i wypłacany miesięcznie jako odsetek

referencyjnego wskaźnika społecznego:

75% w przypadku okresu składkowego powyżej jednego roku;

50% w przypadku absolwentów.

W przypadku okresu składkowego wynoszącego trzy lata i więcej do kwoty bazowej

dodaje się odsetek średniego dochodu brutto uzyskiwanego w ciągu ostatniego 12-

miesięcznego okresu składkowego:

3% w przypadku okresu składkowego wynoszącego od trzech do pięciu lat;

5% – od pięciu do dziesięciu lat;

7% – od dziesięciu do dwudziestu lat;

10 % – powyżej dwudziestu lat.

Zasiłek z tytułu bezrobocia nie jest objęty podatkiem dochodowym.



Lipiec 2012 r 29

W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu bezrobocia?

Należy złożyć wniosek o przyznanie zasiłku z tytułu bezrobocia do właściwej gminnej

agencji ds. zatrudnienia. Gminne agencje ds. zatrudnienia podlegają krajowej agencji

ds. zatrudnienia.

Zasiłek z tytułu bezrobocia jest wypłacany za pośrednictwem urzędów pocztowych lub

banków.



Lipiec 2012 r 30

Rozdział XI: Świadczenia minimalne z pomocy społecznej

Kiedy masz prawo do świadczeń minimalnych z pomocy społecznej?

Osoba samotna lub rodzina posiadające miejsce stałego zamieszkania lub

zameldowania w Rumunii są uprawnione do pomocy społecznej (ajutor social), jeżeli:

ich miesięczne dochody netto są niższe niż gwarantowany dochód minimalny (venit

minim garantat) oraz

ich nieruchomości i ruchomości są wyłączone z wykazu dóbr zaspokajających

potrzeby inne niż podstawowe, a tym samym są uwzględnione w wykazie dóbr

zaspokajających podstawowe potrzeby.

Osoba samotna musi mieć ukończone 18 lat.

Pomoc społeczna jest wypłacana tak długo, jak długo beneficjent spełnia kryteria

kwalifikujące lub wynikające z nich obowiązki.


Pomoc społeczna jest obliczana i wypłacana miesięcznie jako różnica między

gwarantowanym dochodem minimalnym a miesięcznym dochodem netto.

Kwota gwarantowanego dochodu minimalnego jest zróżnicowana w zależności od

liczby członków rodziny i społecznego wskaźnika bazowego.

Aby zostać uwzględnionym jako do celów obliczenia gwarantowanego dochodu

minimalnego, osoba samotna lub członek rodziny musi spełniać następujące warunki:

jest w wieku od 16 lat do standardowego wieku emerytalnego, nie uczy się w trybie

dziennym, nie pracuje, ale jest zdolny do pracy, musi się zarejestrować w gminnej

agencji ds. zatrudnienia i nie może zrezygnować z udziału w programie szkolenia

zawodowego ani odrzucić oferty pracy.

Wysokość społecznego wskaźnika bazowego jest określana decyzją rządu.

Pomoc społeczna nie jest objęta podatkiem dochodowym.

W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń minimalnych z pomocy społecznej?

Pomoc społeczna

Osoba – występująca we własnym imieniu lub w imieniu swojej rodziny – musi złożyć

wniosek o przyznanie pomocy społecznej do właściwego urzędu miejskiego.

Pomoc społeczna jest wypłacana w gotówce, w urzędzie pocztowym lub w banku.



Lipiec 2012 r 31

Rozdział XII: Opieka długoterminowa

Kiedy masz prawo do opieki długoterminowej?

Opieka długoterminowa nie jest objęta specjalnym systemem ale innymi systemami

obejmującymi inwalidztwo, podeszły wiek i wypadki przy pracy. Głównymi

beneficjentami są osoby z niepełnosprawnościami oraz osoby starsze, zaś zapewniane

usługi są dostosowywane do potrzeb indywidualnych.

Świadczenia z tytułu opieki długoterminowej dla osób niepełnosprawnych

Osoby z niepełnosprawnością, tj. osoby, których środowisko społeczne,

niedostosowane do niepełnosprawności fizycznej, sensorycznej, psychologicznej lub

umysłowej, uniemożliwia lub ogranicza ich dostęp do społeczeństwa na zasadzie

równych szans, są uprawnione do świadczeń z tytułu opieki długoterminowej w

zależności od stopnia i rodzaju niepełnosprawności.

Osoba niepełnosprawna może być zatem uprawniona, w zależności od stopnia i

rodzaju niepełnosprawności, do opieki domowej, opieki częściowo w domu opieki,

opieki w całości w domu opieki oraz świadczeń pieniężnych.

Świadczenia z tytułu opieki długoterminowej dla osób niepełnosprawnych odpowiadają

okresowi występowania niepełnosprawności.

Świadczenia z tytułu opieki długoterminowej dla osób starszych

Osoba starsza, która osiągnęła standardowy wiek emerytalny jest uprawniona do

świadczeń z tytułu opieki długoterminowej zależnie od stopnia zależności.

Biorąc pod uwagę stopień zależności, osoba niepełnosprawna może być zatem

uprawniona do opieki domowej, opieki częściowo w domu opieki, opieki w całości w

domu opieki, ale nie do świadczeń pieniężnych.

Świadczenia z tytułu opieki długoterminowej dla osób starszych odpowiadają okresowi

występowania zależności.



Opieka domowa jest świadczona przez opiekunów, którzy zapewniają opiekę i ochronę

przez okres dłuższy niż 24 godziny.

Opieka częściowo w domu opieki jest świadczona przez ośrodki opieki dziennej, które

zapewniają usługi socjalne wraz z usługami medycznymi i edukacyjnymi,

zakwaterowanie, zatrudnienie i inne podobne usługi przez maksymalnie 24 godziny,

lub przez wykwalifikowanych opiekunów, którzy zapewniają opiekę i ochronę przez

okres dłuższy niż 24 godziny (w tym drugim przypadku osoba niepełnosprawna, poza

warunkiem dotyczącym stopnia niepełnosprawności, musi spełniać dwa inne warunki:

brak zakwaterowania oraz dochody poniżej średniego wynagrodzenia netto).



Lipiec 2012 r 32

Opieka w całości w domu opieki jest zapewniana przez ośrodki opieki stacjonarnej (tj.

ośrodki opiekuńcze i pielęgnacyjne, uzdrowiska i ośrodki rehabilitacyjne, ośrodki

integracyjne zapewniające terapię zawodową, ośrodki szkoleniowe przygotowujące do

samodzielnego życia, ośrodki kryzysowe, ośrodki pracy na rzecz społeczności lokalnej i

ośrodki szkoleniowe, mieszkania chronione itp.), które zapewniają usługi socjalne

zintegrowane z usługami medycznymi i edukacyjnymi, zakwaterowanie, zatrudnienie i

inne podobne usługi przez okres dłuższy niż 24 godziny. Konieczne jest uiszczanie

opłaty.

Osoba niepełnosprawna, w zależności od stopnia i rodzaju inwalidztwa, może również

skorzystać z szeregu świadczeń pieniężnych. Niektóre świadczenia pieniężne są

przeznaczone wyłącznie dla dzieci, inne dla dorosłych. Świadczenia pieniężne nie są

objęte podatkiem dochodowym.


Opieka domowa jest świadczona przez opiekunów, którzy zapewniają usługi socjalne i

socjalno-medyczne przez okres dłuższy niż 24 godziny. Opłata musi być uiszczana,

jeżeli z opieki korzysta osoba starsza, której dochód przekracza określony próg.

Opieka częściowo w domu opieki jest świadczona w ośrodkach opieki dziennej,

ośrodkach opieki nocnej oraz innych wyspecjalizowanych ośrodkach dla osób

starszych, które zapewniają usługi socjalno-medyczne, przez maksymalnie 24 godziny.

Opieka w całości w domu opieki jest świadczona przez domy dla osób starszych, które

zapewniają usługi socjalne, socjalno-medyczne i medyczne przez okres dłuższy niż 24

godziny. Opłata musi być uiszczana, jeżeli z opieki korzysta osoba starsza, która

uzyskuje pewien dochód i ma opiekunów prawnych.

W jaki sposób można skorzystać z opieki długoterminowej?


Wniosek należy złożyć do właściwego urzędu miejskiego lub gminnej dyrekcji

generalnej ds. świadczeń z tytułu opieki długoterminowej.

Stopień i rodzaj niepełnosprawności jest orzekany i potwierdzany przez gminną

komisję ds. orzekania o niepełnosprawności osób dorosłych lub gminną komisję ds.

ochrony dzieci.

Gminna dyrekcja generalna ds. pomocy społecznej i ochrony dzieci, gminna komisja

ds. orzekania o niepełnosprawności osób dorosłych i gminna komisja ds. ochrony

dzieci podlegają radom gminnym.


Wniosek o opiekę długoterminową należy złożyć do właściwego urzędu miejskiego.



Lipiec 2012 r 33

Załącznik: Dane kontaktowe instytucji i adresy przydatnych stron internetowych

Szczegółowe tabele dotyczące rozwiązań w zakresie zabezpieczenia społecznego

stosowanych w Rumunii i innych państwach członkowskich można znaleźć na stronie

internetowej MISSOC:


Aby uzyskać informacje na temat systemów zabezpieczenia społecznego dotyczące

większej liczby krajów UE, można zwrócić się do instytucji kontaktowej znajdującej się

w spisie instytucji prowadzonym przez Komisję Europejską, dostępnym na

następującej stronie internetowej: http://ec.europa.eu/social-security-directory.

Więcej szczegółowych informacji na temat zabezpieczenia społecznego w Rumunii

można znaleźć pod następującymi adresami:

Ministerstwo pracy, rodziny i ochrony socjalnej

Str. Dem. I. Dobrescu 2-4

Sector 1 Bucureşti

Tel.: + 40 21 313 6267

http://www.mmuncii.ro/ro/

Ministerstwo zdrowia

Intr. Cristian Popişteanu 1-3

Sector 1 Bucureşti

Tel.: + 40 21 307 2500

http://www.ms.ro/

Krajowy urząd ds. rent i emerytur oraz innych praw zabezpieczenia

społecznego

Str. Latină 8

Sector 2 Bucureşti

Tel.No + 40 21 316 9111

http://www.cnpas.org/

Krajowa Agencja ds. zatrudnienia

Str. Avalanşei 20-22

Sector 4 Bucuresti

Tel.: + 40 21 303 9839

http://www.anofm.ro/

Krajowy urząd ds. ubezpieczeń zdrowotnych

Calea Călăraşilor 248, Bl. S19

Sector 3 Bucureşti

Tel.: + 40 800 800 950

http://www.cnas.ro/


http://ec.europa.eu/social-security-directory

http://www.mmuncii.ro/ro/

http://www.ms.ro/

http://www.cnpas.org/

http://www.anofm.ro/

http://www.cnas.ro/

Documents

Ubezpieczenie społeczne