Upload
others
View
11
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Aktywizacja rozwoju uczniów i uczenia się
młodzieży i dzieci
Małgorzata Marcysiak
UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w innych celach.
Literatura
• Brudnik E., Muszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Studio Full Scan, Kielce 2000.
• Bryła R., Wybrane metody aktywizujące i ich zastosowanie w praktyce szkolnej, Edukacja 2000, 3.
• Kowalewska A., Metody aktywizujące – dlaczego warto je stosować?, Lider 2000, 10. • Kujawiński J, Metody edukacyjne nauczania i wspierania w klasach początkowych.
Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1998. • Kujawiński J, Rozwijanie aktywności twórczej uczniów klas początkowych. Zarys metodyki.
WSiP, Warszawa 1990. • Komorniczak R., Aktywizacja uczniów poprzez pracę w grupach, www.edukator.org.pl • Łukasiewicz M., Sukces w szkole. Ośrodek doskonalenia nauczycieli , Poznań 1999 r. • Niemierko B., Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, Wydawnictwa
akademickie i profesjonalne, Warszawa 2007. • Nęcka E., Orzechowski J., Słabosz A., Szymura B., Trening twórczości, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk 2005. • Okoń W., Słownik pedagogiczny. PWN, Warszawa 1984 . • Rau, E. Ziętkiewicz, Jak aktywizować uczniów G&P Oficyna wydawnicza, Poznań 2000. • Schafer R. H., Psychologia dziecka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011. • Tyszkowa M., Aktywność i działalność dzieci i młodzieży . WSiP, Warszawa 1990.
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Aktywność jest własnością indywidualną jednostki,
polegającą na większej niż u innych częstości i
intensywności jakiegoś rodzaju działań.
Szczególną cechą aktywności ludzkiej jest jej udział
w zmienianiu otoczenia przyrodniczego i społeczno-
przyrodniczego, stosownie do ludzkich potrzeb, celów
i ideałów
AKTYWNOŚĆ
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Aktywność ucznia ma określony kierunek
wyznaczony przez cel, któremu podporządkowany
zostaje jej przebieg.
Im bardziej cel jest atrakcyjny i ciekawy, tym
większą wywołuje motywację i zainteresowanie
uczniów.
Stąd podstawową czynnością, jaką nauczyciel
powinien wykonać, jest uświadomienie uczniom celu
ich działania oraz umotywowanie potrzeby jego
osiągnięcia.
AKTYWNOŚĆ
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Aktywizacja – aktywności pobudzające ludzi do
uczenia się
Procedury pobudzania energii społecznej,
motywacji do działania, osobistego zaangażowania są
ważnym, wręcz podstawowym warunkiem
jakiejkolwiek rzeczywistej zmiany.
Aktywizacja jawi się w tym kontekście jako
uruchamianie procesu rozwoju indywidualnego,
grupowego i społecznego.
AKTYWIZACJA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Aktywizacja jest zewnętrznym działaniem
adresowanym do osoby, zespołu lub społeczności.
Jest uruchomieniem procesu, który doprowadza do
podjęcia działania wypływającego z wewnętrznej
motywacji.
Łączy się z braniem odpowiedzialności na siebie,
tworzeniem czegoś, co jest autorskie, twórcze (przy
czym o tym czy działanie jest twórcze bardziej
decyduje postawa i stan duszy, niż oryginalność
wytworów).
AKTYWIZACJA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Motywacja wewnętrzna (ang. intrinsic motivation) –
motywacja powodująca zachowanie, którego celem
nie jest osiągnięcie zewnętrznych nagród. Dana
aktywność jest celem samym w sobie.
Czynności motywowane wewnętrznie prowadzą do
specyficznego stanu umysłu, nazywanego
poczuciem przepływu (ang. flow), które polega na
utracie samoświadomości i poczucia upływu czasu
oraz na koncentracji na samej czynności
wykonywania zadania, z odsunięciem na drugi plan
jego rezultatu. Stan taki jest przyjemny i może być
wzbudzany także przez narkotyki i inne używki,
ćwiczenia fizyczne itp. (czynności dostarczają więcej
przeżyć typu flow niż używki)
AKTYWIZACJA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Gdy czynność motywowana jest wewnętrznie a
jednocześnie jest silnie nagradzana, to motywacja
zmienia się na zewnętrzną i dana osoba traci
przyjemność czerpaną z tej aktywności, nawet jeśli ją
wcześniej bardzo lubiła.
Poprzez silne nagradzanie, grożenie karą (np. przy
nauce), stosowanie przymusu, presję zewnętrzną,
nacisk oceniania, można spowodować, że dana
osoba zaczyna spostrzegać swoje działanie jako
motywowane tylko zewnętrznie, co prowadzi do utraty
przyjemności czerpanej z tego działania.
AKTYWIZACJA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Motywacja zewnętrzna (ang. extrinsic motivation) –
angażowanie się w daną aktywność dla osiągnięcia
konsekwencji zewnętrznych (w odróżnieniu od
motywacji wewnętrznej).
Zachowanie jest tutaj tylko instrumentem
osiągnięcia czegoś innego (np. chodzenie do
dentysty, uczenie się do egzaminu z przedmiotu,
którego się nie lubi, zatrzymanie pojazdu na znak
policjanta)
Istnieją przesłanki do twierdzenia, że gdy człowiek
rozumie swoje działanie jako motywowane zewnętrznie, to
nie zauważa jednocześnie, że może ono być motywowane
wewnętrznie, co prowadzi do utraty przyjemności.
AKTYWIZACJA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Mihaly Csikszentmihalyi (1934)
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Flow (przepływ) można określić jako stan
uskrzydlenia, który towarzyszy wykonywaniu
skomplikowanych działań przy jednoczesnym
wysokim poziomie wykorzystywanych umiejętności
osoby jej dokonujących.
Przepływ można zdefiniować jako stan poza nudą i
niepokojem.
Nuda występuje kiedy posiadane umiejętności są
wysokie, zaś wykonywane działania są
nieskomplikowane.
Niepokój zaś występuje w sytuacji odwrotnej: kiedy
wykonywane działanie jest zbyt skomplikowane
względem posiadanych przez osobę umiejętności.
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Osoba doświadczająca przepływu dobrze wie co i
jak należy zrobić i błyskawicznie na zasadzie
sprzężenia zwrotnego otrzymuje informację o
skuteczności własnych poczynań.
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Cele i sprzężone z nimi zwrotnie informacje są tak
jasne, że doświadczanie przepływu wiąże się ze
zlaniem działania i świadomości.
Osoba doświadczająca przepływu nie postrzega
rzeczywistości w dualistyczny sposób: ma
świadomość działania, natomiast nie jest świadoma
samej siebie.
Cała uwaga jest skupiona na odpowiednich
bodźcach i jednostka przestaje być świadoma siebie
jako czegoś odrębnego od aktywności którą
wykonuje.
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
„Jesteś tak zaangażowany w to co robisz, że nie
widzisz siebie jako czegoś odrębnego od
bezpośredniego następującego działania... nie widzisz
odrębności pomiędzy sobą samym a tym co robisz…”
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Zlewanie się działania i świadomości jest możliwe
dzięki trzeciej cesze doświadczania przepływu:
koncentracji uwagi na ograniczonym polu bodźców.
Aby umożliwić koncentrację na działaniu,
potencjalnie przeszkadzające bodźce nie absorbują
uwagi- świadomość jednostki jest zawężona, więc
nieistotne bodźce są pomijane.
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
„Kiedy się wspinasz nie jesteś świadomy innych
życiowych problemów. To staje się odrębnym
światem, istotnym tylko dla siebie. To koncentracja.
Kiedy już wejdziesz w tą sytuacje, jest ona
nieprawdopodobnie rzeczywista i ty w dużym stopniu
sprawujesz nad nią kontrolę. Staje się ona [sytuacja]
całym twoim światem.”
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Konsekwencją głębokiej koncentracji jest zatracenie
ego, zapomnienie o samym sobie. Kiedy aktywność
całkowicie absorbuje osobę swoimi wymaganiami,
ego służące do rozstrzygania pomiędzy własnym
działaniem a poczynaniami innych nie jest już
potrzebne.
Człowiek doświadczając przepływu nie traci
świadomości swojego ciała lub jego funkcji, lecz tylko
stworzony przez siebie wizerunek własnej osoby- ‘ja’
(aktor lub pośrednik, którego jednostka jest nauczona
wstawiać pomiędzy bodziec i reakcję).
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
brak zainteresowania własnym ego, ta utrata
samoświadomości może paradoksalnie pozwolić
ludziom na rozwinięcie pojęcia o samym sobie; to co
się wyłania jest uczuciem ‘przekraczania siebie’ (ang.
self-transcendence)
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Ludzie doświadczający przepływu czują, że
posiadają kontrolę nad własnymi poczynaniami i
środowiskiem.
Nie jest to aktywna świadomość sprawowania
kontroli, lecz raczej brak obawy przed utratą kontroli-
która często gości w codziennym życiu.
Wspomniane uczucie występuje nawet w
sytuacjach gdzie obiektywne zagrożenia są całkiem
realne – latanie lotnią, nurkowanie głębokie w morzu,
eksploracja jaskiń, wyścigi samochodowe, wspinaczka
- lecz jednostka postrzega je jako przewidywalne i
łatwe do okiełznania.
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
W edukacji wykorzystaniem teorii przepływu może
być metoda overlearning (przeuczanie się).
Overlearning umożliwia umysłowi skoncentrowanie
się na wizualizacji pożądanego działania jako
swoistego, zintegrowanego działania zamiast zestawu
działań.
Trudne zadania, które (nieznacznie) przekraczają
umiejętności mogą prowadzić do przepływu.
FLOW
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Overlearning (ang. przeuczenie się) jest metodą
nauki (również koncepcją pedagogiczną), według
której nowo zdobyte umiejętności powinny być
ćwiczone daleko poza zasięg płynności.
Ogólnie mówiąc, stosunkowo mały odcinek
materiału powinien być zapamiętany na tyle dobrze,
by jego odtworzenie w przyszłości odbyło się wręcz
automatycznie.
OVERLEARNING
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Aktywizacja jest takim rodzajem wpływu na innych,
który pomaga w rozszerzeniu poczucia wolności
osobistej, zwiększeniu umiejętności dokonywania
wyborów.
Czasami jest wręcz działaniem inwazyjnym, ale
pomagającym w przekroczeniu własnego
wygodnictwa, niechęci do ponoszenia ryzyka, w
pokonaniu własnych lęków.
AKTYWIZACJA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Proces aktywizacji nie zakłada motywowania ludzi
do czegoś określonego.
Wybór rodzaju działań należy do osoby, która je
podejmie.
Jej celem jest raczej uwolnienie energii,
uruchomienie potencjału, a nie zmiana zachowania
pojedynczych osób, grup ludzi i całych społeczności.
Proces stawania się aktywnym zachodzi najczęściej
dzięki głębokiej relacji z drugą osobą, przeżyciu
synergii grupy lub zaangażowaniu w głęboki proces
społeczny.
AKTYWIZACJA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Procedury pobudzania energii społecznej,
motywacji do działania, osobistego zaangażowania są
ważnym, wręcz podstawowym warunkiem
jakiejkolwiek rzeczywistej zmiany.
Aktywizacja jawi się w tym kontekście jako
uruchamianie procesu rozwoju indywidualnego,
grupowego i społecznego.
AKTYWIZACJA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Przy aktywnym trybie nauki uczniowie sami
wykonują większość pracy.
Wytężają umysły – rozważają pomysły, rozwijają
problemy i stosują zdobytą wiedzę w praktyce.
CO TO ZNACZY UCZYĆ AKTYWNIE?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Uczenie aktywne jest szybkim, zabawnym,
wspierającym i angażującym ucznia procesem.
Podczas wykonywania aktywnych ćwiczeń
dydaktycznych uczniowie nie siedzą bez ruchu, a
wręcz przeciwnie – chodzą po sali, rozmawiają, myślą
na głos, dzielą się doświadczeniami.
CO TO ZNACZY UCZYĆ AKTYWNIE?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Warunkiem zdobycia gruntownej wiedzy, jest
słuchanie, dostrzeganie problemów, zadawanie pytań
i wymienianie z innymi opinie na ich temat.
Warunkiem koniecznym jest aktywność w trakcie
zajęć poprzez np. wyobrażanie sobie przedmiotu
rozważań, podawanie własnych przykładów,
sprawdzanie swoich umiejętności i łączenie wiedzy,
którą zdobyli lub zdobędą z jej praktycznym
zastosowaniem.
DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Dzieci najlepiej przyswajają wiedzę, jeśli prowadzi
się praktyczne ćwiczenia oparte na grach i zabawach
(Piageta, Montessori).
Uwaga dziecka jest krótkotrwała a jego zdolność do
spokojnego siedzenia w jednym miejscu ograniczona.
O ile nauka aktywna jest popularna wśród
młodszych dzieci, to wśród starszych uczniów
korzystanie z aktywnych metod nauczania jest mniej
powszechne.
DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Jak wykazują statystyki, najczęstszą metodą
nauczania w podejściu do uczniów ciągle pozostaje
klasyczna „kreda – tablica”.
Panuje pogląd, że starsi uczniowie nie potrzebują
zwiększonej aktywności i szybkiego tempa zajęć, aby
efektywnie zdobywać wiedzę.
Bardziej rozwinięty, dojrzalszy umysł jest zdolny do
refleksji mad poszczególnymi zagadnieniami z
rożnych perspektyw i ma zdolność myślenia
abstrakcyjnego, stąd pogląd, że starsi uczniowie uczą
się efektywniej, słuchając wykładu.
DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
To założenie mogło być kiedyś trafne, ale
współczesna młodzież jest wychowana na
programach, w skorych współistnieje obraz i dźwięk,
ruch i medytacja.
DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Nauczyciele muszą w stosunkowo krótkim czasie
zrealizować stosunkowo dużo materiału.
Pogląd, że proces nauczania składa się z
poznawania podzielonych na osobne dziedziny
fragmentów wiedzy, ma długą tradycje i nadal jest
popularny.
DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Uczniowie są coraz bardziej zróżnicowani – również
pod względem sposobów przyswajania wiedzy.
DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Aktywne nauczanie może być nie tylko elementem
uatrakcyjnienia zajęcia, ale również pomaga docenić
odmienność jednostki i różnice intelektualne
występujące między poszczególnymi uczniami.
DLACZEGO WARTO SIĘ UCZYĆ AKTYWNIE?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
nie powinno się eksperymentować cały czas,
można próbować wprowadzać nowe metody nie
częściej niż raz w tygodniu
WAŻNE ZASADY
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
nowe metody nauczania warto przedstawić uczniom
jako interesującą alternatywę dla tradycyjnego
sposobu prowadzenia lekcji; warto dowiedzieć się, czy
te nowości się im podobają
WAŻNE ZASADY
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
nie wolno obciążać uczniów zbyt wieloma
zadaniami, co za dużo, to niezdrowo; można
wykorzystać tylko kilka metod, by ożywić zajęcia
WAŻNE ZASADY
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
należy wydawać precyzyjne polecenia;
zademonstrować lub zilustrować przykładem, co
uczeń ma wykonać, aby nie było nieporozumień, które
mogą obrócić w niwecz wszystkie wysiłki
WAŻNE ZASADY
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Intensywność przekazywania wiedzy
większość nauczycieli wypowiada od 100 do 200
słów na minutę. Jednak to ile z tych słów dociera do
uczniów, zależy od tego, jak uważnie słuchają.
jeśli uczniowie naprawdę się skoncentrują, są w
stanie usłyszeć od 50 do 100 słów na minutę.
DLACZEGO LUDZIE MOGĄ ZAPOMNIEĆ TO CO USŁYSZELI?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Dzieje się tak, gdyż uczniowie dużo myślą w trakcie
słuchania. Utrzymanie całkowitej koncentracji uwagi
przez dłuższy czas jest trudne.
Uczniowie podczas typowych zajęć nie uważają
przez około 40% czasu ich trwania.
DLACZEGO LUDZIE MOGĄ ZAPOMNIEĆ TO CO USŁYSZELI?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Uczniowie przyswajają 70% materiału w ciągu
pierwszych dziesięciu minut wykładu i zaledwie 20%
podczas ostatnich dziesięciu minut.
DLACZEGO LUDZIE MOGĄ ZAPOMNIEĆ TO CO USŁYSZELI?
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
10 min 15 min 20 min 25 min 30 min 35 min 40 min
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Wady wykładów jako metody nauczania:
uwaga uczniów maleje z każdą minutą wykładu
efektywne wykłady można przeprowadzić tylko
wtedy, gdy uczniami są osoby przyswajające
wiedzę głównie za pomocą zmysłu słuchu, tak
zwani słuchowcy
podczas wykładu zwykle przyswaja się mniejszą
ilość wiedzy
metoda wykładu błędnie zakłada, że w jego
trakcie wszyscy uczniowie przyswajają taką samą
porcję wiedzy w tym samym tempie
uczniowie najczęściej nie lubią wykładów
DLACZEGO LUDZIE MOGĄ ZAPOMNIEĆ TO CO USŁYSZELI?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Zastosowanie materiałów audiowizualnych
zwiększa ilość przyswajanej wiedzy z 14 do 38%.
Badania wykazały dwukrotne zwiększenie
efektywność, jeśli uczy się słownictwa, wykorzystując
metody audiowizualne.
Wymagany czas na przedstawienie problemu
zmniejsza się niemal o połowę, jeśli środki wizualne
wspierają prezentację werbalną.
Jednak wyłączne słuchanie o czymś i patrzenie to
za mało, by się czegoś nauczyć.
DLACZEGO LUDZIE MOGĄ ZAPOMNIEĆ TO CO USŁYSZELI?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW JAK DZIAŁA MÓZG?
średnia masa mózgu – 1-2,5 kg (2-3% masy ciała)
19 – 40 mld neuronów
każdy neuron tworzy o 4 do 7 tys. połączeń
50-240 bln połączeń
zużycie energii – 20%
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Mózg nie funkcjonuje jak urządzenie rejestrujące
obraz czy dźwięk. Każda docierając do niego
informacja jest nieustannie analizowana.
Umysł nie tylko zbiera informacje, ale, przede
wszystkim, przetwarza je. Aby efektywnie przetworzyć
informację, umysł poddaje ją zarówno sprawdzianom
wewnętrznym, jak i zewnętrznym.
JAK DZIAŁA MÓZG?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Proces uczenia się, jest wydajniejszy, jeśli
uczniowie (J. Holt):
powtarzają informację własnymi słowami
podają przykłady
rozpoznają problem przy innych danych w innej
sytuacji
analizują problem w szerszym kontekście,
wiążąc go z innymi faktami i twierdzeniami
wykorzystują daną wiedzę w zróżnicowany
sposób
potrafią przewidzieć konsekwencje
podejmowanych działań
potrafią wskazać informacje przeciwne i
sprzeczne
JAK DZIAŁA MÓZG?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Nauka nie polega na zapamiętywaniu wszystkiego.
Większość tego, co zapamiętujemy ulatnia się w ciągu
kilku godzin.
Uczenie nie polega na przyswajaniu wszystkiego.
Aby to, czego się uczeń nauczył, zostało na trwałe
zapisane w pamięci, musi zostać przez niego
„przeżute” i włączone w istniejące już struktury wiedzy.
Nie można wykonać za ucznia pracy umysłowej
polegającej na połączeniu wszystkiego w spójną
całość. Bez dyskusji, zadawania pytań, wykonywania
samodzielnej pracy, nie ma mowy o prawdziwej
nauce.
JAK DZIAŁA MÓZG?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Uczenie nie jest jednorazowym zdarzeniem, lecz
przebiega falami.
Wymaga kilkunastu powtórzeń, aby materiał utrwalił
się na dłużej, a także wprowadzenia zróżnicowanego
przedstawiania tematu, a nie tylko powtarzania tego
samego.
Przy metodach aktywnych uczeń sam poszukuje
odpowiedzi lub dodatkowych informacji, aby
rozwiązać problem, lub próbuje znaleźć sposób, aby
wykonać zadanie.
JAK DZIAŁA MÓZG?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Niektórzy najskuteczniej uczą się, obserwując, jak
inni wykonują daną czynność. Wolą otrzymywać
szczegółowo opracowane prezentacje przekazujące
wiedzę i zapisywać to, co nakazuje im nauczyciel.
Podczas zajęć są zwykle skupieni i spokojni i rzadko
hałas jest w stanie rozproszyć ich skupienie –
wzrokowcy.
STYLE UCZENIA SIĘ
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
WZROKOWCY
lubią demonstracje lub pokazy,
lubią wykresy i tabele,
lubią opisy,
pamiętają twarze, imiona,
lubią patrzeć, rysować,
preferują sztuki wizualne
STYLE UCZENIA SIĘ
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Są przeciwieństwem słuchowców, którzy zwykle nie
patrzą na nauczyciela i nie robią notatek, bo polegają
na swojej zdolności słuchania i zapamiętywania.
Podczas zajęć mogą być gadatliwi, a hałas łatwo
rozprasza ich uwagę.
STYLE UCZENIA SIĘ
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
SŁUCHOWCY
lubią dialog i rozmowy,
powtarzają głośno, to co napisali,
rozmawiają ze sobą,
lubią słuchać,
lubią wykłady,
lubią długie wypowiedzi własne,
lubią muzykę,
wolą mówić o dziełach sztuki niż je oglądać,
dobrze pamiętają imiona, twarze.
STYLE UCZENIA SIĘ
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Kinestetycy uczą się, biorąc aktywny udział w
zajęciach. Są impulsywni i mało cierpliwi. Podczas
zajęć mogą się zachowywać niespokojnie, jeżeli nie
muszą faktycznie czegoś zrobić. Ich podejście do
nauki może wydawać się niechętne i chaotyczne.
STYLE UCZENIA SIĘ
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
CZUCIOWCY (kinestetycy)
uczą się przez wykonywanie i bezpośrednie
zaangażowanie,
lubią emocje, ruch,
nie lubią czytać,
pamiętają to – co sami wykonali,
muszą się poruszać, wiercić, coś trzymać,
tupią, gestykulują,
nie lubią słuchać
STYLE UCZENIA SIĘ
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
W każdej grupie liczącej 30 uczniów, przeciętnie 22
osoby potrafię uczyć się efektywnie, jeśli zastosuje się
równocześnie wizualne, werbalne i aktywne środki
dydaktyczne.
Jednak pozostałych ośmioro uczniów
zdecydowanie woli jeden z trzech typów przekazu
wiedzy, dlatego muszą oni włożyć bardzo dużo energii
w zrozumienie tematu, chyba, że zajęcia prowadzone
są z wykorzystaniem tej metody, którą przedkładają
nad inne.
STYLE UCZENIA SIĘ
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Podział klasy na grupy i przydzielanie im do
wykonywania zadań, w których niezbędne jest
współdziałanie, to doskonała metoda, by zaspokoić
społeczne potrzeby uczniów.
Uczniowie chętnie angażują się w działania,
ponieważ robiąc coś wspólnie z kolegami.
Kiedy już się zaangażują, odczuwają potrzebę
dzielenia się swoimi doświadczeniami z innymi, co
prowadzi do kolejnych kontaktów.
SPOŁECZNE UCZENIE SIĘ
PROBLEMY ZWIĄZANE Z AKTYWNYM UCZENIEM SIĘ
Nie to nie tylko rozrywka, chociaż nauka może być
zabawę, nie tracą nic ze swej podstawowej funkcji.
W rzeczywistości wiele technik aktywnego uczenia się
wymaga od uczniów podjęcia różnorodnych działań
wymagających ciężkiej pracy.
Czy aktywne uczenie się to tylko zbiór gier i zabaw?
PROBLEMY ZWIĄZANE Z AKTYWNYM UCZENIEM SIĘ
Większość korzyści wypływających z aktywnego
uczenia się jest osiąganych dzięki dyskusji z
pozostałymi osobami już po wykonaniu zadania. Nie
wolno pomijać tego etapu.
Po wykonaniu zadania, dobrze przeprowadzić
krotką rozmowę, dzięki której uda się porównań
doświadczenia uczniów z tym, co chciał przekazać
nauczyciel.
Czy aktywne uczenie się nie koncentruje się zbytnio na samej aktywności, przez co uczniowie nie zdają
sobie sprawy z tego, czego się uczą?
PROBLEMY ZWIĄZANE Z AKTYWNYM UCZENIEM SIĘ
Aktywne uczenie się zabiera więcej czasu niż
metody tradycyjne, ale jest wiele metod
pozwalających zapobiegać niepotrzebnej stracie
czasu. Co więcej, chociaż wykład obejmuje znaczny
zakres wiedzy, to należy pamiętać, że uczniowie
przyswajają tylko jej część.
Przy nauce tradycyjnej – w ciągu 45 minut staramy
przekazać wszystkie możliwe informacje, przy
metodach aktywnych – to co spójne i najbardziej
istotne.
Czy aktywne uczenie się nie wymaga zbyt wiele czasu?
PROBLEMY ZWIĄZANE Z AKTYWNYM UCZENIEM SIĘ
Grupy mogą okazać się nieproduktywne, jeżeli na
początku zajęć nie zostały skonsolidowane i nie
przydzielono im pracy we właściwy sposób. Uczniowie
nie wiedzą wtedy, co mają robić, są zdezorientowani,
łatwo dają się rozproszyć.
Nie zajmują się właściwym tematem. Mogą też
pracować za szybko, ledwo tylko poruszając temat,
nie zagłębiając się w zagadnienie. Można przypisać
role poszczególnym osobom, ustalić podstawowe
strategie działania.
Jak uchronić się przed traceniem czasu i bezczynnością uczniów w trakcie aktywnej pracy
w grupach?
PROBLEMY ZWIĄZANE Z AKTYWNYM UCZENIEM SIĘ
Niektórzy nauczyciele zbyt często dzielą klasę na
grupy. Nie dają uczniom czasu na indywidualną naukę
i nie gromadzą całej klasy, by przedyskutować
zagadnienia, zarzucając całkowicie tradycyjne
metody. Różnorodność metod dydaktycznych jest
podstawą sukcesów a nauczaniu.
Czy można skutecznie zniechęcić uczniów do pracy w grupach przy aktywnym uczeniu się?
PROBLEMY ZWIĄZANE Z AKTYWNYM UCZENIEM SIĘ
Im słabiej znają metody aktywnego nauczania, tym
bardziej nieufnie będą do nich na początku
podchodzić. Przyzwyczajeni do obserwowania
nauczyciela, który wykonują za nich cala pracę,
siedzą spokojnie, wierząc, że nauczyli się czego na
zajęciach i że ta wiedza im pozostanie.
Niektórzy uczniowie twierdzą, że aktywne uczenie
się to strata czasu. Być może woleli dobrze
przygotowany, efektywny przekaz informacji. Mogą się
także obawiać nauki przez odkrywanie i samodzielne
dociekanie. Metody aktywne powinno wprowadzać się
stopniowo.
Czy uczniowie dadzą się do niego przekonać?
PROBLEMY ZWIĄZANE Z AKTYWNYM UCZENIEM SIĘ
Uczeń będzie aktywny, gdy:
cel jest dla niego bliski i wyraźny,
uwzględnione są jego potrzeby i zainteresowania,
ma poczucie bezpieczeństwa,
działaniom towarzyszą emocje,
odczuwa satysfakcję,
bierze udział w planowaniu,
ma poczucie własnej wartości,
dostrzega się jego wkład pracy,
ma możliwość realizowania własnych pomysłów.
Układ przestrzeni sali wpływa korzystnie lub
niekorzystnie na proponowane metody aktywnego
nauczania. Żaden z tych układów nie jest idealny, ale
istnieje wiele możliwości.
Stworzenie wystroju wnętrza przy aktywnym
nauczaniu to zabawa i wyzwanie.
Jeśli zdecydujemy się na przestawianie mebli,
warto zaangażować w to też uczniów (ale nie tylko).
ZORGANIZOWANIE PRZESTRZENI SALI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
1. Ustawienie w kształcie litery „U” – to ustawienie
uniwersalne. Uczniowie mają dosyć miejsca do
czytania, widzą nauczyciela oraz nawiązują
bezpośredni kontakt wzrokowy. Łatwo przeprowadzić
pracę w parach. Idealne, jeśli posługujemy się
przekazywanymi z rąk do rąk materiałami
pomocniczymi.
2. Ustawienie zespołowe – grupowanie okrągłych
lub wydłużonych stołów wzdłuż ścian pomoże w
nawiązaniu kontaktów między poszczególnymi
grupami.
ZORGANIZOWANIE PRZESTRZENI SALI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
3. Stół konferencyjny – ten układ minimalizuje
znaczenie nauczyciela i zwiększa znaczenie klasy.
Stół może stworzyć wrażenie oficjalnego spotkania,
jeśli nauczyciel siada u jego szczytu. Nauczyciel nie
powinien siadać również na środku dłuższego boku.
4. Okrąg – zwiększa poczucie bezpośredniej relacji.
Okrąg jest idealny do prowadzenia klasowej dyskusji.
Błyskawicznie można także stworzyć wiele mniejszych
okręgów do pracy grupowej.
ZORGANIZOWANIE PRZESTRZENI SALI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
5. Grupa w grupę – ustawienie pomoże
przeprowadzić publiczną dyskusję lub odegrać sceny
z podziałem na role, debaty albo pokazy aktywności
grup. Najbardziej typowy układ składa się z dwóch
koncentrycznie ustawionych okręgów z krzeseł.
6. Stanowiska robocze – stosuje się przy pracy typu
laboratoryjnego, kiedy każdy uczeń siedzi przy swoim
stanowisku i wykonuje indywidualne zadania.
Doskonały sposób na partnerstwo w nauce, jeśli
posadzi się dwóch uczniów przy jednym stanowisku.
ZORGANIZOWANIE PRZESTRZENI SALI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
7. Oddzielone grupy – jeżeli pomieszczenie jest
dostatecznie duże, warto wokół stołu („U”) ustawić
małe stoliki, jako miejsce, gdzie grupy będą mogły
wykonywać ćwiczenia aktywizujące. Należy ustawić je
na tyle odlegle od siebie, żeby grupy sobie nie
przeszkadzały, ale na tyle blisko, by nie traciły ze sobą
kontaktu.
8. Ustawienie w kształcie „V” – zmniejsza dystans
między uczniami, pozwala na dokładniejsze
obserwowanie klasy przez nauczyciela i jednych
uczniów przez drugich.
ZORGANIZOWANIE PRZESTRZENI SALI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
9. Ustawienie tradycyjne – jeśli nie ma możliwości
zmiany ustawienia tradycyjnego na inny, warto nieco
je zmodyfikować – chodzi o to, żeby w klasie powstała
parzysta liczba rzędów i wystarczająco dużo miejsc,
tak aby po odwróceniu krzeseł para z pierwszego
rzędu mogła stworzyć grupę z parę z rzędu drugiego.
10. Audytorium – jeśli można przesunąć siedzenia,
ustaw je na linii łuku, co wytwarza bliskość z uczniami
i polepszy widoczność.
ZORGANIZOWANIE PRZESTRZENI SALI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
1. Dyskusja otwarta – zadaj pytanie i pozwól, by
cała grupa sama próbowała rozwiązać problem bez
żadnych dodatkowych poleceń. Otwarta dyskusja jest
bardzo ważna. Jeśli się martwisz, że może być zbyt
rozwlekła, oznajmij na początku: „Chcę poprosić
czworo, pięcioro z was, żeby podzielili się z nami
swoim zdaniem na temat..”. Aby zachęcić ochotników
do zabrania głosu, zapytaj: „Kto z was zna odpowiedź
na to pytanie?”. Następnie wyznacz do odpowiedzi
jedną z osób, które się zgłaszają.
2. Odpowiedź na kartkach – poproś uczniów o
rozwiązanie testu, a następnie rozdaj wszystkim kartki
z właściwymi odpowiedziami.
SPOSOBY NA PODTRZYMANIE UWAGI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
3. Głosowanie – zorganizuj zabawę z głosowaniem
na kartkach lub quiz z pytaniami na które można
odpowiedzieć tylko twierdząco lub przecząco.
Wprowadzenie tego schematu pozwoli na szybkie
uzyskanie konkretnych odpowiedzi.
4. Dyskusja w grupach – podziel uczniów na grupy
złożone z trzech lub więcej osób, które będą się
wymieniały informacjami. Jest to jedna z
najważniejszych metod, dzięki którym w zajęciach
biorą udział wszyscy uczniowie.
SPOSOBY NA PODTRZYMANIE UWAGI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
5. Partnerstwo w nauce – jest to dyskusja w
ważnych zagadnieniach między uczniami siedzącymi
obok siebie. Metodę tę stosuje się, kiedy chce się
uaktywnić całą klasę, a brakuje czasu na to, by
prowadzić dyskusję w grupach. Para jest taką grupą,
w której można rozwinąć współpracę partnerską lub
pracę na złożonymi zadaniami, których nie da się
przeprowadzić w większych grupach.
6. Deklaracje – poproś uczniów o uzupełnienie
kilkoma słowami rozpoczętych przez ciebie zdań.
SPOSOBY NA PODTRZYMANIE UWAGI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
7. Panele – poproś kilku uczniów, aby
zaprezentowali swoje poglądy na wybrany temat
przed całą klasą. Nieformalny panel może polegać na
zadawaniu pytań wybranej grupie osób bez
zmuszania ich do wychodzenia na środek sali.
8. Dyskusje przed publicznością – część uczniów
tworzy krąg dyskusyjny, a pozostali ich otaczają.
Członkowie grupy znajdującej się w środku muszą
wymienić się z pozostałymi uczniami, aby w dyskusji
mogła uczestniczyć większa liczba osób.
SPOSOBY NA PODTRZYMANIE UWAGI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
9. Gry – wykorzystaj gry, zabawy, quizy do tego, by
uczniowie zaprezentowali pomysły, wiedzę,
umiejętności. Wykorzystaj zabawy do wyzwolenia
energii i zaangażowania uczniów. Gry służą również
do podkreślenia najistotniejszych dla nauki
momentów, których uczniowie nie zapomną.
10. Zwracanie się do klasy – poproś uczniów, by
wyrażając swoje poglądy zwracali się do reszty klasy
a nie do nauczyciela.
SPOSOBY NA PODTRZYMANIE UWAGI
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Metoda partnerstwa w nauce wymaga specjalnej
uwagi. Jedną z najbardziej efektywnych i skutecznych
metod na wprowadzenie aktywnego nauczania jest
łączenie uczniów w pary i wprowadzanie partnerstwa
w nauce. Trudno jest wtedy nie pracować lub ukryć
swój brak aktywności.
PARTNERSTWO W NAUCE
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
1. Porozmawiajcie na temat krótkiego tekstu.
2. Dowiedz się od partnera, co myśli o tekście,
wykładzie lub ćwiczeniu.
3. Ocen lub popraw pracę pisemną partnera.
4. Zapytaj swojego partnera, jak rozumie zadany
tekst.
5. Powtórzcie razem lekcję lub ćwiczenie.
6. Ułóż razem z kolegą pytanie do nauczyciela.
7. Przeanalizujcie wspólnie problem, ćwiczenie lub
eksperyment.
8. Sprawdźcie wzajemnie, czego się nauczyliście.
9. Odpowiedz razem z partnerem na postawione
przez nauczyciela pytanie.
10. Porównaj notatki z zajęć swoje i kolegi.
PARTNERSTWO W NAUCE
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Aktywne nauczanie wymaga brania prze
nauczyciela pod uwagę potrzeb, oczekiwań i trosk
uczniów. Aby je poznać, możesz zadawać uczniom
pytania. Niektóre z nich są szczególnie istotne.
OCZEKIWANIA UCZNIA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
1. Co chcesz wiedzieć o temacie lekcji?
2. Jakie wiadomości lub umiejętności chcesz zdobyć na
tych zajęciach?
3. Jakie informacje lub umiejętności są według ciebie
zbędne?
4. Co chcesz uzyskać dzięki tym zajęciom?
5. Jakie nadzieje wiążesz z tą lekcją? Jakie są twoje
obawy?
6. Czy tematyka tych zajęć odpowiada twoim potrzebom?
7. Jak myślisz, jaką wiedzę czy umiejętności powinieneś
zdobyć?
8. Czego oczekujesz po tych zajęciach?
9. Dlaczego wybrałeś te zajęcia? Czemu przyszedłeś?
10. Czego się dowiedziałeś z poprzednich lekcji z tego
przedmiotu?
OCZEKIWANIA UCZNIA
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Wykład to jedna z najbardziej pomocnych metod
nauczania. Jeśli jest nadużywany, nigdy nie pozwoli
na zdobycie gruntownej wiedzy. Czasem jednak może
być pomocny.
JAK POPRAWIĆ WYKŁAD?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
1. Historia lub interesujący materiał wizualny.
Wykorzystaj w trakcie zajęć adekwatną do tematu
anegdotę, historię, komiks, grafikę, która przyciągnie
uwagę uczniów.
2. Sprecyzowanie problemu wyjściowego.
Przedstaw problem wokół którego będzie
koncentrował się wykład.
3. Pytania sondujące. Zadaj uczniom pytanie, aby
zmotywować ich do wysłuchania wykładu będącego
odpowiedzią na nie.
4. Główne punkty. Przedstaw hasłowo główne
elementy, które potem będą kluczem na zapamiętania
problemu.
JAK POPRAWIĆ WYKŁAD?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
5. Przykłady i analogie. Zilustruj przykładami tekst
wykładu, porównaj prezentowany materiał z wiedzą i
doświadczeniem uczniów.
6. Materiały wizualne. Tabele, slajdy, wspieranie
wrażenia słuchowego obrazem.
7. Wyzwania punktowe. Pytania, zastosowanie
wiedzy w trakcie wykładu.
8. Ćwiczenia wyjaśniające. Krótkie działania, które
wyjaśniają omawiane zagadnienia.
9. Problem praktyczny. Przedstaw problem, który
uczniowie będą mogli rozwiązać dzięki informacjom z
wykładu.
10. Powtórka materiału. np. w parach.
JAK POPRAWIĆ WYKŁAD?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
1. Karty – uczniowie z kartami takich samych
kolorów, tworzą jedną grupę. Uwaga: jeśli będziemy
wymagali w trakcie zajęć kilku grup, oprócz kolorów
można wprowadzić dodatkowe oznaczenia. Wtedy
dzięki jednemu losowaniu dokonamy kilku podziałów.
2. Puzzle – przygotuj duże puzzle, lub pocięte
obrazki – każdy otrzyma element – osoby, które
odtworzą obrazek, tworzą grupę.
3. Odnajdywanie przyjaciół i członów rodziny
postaci literackich – na kartach wpisuje się imiona
postaci literackich, filmowych pochodzących z
podobnych grup (np. Bolek, Lolek, Tola; Superman,
Lois Lane, Jimmy Olsen, Clark Kent, itd.) – osoby
których postacie tworzą rodzinę, tworzą grupę.
JAK UTWORZYĆ GRUPĘ?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
4. Identyfikatory – np. o różnych kolorach.
5. Urodziny – ustawia się uczniów według dat
urodzenia i dzieli.
6. Karty do gry – np. według koloru albo figury.
7. Losy z numerem – jw. ale losuje się numery.
8. Smak cukierków – jw. ale losuje się landrynki o
określonych smakach.
9. Ulubione przedmioty – jw. ale losuje się
przedmioty z pudła
10. Przedmioty uczniów – jw. przedmioty szkolne
JAK UTWORZYĆ GRUPĘ?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Jednym ze sposobów na usprawnienie aktywnego
nauczania w grupach jest wyznaczenie
poszczególnym osobom określonych funkcji, takich
jak: przywódca, pomocnik, sekretarz, rzecznik,
koordynator, magazynier.
Mogą to być ochotnicy, ale można zastosować też
metody, np. przyznawanie wg porządku
alfabetycznego, dat urodzin, losowanie cyferek,
kolorów, fantów, głosowanie i wybór w grupie, na
chybił trafił, zwierzaki, liczba członków rodziny,
zajmowane miejsce (nalepki na krzesłach na początku
zajęć).
PRZYDZIELANIE FUNKCJI W GRUPIE
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Dyskusja klasowa odgrywa decydującą rolę w
procesie aktywnego nauczania. Różne opinie
wypowiadane przez uczniów zmuszają ich do
myślenia. Rola nauczyciela w dyskusji polega na jej
pobudzaniu tak, by wywołać aktywność uczniów.
Chociaż włączanie się do dyskusji po każdej
wypowiedzi nie jest konieczne, przydatne może być
wzięcie w niej udziału co jakiś czas.
JAK WSPOMAGAĆ DYSKUSJĘ?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
1. Parafrazuj słowa ucznia, aby czuł się zrozumiany,
a pozostali usłyszeli zwięzłe streszczenie tego, co
powiedział wcześniej
2. Sprawdzaj, czy właściwie rozumiesz słowa
ucznia, lub poproś go, by wyjaśnił to, co powiedział
3. Pochwal interesującą lub celną uwagę.
4. Rozwijaj wypowiedzi uczniów w dyskusji,
przedstawiając przykłady, lub zasugeruj nowy sposób
spojrzenia na dane zagadnienie.
5. Intensyfikuj dyskusję, przyspieszając jej tempo,
żartując lub, jeśli to konieczne, zachęcaj grupę do
aktywniejszego udziału.
JAK WSPOMAGAĆ DYSKUSJĘ?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
6. Polemizuj (delikatnie) z komentarzami uczniów,
aby stymulować ich późniejszą dyskusję.
7. Łagodź polemiki, starające się zmniejszać
napięcie, które może powstać w trakcie wymiany
zdań.
8. Łącz opinie, pokazując ich wzajemne korelacje.
9. Zmieniaj procesu zachodzące w grupie, stosując
różne metody pozwalające na uzyskanie aktywnego
udziału w dyskusji lub polecając grupie rozwojach
przedstawione pomysły.
10. Podsumuj główne poglądy grupy.
JAK WSPOMAGAĆ DYSKUSJĘ?
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Działania unaoczniające pomagają w tym, by
nauczanie było aktywne. Do takich działań zwykle
należą: podział na role, gry, symulacje, wizualizacje i
rozwiązywanie problemów. Często znacznie lepiej dla
uczniów jest, jeśli doświadczają czegoś sami, a nie
tylko o tym słyszą.
DZIAŁANIA UNAOCZNIAJĄCE
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
1. Wyjaśnij, jakie cele chcesz osiągnąć. Uczniowie
lubię wiedzieć, co się wydarzy i dlaczego.
2. Wyjaw korzyści płynące z działania. Wyjaśnij cel
danego ćwiczenia i powiedz, w jaki sposób łączy się
ono z poprzednim.
3. Mów wolno, kiedy wydajesz polecenia. Możesz
korzystać z pomocy wizualnych. Upewnij się, że
wszyscy zrozumieli polecenia.
4. Zademonstruj, jak wykonać ćwiczenie, jeśli
polecenia są skomplikowane. Niech uczniowie przed
wykonanie zadania zobaczą, co mają zrobić.
5. Podziel uczniów na grupy przed wydaniem
dalszych poleceń. Jeśli tego nie zrobisz, uczniowie
zapomną, o co ci chodziło, kiedy już taki podział
będzie przeprowadzony.
DZIAŁANIA UNAOCZNIAJĄCE
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
6. Poinformuj uczniów, ile mają czasu. Wyznacz
czas na wykonani całego ćwiczenia i przypominaj, ile
czasu pozostało do końca.
7. Podtrzymuj aktywność. Nie zwalniaj tempa
działania, odnotowujące ciągle na tablicy lub w tabeli
udział uczniów w zajęciach i nie pozwól, by dyskusja
zbyt się przeciągnęła.
8. Prowokuj uczniów. Więcej energii wyzwolisz w
uczniach, jeśli utrzymasz stały podwyższony poziom
napięcia. Jeśli zadania będą zbyt rozwlekłe, uczniowie
się zniechęcą.
DZIAŁANIA UNAOCZNIAJĄCE
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
9. Zawsze omawiaj ćwiczenia. Kiedy ćwiczenie
dobiegnie końca, poproś uczniów o to, by
przeanalizowali odczucia, które wyzwoliły w nich
zajęcia, i powiedz im o celach, które chciałeś
osiągnąć.
10. Ostrożnie wzmacniaj pierwsze doświadczenia.
Poprowadź dyskusję i zadaj tylko kilka pytań. Poproś
dzieci o podzielenie się wrażeniami.
DZIAŁANIA UNAOCZNIAJĄCE
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW
Ćwiczenia z podziałem na role: wolna forma,
scenariusz przygotowany całkowicie, scenariusz
przygotowany częściowo, odtwarzanie życia,
odtwarzanie roli.
DZIAŁANIA UNAOCZNIAJĄCE
AKTYWIZACJA ROZWOJU UCZNIÓW