MEDRESEGELENEGİVE MODERNLEŞME SÜRECİNDE

.MEDRESELER

ULUSLARARASI SEMPOZYUM

MADRASAH TRADITION AND

MADRASAHS IN THE PROCESS OF

MODERNIZATION

" KEVNETORA MEDRESEYE . Ü

" " " Dl PEVAJOYA MODERNBUNE DE

REWSA MEDRESEYAN ,

5-7 Ekim / October 2012 Muş Alparslan Üniversitesi

Muş I TÜRKİYE

M.Ş.Ü. YAYINLAlU-1- .

1. cilt isbn: 978-605-5137-01-4

Kitap Adı Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler

Editör Yrd. Doç. Dr. Fikret GEDİKLİ

Son Okumalar Yrd. Doç. Dr. Hüseyin DOGAN

Yrd. Doç. Dr. Mehmet DALKILIÇ

Dizgi . Yrd. Doç. Dr. Fikret GEDİKLİ

Kapak Tasarım Erdal YILDIZ

Baskı/Cilt -2-

1. Baskı Mayıs 2013, Muş

Bu eserin bütün haklan M.Ş.Ü' ye aittir. Yayınevin~n izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik

ya da fotokopi yoluyla basımı , yayımı , çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz.

İsteme Adresi Muş Alparslan Üniversitesi

Tel: 0436 213 00 59 - Fax: 0436 213 00 59 W'\Y\"'..a lparslan.edu.tr

Tillo Medresesinde Sosyal Hayat

Abdülbaki YAHYAOGLU1

Medreselerdeki sosyal hayatı, okul veya yurt hayatından farklı olarak irdelemek

gerektiği ve buna en güzel bakış açısının medreselerde okuyan birisinin gözlemi ile

yakalanabileceği malumdur. O hayata bakış atmak, o hayattan bahsetmek için med­

resedeki havayı solumak gerekir. Bu vesile ile sizler ile medrese hayabnı paylaşmak o

havayı bir nebze de olsa sizlere teneffüs ettirmek istedim. Müsaadeniz olursa ilk önce

medresemizin temel yapısı ile ilgili genel bir bilgi vermek istiyorum.

Medres~miz ana bina ve ek bina olarak iki bölümden oluşmaktadır. Ek bina ta­

lebenin medrese ile tanıştığı ilk yerdir.Bu bina üç bölümden oluşmaktadır. Ylizün­

den-Tecvid-Dini bilgiler bölümü, Hafızlık bölümü, Temel Arapça bölümü.

Türkiye'nin her bölgesinden talebe akınına uğrayan medresemizin yeni binası ta­

lebeler için bir havuz görevi görmektedir. Orada sınıflandırma yapılmaktadır. Talebe

mutlaka Kur'an dersini tecvid ile birlikte görür.

İstidadı ve kabiliyeti olan talebe hafızlığa teşvik edilir. Talebe hafızlığa komisyon

kararı ile alınır. Hafızlık yapmayacak talebeye din eğitimi yanı sıra yaklaşık iki buçuk

cüz(Amme Cüzü, Fetih, Hucurat, Rahman, Yasin, Tabereke Sureleri) ezberletilir.

Bu süreye kadarki eğitimde başarı gösteren talebe Arapça bölümüne alınır. Bu

Bölümde Temel Arapça eğitimi şu şekilde verilir. Arapça sarf ilrni'ne dair sırası ile:

Emsile Bina-İzzi. Nahiv ilrni'nden (Arapça Gramer): Avaınil Birgevi-Zuruf-Ter­

kib-Ecrumiyye şerhi Kevakib ed-Duriyye okutulur.

Asıl Arapça eğitimine geçiş için talebeler sınava tabi tutulur. Başarılı olan ta-

1 Medrese Müderrisi

128 1 Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler

lebenin birinci binaya geçişi sağlanır. Başarılı olamayan talebe bir sonraki sınava

bekletilir. Ana binada talebeler alınış oldukları temel Arapça eğitimini belirli kitap·

sıralaması dahilinde yoğunlaşarak görürler.

Medresede Mir: Medreselerde Biri başkan diğeri yardımcısı olmak üzere iki büyük talebe cumadan başlamak üzere bir hafta idari yönetim sorumlusu olurlar.

Bu talebelere medrese dilinde Mir ve mir yardımcısı denilmektedir. Mir kelimesi

Emir'in kısaltması olup komutan baş ve bir bölgeden sorumlu olan kişilere verilen

lakaptı. Mirlerin başlıca görevleri medresenin nizam ve kaidelerini uygulatmaktır.

Mir genel olarak başta eğitim düzeni olmak üzere namazın cemaat ile kılınması ye­

mekhanede yemek düzeni yat saatlerinin takibi edep ve terbiye kurallarının riayet

edilmesi ile ilgilenir.

Medresede Haris: Haris medresede gece nöbetçilerine verilen isimdir. Arapça kö­

kenli olup koruyucu nöbetçi anlamını taşır.Harisler iki kişi olup büyük t_alebelerden

seçilmektedirler. Gece boyunca medreseyi yatakhaneleri odaları gezip kış mevsimin­

de Üstü açılan talebelerin üzerini örterler. Gece medreseye giriş ve çıkışlardan onlar

sorumludurlar. En önemli görevleri ise talebeleri sabah namazına uyandırmaktır.

Cuma gecesi nöbetçi olan müderris hoca ile birlikte yatakhaneleri gezip öğrenciler

yoklama yapılır. Vazifelerini bitirdikten sonra istirahata çekilirler. . -

MedreseCie Sabah: Medreselerde Hayat Sabah namazından yarım saat evvel gece

nöbetçi olan iki talebenin (Gece Harisleri) öğrencileri namaza kaldırması ile baş­

lar. Nöbetçiler tek tek odalara girerek öğrencileri haydi namaz haydi namaz diyerek

uyandırırlar. Geç kalan öğrencilerin yüzüne bazen hafifçe su serpilir. Öğrenciler ab­

destlerini veya banyo ihtiyaçlarını aldıktan sonra medresenin mescidine iner sün­

netlerini kılıp sabah namazı cemaatini beklerler. Cemaat namaz kılındıktan sonra

Dört tane Hafız talebenin okUduğu bir cüz Kur'anı kerimi yüzünden takip ederek

dirılerler.

Kur'an-ı Kerim cüz'ü bittiği zaman artık gün ağarmış ve güneş çıkmıştır. Kur'a­

ni Kerİ!Jlden sonra kahvaltıdan evvel talebeler; zihinlerin berrak olduğu bu vakti

Kur'an veya metin ezberlerini tekrar etme fırsatı olarak görüp metin için hazırlanmış

salonda ayalcta gidip gelme sureti ile değerlendirirler. Bu süre yaklaşık yarım saattir.

Talebeler mescitte cüz dirılerken hafız talebeler ise hafız bir müderris gözetiminde

büyük bir oda'da ikişerli ve karşılıklı olarak oturup birbirlerini dinlerler.

Metin Salonu: Metin Salonunda talebelerin bir baştan diğer başa metin ezberle­

mek için gidip gelmek medreselerin eski bir geleneğidir. Talebe ne kadar gidip gelse

Abdülbaki YAHYAOÖLU 1129

yorulmamaktadır. İlmin bereketi olarak bilinen bu durum medresede okuyan tilin

talebele~e malumdur. Bu salon günün her·saatinde ezber yapan talebeler ile ihya olan

bir sal.ondur. Medrese metinleri arasında bulunan İbn'u Malikin Elfiyye (Vezinli-Na:..

hiv) kitabı genelde Perşembe .günü bazen beş altı talebe tarafından hep birlikte söy­

lenerek ezber yapılır. Medrese geleneğinde bu; seyrine doyum olmayan bir manzara

oluşturur.

Medresede Dorçu: Medresenin kadim geleneklerinden biriside dorçuluktur.

Dorçu; günlük yemekhane görevWerine verilen isimdir. Talebeler metin okuduğu

sırada yemekhane görevWeri kahvaltı hazırlığı yapmaktadır. Medresede bu talebe­

lere Dorçu denilmekte kökeninin sıra anlamında olan devir kelimesinden geldiği

tahmin edilmektedir. Kahvaltı hazır olduğunda Mir'in daveti ile talebeler yemekha­

neye ellerini yıkayarak girip önceden belli olan sıralarına otururlar. Yemek masası

arkadaşlığı medresede ayrı yeri olan bir arkadaşlıktır. Arkadaşlar mutlaka birbirini

bekler öyle yemeğe başlarlar. Yemekler her masada altı kişi olmak üzere yenir. Yemek

sonunda Peygamber efendimizin soyundan seyyid bir talebe ayağa kalkarak sesli bir

şekilde yemek duasını okur. Tüm talebeler duaya amin diyerek eşlik eder. Yemek­

hane girişindeki lavabolarda eller yıkanır ve her talebe günün en mühim ve önemli

işi'ne yani ilim talimine adım atar.

Medresede Mütalaa: Talebe kahvaltı yaptıktan sonra derse ön hazırlık anlamını

taşıyan ders mütalaasını yapmak üzere sessiz bir ortam olan medresenin en büyük

odalarından birisi olan mütaala odasına yanında ders kitabı ve mütalaa edeceği yar­

dımcı şuruh kitaplarını alarak girer ve bir yere oturur.

Talebe önce ders kitabını .açar. Etrafına da şerh va haşiye kitaplarını açar.O gün

okuyacağı dersi baştan sona iyice gözden geçirir. Daha sonra ders kitabı üzerine ya­

zılmış şerhleri haşiyeleri açar ve dersi ile ilgili kısımları gözden geçirir. Yazılması

gereken haşiyeleri kitabının kenarlarına Arapça olarak kaydeder. Talebe mütalaası­

rasında kendisine arız olan işkalleri veya anlamadığı yerleri dışarı çıkarak bir mücaz

veya talib'e sorar. Üst düzey derslerin mütalaası için belirli bir süre olmasa dayakla­

şık iki saat sürer. Mütalaasını bitiren bir talebe artık ders almaya hazır hale gelmiştir.

Bu ara medresede Artık ders saati başlamak üzeredir.

Medtesede Ders: Müderris hocalar sabah saat sekiz sekiz buçuk arası medrese

yakınlarında bulunan evlerinden gelip odalarına geçerler. Müderrislerin geneli ta­

lebelerinin ders sırasını belirler. Talebenin ders saati ve sırası bellidir. Talebe ne za­

man ders okuyacağını bildiğinden dersinden az bir vakit önce gelip hocasının odası

130 1 Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler

önünde bekler.Aynı şekilde o dersi dinleyecek olan talebe'de gelip odanın önünde

bekler.

Ders vakti gelen talebe ders için .hocanın odasına dersini dinleyen diğer talebeler

ile birlikte gelir ve selam·vererek derse oturur. Talebe genelde hocanın sağına oturur.

Eğer dersi toplu ise arkadaşlardan birisi her gün sırayla derse oturur. Hoca dersten

evvel talebenin bir önceki gün okuduğu dersin mefhumunu ve ezberlemesi gereken

metinleri dinler. Daha sonra derse Besmele Hamd sala ve dua ile başlar. Genelde

Rabbişrahli sadri ve yessir li emri ayeti ile dua edilir. Her cümleyi talebenin bildiği

ve anlayacağı ·dilden anlatmaya başlar. Hoca ders sırasında talebeye anladın mı veya

oldu mu kardeşim diyerek derse katılımını sağlar. Hoca konuya giriş yapmadan ev­

vel konunun mefhumunu talebeye anlatır. Talebe bu sırada medrese geleneği olan

Beli (evet) kelimesini hocasına tekrarlar. Anlamadığı yerlerde ise hocasını susarak,

anlamadım tekrar ~der misin diyerek veya beli demeyerek hocasını uyarır. Hoca bu­

nun üzerine konuyu tekrar ederek anlamasını sağlar. Bu süreç talebe dersini anla­

yıncaya kadar sürer.

Hoca konuyu anladığından emin olduğu talebeye konu ile alakalı olan şerh ve

haşiyelerden veya büyük Seyda nın konu ile alakalı olan takrirlerini görüşlerini veya

kendi görüşlerini anlatır. Konu anlatımı sırasında talebenin ve onu dinlemekte olan

talebelerin zihnine egzersiz hükmünde olan;cümle de geçen kelimelerin terkiplerini

veya geçmiş derslerden sorular sorar. Dersi dinlemekte olan talebeler ise derse katı­

lımları dersi alan talebe kadar veya daha önce o dersi işlediklerinden daha fazladır.

Hoca medrese geleneğinde olan veya talebenin zeka durumuna göre ders mikta­

rını verir. Medrese geleneği olan kitaptan okunması gereken miktar bittikten sonra

hoca talebesine ikinci bir ders olan ve talebenin ölçüsüne göre değişen hadis tefsir

siyer vs. ders verir. Bu ikinci ders genelde talebenin kitabı kendi okuması hocanın

dinleyip düzeltip mana vermesi ile olur. Talebe ikinci dersi okumuyor ise hoca ona

dersinin veya şerhin,haşiyenin ibaresini okutup manasını sorar.

Ders esnasında hocaya arız olan işkaller ya şerh ve haşiyelerden çözülmeye ça­

lışılır veya medresede odalar arası dahili telefon hattından başka hoca arkadaşlara

sorarak çözülmeye çalışılır. Çözülemeyen yerler en büyük üstada sorulur.Bazen o

işkal büyük hocaların toplandığı bir mecliste ortaya atılıp çözülmeye çalışılır. Ders

sırasında kapalı kelimeler lugat kitaplarına bakılarak çözülür. Müderris hocaların

odalarında· mutlaka lugat kitapları bulunur. Ve böylece ders "ve sallahu ala seyidina

muharnmedin ve ala alihi" duası ile son bulur.

Abdülbaki YAHYAOGLU 1131

Talebe dersini alıp hocasına cezakallahu hayren kesire; Allah sana çok ecirler

versin d1:1asını yaptıktan sonra odadan çıkar. Ders miktarı ve süresi talebeniİı kabili­

yetine,_ okuduğu dersin ağırlığına göre değişir. Ortalama bir ders yarım saat ile kırk

dakika arasıdır.

Medresede Müzakere: Medresenin temel taşlarından biriside müzakeredir. Mü­

zakere talebenin ders tekrarına denir. Müzakere iki kısma ayrılır. Ders müzakeresi ve

Alt ders müzakeresi. Dersini alan bir talebe ilk iş olarak dersinin üzerinden geçmek

suretiyle ders tekrarı yapar. Daha sonra kendisi veya medrese tarafından belirlenen

müzakerecileri ile belirli bir vakitte müzakere yani dersi karşılıklı olarak birbirlerine

anlatmak suretiyle tekrar ederler. Eğer dersi müzakere edeceği talebe üst kitap oku­

yan ise dersi anlatma ve bilmediği anlamadığı yerleri ona tekrar etme suretinde ger­

çekleşir. Müzakere eğer ders ortakları (Haval-Ders) varsa ilk önce kendi aralarında

müzakere etmek suretiyle gerçekleşir. Bazen topluca bir üst talebeye gidip yanında

halka yaparak oturup müzakere ederler. Ders hocası talebenin kimlerle müzakere et­

tiğini müzakereye devam edip etmediğini sürekli sorar araştırır kontrol eder. Müza­

kere sırasında talebe çok rahat olduğundan müzakere ona ikinci bir ders mesabesin­

de olup çok istifade ettiği bir sistemdir. Medresede bulunan müzakere odaları daima

müzakere eden talebeler ile doludur. Talebe için soru sorma alanı çok geniştir.Talebe

herhangi bir müderrise bir mücaza bir talibe sorusunu sorabilir. Müzalcerenin valcti

sabahtan yatma vald:ine kadar devam eder. Medresede talebelerin müzakere etmesi

için rahleler vardır. Müzakereler sesli olarak yapılır.

Medresede Metin: Medresenin temel taşlarından biriside Metin ezberleme ola­

yıdır. Talebe okuduğu kitabin metni varsa onu ezberler. Okuduğu kitap sırası yük­

seldikçe sorumlu olduğu metinlerde değişir. Talebe genelde beş metin kitabından

sorumludur. Buna ek olarak hazırlık eğitiminde ezberlediği sureler ve mezhebine

göre ezberlediği fıkıh kitabından da sorumludur. Ramazan ayında yapılan ezber ya­

rışmasında ezberledikleri de tekrar ettirilir.

Medresede metinlerden sorumlu olarak bir müderris ile birlikte bir komisyon

görev alır.Bu komisyon talebenin metin takibini yapar.Haftanın belirli giinünde ta­

lebeyi dinler raporunu dosyasına geçirir.Ayda bir kez talebenin durumu hocasına

yazılı olarak iletilir.Talebe yeni bir kitaba başlayacağı zaman önce bu komisyondan

metinleri ezber olduğuna dair olur kağıdı aldıktan sonra ibtida ederler.Bu komisyon

iki ayda bir talebelerin genel metnini dinlediği gibi arada talebe çağırmak suretiyle

de metin dinlerler:Hafızların tekrarı daha önce belirttiğimiz gibi hocaları tarafından

veya sabahları talebelere bir cüz kuran okumak veya kendi aralarında okumak sure-

132 1 Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler

tiyle kontrol edilir.

Medresede Cuma: Medrese kadim geleneğinden bfriside Cuma tatilidir. Perşem­

be günü akşam ezanından sonra talebeler tatile girer. Cuma gecesi yatsı namazını

kılan talebeler her hafta okunan mevlidi şerifi dinlemek için bir yerde toplarurlar.

Mevlidi şerif bazen Arapça bazen Kürtçe okunur. Genelde Hasan-el Batinin Kürtçe

mevlidi okunur. Mevlidin belirli yerlerinde hep birlikte salavat getirilir. Mevlitten

sonunda bir müderris hoca tarafından okunan duaya topluca iştirak edilir. Akabinde

bir talebe Kaside-i Bürde den bir bölüm okunur. Daha sonra dua isteme faslına geçi­

lir. Herkes dua isteğini bir pusulaya yazar okunur ve onlara dua edilir.

Çarşamba günü talebelerden ve hocalardan toplanan para ile alınan meyveler ve

tatlılar yenir. Bu sırada güzel sesli bir talebenin söylediği kasideler dinlenir. Daha

·sonra bir kısım talebeler kendi aralarında sohbet eder bir kısmı kitaplarının ciltle­

mesiye uğraşır bir ·kısmı ise özel ihtiyaçları ile uğraşır. Bazı talebeler ise _kendi ara­

larında eğlenceler tertip edip oyunlar oynarlar. Bazı talebeler ise geceyi salavat geti­

rerek ibadet ederek kitap okuyarak geçirirler. Cuma gecesi talebe ihtiyacını görmesi

için medresenin çatı katı açılır. Talebe Cuma gecesi daha geç yatar. O gece müderris

hoca tarafından mutlaka yoklama yapılır odalar kontrol edilir. Cuma günü talebeler

sabah namazından sonra yatarlar. Saat sekiz buçukta kahvaltı yapıp Cuma namazı

için hazırlık yaparlar. Talebeler genelde Cuma gecesi ve-gunünde berber hanede tıraş

olurlar. Berberler bu işi bilen talebeden seçilirler.Medresede terzihane mevcut olup

ütü dikiş ve tamir işleri yapılır. Bu işler cüz-i miktar ücret karşılığı yapılır.

Cumaya hazır olan talebeler Cuma namaiı için ilçenin merkez camisine mutlaka

ayakkabı çeket ve temiz elbiselerini giyerek edep kurallarına özen göstererek gider­

ler. Cuma namazından sonra talebeler tekrar medreseye dönüp öğle yemeğini yerler.

Hava müsaitse yeni binamızın bahçesine gidip orada çeşitli oyunlar oynar çaylarını

içip çerezlerini yerler. Akşam ezanından evvel medreseye gelen talebeler ezandan

sonra tekrar eğime başlarlar.

Cuma günü yatsı namazından sonra talebeler Cuma dersi için tekrar toplanırlar.

Cuma dersi büyük seydanın ve tüm müderris hocaların katılımı ile gerçekleşir. Ders

hafız bir talebenin okuduğu aşri-şerif ile başlar. Üstadımızın Hadis dersinden sonra

iki talebe tarfından okunan Risale-i Nur dersleri dinlenir. Şeyh Yusuf en-Nebhani

nin el-Ukudu-1 uluhiyye kitabından Esmau'l-Hüsna okunduktan sonra üstadımızın

duasıyla sona erer.

Medresede Sınav: Medresemizde her ayın ilk çarşambasında saat on ile onbir

Abdülbaki YAHYAOÔLU 1133

arası sınav yapılmaktadır. Bu sınav kitap bitiren her öğrenci için yeni bir kitaba baş­

lamadan girmesi mecburi olan bir sınavdır. Talebe kitap bitirdiğinde hocasından

kitabı bitirdiğine ve sorumlu olduğu metinleri ezber olduğuna dair imzalı bir ka­

ğıt getirip sınav komisyonu b!işkanına müracaat eder. Başka,n kitap bitirme süresini

kontrol ettikten sonra sınava girecekler listesine adını kayıt edip ilan eder. Sınava

girecekler belli olduktan sonra başkan soru hazırlamaları için müderrislere haber

verir. Sorular bilgisayar ortamına aktarıldıktan sonra her talebenin ismi yazılarak

basılır. Sınav günİ;i üç müderris hoca gözetiminde sınav yapılır.

Sınav sonuçları aynı gün gözetmen hocalar tarafından değerlendirmeleri yapıl­

dıktan sonra ilan edilir. Sınavda baraj elli puandır. Doksan ve üzeri başarılı talebeler

için hocalarına teşekkür pusulası yazılır. Elli puan altı alan öğrenciler ise dersi az

okuma kaydıyla gelecek ay tekrar sınava girme fırsatı verilir. İkincisinde başarısız

olanlar ders okumayı durdurur. Üçüncü kez barajı geçemeyerıler kitabı tekrar okur.

Talebelerimize bu sınav bir teşvik bir heyecan aracı olmuştur. Bazı talebeler okuduğu

kitabın tümünden yüzlerce soru çıkararak bunları kaydeder. Bu sınavın faydasını

talebe üzerindeki etkisini günbegün görmekteyiz.

Medresede Ahlak: Medresemiz elhamdulillah kendisine Sahabe-i kiramın ve

selefı-salihin'in yolu olan Ehlü's-Sünneti ve'l-cemaat ahlakını temel ahlak olarak

benimsemiştir. Bu ahlak medresemizin olmasa olmazıdır. Talebeye dalına okudu­

ğu ilmin kendisine güzel ahlak vermesi gerektiği vurgulanmaktadır. Medresemizde

zikrettiğimiz ahlaka zıt olmamak şartıyla her görüş ve yol benimsenmiş,hiçbir cema­

at,gurup,fikir ve görüşe karşı durulmamıştır. Talebeye herhangi bir görüş dayatılma­

mıştır. Medresemizde hatme-i hacegan yapılmakta fakat talebenin buna katılması

için zorlanmamaktadır. Medresemiz tüm cemaat ve gurupları ehli sünnet dairesin­

den çıkmamak kaydıyla Allah'u tealanın rızası olan dağın zirvesine giden yollar ola­

rak görür. Bu yolda zirveye çıkan insanlar "Yolculuk sırasında karşılaştığında birbir­

lerine selam verir, hal ve hatırını sorar ve ihtiyacı varsa elinden gelen yardımı,sevgiyi

ve muhabbeti göstermeli prensibini kendine şiar edinmiştir.

Medresemizde büyüklere karşı saygı küçüklere şefkat esastır. Hoca talebeye mut­

laka selam verir.Talebede bir hoca gördüğünde ona saygı ve hürmet ifadesi olarak

önünden kalkar. Talebeler kendi aralarında yardımlaşır. Küçük talebeye özellikle

köylüsü veya akrabası olan büyük talebe tarafırıdan daha fazla ilgi ve alaka gösterilir.

Hocası kadar durumu ile ilgilenir. Hocası da medresede bu durumu benimser. Tale­

be hastalığı halinde bir büyük talebe refakatinde sağlık ocağına gerekirse Siirte has­

taneye medrese araçları ile götürülür. Daha sonra takbi yapılarak icap eden duruma

134 1 Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler

göre gereken ilgi ve alaka gösterilir. Talebelere hocaları tarafından dersten evvel veya

sonrasında nasihat edilir.Ahlak hadisleri ahlak kitapları okutulur. Talimu'l- Muta­

allim Eyyühel-Veled kitapları özellikle okutulur. Hocalar talebenin dış görünüşüne

dikkat eder. Saçına giydiği elbiseye dikkat eder. Kış aylarında kalın elbise ve çorap

giymesine dikkat eder ve uyarır. Dış görünüşünün de ilim ehlinin vakarına uygun

olınası konusu~da talebeye nasihat eder. Üstadımız belirli aralıklarla talebeye.toplu­

ca nasihatte bulunduğu gibi bazen de tek çağırarak nasihat eder.

Medresede Kullanılan Bazı Deyimler: Seyda: Hoca yerine kullanılır. Talebe kendi

hocasına medresenin diğer müderrislerine ve mücaz talebelere Seyda der.

Mücaz: Medresedeki eğitimi tamamlayıp icaze (diploma) alan talebeye denir.

Mir: Medrese yöneticisi. Medresenin bir haftalık yöneticisi.Yardımcısına mir yar­

dımcısı denir.

Havai-ders: Medresede beraber ders okuyan talebelere verilen isimdir.

Medresede Okutulan Kitaplar: Bu sıralama şu şekilde olur: Nahiv ve Sarf il­

minden: Şerhu'l -Muğni, Sadini, Hallu'Hv1eakıd, Şerhu'l-Katr, Suyuti, Molla-Ca­

mi, Abdulğafur haşiyesi. Mantık ilıninden: İsağoci şerhleri, Muğnitullab, Fennari,

Kavli Ahmed, Şerhu'l- Şernsiyye. Vadi İlminden Risale-i vadiye. İstiare ve Mecaz

ilminden: Feride Şerhi Usam. Münazara ilminden: Velediyye, Habbiyye (S.M.Halil

Siirtli). Beyan-Belağat ve Bedi İlimlerinden: Telhis şerhi Muhtasaru'l-Maani (Taf­

tazani). Kelam İlminden: Cevheri Şerhi Beycuri. Usulul fıkıh ilminden: Verakat ve

Cem'ul-cevami dersleri okutulınaktadır. Bu, sıralama takip edilirken talebenin oku­

duğu ders kitapları seviyesine göre ek dersler verilir:

Fıkıh: (Şafü) Gayetül-ihtisar(Ezber şartı var) Bacuri, İanetu't Talibin, Minhac ve

şerhleri (İmam nevevi). (Hanefi) Kifayetül mübtedi(Ezber şartı var) Lübab, Hidaye­

Meraki'l-Felah, Elhediyyetül Alaiyye, İhtiyar.

Siyer:Tarihu'l Ahvalu'l Havadisi Nebeviyye, Nur'ul-Yakin, Muhammed Rasullul­

lah, Siyretu'n.:Nebeviyye (Zeyni Dahlan) Tarihu'l-Hulefa.

Tefsir: Celaleyn, Beydavi, Ebdeu'l- Beyan (S.M.Bedrettin Sancar).

Hadis: Riyadussalihin, Edebu'l-Müfred, Muhtaru'l-Ahadis. Umumi ders olarak

da Tüm Kütub-i Sitte okutulur.