undefined - Библиотека 2.0...Кыргыз алфавити орус алфавитинин негизинде түзүлүп, ага орус тилинде жок ѳ, ү,

КИРИШҮҮ

undefined

А1 А1

Бул окуу куралы мамлекеттик кызматкерлерди жумуш ордунда жалпыевропалык тил өздөштүрүү классификациясы боюнча А1 деңгээлининталаптарына ылайык кыргызча сүйлөшүүгө, иш кагаздарын кыргызчатүзүүгө үйрөтүүгө арналган.Мамлекеттик кызматкер А1 деңгээлине туура келген төмөнкүдөйкоммуникациялык компетенцияга ээ болууга тийиш:– расмий түрдө саламдаша, коштошо алат;– аты-жөнүн, эң жөнөкөй түрдө кайсы министрликте (агенттикте), кайсыбөлүмдө ким болуп иштерин айтып бере алат;– бөлүмгө иш менен келген адам менен тааныша алат, кесиптештерин датааныштыра алат, ошол адам кайсы иш менен келгенин сурай алат,кызматтык компетенциясына туура келсе, жардам берерин, же бул ишменен кимге кайрылуу керек экендигин айтып бере алат;– турмуш-тиричиликте (унаа, жыл мезгилдери, саламаттык сактоо,массалык маалымат каражаттары, соода, спорт, эс алуу) сүйлѳшүүнүнѳзгѳчѳлүктѳрүн үйрѳнүүгѳ мүмкүндүк алат.Окуу куралында тексттер, сүйлѳшүүлѳр, аудио-видеоматериалдарга,лексикалык минимумдарга ылайык грамматикалык материалдар берилген. Бул окуу куралы мамлекеттик кызматкерлерди жумуш ордунда расмийтүрдө кызматтык этикетке жараша кыргызча сүйлөшүүгө үйрөтүүгөарналган. Окуу куралы тил өздөштүрүү компетенцияларында көрсөтүлгөнэң жѳнѳкѳй А1 деңгээлинин талаптарына ылайык түзүлгөн.Окуу куралындагы сүйлөшүү темалары негизги турмуштук жанакызматтык кырдаалдарга байланыштуу жана грамматикалык материалсүйлөшүү кырдаалдарын тейлей турган грамматикалык категорияларга,грамматикалык моделдерге негизделген. Сабактар негизинен:а) жаңы теманы кѳнүгүүлѳр менен бышыктоо;б) лексикалык материалдар аркылуу түшүндүрүү жана сүйлѳшүүнүѳздѳштүрүү;в) теманы бышыктоо үчүн аудио-видео материалдарды берүү.Сабактардын мындай түзүлүшү окутуу курстарынын натыйжалуулугункөздөгөндүк менен байланыштуу.Көнүгүүлөр жыйнагы окуу куралында берилген ар бир сүйлөшүү теманытейлөөчү грамматикалык категорияларды, грамматикалык моделдердикөндүм деңгээлине чейин өздөштүрүүгө арналган.Берилген окуу куралындагы тапшырмалар жана кѳнүгүүлѳр сүйлѳѳишмердүүлүгүнүн бардык түрлѳрүн ѳздѳштүрүүгѳ кѳмѳк берет.

1-САБАК

undefined

Кептик тема:БУЛ КИМ?БУЛ ЭМНЕ?

Грамматика: ТЫБЫШ ЖАНА ТАМГА.

Кыргыз алфавити орус алфавитинин негизинде түзүлүп, ага орустилинде жок ѳ, ү, ң тамгалары кошумчаланган. Баардыгы 36 тамга, 39тыбыш. Анткени йоттошкон ё, ю, я тамгалары йо, йа, йу болуп 2тыбышты билдирет.

Аа [а]; Бб [бэ]; Вв [вэ]; Гг [гэ]; Дд [дэ]; Ее [йэ]; Ёё [йо]; Жж [жэ]; Зз [зэ]; Ии[и]; Йй [й]; Кк [ка]; Лл [эл]; Мм [эм]; Нн [эн]; Мм [эм]; Ңң [эң]; Нн [эн]; Оо[о]; Ѳ[йо]; Пп [пэ]; Рр [эр]; Сс [эс]; Тт [тэ]; Уу [у]; Үү [ү]; Фф [эф]; Хх [ха];Цц [цэ]; Шш [ша]; Щщ [ща]; Чч [чэ]; ъ – ажыратуу белгиси; Ыы [ы]; ь –ичкертүү белгиси; Ээ [э]; Юю [йу]; Яя [йа].

Тыбыштардын системасы:

Кыргыз тилинде он тѳрт (14) үндүү тыбыш бар.

Алардын (8) сегизи - кыска үндүүлѳр: а, ы, о, у, э (е), и, ѳ, ү;

(6) алтоо - созулма үндүүлѳр: аа, оо, уу, ээ, ѳѳ, үү.

Үндүүлѳр экиге бѳлүнѳт: а) жоон: а, о, у, ы. б) ичке: э (е), и, ѳ, ү.

Үндүүлѳр тѳмѳнкүдѳй бѳлүнѳт:

эриндүү - о, у, ө, ү;

эринсиз - а, ы, э, и

Үнсүз тыбыштар жыйырма беш (25): б, в, г, д, ж, з, й, к, л, м, н, ң, п, р,с, т, ф, х, ц, ч, ш, щ.

Каткалаң үнсүздѳр: п, т, с, ш, ч, к, х, ф, щ, ц.

Жумшак үнсүздѳр: б, в, г, д, ж, з, м, н, р, ң, й, л.

Ким? деген суроо адамга берилет.

http://el-sozduk.kg/ru/tamga/

http://el-sozduk.kg/ru/lang2/tybysh/

http://el-sozduk.kg/ru/lang2/unduu/

Бул ким? Бул Светлана.

Бул ким?

Бул окутуучу.

Бул ким? Бул сүрѳтчү.

Бул ким? Бул катчы.

Эмне? деген суроо жаныбарга, буюмга берилет.

Бул эмне? Бул эмерек.

Бул эмне? Бул иш кагазы.

Бул эмне? Бул принтер.

Бул эмне? Бул түп нуска.

КѲНҮГҮҮ

Бул ким? Бул эмне?

– Бул …. – Бул ….

мугалимдарыгеркуруучусүрѳтчүмедайым

китепсѳздүккалемимаратбѳлмѳ

Слова:мугалим дарыгер куруучу сүрѳтчү медайым

мугалим дарыгер куруучу сүрѳтчү медайымкитеп сѳздүк калем имарат бѳлмѳБул ким?, Бул эмне?,

СУРАГЫЛА* Бул Акыл. ____________________* Бул доогер. ____________________* Бул жетекчи. ____________________* Бул жактоочу. ____________________* Бул катчы. ____________________* Бул дарыгер. ____________________ * Бул тѳрага. ____________________* Бул укук коргоочу. ____________________* Бул кызматкер. ____________________* Бул айдоочу. ____________________* Бул орун басар. ____________________* Бул адис. ____________________ * Бул газета. ____________________* Бул буйрук. ____________________* Бул кеңсе. ____________________* Бул кѳктѳм. ____________________* Бул журнал. ____________________* Бул иш. ____________________ * Бул пайыз. ____________________* Бул жарнама. ____________________* Бул күркѳ. ____________________* Бул мүлк. ____________________* Бул тапшырма. ____________________* Бул кат. ____________________

КѲПТҮК САН – -лар мүчѳсү аркылуу уюшулат(-лер, -лор, -лѳр; - дар, -дер, -дор, -дѳр; -тар, -тер, -тор, -

тѳр).

Булар кимдер? Булар инженерлер.

Булар кимдер? Булар дарыгерлер.

2-cабак

undefined

Кептик тема: САЛАМДАШУУ.ТААНЫШУУ. КОШТОШУУ.

Грамматика: СУРООЛУУ –БЫ МҮЧѲСҮ. БАЯНДООЧТУК МҮЧѲ.

Үндүү жана жумшак үнсѳздѳнкийин

-бы, -би, -бу, -бү

Каткалаң үнсүздѳн кийин -пы, -пи, -пу, -пү

КѲНҮГҮҮМисалы: – Бул Алиябы? – Бул сот залыбы?

Слова:Бул арыз_____?Бул жарыя_______?Бул саат_________?Бул буйрук_______?Бул калем сап______?Бул Асан_____?Бул оператор______?Бул кино студия_____?Бул кеңсе________?Бул эс алуу жайы____?бы, пы, би, бу, бү, пи, пу, пү,

ЖООП БЕРГИЛЕМисалы: – Бул кадрлар бѳлүмүбү?

– Ооба, бул кадрлар бѳлүмү. – Жок, бул кадрлар бѳлүмү эмес.

– Ооба, булжетекчи.– Ооба, бул жетекчиэмес.

– Ооба, бул кызматтык катэмес.– Жок, бул кызматтык катэмес.

– Ооба, бул сөздүкэмес.– Жок, бул сөздүк.

– Ооба, бул жыйындарзалы.– Ооба, бул жыйындар залыэмес.

– Бул жетекчиби?

– Бул кызматтык катпы?

– Бул сөздүкпү?

– Бул жыйындар залыбы?

УККУЛА. Кайталагыла 1-жак МЕН 2-жак СЕН 2-жак сылык форма СИЗ 3-жак АЛ 1-жак БИЗ 2-жак СИЛЕР 2-жак сылык формаСИЗДЕР 3-жак АЛАР

ГРАММАТИКА: БАЯНДООЧТУК МҮЧѲ жекелик сан1-жак -мын, -мин, -мун, -мүн2-жак (жѳнѳкѳй форма) -сың, -сиң, -суң, -сүң;2-жак (сылык форма) -сыз, -сиз, -суз, -сүз;3-жак - кѳптүк сан1-жак -быз, -биз, -буз, -бүз2-жак (жѳнѳкѳй форма) -сыңар, -сиңер, -суңар, -

сүңѳр;2-жак (сылык форма) -сыздар, -сиздер, -суздар, -

сүздѳр;3-жак -

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: – Мен ишкермин. – Сен ишкерсиң. – Сиз ишкерсиз. – Ал ишкер.

Слова:мен башчысен башчысиз башчыал башчымен куруучусен куруучусиз куруучуал куруучумен сүрѳтчүсен сүрѳтчүсиз сүрѳтчүал сүрѳтчүмен орун басарсен орун басарсиз орун басарал орун басармын, сың, сыз, Ø, мин, мун, мүн, сүң, суң, сиң, сиз, суз, сүз,

КѲНҮГҮҮМисалы: – Биз ишкерлербиз. – Силер ишкерсиңер. – Сиздер ишкерсиздер. – Алар ишкерлер.

Слова:биз кызматчысилер кызматчысиздер кызматчыалар кызматчыбиз кызматкерсилер кызматкерсиздер кызматкералар кызматкербиз жетекчисилер жетекчисиздер жетекчиалар жетекчибиз адиссилер адиссиздер адисалар адисбиз демѳѳрчүсилер демѳѳрчүсиздер демѳѳрчүалар демѳѳрчүбыз, биз, буз, бүз, пыз, пуз, пүз, пиз, сыздар, сыңар, сиңер, суңар, сүңѳр,сиздер, суздар, сүздѳр, лар, лер, лор, лѳр, тер, тар, тор, тѳр,

КѲНҮГҮҮМисалы: Мен Кыргызстандын жаранымын Сен адилеттүү адамсың Сиздер тажрыйбалуу дарыгерсиздер.

Слова:Сиз катчы…Ал окутуучу…Биз кыргыз…Силер Бишкектик…Сиз ушул шаардын тургуну…Алар жакшы адис…сыз, Ø, быз, сиңер, суз, тер,

Суроого жооп бергиле.

Бул мугалимби же дарыгерби?

Ооба, бул мугалимЖок, бул дарыгер.

Бул жазуучубу же комузчубу?

Жок, бул комузчу эмесОоба, бул жазуучу эмес

Бул ишкерби же окутуучубу?

Бул окутуучуЖок, бул ишкер

Бул үстѳлбү же эмерекпи?

Жок, бул үстөл эмес, эмерекОоба, бул эмерек эмес, үстөл

Бул журналбы же окуу куралыбы?

Бул окуу куралы, журнал эмесБул журнал, окуу куралы эмес

Саламдашуу сѳздѳрү:Саламатсызбы

Амансызбы

Жакшысызбы

Кутмандуу күнүңүз менен!

Кутмандуу кечиңиз менен!

Кутмандуу таңыңыз менен!

Таанышуу сѳздѳрү:Таанышып алыңыз

Тааныштырып коёюн

Келиңиз, таанышып алалы

Келиңиз, таанышып алалы

Таанышып коюуга мүмкүнбү?

Таанышканыма ѳтѳ кубанычтуумун

Тааныш болуп жүрѳлү

Коштошуу сѳздѳрү:Кош болуңуз!

Саламатта болуңуз!

Түнүңүз бейпил болсун!

Жолуңуз шыдыр болсун!

Аман болуңуз!

Келип туруңуз!

Бизди унутпаңыз!

СҮЙЛѲШѲЛҮ:– Саламатсыңбы? – Салам! – Саламатсызбы?– Саламатчылык. – Саламатсызбы?– Саламатчылык!– Кандайсыз?– Жакшымын! Ѳзүңүзчү?– Рахмат, жаман эмес.– Иштериңиз жакшыбы?– Абдан жакшы. – Саламатсызбы, чоң кыз.– Саламатсызбы.– Сиздин атыңыз ким?– Арууке.– Менин атым Максат.– Таанышканыма кубанычтамын. Сиз студентсизби?– Ооба, Улуттук университетте окуйм. Сизчи?– Мен да студентмин. – Саламатсызбы?– Сиз менен таанышып алууга уруксатпы?– Келиңиз, таанышалы. Аты-жѳнүм Үсѳнбек Муңайтпасович.– Менин атым Айбийке Бектургановна.– Абдан жакшы.– Ким болуп иштейсиз?– Мен дарыгермин.

– Мен дарыгермин.– Тааныш болуп жүрѳлү. – Жакшы бар!– Саламатта болуңуз!– Кѳрүшкѳнчѳ!– Аман болуңуз! – Саламатта калыңыз!– Саламатта барыңыз!– Кѳрүшкѳнчѳ аман болуңуз!– Сиз да аман болуңуз!

КѲНҮГҮҮ– Кутмандуу күнүңүз менен!– ......– Менин атым Бермет Асановна.– ......– Кесибиңиз эмне?– .....– Тааныш болуп жүрѳлү.– ....– Таанышканыма абдан кубанычтуумун.– ..... Жоопту бул дарекке [email protected] жөнөтүңүз.

СУРАГЫЛА___________________________ Саламатчылык.___________________________ Келиңиз, таанышалы.___________________________ Менин атым Айдай.___________________________ Мен эсепчимин.____________________________ Абдан жакшы.____________________________ Кѳрүшкѳнчѳ.

Жоопту бул дарекке [email protected] жөнөтүңүз.

Уккула. Кайталагыла

– Алло, салам! Бул Асанбы?– Ооба, мен угуп жатам.– Бул мен Айша, тааныдыңбы?– Ооба, тааныдым, кандайсың?– Жакшы, ѳзүңчү? Ден соолук, иштериң кандай?– Баары жакшы.– Жолукпайлыбы, кѳптѳн бери кѳрүшѳ элекпиз.– Макул, ишемби күнү.– Болуптур, кѳрүшкѳнчѳ.– Кѳрүшкѳнчѳ!

Окугула

Мен Баэлмин. Мен Кадырдын кесиптешимин. Үй-бүлѳлүүмүн. Мектептепсихолог болуп иштейм. Жумушум кызыктуу. Биз азыр мектептебиз.Мектеп шаардын борборунда жайгашкан. Адыл абдан жакшы адис. Алөзүнүн кызматын абдан жакшы билет. Аны кесиптештери жана окуучуларжакшы көрөт. Биз жакшы досторбуз. Мен аны урматтайм.

КАЙТАЛАГЫЛА

Салам! Саламатсыңбы? Саламатчылык.Саламатсызбы?Саламатсыздарбы?Жакшы. Абдан жакшы. Жакшысыңбы? Жакшысызбы? Жакшысыздарбы?Амансызбы?

Амансызбы? Аманбыз!Амансыздарбы? Аманчылык.Ѳзүң кандайсың? Ѳзүңүз кандайсыз?Ден соолугуң жакшыбы?Ден соолугуңуз жакшыбы? Жаман эмес.Иштериң кандай?Иштериңиз кандай? Рахмат, жакшы.Таанышып ал.Таанышып алыңыздар. Абдан кубанычтамын!Тааныш болуп жүрѳлү.Саламатта барыңыз! Саламатта болгула!Саламатта калыңыз! Жакшы калыңыз!Аман болуңуз! Аман бол!Болуптур, жакшы бар!Кѳрүшкѳнчѳ! Сак-саламатта тургула!

КѲРГҮЛѲ

КѲРГҮЛѲ

«Кеңседеги сүйлѳшүү» – Саламатсызбы?– Сиз менен таанышып алууга уруксатпы?– Келиңиз, таанышалы. Аты-жѳнүм Үсѳнбек Муңайтпасович.– Менин атым Айбийке Бектургановна.– Абдан жакшы.– Ким болуп иштейсиз?– Мен дарыгермин.– Тааныш болуп жүрѳлү.

3-сабак

undefined

Грамматика: АТ АТООЧ.ТААНДЫК КАТЕГОРИЯ.

Кептик тема: КАЙРЫЛУУ. ѲТҮНҮҮ, СУРАНУУ. АЛКЫШ БИЛДИРҮҮ.МАКУЛ БОЛУУ. МАКУЛ БОЛБОО. БАШ ТАРТУУ

Жекелик түрү Кѳптүк түрүМен – БизСен – СилерСиз – СиздерАл – Алар

Менин – БиздинСенин – СилердинСиздин – СиздердинАнын – Алардын

Жактамаат

атоочтор

Таандык мүчөлөрдүн варианттары Зататоочтор

МенинСенинСиздинАнынБиздинСилердинСиздердинАлардын

-м, -ым, -им, -ум, -үм;-ң, -ың, -иң, -уң, -үң;-(ы)ңыз, -(и)ңиз, -(у)ңуз, -(ү)ңүз;-сы, -си, -су, -сү; -ы, -и, -у, -ү;-(ы)быз, -(и)биз, -(у)буз, -(ү)бүз;-(ы)ңар, -(и)ңер, -(у)ңор, -(ү)ңөр; -(ы)ңыздар, -(и)ңиздер, -(у)ңуздар, -(ү)ңүздөр; -сы, -си, -су, -сү; -ы, -и, -у, -ү;

ишимишиңишиңизишиишибизишиңеришиңиздериши

* китеп + им = китебим, топ +ум = тобум (п – б)* бак + ы = багы, көйнөк + үң = көйнөгүң (к – г)

КѲНҮГҮҮМисалы: Менин ѳмүр баян… – Бул менин ѳмүр баяным.

Слова:Менин арыз…Сенин таржымал…Сиздин мүнѳздѳмѳ…Анын жетекчи…менин кызматсенин кызматтык катсиздин ѳмүр баянанын ишменин отчётсенин баяндамасиздин түшүнүк катанын башчыым, ың, ыңыз, ы, им, иң, иңиз, и, ум, уң, уңуз, үңүз, ү, сы, си, су, сү, ңүз, ңуз,ңыз, ңиз, ң, м,

КѲНҮГҮҮСлова:

Слова:биздин ѳтүнүч кат…биздин жарнама…биздин кѳчѳбиздин түшүнүк катбиздин отчётбиздин ѳмүр баянбиздин ишбиздин жетекчибиздин кызматбиздин баяндамабиздин башчыбиздин таржымалыбыз, ибиз, убуз, үбүз, быз, буз, биз, бүз, пыз, пиз, пуз, пүз,

СИЛЕРДИНСлова:арызотчётишкызматбашчымилдетыңар, ңар, иңер, ңер, ңор, уңор, үңѳр, уңар,

СИЗДЕРДИНСлова:ѳтүнүч каткѳчѳотчётишкызматбашчыжарнаматүшүнүк катжетекчиѳмүр баянбаяндаматаржымалңыздар, ыңыздар, иңиздер, ңиздер, уңуздар, ңуздар, ңүздѳр, үңүздѳр,

АЛАРДЫНСлова:ѳтүнүч каткѳчѳтүшүнүк катѳмүр баянжетекчибашчыбаяндаматаржымалишкызматмилдеты, у, и, ү, сы, си, су, сү,

ЖООП БЕРГИЛЕа) Мисалы: – Сенин жолдомоң барбы? – Ооба, менин жолдомом бар. Сенин күбѳлүгүң барбы? – ___________________________Анын арызы барбы? – ___________________________

Сенин отчётуң барбы? – ___________________________Сиздин баяндамаңыз барбы? – ___________________________Анын ѳтүнүч каты барбы? – ___________________________Силердин актыңар барбы? – ____________________________ б) Мисалы: – Ишкананын жобосу барбы? – Ишкананын жобосу бар. Дарыгердин дареги барбы? – ___________________________Кызматкердин диплому барбы? – ___________________________Сенин Ардак грамотаң барбы? – ___________________________ Анын түшүнүк каты барбы? – ____________________________ Жоопту бул дарекке [email protected] жөнөтүңүз.

КѲНҮГҮҮа) – … атыңыз ким? – … атым Касым. – Элмир, … окутуучусуңбу? – Ооба, … окутуучу… – Бул …. дыйкан чарбасы? – …. дыйкан чарба… б) – Сенин ат… ким? – Менин ат… Асан. – Сенин дос… барбы? – Менин дос… бар. – Сенин үй… кайда? – Менин үй… Токмокто. в) – Бул кимдин таржымал..? – Бул ... инженерибиздин таржымалы. – Бул эмненин схема…? – Бул жаңы долбоор… схема... – …. бизнес-долбоо… даярбы? – Ооба, …. бизнес-долбоор… даяр.Жоопту бул дарекке [email protected] жөнөтүңүз.

КѲНҮГҮҮМен сизди кѳргѳзмѳгѳ чакырайын дедим эле. – Мен макулмун. – Мен макул эмесмин. – Менин убактым жок. – Мен каршы эмесмин. – Жан дилим менен.

– Жан дилим менен.

Кечирип коюңуз, тынчыңызды алгандыгым үчүн. – Алагды кылгандыгым үчүн. – Кечиккендигим үчүн. – Унутуп калгандыгым үчүн. – Телефон чалбагандыгым үчүн. – Күтѳ албагандыгым үчүн.


* Бул менин шаарым.* Ал абдан кооз.

* Бул Анянын эжеси Ольга Васильевна.* Ал тигүүчү болуп иштейт.

* Булар мекеменин кызматкерлери.* Алар жакшы иштешет.

* Бул чоң атам.* Анын аты Вадим Андреевич.

* Ал айдоочу.

* Бул директордун үйү.* Ал шаардын сыртында жайгашкан.

* Бул менин кошунам Мария.* Ал фермада саанчы болуп иштейт.

Кайрылуу сѳздѳрү:Кирүүгѳ мүмкүнбү?

Чыгууга мүмкүнбү?

Суроо берүүгѳ болобу?

Кулактандырууга уруксат этиңиз

Эч нерсе эмес

Ѳтүнүү, сурануу сѳздѳрү:Сизден ѳтүнѳм

Сизге бир ѳтүнүчүм бар эле

Сизден жардам суроого болобу?

Кайталап коюңузчу

Кичипейилдикке айтып коюңузчу

Кичипейилдикке айтып коюңузчу

Алкыш билдирүүчү сѳздѳр:Жардамыңызга рахмат

Кѳңүл бурганыңызга рахмат

Жакшы кеңешиңизге ыраазымын!

Сизге ыраазымын.

СҮЙЛѲШѲЛҮv - Кечиресиз, арыздын үлгүсү барбы?- Мына, бул жерде илинип турат.- Абдан жакшы, сизге чоң рахмат!- Эч нерсе эмес. v - Кечирип коюңуз, сизден жардам суроого болобу?- Ооба, угуп жатамын- Улуттук хирургия борборуна кантип барсам болот?- Улуттук хирургия борбору Манас кѳчѳсүндѳ жайгашкан.- Жардамыңызга чоң рахмат!- Эч нерсе эмес. v - Уруксатпы, сизге кайрылууга мүмкүнбү?- Ооба, угуп жатамын, айта бериңиз.- Башкы дарыгерди кайдан тапсам болот?- Үчүнчү кабатта, 305-кабинетте кабыл алат.- Кирүүгѳ мүмкүнбү?- Кириңиз.

КѲНҮГҮҮСиз менен таанышууга …………?Сизден ………… ким болот?Сиз канча …….. …?Таанышканыма абдан ………….!Кирүүгѳ ………………………..?Келип ……………………Түнүңүз………………болсун!Бизди ………………………Кутмандуу………………..менен!

КѲНҮГҮҮМисалы: Алыңыз жетип жакшы Жаштасыз канча Жакшы жетип алыңыз. Канча жаштасыз?

3,2,1 2,3,11,3,2 3,1,2

2,3,1 1,3,2

3,1,2 3,2,1

2,1 1,2

3,5,6,4,2,1 6,4,1,3,2,5

2,1,4,3,5 4,3,5,2,1

1. Болобу 2. уруксатпы 3.кирсем.

1. Жакшы 2. жаман 3.эмес.

1. Болсун 2. шыдыр 3.жолуң.

1. Туруңуз 2.келип.

1. Эмеспиз 2. деле 3. кечирип 4. тааныш 5. кой 6.экѳѳбүз.

1. Алалы 2. таанышып 3. жакшы 4. таанышса 5.болот.

КѲНҮГҮҮ

Менин эжем бѳлмѳм иш сапарым

Сенин

Сиздин

Анын

Биздин эжебиз бѳлмѳбүз иш сапарыбыз

Силердин

Сиздердин

Алардын


КѲНҮГҮҮМисалы: Бул бөлмөсү.

Бул анын бөлмөсү.

Ал ........... жетекчибиз.Бул жерде .......... үйү жайгашкан.Үстөлдүн үстүндө.......... отчётум жатат........ дарегиңер кандай?Тигил ......... саатыңызбы?Бул......... бөлмөңүздөрбү?Тигил .......... иш бөлмөсүанынбиздинсилердинсиздиналардынменинсиздердин

БириктиргилеБиздинсиздинменинсилердинанынсиздердинсениншаарыбыздолбооруңузкошунаңарэмгегимишкагазыңбашчысыбатириңиздер

УККУЛА

Биздин ишканаБул биздин ишкана. Ал абдан чоң. Ишкананын имараты кыштан салынган.Биздин ишкана Россиядан, Кытайдан келген курулуш материалдарынсатат. Курулуш материалдардын баалары базарга караганда арзан.Курулуш материалдардын сапаты жогору. Кардарлар биздин тейлѳѳгѳабдан ыраазы.

– Алло, саламатсызбы. Айдай Мукашевнаны мүмкүнбү?– Ким сурап жатат?– Салык инспекциясынан чалып жатабыз.– Бир мүнѳт күтѳ туруңуз.– Алло, саламатсызбы. Мен угуп жатам.– Сиздин тынчыңызды алгандыгым үчүн кечирим сурайбыз. Жылдык отчетту качан тапшырасыз.– Мүмкүн болсо дүйшѳмбү күнү тапшырайын. Каршы болбосоңуз.– Макул, бирок дүйшѳмбүдѳн кечиктирбеңиз.– Рахмат. Саламатта болуңуз.

ОКУГУЛА

ОКУГУЛА

Менин досумТаанышып кой. Бул менин досум Азиз. Ал салык кызматында инспекторболуп иштейт. Ѳз ишин мыкты билген адис. Анын үй-бүлѳсү бар. Азизбилимдүү, токтоо адам. Анын ата-энеси бааргерлер. Талас шаарындажашашат.

4-сабак

undefined

Грамматика: ЭТИШ,ЭТИШТИН УЧУР ЧАГЫ

Кептик тема: ѲЗҮМ ЖѲНҮНДѲ. ҮЙ-БҮЛѲМ.

Кыймыл-аракеттин түрдүү абалын билдирген сѳздѳр этиш депаталат, эмне кылды?, эмне кылып жатат? эмне кылат? дегенсуроолорго жооп берет. Мисалы: иштеди, иштеп жатат, иштейт. Кыймыл-аракеттин учурда болуп жаткан абалын билдирүүчүэтиш сѳздѳр учур чак деп аталат. Эмне кылат? эмне кылып жатат?деген суроолорго жооп берет. Мисалы: иштейт, окуйт, жазат иштеп жатат, окуп жатат, жазып отурат.

КѲНҮГҮҮМисалы: Агам Москвада иштейт.

Ата-энем айылдаДосум чет ѳлкѳдѳБүгүн жыйналышАзырконференцияМекемеде жумушчуларжашайтокуйтбашталатболотэмгектенет

КѲНҮГҮҮМенСенСизАлБизСилерСиздерАлар лекцияокуйсузокуйсуңжашаймбайланышабызтаанышаткарапчыгасыңараткарасыздарэс алышат

ОКУГУЛА

Ѳзүм жѳнүндѳ

Мен, Наматбекова Нурзат Мукамбетовна 1977-жылы (бир миң тогузжүз жетимиш жетинчи) 28-сентябрда Балыкчы шаарында туулганмын.1999-жылы К.Карасаев атындагы Бишкек Гуманитардык Университетинин«Саясат таануу» адистигин артыкчылык диплому менен аяктагам. 2006-жылы КМЮАнын «Юриспруденция» адистиги боюнча дипломун алгам.

Азыркы убакта Кыргызстандын Эл аралык Университетинде«Социалдык-гуманитардык илимдер» кафедрасынын башчысымын.

Сууда сүзгѳндү жакшы кѳрѳм. Бош убактымда кѳркѳм адабияттардыокуганды жактырам.

ТОЛТУРГУЛА:Аты-жѳнү_______________________________________;Туулган жылы, айы, күнү___________________________;Туулган жери____________________________________;Улуту__________________________________________;Билими_________________________________________;Кайсы тилдерде сүйлѳйсүз?________________________;Кайсы чет ѳлкѳдѳ болгонсуз?_______________________;Иштеген жериңиз_________________________________;Үйүңүздүн дареги_________________________________.

УККУЛА

Менин үй-бүлөм Менин үй-бүлөм бар. Үй-бүлөм чоң жана ынтымактуу. Биздин үй-бүлөбүздө сегиз киши бар. Алар: чоң апам, атам, апам, байкем, эжем, инимжана сиңдим. Дем алыш күндөрү биз шаардын четинде эс алганды жакшыкөрөбүз. Ал жерде атам жана байкем балык кармашат. Эжем жана сиңдимтоп ойношот. Иним жана мен тоого чыкканды жакшы көрөбүз.

* Булар кимдер? * Алар эмне кылып жатышат?

* Бул ким? * Ал эмне кылып жатат?




* Бул кимдер? * Алар эмне кылып жатышат?

* Бул кимдер? * Алар эмне кылып жатышат?

КѲНҮГҮҮМисалы: Бул менин тайэнем, апамдын энеси

Тигил сенин бѳлѳ..., тай эжең... бала.... Ал биздин жезде...., эже.... күйѳѳ.... Ал биздин байке.... атамдын ини.... Тигил менин жээн..., эже... кызы. Бул сиздин тайэжең..., апаңыз.... сиңди.... СУРОО БЕРГИЛЕ:– _________________? – Менин атым Гүлжан.– _________________? – Мен он сегиз жаштамын.– _________________? – Үчүнчү курста окуйм.– _________________? – Шаарда жашайм.– _________________? – Көп кабаттуу үйдө жашайм.– _________________? – Биздин үй-бүлөдө 5 киши бар.


ИЛИК ЖӨНДӨМӨ- Кимдин? Эмненин? деген суроолорго жооп берип таандыктыбилдирет. М: ишкананын кызматкери, башчынын бѳлмѳсү,университеттин имаратыҮндүүлѳрдѳн кийин: -нын, -нин, -нун, -нүнЖумшак үнсүздѳрдѳн кийин: -дын, -дин, -дун, -дүнКаткалаң үнсүздѳрдѳн кийин: -тын, -тин, -тун, -түн

КѲНҮГҮҮМисалы: – Бул Айгүл_____ атасы – Бул Айгүлдүн атасы – Бул кимдин атасы?

Слова:Бул атам_____ иниси.Акмат______ досу жакшы.Окумуштуу_____ эмгеги чоң.Илимпоз_____ эмгектери көп.Асел_____ көзү чоң.Катчы_______милдети бар.дын, тын, нун, дун, дин, нын,

КѲНҮГҮҮҮлгү: – кимдин энеси? (Айшанын) – Айшанын энеси.

Бул кимдин балдары? _____ (эже)Жаркын кимдин досу? (Бегимай)Кимдин үйү? (кошуна)Кимдин жетекчи? (ага)Бермет кимдин энеси? ______ (Самара) КѲНҮГҮҮ нын дын тын нун дун тун нин дин тин нүн дүн түнЖоопту бул дарекке [email protected] жөнөтүңүз.

КѲНҮГҮҮМисалы: ............ ......... мага ини болот. Байкемдин баласы мага ини болот.

Апамдын атасы Апамдын апасы

ТаежемдинбаласыТаякемдинбаласы

Атамдыниниси

Апамдынагасы

КарындашымдынбалдарыИнимдинбалдары

Эжемдин күйѳѳсүСиңдимдинжолдошу

1. .... .... мага таене болот.

2. .... .... мага бѳлѳ болот.

3. .... .... мага таяке болот.

4. .... ... мага жээн болот.

5. .... .... мага күйѳѳ бала болот.

УГУҢУЗ

– Алло, таене, кандайсыз?

– Жакшы, ѳзүң кандай?

– Ден соолугуңуз кандай, жакшы жүрѳсүзбү?

– Жаман эмес.

– Таятам жакшыбы?

– Ооба, жакшы жүрѳт.

– Эртең биздикине келип чай ичип кетиңиздер.

– Макул, барып калабыз. Кѳрүшкѳнчѳ саламат болгула.

– Кѳрүшкѳнчѳ.

КАЙТАЛАГЫЛА:

Аба, ага, айым, , аксакал, ата, аял, аяш, баба, бажа, байбиче, байке, бала-чака, бир тууган, бѳлѳ, бѳбѳк, бүлѳ; дос, жеңе, жезде, жесир, жетим, жигит,жээн, жолдош, жубай, журт; кайын, кайын ата, кайын эне, кайын ага, кайынэже, кайын ини, кайын сиңди, карындаш, картаң, келин, кемпир, күйѳѳ, күйѳѳбала, куда, кудагый; наристе, небере, нике, никелүү, мырза; ѳгѳй, ѳгѳй ата,ѳгѳй эне, ѳкүл, ѳспүрүм, ѳкүл ата, ѳкүл эне; секелек, сиңди, тааныш, таята,тайэне, тайэже, таяке, тай жезде, тай жеңе, тѳркүн, тууган; улан, улуу, уул,уялаш, үй-бүлѳ, үй ээси, үйлѳнүү; чал, чоң ата, чоң эне, чоң кыз, чѳбѳрѳ;ымыркай, эгиз, эже, эл-журт, эне, эр, эркек, ээ.

КѲРГҮЛѲ:

Тема: «Сейил бактагы жолугушуу»

– Саламатсызбы, Эркин Саматович.

– Саламатчылык, Сергей Михайлович!

– Мен бул жерде үй-бүлѳм менен эс алып жүрѳм.

– Мен болсо неберем менен сейилдеп жүрѳм.

– Жакшы. Үй-бүлѳңүз чоң турбайбы?

– Ооба, таанышып алыңыз, бул менин аялым Бермет Исаевна. Улуттукгоспиталда кардиолог болуп иштейт, бул болсо менин кызым Айданамедициналык академияда 4-курста окуйт. Уулум Аман 27-мектепте онбиринчи мектепте окуйт. Кызым Аяна балдар бакчасына барат. Булбайбиче болсо менин апам Турсунай Сатаровна. Апам эмгек сиңиргендоктур. Азыр ардактуу эс алууда.

– Таанышканыма абдан кубанычтуумун! А бул менин неберем Антон, 6-гимназиянын 1-классында окуйт.

– Небереңиз сизге окшош экен, бактылуу болсун!

– Айтканыңыз келсин!

5-сабак

undefined

Кептик тема: СААТ. УБАКЫТ Грамматика: САН АТООЧ

Сан атооч – заттын санын, иретин, эсебин билдирип, канча?канчанчы? канчоо? деген суроолорго жооп берет.Мисалы: бир (эсептик сан атооч) бешинчи (иреттик сан атооч) алтоо (жамдама сан аточ) он чакты, ондой (чамалама сан атооч) үч бүтүн ондон эки (бѳлчѳк сан атооч)

Кайталагыла. Тилиңерди жатыктыргыла сан сандар 0 - нөл 1- бир 2- эки 3 – үч

4 – тѳрт 5 – беш 6 – алты 7 – жети 8 – сегиз 9 – тогуз 10 – он 11 - он бир 12 - он эки 13 – он

үч 14 – он тѳрт 15 – он беш 16 - он алты 17 - он жети 18 - он сегиз 19 - он тогуз 20 - жыйырма 21 -жыйырма бир 22 - жыйырма эки 23 - жыйырма үч 24 -жыйырма тѳрт 25 - жыйырма беш 26 - жыйырма алты 27 -жыйырма жети 28 - жыйырма сегиз 29 - жыйырма тогуз

30 - отуз 31 - отуз бир 32 - отуз эки 33 - отуз үч 34 - отуз тѳрт 35 - отуз беш 36 - отуз алты 37 - отуз

жети 38 - отуз сегиз 39 - отуз тогуз 40 - кырк 41 -кырк бир 42 - кырк эки 43 - кырк үч 44 - кырк тѳрт

45 - кырк беш 46 - кырк алты 47 - кырк жети 48 -кырк сегиз 49 - кырк тогуз 50 - элүү 51 - элүү бир 52- элүү эки 53 - элүү үч 54 - элүү тѳрт 55 - элүү беш

56 - элүү алты 57 - элүү жети 58 - элүү сегиз 59 -элүү тогуз 60 - алтымыш 61 - алтымыш бир 62 - алтымышэки 63 - алтымыш үч 64 - алтымыш тѳрт 65 - алтымышбеш 66 - алтымыш алты 67 - алтымыш жети 68 - алтымышсегиз 69 - алтымыш тогуз 70 - жетимиш 71 - жетимиш бир 72 - жетимиш эки 73 - жетимиш үч 74 - жетимиш тѳрт

75 - жетимиш беш 76 - жетимиш алты 77 - жетимиш жети 78 - жетимиш сегиз 79 - жетимиш тогуз 80 - сексен 81 - сексен бир 82 - сексен эки 83 - сексен үч 84 -

сексен тѳрт 85 - сексен беш 86 - сексен алты 87 - сексенжети 88 - сексен сегиз 89 - сексен тогуз 90 - токсон

91 - токсон бир 100 - жүз 101 - жүз бир 102 - жүз эки 110 - жүз он 111 - жүз он бир 112 - жүз он эки 120 -жүз жыйырма 130 - жүз отуз 140 - жүз кырк 150 - жүзэлүү 160 - жүз алтымыш 170 - жүз жетимиш 180 - жүзсексен 190 - жүз токсон 200 - эки жүз 300 - үч жүз

1000 - 1001 1002 1500 1900 2000 2015 5000 10 000 150 000 200 000 500

000 500 553 1000 000 1500 000

1 – бир2 – эки3 – үч4 – тѳрт5 – беш6 – алты7 – жети8 – сегиз9 – тогуз

10 – он20 – жыйырма30 – отуз40 – кырк50 – элүү60 – алтымыш70 – жетимиш80 – сексен90 – токсон

100 – жүз200 – эки жүз300 – үч жүз400 – тѳрт жүз500 – беш жүз600 – алты жүз700 – жети жүз800 – сегиз жүз900 – тогуз жүз

1000 – бир миң2000 – эки миң3000 – үч миң4000 – тѳрт миң5000 – беш миң6000 – алты миң7000 – жети миң8000 – сегиз миң9000 – тогуз миң

Иреттик сан атооч – -(ы)нчы, -(и)нчи, -(у)нчу, -(ү)нчүмүчѳлѳрү менен жасалат. Мисалы: тогузунчу, алтынчы, үчүнчү. 2015 – эки миң он бешинчи жыл 1945 – бир миң тогуз жүз кырк бешинчи жыл 21-катар – жыйырма биринчи катар

КѲНҮГҮҮМисалы: 4 = тѳрт – четыре 4 = тѳртүнчү – четвертый

Слова:721162939445361768399111225540199620112015201620172019инчи, ынчы, унчу, нчи, нчы, нчу, нчү, үнчү,

КѲНҮГҮҮМисалы: Күн тартибинде 4 маселе каралат. Күн тартибинде тѳрт маселе каралат.

31-август - эгемендүүлүк күнү.отуз бир август

отуз бир августотуз биринчи август

№14 токтомдун негизинде иш каралып жатат.номер он төртүнчүномер он он төрт

Жыйынга катышкандардын саны: 17.он жетион жетинчи

Мамлекеттик туу 1992-жылы кабыл алынганбир миң тогуз жүз токсон экибир миң тогуз жүз токсон экинчи

Кыргыз Республикасынын герби 1994-жылы 14-январда кабылалынган.

бир миң тогуз жүз токсон төртүнчү жылы он төртүнчү январдабир миң тогуз жүз токсон төрт жылы он төрт январда

СҮЙЛѲШѲЛҮ– Саламатсызбы? – Саламатчылык!– Мага 5 даана папка, 10 калем сап, 2 кассалык китеп, 1 тешкич керекболуп жатат.– Табыштама толтуруп келиңиз.– Макул, түштѳн кийин келейин.– Мейлиңиз. * * * – Кандай? – Жакшы, озун кандайсын?– Баары жакшы.– Алыкулдун 100 жылдыгына 50 чакыруу кагазы бар. Силерден канчакызматкер барат?– Бизге 10 чакыруу жетиштүү.– Мынакей, 10.30дан кечикпей келиңиздер.– Рахмат, сѳзсүз келебиз.

ЖУМА КҮНДӨРҮ // АПТА КҮНДѲРҮ

АПТА КҮНДѲРҮ 1-күн – дүйшѳмбү 2-күн – шейшемби

2-күн – шейшемби 3-күн – шаршемби 4-күн – бейшемби 5-күн – жума 6-күн – ишемби 7-күн – жекшемби

Кайталагыла

СААТ КАНЧА БОЛДУ?

Мисалы: Бирге он беш мүнөт калды. Саат ондон жыйырма мүнөт өттү.

КѲНҮГҮҮМисалы: 5 калды 20 Бешке жыйырма мүнѳт калды.

Бир мүнѳттѳ (60) секунд бар.алтымышалтымышынчы

Ишкананын жобосу (10) бѳлүмдѳн, (25) параграфтан турат.он / жыйырма бешон / жыйырма бешинчи

Мекеменин (7) кызматкерине алкыш жарыяланды.жетижетинчи

(5) кызматтык унаа техникалык кароодон ѳткѳрүлдү.бешбешинчи

(2002) жылдын март айында иштин жыйынтыгы чыгарылат.эки миң экинчиэки миң эки

КѲНҮГҮҮМисалы: – Асан жумушка канча мүнѳт кечигип келди? – Асан жумушка беш (5) мүнѳт кечигип келди.

Сен жумуштан канчада келесиң? _____________________________.Түшкү тыныгуу саат канчада? _____________________________.Спектакль саат канчада башталат? _____________________________.Чогулуш канчада бүтѳт? _____________________________.Коноктор канчада келишет? _____________________________. Жоопту бул дарекке [email protected] жөнөтүңүз.

УККУЛА. КАЙТАЛАГЫЛА

– Алло, саламатсыздарбы?– Саламатчылык.– Мамлекеттик каттообу?– Ооба, угуп жатабыз.– Жер тилкеси тууралуу маалымдама керек эле. Качан барсам болот?– Күн сайын 8.00дон 17.00го чейин иштейбиз. 12.00дон 13.00го чейинтыныгуу. Бирок маалымдамалар аптанын шейшемби жана жума күндѳрүгана берилет.– Маалыматыңызга рахмат.

ЖООП БЕРГИЛЕСаат канча болду?

1 2 3 4 5 6

саат биргежыйырмамүнөткалды

саат үчкөон мүнөткалды

саатбештен онбеш мүнөтөттү

саатсегизге онбеш мүнөткалды

саат онжарымболду

саат тогузболду7

саат алтыболду

саат сегизге он беш мүнөт калды саат үчкө он мүнөт калдысаат бирге жыйырма мүнөт калды саат тогуз болду саат бештенон беш мүнөт өттү саат он жарым болду саат алты болду

ОКУГУЛА

Кыргыз Республикасынын мамлекеттик туусу – мамлекеттин расмийбелгиси. Ал мамлекеттик мекемелердин, эл аралык элчиликтердинимараттарына илинет. Ар бир мамлекеттин туусу, герби жана гимниболот. Биздин мамлекеттик туубуз 1992-жылы кабыл алынган. Туунунавтору – Сабыр Иптаров, сүрѳтчүлѳр – Бекбосун Жайчибеков, ЖусупМатаев, архитекторлор – М.Сыдыков, Эдил Айдарбеков. Кыргыз Республикасынын мамлекеттик герби 1994-жылы 14-январдакабыл алынган. Гербдин авторлору – Асейн Абдраев жана СадырбекДубанаев.



Аяк оона, азыр, ай, апта, бейшемби, бирдин айы, бештин айы, бугу,дүйшѳмбү, дем алуу, жалган куран, жекшемби, жетинин айы, жума,ишемби, кечке чейин, кулжа, күн, күн тартиби, күн сайын, мүнѳт, маселе,маалымдама, секунд, саат, теке, тыныгуу, тогуздун айы, үчтүн айы, чынкуран, шаршемби, шейшемби

КѲРГҮЛѲ

«Жумуштан кийин»

– Наташа! Жумуштан кийин эмне кыласың?– Мен жумуштан кийин шейпингге барамын.– Кайсы күндѳрү барасың?– Мен жумасына үч жолу барам: дүйшѳмбү, шаршемби, жума күндѳрү.– Канча саат машыгасың?– Саат 6.30дан 8.00гѳ чейин машыгам.– Ѳкүнүчтүү, мен сени театрга чакырайын дедим эле, дүйшѳмбү күндѳрүдайыма жаңы спектаклдерди коюшат.– Башка күндѳрү жокпу? Эгерде шейшемби же бейшемби күндѳрү болсобарат элем.– Тилекке каршы, ошол эле күнү.– Анда мейли, мен кызым менен барып келейин.– Эртеңкиге чейин.– Кѳрүшкѳнчѳ!

видео кетиш керек

6-сабак

undefined

Кептик тема: МЕНИН ИШКҮНҮМ.

Грамматика: ТАКТООЧ

Тактооч – кыймыл-аракеттин мезгилин, убактысын, ордун,сын-сыпатын билдирет.1. Мезгил тактооч – качан?, кайсы убакта?, качанга чейин?,качантан бери?: азыр, жакында, кечээ, бүгүн, эртең, быйыл,кечинде, жайында, эртең менен, түштѳ, кийин, күндүз, таңга маал,мурун, түштѳн кийин, түнкүсүн:2. Орун тактооч – кайда?, кайсы жакта?, кайсы жакка?, кайсы

2. Орун тактооч – кайда?, кайсы жакта?, кайсы жакка?, кайсыжерден?: мында, жогору, тѳмѳн, ылдый, ѳйдѳ, алыс, жакын, ыраак,артка, ѳйдѳ-тѳмѳн;3. Сын-сыпат тактооч – кантип?, кандай?, кандайча?: жай,ылдам, тез, бат, бирге, бекер, акырын, менимче, кыргызча, орусча,кокустан.4. Сан-ѳлчѳм тактооч – канча?, нече?, канчалык?: ашык, кем,аз-маз, ушунчалык, жетишинче.

КѲНҮГҮҮМисалы: Сен канчан келдиң? Мен кечээ келдим.

эртең былтыр

былтыр жакында

кечээ жакында



Биз айылга качанбарабыз?

Кварталдык отчетту качантапшырасыз?

Кийинки отурум канчанболот?

Бул кызматтык каттарды качанжѳнѳтѳсүз?

Эмгек ѳргүүсүнѳ качан чыгасыздар?

КѲНҮГҮҮМисалы: Анын үйү шаардан ........ жайгашкан. Анын үйү шаардан алыс жайгашкан

1.Бул маселе ..............талкууланды.......... эгиндин түшүмү кѳп болду.o ......жергиликтүү ѳзүн-ѳзү башкаруу реформага муктажo Мамлекеттиккызматкерлер ............ билүүлѳрү керек. азырбыйылкыргызчакечээ

Милиционер ....... видео байкоо жүргүзѳт.

дайымаэч качан

Жумуш күнү ....... беш мүнѳттүк жыйындан башталат.

күнүгѳэч качан

тѳмѳнжогору

...... саат тогуздан баштап жергиликтүү калкты тейлѳѳ жүргүзүлѳт.

...... саат тогуздан баштап жергиликтүү калкты тейлѳѳ жүргүзүлѳт.

эртең мененбылтыр

Ишкерлер долбоордун ......., ...... , ...... үлгүсүн талкуулап жатышат.

орусча, кыргызча, англисчеорус, кыргыз,англис

СҮЙЛѲШѲЛҮ

2.– Мен кечээ сиздердин кѳргѳзмѳгѳ катыштым. Мага кээ бир моделдерабдан жакты.– Сизге кайсынысы кѳбүрѳѳк жакты?– Мага жатак жана ашкана эмеректери жакты. Биздин фирмасиздерден эмеректерди мурда да сатып алганбыз. Биз сиздер мененандан ары кызматташалы деп жатабыз.– Мен абдан кубанычтуумун, кызматташууга даярбыз.

ОКУГУЛА

Бүгүн дүйшѳмбү. Мен эртең менен эрте турдум. Таңкы кѳнүгүүлѳрдүжасап, тамактандым. Адатта, менин жумуш күнүм саат сегизде башталат.Күнүгѳ беш мүнѳттүк жыйын болот. Анда бир күнкү боло турган иштердинтартиби талкууланат. Түшкү тыныгууда биздин мекемеден алыс эмесжерде жайгашкан ашканага барып тамактанабыз. Тыныгуу бир саат.

жерде жайгашкан ашканага барып тамактанабыз. Тыныгуу бир саат.Түштѳн кийин иш боюнча ишканаларды кыдырабыз. Анан алынганмаалыматтар боюнча жыйынтык чыгарабыз. Саат алтыда жумуш бүтүп,үйгѳ жѳнѳйм.

УККУЛА

– Алло, саламатсызбы?– Саламатчылык.– Бул эсептѳѳ бѳлүмүбү?– Ооба, угуп жатам.– Бул ай үчүн аванс качан алса болот?– Аванс бүрсүгүнү түштѳн кийин болот.– Рахмат.– Эч нерсе эмес.

Кутмандуу күнүңүздѳр менен! Урматтуу кесиптештер, анда эмесе,бүгүнкү отурумду баштайлы. Күн тартибинде үч маселе каралат:

Биринчиси – ишкананын ишмердүүлүгүн жакшыртуу. Экинчиси – кварталдык отчеттордун жыйынтыгын угуу. Үчүнчүсү – ар түрдүү маселелер, мында биз, ардакттуу эс алуудагыкесиптешибиздин 70 жылдык мааракесин ѳткѳрүү тууралуу сүйлѳшѳбүз.


Азыр, ай сайын, анан, баягы, бүгүн, бүгүнкү, бүрсүгүнү, заматта, кез-кезде,кечинде, кечкисин, күндүз, мурда, мурун, таңга маал, түндѳ, ѳйдѳ, тѳмѳн,жогору, мында, алыс, жакын, ары-бери, тез, жай, бекер, ылдам, кем, мол,ушунча.

КѲРГҮЛѲ: (ВИДЕО материал)

Тема: «Тыныгуудагы сүйлѳшүү»

– Дима, сен бош күндөрү эмне кыласың?– Мен такай саат алтыда турам. Анан 20 мүнөт штанга көтөрөм.– Тамашалап жатасыңбы?– Жок, анан мен 30 мүнөт жүгүрөм.– Чын эле, сен чыйрак көрүнөсүң!– Анан жакшылап тамак ичем. өзүңчү?– Бакыт, эртең эмне кыласың?– Эртең абдан оор күн. Кечке чейин иштерим көп. Түшкө чейин отчеттапшырам, андан кийин жыйналыш, ал бүткөндөн кийин футболго барам,үйгө кечки саат 9да келем.– Оо, колуң бошобойт турбайбы?– Ооба. Мага жумушуң бар беле?– Жок, жөн эле жолугуп эс алалы дегем.– Рахмат, отчеттор бүткѳндѳ жолукпайлыбы?– Мейли.

7-сабак

undefined

Грамматика: СЫН АТООЧ Кептик тема: ТАМАГЫҢЫЗДАР ТАТУУ БОЛСУН!

СЫН АТООЧ – заттын сын-сыпатын, ѳңү-түсүн, кѳлѳмүн билдирип,кандай? кайсы? деген суроолорго жооп берет.Жай даража: жакшы, жаман, акылдуу, даамдуу, катууСалыштырма даража: - ыраак (-ирээк, -ураак, -үрѳѳк): кызылыраак, кичирээк, чоңураак, кѳбүрѳѳк;Күчѳтмѳ даража: 1. Эң, абдан, аябай, ѳтѳ, эбегейсиз 2. Ка + п + кара=капкара 3. Асандан да күчтүү. 4. Мыктынын мыктысы. Күчтүүнүн күчтүүсү.

КѲНҮГҮҮМисалы: Адам (акылдуу, токтоо, жѳндѳмдүү, жакшы) Акылдуу адам Токтоо адам

Токтоо адам Жѳндѳмдүү адам Жакшы адам

Асманкѳктунукачыкбүркѳккеңтазасарысалкын

Абажамантазажашылжылуумуздаксууксалкынкең

Бѳлмѳчоңсулуудаамдуужарыкжылуутомолоктаркооз

Китептаттуужаңыкызыктуукалыңсасыктоктоосүрѳттүүбаалуу

Балашамдагайжарыктыкансылыккоозкелбеттүүак жуумалсалкын

КѲНҮГҮҮМисалы: таза – тазараак – эң таза

катуу – __________________ – _____________________арзан – __________________ – _____________________кызыл – __________________ – _____________________узун – __________________ – _____________________сулуу – __________________ – _____________________кыска – __________________ – _____________________кичине – __________________ – _____________________таттуу – __________________ – _____________________майда – __________________ – _____________________жумшак – __________________ – _____________________



Мисалы: – Тамак кандай экен?

- Тамакачуу

таттуудаамдуу

экен

- Нан

жумшаккатуутаттуукараак

экен

- Чай

ысыкмуздаккызыл

көк

экен

- Кымыз

жумшаккүчтүүтаттуукоюусуюк

экен

- Айран

таттуукоюусуюк

кычкыл

экен

* Нан – дасторкондун кѳркү жана берекеси.

*Эттен жасалган тамактар: манты, казы-карта, бешбармак, куурдак.

СҮЙЛѲШѲЛҮ: * * * – Кел, кир, чай ич. – Рахмат, шашып жатам. – Кел, чай даяр. Бир чыны чай ич. – Жок, нан ооз тиейин. – Мейли анда. Жакшы бар! – Жакшы калыңыз!

* * * – Келгиле, төргө өткүлө! Тамакка карагыла. – Келиңиз, салат салып берейин. – Мейли, кичине салыңыз. Чай кашык берип коюңузчу! – Мына, алыңыз. – Рахмат. * * * – Кандай досум? Үй-бүлѳң жакшыбы?– Салам, ѳзүң кандай жүрѳсүң? Менде баары жакшы.– Кѳрүшпѳй кеттик го, бүгүн кечинде келип чай ичип кеткиле.– Кечинде конокко бармакбыз, башка күнгѳ жылдырбайлыбы.– Мейли, ѳзүн бошогондо кабарлап кой.– Макул, сѳзсүз, кабарлашабыз.– Болуптур, кѳрүшкѳнчѳ. * * *

* * * – Саламатсыздарбы, ѳтүңүздѳр.– Саламатчылык.– Бул жерде бош орундар бар.– Терезенин жанында бош орун барбы?– Ооба, мына бул жерге келиңиздер.– Рахмат.– Кайсы тамактарды каалайсыздар?– Биринчисине уй этинен шорпо, экинчисине палоо, суусундуктан –шабдаалы ширесин алып келсеңиз.– Жакшы болот, күтѳ туруңуздар.

ОКУГУЛА:Куурулган жумуртка

Жумуртка ѳтѳ тез даярдалат. Аны тоголок бышырса да, куурса даболот. Даярдоо жеңил. Жумурткадан кѳптѳгѳн даамдуу салаттарды жанатамактарды жасаса болот. Андан кондитердик азыктар да жасалат. Алсак,торттун кремине, пирогдордун жана таттуулардын камырына кошулат.Жумурткада адамдын организмине керектүү микроэлементтер: кальций,цинк ж.б. бар.

УККУЛА

Беш бармак

Беш бармак – кыргыздын сыйлуу тамагы. Ал бардык малдын (жылкы,уй, кой) этинен жасалат. Бышкан эт тууралып, шорпосуна кесмебышырылып жана майлуу чык менен аралаштырылат. Майда тууралган этдаамдуу жана аш болумдуу.


Кооз, сулуу, абдан, аябай, эң, даамдуу, таттуу, бийик, жапыз, чоң,кичине, узун, кыска, кечки тамак, кол аарчы, татаал, жеңил, муздак, ысык,жылуу, ак, кара, сары, күрөң, боз, кызыл, жашыл, көк, күлгүн, кызгылт-сары, ачка болуу, ашкана, беш бармак, биринчисине, бышырылган, күтүптуруңуз, кымыз, максым, дасторкон үзүрү, ичкилик, казы-карта, кесме,курут, күлчѳтай, ѳзүн-ѳзү тейлѳѳ, шорпо, суусундук, суюк тамак, сүзмѳ,сүттѳлгѳн (кофе, чай), талкан, куурулган, ышталган, туздалган.

КѲРГҮЛѲ

8-сабак

undefined

Кептик тема: МЕНИН ҮЙҮМ Грамматика: ЖАТЫШ ЖѲНДѲМѲ (Жардамчы этиштер)

Үдүү жана жумшак үнсүздѳн кийин – -да, -де, -до, -дѳ;Каткалаң үнсүздѳн кийин – -та, -те, -то, -тѳ;Таандык мүчѳ улангандан кийин: жекелик сан I жак – -да, -де, -до, -дѳ; атамда, энемде, үйүмдѳII жак – -да, -де, -до, -дѳ; атаңда, энеңде, үйүңдѳ сылык ф. атаңызда, энеңизде, үйүңүздѳIII жак – -нда, -нде, -ндо, -ндѳ; атасыңда, энесиңде, үйүңдѳ кѳптүк сан I жак – -да, -де, -до, -дѳ; атабызда, энебизде, үйүбүздѳII жак – -да, -де, -до, -дѳ; атаңызда, энеңизде, үйүңүздѳ сылык ф. атаңыздарда, энеңиздерде,үйүңүздѳрдѳIII жак – -нда, -нде, -ндо, -ндѳ; атасыңда, энесиңде, үйүңдѳ

-нде -де

-до -унда

-ндө -дө

-да -нда

Мен Чүй (проспектиси) ______жашайм.

Менин досум (5-кичирайон)______жашайт.

Алардын (үйү)_____ чоң китепканабар.

(Москва)________ чоң үйлөр курулупжатат.

КѲНҮГҮҮ

КѲНҮГҮҮСлова:Жер________ килем бар.Терезе_______ парда илинип турат.Мен_________ ачкыч жок.Ашкана______ парда кооз.Бөлмө_______ чоң керебет турат.Балкон______ гүл турат.

Балкон______ гүл турат.да, до, де, дө,

КѲНҮГҮҮ. КИМДЕ? ЭМНЕДЕ? КАЙДА?Слова:Ачкыч катчы ( ___).Соттук экспертизанын жыйынтыгы жактоочу (___ ).Анализдер медайым (____).Лекциялар профессор (_____).Бѳлүм башчы иш сапар (____).Белектер дүкѳн (____).Каттар почта (____).Маалыматтар интернет (____).Жумшак эмеректер цех (___) жасалат .Туристтер Ысык-Кѳл (____) эс алышты.Дарыгерлер операция (_____).Арыз сот ( ____) .Мыйзам журнал (____).Кимде? , Эмнеде? , Кайда?,

1

бешик

2

бычак

3

гүлдөр

4

дасторкон

5

жаздык

6

жип7

жууркан

8 9

ийне

10

кайчы

11

кашык

12

килем13 14

жумшакдиван

15

майлык

16

отургуч

17 18

жыгачкесе

19

самын

20

сандык

21

муздаткыч

22

чыны

23

тарак

24

сүлгү25

шырдак

26

парда

27

кийимилгич

бычак кашык чыны майлык кийим илгичийне жууркан жаздык отургуч жип жыгач кесе

гүлдөр бешик парда сүлгү шырдакжумшак диван самын килем дасторконкайчы тарак муздаткыч сандык

1.Слова:

9-сабак

undefined

Кептик тема: УНАА Грамматика: ЭТИШТИН ШАРТТУУ ЫҢГАЙЫ

Этиштин буйрук формасы + -са, -се, -со, -сѳ + жак мүчѳлѳр +жардамчы этишI кир+се+м кир+се+кII кир+се+ң болобу? кир+се+ңер болобу? кир+се+ңиз кир+се+ңиздерIII кир+се кир+иш+се Шарттуу ыңгайга «болот» же «болбойт» деген жооп берилет

УНААЛАРШаар ичиндеги эл ташыган автоунаалар;Жүк ташыган автоунаалар;Жеке менчик жеңил автоунаалар;Автобустар;Маршруттук таксилер;Трактор, комбайндар;Тез жардам автоунаалары;Ѳрт ѳчүрүүчү автоунаалар;Атайын автоунаалар.

Жолуңуздар шыдыр болсун!Билет бериңизчи.Кантип барсам болот?Кайда барасыз?Канча саатта жетебиз?Сапарыңыздар байсалдуу болсун!Жолуңуз ачык болсун!Аман-эсен жетип алыңыз!Салам айта барыңыз.

ЖООП БЕРГИЛЕ

Мисалы: – Бул автобус Ысык-Кѳлгѳ күнгѳй жагы менен барабы? – Ооба, Ысык-Кѳлгѳ күнгѳй жагы менен барат. – Жок, бул автобус тескей жагы менен барат.– Катчы кызматтык катты даярдап бүттүбү?– Ооба, ___________________________________– Жок, ____________________________________ – Сиздер Эл аралык симпозиумга катыштыңыздарбы?– Ооба, ___________________________________– Жок, ____________________________________ – Бѳлүм башчылар кызматтарынан бошотулдубу?– Ооба, ___________________________________– Жок, ____________________________________ – Шайлоо боюнча үгүт иштери башталдыбы?– Ооба, ___________________________________– Жок, ____________________________________ – Кызматкерлерге кошумча эмгек акы берилип жатабы?– Ооба, ___________________________________– Жок, ____________________________________ – Жумушуңуздар жеңилби?– Ооба, ___________________________________– Жок, ____________________________________


КѲНҮГҮҮ

Мисалы: Ѳргүүдѳн кайтып келип ишке киришсем болобу? Кечигип келгениңиз үчүн, ордуңузга башка адис алып алдык. Айлык акыны жогорулат_______ болобу? __________________________________________________ Айыл чарбанын экономикасын кантип кѳтѳр_____ болот? __________________________________________________ Тажрыйбалуу адистерден үйрѳн_______ болобу? _________________________________________________ Чогулушту кийинкидүйшѳмбүгѳ жылдыр ____ болобу?

1. _________________________________________________

Ишкананын ишин канткеде жакшырт______ болот? _________________________________________________Кеңсе товарларын кайдан ал_______ болот? _________________________________________________ Башкы корпуска эмне менен бар ________ болот. __________________________________________________

КѲНҮГҮҮ

Ошко ........., ............ менен барса болот.Жүргүнчүлѳр жүктѳрүн ............убактылуу тапшырса болотСаякатчылар Ысык-Кѳлгѳ ............... мененкелишетАэропортто ............., .......... бар.Москва-Бишкек аба каттамыбоюнча ....... самалёт качан жана канчада учат.Рейстерди билүү үчүн..................... кайдан тапсам болот? аманат жайынашейшемби жанабейшемби күндѳрүжеңил автоунаалар, самолётсамолётмаалымат берүүчүжайды кафетерийлер,күтүү залы

СҮЙЛѲШѲЛҮ

1) – Кечириңиз, Алма-Атага барат элем. Билетти кайдан алсам болот?– Үчүнчү кассада сатылат.– Саламатсызбы.– Саламатчылык. Кезекке туруңуз.– Аа.. кезекке туруш керек турбайбы. Акыркысы ким?– Мен, менден кийин туруңуз.– Рахмат! 2) – Мага Таласка билет берип коёсузбу?– Канча билет?– Эки адамга. Канчадан?– 350 сомдон, 700 сом бериңиз.– Кайсы орундарга берейин?– Мүмкүн болсо алды жагынан.– Макул, күтѳ туруңуз. Мына алыңыз.– Рахмат. 3) – Сиздердин мекемеде канча айдоочу иштейт?– Баардыгы болуп 7 айдоочу эмгектенет.– Алардын бирѳѳ башкарманын автоунаасын айдайт. Үчѳѳ бѳлүмбашчыларын тартат. Калган тѳртѳѳ мекеменин ичиндеги башкажумуштарды аткарышат.– Абдан жакшы. Алардын ишин ким кѳзѳмѳлдѳйт?– Кадрлар бѳлүмү кѳзѳмѳлдѳйт.

– Айлык акылары жакшыбы?– Ооба, айлык акылары ѳз убагында берилет. Андан тышкары ар бир үчайда кызыктыруучу айлык алышат.– Демек, айдоочулар үчүн жакшы шарттар түзүлгѳн экен да.– Ооба, айтмакчы, 5 күн иштешип, 2 маалдан тамак берилет?– Абдан жакшы. 4) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Тоголок Молдо, Токтогул кѳчѳлѳрүнүн кесилишине кайсы маршруттукавтоунаалар барат?– Жолдун аркы жагына ѳтүп, 114-маршруттук автоунаага отуруңуз.– Жардамыңызга рахмат!– Эч нерсе эмес. 5) – Автоунааңыздын маркасы эмне?– Мерседес.– Жаңы эле сатып алгансыз го?– Ооба, бир жума болду. Күйүүчү майды аз талап кылган, сарамжалдууавтоунаа экен. Орундуктары да жумшак экен.– Жакшы. Кут болсун!– Чоң рахмат!

СУРАГЫЛА

Мисалы: – Бул автобус кайда барат? Жол кире канча?– Акыркы аялдамасы Кѳк-Жар жаңы конушу. Жол кире 10 сом. – Сизге кандай маркадагы автоунаа жагат?– _____________________________________________________– Менин автоунаамдын ѳңү кандай? Ал сага жагабы?– _____________________________________________________– Бул кызматтык унаа кимге таандык?– ______________________________________________________– Жакын жерде күйүүчү май саткан жай барбы?– ______________________________________________________– АИ 95-күйүүчү май канчадан болуп жатат?– _____________________________________________________– Кийинки аялдама эмне деп аталат?

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: – Бул кайсы көчө?

– Бул Байтик баатыр көчөсү. – Бул кайсы көчө?– _____________________________ – Бул кайсы көчө?– _____________________________ – Бул кайсы көчө?– _____________________________ – Бул кайсы көчө?– _____________________________ – Бул кайсы көчө?– _____________________________

(К.Баялинов, Ч.Айтматов, Шабдан баатыр, Саадак, Ж.Осмонова)

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: – Сен кайда жашайсың? – “Кѳк-Жар” жаңы конушунда. – Сен кайда жашайсың?– _____________________________ – Сен кайда жашайсың?– _____________________________ – Сен кайда жашайсың?– _____________________________ – Сен кайда жашайсың?– _____________________________ – Сен кайда жашайсың?– _____________________________

(“Жал” , “Мурас Ордо”, “Тунгуч”, “Аламедин”, ГЭС-5)

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: – Дордой базарына кантип барсам болот? – «Айчүрѳк» соода түйүнүнүн жанынан кетсеңиз болот.

– «Айчүрѳк» соода түйүнүнүн жанынан кетсеңиз болот.– Эмне менен барсам болот? – 130 же 252-маршуруттук такси менен.

кантип барса болот?

“Ала-Тоо” аянтына“Караван” соода үйүнѳУлуттук госпиталга“Ата-Бейит” мемориалдыккомплексинеЭкономика министрлигинеОш базарынаАэропортко

эмне менен барса болот?

152-маршруттук такси42-автобусшаардык унаа11-тралейбустаксименчик унаакызматтык унаа

АУДИО

– Алло, салам, Алмаз.– Салам, Айша.– Даярдыктар кандай?– Болот. Эртең канчада чыгабыз?– Каттоодон ѳтүш үчүн бир саат эртерээк барышыбыз керек. – Анда “Манас аэропорт” деген такси кызматына чалып, такси заказ берипкоёюн.– Мейли.– Учуу убактысы канчада?– Таңкы саат 5те. Такси 3 жарымда келсе жетишебиз го.– Ѳзүңѳ тиешелүү иш кагаздарды алууну унутпа.– Жакшы болот.– Кѳрүшкѳнчѳ

ОКУГУЛА

Кыргыз Республикасынын эл чарбасынын негизги тармагы унаа болупсаналат. Аларга: шаар ичиндеги автоунаалар, жеке менчик жеңилавтоунаалар, темир жол унаалары, аба унаалары (самалёт, верталёт), тезжардам жана ѳрт ѳчүрүүчү унаалар, айыл чарба унаалары (трактор,комбайн ж.б.), атайын (жылуулук, электр, жол кыймылы ж.б.)

жардам жана ѳрт ѳчүрүүчү унаалар, айыл чарба унаалары (трактор,комбайн ж.б.), атайын (жылуулук, электр, жол кыймылы ж.б.)тармактарынын автоунаалар, тралейбустар кирет. Булардын бардыгыэлдин турмушун жеңилдетип, элге кызмат кылышат. Унааларды кыймылгакелтирүүчү күйүүчү майлар элдин мүмкүнчүлүгүнѳ жараша баада сатылат


Айдоочу, аялдама, жол, автобекет, аэропорт, темир жол бекети, билеткассасы, жол кире, аманат жай, маалымат берүүчү жай, жүк, бош орун,тешерүүчү, маршруттук такси, учкуч, күтүү залы, жол кыймылы, жолчырактары, күйүүчү май, кызматтык унаа, темир жолчулар, шарт,штаттык тизим, жүгүртмѳ.


– Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Ысык-Кѳлгѳ эмне менен барсам болот?– Автобустар барат, бирок күтүп каласыз. Эгер кааласыңыз жеңилавтоунаалар, маршруттук таксилер да бар. Алар менен бара турганжериңизге чейин барасыз.– Жакшы болбодубу! Жол кире канча? – 500 сомдон. Үйүңүзгѳ чейин жеткирет.– Жүктѳрүм бар эле. – Жүрүңүз жардамдашайын.– Чоң рахмат. – Эч нерсе эмес. Орун алып, отура бериңиз.– Канча саатта жетебиз?– Буюрса тѳрт жарым саатта жетип барабыз.

10-сабак

undefined

Кептик тема: АЗЫК-ТҮЛҮКДҮКѲНҮ

Грамматика: ТАТААЛ УЧУР ЧАК

жекеликсан

кѳптүксан

-а (-е, -й)-ып (-ып, -ип, -уп, -үп, -п)

+ жат, отур, тур,

жүр

-мын-сың-сыз

-быз-сыңар-сыздар

п)

-т -ышат

Слова:Сен окуАл иштеСиз которАлар_Мен даярдаСилер сүйлѳБиз үйрѳнСиздер текшерАл дайындаСен ижарага берп жатат, ып жатам, ып жатасыз, ип жатасыз, нып жатат, ип жатасын,

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: Ал чакырып жатат Мен баяндама берип жатасыз.Силер буйрук түзүп жатышат.Алар келишим даярдап жатам.Сиз маалымат ѳткѳрүп жатабыз.Биз салтанаттуу кече чакырып жатасыңар. Терс формасы

Этиштин буйрукформасы +

-ган, -ген, -гон, -гѳн-кан, -кен, -кон, -кѳн

+ жок (жакмүчѳлѳр)

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: Мен жаз+ган жок+мун. o Ал түшүн______ ______.o Биз жаша______ _______.o Силер чакыр____ _______.o Сиз айт________ ________ .o Сиздер камдан_____ _______.o Алар бар _____ ______.o Булар сура______ ______.

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: – Ишкер кеңсеге кетип жатабы?– Жок, ишкер үйүнѳ кетип жатат.. Алар тендер жарыялап жатышабы? __________________________________________________ Катчы кызматтык катжазып жатабы? _________________________________________________

Кабарчы окуянын чоо-жайын айтып жатабы? __________________________________________________

Синоптиктер аба-ырайынын маалыматын айтып жатышабы? ___________________________________________________ Силер мени түшүнүп жатасыңарбы?· ___________________________________________________Сиздер эс алып жатасыздарбы

Азык-түлүк дүкѳнүндѳ эмнелер сатылат? Кандай бѳлүмдѳр бар?* _______________________________________________________

Сүт азыктарына эмнелер кирет?

* Ичимдиктерге эмнелер кирет?

Булар эмнелер? Эмнеден жасалат?

11-сабак

undefined

Кептик тема: БАЗАРДА Грамматика: ТАБЫШ ЖӨНДӨМӨ

Үндүүлөрдөн кийин – -ны, -ни, -ну, -нү;Жумшак үнсүздөн кийин – -ды, -ди, -ду, -дү;Каткалаң үнсүздөн кийин – -ты, -ти, -ту, -тү;III жактын мүчөдөн кийин – -н.

КӨНҮГҮҮМисалы: Кат+ты=катты Алча+ны=алчаны

Слова:бөлмөсүрөтшаарыстолкалембазарыалмуруттерезеүйүгүлата-энеарызынү, ну, ни, ны, ды, ду, дү, ди, ты, ту, тү, ти, н,

КӨНҮГҮҮкино___кат___келишимтекст____бөлмө_____китеп____которуутүзүүкөрүүокуужазуужыйноо

КӨНҮГҮҮМисалы: Бул көчөттү Баткенден алып келишкен.

-ды -ди-ты -ти

-ты -ды-н

-ни -н-ди

Жаңы сунуштар____ карап чыктык.

Сейфтин ачкычы____ столгокойдум.

Айгүлдүн документтери___ тийиштүү бөлүмгөөткөрдүм.

-н -ини-ди -ти

-ны -н-ды

-үнү -үн-н

-ду -дү--ун

-ини -ин-ди

Башчы кызматкерлер___ кесиптик майрамы мененкуттуктады.

А.С.Бекбоева___ ээлеген кызматынан бошотуп, бөлүмдүн башчысы кылыпдайындайлы.

Ушул токтом күчү___ жоготту дептабылсын.

Комиссия мүчөлөрү токтом ___ кайрадан карапчыгышты.

Университет мыкты адистер___ даярдапчыкты.

Мисалы: – Бул жарыяны окудуңбу? – Ооба, бул жарыяны окудум. Бул келишим____ кимдер түзгөн? _______________________________Бул мүнөздөмө____ ким жазды? _______________________________Бул сунуш_____ ким киргизди? _______________________________Бул сыйлык_____ ким тапшырды? _______________________________Бул иш тапшырмасы___ ким аткарды? _______________________________

ЖАШЫЛЧАЛАР:картөшкө, сарымсак, сабиз, буурчак, кызылча, шалгам, пияз, жүгөрү, көкпияз, бадыраң, ашкабак, пияз, бадыраң, помидор. капуста, жусай, жүгөрү.

МӨМӨ-ЖЕМИШТЕР:алма, алмурут, жүзүм, алча, анар, өрүк, шабдалы, кара өрүк, карагат,бүлдүркөн, кулпунай, кожогат, ит мурун, жаңгак, жүгөрү

Келип туруңуз.

Келип туруңуз.

Тандап алыңыз.

Таттуу экен.

Канча аласыз?

Арзаныраак бериңиз.

Баасы кымбат экен.

Тартып бериңиз.

Канча болот?

Бул сүрөттө эмнелер бар?

алмапиязанаркызыл пиязкөк пиязпомидорсалат чөпдеңиз капустасыкалемпирсабизкартошкабадыраң

Бул сүрөттө эмнелер жок?

анаркартошкажүгөрүбаклажананарсабизбадыраңалмурут

бадыраңалмурутачуу калемпиртаттуу калемпирсарымсаккөк чөпкөк пиязукроп

базарда үйдөтоодо бактабакчада короодо

дыйкандар койчуларкызматкерлер айдоочулар

Алар кайда сатылат?

Аларды кимдер өстүрөт?

1

алма

2

алмурут

3

алча

4

анар

5

апельсин

6

банан7

жаңгак

8

жүзүм

9

кулпунай

10

курма

11

лимон

12

өрүк13

шабдалы

14

кара өрүк

15

карагатжүзүм кара өрүк алмурут анар алма

апельсин банан жаңгак курма кулпунай лимонөрүк шабдалы карагат алча

СҮЙЛӨШӨЛҮ

1) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Дарбыздын баасы канча?– Дарбыздын баасы 15 сом.– Мага өтө чоң эмес дарбыз тартып бериңизчи.– Мына, бул дарбыз болобу? 4,5 кг болду.– Канча төлөйм?– Сизден 67 сом.

– Сизден 67 сом.– Мына алыңыз, рахмат. 2) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Картөшкө, пияз, сабиздин баасы канча?– Картөшкө 20 сом, пияз 25 сом, сабиз 30 сом.– Мага 2 кг картөшкө, 1 кг сабиз, 1 кг пияз тартып бересизби?– Мына, алыңыз. Сизден 80 сом.– Рахмат. 3) – Ай-ий, алчалар сонун бышыптыр. Канча турат?– Алчанын 1 кг 80 сом.– А бул шабдалы, жүзүмдүн баасы канча?– Шабдаалы 65 сом, жүзүм да 80 сом.– Мага 1 кг алча, 2 кг шабдалы жана 1 кг жүзүм тартып бересизби?– Макул, мына, алыңыз.– Баардыгына канча төлөйм?– Баардыгына 290 сом төлөйсүз.– Мынакей.– Рахмат, келип туруңуз. 4) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Бул алманын, лимондун, банандын баасы канча?– Алма 55 сом, лимон 80 сом, банан 120 сом турат.– Алмаңыз арзаныраак экен, лимон менен банан кымбат экен.– Ооба, анткени алма жергиликтүү, лимон менен банан Түркияныкы.– Мага лимон менен бананды арзаныраак бересизби?– Канча аласыз?– Алмадан 2 кг, банан 1 кг, 4-5 даана лимон алат элем.– Макул, бананды 110 сомдон, лимонду 70 сом кылып берейин. Бардыгы290 сом болду.– Мына алыңыз.– Чон рахмат, жакшы калыңыз.

ЖООП БЕРГИЛЕМисалы: – Сен эмнени жакшы көрөсүң? – Мен алма, дарбыз, жүзүмдү жакшы көрөм. – Сиз эмнени жакшы көрөсүз? __________________________– Ал эмнени жакшы көрөт? __________________________– Сиздер эмнени жакшы көрөсүздөр? __________________________– Силер эмнени жакшы көрөсүңөр? __________________________– Алар эмнени жакшы көрүшөт? __________________________

СУРАГЫЛА

СУРАГЫЛА

Мисалы: – Өрүк кайсы жердики? Канчадан? – Баткендин өрүгү, баасы 70 сом. – _________________________________– Бул алма Ысык-Көлдүкү. Баасы 60 сом.– _____________________________________– Мага 2 кг тартып бериңизчи.– _____________________________________– Пияздын, сабиздин, картөшкөнүн чоңунан тартып бериңиз.– ___________________________________– Бул Пакистандын мандариндери. Баасын арзан кылып берейин.– ____________________________________– Алыңыз. Сизден 70 сом. Келип туруңуз.

УГАЛЫ

– Саламатсыңбы, Айша?– Саламатчылык, Асан.– Ден соолук, иштер, үй-бүлөң кандай?– Баары жакшы. Өзүңдүкүчү?– Менде деле баары дурус.– Айша, огородуңдагы карагат, бүлдүркөндүн түшүмү кандай?– Буюрса, жакшы. Бүлдүркөн жылдагыдан көбүрөөк, карагат дагы жакшы.Андан тышкары шабдалы, жүзүм, алча да жакшы болду. Сага керек беле?– Ооба, мүмкүн болсо сатып алайын дедим эле.– Айша, ушул жекшемби күнү үй-бүлөң менен келип кет. Сатуу жөнүндөсөз жок. Келип, жер-жемиштен ооз тийип кеткиле.– Рахмат, Бермет. Чакырганыңа ыраазымын.– Макул анда, күтөбүз.– Көрүшкөнчө.

ОКУГУЛА

Адамдарга пайдалуу витаминдер жер-жемиштерде көп. Андагы А, В, Свитаминдери организмди тазалап, керектүү жана абдан пайдалуу азыктар

Адамдарга пайдалуу витаминдер жер-жемиштерде көп. Андагы А, В, Свитаминдери организмди тазалап, керектүү жана абдан пайдалуу азыктарменен камсыздайт. Ошондуктан адам күнүмдүк тамак-ашында түрдүүжашылчаларды колдонуп, мөмө-жемиштер менен тамактанып туруусукерек. Мисалы алма, алча, жүзүм, коон, дарбыз, шабдалы дасторкондункөркү эле болбостон, жайында адамдардын негизги тамагына айланат.


Алма, алмурут, алча, анар, ашкөк, ашкабак, бадыраң, буурчак, бүлдүркөн,данек, дарбыз, жаңгак, жашылча, жемиш, жүгөрү, жүзүм, жыттуу, караөрүк, карагат, картөшкө, коон, кызылча, капуста, мөмө, мейиз, өрүк, пияз,помидор, сарымсак, сабиз, шабдаалы, шалгам, тартып бериңиз, келиптуруңуз, канча аласыз?, арзаныраак бериңиз, таттуу экен, кымбат экен,келип туруңуз, мына алыңыз.

КӨРГҮЛӨ

Тема: «Жер-жемиш базарында»

– Саламатсызбы? Алма канчадан?– Саламатчылык, алманын килограмы 50 сомдон. Бул алма Ысык-Көлдүкү.Карасаңыз бир да курту жок.– Ооба, көрүп турам. 3 килограм тартып бериңизчи.– Мына 3 килограм болду. Дагы эмне аласыз?– Өрүк жана шабдаалы, жүзүмдөн бирден килограмм бериңиз. Канчатурат?– Шабдалынын килогрмы 80 сом, өрүк 60 сом, жүзүм 100 сомдон.– Мына алыңыз, сизден 390 сом. Жашылчалардан эч нерсе кереги жокпу?– Аа, унутуп бара жаткан турбаймынбы. Пияздан 2 кг, сабизден 2 кг,помидордон 2 кг тартып бересизби.– Пияз менен сабиздин баасы бирдей – 25 сомдон, помидор болсо 30 сом.Баардыгы биригип – 160 сом бересиз. Мынакей баарын бир баштыккасалып койдум.– Сизге рахмат.– Келип туруңуз.

Булардын аттарын жазгыла жана айткыла

12-сабак

undefined

Кептик тема: СООДАҮЙҮНДӨ

Грамматика: БАРЫШ ЖӨНДӨМӨ

Үндүү жана жумшак үнсүздөн кийин -га, -ге, -го, -гө;Каткалаң үнсүздөн кийин -ка, -ке, -ко, -кө;I жана II жак таандык мүчөдөн кийин -а, -е, -о, -ө;III жак таандык мүчөдөн кийин -на, -не, -нө.

КӨНҮГҮҮМисалы: Иш+га=ишкеКомандировка+га=командировкага

Мамлекет + ____ =___________________Саякат + ____ =___________________Иш сапар + ____ =___________________Айыл + ____ =___________________Тажрыйба + ____ =___________________Жыйын + ____ =___________________Мекеме + ____ =___________________Оорукана + ____ =___________________

ЖООП БЕРГИЛЕМисалы: – Бул окуяны уктуңбу? – Ооба, бул окуяны уктум.

– Жок, бул окуяны уккан жокмун. – Келишимге кол койдубу?– Ооба, __________________________– Жок, ___________________________ – Сиз жыйналышка катыштыңызбы?– Ооба, ___________________________– Жок, ____________________________ – Ал ооруканага бардыбы?– Ооба, ____________________________– Жок, ____________________________ – Эсеп бөлүмүнө жаңы адис келдиби?– Ооба, ____________________________– Жок, _____________________________

– Кызматкерлерге сыйлык бердиби?– Ооба, _____________________________– Жок, _____________________________ – Сиз өргүүгө чыктыңызбы?– Ооба, _____________________________– Жок, _____________________________

-га -а

-га -ге

-ка -га

-а -га

-а -га-ка -на

Апам ______ таазимкылам.

Мен___ ишенимкөрсөттү.

Балдар____ белекберилди.

Карыя____ сый көрсөтүлдү.

Угуучулар_____ сертификат тапшырылды.

КӨНҮГҮҮ

-на -га-ка -а

Жактоочу______ тапшырмаберилди.

-ге -ке-га -ка

-га -ка-на -а

-га -на-а -ка

-га -ка-ке -ге

-га -ка

-га -ка-на -а

Ал китеп ______ ой-пикиринжазды.

Жетекчи арыз _____ кол койгонжок.

Бөлүм башчы иш сапары ____кетти.

Окуучулар жалпы республикалык тест____катышты.

Штаттык тизимге ылайык айлык ______белгиленди.

Кабарчылар окуя_____ саресепсалышты.

Эмнеге?

-ка -га-на -а

Ишкана ______ жаңы техникалар алыныпкелди.

Кайда?

-на -а

-на -га-ка -а

-га -ка-нө -гө

-га -ка--го -о

-га -гө-ге -го

-га -ге-го -гө

Ал жогорку окуу жай______өттү.

Кадрлар бөлүмү_____ жаңы адискелди.

Жайлоо_____ чет элдик туристтер келишти.

Мекеменин жамааты Ысык-Көл___ эс алуугажөнөштү.

Мамлекет башчысы Лондон_____ иш сапар менен кетти.

СООДА ҮЙҮБаш кийимдер бөлүмү;

Бут кийимдер бөлүмү;

Сырт кийимдер бөлүмү;

Ич кийимдер бөлүмү;

Белектер бөлүмү;

Кездемелер бөлүмү;

Турмуш-тиричилик техникалар бөлүмү;

Балдар кийимдери;

Кир жуугуч каражаттар бөлүмү.

Эмне алайын дедиңиз эле?

Көрсөтүп коюңузчу.

Размерлери барбы?

Көрсө болобу?

Кийип көрүңүз.

Жарашат бекен?

Чак экен.

Дагы кандай моделдер бар?

Өңдөрү кандай?

Кайсынысы жакты?

Абдан жакшы экен.

Кымбат экен.

Сизге ылайыктуу.

ОНДОО КЕРЕК!!!!!!!(сүрөттөр) * Булар эмнелер?* _____________________

СҮЙЛӨШӨЛҮ

1) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Мага 44-размер кастюм шым керек эле– Мына, бул жакты көрүңүз.– Мага бул кастюм шым жакты. Баасы канча?– Болгону 2500 сом. Аласызбы?– Ооба, мага туура келет экен. Салып бериңиз.– Албетте, акчасын кассага төлөйсүз.– Рахмат. 2) – Кечиресиз, мага тиги бут кийимди көрсөтүп коёсузбу?– Канчанчы размер керек эле?– 38 размер болсо болот. Кийип көрсөм болобу?– Ооба, кийип көрүңүз.– Мага чак экен, баасы канча?– 5900 сом, Италиядан келген.– Мейли алайын. Мына алып коюңуз.– Соодаңызга рахмат. Келип туруңуз. 3) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Сиздерде кургак териге арналган бет май, упа сатылабы?– Ооба, бул бөлүмдөн караңыз.– Жардамыңызга рахмат!

4) – Бул күрмө жактыбы?– Ооба, жакшынакай экен.– Жакса, кийип көрүңүз.– Чак экен, баасы канча?– 1500 сом. Өзүбүздүкү. Кыргызстандын өндүрүүчүлөрү тиккен.–Абдан жакшы.

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: Мага саркеч, сапаттуу, жарашыктуу көйнөк керек эле.

Бизде ........., ............, .......... алынып келинген костюмдар.Бул бөлүмдө............, .............., ........... сатылат.Сырт кийимдердин ....., ....., ........өлчөмдөгүлөрү бар.Бул бут кийим абдан .........., ........., ........экен.Жоолуктардын ........., ........, ........ өңдөрү бар. жеңил, ыңгайлуукостюмшым, юбкакырк алтынчы, кырк сегизинчи, элүүнчүсары, кызыл,жашылТүркиядан, Кореядан, Кытайдан

СУРАГЫЛА

Мисалы: – Өрүк кайсы жердики? Канчадан? – Баткендин өрүгү, баасы 70 сом. – ___________________________________– Мага жарашыктуу туфли керек эле.– ____________________________________– Менин размерим кырк сегизинчи.– ____________________________________– Ооба, кийип көрсөм болобу?– ___________________________________– Абдан жакты. Мен сатып алайын. Баасы канча?– ________________________________– Алыңыз. Чоң рахмат.

УГАЛЫ

– Алло, саламатсызбы?– Саламатчылык.– Мен сиздердин дүкөнгө жаңы буюмдар келгенин уктум. Ошол тууралуубилсем болобу?– Ооба, албетте. Түркиядан күзгү сезонго ылайыктуу костюмдар,көйнөктөр, бут кийимдер келди. Бардык размерлер жана түстөр бар.Келип көрсөңүз болот. Биз күнүгө саат 9дан кечки саат 8ге чейиништейбиз.– Ии, жакшы болбодубу! Бүгүн жумуштан кийин барып көрөйүн.Маалыматыңызга чоң рахмат!– Эч нерсе эмес, күтөбүз.

ОКУГУЛА

Биздин борбор шаарыбызда соода үйлөрү абдан көбөйдү. Андакийимдердин, бут кийимдердин, баш кийимдердин, сырт кийимдердин,балдар кийимдеринин жана турмуш-тиричилик техникалардын ж.б.бардык түрлөрү сатылат. Буюмдар ар кайсы өлкөлөрдөн: Россиядан,Кытайдан, Кореядан, Бириккен Араб өлкөсүнөн, коңшу Казакстанданалынып келинет.Өзүбүздүн өндүрүүчүлөр чыгарган кийимдер да арбын жана сапаттуу.Соода үйлөрү шаардын жашоочулары үчүн да, сырттан келгендер үчүн дасоода кылууга ылайыктуу жай болуп саналат.


Аялдардын кийимдери, баш кийим, белдемчи, жеңил кийим, жоолук,жибек, ичик, тон, ич кийим, кымбат, калпак, кол кап, маасы, моюн орогуч,тумак, мээлей, шым, костюм шым, күрмө, топу, спорттук костюм, топчу,сыдырма, жака, этек, жең, пальто, чий баркыт, драп, жүн, тукаба, пахта,пахтадан токулган, чыптама, өлчөп көр, оюнчук, чынжыр, шуру, шакек,иймек, кездеме.

КӨРГҮЛӨ: (ВИДЕО материал)

Тема: “Караван” соода үйүндө

– Саламатсызбы.– Саламатчылык. Жардам керекпи? Эмне издеп жүрөсүз?– Классикалык шым жана кеңсеге кийилүүчү стилдүү көйнөк керек эле.– Канчанчы размер керек? Кандай өңдөр жагат?.

– Канчанчы размер керек? Кандай өңдөр жагат?.– Жакасы 46-размер көйнөк керек. Агыш өңдөрү барбы?– Ооба, мынакей, кийип көрсөңүз болот. Кийип көрүүчү жай тигил жакта.Сиз бара бериңиз, мен азыр сизге көйнөк менен шымды алып барамын.– Көйнөк чак келди, шым бир аз чоңураак экен?– Бир размер кичирээк берейин анда.– Эми туура келди. Бирок узунун кыскартууга туура келет экен.– Албетте, шымдардын бардыгы узун болот, негизгиси өйдө жагы чаккелиш керек.– Буларды сатып алайын. Кайсы жерден кыскартса болот?– Биринчи кабатта кийим оңдоочу жай бар. Ошол жерге барсаңыз, сизкаалагандай кылып кыскартып берет.– Эми мага эсептеп бериңиз.– 3700 сом болду. Карточка менен төлөйсүзбү же акчалай төлөйсүзбү?– Карточка менен.– Жакшы болот. Соодаңызга рахмат! Жакында сезондук жаңы кийимдеркелет. Келип карап көрүңүз. Мүмкүн сизге жаккан жана жарашыктуукийимдер болуп калышы ыктымал.– Рахмат. Албетте келебиз.

13-сабак

undefined

Кептик тема: ТУРМУШ-ТИРИЧИЛИК ҮЙҮ

Грамматика: ИЛИК ЖӨНДӨМӨ

Үндүүлөрдөн кийин – -нын, -нин, -нун, -нүн;Жумшак үнсүздөн кийин – -дын, -дин, -дун, -дүн;Каткалаң үнсүздөн кийин – -тын, -тин, -тун, -түн;Илик жөндөмө + зат атоооч + жак таандык мүчө менен

Слова:кеңсепаспортмыйзаммөөрпрезидентбаяндама каткулактандыруумүнөздөмөтоктомнин, тун, дын, дүн, тин, тын, нун, нүн, дун,

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: Бул атам+дын бөлмө+сү Бул айыл ____ жашоочулар_____Алар мекеме ____ кызматкерлер_____Света апам ____ сиңди_______

Света апам ____ сиңди_______Тиги мугалимдер ____ бөлмө_______Ал университет ____ бүтүрүүчү______Касым ____ аял_____ дарыгер болуп иштейт.Кадрлар____ өздүк курам____ боюнча буйрук чыкты.Бул жыйынтыкты комиссия____ мүчөлөр___ аныкташты.Бул сүрөт_____ автор____ – белгилүү сүрөтчү.Сатар байке______ үй-бүлөсү чоң.

КӨНҮГҮҮМисалы: атам____ бөлмөсүатамдын бөлмөсү

кеңсекулактандыруумөөрпрезидентмыйзампаспортбаяндама каттоктом____нун тексти_____тин жарлыгы____дүн орду___дын беренеси______ нинэмереги___тын үлгүсү___тун түп нускасы___дун долбоору

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: Бааргерлердин акчасы 1000 сомго көтөрүлдү.

-дын -тын-нын

-нын -дын-тын

-дин -нин-тин

-нын -нун-нин

-дун -нун-тун

1. Аскар ____ күндөлүгү үстөлдөтурат.

2. Мен күндө Айша____ чоң атасын сейил бактанкөрөм.

3. Бул жерден таксилер_____ жүргөнүн көргөнжокмун.

4. Ишкана______ директору кайда?

5. Досум________ аялы иштебейт.


-нүн -түн-дүн

-нин -дин-тин


-тын -тин-тун

6. Ысык-Көл – Кыргызстан_____бермети.

7. Ал ушул үй_____ бешинчи кабатындаиштейт.

8. Эжем_______ жумушу кызыктуу.

9. Комиссия_______ мүчөлөрү жыйынга толук катышканжок.

10. Сейф__________ ачкычыкимде?


Мисалы: – Берметтин үйүнүн дарегин билесиңби? – Ооба, билемин. Ал Ак-Өргө жаңы конушунун Байтик баатыр көчөсүндө 7-үйдө жашайт. – Китепкананын иши кимге тапшырылды?– _____________________________________ – “Достук” кичи ишканасынын менеджери ким?– ____________________________________________________ – Келишимде тараптардын маалым даректери жазылганбы?– ____________________________________ – Сиз келишимдин шарттары менен таанышып чыктыңызбы?– ____________________________________ – Арыздын ээси ким экен?

– _____________________________________ – Бул жаңы китеп. Китептин барактары сапаттуу болуптурбу?– _____________________________________ – Мүнөздөмөнүн маалымдаректерин билесиңби?______________________________________

ЧАЧ ТАРАЧТАЧач, боёк, жаак, желке, кайчы, какач, көкүл, саамай, кургаткыч, чачжасалгасы, маңдай, мурут, каш, кирпик, сакал, суюк, тармал, төбө,тырмак, кыркып бериңизчи, алып берчи, кырктырайын дедим эле,тегиздеп бериңизчи, тармалдатып алайын дегем, кыскартып коюңузчу,

БУТ КИЙИМ ОҢДООБут кийим, өтүк, калып, таман, конч, булгаары менен, боосу, така, өтүкчү,бузулуп калды, сыдырма, тешилип кетиптир, жешилип калган, оңдопбериңизчи, тамандап берсеизби

СААТ ОҢДООАйнек, алмаштыруу, артта калат, буроо, дубал саат, кол саат, тейлөө,кепилдик, тетик, чөнтөк саат, бошоп кетти, качан даяр болот, оңдопбериңизчи, сынып калды, токтоп калат, көрсөтпөй жатат, карапбересизби.

БУЛАР КИМДЕР?

ЧАЧ ТАРАЧТАРӨТҮКЧҮЛӨРСААТ ОҢДОГУЧТАРЖУМУШЧУЛАРКЕСҮҮЧҮЛӨР ТИГҮҮЧҮЛӨР

Бул кайда?

Чач тарачтабут кийим оңдоочу жайдакийим тигүүчү жайда мейманканада

Бул ким?

өтүкчү саат оңдогуч тигүүчүчач тарач

Бул ким?

өтүкчү саат оңдогуч тигүүчүчач тарач

СҮЙЛӨШӨЛҮ

– Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Менин чачым өсүп кетти, кырктырайын дедим эле– Жакшы, келиңиз. Кандай кылып кыркайын?– Менин чачым бат өсөт, ошондуктан кыска кылып кыркып бересизби?– Макул.

– Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Менин өтүгүмдүн такасы жешилип калды. Оңдоп бересизби?– Албетте, бүгүн таштасаңыз, эртең саат ондордо даяр болот.– Жакшы, канча болот?– 200 сом.

– Кечиресиз, мен чачымды боётоюн дедим эле. Сиздерде боёк канча турат?– Боёктордун баасы 180 сомдон болот. Кайсы түскө боётосуз?– Кара түскө боёп бересизби?– Келиңиз, отуруңуз.

– Кечиресиз, сизге кайрылууга болобу?– Угуп жатам, кандай өтүнүчүңүз бар?– Өтүгүмдүн сыдырмасы бузулуп калды. Таманын да оңдотоюн дедим эле.– Бериңиз, көрөйүн. Сыдырмасын алмаштырыш керек экен. Таманын даоңдоп берейин.

– Качан даяр болот?– Эки күндөн кийин, шаршемби күнү түштөн кийин даяр болот. Сыдырмасы200 сом, таманы 230 сом болот.– Жакшы, мына алыңыз.

– Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Менин кол саатымды карап бересизби? Токтоп калып жатат.– Бериңиз, карап көрөйүн.– Мынакей.– Ооба, тетиктерин алмаштыруу керек. Айнеги да бошоп калыптыр.– Сизге калтырайынбы?– Бүгүн түштөн кийин саат экилерде келип алып кетсеңиз болот. Акчасынанан бересиз.– Макул. Саат экиде келейин.

– Кечиресиз, сизге кайрылууга болобу?– Ооба, кандай өтүнүчүңүз бар?– Саатым артта калып жатат. Карап бересизби?– Саатыңызды тазалап жана кээ бир тетигин алмаштыруу керек экен.– Анда сизге калтырайын. Кызматыңыз канча болот?– Тетиктери менде бар, жумушу менен биригип 190 сом болот.– Мынакей алыңыз.саат экилерде келип алып кетсеңиз болот. Акчасын анан бересиз.– Макул. Саат экиде келейин.

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: Мен ................... оңдотоюн деп келдим.Мен бут кийимимди оңдотоюн деп келдим.

чачымдыСаатымдын ................ сынып калды.Бут кийимимдиӨтүгүмдүн.............бузулуп калды.Чач боёктордун кандай .......... бар.Эже, шымымдын................... кыскартып бериңизчи. ......... кырктырайын дедим эле............булгары менен тамандап бересизби?түстөрүайнегисыдырмасыбагалегин

СУРАГЫЛА

Мисалы: – _______________________________? – Юбкамдын этегин кыскарттым. – ___________________________________– Бул өтүгүмдүн таманы тешилип калды.– _______________________________– Эки күндөн кийин даяр болот.– ________________________________– Чачымды кыска кырктырайын дедим эле.

– Чачымды кыска кырктырайын дедим эле.– _____________________________________– Бизде кара, күрөң, кочкул кызыл чач боёктору бар.?– _____________________________________– Бир саатча артта калып жатат.

УГАЛЫ

– Алло, саламатсыңбы? Бул “Асем” сулуулук салонубу?– Саламатчылык. Ооба, угуп жатабыз– Мен тойго бармакмын, чачымды жасатайын дедим эле? Барсам болобу?– Сизге кайсы убакытка керек?– Эртең кечки саат алтыга.– Анда саат төрткө жазып коёюн. Атыңызды, телефон номериңиздиайтыңыз. – Асель, 0 555 51 44 55.– Кечикпей келиңиз!– Рахмат.

Окугула

14-сабак

undefined

Кептик тема: КЕСИП ЖАНААДИСТИК

Грамматика: КЕСИПТИК СӨЗӨРДҮ УЮШТУРУУЧУ МҮЧӨЛӨР

Зат атооч, этиш + -чы, -чи, -чу, -чү;Мисалы: сүрөт+чү=сүрөтчү, өтүк+чү=өтүкчү жазуу+чу=жазуучу, сатуу+чу=сатуучу

Слова:жазуукызматишбашжетеккатжардам

жардамжылкытейлөөкүзөтчүсатуукурууырашпозтигүүчу, чү, чы, чи,

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: Касымдын аялы кат+чы болуп иштейт.

-чы -чу-чи -чү

-чы -чи-чу -чү

-чү -чу-чы -чи



Аскар кызмат___нын үй-бүлөсүндөтуулган.

Анын досутергөө_____

Биздин кошунабызжазуу_____

Досумдун апасыэсеп_____

Жеңем тигүү___

КӨНҮГҮҮБул менин агам. Ал салык кызматында иштейт. Анын кесиби ..........Булменин досум. Ал шаардык унаа кызматында иштейт. Анын кесиби ...Булбиздин кошунабыз. Ал ресторанда иштейт. Анын кесиби ...Бул досумдунатасы. Ал прокуратурада иштейт. Анын кесиби ...Бул Айгүл. Ал дүкөндөиштейт. Анын кесиби ....Бул Касым. Ал университетте иштейт. Анын кесиби... айдоочутескөөчүашпозчуокутуучу тергөөчүсатуучу


Мисалы: – Сенин кесибиң кайсы? – Менин кесибим ширетүүчү. Сиздин кесибиңиз кайсы? _______________________________Кесиптешиңиздин кесиби кайсы? _______________________________Эжеңдин кесиби эмне? _______________________________Байкеңдин кесиби кайсы? _______________________________Курбуңдун кесиби эмне? _______________________________

КЕСИПАдис, айдоочу, аңчы, аткаруучу, ашпозчу

Балчы, балыкчы, башкаруучу, бакчы, бийчи

Дүкөнчү, дарыгер, зергер

Жазуучу, жетекчи, жумушчу, жылкычы

Ишкер, изилдөөчү, уз, уста

Кабарчы, катчы, касапчы, койчу, комузчу, котормочу, куруучу

Мугалим, окутуучу, обончу, өтүкчү

Саанчы, сакчы, сатуучу, саякатчы, соодагер, сот, сүрөтчү

Тарбиячы, тергөөчү, тигүүчү, тилчи

Чач тарач, ырчы, элчи, эсепчи.

1

ашпозчу

2

бийчи

3

дарыгер

4

куруучу

5

окутуучу

6

7

почточу8

сүрөтчү

9

сыйкырчы

10

тигүүчүдарыгер бийчи ашпозчу окутуучу куруучу

тигүүчү сүрөтчү почточу сыйкырчы

СҮЙЛӨШӨЛҮ1) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Сиз жазылдыңызбы?– Ооба, мени бүгүн саат 10го жазышкан. Менин атым Бакай Шүкүров.– Ооба, бар экенсиз. Кечириңиз кандай суроо менен келдиңиз?– Мен ишканадагы жарнама маселеси менен келгем.– Бир аз күтө туруңуз.– Жарайт, рахмат. Күтүп турам.

1) – Салам Петя.– Салам Аскар.– Кандайсың?– Жакшы.– Биздин министрликте эмне кылым жүрөсүң?– Силерге таржымалымды тапшыргам. Ошонун негизинде менисүйлөшүүгө чакырышты.– Жакшы. Сен окууну бүттүңбү?–Ооба, Кыргыз-Орус Славян университетинин экономика факультетинартыкчылык диплом менен бүтүрдүм.– Азамат. Кайсы жерде практика өттүң эле? Ал – маанилүү.– Кыргыз Улуттук Банкта үч ай такшалмадан өттүм.– Абдан жакшы. Анда буюрса биздин каржы бөлүмгө орношосуң го.Ийгилик каалайм.– Чоң рахмат! Буюрса чогу иштеп каларбыз.

ЖООП БЕРГИЛЕМисалы: – Сиздин кесибиңиз эмне? – Менин кесибим – ширетүүчү. – Сиздердин кесибиңиздер эмне? – __________________________________– Ал ким болуп иштейт? – __________________________________– Анын эжесинин кесиби эмне? – ___________________________________– Силер бул жерде ким болуп иштейсиздер?– __________________________________– Кесибиң эмне? – __________________________________

СУРАГЫЛАМисалы: – Сиз ким болуп иштейсиз? – Мен жарнама менеджери болуп иштеймин.

– Мен жарнама менеджери болуп иштеймин. – ____________________________________– Алмаштын апасы мыкты эсепчи болуп иштеген.– ____________________________________– Мамбет Мамакеев белгилүү дарыгер.– ____________________________________– Элмир келечектеги – архитектор.– ____________________________________– Сыйлык жылкычылар менен саанчыларга берилди.– ____________________________________– Эмгектин жемиши – дыйкандарга таандык.

УГАЛЫ

– Саламатсызбы?– Саламатчылык. Өтүңүз, отуруңуз.– Сиз кайсы окуу жайын бүтүрдүңүз эле?– Улуттук университетти бүтүргөм. Кесибим – эколог.– Жакшы, эмгек стажыңыз барбы?– Ооба, мен темир жол бекетинде 10 жыл иштегем. Бирок үй-бүлөлүкшартыма байланыштуу Россияга кетип калгам.– Ал жерде эмне иш кылдыңыз?– Оор жүк ташуучу машинеде айдоочу болуп иштедим.– Сиз таржымалыңызды бизде жөнөттүңүз беле?– Эки ай мурун жөнөткөм.– Азыр карап көрөйүн. Бар экен. Тартип боюнча сизге жумуш каралат.Сизге ылайыктуу жумушту карап көрөйүн. Мына, “Манас” аба майданындаэкология боюнча адис керек экен. Мен азыр чалып көрөйүн.– Чоң рахмат, мен күтүп турайын.– Мен сүйлөштүм. Эртең саат тогузда сүйлөшүүгө сизди чакырып жатышат.Таржымалыңызды мен жөнөтүп койдум.– Сизге ыраазымын!

ОКУГУЛА

Мен келечекте дарыгер болууну чечтим. Бул кесипти тандоого менин ата-энем түрткү болду. Анткени атам – хирург. Атамдын жолун жолдогумкелди. Менимче, кесипти туура тандоодо терең ойлонуу керек. Өзүңдүнжөндөмдүүлүгүңдү да эске алуу керек деп ойлойм.Ар бир кесиптин артыкчылыктары бар. Ошондуктан анын айлык акысынажана эмгек шартына эле карабастан, өзүңдүн кызыгууң да болуш керек.Келечекте мыкты дарыгер болуу менен кесипти туура тандадым депойлойм.


Адис, бөлүм, башкарма, ширетүүчү, билдирме, буйрук, кесип, таржымал,сүйлөшүү, мугалим, даргер, наабайчы, доктур, укук коргоочу, жактоочу,кызматчы, башкы адис, саанчы, катчы, архитектор, куруучу, тикмечи,күзөтчү, айдоочу, ашпоз, эсепчи, каржы, насыя, сактап калуучу, жарнама,жарыя, жумуш орду, жан сакчы, милдет, тандоо.

КӨРГҮЛӨ

– Кандай?– Салам!– Сенин үй-бүлөң барбы?– Ооба, менин үй-бүлөм бар. Жубайымдын аты – Чынар. Жеке фирмадаиштейт, кесиби – эсепчи.– Жакшы. Менин жубайым болсо мугалим. Ал Жогорку окуу жайынакыргыз тилинен сабак берет.– Өзүңүз ким болуп иштейсиз?– Мен Кыргыз Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар министрлигиндеиштейм. Кесибим – сактап калуучу.– бул иште иштегениңизге көп болдубу?– Ооба, он жети жыл болду.– Ай-ий, чын эле көп болуптур. Жумушуңуз оор болсо керек?– Оор деп айта албайм. Биздин жумуш абдан жоопкерчиликтүү жанаопурталдуу. Адамдын өмүрүн сактап калуу менен кээде өзүбүздүтобокелге салабыз.– Чынында эле, өзгөчө кырдаалдар кызматкерлеринин эмгеги абдан оор.Кээде ар кандай кырсыктардан сактап калган сакчылардын ишин көрүп,азаматтар деп ыраазы болосуң.– Рахмат. Сиздин айтканыңыз туура. Өзүңүз ким болуп иштейсиз?– Мен Свердлов райондук прокуратурасында тергөөчү болуп иштеймин.– Сиздин деле жумушуңуз оор болсо керек?– Биз кылмыш кылган накта кылмышкердин күнөөсүн далилдейбиз.Күнөөсүз адамды жактайбыз. Кандайдыр бир деңгээлде адамдысактайбыз.– Сиз менен таанышканыма кубанычтамын!– Мен дагы. Эл үчүн кызмат кылган адамдардан экенбиз. Ишибиздедайыма ийгилик болуп турсун!– Мен да сизге кошуламын.

15-сабак

undefined

Кептик тема: БОШКҮНДӨРҮМ

Грамматика: АТ АТООЧТОРДУН ЖӨНДӨЛҮШҮ

Атооч мен сен сиз алИлик менин сенин сиздин анынБарыш мага сага сизге агаТабыш мени сени сизди аныЖатыш менде сенде сизде андаЧыгыш менден сенден сизден андан Атооч биз силер сиздер аларИлик биздин силердин сиздердин алардынБарыш бизге силерге сиздерге аларгаТабыш бизди силерди сиздерди алардыЖатыш бизде силерде сиздерде алардаЧыгыш бизден силерден сиздерден алардын

биздинанынменинсилердинсиздинсиздердинсениналардынсунушуңузбөлмөбүзөтүнүч катыдокладыңаржетекчимбашчыңыздаришкүндөрүарызың

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: ... өз жерибиз менен сыймыктанабыз. Биз өз жерибиз менен сыймыктанабыз. 1. ............ эс алуу күндөрү – ишемби, жекшемби.2. ............ азыр бош убакыты жок.3. ............ эмгек өргүүсү күз айларында болот.4. ............ абдан эс алганды жакшы көрөт.5. ............ ишканасы абдан чоң.

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: Бул менин жолдомо .......

Мисалы: Бул менин жолдомо ....... Бул менин жолдомом. 1. Бул сиздин иш бөлмө......, китеп.........2. Бул анын өтүнүч кат...., арыз.....3. Бул биздин жетекчи......, башчы.......4. Бул силердин доклад......., макала.......5. Бул сенин сунуш......., өтүнүч..........

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: ...... бош убактым ........ Менин бош убактым аз. 1. ....... бош күнүң .........2. ...... өргүүңүз ..........3. ........ убактыбыз .........4. ....... эс алуу күнү .........5. ....... иш күнүңүз ..........

СУРАГЫЛА

Мисалы: – Жуманын кайсы күнү бошсуз? – Ишемби, жекшемби күндөрү бошмун. 1.___________________________? Менин бош убактым бар.2.___________________________? Жайкы өргүүдө айылга барам.3.___________________________? Дем алыш күндү үй-бүлөм менен өткөрөм.4.___________________________? Нооруз күнү барабыз.5.___________________________? Азыр сыналгы көрүп отурам.


Мисалы: – Жуманын кайсы күнү бошсуз? – Ишемби, жекшемби күндөрү бошмун. 1. Сен бош убактыңды кантип өткөрөсүң?___________________________________2. Сиз эмгек өргүүгө чыктыңызбы?

2. Сиз эмгек өргүүгө чыктыңызбы?___________________________________3. Алардын тыныгуу убактысы канчада?___________________________________4. Эмдиги жумада бош күнүңүз болобу?___________________________________5. Жумуш күнү качан бүтөт?___________________________________

СҮЙЛӨШӨЛҮ

1) – Салам Гүлжан!– Салам.– Кайда бара жатасың?– Мен сейилбакка бара жатамын. Бүгүн менин бош күнүм. А сенчи?– Мен салык инспекциясына отчет тапшырганы бара жатам.– Качан бош болосуң?– Билбейм, азыр жумуш көп болуп жатат.– Бош болгондо чалбайсыңбы, дүкөн кыдыралы.– Мейли, чалам.

2) – Кандай?– Жакшы.– Силерде түшкү тыныгуу канчада?– Он экиден бирге чейин.– Чогуу тамактаналыбы?– Макул, кайсы жерден?– Биринчи кабаттагы ашканадан, себеби менин ишим көп.– Мейли.

3) – Саат канча болду?– Алты жарым.– Иий, жетишпей калдым. Автобекетке барышым керек эле.– Эмне үчүн.– Айылдан апам келе жатат. Тосуп алышым керек.– Аа, мен сени бош болсоң бүгүнкү отурумдун протоколун бүтүрөлү дегем.– Эртең эрте келейин. Бүтүрөбүз. Көрүшкөнчө!– Эртеңкиге чейин.

ОКУГУЛА

Менин бош күнүм

Мен жеке ишканада башкы адис болуп иштейм. Иш күнүм күнүгө саат саат8де башталат, кечки 6да бүтөт. Жумуштан кийинки бош убактымды ар

кандай өткөрөм. Көп учурда үй-бүлөм менен болом, кээде досторум мененөткөрөм. Дем алуу күндөрү үй-бүлөм менен сейилдөөгө барам же үйгө

конок күтүп, тескерисинче конокко барып калам. Спортко кызыгам.Ошондуктан бош күнүмдү спорт залында да өткөрүүгө аракет кылам.

УГАЛЫ

– Алло, бул ким Касым болду бекен?– Ооба, угуп жатам. А бул ким?– Касым, бул мен – Бектур. Кандайсың?– Иштер, үй-бүлө, ден соолук жакшыбы?– Рахмат, баары жакшы. Өзүңчү?– Менде деле баары дурус. Сага чалганымдын себеби көптөн берикөрүшпөй калдык. Бош убактың болсо, жолугуп бир жерден түштөнөлүк.– Туура айтасың, Бектур. Жумуш көп болуп, бош убактым аз болуп калды.Кээде иш учурунда эле түштөнүп калып жатабыз. Андан көрө, бир демалыш күнү жолугалы. Буга эмне дейсиң?– Мейли, андай болсо үй-бүлөң менен биздикине мейманга келгиле.Алдыда майрамдар да келе жатат. Чогуу майрамдайбыз.– Анда жакшы болот.– Үй-бүлөбүз менен майрамды көңүлдүү эсте каларлык кылып өткөрөбүз.


Акылдуу, бойлуу, сулуу, татынакай, жакшынакай, жылдыздуу, жалкоо,арык, арыкчырай, толук, семиз, жүдөө, тың, капалуу, шайыр, жоош, токтоо,эмгекчил, кыял, ак жуумал, кара тору, тармал, боорукер,жоопкерчиликтүү, мээримдүү, сараң, март, берешен, так, тыкан.

КӨРГҮЛӨ

– Саламатсыңбы, Кымбат, кандай жолугушуу!– Саламатчылык, Гүлназ.– Көптөн бери көрүшө элекпиз. Ден соолугуң кандай? Иштериң жакшыбы?

– Көптөн бери көрүшө элекпиз. Ден соолугуң кандай? Иштериң жакшыбы?– Рахмат, баары жакшы. Чын эле кездешпегенибизге көп болуптур. Өзүңкандай жүрөсүң?– Мен жакшы жүрөмүн. Жолукканыбыз жакшы болбодубу. Качан келдиң?– Аның туура. Канча убакыт өттү. Мен айылдан кечээ келгем, бир жумадайболуп кайра эле кетем. Айылда эсепчи болуп иштейм. Жумушумабайланыштуу иштер менен келгем.– Убактың болсо, отуруп чай ичели же концертке, театрга баралы.– Рахмат, Гүлназ. Убактым деле жок. Бирок телефон чалышалы. Менинномурум – 0 700 40 20 30– Болуптур, жакшы болот. Эртең телефон аркылуу сүйлөшөлү. Дагы качанкөрүшөбүз, убакыт тапканга аракет кылсаң.– Жакшы болот, туугандар да чакырды эле, аларга да барганга аракеткылам. Экөөбүз да жолугабыз.

16-сабак

undefined

Кептик тема: АДАМДЫНКЕЛБЕТИ, МҮНӨЗҮ

Грамматика: МОДАЛДЫК СӨЗДӨР

Модалдык сөздөр: балким, мүмкүн – возможно, ыктымал – можетбыть, албетте – конечно, сөзсүз – безусловно, ырас –действительно, керек – нужно, көрүнөт, көрсө, окшойт – кажется,тийиш – должен, чындыгында – на самом деле. Мисалы: Балким, мен келе албайм. Ырас, биз чогуу окуганбыз. Албетте, биздин дүкөндө баары бар. Ал чарчаган көрүнөт.

КӨНҮГҮҮМисалы: .........., барыш керек.Сѳзсүз, барыш керек.

ОобаАлбеттеСөзсүзБүгүн күн жаабайт .............Ырас ............., ал кечигипкелет.............., мен окууга ѳтүшүм керек.............., биз сизге жардамберебиз.окшойт................, Айдананын салымы зор.


Мисалы: – Балким, сиз барбай эле коёсуз? – Мен да ошондой ойлоп жатам.. Мүмкүн сизге жардам керек? _______________________________Ал сѳзсүз барышы керекпи? _______________________________Кана, кайсы кагазга кол коёюн? _______________________________Бул мекемеде канча жыл иштедиңиз? _______________________________Кыскасы, ал бул ишти аткарабы? _______________________________

МҮНѲЗ:шайыр, боорукер, чынчыл, жоопкерчиликтүү, жүдѳѳ, капалуу, тың, жоош,

токтоо, кыл, жалкоо, сѳзгѳ бекем, эмгекчил, кырс, март,

КЕЛБЕТ:Бой, салмак, далылуу, узун, кыска, орто, сулуу, жапыз, жапалдаш,

татынакай, жылдыздуу, кара тору, ак жуумал, арык, арыкчырай, толук,семиз, чоң, кичине, тегерек, ажарлуу,

ДЕНЕ МҮЧѲЛѲРҮ:Кол, кѳз, мурун, бут, моюн, далы, ийин, дене, баш, бет, манжа, билек,

кирпик, эрин, тил, тиш, ээк, чеке, каш, таман, согончок

көз каш кирпик

1 2 3 4 5 6

баш көз мурун эрин кулак ээк7

моюн

8

бет

9

кол

10

ийин

11

алакан

12

манжа13

тырмак

14

таман

15

чачбаш таман тырмак ээк манжа көз

ийин кол бет моюн эрин мурун алаканкулак чач

Манжалар кол алакан манжа бармак сөөмөй ортон

аты жок чыпалак

СҮЙЛѲШѲЛҮ

1) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Сиздин атыңыз Алиябы?– Ооба. А сиз ким болосуз?– Мен Карылгачмын. Экѳѳбүз “Түндүк электро” ачык акционердиккоомунда бирге ишдегенбиз.– Ии, тааныдым, аябай ѳзгѳрүп калыпсың.– Албетте, андан бери канча жыл ѳттү.– Бирок мен аз эле убакыт иштегенмин, ошондуктан тааныбай калдыңызго.– Мүмкүн.?! 2) – Саламатсызбы Асан?– Салам Акмат

– Дайыма шайыр элең го. Эмне үчүн капалуусуң?– Тапшырылган ишти бүтүрѳ албай калдым.– Капа болбо, ар бир иштин бүтчү күнү болот.– Рахмат Асан, кѳңүлүмдү кѳтѳргѳнүңѳ! 3) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Сиз бул жерден узун бойлуу, арыкчырай, кара тору жигитти кѳргѳнжоксузбу?– Кечиресиз, байкаган жокмун.– Чон рахмат, жакшы калыңыз. 4) – Кандайсыз?– Жакшы.– Мен байкемдин досун тоскону келдим эле, таппай калдым.– Сиз сырткы келбетин сүрѳттѳп берсеңиз?– Байкем аны орто бойлуу, ак жуумал, чачы тармал, кѳздѳрү бакырайганжылдыздуу жигит деген.– Сиз биздин механик – Капарды издеп жаткан жоксузбу? Ал тиги жактакеле жатат. Андан байкеңиз жѳнүндѳ сурап кѳрүңүз.– Рахмат!

УККУЛА

Бул менин досум. Анын аты Улан. Ал узун бойлуу, кара тору, кѳздѳрүбакырайган, кең далылуу жигит. Мүнѳзү шайыр, бирок ѳз оюн бербегенѳжѳр адам. Ѳтѳ эмгекчил жана жоопкерчиликтүү. Иш тапшырсаң жан дилименен аткарат. Кесиптештери анын адамкерчилигин, боорукердигинжогору баалашат.

(АУДИО материал)

– Алло, саламатсыңбы, Бермет?– Салам, Айдана, кандайсың?– Жакшы, ѳзүң кандайсың? Эмне жаңылык бар?– Менде деле жакшымын. Кечээ Москвадан Касым келди.– Ал дагы деле арык жана жүдѳѳ бекен?– Жок, ал азыр толуп, тың кѳрүнѳт.– Аа.. жакшы болуптур.– Ии, баса, ал спорт менен машыгам деди.– Абдан жакшы, мен кубанычтамын.

ОКУГУЛА

Биздин ишкананын жетекчиси – Марат Таалайбекович. Ал узун бойлуу, акжуумал, кѳздѳрү ичке, мурду кырдач, келбеттүү адам. Ѳтѳ токтоо. МаратТаалайбекович – абдан жоопкерчиликтүү, адилет жетекчи. Ѳз ишин мыктыбилген адис. Дайыма кызматкерлерге түшүнүү менен мамиле кылат.

Акылдуу, бойлуу, сулуу, татынакай, жакшынакай, жылдыздуу, жалкоо,арык, арыкчырай, толук, семиз, жүдѳѳ, тың, капалуу, шайыр, жоош, токтоо,эмгекчил, кыял, ак жуумал, кара тору, тармал, боорукер,жоопкерчиликтүү, мээримдүү, сараң, март, берешен, так, тыкан.

КѲРГҮЛѲ. (ВИДЕО материал)

Тема: «Кеңседе» Катчы: Бектур Асанович, мүмкүнбү?Директор: Кириңиз. Эмне иш менен келдиңиз?Катчы: Сиз отурумда отурганда, сизге сүйлѳшүүгѳ жаңы жаш адис келди.Директор: Ооба, менин эсимде бар. Касенов Кубат Мэлисович.Катчы: Мен аны менен сүйлѳштүм.Директор: Жакшы, Бермет Галиевна ал кандай адис экен?Катчы: Ал Борбордук Азиялык Америкалык университетин экономист-менеджер адистигин артыкчылык диплому менен бүтүптүр. Ал бат тилтабышкан, тың жигит кѳрүнѳт. Келбети дагы абдан жагымдуу, узунбойлуу, ак жуумал, келишимдүү жаш жигит. Спорт менен машыгат экен.Гитарада мыкты ойноп, жакшы ырдайм дейт. Ал мага уюлдук телефонномерин калтырды. Кайсы күнгѳ сүйлѳшүүгѳ чакырайын?Директор: Абдан жакшы. Дүйшѳмбү күнү түштѳн кийин келсин.Катчы: Жарайт, мен ага билдирип коёмун.

17-сабак

undefined

Кептик тема: АБА ЫРАЙЫ Грамматика: ЭТИШТИН КЕЛЕР ЧАГЫ

Этиштин буйрук формасыүнсүздөрдөн кийин + -а, -е, -о, ө

үнсүздөрдөн кийин + -а, -е, -о, өүндүүлөрдөн кийин + -й + жак мүчө Арсар келер чакЭтиштин буйрук формасыүнсүздөрдөн кийин + -ар, -ер, -ор, өрүндүүлөрдөн кийин + -р + жак мүчө Татаал келер чакЭтиштин буйрук формасыүндүү жана жумшак үнсүздөрдөн кийин + -ганы, -гени, -гону, -гөнүкаткалаң үнсүздөн кийин + -каны, -кени, -кону, -көнү

+ жат, отур, тур, жүр + жак мүчө

КѲНҮГҮҮ1) Эртең бизде жыйналыш (бол)______.2) Балким, сен мени (унут)___________.3) Анын үй-бүлѳсү чет мамлекетке (кет)______ жатат.4) Албетте, алдыга койгон максатка (жет)________.5) Бул иш кайра башынан (кара)_________.

СУРАГЫЛА

ышында күн суук, кар жаайт, муз тоңот. ______________________________________ Жазында келгин куштар учуп келет. ____________________________________ Жайында күн абдан ысык болот? ______________________________________ Күзүндө жер-жемиштер бышат. ________________________________________ Мурдагы күнү катуу шамал болду. _________________________________________ Бүрсүгүнү ишембилик болот. __________________________________________ Жайында адамдар эс алышат. ___________________________________________ Быйыл кыш жылуу болду. ___________________________________________ Чагылган чартылдап, күн күркүрѳп, жаан жаады. ____________________________________________ Кечээ бизге кар жаады.


Мисалы: Бул жарыяны ким илди? – Жарыяны катчы илди. 1. Бѳлүмдүн башчысы качан келет? _______________________________________________________2. Канча кызматкер сыйланганы жатат? ___________________________________________________________3. Бул долбоор боюнча ким иштейт? ___________________________________________________________4. Биздин мекеменин атынан конкурска ким катышат? ____________________________________________________________5. Бул токтомго ѳзгѳртүүлѳрдү ким киргизет? ___________________________________________________________6. Ал качан бул кызматка дайындалат?____________________________________________________________7. Келишимдеги тараптардын милдеттери качан күчүнѳ кирет?____________________________________________________________

СҮЙЛѲШѲЛҮ

КѲНҮГҮҮМисалы: Түнкүсүн ____ ______ болот. Түнкүсүн катуу шамал болот. 1) Эртең аба ырайы ________ болот.2) Бүгүн күн ___________.3) Асманды ______ ________ каптады.4) Түндѳ аябай катуу ________ жаады.5) Жайында жайлоодо күн _______, эртели-кеч _____ да жаашы ыктымал.

АУДИО материал

– Жаан жааганы жатат го.– Ооба, туура айтасың. Күн бүркѳлүп, муздак шамал согуп жатат.– Балким түнкүсүн жаан жаап, эртең күн ачылып кетер.– Андай болушу да мүмкүн.

– Андай болушу да мүмкүн.– Ошондой болсо да, даяр болуп тур. Эртең сага кире кетемин.– Макул, мен сени күтѳмүн. Кѳрүшкѳнчѳ.– Кѳрүшкѳнгѳ чейин.

ОКУГУЛА

Аба ырайы — белгилүү бир убакта аймактагы атмосферанын абалы. Алатмосферанын космос жана жер бети менен өз ара аракетинен пайдаболгон физикалык процесс. Табияттын кубулуштары аба ырайына жарашаѳзгѳрүп турат. Алсак, кышында кар жаайт, муз тоңот. Бороон болуп, абаырайы нѳлдѳн тѳмѳн болот.Жазында жер жылып, кар эрийт. Күн күркүрѳп, чагылган жаркылдап,мѳндүрлүү жаан жаайт. Жайында болсо күн ысыйт. Жылуу жел согуптурат. Абанын температурасы 25-30 градусту түзѳт. Күзүндѳ аба ырайыкескин ѳзгѳрүп, муздак шамал согуп, жамгыр карга айланат.


Аба, аба ырайы, асман, ачык, аяз, бороон, булут, бүркѳк, жаайт, жамгыр,жаан, жазгы, жайкы, жайы-кышы, жаркылдайт, жашылданат, жылуу,жылыйт, кар, катуу, кез-кезде, келгин, кийинет, кургак, күркүрѳйт, күнтийип турат, кыскарат, кышкысын, маалымат, муздак, мѳндүр, нымдуу,салкын, саргайат, суук, тоңот, узарат, үшүк, чагылган, шамал, шүүдүрүм,ысыйт, эрийт, эс алат.

КѲРГҮЛѲ: (ВИДЕО материал) – Материалды «Ала-Тоо»программасынан даяр алса болот.

Тема: “Гидрометеостанциянын билдирүүсү”Саламатсыздарбы. Эртеңки күндүн аба ырайы менен таанышыпалыңыздар. Маалыматтын демүүрчүсү “Де нол” препараты. “Де нол”препараты ашказан жарасын дарылайт. Эртең жалпы Кыргызстан боюнчакүн бүркѳк болот. Тоолуу ѳрѳѳндѳрдѳ мезгил-мезгили менен жаан жаап,абанын температурасы 10-15 градусту түзѳт.Чүй, Талас, Ысык-Кѳл, Нарын областында күн бүркѳлүп, абанынтемпературасы күндүз 10-12, түнкүсүн 6-8 градусту түзѳт.Ош, Жалал-Абад, Баткен областарында күндүз 18 градус, түнкүсүн 10-11градусту түзѳт.Бишкек шаарында эртең күн ачык болуп, батыштан соккон шамалдынылдамдыгы 5-10 метрди түзүп, абанын температурасы 20 градус болот

18-сабак

undefined

Кептик тема: ЖЫЛМЕЗГИЛДЕРИ

Грамматика: ЭТИШТИН ӨТКӨН ЧАГЫ

Айкын өткөн өткөн чакэтиш + -ды, -ди, -ду, -дү; -ты, -ти, -ту, -тү + жак мүчөлөр жекелик сан көптүк сан I жак Мен окудум. Биз окудук.II жак Сен окудуң. Силер окудуңар. Сиз окудуңуз. Сиздер окудуңуздарIII жак Ал окуду. Алар окушту. Жалпы өткөн чакэтиш + -ган, -ген, -гон, -гөн; -кан, -кен, -кон, -көн + жакмүчөлөр жекелик сан көптүк сан I жак Мен иштегем. Биштегенбиз.II жак Сен иштегенсиң. Силер иштегенсиңер. Сиз иштегенсиз. Сиздер иштегенсиздер.III жак Ал иштеген. Алар иштешкен.

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: Мен фирмада иште___. Мен фирмада ишдегем.

Слова:Ал чет мамлекетте жаша______.Биз жаңы үй сал________.Сиздер бирге иште_______.Алар ЖОЖдо оку_______.Сиз доклад оку______.ган, ганбыз, генсиздер, шкан, гансыз,

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: Мен арыз жаз____мын. Мен арыз жазганмын.

-көн -гөнСен сүрөткө түш____сүң.

Ал мамлекеттик мекемеде

-шкен -ген

-ген -ишкен

-гөн -көн

-ган -кан

-гөн -шкөн

Ал мамлекеттик мекемедеиште___.

Сиздер жыйналышка кечигипкел_____сиздер.

Биз бул иштибүтүр_____бүз.

Сиз баяндаманыдаярда_____сыз.

Тойдо сиздерсүйлө______сүздөр.


Мисалы: – Сага кайсы мезгил жагат? – Мага күз жана жай мезгилдери жагат. Ишемби күнү аба ырайы ачык болдубу? _____________________________________Кечээ жамгыр жаадыбы?____________________________________Жазында муз тоңобу?____________________________________Келгин куштар качан учуп кетишет?_____________________________________Күзүндө кандай өзгөрүүлөр болот?_____________________________________Бак-дарактар качан бүрдөй баштады?______________________________________

СУРАГЫЛА

Мисалы: – Качан эмгек өргүүсүнө чыгасың? – Эмгек өргүүсүнө жайында чыгам. – _____________________________________?– Күн бүркөлдү. Асманды тегиз булут каптады.– ___________________________________

– ___________________________________– Мезгилдердин ичинен мага жай мезгили жагат.– _____________________________________– Ошол күнү нөшөрлөп жамгыр жааган.– _____________________________________– Кабат үйдүн тургундары шаардык кеңешке арыз жазышкан.– ____________________________________– Ай жыйырма биринде жаңырган.– _____________________________________– Балалык абдан сонун учур. Бул мезгилди эч качан унутпайтын.

УККУЛА.Кайталагыла.

жыл мезгилдери кыш жаз жай күз

Бул кайсы мезгил?

Сүрөттөп жазып бериңиз. Жоопту булдарекке [email protected] жөнөтүңүз.

жазжайкышкүз


жазжай

жазжайкүзкыш


жазжайкүзкыш


күзкышжазжай

СҮЙЛӨШӨЛҮ

1) – Асема, сен кайсы мезгилди жактырасың?– Мага кыш жагат.– Эмне үчүн? Кышында абдан суук болот да.– Кыштагы жаратылыштын пейзажы мага өзгөчө ырахат тартуулайт.Менин туулган күнүм да кышында.– Аа, ким кайсы мезгилде туулса, ошол мезгилди жактырат дешет го,ошондойбу?– Жок, андай деле эмес. Мен мезгилдердин барыдыгын эле жактырам.Бирок алардын өзгөчөсү – кыш. Ак кар... муз, лыжа, чана тебүү менин балакезимдер бери калган өзгөчө каалоом.– Абдан жакшы.

2) – Байчечекей кайсы мезгилде чыгат?– Жаз мезгилинде эң биринчи чыккан гүлдөрдүн бири.– А сен анын гүлдөгөн учурун көрдүң беле?– Албетте, көргөм. Тоодо, жайыттарда кар кете электе чыга баштайт. Алсууктан коркпойт. Гүлү абдан кооз, ак жана сары түстө болот.– Жакшы, мен байчечекей гүлдөгөнүн көргүм келет.– Кыш мезгилинин акырында деле гүлдөй баштайт, ошондуктан атайынбарып көрүп келсең болот.– Сөзсүз барам.

УГАЛЫ

Жыл мезгилдери

Жыл мезгилдери – климатка жана аба ырайынын өзгөрүп турушунажараша болот. Аба ырайы белгилүү бир аймактагы атмосферанын абалынбилдирип турат. Алар: абанын температурасы, басымы, нымдуулугу,шамал, туман, жаан-чачын ж.б. метеорологиялык кубулуштардын болушуменен коштолот. Ал эми аба ырайынын өзгөрүп турган касиети “климат”деп аталат. Күндүн кыскарышы менен узарышы аркылуу жылдынмезгилдери аныкталат. Алсак, кышында күн кыскарып, түз узарат.Жайында болсо тескерисинче, күн узарат да, түн кыскарат. Күндүнтийиши жана жердин жылышы – адамзаттын жашоосуна чоң таасиринтийгизет. Анткени мына ушул убакта эгин себилип, жер-жемиш бышып,адамдардын жашоосун жабдып турган жылдык тамак-аш даярдалат. Арбир мезгил өзүнүн өзгөчө касиеттери менен баалуу.

ОКУГУЛА

Жыл мезгилдери

Бир жылда 4 мезгил бар. Алар: кыз, жаз, жай жана күз. Ар бир мезгилөзүнө таандык кубулуштар менен жакшы. Алсак, кышында айлана, тоо,токой, талаа-түз бардыгы аппак кар жамынып, дарактар ак тон кийипалгандай күнгө жарк-журк этип чагылып, айланага кооздук тартуулаптурат. Ал эми жазында болсо, күндүн жылышы менен айланага жан кирип,кар эрип, жер бети жашылданып баштайт.Жай айы эң керемет мезгил. Анткени бардык жакшы эмоциялар, эс алуу,табийгатка суктануу – мына ушул мезгилде болот. Күз – жер бетинебереке тартуулаган мезгил. Жашылча-жемиштер бышып, эгин чабылып,элдин дасторконуна молчулук тартуулайт.

КАЙТАЛАГЫЛААйлана-чөйрө, аба ырайы, бороон-чапкын, кар эрийт, саргаят, гүлдөргүлдөйт, бактар бүрдөйт, шүүдүрүм, бак-дарактар, жер-жемиш, эгин,куштар, суук, тоңот, кыскарат, кез-кезде, жылуу, дасторкон, суктануу,таң, жеңил, той-аш, узарат, от жагылат, келгин, керемет, жагымдуу,жаратылыш, күз, кыз, жаз, жай, молчулук, табийгат, береке.

КӨРГҮЛӨ

Тема: «Сейилдеги сүйлөшүү»

– Кандай, Айша?– Жакшы, Бермет– Сейилдеп жүрөсүңбү?– Ооба, таанышып ал, бул менин курбум – Аида.– Абдан жакшы. Менин атым – Айша.– Меники Аида. Абдан кубанычтамын.– Мен да кубанычтамын.– Мага жыл мезгилдеринин ичинен өзгөчө “күз” мезгили жагат.Ошондуктан бул сейилбакка курбум экөөбүз келдик.– Жакшы. Күз мезгили эмнеге жагат?– Айлананы түрдүү түскө боёгон кооз мезгил – адамдардын дасторконунда жер-жемишке толтуруп, дыйкандардын эмгеги жыйынтыкталат.– Аның туура, бирок андан соң бат эле кыш келет да.– Туура айтасың, анын да өзүнчө ырахаты бар. Мен Кыргызстандажашаганыма абдан ыраазымын. Себеби, бизде төрт мезгилди тең көрүүгөболот.– Ооба, кээ бир учурда бир эле убакта төрт мезгилди көрүүгө да мүмкүнболгон учурлар болот. Ал учур жайында жайлоодо өтөт. Себеби, жайлоодоэртең менен абдан суук, чөптөрдү кыроо басып, шүүдүрүмдөр тоңот. Көпөтпөй күн тийет, айлана сулуу тартып, тулаң чөп өңүнө чыгат. Бир азданкийин асманда булут пайда болуп, заматта чагылган чартылдап, кыянжүрүп, нөшөрлөгөн жамгыр жаап өтөт. Анан кийин кайрадан күн тийип,ачылып үлгүрбөй калган гүлдөр ачылат.– Бардыгы туура. Сен ар мезгилди сүрөттөп, бизди куштарлантып салдың.Тез эле күз менен кыш өтүп, жай келсе экен.– Баары өз убагы менен келет. Болуптур, анда биз кетели. Көрүшкөнчөаман бол!– Силер да аман болгула!

19-сабак

undefined

Кептик тема: ДЕН СООЛУК Грамматика: ТАТААЛ УЧУР ЧАК

КӨНҮГҮҮ

Мисалы: Камила баяндама кат даяр______ керек.Камила баяндама кат даярдашы керек.

Слова:1) Сен жаз_____ керек.2) Мен айт_____ керек.3) Ал укта_____ керек.4) Сен кир_____ керек.5) Ал кабыл ал_____ керек.6) Мен ич_____ керек.ышың, ышым, шы, ишиң, ышы, ишим,

КӨНҮГҮҮ

Мисалы:

Дарыгерлер айлык акыларын ал______ элек.Дарыгерлер айлык акыларын алыша элек.

Слова:Мен БУУга кызматты кат даярда_Мен анын өтүнүч арызына жооп жаз_Алар имаратты кайтарууга күзөтчү тапСен жарыяны илКатчы жаңы келген иш кагаздарын каттай элекмин, а элекмин, ыша элек, е элексиң, й элек,

КӨНҮГҮҮ

Мисалы:

Сергек болуу үчүн эртең менен эрте тур___ керек.Сергек болуу үчүн эртең менен эрте турушуң керек.

Доктур куурулган, туздалган, ачуу тамактарды жебе___ керек

шиң шыңш

-ыш -иш-уш

-иш -уш-ыш

-ш -ыш-уш

-ишиң -ышың

-башым -шум

Доктур куурулган, туздалган, ачуу тамактарды жебе___ керекдеди.

Операциядан кийин көп бас_____керек.

Кан басымың бир калыпта болуш үчүн дайыма дары ич___керек.

Ден соолук чың болуш үчүн күндө таңкы көнүгүүлөрдү жаса___керек.

Сен дарыич___керек.

Жумуштар бүткүчө мен оору____керек.

ЖООП БЕРГИЛЕМисалы: – Сиз бул жерде ким болуп киштейсиз?– Кабыл алуу бөлүмүндө башкы медайыммын.“Тез жардам” кызматыбы?___________________________________________Сиздин эмнеңиз ооруп жатат? ___________________________________________Башыңыз канчадан бери ооруп жатты эле?___________________________________________Аты-жөнүңүз, туулган жылыңыз кайсы?___________________________________________Ишке жарамсыздык баракчаңыз кайсы күнгө чейин жарактуу?___________________________________________

СУРАГЫЛА

Мисалы: – Кан басымым канча болуптур? – Кан басымыңыз абдан жогору. Жатып эс алыңыз. – _____________________________________– Этим, ысып, башым ооруганынан дары ичип жатамын.– _____________________________________– Менин ашказаным ооруп жатат.– ___________________________________– Палатада мени менен 7 киши бар. Алардын баарынын жүрөктөрүооруйт экен.– ___________________________________– Бейтаптын абалы бир калыпта болуп жатат. Эч кандай жылыш жок.– _____________________________________– Ашказанымда жара бар дешти.

Булар кимдер?

дарыгер, оорулуусоодагер, сатуучубашчы, катчыкеңешчи, кардар

Булар кимдер?

ата, апа, баладарыгер, оорулуу, апамедайым, дарыгер, оорулууапа, бала, медайым

Булар эмнелер?

дарылардарыгерлермомпосуйлартаттуулар

Бул кайсы доктур?

тиш доктуркөз доктур

СҮЙЛӨШӨЛҮ

1) – Өңүң начар көрүнөт, ооруп турасыңбы?– Өзүмдү жаман сезип турам.– Сага эмне болду?– Ичим ооруп жатат.– Дары ичишиң керек.– Канча жолу ичишим керек?

2) – Сага эмне болду? Өңүң жаман болуп турат.– Этим ысып, башым катуу ооруп жатат.– Дары ичтиңби?– Жок.– Анда дары ичип жатышың керек.– Бул дарыны канча жолу ичишим керек?

– Бир күндө үч маал, бир таблеткадан.

КОТОРГУЛА– Ты плохо выглядишь, заболел?__________________________________– Я плохо себя чувствую.__________________________________– Что с тобой?__________________________________– Болит живот._________________________________– Ты должен принять лекарство._________________________________– Сколько раз в день принимать?__________________________________

Окугула

Буюрса, быйыл – 2012-жылдын 1-октябрында 85 жашка толом, ошонуменен катар медициналык институтту бүткөнүмө 60 жыл болот. Үчүнчүсү,байбичем Сокен менен баш кошуп жашаганыма дагы 60 жылдын эсебикелди. Ошентип, мен үчүн 2012-жыл – ийгиликтүү, жүрөк менен көңүлдүкубанткан, эстен чыккыс жылдарымдын бири.60 жыл врач-хирург болуп иштедим. Бул аралыкта журт көзүнө түшкөнузак жана байсалдуу жолду басып өтүп, көптөгөн илимий даража жанаардактуу наамдарга ээ болдум. Башынан санасам: медицина илимдерининкандидаты, доктору, профессору, 34 жыл госпиталдык хирургиякафедрасынын башчысы, Кыргыз Республикасынын эмгек сиңирген врачы,Кыргыз Республикасынын илимине эмгек сиңирген ишмер, КыргызРеспубликасынын илим жана техника боюнча мамлекеттик сыйлыгынынлауреаты, Бишкек шаардык кеңешинин эки жолку депутаты, КыргызРеспубликасынын Жогорку Кеңешинин төрт жолку депутаты, КыргызУлуттук илимдер академиясынын академиги, Кыргыз РеспубликасынынБаатыры, Казак улуттук илимдер академиясынын Ардактуу академиги,Н.И.Пирогов атындагы Бүткүл Союздук хирургдар ассоциациясынынАрдактуу мүчөсү, Кыргыз Республикасынын хирургдар ассоциациясынынтөрагасы, Бишкек шаарынын Ардактуу атуулу, Улуттук хирургияборборунун директору, хирургия боюнча кандидаттык жана докторлукдиссертацияларды жактоо боюнча илимий кеңештин төрагасы дегендейкесиптик жана мамлекеттик бир топ мезгил барактарына жазылган сый-урмат баскычтарына жетишкен экенмин.


Адам, дене табы, кулак, маанай, мезгил, бейтап, сакаюу, бөйрөк, боор,жүрөк, ашказан, ал-абал, дары, өт, мурун, тамак, тез жардам, анализ,акыркы көрсөткүч, начар, бактерияга каршы, вирус, ириң, сезгенүү,

акыркы көрсөткүч, начар, бактерияга каршы, вирус, ириң, сезгенүү,кабылдап кетүү, жагдай, инекция, жарат, кактоо бөлмөсү, медайым,дарыгер, операция бөлүмү, кабыл алуу.

ашказан ичеги бөйрөк боор жүрөк өпкө өт

УГАЛЫ

– Саламатсыңбы, сизге кирсем болобу?– Саламатчылык, албетте, болот. Кириңиз. Отуруңуз. Сизге эмне болду? – Төрт күндөн бери дене табым көтөрүлүп, тамагым эч нерсе жуткурбайооруп жатат.– Дене табыңыз канча болду?– Түндө 40 градуска жетти, бирок дары ичкенден кийин 37.5га түшкөн.Азыр болсо 39 градустан жогору болуп жатат.– Эмне дары ичтиңиз?– Экиден таблетка Парацетамол ичип жатам.– Оозуңузду ачыңыз. Тамагыңыз аябай кызарып жана ириңдеп кетиптир.Ооруганыңызга канча күн болду?– Бир жумача болуп калды.– Парацетамол жөн гана дене табыңызды төмөндөтөт. Тамагыңыздыдарылаш үчүн кошумча дары ичишиңиз керек. Фурацилин же туз мененчайкап, Септолет деген бактерияга каршы сормо дары бар. Ананбутуңузду сууга буулаңыз. Биздин бейтапкананын 24-бөлмөсүндө кактооаппараттары бар. Тезинен ошол жерге 5 күн келип кактатыңыз, антпесекабылдап кетет.– Чоң рахмат!

КӨРГҮЛӨ

«Ооруканада дарыгердин текшерүүсү»

– Саламатсыздарбы?– Саламатсызбы!– Кандайсыздар? Жакшы болуп калдыңыздарбы?– Чоң рахмат! Жагдайыбыз оңолуп бара жатат.– Кана, сиздин жагдайыңыз жакшыбы? Кесилген жериңиз бүтүп баражатыптыр, буюрса. Дене табыңыз көтөрүлүп, этиңиз ысыган жокпу?– Жок, баары жакшы. Кечкисин бир аз дене табым көтөрүлүп калып жатат.– Эч нерсе эмес, баары жакшы болот. Сиз аябай катуу кыйналдыңыз.Өтүңүздө таш бар экен, өт кургап калыптыр, алып салдык.– Таштар канчоо экен?– Медайымдар сизге көрсөтүшөт. Эң негизгиси операция ийгиликтүүболду. Мен абдан тынчсыздандым эле, бирок баары ойдогудай болду.– А, сизчи? Абалыңыз кандай?– Жакшымын, буюрса! Көп жашаңыз, ыраазымын сизге. Менин өмүрүмдүалып калдыңыз!– Чоң рахмат! Арзыбайт. Эң башкысы – сакайып кетиңиз. Абайлаңыз,суукка урунуп калбаңыз. Азыр жаратыңыз ачык турат. Инфекция дакириши толук мүмкүн. Андыктан, көп баса бербеңиз. Кийинки жумадаабалыңызды көрүп туруп, үйүңүзгө чыгарамын.– Чын дилимдер ыраазычылык билдирем.– А, баса, унутуп баратыптырмын, чыгаардын алдында кайра да анализтапшырасыз. Медайымдар өздөрү эскертишет.– Жакшы болот.– Сиздин ден соолугуңуз кандай? Баардыгы жайындабы?– Ооба, кудайга шүгүр!– Анализ тапшырдыңызбы?– Ооба, мынакей.– Жакшы экен, белок жок. Анализ жакшы чыгыптыр. Бөйрөгүңүз оорубайкалдыбы?– Жок, ооруган жок.– Анда, мен сизди бүгүн чыгарам. Кыдырып текшерүү бүткөндөн кийин,чыгаруу баракчасын толтуруп беремин.– Анда, эмесе жакшы тургула. Дарыңыздарды өз убагында ичиңиздер.

20-сабак

undefined

Кептик тема: ЭС АЛУУ Грамматика: ЖАНДООЧТОР

атооч жөндөмө

атооч жөндөмө1. Менен – Мен досум менен театрга бардым. Ал калем сап менен жазды.2. Үчүн – Карылар үчүн концерт берилди. Майыптар үчүн жардам көрсөтүлдү.3. Аркылуу – Бул катты досум аркылуу жибердим. Маалыматты электрондук почта аркылуу алдым.4. Тууралуу, жөнүндө – Бул кооз жер жөнүндө сыналгыданкөргөм. Кызматың тууралуу уккам.5. Сыяктуу, сымал – Илбирс – мышык сымал жырткыч жаныбар.6. Сайын – Жума сайын биз отчёт тапшырып турабыз.7. Боюнча, бою – Бул конкурска Кыргызстан боюнча мыктыадистер катышты. барыш жөндөмө1. Чейин, дейре – Бул маршрут мейманканага чейин барат.2. Караганда – Мага көлгө караганда тоодо эс алуу жагат.3. Карай, карата – Кесиптик майрамга карата салтанат өттү. чыгыш жөндөмө 1. Кийин, соң, ары, бери – Отурумдан кийин мага жолугупкетиңизчи. 30 жылдан бери ушул мекемедеиштейт.2. Башка – Бул кагазга сизден башка эч ким кол коё албайт.3. Мурун, мурда – Айтаардан мурун ойлонуш керек.

КѲНҮГҮҮ

Үйдѳн ишке _________ бир саат. Китепти сизден ________ алып кетишти. Чогулуштан _________сүйлѳшѳлү. Экѳѳбүз таанышкандан ______ канча жыл ѳттү. Ширетүүчү жаңы курулуп жаткан имаратты ______ жѳнѳдү.

(кѳздѳй, бери, кийин, мурун, чейин)

КѲНҮГҮҮ1) Жаз____ чейин бүтүр.Ишкана____ чейин бар.Жыйналыш_____ чейин сүйлѳш. 2) Текшерген____ кийин айт.

Баргандан______ кийин чал.Ишти бүтүргѳн_____ кийин жаз. 3) Былтыркы___ караганда кѳп.Кыштак____ карганда чоң.Сиз______ караганда жоопкерчиликтүү. 4) Мен ______ мурун келиңиз.Айтар_____ мурда ойлонуңуз.Кол коёр______ мурда ойлонуңуз. 5) Окууну бүткѳн____ бери иштейт.Эс алуудан келген_____ бери кѳрѳ элекмин.Үй салынган______ бери эч жашай элек.


Мисалы: – Канча жылдан бери иштейсиз?– Окууну бүткѳндѳн бери иштеймин. Жыйналыш канчага чейин болот? _______________________________Сүйлѳѳрдѳн мурда эмне кылыш керек? _______________________________Жаңы жетекчи келгенден бери иштер кандай болупжатат? _______________________________Окууну бүткѳндѳн кийин эмне кыласың? _______________________________Кулактандырууда эмне тууралуу жазылыптыр? _______________________________ СҮРѲТТѲР

СҮЙЛѲШѲЛҮ

1) – Саламатсызбы? Сизге кайрылууга болобу?– Албетте, болот.– Сиз башка жактан келген окшойсуз.– Ооба, мен Германиядан Ысык-Кѳлгѳ эс алганы келдим. Бул жердегитоолорду кыдырып, кѳрсѳм деген ойум бар.– Тоолорду сѳзсүз кѳрѳ аласыз. Бул жерде атайын туристтик жүрүштѳруюштурулат.– Абдан жакшы. Кечинде эс алуучулар убакытты кантип ѳткѳрүшѳт?– Кечинде волейбол, тенис ойношот. Боулинг борборуна, киного барышат.

– Кечинде волейбол, тенис ойношот. Боулинг борборуна, киного барышат.Эч кабатыр болбоңуз, бардыгын кѳрѳсүз. Бул жерде сонун эс алып,жаратылыштын кооздугун кѳрүп кетесиз.– Сизге чоң рахмат! 2) – Эркин, кандайсың? Ѳргүүң кандай ѳтүп жатат?– Ойдогудай эс алып, жакында эле Ысык-Кѳлдѳн келдим.– Эркин, менин ата-энем Соң-Кѳл жайлоосунда эс алып жатышат. Меношол жакка барам. Мени менен барып келбейсиңби.– Оо, абдан жакшы. Мен мурун бир жолу жайлоодо болгом, мага тазаабасы, тоолору, кооз гүлдѳрү жаккан.– Анда эмесе, жума күнү кечинде чыгалы.– Макул. Сүйлѳштүк

АУДИО материал

– Саламатсызбы? Сиз да курортко дарылануу үчүн келдиңизби? Таанышыпалалы. Менин атым – Сезимай Мадияровна.– Менин атым – Жаркын Асанбековна. Ооба, мен да курортко дарыланып,эс алаганы келдим.– Мен Чүй областына караштуу Беш-Күнгѳй айылынан келдим. А ѳзүңүзкайдан келдиңиз?– Мен Нарын шаарынан келдим.– Ысык-Ата курортун жакшы деп уккам.– Ооба, мен буга чейин 2 жолу келип эс алып, дарыланып кеткемин. Магабул жер абдан жагат.– Абдан жакшы, буюрса экѳѳбүз чогу эс алат экенбиз.– Ашканага түшкү тамакка барып келели. Бул жердин тамагы да жакшы.– Мейли, жүрүңүз.

ОКУГУЛА:

Соң-КѳлСоң-Кѳл – Кыргызстандагы эң кооз, суктанарлык кѳлдѳрүнүн бири. Бул кѳлкѳлѳмү боюнча Ысык-Кѳлдѳн кийинки орунду ээлейт. Ал Кочкор, Нарын,Жумгал райондорунун чегинде жайгашкан. Узундугу – 29 км, аянты – 279км. Суунун температурасы жайкысын – 12 градус, кышкысын – 3 градустанашпайт, ноябрдын башында тоңуп, май айында эрийт. Кѳлгѳ 18 агынсуулар куят. Балыктын кѳп баалуу түрлѳрү бар. Соң-Кѳлгѳ акыркы мезгилдерде кѳп чет ѳлкѳлүк туристтер келип эсалып кетишет. Кош келиңиздер!


Суктанарлык, саякат, чет ѳлкѳлүк, кооз, эстеликтер, тарых, маданий,ѳрѳѳн, тилмеч, мѳңгү, баалуу, жаратылыш, булак, кызыктуу, тейлѳѳ, агынсуулар, кош келиңиздер, табыйгый, керемет, суулары, бийик, эс алуу,шаркыратма, токой, тоолор, капчыгай, кыдыруу.

КѲРГҮЛѲ: (ВИДЕО материал

Тема: «Туризм»– Саламатсыздарбы! Кош келиңиздер! Күнѳстүү кыргыз жергесинен ысыксалам! Кандай учуп келдиңиздер?– Эң сонун! Аба ырайы сонун тура! Сиз менен таанышып алалы. Менин аты-жѳнүм – Кравченко Павел Андреевич. Москвадан келдим.– Мен силердин тилмечиңер болом. Бул топко жооптуумун. Атым – Асель.– Мен кѳп саякат кылам. Кыргызстанга биринчи жолу келдим.– Сизди алдыда кѳп кызык жерлер күтүп жатат. Биздин биринчисаякатыбыз Бурандана башталат. Бурана – Орто кылымдагы байыркы шаарурандысы. Мына, Буранага да келип калдык.– Оо, абдан бийик экен! Мунун бийиктиги канча?– Мунаранын сакталган бийиктиги 24 метр, биринчи курулганда 42-44метр болгон экен.– Оймолонуп-чиймеленип, абдан кооз экен. Бул курулуш кайсы кылымгатаандык болду экен?– Бул мунара орто кылымга – IX кылымга таандык архитектуралыккурулуш.– Мага абдан жакты. – Бүгүнкүдѳн эртеңки саякатыбыз да абдан кызыктуу болот. Анткениэртең Ала-Арча эс алуу жайына барабыз.

1.

21-сабак

undefined

Кептик тема: СПОРТ Грамматика: БАЙЛАМТАЛАР Сөз менен сөздү, сүйлөм менен сүйлөмдү байланыштыруучу,

сүйлөмгө мүчө боло албаган, лексикалык мааниси жок сөздөрбайламта деп аталат.Байламталар төмөнкүдөй бөлүнөт:а) Байланыштыргыч байламталар: ары, нары, жана, жана да, жанадагы, да, дагы, дале, деле, менен;б) Каршылагыч байламталар: а, ал ошондо да, анткени менен,болгону менен;в) Божомолдогуч байламталар: же, же болбосо, не, айтор, мүмкүн.

в) Божомолдогуч байламталар: же, же болбосо, не, айтор, мүмкүн.г) Себеп байламта: анткени, себеби, неге десең, андыктан, анүчүн, ошол себептүү, ошонун натыйжасында;д) Шарттуу байламта: эгер, эгерде;е) Салыштырма байламта: ошондой, ошончо, ошончолук ж.б.

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: Мен жумасына эки жолу аэробикага катышам.

МЕН

_________________бейсболго_________________футболго_________________волейболго__________________баскетболго_________________ каратеге

КАТЫШАМ

(бир гана жолу, ар бир күнү, айына беш жолу, күн сайын, дайыма)

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: Мен чурка_____ ___.Мен чуркай алам. Мен чана _____ _______.Досуң лыжа теп____ _______бы?Сиз сууда сүз____ _______бы?Биз ат мин____ _______.Сен велосипед теп____ _____бы?Алар тоого чык_____ .

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: Ася, сен лыжа тебе аласыңбы?Ооба, мен лыжа тебе алам.Жок, мен лыжа тебе албайм. Максим, сууда сүзгѳндү билесиңби? _______________________________

______________________________________________________________ Анара, сен велосипед тебе аласыңбы? _____________________________ _____________________________ Байэл, бейсбол ойной аласыңбы? _____________________________ _____________________________ Жазгүл, тогуз коргоол ойногонду билесиңби? _____________________________ _____________________________

СПОРТТУН ТҮРҮН АНЫКТАГЫЛА

велосипед тебүү велосипед ойноо

топто ойноо топту кубалоо

топту элөө топту тоголотуу

жүгүрүп жарышуу жүгүрүп ойноо

топту токтотуу топту берүү


Мисалы: – Сиз кайсы спортко кызыгасыз? – Мен сууда сүзүү жана теннис ойноону жактырам. – Сен качан спорт залга барасың? ____________________________________– Канча убакыт машыгасың?– ____________________________________– Машыктыруучуң ким?– ____________________________________– Спорттук кийимдерди кайдан сатып аласың?– ______________________________________– Оор атлетика боюнча качан мелдеш ѳтѳт?______________________________________

______________________________________

СУРАГЫЛА

Мисалы: – Сен эмнеге кызыгасың? – Мен тогуз коргоолго кызыгам.. – _____________________________________– Кыргызстандын “Аккула” ат майданы жаңы оңдолуп бүттү.– _____________________________________– Ат оюндары боюнча мелдеш ѳткѳнү жатат.– _____________________________________– Кыргызстандын футболдук командасы жеңишке жетишти.– _____________________________________– Бокс боюнча дүйнѳнүн чемпиону Мухамад Али болгон.– _____________________________________– Баскетбол оюнун кѳбүнчѳ кыздар ойношот.

СҮЙЛѲШѲЛҮ:

1) – Дима, сен бош күндѳрү эмне кыласың?– Мен дайыма саат алтыда турам. Анан 20 мүнѳт таңкы дене кѳнүгүүлѳрүнжасаймын. Жаз, күз мезгилдеринде эртең менен 30 мүнѳт жүгүрѳм. Ананжакшылап тамак ичем.– Чын эле сен чыйрак кѳрүнѳсүң.– Иш күндѳрү деле, жумуштан кийин билярд ойнойм. Ѳзүң кайсы спортменен машыгасың?– Мен сууда сүзгѳндү жакшы кѳрѳм. Жумуштан кийин үйгѳ келгенде баламменен шахмат ойнойм.– Спорт адамдын ден соолугун чыңдайт жана жашоосун жеңилдетет депойлойм.– Ооба, туура айтасың. Сергек жашоо үчүн спорт менен машыгуу керек.

окугула

Спорт ден соолуктун булагы демекчи спорт – бул ынтымакка чакырып, сергек жашоого үндөйт, ден-соолукту чыңдайт. Ден соолугу чың улут, күчтүү мамлекеттин негизи болору дайыма айтылып келет.


Анда санда, күнүгѳ, такай, дайыма, тез-тез, кѳп, жумасына бир жолу,айына эки жолу, жылына беш жолу, мелдеш, машыгуу, ден соолук, сергекжашоо, сууда сүзүү, шахмат ойноо, чана жана лыжа тебүү, турнир,марафон, дүйнѳлүк чемпион, футболдук команда, спорт зал, боулингборбору, ат оюндары, ат майданы.


– Саламатсыңбы, Эркин?– Саламатчылык Болот. – Эркин, бул дем алыш күндѳрү эмне кыласың?– Азырынча пландар деле жок. Эмне болду?– Биздин бѳлүмдүн кызматкерлери каржы-эсеп бѳлүмүнүн кызматкерлерименен футбол ойноп мелдешкени жатабыз. Мүмкүн сен да бизгекошуласың? Бизге кошумча оюнчу керек болуп жатат.– Ошондойбу, макул анда. Мен ѳзүм деле футболду жакшы кѳрѳм. Теңтушбалдар менен футбол ойноп убакыт ѳткѳрѳбүз.– Анда сүйлѳштүк. Мен жума күнү кечинде телефон чалам.– Макул, анда сүйлѳштүк.

КѲРГҮЛѲ: (ВИДЕО материал

Тема: «Достордун маеги»– Салам!– Салам.– Кайда бара жатасың?– Спорттук кийимдерди, буюмдарды саткан “Bigser sport» деген дүкѳнгѳбара жатамын. Ал жерде 50%дык арзандатуу жүрүп жатат дейт. Магажаңы спорттук костюм керек эле.– Ал жерге карточка менен барсаң да, 15% арзандатуу аласың. Мендекарточка бар. Кааласаң мен сага бере турам.– Ошондойбу, жакшы болот эле го!? Берсең бере тур.– Сен спорттун кайсы түрүнѳ кызыгасың?– Жайында теннис ойноп, кѳлгѳ түшѳм, кышында болсо лыжа тебем.– А сенчи?– Мен күрѳшкѳ гана кызыгам. Ар дайым жуманын шаршемби, ишемби,жекшемби күндѳрү машыгууга барам. Кээде турнирлерге да барыптурамын.– Абдан жакшы. Анда күрѳш боюнча ийгиликтериң да болсо керек?– Ооба, күрѳш боюнча таймаштарга катышып, бир нече грамоталардыжана быйыл жазында президенттин кубогун жеңип алдым.– Азаматсың! Биздин ѳлкѳбүздүн келечектеги чемпиону болушуңатилектешмин.– Чоң рахмат!– Иштериңди ийгилик коштоп жүрсүн!

22-сабак

undefined

Грамматика: ТАКТООЧ Кептик тема: ЗАМАНБАП БАЙЛАНЫШ КЫЗМАТТАРЫ. МОБИЛДИКБАНКИНГ

Кыймыл-аракеттин ар түрдүү абалын, мезгилин, ордун, сын-сыпатын, сан-өлчөмүн билдирген сөздөр тактооч болот. Кайда?качан? кандайча? канча? канчалык? деген суроолорго жооп берет.Орун тактооч: алыс, жакын, өйдө, төмөн, четте, артта,ыраактан;Мезгил тактооч: кече, бүгүн, эрте, кечинде, түштө, быйыл,мурдатан;Сын-сыпат тактооч: ылдам,тез, бат, акырын, эскиче, зорго,атайы, араӊСан-өлчөм тактооч: аз-маз, ушунчалык, аз-аздан, болушунча,саал-пал, жапырт, аз-аздан, бир-бирден

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: Чоң, кооз __________Чоң, кооз шаар. Бул кызматты _______ жүктѳсѳ болот. Бул мекеменин кызматкерлери ѳз ишин _______ аткарышат. Асан _________ так сүйлѳйт. Мен жумушка _______ басып барам. Ал _______ кызмат ордунда отурат.

(бат, так, кѳп, орусча, жѳѳ, дайыма)

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: ылдам – тез – бат ылдый – алыс – кыргызча – эртең –

эртең – кем – бекем –

(тѳмѳн, ыраак, орусча, бир күндѳн кийин, аз, катуу )

ОКУГУЛА

Мезгилдин агымы менен жашообуз интернетсиз кызыксыз болупбараткандай. Туташтыруучу зымсыз интернет талапка ылайык келип, аныүй шартында колдонгондордун саны күн санап өсүүдө. Илим изилдөөчүлөрболсо,Wi-Fiдын адамдын ден соолугуна канчалык зыяны бар экенин дааныкташкан. Wi-Fi түйүнү тууралуу кенен маалымат алыңыз.Wi-Fi англисче «Wireless Fidelity» деген сөздөн келип чыккан, бизче«зымсыз тактык» же «зымсыз сапаттуулук» деп которулат. Wi-Fiдынтарыхы 1991-жылдан башталат. Кабелдүү интернетке салыштырмалуу Wi-Fi ды колдонуу сарамжалдуу жана эффективдүү. Мындай кызматтынпайда болушу менен ага туташууга ылайыкталып, көптөгөн техникаларжайылды. Анын негизинде учурда Wi-Fiды кафе, ЖОЖ, мектеп, оорукана,аба майданынан, мейманкалардан, такси жана иш орунунан колдонуугамүмкүн.Акыркы жылдарда Wi-Fiдын зыяндуулугу тууралуу дарыгерлер көбүрөөкайта башташты. Wi-Fi электромагниттик талааны түзүп, тирүүорганизмдин ткандарын жылытуучу касиетке ээ. Уюлдук телефондончыккан нурлардын басымдуу бөлүгү организмге тери аркылуу кирсе,мээде жана ички органдарда температу ранын көтөрүл үшү бир аз ганабайкалат. Ал эми Wi-Fi түйүнүнөн чыккан нур андан күчсүз болот.Ошондой болсо дагы сиз көп отурган жер Wi-Fi орнотулган жерден 1метрдей алыс болуш керек. Колдонбогон учурда аны өчүрүп туруу талапкаылайык.


Мисалы: – Сага “Мобилдик банкинг” кызматы жактыбы? – Ооба,бул кызмат сиздин акчаңызды жана убактыңызды үнѳмдѳѳгѳжардам берет. – Коммуналдык тѳлѳмдѳргѳ эмнелер кирет?– _______________________________________________– Мобилдик банкинг менен салыктын түрлѳрүн тѳлѳсѳ болобу?– ________________________________________________– Уюлдук телефонго кантип бирдик жүктѳсѳ болот? – ________________________________________________– Мамлекеттик салык кызматы шаардын кайсы жеринде жайгашкан?– ________________________________________________– Айлык акыңызды кайсы банктан аласыз?

СУРАГЫЛА

СУРАГЫЛА

Мисалы: – Заманбап байланыш каражаттары кайсылар? – Заманбап байланыш каражаттарына: уюлдук телефон, факс, интернет,скайп ж.б. кирет. – _____________________________________________________– Мобилдик банкинг – бул заманбап кызматы.– _____________________________________________________– Бул кызмат ѳтѳ ыңгайлуу жана убакытты үнѳмдѳйт.– ______________________________________________________– Үйдѳ отуруп эле бардык коммуналдык кызматтарын уюлдуктелефонуң аркылуу тѳлѳсѳң болот– ______________________________________________________– Банктын кызматкерлери сиздин телефонуңузга жүктѳп беришет.– _____________________________________________________– Мобилдик банкинг кызматы турмушту кыйла жеңилдетет.

СҮЙЛѲШѲЛҮ

– Саламатсызбы?– Саламатчылык. Сизге кандай жардам керек?– Мен Мобилдик банкинг ачайын дедим эле. Эмне кылышым керек?– Жакшы, мен азыр сизге жардам берем. Жаныңызда паспортуңуз барбы?– Ооба, паспортум жанымда.– Анда аты-жѳнүңүздү, туулган жылыңызды жана жашаган дарегиңиздиайтып коюңузчу.– Менин аты-жѳнүм Дакыбаева Айнура Билимовна 1974-жылы, 27-марттатуулганмын. Бишкек шаары, 8-кичи район, 34-үй, 14-батир.– Мына бул кагазга кол коюп коюңуз. Мобилдик телефонуңуз барбы?Бериңизчи.– Ооба, мынакей.– Мен сизге мобилдик банкинг ачып бердим. Сиз бул жерге логин жанапароль жазышыңыз керек.– Жаздым, туурабы?– Ооба, туура. Эми сиз телефонуңуздан *3333# басыңыз, эми менючыктыбы?– Ооба, чыкты.– Болду, сиз мобилдик банкингге толук кошулдуңуз. Кандай тѳлѳм жасаймдесеңиз менюдагы кызматтын түрлѳрүн тандап, басыңыз. Ошондон,тѳлѳмүңүз кетет. Бирок, карточкаңызда сѳзсүз түрдѳ акча болуш керек.Ошентип, телефон аркылуу почтага барбай эле тѳлѳп койсоңуз болот.– Чоң рахмат. Бул абдан ыңгайлуу кызмат экен



Ыңгайлуу, кызмат кѳрсѳтүү, каалаган валюта, аманат кассасы, коопсуз,акча каражаты, комуналдык тѳлѳмдѳр, 24 саат бою, кардар, жеткиликтүүкызмат, кошумча кызмат, акча которуу, балансты толуктоо, пайдалансаболот, мобилдик телефон, сурап-билүү кызматы, банктын иштѳѳ тартиби.

АУДИО материалЖАҢИЛИРЭЭК ЖАША (Жарнамалык негизде)

Мобилдик банкинг(МБ) – бул мобилдик телефондун жардамы мененсуткасына 24 саат бою ѳз акчаңызды коопсуз, тез жана ыңгайлуубашкарууга жардам берген жаңы кызмат кѳрсѳтүү.Ал кантип иштейт? Сиздин каалаган банк эсебиңизди МБ кызмат кѳрсѳтүүгѳ улап койсоболот; Бул кызмат кѳрсѳтүүнүн жардамы менен ишке ашырылган бардыкэсептѳѳлѳр банк эсептери аркылуу ѳтѳт. Мындай кызмат ыңгайлуу,коопсуз, ишенимдүү; МБ менен иштегенде сиз каалаган валютаны (сом, АКШ, доллар, рубль,евро) пайдалансаңыз болот.Эмне үчүн бул кызмат ыңгайлуу? Сиз “жакын жерде филиал, аманат кассасы, банкомат кайда?” деп издепжүрбѳйсүз. МБ үйдѳн чыкпай эле колдонсо болот; Мындан ары банктын иш тартибине ыңгайлашуунун кажети жок, МБсуткасына 24 саат бою, аптасына 7 күн иштейт; Операциялар дагы да ылдам жүрѳт; МБ колдонуу мүмкүн болушунча жѳнѳкѳй жана жеңил.

КѲРГҮЛѲ (ВИДЕО материал о Кыргызстане)

Тема: «Заманбап (мобилдик банкинг) тейлѳѳ кызматыжѳнүндѳ сүйлѳшүү»

– Саламатсызбы Айнура Билимовна.– Саламатчылык.– Кайда бара жатасыз?– Почтага барсам, жабылып калыптыр. Жакын жердеги дүкѳндѳ терминалбар эле, ошол жакка бара жатам.– Терминал эмнеге керек эле?– Коммуналдык тѳлѳмдѳрдү тѳлѳйүн дедим эле?– Кайсы кызмат үчүн?– Таштанды, свет, муздак жана жылуу суу, домофон тѳлѳмдѳрүн.

– Таштанды, свет, муздак жана жылуу суу, домофон тѳлѳмдѳрүн.– А сиз “Мобилдик банкинг” кызматын билесизби?– Уккам, бирок аны кантип пайдаланышты билбейм.– Ал оңой эле. Сиз бул кызматка кошулуу үчүн адегенде каалаган банккакелишим түзүү үчүн болгону 1 гана жолу паспортуңуз менен барасыз. Сизминтип “почта, банкомат кайда?” деп издеп жүрбѳйсүз. Мобилдикбанкингди үйдѳн чыкпай эле колдонсо болот.– Чын элеби? Кайсы убакта тѳлѳш керек?– Бул кызмат суткасына 24 саат бою, аптасына 7 күн иштейт, аны колдонуужѳнѳкѳй жана жеңил.– Абдан жакшы экен. Убакытты үнѳмдѳсѳ болот турбайбы?– Албетте, бул кызмат кѳрсѳтүүнүн жардамы менен ишке ашырылганбардык эсептѳѳлѳр банк эсептери аркылуу ѳтѳт.– Сонун экен. Бирок аны колдонууну жакшылап үйрѳнүш керек да.– Банкка барып, келишим түзгѳндѳ сизге жакшылап түшүндүрүп беришет.– Жакшы болбодубу. Маалыматың үчүн терең ыраазычылык билдирем!– Эч нерсе эмес! Сѳзсүз барыңыз, ѳзүңүзгѳ жакшы болот. Мындай кызматыңгайлуу, коопсуз, ишенимдүү.– Жакшы бар, чоң рахмат.

23-сабак

undefined

Грамматика: БӨЛҮКЧӨЛӨР Кептик тема: МАССАЛЫК МААЛЫМАТ КАРАЖАТТАРЫ Сөзгө же сүйлөмгө эч кандй маани бербеген, өз алдынча

лексикалык мааниси жок кызматчы сөздөр:1. Чектегич бөлүкчө: гана, эле; 2. Күчөткүч бөлүкчө: эң, абдан, аябай, өтө, эбегейсиз; 3. Аныктагыч бөлүкчө: да, дагы;4. Божомолдогуч бөлүкчө: го;5. Таңгыч бөлүкчө: эч, эмес, жок, такыр;6. Сурама бөлүкчө: ээ?, ыя?, ии?;7. Ырастагыч бөлүкчө: албетте, ооба, сөзсүз

КѲНҮГҮҮЧектегич бѳлүкчѳлѳрдү койгула o Жыйналышка биздин бѳлүмдѳн мен________ бардым.o Анын бир _____ бѳлмѳлүү батири бар.o Жайкы ѳргүүдѳ беш күн ______ эс алдым.o Бул иш кагазга жетекчи ________ кол коюш керек.o Мамлекеттик мекемеде иштеген кызматкерлерге _____ каражат пайызыкѳтѳрүлѳт.

КѲНҮГҮҮКүчѳткүч бѳлүкчѳлѳрдү койгула o Дайыр _______ жоопкерчиликтүү, эмгекчил адам.o Ар бир адамга ѳз мекени _____ кымбат.o Анын ______ мыкты ырлары ушул жерде жазылган.o Быйыл жайында күн ______ ысык болду.o Анын ______ жакшы кѳргѳн тамагы – бешбармак. КѲНҮГҮҮТангыч жана сурама бѳлүкчѳлѳрдү койгула o Анын бул мекемеге ______ келгиси жок.o Жыйналышта бул маселе айтылдыбы, _____?o _______, мен жекшемби күнү бош эмесмин.o ________, эмне дейсиң? Мен укпай калдым.o Эртең менен эрте ______ тура албай калдым.


Мисалы: – Бишкекте кандай кинотеартлар бар? – “Манас”, “Кыргыз киносу”, “Ала-Тоо” кинотеатрларыбар. – Ал жаңылыктарды кайдан угат?– ____________________________________________________– Сиздин макалаңыз кайсы гезитке жарыяланат?– ____________________________________________________– Сиз кайсы мекемеде иштейсиз?– ____________________________________________________– “Санат” телеберүүсү кайсы каналда болот?– ____________________________________________________– Кыргыздын белгилүү балеринасы ким?– _____________________________________________________

СУРАГЫЛАМисалы: – Китебиңиздин сыясы кургай элек го. Канча тираждачыкты? – Ѳткѳн жумада чыкты. Болгону 500 нуска. – _____________________________________________________– Анын кесиби - журналист.– _____________________________________________________– Акыркы жаңылыктарды интернеттен окудум.

– ______________________________________________________– Президенттин куттуктоо сѳзү гезиттерге жарыяланды.– ______________________________________________________– Жыйналышта бул маселе тууралуу айтылган жок.– _____________________________________________________– Ал дайыма чындыкты гана сүйлѳйт. * Булар эмнелер?* _____________________

* Булар эмнелер?* _____________________

СҮЙЛѲШѲЛҮ:1) – Саламатсызбы Улан?– Саламатчылык Эркин.– Сейил бакта эс алып жүрѳсүңбү?– Жумуштан кийин гезит окуп, бир аз отуруп анан үйүмѳ кайтам.– Кайсы гезиттерди окуйсуң?– “Фабула”, “Вечерний Бишкек”, “Дело №” газеталарын окуйм.– Жакшы, мен да гезит окуйм. Бирок, акыркы күндѳрү отчет жазып, бошубакыт болбой жатат. 2) – Азамат, сен радиодон кайсы эфир толкунун угасың?– Мен кѳбүнчѳ “Азаттык” жана “Кыргыз радиосу” эфир толкунун угам.– Эмне үчүн?– Анткени “Азаттык” радиосунда дүйнѳдѳгү жана ѳлкѳдѳгү акыркыжаңылыктарды оперативдүү ачык, так берилет. Белгилүү инсандар,саясатчылар менен болгон диалогдор угузулат. Ѳзүң кайсы толкундуугасың?– Мен “Санжыра” радиосун угам. Себеби анда кыргыздын улуттук баалууырлары, атактуу ырчылар, комузчулар жана искусство адамдары жѳнүндѳ

ырлары, атактуу ырчылар, комузчулар жана искусство адамдары жѳнүндѳмаалыматтар кеңири берилет. 3) – Кандай, Айгүл?–Саламатчылык, Бермет.– Айгүл, билесиңби, кечээ 5-каналдан биздин ишкана тууралуу кѳрсѳтүүболду.– Чын элеби? А мен эстедим, сен иш сапарда жүргѳндѳ калкты-социалдыкжактан тейлѳѳ кызматынын мыкты кызматкерлери деген сюжет тартыпкетишкен.– Ошондой, анткени кайсы убакта тартылды экен деп жаттым эле.– Анан айтчы, дагы эмне жѳнүндѳ кѳрсѳттү? Бизге тартып бүткѳндѳнкийин эки жумадан соң эфирге чыгат деген. Мен унутуп калыптырмын.– Биздин мекеменин ишмердүүлүгү, жетишкен ийгиликтери жѳнүндѳайтылды. Иш үстүндѳгү кадрлар кѳрсѳтүлдү. Абдан жакшы тартылыптыр


– Алло, саламатсыңбы Айгүл?– Саламатчылык Кундуз.– Айгүл, эмне кылып отурасың? Эс алуу күнүң кандай ѳтүп жатат.– Эмне менен алек болмок элем. Биринчиден үй жумуштарын бүтүрдүм.Отчет жаздым. Азыр болсо, эмне жаңылык болуп жатты экен депинтернеттеги “Аки-пресс” сайтын окуп отурам. Бир аздан кийин дайымакѳрүп жүргѳн кино сериал башталат.– Кайсы сериалды кѳрѳсүң?– Кыргызча сериал болуп жатат.– Азыр, түрдүү каналдар кѳбѳйбѳдүбү. Ар бир каналдарда түрдүү сериалболуп жатат, кээде адашып каласың.– Аның туура, турмуштук кѳйгѳйдѳн эс алайын деп, кээде жѳн эле тиктепотура берем. Бирок, түрк сериалдары абдан кызыктуу.– Ооба, туура айтасың, мен түрктѳрдүн “Даңазалуу доо” деген киносунаягына чейин кѳрдүм.

ОКУГУЛА:

Кыргызстанда 900дѳн ашык массалык маалымат каражаты катталган.Алардын кѳбү газета, журналдар, радио компаниялар жанателекомпаниялар. Кыргызстандын мыйзамында интернет ММКга кирбейт.Бирок маалымат агенстволордун “Кабар”, “АКИpress» ж.б. кѳбүндѳинтернет сайттар бар. Газеталардын ичинде эң алдыңкы орунда“Вечерний Бишкек” газетасы турат. Аны Кыргызстанда эле эмес КМШ

“Вечерний Бишкек” газетасы турат. Аны Кыргызстанда эле эмес КМШѳлкѳлѳрүндѳ да окурмандар бар. “24kg» маалымат агенствосу дамамлекеттик, корпоративдик жана жеке структураларды маалыматкызматы менен кеңири тейлейт. “Кабар” кыргыз улуттук маалыматагенствосу орус, кыргыз, түрк жана англис тилдеринде берүүлѳрдү берет.Ошону менен бирге Кыргызстанда бир нече радиостанциялар иштейт.Мисалы “Хит FM», «Кыргызстан обондору», «Санжыра» ж.б.Кыргызстандын массалык-маалымат каражаты жылдан жылга ѳнүгүп,кѳптѳгѳн ийгиликтерге жетишүүдѳ.


Кабарлар, басма сѳз, жаңылык, угуу, кѳрсѳтүү, чындык, турмуштук, ачык,саясий, маданий, окуу, дүйнѳлүк, ѳлкѳ, сапаттуу, ар түрдүү, даана,чарбалык, толкун, тунук, добуш, музыкалык, массалык-маалыматкаражаттары, бийчи, белерина, ийгилик, актер, режисёр.

КѲРГҮЛѲ:

(ВИДЕО материал)

Тема: «Социалдык сурамжылоо»– Кечиресиз, сизге кайрылууга болобу?– Ооба, угуп жатам.– Сиз кайсы гезиттерди окуйсуз?– Мен “Аалам”, “Фабула”, “Дело №” гезиттерин окуйм. Анткени булгезиттерде жаңылыктар жана турмуштук жагдайлар абдан кеңириберилген.– А мен болсо, шоу дүйнѳсүнѳ кызыгам. Ошондуктан “Супер инфо” гезитинүзбѳй окуйм.– А сиз кайсы гезитти кѳп окуйсуз?– Мен кѳбүнчѳ жарнамалык гезиттерди окуйм. Ал менин ишиме дабайланыштуу.– Менин болсо гезит окуганга убактым жок. Ошол себептен радиодонжаңылыктарды, аба ырайы тууралуу маалыматтарды кѳп угам.– Кѳп адамдар интернеттен эле кѳп маалымат алышат. Буга кандайкарайсыз?– Бул бир жагынан алганда убакытты кѳп кетирбей, жеткиликтүүмаалымат алууга шарт түзѳт. Экинчи жагынан алсак, гезит алып окуу –адамдын моралдык жактан ой-жүгүртүүсүнүн ѳсүшүнѳ керек деп ойлойм.– Рахмат, жоопторуңуздарга.

24-сабак

undefined

Кептик тема: КЫРГЫЗСТАН Грамматика: ЭНЧИЛҮҮ ЖАНА ЖАЛПЫ АТТАР Энчилүү аттарга – адамдардын, географиялык жер-суу

аттары, тарыхый окуялардын, мекеме-ишканалардын аттарыкирет. М.: Асан, Чынгыз Айтматов, Бишкек, Токмок, Коргооминистрлиги, “Аят” басмакансы, Улуу Ата Мекендик согуш ж.б. Кубулуштардын, заттардын, түшүнүктөрдүн жалпыланыпайтылышы жалпы аттар болуп саналат. М.: тоо, суу, жер, асман,ой ж.б.

КѲНҮГҮҮМисалы: Кыргыз ____________. Кыргыз Республикасы. o Кыргыз Республикасынын ________ ____________.o Кыргыз ________________ ___________________.o Кырыгз Республикасынын Жогорку _________.o Россия _____________________.o Бириккен ________________ ______________.

(Республиканын Ѳкмѳтү, Соту, Кеңеши, Федерациясы, Улуттур Уюму) КѲНҮГҮҮМисалы: коргоо министрлиги Коргоо министрлиги 1) каржы министрлиги2) билим берүү жана илим министрлиги3) саламаттык сактоо министрлиги4) энергетика жана ѳнѳр жай министрлиги5) ѳзгѳчѳ кырдаалдар министрлиги КѲНҮГҮҮМисалы: жергетал, кумтѳр, ысыката Жерге-Тал, Кум-Тѳр, Ысык-Ата o Аларча, Койсары, Кичикеминo Жалалабад, Соңкѳл, Сарыбулакo Алатоо, Кетментѳбѳ, Акталааo Акѳлѳң, Аксай, Кѳкжарo Түндүкчыгыш, батышевропа, чыгышазия.

ЖООП БЕРГИЛЕМисалы: – Сенин кесибиң кайсы? – Менин кесибим ширетүүчү. 1) Бул китеп кайсы басмаканадан чыгыптыр? ________________________________________2) Сиз кайсы мамлекеттик органдын ѳкүлү болосуз?_____________________________________________3) Анын атасы кайсы орден менен сыйланды?______________________________________________4) Пакистандын аял президенти ким болгон?_______________________________________________5) Жайында кайсы жайлоого барып эс алдың?________________________________________________

(Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун, “Турар” басмаканасынан,

“Манас” ордени менен, Соң-Кѳл жайлоосунда, Беназир Бхутто)

СУРАГЫЛАМисалы: – Кыргызстан кайсы ѳлкѳлѳр менен чектешет? – Кыргызстан – түндүгүнѳн Казакстан, батышынан Ѳзбекстан, түштүк-батышынан Тажикстан, түштүк-чыгышынан Кытай менен чектешет. – _____________________________________________________– Кыргызстан кен байлыктарга бай.– _____________________________________________________– Арстанбап – дүйнѳдѳгү эң кооз жерлердин бири.– ______________________________________________________– Соң-Кѳлдүн жээги жайыттар менен курчалган.– ______________________________________________________– Сары-Челек Чаткал тоолорунун чыгыш бѳлүгүндѳ жайгашкан.– _____________________________________________________

СҮЙЛѲШѲЛҮ:1) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Кубанычбек мырза, таанышып алыңыз, Генри Нильсон мырза жанаОливер Форд мырза.– Мен сиздер менен таанышканыма кубанычтуумун!– Биз дагы кубанычтабыз!– Генри Нильсон мырза Мериленд штатындагы айыл чарбадепартаментинде кызмат кылат. Ал эми Оливер Форд атактуу Оксфордуниверситетинин профессору.

– Кубанычбек мырза Кыргыз Республикасынын Юстиция минситрлигиндеэмгектенет.– Биз Кыргыз Республикасына атайын чакыруу менен келдик. Биздинделегацияда 13 адам бар.– Абдан жакшы. Эртең чогуу Ысык-Кѳлгѳ конференцияга барабыз. Бүгүн“Ак кеме” мейманканасына сиздерди жайгаштырабыз.– Рахмат. 2) – Саламатсызбы? Менин атым – Батыр. Мен бүгүн Алматыдан учупкелдим. Сиз дагы бул жерде эс алып жатасызбы?– Саламатчылык, Батыр. Менин атым – Марат Кемелович. Нарынданкелдим.– Сиздин эс алганыңызга канча күн болду?– Үч күн болду. Сиз мурда Кыргызстанда болдуңуз беле?– Жок, Кыргызстанга биринчи жолу келишим.– Сизге Ысык-Кѳл жактыбы?– Ооба, абдан жакты. Кыргызстандын жаратылышы абдан кооз экен. Ысык-Кѳлгѳ келгениме абдан кубанып турам.

(АУДИО материал

КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫОрто Азиянын түндүк-чыгышында жайгашкан. Түндүгү — КазакстанРеспубликасы, батышы — Ѳзбекстан Республикасы, түштүк-батышы —Тажикстан Республикасы, түштүк-чыгышы — Кытай Эл Республикасыменен чектешет. Кыргыз Республикасы Евразия континентининборборунда, Чыгыш менен Батыштын, Түштүк менен Түндүктүн абакатнашынын кесилишинде жайгашкан. «Манас» аэропортунан 4 саатучкан аймакта Москва (Россия), Пекин (Кытай), Стамбул (Туркия), Дели(Индия) шаарлары орун алган. Республиканын калкы – 5 миллиондонашык адам. Алардын 66,9%ы кыргыздар, ѳзбектер — 14,14% , орустар -10,65%, Кыргызстанда 80ден ашуун улуттардын ѳкүлдѳрү жашайт.Мамлекеттик тили – кыргыз, расмий тили – орус тил.Кыргыз Республикасынын борбору Бишкек шаары — зор мааниге ээ,ѳлкѳнүн экономикалык, саясий, илимий, ѳнѳр жай, маданий жанатранспорт борбору. Негизделген датасы: 1878-жыл. Аянты: 127,3 чарчы км.Бишкектин калкы болжол менен 1 миллиондон ашык адамды түзѳт.Кыргыз Республикасы (Кыргызстан) – кѳз карандысыз, унитардуу,демократикалык, укуктук мамлекеттин принциптерин негизинде түзүлгѳнреспублика


Ѳлкѳ, кѳл, тоо, суу, жаратылыш, токой, туристтик агенттик, тармак, чѳйрѳ,болжол менен, ѳнѳр жай, кѳз карандысыз, калкынын саны, борбору, аймак,аба катнашы, тили, расимй, улут, темир жол, ѳкүл, саясий, укуктук, ѳзгѳчѳ,чоку, багыт, кубануу, эс алуучулар, тейлѳѳ, мүмкүнчүлүк.

чоку, багыт, кубануу, эс алуучулар, тейлѳѳ, мүмкүнчүлүк.

КѲРГҮЛѲ:

(ВИДЕО материал)

Тема: “Кыргызстандын бир тармагы – туризм”– Виктор Иванович, сиз туристтик тармак жѳнүндѳ жакшы билесиз.Кыргызстандагы туризм тууралуу баяндап берсеңиз.– Жакшы болот. Азыркы учурда Кыргызстандын туристтик индустриясыбат ѳсүп, республиканын экономикасынын приоритеттүү багыттардынбири болуп саналат.– Демек, бизде туристтик потенциал жогору экен да?– Албетте, Кыргызстан чон туристтик потенциалга, ички жана эл аралыктуризмди ѳнүктүрүүнүн чон мүмкүнчүлүктѳрүнѳ ээ.– Туризмди ѳнүктүрүү кайсы багыттар менен жүргүзүлѳт?– Эми, багыттар ар түрдүү. Алсак, тоого чыгуу, бийик чокулардыбагындыруу, тоотектерди изилдѳѳ – чет ѳлкѳлүк туристтердин эң негизгикыялы болуп эсептелет.– Тоо демекчи, тоолор жѳнүндѳ айта кетсеңиз?– Албетте. Кыргызстандын территориясы Евразиянын эң чоң тоосистемаларынын – Тянь-Шандын, кээде аны “Теңир-Тоо” деп атап жүрѳбүзжана Алайдын чоң бѳлүгүн ээлейт. Кыргыз Республикасынынтерриториясынын 90%га жакыны 3000 метрден ашык бийиктиктежайгашкан. Жалпысынан, Кыргызстандын территориясында бийиктиги6000 метрден ашык 14 тоо жана бийиктиги Европанын эн бийик жери –Монбландын бийиктигинен (4807м) ашкан 26 тоо жайгашкан. Тооэтегиндеги түздүктѳрдѳгү ѳсүмдүктѳрү чѳлдүү жана жарым чѳлдүү,тоолордо – тоо талаалары, токойлор, бийик тоолуу шалбаалар жанашалбаалуу талаалар.– Абдан кызыктуу да, сыймыктуу да. Мен Кыргызстандык болгонумаабдан кубанычтамын. Дагы кандай багыттар менен туризмди ѳнүктүрсѳболот?– Кыргызстандыктар абдан бактылуу эл. Дегеним, дүйнѳ жүзүндѳгүтуздуу жана керемет Ысык-Кѳлү бар. Андан тышкары кѳп эле кѳлдѳрү бар,бирок алардын ичинен Ысык-Кѳл – эң ириси. Аны Ала-Тоонун бермети депаташат. Ошондуктан, кѳлгѳ түшүп, эс алуу чет ѳлкѳдѳн келгентуристтердин эси-кѳѳнүнѳн кеткис ырахат тартуулайт.– Бирок, бизде, Кыргызстанда тейлѳѳ начар болуп жатпайбы?– Туура айтасыз, тейлѳѳнү жакшыртыш эң биринчи кезекте – ѳкмѳттүнколунда. Алар тиешелүү иш-чаларарды уюштуруп, тейлѳѳ боюнчакурстарды ачса баары жайында болчудай.– Ал үчүн акча каражат керек да, туурабы?– Албетте, бирок туризимдин ѳзүн-ѳзү каржылай турган деңгээли бар.Тилекке каршы, андан түшкѳн каражат тиешелүү жерге жумшалбайжаткандыгы абдан ѳкүнүчтүү.– Ооба, туура айтасыз.– Келечектен үмүт үзгѳнгѳ болбойт. Андыктан, эч нерсеге карабайалдыга гана жүрүш жасаш керек. Эң негизгиси Кыргызстан — Батыш менен Чыгыштын ортосундагы соода-кербенжолунун байланыштыруучу чынжыры, Борбордук Азия цивилизациясынынкесилишкен жери.

25-сабак

undefined

Грамматика: СЫН АТООЧ.АНТОНИМДЕР

Кептик тема: КЫРГЫЗСТАНДЫН БОРБОРУ – БИШКЕК

Карама-каршы маанидеги сөздөр антонимдер деп аталат.Мисалы: ак – кара, чоң – кичине, узун – кыска, бийик – жапыз, ачуу – таттууСын атоочтун 3 даражасы бар:1) Жай даража – ак, кара, кызы, сары, ийри, сүйрү, катуу,суюк.2) Күчөтмө даража (эң, өтө, абдан, аябай, чылк, чымкый дегенсөздөр менен түзүлөт) – эң кооз, абдан таттуу, чымкый кызыл,аябай чоң, чылк алтын;3) Салыштырма даража –ыраак (-ирээк, -ураак, -үрөөк) мүчөсүаркылуу түзүлөт: кызыл – кызылыраак, кичине – кичирээк, чоң– чоңураак.

КѲНҮГҮҮ Мисалы: Чоң, кооз __________Чоң, кооз шаар. o Таза, тунук, муздак______.o Бийик, ак карлуу, тик____________.o Жарык, кенен, жаңы _________________.o Жоопкерчилктүү, тыкан, эмгекчил _________.o Ыңгайлуу, жумшак, кымбат __________.

КѲНҮГҮҮМисалы: чоң - кичне o кѳп – тез –o тар – жаңы –o кыска – оор –o катуу жаш –o арык – түз –

окугула:

окугула:

Чүй ѳрѳѳнүнүн борбордук бѳлүгүндѳ ак карлуу, жаркыраган Ала-Тоонунэтегинде Кыргызстандын борбор шаары – Бишкек жайгашкан. Бишкекшаары Орто Азиянын ири шаарларынын бири. Азыркы убакта Бишкекшаары 130 км аянтты ээлейт. Шаар республиканын маанилүү саясий,экономикалык жана маданий борбору болуп саналат. Шаардын 60 пайызгажакын аймагы жашыл бак-дарактарга бѳлѳнгѳн. Бишкектин кѳчѳлѳрүтаза. Шаарда кѳп сандаган соода үйлѳр, турак үйлѳр, мейманканаларкурулуп жатат. Илим, маданият, спорт да ѳсүүдѳ. Бишкек шаары – абданкооз шаар.


Мисалы: – Сага Бишкек шаары жагабы? – Ооба,ѳзгѳчѳ сейил бактары абдан жагат. – Бишкек шаарында канча администрациялык аймак бар?– _______________________________________________– Шаарда чоң кѳчѳлѳр кайсылар?– ________________________________________________– Канча чоң соода үйлѳрү бар? – ________________________________________________– Кандай мамлекеттик ооруканалар бар?– ________________________________________________– Кандай министрликтерди билесиң?– ________________________________________________

СУРАГЫЛАМисалы: – Кыргызстандын борбору кайсы? – Кыргызстандын борбору – Бишкек. – _____________________________________________________– Жети област бар. Алар: Ысык-Кѳл, Талас, Чүй, Нарын, Ош, Баткен,Жалал-Абад.– _____________________________________________________– Ооба, үч жана беш жылдыздуу мейманканалар бар экен.– ______________________________________________________– Жазуучулардын жана коомдук ишмерлердин эстеликтери Эркиндикбульварында орнотулган.– ______________________________________________________– Борбордук аянтта Манастын жана Чынгыз Айтматовдун эстеликтерибар.– _____________________________________________________– Шаарда “Народный” соода түйүнүнүн дүкѳндѳрү кѳп.– _____________________________________________________– Ал анча чоң эмес, кооз, жашыл шаар._____________________________________________________– Музейлер, окуу жайлар, китепканалар, эс алуучу, дарылануучужайлар кѳп.– _____________________________________________________

– _____________________________________________________– Шаарда “Народный” соода түйүнүнүн дүкѳндѳрү кѳп.

*булар эмнелер?*

*Булар эмнелер?*

СҮЙЛѲШѲЛҮ:1) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Кечиресиз, мен жакшы мейманкана издеп жатам.– Шаардын борборунда “Хаят” деген чоң мейманкана бар.– Ал кайсы жерде? Мен бир мейманкананы билчү элем. Ал – Кыргызтанмейманканасы болчу.– Оо, ошол Кыргызстан мейманканасы “Хаят” мейманканасы деп аталыпкайра курулган.– Аа, жакшы болду. Анда мен ошол жакка барайын. Сизге чоң рахмат.– Эч нерсе эмес. Биздин шаарыбызга кош келиңиз!. 2) – Салам Сергей.– Салам Азамат.– Азамат жаңы бассейн ачылды дейт. Барып келбейлиби? Күн ысып турат.– Туура айтасың, кайсы жерде экен?– Ала-Тоо тойканасынын жанында.– Анда жумуштан кийин жолугушуп баралы.– Жакшы, анда кѳрүшкѳнчѳ. 3) – Салам аллейкум!– Аллейкум ассалам!– Кандайсың досум? Качан келдиң?– Бүгүн келдим. Балам каржы министрлигине жумушка орношту.– Жакшы болгон турбайбы.

– Жакшы болгон турбайбы.– Ооба, ал университетти бүтүп, жаштар министрлигинде бир жылиштеген. Азыр болсо ѳзүнүн адистиги боюнча орношту.– Ошондой дечи. Мен балаңды дагы эле студент деп ойлогом. Чоң жигитболгон турбайбы.– Менин балам болсо мага жаңы турак үйлѳрдѳн батир алып берди.Кечинде келип кетпейсиңби.– Жакшы болот, кайсы кѳчѳдѳ?– Асанбай кичи районунда, 10-тролейбус менен түз келесиң.– Болуптур, кѳрүшкѳнчѳ– Күтѳбүз.


Абдан, кооз, бийик, чоң, аябай, кѳп кабаттуу, турак үй, маданият, саясий,аянт, бак-дарак, таза, кѳчѳлѳр, аймак, борбор, ири, курулат, кѳчѳлѳр,эстеликтер, соода үйлѳрү, ак карлуу, борбордун, жаркыраган, тоо этеги,мейманкана, бѳлѳнгѳн, бермет.


1.

КѲРГҮЛѲ:

(ВИДЕО материал о Кыргызстане)

– Саламатсыңбы Настя!– Саламатчылык Максат!– Настя сен кайда иштеп жатасың?

– Настя сен кайда иштеп жатасың?– Мен Кыргыз Кредит банкында иштеп жатам. Сенчи?– Мен болсо Президенттин алдындагы бакаруу академиясында иштейм.– Сен ал академияда эмне иш кыласың?– Шаардагы жана айылдагы ишканаларга барып, социологиялыксурамжылоо ѳткѳрѳм.– Жакшы, сен бүт Кыргызстанды кыдырып чыккан турбайсыңбы.– Ооба, бирок мен Баткен менен Жалал-Абадда боло элекмин. Биржумадан кийин барам го.– Кандай сонун! Мен болсо эч жакка бара элекмин. Шаардан деги элечыкпайм.– Акы тѳлѳнбѳгѳн ѳргүү алсаң, мүмкүн чогу барып келербиз.– Чын эле, жакшы болмок. Ойлонуп кѳрѳйүн.

** _____________________ ** _____________________

ОКУГУЛА:

Жүргүнчүлѳрдү ташуу автобазасы

Жүргүнчүлѳрдү ташуу автобазасы шаардын четинде жайгашкан. Булишкана – шаар ичиндеги каттам боюнча адамдарды керектүү жерлергежеткирүү кызматын тейлейт. Ишкананын аткарган кызматына карата бирнече милдеттери бар. Аларга: жумушка кечикпей ѳз убагында келүү,автоунааны оңдоо иштерин билдирип туруу, унаанын ичин таза кармоо,жол эрежелерин туура сактоо. Айдоочулардын жаш ѳзгѳчѳлүгүнѳ карабай,эмгек келишим түзүлүп, айлык акыны убагында тѳлѳп берүү жана эмгекшарттары менен камсыздоо – ишкананын негизги милдети болуп саналат.


– Саламатсыңбы, Гүлжан?– Саламат, Сайкал.– Окууну бүткѳнүбүзгѳ 10 жылдай болуптур. Кандай жүрѳсүң?– Жакшы жүрѳм. Билинбей убакыт ѳтүп кеткенин карачы.– Ооба, а сен бул шаардасыңбы?– Жок, мен кѳлгѳ турмушка чыгып, ошол жакта иштейм. Ѳзүңчү?– Мен да турмушка чыккам. Эки балам бар. Жолдошум жеке ишканадаиштейт. Сен кесибиң боюнча эле иштеп жатасыңбы?– Ооба, райондук ооруканада жалпы терапия бѳлүмүн жетектейм.– Мен болсо, жеке медициналык борбордо иштейм.– Абдан жакшы. Жеке ишканада эмгек шарты, айлык акы жогору эмеспи.Силерде кандай?– Туура айтасың. Бирок жакында врачтар менен мугалимдердин айлыкмаянасы кѳтѳрүлбѳдүбү. Силердин айлык кандай болуп калды?– Кудайга шүгүр, мамлекеттик кызматкерлердин айлык акысыкѳтѳрүлгѳнү жакшы болуп калды.– Сайкал, убактың болсо, жолугушуп чай ичели.–Рахмат, Гүлжан, эмдиги жолу келгенде. Себеби, эртең жумуш, кечиндеэле кѳлгѳ кетем.– Болуптур, кабарлашабыз.– Жакшы тур.– Жакшы бар. Жолуң шыдыр болсун!


Жеке, ишмердик, иштѳѳ, айлык акы, эмгек шарты, бош орун, мамлекеттиккызматкер, жогору, тѳмѳн, тѳлѳм, камсыздоо, милдеттүү, сынак,аңгемелешүү, ийгиликтүү, иш сапары, укуктук, эмгекчил, иш күнү,жарандык, таржымал, толтуруу, ылайык.

26-сабак

undefined

Кептик тема: МАМЛЕКЕТТИКЖАНА ЖЕКЕ ИШКАНАЛАР

Грамматика: ЖАКТАМА АТ АТООЧТОРДУН ЖӨНДӨЛҮШҮ

Жекелик санАтооч мен сен сиз алИлик менин сенин сиздин анынБарыш мага сага сизге агаТабыш мени сени сизди аны

Жатыш менде сенде сизде андаЧыгыш менден сенден сизден андан

Көптүк санАтооч биз силер сиздер аларИлик биздин силердин сиздердин алардынБарыш бизге силерге сиздерге аларгаТабыш бизди силерди сиздерди алардыЖатыш бизде силерде сиздерде алардаЧыгыш бизден силерден сиздерден алардан

Мисалы: Касымдын аялы кат+чы болуп иштейт. o _____________ мекемеде мыкты адистер бар.o _____________ кѳргѳнүмѳ абдан кубанычтамын.o __________ою боюнча бул ишке мен жооптуумун.o __________ сурасам болобу?o __________жыйналышка эмне үчүн келбей калганын сураңыз.

(сизди, биздин, анын, сизден, алардын)

КѲНҮГҮҮМисалы: Биз__ жооптуу тапшырма берилди. Бизге жооптуу тапшырма берилди. 1. Сиз___ аты-жѳнүңүз ким?2. Алар_____ мамлекеттик сыйлык ыйгарышты.3. А____ эээлеген кызматынан бошотуңуз.4. Силер___ бизге ѳтүнүч кат келди.5. Сиздер_____ чоң ыраазычылык билдиребиз. КѲНҮГҮҮМисалы: Бул кѳчѳттү Баткенден алып келишкен. o Бул нускаманы сиздин _______ менен кайра окуп чыктык.o Сизден бул иш-чарага ________ суранабыз.o Алардын ишканасына жаңы ________ келди.o Биздин ________ ачылышы эртең болот.o Сиздин __________ боюнча үстүбүздѳгү жылдын иштѳѳ планы түзүлдү.

(ѳтүнүчүңүз, катышууңузду, жетекчи, ишканабыздын, долбооруңуз)

СҮЙЛѲШѲЛҮ:1) – Саламатсыңбы, Алмаз?– Салам Улан.– Саат 10 болуп калды. Кеч кайдан келе жатасың?– Жумуштан. Билесиң да мен жеке ишканада иштейм. Жумушубуз аркандай болуп калат. Бир күнү эрте бүтѳт, бир күнү кеч бүтѳт.– Сенин ишканаң эмне иш алып барат?– Биздин ишкана курулуш материалдарын тапшырык боюнча жеткирет.– А, андай болсо, түшүнүктүү. Сарай салып жаттым эле, эгер жумуш болсочалсам болот экен да?– Албетте, чал. Болуптур. 2) – Кечиресиз, бул “Мамлекеттик мүлк фондубу?”– Ооба, келиңиз.– Мен сиздерге жолдомо менен келдим. Мени бул жакка университеттениш тажрыйба топтоо максатында жѳнѳтүшкѳн.– Абдан акшы. Аты-жѳнүңүз ким?– Темиров Асан Субанбекович.– Мен кадрлар бѳлүмүнүн башчысына сиз тууралуу кабарлап коём. Эртең8ден кечикпей келиңиз.– Макул, жакшы калыңыз.– Жакшы барыңыз. 3) – Саламатсызбы Айгүл Ишеновна.– Саламатчылык, Белек. Кел кандайсың?– Жакшы, рахмат, эже. Сизге бир маселе менен келдим эле, сурасамболобу?– Албетте болот.– Эже, Кыргыз Республикасынын Ѳкмѳтүнѳ караштуу Интеллектуалдыкменчик жана инновациялар мамлекеттик кызматында бир топ жылданбери иштейсиз. Сиздердин кызмат жѳнүндѳ кыскача айтып берсеңиз. Менмамлекеттик кызматтар жѳнүндѳ баяндама даярдап жаткам. Маалыматошого керек болуп жатат.– Белек, туура айтасың, мен бул кызматта иштегениме беш жыл болду.Интеллектуалдык менчик – бул мамлекетке караштуу адамдардын жекеѳзүнѳ тиешелүү менчик мүлктѳрдү кѳзѳмѳлдѳѳ жана ѳнүктүрүү. Мен сагабиздин сайттын дарегин да берейин, кененирээк ал жерден да таанышсаңболот.– Рахмат эже.

** _____________________ ** _____________________

ОКУГУЛА:

ОКУГУЛА:

Жүргүнчүлѳрдү ташуу автобазасы

Жүргүнчүлѳрдү ташуу автобазасы шаардын четинде жайгашкан. Булишкана – шаар ичиндеги каттам боюнча адамдарды керектүү жерлергежеткирүү кызматын тейлейт. Ишкананын аткарган кызматына карата бирнече милдеттери бар. Аларга: жумушка кечикпей ѳз убагында келүү,автоунааны оңдоо иштерин билдирип туруу, унаанын ичин таза кармоо,жол эрежелерин туура сактоо. Айдоочулардын жаш ѳзгѳчѳлүгүнѳ карабай,эмгек келишим түзүлүп, айлык акыны убагында тѳлѳп берүү жана эмгекшарттары менен камсыздоо – ишкананын негизги милдети болуп саналат.


– Саламатсыңбы, Гүлжан?– Саламат, Сайкал.– Окууну бүткѳнүбүзгѳ 10 жылдай болуптур. Кандай жүрѳсүң?– Жакшы жүрѳм. Билинбей убакыт ѳтүп кеткенин карачы.– Ооба, а сен бул шаардасыңбы?– Жок, мен кѳлгѳ турмушка чыгып, ошол жакта иштейм. Ѳзүңчү?– Мен да турмушка чыккам. Эки балам бар. Жолдошум жеке ишканадаиштейт. Сен кесибиң боюнча эле иштеп жатасыңбы?– Ооба, райондук ооруканада жалпы терапия бѳлүмүн жетектейм.– Мен болсо, жеке медициналык борбордо иштейм.– Абдан жакшы. Жеке ишканада эмгек шарты, айлык акы жогору эмеспи.Силерде кандай?– Туура айтасың. Бирок жакында врачтар менен мугалимдердин айлыкмаянасы кѳтѳрүлбѳдүбү. Силердин айлык кандай болуп калды?– Кудайга шүгүр, мамлекеттик кызматкерлердин айлык акысыкѳтѳрүлгѳнү жакшы болуп калды.– Сайкал, убактың болсо, жолугушуп чай ичели.–Рахмат, Гүлжан, эмдиги жолу келгенде. Себеби, эртең жумуш, кечиндеэле кѳлгѳ кетем.– Болуптур, кабарлашабыз.– Жакшы тур.– Жакшы бар. Жолуң шыдыр болсун!


Жеке, ишмердик, иштѳѳ, айлык акы, эмгек шарты, бош орун, мамлекеттиккызматкер, жогору, тѳмѳн, тѳлѳм, камсыздоо, милдеттүү, сынак,аңгемелешүү, ийгиликтүү, иш сапары, укуктук, эмгекчил, иш күнү,жарандык, таржымал, толтуруу, ылайык. КѲРГҮЛѲ: (ВИДЕО материал) Тема: “Жеке ишкана тууралуу сүйлѳшүү” – Саламатсыңбы, Темир?– Саламатчылык, Алмаз.– Ден-соолугуң жакшыбы? Иштериң кандай?– Кудайга шүгүр. Ѳзүң кандай жүрѳсүң?– Жакшы. Жумуштан келе жатам. Сен кайдан келе жатасың?–Мен болсо, мамлекеттик салык кызматына таржымал жѳнѳткѳм. Аларбүгүнкүгѳ мени аңгемелешүүгѳ чакырышкан. Ошол жактан келе жатам.Ѳзүң кайда иштеп жатасың?– Мен жеке курулуш компаниясында каржы маселеси боюнча башкы адисболуп иштейм. Биздин компания шаарыбыздагы кѳп кабаттуу бийикүйлѳрдү курат. Ошондой эле башка жеке ишканалар менен келишимтүзүп, жеке объектилерди куруп берет. Анын үстүнѳ айлык акы иштегенишибиздин жыйынтыгына карата болот.– Жакшы турбайбы. Жеке ишкананын мамлекеттик ишканадан айырмасыушул да, туурабы?– Ооба, бирок биз мамлекетке милдеттүү тѳлѳнүүчү тѳлѳмдѳрдү тѳлѳптурабыз. Кызматкерлердин иштеген ишине жараша акы тѳлѳйбүз.– Бул жагынан айырмаланып турасыңар. Анткени мамлекеттик мекемедеиштеген адам мамлекет тарабынан чектелген айлыкты алат жанасоциалдык камсыздандыруу, пенсия ѳлчѳмү камсыздалат.– Туура айтасың, бирок бизде да социалдык камсыздандыруу каралган, алэми пенсияга атайын ѳздѳрү маалым кат даярдап, иштеген акысынантѳлѳп турса пенсияга чыкса болот.– Алмаз, аңгемелешүүнүн жыйынтыгын күт, эгер болбой калса, магателефон чал. Мүмкүнчүлүк болуп калса жумушка алабыз. Бизге сендейкадрлар керек.– Рахмат, Темир! Ойлонуп кѳрѳйүн. Телефон аркылуу байланышабыз.– Болуптур, ойлонуп кѳр.

27-сабак

undefined

Грамматика: КЫЙМЫЛ Кептик тема: МАДАНИЯТ – ИСКУССТВО, ТЕАТР, МУЗЕЙ

Грамматика: КЫЙМЫЛАТООЧТОР

Кептик тема: МАДАНИЯТ – ИСКУССТВО, ТЕАТР, МУЗЕЙ

ЭТИШ – -оо (-уу, -өө, -үү) окуу, үйрөнүү, уктоо -ыш (-иш,-уш, -үш) барыш, келиш, үйрөнүш -мак (-мек, -мок, -мөк) сатмак, иштемек, урушмак -май (-мей, -мой, -мөй) үйрөнмөй, сатмай, жашамай

КѲНҮГҮҮ o Ишти бүтүр_____.o Конок тос______.o Баяндама даяр_______.o Даамдуу тамактан________.o Сахнада бийле_________. КѲНҮГҮҮМисалы: Тилди _________ керек. Тилди үйрѳнүү керек. o Улууларды ___________ керек.o Жаштарга ___________ керек.o Белекти ____________керек.o Тапшырманы _________ керек.o Отурумга __________ керек.

(берүү, сыйлоо, аткаруу, катышуу, үйрѳтүү)

Атооч окуу дайындоо ѳткѳрүүИ л и к окуунун дайындоонун ѳткѳрүүнүнБарыш окууга дайындоого ѳткѳрүүгѳТабыш окууну дайындоону ѳткѳрүүнүЖатыш окууда дайындоодо ѳткѳрүүдѳЧыгыш окуудан дайындоодон ѳткѳрүүдѳн Жекелик сан Кѳптүк санI Менин изилдѳѳм Биздин изилдѳѳбүзII Сенин изилдѳѳң. Силердин изилдѳѳңүр. Сиздин изилдѳѳңүз. Сиздердин изилдѳѳңүздѳр.III Анын изилдѳѳсү. Алардын изилдѳѳсү.

КѲНҮГҮҮ

o Менин окуу___ жакшы.o Бир аздан кийин алар чыгуу__ бет алышты.o Кат жазуу__ унутуп коюптурмун.o Мен жѳѳ жүрүү__ жакшы кѳрѳм.o Бѳлүмдүн текшерүү___ сиздер катышасыздар.КѲНҮГҮҮ Атооч бекитүү сыноо аткарууИлик Барыш Табыш Жатыш Чыгыш

СУРАГЫЛАМисалы: Жумушту ѳз мѳѳнѳтүндѳ бүтүрүү үчүн эмне керек?Жумушту ѳз мѳѳнѳтүндѳ бүтүрүүгѳ кошумча каражат керек. – _____________________________________________________– Уставга ылайык ишти так каткарууга келишим керек.– _____________________________________________________– Ведомстволук архивдин милдети мекеменин иш кагаздарын сактоо.– _____________________________________________________– Жеке турак үйлѳрдү курууга жер бѳлүштүрүү долбоору иштелипчыкты.– ______________________________________________________– Түркияга барыш үчүн виза ачуунун кереги жок.– _____________________________________________________– Ийгиликке жетиш үчүн эмгек керек.

ЖООП БЕРГИЛЕМисалы: – Сүрѳт тартуу үчүн эмне керек? – Сүрѳт тартуу үчүн карандаш, кагаз, ѳчүргүч керек. – Учакка билет алыш үчүн эмне кылса болот?– _____________________________________________________– Филармонияга барыш үчүн кайсы автоунаага түшсѳм болот?– ____________________________________________________– Башкарманын буйругун аткаруу үчүн эмне кылуу керек?– ____________________________________________________– Таржымалды баштоо үчүн эмнеден баштоо керек?– ____________________________________________________– Кѳркѳм сүрѳт музейинде кимдин чыгармаларын кѳрүүгѳ болот?– ______________________________________________________

* Булар эмнелер?* _____________________

* Булар эмнелер?* _____________________

СҮЙЛѲШѲЛҮ:1) – Кандай Алмаз?– Салам Улан.– Кайда бара жатасың– Билет алайын деп опера-балет театрына бара жатам. Россиянынбелгилүү бийчилери келиптир. П.Чайковскийдин “Ак куу кѳлү” балетиболот экен.– Чын элеби? Мага да балет жагат. Мен азыр тыныгууга чыккам. Жумуштанкийин барып, билет алганга аракет кылам 2) – Кечиресиз, мага аянтта тарых музейи бар дешти эле. Кайсы жактаэкенин билбей жатам, кѳрсѳтүп коёсузбу?– “Ала-Тоо” кинотеатрынан ары бассаңыз, чоң ак имарат турат. Имарттыналдында “Манастын” эстелиги турат жана фонтандар бар.– Чоң рахмат!– Эч нерсе эмес. 3) – Бермет Исаковна, сизге кайрылууга болобу?– Албетте болот. Сизди угуп жатам.– Эс алуу күнүңүздү кандай ѳткѳрѳсүз?– Билесизби, мен адабиятка, искусствого кызыгам. Ошондуктан, китепокуйм жана ишемби күндѳрү театрга барганды жакшы кѳрѳм.– Азыр театрга кѳп адамдар барбай калды го.– Ооба, туура айтасыз, андан кѳрѳ кинофильмдерди кѳбүрѳѳк кѳрүшѳт.Бирок жеке мен үчүн театрдан спектакль кѳрүү же музыка угуу,

Бирок жеке мен үчүн театрдан спектакль кѳрүү же музыка угуу,кѳргѳзмѳлѳрдү кыдыруу эң жакшы эс алуу деп ойлойм.


– Алло, саламатсыздарбы? Мага Эркин Үсѳнович керек эле.– Мен Эркин Үсѳнович, угуп жатам.– Биз сизге маданият, маалымат жана туризм министрлигинен чалыпжатабыз. Бѳлүм башчынын орун басары Канат Тилекович. Ноябрь айынынбиринен баштап, Т.Абдумомунов атындагы Кыргыз мамлекеттик драматеатрында күзгү театралдык сезон башталат. Театрдын жарык берүүжабдыктары сапатсыз болуп жаткандыктан, театрданадминистрациясынан ѳтүнүч кат келген эле. Сиздердин мекеметехникалык жана жарык берүү боюнча камсыздоо мекемеси болгондуктан,бир жуманын ичинде оңдоо иштерин жүргүзѳ аласыздарбы?– Тилек Канатович, биздин мекемеге факс аркылуу жүргүзүлѳ тургаништердин тизмесин жѳнѳтүп жибериңиздер. Биз карап чыгып, жооптууадистерге дайындайбыз.– Жакшы болот. Иштин системасын түзүп, кабарлап коюңуздар. Оңдоо-түзүү жумуштарына кеткен чыгымга министрлик каражат бѳлүп берет.– Болуптур. Жакын арада кабарлайбыз.

ОКУГУЛА:

Шаарыбызда кѳптѳгѳн театрлар, музейлер, кинотеатрлар, филармониябар. Алардын бири – борборубуздун так ортосунда орун алган опера жанабалет театры. Ал кыргыздын белгилүү композитору А.Малдыбаевдинысымына коюлган. Театрлардын имараты абдан чоң жана кооз. Эң биринчикыргыз операсы “Айчүрѳк” 1939-жылы коюлган. Ошондон баштап,репертуарында кѳптѳгѳн белгилүү композиторлор В.Власовдун,А.Малдыбаевдин, В.Ференин ж.б. чыгармалары коюла баштаган. Дүйнѳлүкатактагы Чайковскийдин, Шекспирдин чыгармаларын кыргыздынталанттуу опера ырчылары, бийчилери аткарган. Кыргыз опера-балетискусствосунда Б.Бейшеналиеванын, У.Сарбагышевдин, Р.Чокоеванын,Ч.Базарбаевдин, Б.Миңжылкиевдин эмгектери жогору бааланат.


Баруу, кѳрүү, кызыктуу, коюлган, белгилүү, атактуу, элдик, дүйнѳлүк, ээболгон, аткарган, сыйланган, кооз, маданият, таланттуу, чыгарма, опера-балет, эмгектер, бааланат, кѳрк берет, бийчилер, ырчылар.


Тема: «Шаар менен таанышуу»– Саламатсыңбы? Кечиресиз, сиз бул жерденсизби?– Саламатчылык. Ооба, мен бул шаардын тургунумун.– Мен Кыргызстандын борбору – Бишкек шаарына биринчи келип жатам.Шаардын кооз, кызыктуу жерлерин кѳрѳйүн дегем. Мүмкүн болсо, кайсыжерлерге барсам болот, айтып коё аласызбы?– Албетте, айтып берем. Сиз азыр аянтта турасыз. Байкасаңыз эки чоң акимарат турат. Сырты тосулган бул имарат – Ак үй. Ал эми оң жактагытарых музейи. Бул музейге кирсеңиз кѳп кызыктуу нерселерди кѳрѳсүз.Музейдин сол жагында парк бар, ага жакын Т.Абдымомунов атындагыКыргыз мамлекеттик улуттук драма театры орун алган. Кичине оңгобассаңыз, Байтик кѳчѳсүндѳ опера жана балет театры бар. Анынкаршысында кѳркѳм-сүрѳт музейи бар. – Дагы кандай театрлар бар?– Орус драма театры, куурчак театры, Чүй облусттук театры, Б.Кыдыкееватындагы жаштар театры, Ч.Айтматов атындагы орус драма театры жанаЧүй кѳчѳсү менен батышты кѳздѳй бассаңыз Т.Сатылганов атындагыУлуттук филармония бар.– Сизге маалыматыңыз үчүн ыраазычылык билдирем.– Эч нерсе эмес.–

28-сабак

undefined

Кептик тема: БЕЛГИЛҮҮИНСАНДАР

Грамматика: ШИЛТЕМЕ АТ АТООЧТОРДУН ЖӨНДӨЛҮШҮ

Шилтеме ат атоочтор “кайсы?” деген суроого жооп берет.Атооч бул тиги ушул ошолИлик мунун тигинин ушунун ошонунБарыш буга тиге ушуга ошогоТабыш муну тигини ушуну ошонуЖатыш мында тигинде ушунда ошондоЧыгыш мындан тигинден ушундан ошондон

КѲНҮГҮҮo __________ И.Ахунбаев атындагы кѳчѳ.o ___________ Б.Бейшеналиева атындагы искусство институту.o Алыстан кѳрүнгѳн__________ – имарат борбордук мечит.

o Дайыма ________ теректерди эстеймин.o Балалыгым _________ керемет жайлоодо ѳткѳн.o

(бул, тиги, ошол, тээтигил, ушул) КѲНҮГҮҮМисалы: o Жыйналышта (бул, ушул, ошондо, тигинде, мындан) маселелеркаралышы керек. o Келе жаткандарды ичинен (ошол, тигиниси, бул, акыркы) биздинмекемеге жаңы келди.o (Ошол, ушул, тиги, бу) иш кагаздары каттоодон ѳткѳрүлгѳн эмес.o Келишимге (тигинин, мунун, ошонун) колу коюлушу керек.Маалымкат – бул (ошол, бу, тиги, ушул) фактыны же окуяны тастыктоочудокумент

ЖООП БЕРГИЛЕМисалы: – Бул кимдин эстелиги? – Атактуу бийчи, балерина Бүбүсара Бейшеналиева. – Бул кайсы кѳчѳ?– _______________________________________________– Белгилүү ишмердердин атындагы кѳчѳлѳрдү билесиңби?– ________________________________________________– Улуттук филармония кимдин атын алып жүрѳт? – ________________________________________________– 5000 сомдук банкнотто кимдин сүрѳтү түшүрлгѳн?– ________________________________________________– Бул спектакль кимдин чыгармасы боюнча коюлган?________________________________________________

СУРАГЫЛАМисалы: – Кайсы кѳчѳдѳ жашайсың? – Мен Иса Ахунбаев кѳчѳсүндѳ турам. Ал мыкты хирург болгон. – _____________________________________________________– А.Осмонов кыргыздын белгилүү акыны, котормочусу болгон.– _____________________________________________________– Жусуп Баласагындын “Куттуу билим” чыгармасы бар.– ______________________________________________________– Саякбай Каралаев “Манас” эпосунун үчилтигин толук айткан..– ______________________________________________________– Бул жерде Кыргызстандын белгилүү инсандарынын эстеликтери бар.– _____________________________________________________Б.Бейшеналиева “Чолпон” балетинде башкы ролду ойногон

ОКУГУЛА:

БҮБҮСАРА БЕЙШЕНАЛИЕВА

Бүбүсара Бейшеналиева 1926-жылы 17-майда Аламүдүн районундатуулган. Ал улуу бийчи болгон. Б.Бейшеналиева жараткан “Чолпон” балетидүйнѳнүн 60 ѳлкѳсүнѳ коюлган. “Асель” балетинде Аселдин ролун мыктыаткаргандыгы үчүн Токтогул атындагы сыйлыкка татыктуу болгон.Б. Бейшеналиева коомдук ишмер да болгон. Ал СССРдин Эл артисти дегеннаамга ээ болгон. Андан башка да кѳптѳгѳн орден, медалдар мененсыйланган. 1973-жылы 10-майда узакка созулган оорудан кийин дүйнѳдѳнкайткан.

ЧЫҢГЫЗ АЙТМАТОВЧыңгыз Тѳрѳкулович Айтматов 1928-жылы 12-декабрда Талас областынакараштуу Шекер айылында кызматчынын үй-бүлѳсүндѳ туулган.Ал кыргыздын атактуу жазуучусу жана коомдук ишмер. Согуш убагында ѳз айылында эсепчи болуп иштеген. Ал Жамбылшаарында техникумду, Фрунзедеги айыл чарба институтун бүтүргѳн.Москвадагы жогорку адабий курсту бүтүргѳндѳн кийин “ЛитературныйКыргызстан” журналынын редактору жана “Правда” газетасынын ѳзкабарчысы болуп иштеген. Ч.Т.Айтматовдун “Жамийла”, “Ак кеме”, “Бетме-бет”, “Кылымкарытар бир күн”, “Кыямат”, “Кассандранын Н тамгасы” ж.б.чыгармалары бар.


– Саламатсыңбы Андрей?– Саламатчылык Алмаз.– Андрей, билсеиңби жакында театралдык сезон башталат. Анда белгилүүспектаклдер коюлат.– Чын элеби, Алмаз. Мен да театрга абдан кызыгам. Мүмкүн чогуубарабыз?– Мейли, барса баралы.– Сага кайсы спектаклдер жагат?– Мага Ч.Айтматовдун чыгармалары боюнча коюлган спектаклдер жагат.

– Мага Ч.Айтматовдун чыгармалары боюнча коюлган спектаклдер жагат.Мисалы, “Чыңгызхандын ак булуту” спектакли. Сен бул спектаклге бардыңбелең?– Жок, барган эмесмин. Эгерде жакын арада коюлса, сѳзсүз барам.Анткени мага Ч.Айтматовдун чыгармалары абдан жагат.– Анда, кабарлап коёмун. * Булар эмнелер?

* _____________________

* Булар эмнелер?* _____________________

СҮЙЛѲШѲЛҮ:1) – Саламатсызбы?– Саламатчылык.– Сиз атактуу тѳкмѳ акындардан кимди билесиз?– Мен Эстебес Турсуналиев менен Ашыраалы Айталиевди билемин. Себебиалар менин замандаштарым болчу. Экѳѳнүн тең кѳзү ѳтүп кетти.– Туура айтасыз, алар мыкты акындар болушкан. Азыр алардыншакирттери бар. Алар Элмирбек Иманалиев, Амантай Кутманалиевдер.– Чынында эле, кыргыздардан белгилүү, мыкты тѳкмѳ акындар чыккан.Тѳкмѳлүк ѳнѳр кыргызга гана таандык ѳнѳр. 2) – Бул оорукана белгилүү хирург, кыргыздын мыкты инсаны МамбетМамакеевдин ысымын алып жүрѳт.– Мен ал жѳнүндѳ жакшы билем. Анткени анын ѳмүр баянын чагылдырган “____” аттуу автобиографиялык таризде жазылган чыгармасын окупчыккам. Абдан кызыктуу жазылган.– Ал менин жердешим. Ысык-Кѳлдѳн. Ѳз ишин билген, кѳптѳгѳнадамдардын ѳмүрүн сактап калган талантуу дарыгер.– М.Мамакеевдин башынан ѳткѳргѳн окуяларын окуп чыгып, мен аныабдан сыйлап калдым.– Мен да аны терең урматтап, сыйлайм.– Мына ушундай адамдар кѳп болсо экен деген тилегим бар.



Абдан, атактуу, белиглүү, татыктуу, таланттуу, ишмер, саясий, дарыгер,салым кошкон, урматоо, орду бар, сыйлоо, мамлекеттик, акын, жазуучу,бийчи, сыйланган, кызмат ѳтѳгѳн, эмгек сиңирген, терең урмат, улуттук,ѳнѳр, келечек, жооптуу, катышкан, чоң таасир, туңгуч, борбордук,арналган..

КѲРГҮЛѲ: (ВИДЕО материал о Кыргызстане)

Тема: «Эркиндик бульварында»– Салам Эркин.– Салам Максат.– Эмне кечиктиң?– Эрте эле келгем. Бул жерде эстеликтер кѳп экен. Мен кѳп ѳтчүмүн, бироккѳңүл бурчу эмесмин.– Ооба, бул жерде Кыргызстандын белгилүү инсандарынын эстеликтериорнотулган. Алсак, Н.Исанов, Ж.Бѳкѳнбаев, К.Баялинов, М.В.Фрунзе,Ш.Бейшеналиев, Т.Сатылганов, К.Тыныстановдор ж.б.– Ооба, мен да карап чыктым. Бир аз ылдый бассаң Курманжан датканынэстелиги бар экен.– Булар Кыргызстандын мамлектинин түптѳлүшүнѳ, адабиятынын,маданиятынын ѳнүгүшүнѳ чоң салым кошкон инсандар. Мисалы, мына булкыргыз орфографиясын, алфавитин түзүүчү, алгачкы кызыл кыргызпрофессору Касым Тыныстановдун эстелиги. Анын элеси Кыргызмамлекеттик улуттук банкнотторунун бири 10 сомго түшүрүлгѳн.– Булардын ар бири кыргыз элинин жүрѳгүндѳ сакталат.– Ооба, булар жѳнүндѳ ар бир жаран жана келечектин ээси болгон жашмуундар билиши керек.– Мен да ошондой ойлойм.– Болуптур, бүгүн мен үчүн абдан жакшы күн болду.– Кѳрүшкѳнчѳ!

29-сабак

undefined

Кептик тема: УЛУТТУКМАЙРАМДАР.КУТТУКТООЛОР.

Грамматика: ТААНДЫК МҮЧѲЛҮҮ ЗАТ АТООЧТОРДУНЖѲНДѲЛҮШҮ

Жекелик сан

Жекелик санАТООЧИЛИКБАРЫШТАБЫШЖАТЫШЧЫГЫШ

АтамАтамдынАтамаАтамдыАтамдаАтамдан

ЭлиңЭлиңдинЭлиңеЭлиңдиЭлиңдеЭлиңден

АтасыАтасынынАтасынаАтасынАтасындаАтасынан

Көптүк санАТООЧИЛИКБАРЫШТАБЫШЖАТЫШЧЫГЫШ

БашчыбызБашчыбыздынБашчыбызгаБашчыбыздыБашчыбыздаБашчыбыздан

КолуңузКолуңуздунКолуңузгаКолуңуздуКолуңуздаКолуңуздан

КитебиңиздерКитебиңиздердинКитебиңиздергеКитебиңиздердиКитебиңиздердеКитебиңиздерден

КѲНҮГҮҮМисалы: Айбектин атасы___ ошол күнкү окуянын тасмасы бар. Айбектин атасында ошол күнкү окуянын тасмасы бар.

Биздин бѳлүм____ билимдүү адистер иштешет. Ал калкты тейлѳѳ борбор____ эсепчи болуп иштейт. Мен Кыргызстан______ жаранымын. Анын иш бѳлмѳсү________ сүрѳттѳр илинип турат. Мекеменин кызматкерлери______ майрамы менен куттуктады.

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: Сыйлык_____ ээси – Дамир Асанович. Сыйлыктын ээси – Дамир Асанович.

Комиссия______ чечими кабыл алынды.Насыя_______ кайтарылышына кепилдик беребиз.Иш сапарыңыз_______ отчетун тапшырууңуз керек.Келишим____ бир кѳчүрмѳсү колуңузда болуш керек.Ал биздин ишкана_____ башкы адиси.

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: ________ жибер. Катты жибер. 1. ___________ талкуулагыла.2. ___________ тейлеңиз.3. ___________ уюштургула.4. ___________ толтуруңуз.5. ___________ тиркеңиз.

(маселени, иш-чараны, маалымкатты, иш кагаздарын, кардарларды,бланкты)

КѲНҮГҮҮ

Мисалы: ___________ кабарлап коюңуз. Башчыга кабарлап коюңуз. 1) _____________ кол коюп коюңуз.2) _____________ жаңы техникалар алынып келинди.3) _____________ мекеменин башка бѳлүмдѳрү да катышты.4) _____________ келишимдин үлгүлѳрү таратылды.5) _____________ биздин кызматкерлер чыгышкан жок.

Бешик боо бек болсун! Ден соолугуңуз чың болсун!

Жолуңар шыдыр болсун! Бактылуу болгула!

Майрамыңыз менен! Туулган күнүң кут болсун!

Ишиңиздерге ийгилик каалаймын! Ѳмүрүң узун болсун!

СҮЙЛѲШѲЛҮ

– Саламатсыздарбы, урматтуу кесиптештер! Сиздерди келе жаткан жаңыжылыңыздар менен куттуктаймын. Сиздерге чың ден-соолук, узун ѳмүр,ишиңиздерге ийгилик, үй-бүлѳңүздѳргѳ бакыт-таалай каалаймын!.

ишиңиздерге ийгилик, үй-бүлѳңүздѳргѳ бакыт-таалай каалаймын!. – Рахмат, сизге да ушундай каалоо тилектерди каалайбыз!

– Саламатсызбы, Айнура Билимовна. Майрамыүыз менен! – Саламатчылык Асан Бектурович. Сизди дагы куттуктаймын. Биргеболсун! – Мейли, кичине салыңыз. Чай кашык берип койуңузчу! – Мына, алыңыз. – Рахмат.

– Кандайсың Айгүл. Иштер, ден соолугуң, үй-бүлѳң жакшыбы?– Жакшы, Фатима. Менде баары жакшы. Ѳзүңчү?– Мен деле жакшы жүрѳм. Баары жайында..– Фатима, жакында “Нооруз” майрамы. Салт боюнча сүмѳлѳк жасалатэмеспи. Биз туугандар менен чогулуп сүмѳлѳк жасайбыз. Эгерде бошболсоң, үй-бүлѳң менен келгиле. Улуттук тамактарды жасап, оюн-зоок, ыр-бий болот. Кѳңүлдүү ѳткѳрѳбүз.– Жакшы. Айгүл биз майрам күнү үйдѳ эле болсок деп жатканбыз.Бирок чогуу майрамдасак кѳңүлдүү болот. Чакырганыңа чоң рахмат!– Эч нерсе эмес. Майрамда күтѳбүз.– Болуптур, кѳрүшкѳнчѳ.

– Кош келиңиздер, урматтуу коноктор!.– Конушуңуздар кут болсун!– Рахмат, үйгѳ кириңиздер.– Оо, абдан сонун үй салыптырсыздар.– Ооба, бадык ыңгайлуулукту, жайлуулукту түзгѳнгѳ аракеткылдым.– Азаматсың, үйүңдѳ дайыма жакшылыктар болсун!– Рахмат, каалоо-тилегиңизге, дасторконго отуруп, даам оозтийиңиздер!

– Саламатсызбы, Ольга Андреевна!– Саламат, Сырга Асековна.– Эртең Бектур Асановичтин туулган күнү. Кандай куттуктасак депойлойсуз?– Менимче, Кыргызстандын пейзажы тартылган сүрѳт белек кылсактуура болот го дейм. Сиз кандай дейсиз?– Туура айтасыз, абдан жакшы белек болот.

СУРАГЫЛА

СУРАГЫЛА

Сизге чың ден-соолук, узун ѳмүр, бакыт-таалай каалайбыз. ______________________________________ Кайрылсаңыз болот, угуп жатам. ____________________________________ Кечиримдүү, айта берсеңиз болот. ______________________________________ Улуттук зер буюмун белек кылалы. ______________________________________ Эртең куттуктап баралы.


Мисалы: Эгемендүүлүк күнү качан болду ? 31-августта болгон. 1. Сиз жаңы жылды кайда ѳткѳрѳсүз? _______________________________________________________2. Кечиресиз туулган күнүңүз качан? ___________________________________________________________3. Сизге кайрылууга болобу? ___________________________________________________________4. Сүмѳлѳк кайсы майрамда жасалат? ____________________________________________________________5. Кыргызстандын конституциясы качан кабыл алынган? ____________________________________________________________6. Биздин ѳлкѳнүн символикалык белгилери кайсылар?___________________________________________________________

ОКУГУЛА

Бүгүн 8-март. Бул күнү эркектердин баары аялдарды куттукташат. Биздагы мекеменин кызматкерлери аялзатын куттуктадык. Абдан кѳңүлдүүболду.. Мекемебиздин башчысы куттуктоо сѳзүн сүйлѳдү. Роза гүлүн жанахрусталь идиштерди белекке бердик. Фуршет болуп, түрдүү дүйүм-тамакаштарды жедик. Майрам биз ойлогондой жакшы ѳттү.

УККУЛА АУДИО материал

(Президенттин жаңы жылдык куттуктоосун) – интернеттен даяр(кыскартып) алыш керек


Ардактуу, урматтуу, чын жүрѳктѳн, ишиңизге, албан-албан ийгилик, зорбакыт, максат-тилек, чын ыкыластан, оюн-зоок, улуттук, коноктор,кесиптештер, достор, ага-инилер, ага-туугандар, мугалимдер,окутуучулар, жарандар, мекендештер, белек, алкыш, сый-урмат,саламаттык, куттуктоо, майрам, той, ыраазычылык, кошкелиңиздер,бактылуу болгула, бешик бооңор бек болсун, тѳргѳ ѳтүңүздѳр,конуш жайлуу болсун, туулган күн кут болсун, жүзүң жарык болсун, жаныңаман болсун, дасторконуңуздар данга толсун, кампаңыздар данга толсун,ѳрүшүңүздѳр малга толсун.

КѲРГҮЛѲ (ВИДЕО материал)

Тема: «Нооруз майрамында»Майрамдан үзүндү

1.Слова:

30-сабак

undefined

Кептик тема: «МАНАС» -КЫРГЫЗ ЭЛИНИН РУХАНИЙМУРАСЫ

Грамматика: КАПЫСКЫ ѲТКѲН ЧАК

Этиш үндүүлѳрдѳн кийин -птыр, -птур, -птүрүнсүздѳрдѳн кийин -ыптыр, -уптур, -үптүр + жак мүчѳлѳр III жак кѳптүк сан -ыш, -иш, -уш, -үш -ыптыр, -иптир, -уптур, -үптүр. жекелик сан кѳптүк санI Мен окуптурмун. I Биз окуптурбуз.II Сен окуптурсуң. II Силер окуптурсуңар.

II Сен окуптурсуң. II Силер окуптурсуңар. Сиз окуптурсуз. Сиздер окупсуздар.III Алар окуптур. III Алар окушуптур.

КѲНҮГҮҮМисалы: Ал эмгек ѳргүүсүнѳ чык_____. Ал эмгек ѳргүүсүнѳ чыгыптыр.

к = г

Слова:1. Сен эмгек ѳргүүсүнѳ чык______2. Алар эмгек ѳргүүсүнѳ чык______3. Мен эмгек ѳргүүсүнѳ чык______4. Биз эмгек ѳргүүсүнѳ чык_____5. Ал эмгек ѳргүүсүнѳ чык______6. Силер эмгек ѳргүүсүнѳ чык______ыптырсың, ышыптыр, ыптырмын, ыптырбыз, ыптыр, ыптырсыңар, , , , ,

КѲНҮГҮҮМисалы: Ал айылда жаша_____. Ал айылда жашаптыр.

Слова:1. Сиз докладды жаз______2. Сен кечигип кел______3. Алар конокко кел______4. Силер катты жаз______5. Ал актыны түз_____6. Сиздер жыйынга катыш_____ыптырсыз, иптирсиң, ишиптир, ыптырсыңар, үптүр, ыптырсыздар,

КѲНҮГҮҮМисалы: “Манас” эпосу ______ турат. “Манас” эпосу үчилтиктен турат.

катар тарыхый тагдырыСаякбай беш жүз

миңоозеки

катар тарыхый тагдырыСаякбай беш жүз

миң

1. “Манас” эпосу – кылымдар бою ______ айтылып келе жатканчыгарма.

2. Кѳлѳмү боюнча эпос дүйнѳдѳгү белгилүү эпостор менен ____турат.

миңоозеки

катар Саякбайбеш жүзмиң

оозекитарыхый тагдырын

катар тарыхый тагдырынСаякбай беш жүз

миңоозеки

оозеки Саякбайтарыхый тагдыры катар

3. Эпос кыргыз элинин __________ сүрѳттѳйт.

4. Анын кѳлѳмү ___________ сап ырдан турат.

5. ________ – алп манасчы.

КѲНҮГҮҮМ.: “Манас” эпосунда кыргыз элинин тарыхый тагдыры жаз____. “Манас” эпосунда кыргыз элинин тарыхый тагдыры жазылыптыр.

Слова:1. Эпос муундан-муунга оозеки айт___________2. Манас баатыр кыргыз элин тышкы душмандардан корго_______3. Кыргыз эли кѳз карандысыздык үчүн күрѳш__________4. Эпосто элдин каада-салты, үрп-адаты, маданияты камты________5. Илгери кыргыздар эпосту аябай кунт коюп ук___________ылыптыр, птур, үптүр, лыптыр, ушуптур,

СУРАГЫЛАМисалы: – Эпос канча саптан турат? – Эпос жарым миллион сап ырдан турат.

– __________________________________________?– “Манас” кыргыз элинин улуу эпосу.– __________________________________________?– Эпосто кыргыз элинин тарыхый тагдыры, кѳз крандысыздык үчүнкүрѳшү сүрѳттѳлгѳн.– _________________________________________?– Муундан-муунга, кылымдан-кылымга оозеки сакталып келген.– _________________________________________?– “Манас” эпосун зор маанисин дүйнѳ окумуштуулары да жогорубаалашкан.– _________________________________________?

– Белгилүү манасчылар С.Каралаев, С.Орозбаков, У.Мамбеталиев ж.б.


СҮЙЛѲШѲЛҮ:– Бектур Асанович! Мен сизден бир нерсе сурайын дедим эле.– Албетте сураңыз Ольга Владимировна.– Мени “Манас” эпосу жана манасчылар кызыктырат. Алар жѳнүндѳмаалымат бере аласызбы?– Жан дилим менен! Ольга Владимировна, “Манас” эпсосу кѳлѳмү жанакѳркѳмдүгү жагынан дүйнѳдѳгү эпостордун эң башында турат. Аныбилсеңиз керек?– Ооба, ал жѳнүндѳ билем. Мага кѳбүнчѳ манасчылардын – Манас айтыпкалышы табышмак.– Туура айтасыз, алар жѳн кишилер эмес. Алар абдан касиеттүүадамдардан болушат. Манасты айтаардан мурда түш кѳрүшүп, түштѳн аяналышат. Андан соң ал улуу эпостун дүйнѳсүн элге айтып беришкен.– Абдан кызык экен, бул түш маселесин бир эле кыргыздар эмес, башкаулуттар да карманышат туурабы?– Ооба, түштѳ аян алуу – ѳзгѳчѳ маселе.– Сизге маалыматыңыз үчүн чоң ыраазычылык билдирем!– Эч нерсе эмес. Кызыктырган сууроолоруңуз болсо кайрылып турсаңызболот.

Уккула, кайталагыла

– Алоо, саламатсыздарбы? Бул улуттук китепканабы?

– Ооба, улуттук китепкана.

– Мен ким менен сүйлѳшүп жатамын?

– Китепкананын директорунун орун басары Буларкиев Мурат Бейшенович.

– Мурат Бейшенович, биз сиздерге Эмгек, миграция жана жаштарминистрлигинен чалып жатабыз. Кийинки жума күнү сиздердин жыйындарзалыңыздарга “Манас” эпосун сактоо, ѳнүктүрүү боюнча иш-чара ѳткѳрѳлүдедик эле. Албетте, сиздер уруксат берсеңиздер.

– Жакшы болот, бирок саат канчага? Бизде ошол күнү кечки саат 18.00дѳакындардын “Поэзия кечеси” болмок.

– Биздин иш-чара эртең мененки саат 10.00дѳ болот. Кѳптѳгѳнокумуштуулар, коноктор жана манасчылар болушат.

– Аа, анда жетишебиз. Сизден сураныч, кызматтык кат жазып бизгежѳнѳтсѳңүздѳр болот эле.

– Албетте, кызматтык кат даяр, бүгүн алып барабыз.

– Күтѳбүз.

– Чоң рахмат!

ОКУГУЛА

Саякбай КаралаевСаякбай Каралаев Тоң районундагы Ак-Ѳлѳң айылында туулган. Белгилүүманасчылар сыяктуу эле Саякбайдын манасчылык ѳнѳрү эрте ойгонгон.Манас айтууга чоң энеси Дакиш чоң таасир эткен.С.Каралаевдин варианты кѳлѳмүнүн чоңдугу, мазмунун тереңдиги,кѳркѳмдүк деңгээлинин бийиктиги менен айырмаланат. Анын вариантыбашынан аягына чейин ыр менен айтылат. Кѳлѳмү “Манас” – 84513 сап,“Семетей” – 316157 сап, “Сейтек” – 84697 сап.Саякбайдан эпос бир нече жолу жазылып алынган. Алардын ичиненилимий жактан баалуусу жана толугу – 1936-47-жылдар аралыгындажазылган.

КѲРГҮЛѲ

КИТЕПКАНАДА

– Саламатсызбы?– Саламатчылык!– Мен сиздердин китепканадан “Манас” эпосунун кара сѳз түрүндѳгүвариантын алып окуюн дедим эле.– Абдан жакшы. Сиз кайсы тилде керек эле? Бизде кыргызча, орусча жанасүрѳттѳрү менен англисче китеби бар.– Кыргыз тилинде болсо. Себеби ыр түрүндѳгүсүн жакшы түшүнбѳй жатам.Анан да кѳлѳм жагынан жарым миллион сапты түзгѳн, ыр түрүндѳ ооздон-оозго, муундан-муунга сактап келген кыргыз элине, манасчыларга таңкалам.– Ооба. Туура айтасыз. Дүйнѳдѳ “Манас” эпосу кѳлѳмү боюнча биринчиорунда турат. Кыргыз элинин нечен кылымдар башынан ѳткѳргѳнтурмушун, тарыхын, каада-салтын, диний түшүнүктѳрүн, адеп-ахлагын, ой-жүгүртүүлѳрүн камтыган бул чыгарманы оозеки айтылып келиши кимдиболбосун таң калтырбай койбойт.

Documents

undefined - Библиотека 2.0...Кыргыз алфавити орус алфавитинин негизинде түзүлүп, ага орус тилинде жок ѳ, ү,