Upload
bayar-jargal
View
840
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
Номтой нөхөрлөсөн хүн
дэлхийтэй нөхөрлөсөнтэй
адил
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Монгол улс төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгийн тогтолцооноос зах зээлийн харилцаанд шилжих түүхэн цаг үед монголын хөрөнгийн зах зээл, үнэт цаасны арилжаа ¿¿ññýí.
монголын хөрөнгийн бирж байгуулагдаад 21 дэх жилдээ үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
Социализм задран унаж 1990 оноос төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгаас зах зээлийн эдийн засагт шилжих шилжилт эхэлсэн.
Энэ үеийн тулгамдсан асуудлын нэг нь төрийн өмчийг хувьчлах асуудал байв.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
социалист гэгдэж байсан дийлэнх орнууд
нийтийг хамарсан их хувьчлал явуулсан нь 3
үндсэн хэлбэрээр хэрэгжсэнийг эрдэмтэд
тодорхойлсон байна.Үүнд:
1. Хурдавчилсан буюу бөөн бөөнөөр нь
худалдах . энэ аргыг хуучин ардчилсан
германы өмч хувьчлалд ашигласан
2. дундын зуучлах сан байгуулах замаар
хувьчлах . Үүнийг Польш , Казакстан зэрэг
орнуудад хэрэгжүүлсэн
3. Эрхийн бичгээр хувьчлах . Энэ аргыг Чех ,
Словак, Орос , Молдав, Киргизстан , Монгол
зэрэг оронд хэрэгжүүлсэн байна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Монгол улс нь эрхийн бичгээр үнэ төлбөргүй
хувьчлах аргыг сонгосон
Энэ нь нэг талаас өмч хувьчлалыг хурдан
шуурхай хэрэгжүүлэх
нөгөө талаас хувьчлагдсан үйлдвэрийн газрын
хувьцааг худалдан авах чадалтай хүн ам цөөн
áàéñàíòàé õîëáîîòîé.
Òэр үед ажиллаж байсан улсын үйлдвэр аж
ахуйн газруудыг хувьцаат компани болгон зохион
байгуулснаар иргэд хөрөнгө оруулалтын эрхийн
бичгээрээ хувьцаа худалдан авч хувьцаат
компаниудын хувь нийлүүлэгчид болсон.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Энэ үйл ажиллагааг зуучлан зохион байгуулах
зорилгоор Хөрөнгийн биржийг байгуулах
шаардлага зүй ѐсоор урган гарсан байна
Монголын хөрөнгийн биржийг 1991 оны 1-р сарын
18-нд байгуулсан бөгөөд. Монгол орны өмч
хувьчлалыг Монголын хөрөнгийн биржгүйгээр
төсөөлөх аргагүй юм.
Учир нь хувьчлагдах хөрөнгийн 42% нь хөрөнгийн
биржээр хувьчлагдсан .Үүний үрээр л Монгол
оронд үнэт цаасны зах зээлийн эхлэл тавигдсан
гэж үздэг .
www.zaluu.comwww.zaluu.com
.
Алга ташуулах гэж
бүү улайр гол нь
хүлээн
зөвшөөрөгдөх.
МОНТЕСКИ
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Монголын хөрөнгийн бирж нь өмч хувьчлах
зорилтоо дараахь үе шаттайгаар хэрэгжүүлж ирсэн
анхдагч зах зээл: Засгийн газраас ард иргэддээ
өмч хөрөнгө худалдан авахад шаардлагатай
10000 төгрөгийн үнэ бүхий эрхийн бичгийг
тарааснаас
3000 төгрөгийн ягаан тасалбар нь эд хөрөнгө
худалдаж авахад ,
7000 төгрөгийн цэнхэр тасалбар нь хувьцаа
худалдаж авахад зарцуулах бөгөөд үүнийг
баталгаажуулах үйл ажиллагаа явагдсан юм.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Монголын үнэт цаасны Анхдагч зах зээлийн
онцлог :
Олон хувьцаат компани үүссэн
Зөвхөн нэг хэлбэрээр дүрмийн санг бүрдүүлэн
гаргасан хувьцаа ижил төрлийн,нэрлэсэн үнэ
ижил, нэгэн төрлийн энгийн хувьцааг гаргасан
Компанийн хувьцааг тараан байршуулах ,
эзэмшигчдийн нэр дээр бүртгэх процесс
явагдсан
Хувьцаа эзэмшигчид олноор бий болсон
Үнэт цаасны нийлүүлэлт хангалттай , сонголт
хийх боломж нөхцөл үүссэн
Хувьцааны эрэлт нийлүүлэлтийн үнэ тогтоогүй
Хувьцааны эрэлт ,нийлүүлэлтийн хэмжээнд
тодорхой хязгаар тогтоох боломжгүй
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Үнэт цаасны хоѐр дахь зах зээлийн үйл
ажиллагаа 1995онд эхэлсэн.
Энэ үеийг бэлэн мөнгөний арилжаа эхэлсэн үе
ч гэж нэрлэдэг .Өөрөөр хэлбэл анхдагч зах
зээлд хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичгээ
хувьцаа болгож хувиргасан бол хоѐр дахь зах
зээл дээр уг хувьцаагаа мөнгө болгох , өөр
хоорондоо худалдаж борлуулах үйл ажиллагаа
эхэлсэн.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Монголын үнэт цаасны зах зээлийн хоѐрдогч
зах зээлийн онцлог:
Гадаадын хөрөнгө оруулагчдын тоо цөөн
Дотоодын хөрөнгө оруулалт компаний
хяналтын багц цуглуулах зорилгыг агуулсан
Үнэт цаасны үнэ ханшны огцом
өөрчлөлтгүй
Үнэт цаасны эрэлт нийлүүлэлтийн хооронд
хамаарал ажиглагдахгүй
Үүсмэл үнэт цаас арилждаггүй зөвхөн
хувьцааны зах зээл
Хөрөнгө оруулалтын сан , үнэт цаасны
мэргэжлийн байгууллага үнэт цаасны
компани нь хувийн хэвшлийнх
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Анхдагч 1991он Хоѐрдогч 1995он
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Асар их тэвчээрийн
цаанаас
Амжилт дєнгєж
цухуйж байдаг
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Монголын ҮЦЗЗ дэхь арилжааны банкны
үйл ажиллагааны онцлог:
Манай улсын хувьд үнэт цаасны тухай
хууль болон бусад хууль тогтоомж нь
Англè-Саксоны загварын орнуудтай
адилхан боловч арилжааны банк энэ зах
зээлд оролцож үйл ажиллагаа явуулж
түүний дотор засгийн газрын бондын зах
зээлд ноѐрхож байгааг харахад Герман ,
Европын загвартай их төстэй байгаа юм.
Банкны салбар 2000 оны байдлаар нийт
хугацаатай болон хугацаагүй хадгаламж
74,3тэрбум байсан бол 2005онд 662тэрбум
төгрөгт хүрч 9 дахин өсчээ.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Өнөөдрийн байдлаар манай арилжааны
банкууд хувьцаа гаргах замаар дүрмийн сангаа
бүрдүүлэх нь хамгийн тохиромжтой аргын нэг
юм.
монгол улсын хувьд хөрөнгийн зах зээлд
оролцохдоо:
худалдан авахдаа: 1. Брокер , Дилерийн
компани дээр очиж данс нээлгэнэ
2. нээлгэж буй данс тодорхой хэмжээний
мөнгөн хөрөнгөтэй байна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
3. худалдан авагч буюу үйлчлүүлэгч нь ямар төрлийн үнэт цаас хэрэгтэйгээ сонгоно
4. хэдий хэмжээгээр захиалах захиалгаа өгнө
5. брокер , дилерийн компаниас захиалгаа авна.
Худалдахдаа:1. Худалдах захиалга өгөх
2. захиалгынхаа тоо хэмжээ үнийн талаар зөвшилцөнө.
3. үнэт цаасаа худалдан ашиг олно
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Үнэт цаасны зах зээл онол:
Үнэт цаас гэдэг нь өмчийн эрхийг илэрхийлсэн
баримт бичиг юм. Өөрөөр хэлбэл энэ нь
өмчлөх эрхийг баталгаажуулсан баримт бөгөөд
энэ утгаараа үнэт цаасгүй бол хөрөнгийг
бусдад шилжүүлэх , худалдах гэх мэт үйл
ажиллагааг хийх боломжгүй.
Үнэт цаасны зорилго нь :
Инфляциас хамгаалах хэрэгсэл байх
Үнийн хэлбэлзлээс ашиг олох явдал байдаг.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
www.zaluu.comwww.zaluu.com
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Ойрын хугацаанд 30 тэрбум төгрөгийн бонд
арилжаалхаар төлөвлөөд байна
Засгийн газрын “4000 орон сууц” хөтөлбөрийн хүрээнд
Сангийн яам Монгол банкинд 30 тэрбум төгрөгийн бонд
арилжаалан
2306 төрийн албан хаагчèéí зээлийн материалыг судалж,
1509 төрийн албан хаагчийн 51.4 тэрбум төгрөгийн зээлийг
шийдвэрлээд байна.
Одоогийн байдлаар хөтөлбөрийн явц 65,4 хувьтай хэрэгжиж
байгаа ажээ.
Ойрын хугацаанд Сангийн яамнаас 30 тэрбум төгрөгийн
бондыг Хөрөнгийн биржээр дамжуулан арилжаалхаар
төлөвлөөд байгаа юм байна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Код Сим Компаний нэр Vнэ Єєрчлєлт
458 TTL Таван толгой 1258000 %
444 BDL Могойн гол 66463 0%
396 BAN Багануур 40400 0%
003 ULN Улаанбаатар ЗБ 41950 0%
Хамгийн vнэтэй хувьцаанууд
Код СимКомпаний
нэрVнэ Єєрчлєлт
532 HGN Хєх ган 175 0% 179
530 RMC Ремикон 142 % 147
528 HRMГермес
центер56 % 56
521 JTBЖенко тур
бюро100 % 100
Идэвхтэй арилжаа хийхддэг
хямд хувьцаанууд
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Код Байршил Компаний нэр НА хэмжээ Нийт хувьцааны тоо
090 УБ 20 74287700
024 УБ Байгууламж 200 50922
279 ДО Чандмань тал 40 149435
114 ОР Хялганат 82.47 10113
528 УБ Гермес 0.91 78543001
005 УБ Тулга 50 131620
068 ДА Монгол алт 100 265852
034 УБ Газар сїлжээ 181.32 65362
458 ЄГ Таван толгой> 55000 526652
234 УБ Ган хийц 5 242464
022 УБ Талхчихэр 70 1023703
523 ДО Дорнод авто зам 40 74922
353 ДО Ганхэрлэн 100 99899
003 УБ Улаанбаатар ЗБ 250.73 335297
044 УБ Тахь ко 56 1189983
017 УБ Атар-Єргєє 200 174136
2010 оны ноогдол ашгийн хэмжээwww.zaluu.comwww.zaluu.com
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Бүртгэлтэй компаниуд
Топ 20
д/д Симбол Компаний нэр Үйл ажиллагааны чиглэл Нийт гаргасан
хувьцаа
1 BNG "Баянгол зочид буудал" ХК Зочид буудал 423,065
2 TCK Талх чихэр ХК Гурил гурилан бүтээгдэхүүн 1,023,703
3 APU АПУ ХК Архи, пиво, ундаа үйлдвэрлэл, борлуулалт 74,287,700
4 MCH "Монголын цахилгаан холбоо" ХК Холбооны үйлчилгээ 25
5 SHG "Шарын гол" ХК Чулуун нүүрс, алт олборлолт, Гадаад, дотоод худалдаа 10,231,389
6 ULN Улаанбаатар зочид буудал ХК Зочид буудал 335,297
7 UYN Монгол савхи ХК Савхин эдлэл 2,475,343
8 TLG Тулга ХК Худалдаа 131,620
9 UBH Улаанбаатар хивс ХК Хивс 404,829
10 HRD Хүрд XK Сантехник угсралт 135,266
11 MNH Монгол нэхмэл ХК Нэхмэл 474,164
12 ATR Атар-Өргөө ХК 0
13 HIE Хэрэглээ импекс ХК Худалдаа, зуучлал 53,000
14 DRU Дөрвөн-Уул ХК Хүүхдийн хувцас 303,812
15 MNS Монноос ХК Ноос ялгах, угаах 350,877
16 BGL Байгууламж ХК Барилга угсралт 50,922
17 MIB Монинжбар ХК Барилга угсралт 15,869,233
18 MMH Машин механизм ХК Тээвэр 58,008
19 HMK Ханын материал ХК Тоосго , хавтан 652,974
20 CND АСБИ ХК Автозам засварлах 63,456
www.zaluu.comwww.zaluu.com