SEMINARSKI RADTema: Računarski virusi

Student: Amina Torlak

REZIME:Tema ovog seminarskog rada je „Računarski virusi“. U ovom seminarskom radu ću objasniti šta su to računarski virusi, njihovo nastajanje, funkcija, cilj, podjela, način prenosa, zaraze i uspješna zaštita od njih.

KLJUČNE RIJEČI:Računarski virusi, crvi, trojanci, antivirusi...

UVOD:Virusi se javljaju jos od početka druge polovice prošlog stoljeća. Pravi procvat i masovnu pojavu virusi doživljavaju širenjem računara po uredima i kućanstvu, razvojem Interneta i time je stvorena velika baza korisnika – kako potencijalnih žrtava tako i onih zlonamjernih. Računarski virusi su sposobni da se razmnožavaju, uništavaju i skrivaju. Virus uobičajno opisuje raznolikost destruktivnih programa koji su sačinjeni od programskog koda koji mogu da se prenose putem dokumenata, diskova, disketa, e-mail-a. Mogu da se prime na različite načine i da prouzrokuju veliku štetu na računarima. Program koji je zaražen postaje virus i zaraza raste. Tvorci virusa su osobe koje se bore protiv velikih mreža i korporacija stvarajući iz dana u dan sve veći broj, manje ili više destruktivnih virusa. Najdestruktivniji virusi su nastali greškom prilikom programiranja jednostavnih virus programa koji su se pretvorili u razorne viruse.

Šta je računarski virus ?Virus je dio računarskog koda koji se privija na program ili datoteku tako da slobodno putuje preko host programa ili datoteke od računara do računara i prenosi zarazu. Virusi se ne šire sami, nego ja za to uvijek potrebno pokretanje zaraženog programa. Na računaru može postojati datoteka koja je nositelj virusa, ali računar neće biti zaražen sve dok korisnik ne učini neku akciju s tom datotekom i na taj način aktivira virus. Virusi su programi koji se šire tako da nakon što se aktiviraju oni zaraze i druge datoteke unoseći kopiju samog sebe u drugi program. Virusi mogu ošteti softver, hardver i datoteke. Oni mogu ukrasti ili obrisati podatke, usporiti računar i ometati ga u radu, mogu sami otvarati web stranice. Napravljeni su tako da se samostalno i što je više moguće šire s jednog računara na drugi . Ponekad mogu toliko zaraziti računar da je gotovo neupotrebljiv za normalni rad.

Slika 1. Računarski virus [1] Slika 2. Virus Elk Cloner [2]

Historijski razvoj računarskih virusa:1982. godine napravljen je računarski virus Elk Cloner. Ovaj virus se smatra jednim od prvih virusa koji je zarazio više osobnih računara. Virus Elk Cloner je napravio 15-godišnji Rich Skrenta. Elk Cloner je inficirao operativni sistem Apple II računara i povremeno ispisivao poruku: „ It will get on all your disks. It will infiltrate your chips. Yes it's Cloner!..“ Ovaj virus je bio u stanju da se sam iskopira na floppy diskove omogućavajući lako širenje. 1986.godine u Pakistanu kreiran je računarski virus „Brain-mozak“. To je virus koji napada boot sektor. U većini slučajeva virusi nisu bili štetni u tolikoj mjeri, ali pojavom većeg broja virusa pojavili su se i oni koji su mogli mijenjati ili uništavati podatke. Takvi virusi bili su: „VirDem“, „Christmas Tree“, „Jerusalem“, „Cascade“, „Stoned“, „Adis“. Početkom devedesetih godina pojavio se i virus „Crni osvetnik“ a zatim „DiskKiller“ tako da je 1993. godine registrovano približno 3000 različitih virusa. U 2002. godini često se spominje virus crv (worm) „Anna Kournikova“ koji dolazi e-mailom pretvarajući se da je slika ruske teniserke. Još neki opasni virusi su: „Brazilian Carnival“, „Happy New Year“, „Love“, „WBS/VB SWG-YQ“ koji dolazi u slici pjevačice Shakire.

Vrste računarskih virusa: Boot sektor virusi – napadaju Master Boot sektor Parazitski virusi – zaraze izvršne datoteke dodavanjem svog sadržaja u strukturu

programa Svestrani virusi – napadaju boot sektore i izvršne programe Virusi pratioci – stvori .com datoteku korišteći ime već postojećeg .exe programa i

ugradi u nju svoj kod Link virusi – u trenu inficiraju napadnuti računarski sistem i može izazvati veliku štetu

na disku Makro virusi – imaju mogućnost da sami sebe kopiraju, brišu i mijenjaju dokumente

Boot sektor virusi:

Boot sektor virusi se obično ponašaju kao indirektni prenositelji zaraze pri zarazi floppy diskete, a kao direktni zaraznik kada napadaju hard diskove. Oni mogu zaraziti sistem jedino ako se podiže sa zaraženom disketom. Da se prenese virus disketa ne treba biti sistemska disketa. Neki virusi premiještaju boot sektor na fiksirano mjesto pokušavajući izabrati mjesto gdje se neće lako otkriti. Boot program je vrlo kratak i on ne može sadržavati i virus i orginalni boot program pa se zato virus mora pobrinuti da se pokrene prvi. Kada virus zarazi novi disk mora sačuvati orginalni boot program negdje drugo na disku i onda staviti svoju instalacijsku proceduru u boot sektoru. Neki od boot sektor virusa su: „Stoned“, „Yale“, „Den Zuck“.

Slika 3. Boot sektor virus [3]

Parazitski virusi:Parazitski virusi su sposobni zaraziti izvršne datoteke na računarskom sistemu dodavanjem svog sadržaja u samu strukturu programa, mijenjajući tok inficiranog programa tako da se virusni kod izvrši prvi. Poznati računarski virusi sposobni su zaraziti .com, .exe, .sys, .ovl i druge datoteke.

Svestrani virusi:Svestrani virusi sposobni su zaraziti boot sektore i izvršne programe, povećavajući tako mogućnosti širenja.

Virusi pratioci:Virusni pratioci su najjednostavniji oblik virusa. Oni koriste prioritet kojim se izvršavaju programi s istim imenom pod DOS-om. Datoteke .com se uvijek izvršavaju prije .exe datoteka. Virus pratilac obično stvori .com datoteku koristeći ime već postojećeg .exe programa i ugradi u nju svoj kod.

Link virusi:Link virusi su najinfektivnija vrsta virusa koje jednom pokrenemo u trenu inficiraju napadnuti računarski sistem. Ovi virusi ne mijenjaju napadnute programe već mijenjaju pokazivače u

strukturi direktorije tako da ih preusmjere na cluster na disku gdje je prethodno skriven virusni kod. Zbog načina razmnožavanja može izazvati pravi haos na disku.

Makro virusi:Makro virusi mogu sami sebe kopirati, brisati i mijenjati dokumente. Uglavnom se koriste za krađu podataka od korisnika zaraženog računara. Osoba koja šalje virus tada može vidjeti sve podatke i datoteke na zaraženom računaru.

Slika 4. Macro virus [4]

Računarski crvi:Računarski crvi su programi koji umnožavaju sami sebe. Kada se instaliraju u sistem sami se pokreću. Moguće je da crv pošalje kopije svog koda preko e-maila korisnika svima na popisu korisnikovog adresara i da isto učini i njima i tako stvori efekat zagušenja mrežnog prometa koji će usporit poslovne mreže i Internet. Kada se pokrenu, crvi se brzo šire stvarajući prepreke u mreži zbog kojih će sve sporo funkcionisati. Crvi se mogu ugraditi u sistem i dopustiti nekom drugom da preuzme kontrolu nad računarom.

Slika 5. Računarski crv [5]

Trojanski konj:Trojanski konj je program koji sam po sebi nije destruktivan ali vrlo često sadrži kod koji se aktivira nakon što korisnik pokrene naizgled neki bezazleni program. Trojanski konji se mogu naći u besplatnim softverima koje skidamo s Interneta. Uglavnom se nalaze u programima koji su na izgled korisni koje skidamo s Interneta i instaliramo na svoj računar. Kada ih pokrenemo oni će pored svoje funkcije izvršavati zloćudne prosese kao što je slanje password-a Internet naloga na određene adrese. Ovaj program nema u sebi ugrađen kod koji mu omogućuje samostalno razmnožavanje ali se ipak može razmnožavati ukoliko neko posudi nekome kopiju na kojoj se nalazi ovaj program. Danas se trojanski konj najviše širi putem peer to peer mreža pretvarajući se da su trenutno popularni programi ili crackovi za najnovije uslužne programe. Trojanci se dobro skrivaju od nekih anti-virusnih programa ali ga često AntiSpyware pronađe. Primjeri Trojanskog konja su: DTR trojan, Harms trojan, Trojan VX downloader, Win Desktop Adware, Mendware, Hanuman, CrashCool i Buttman.

Slika 6. Trojanski konj [6]

Najgori virusi do sada: Word.Concept (1995) je prvi makro virus, predak današnjih e-mail virusa koji je

inficirao Word dokumente. Brzo se širio i 1996.godine bio je najrašireniji virus na svijetu.

Michelangelo (1992) je virus koji je napao veliki broj računara. Melissa (1999) je jedan od virusa koji se sam slao svakome iz adresara računara. Bubble boy (1999) je virus koji se dobiva putem e-maila. Prije njega se nije mogao

dobiti virus čitajući e-mail, ali Bubble boy je to promijenio. Love bug (2000) je virus poznatiji kao „I love you“ virus koji je iskorištavao ljudsku

znatiželju da bi se širio. U jednom danu je zarazio 45 miliona računara. Code red (2001) je virus koji je koristećo staru rupu u sigurnosnom sistemu računara i

imao je cilj pretvoriti računare u „zombije“ koji odbijaju naredbe.

Način i prenos zaraze računara virusima:Virusom se korisnik najčešće zarazi preko Interneta ili putem CD-ova, izmjenjivim hard diskovima i drugim prenosivim medijima. Otvaranjem nesigurnih web stranica i downloadom programa s tih stranica. Većina najopasnijih virusa se širi putem e-mail poruka. Instaliranjem nekog zaraženog softvera ili priključenjem zaraženog USB memory sticka. Posjetom nekoj web stranici na kojoj je postavljen virus (takvi sajtovi su uglavnom postavljeni na besplatnim serverima i prepoznajemo ih po dugim web adresama) .

Simptomi zaraze računara virusima: Računar radi sporije nego inače. Računar prestaje da se odaziva ili se često zaključava. Računar pada pa se ponovo pokreće svakih nekoliko minuta. Računar se sam od sebe ponovo pokreće i ne funkcioniše na uobičajan način. Aplikacije ne rade ispravno. Diskovi ili disk jedinice su nepristupačni. Nije moguće ispravno štampati stavke. Javljaju se neuobičajne poruke o greškama. Pojavljuju se izobličeni meniji i dijalozi. Na prozorima koje otvorimo postoji dvostruka oznaka tipa datoteke. Npr. Oznaka .jpg,

. vbs, .gif ili .exe. Antivirusni program je onemogućen bez razloga, nije moguće ponovo pokrenuti

antivirusni program. Nije moguće instalirati antivirusni program na računaru ili program ne može da se

pokrene. Na Deskoptu se pojavljuju nove ikone koje korisnik nije postavio ili koje nisu

povezane ni sa jednim nedavni instaliranim programom. Iz zvučnika se neočekivano čuju neobični zvuci ili muzika. Program nestaje sa računara iako ga korisnik nije uklonio.

Slika 7. Računar zaražen virusima [7]

Posljedice virusne zaraze računara: Bezopasni oblici djelovanja: ispisivanje poruke, sviranje muzike. Štetni oblici djelovanja: usporavanje sistema, zamrzavanje sistema i sl. Opasni oblici djelovanja: formatiranje diska, mijenjanje podataka, brisanje podataka.

Slika 8. Zaražen računar [8]

Zaštita računara od virusa: Na računaru uključiti Firewall (zaštitni zid). Redovno ažuriranje operativnog sistema računara. Koristiti ažurniji Antivirusni softver na računaru. Koristiti ažurniji AntiSpyware softver na računaru.

Slika 9. Zaštita računara od virusa [9]

Antivirusi:Antivirusi su programi koji su napravljeni da štite računar. Imaju zadatak da spriječe infekciju fajlova i da očiste zaražene fajlove ukoliko se već desilo da je neki virus napao računar.

Poznati antivirusi:

Avira Antivirus AVG Antivirus ESET Nod32 Antivirus Norton Antivirus Kaspersky Antivirus Avast Antivirus McAfee Antivirus Vipre Antivirus

Slika 10. AVG Antivirus [10] Slika 11. Avast Antivirus [11]

Zaključak:Svakodnevno se susrećemo s računarima i koristimo ih u razne svrhe. Računari i tehnika iz dana u dan sve više i više napreduje, a samim tim napreduju i virusi. Potrebno je znati bar neke osnovne stvari o zaštiti od virusa koje nije teško primjeniti na računaru. Virusi mogu nanjeti ozbiljne štete i bolje je na vrijeme spriječiti. Ako niste zaštićeni od virusnih programa dovodite u opasnost sebe i osobe sa kojima komunicirate preko raznih društvenih mreža, e-maila. Ne dozvolite da vaši lični podatci i podatci osoba s kojim komunicirate budu izloženi opasnosti – zaštitite se od virusa. Sa adekvatnom zaštitom možete bezbjedno koristiti internet.

Literatura:1) Salkić, H. (2008) Osnove Informacione Tehnologije / Windowsi / MS Word / MS

Excel, ISBN 978-9958-9606-5-9, Štamparija Fojnica, Travnik

2) http://forum.gameplay.hr/threads/51069-Uvod-u-viruse-crve-i-trojanske-konje

3) http://muzika.gooforums.com/t583-o-virusima

4) http://hr.wikipedia.org/wiki/Ra%C4%8Dunalni_virus#Povijest

5) http://racvirusi.blogger.ba/

6) http://www.apafun.com/index.php?topic=9230.0

7) http://spywareguide.blog.hr/2006/06/1621191817/trojanski-virusi.2.html

8) http://support.microsoft.com/kb/129972/sr-cs

9) http://www.buzzle.com/articles/different-types-of-computer-viruses.html

10) http://agn-www.informatik.uni-hamburg.de/vtc/pcvir_dt.htm

11) http://anti-virusi.blogspot.com/

12) http://anti-virus-software-review.toptenreviews.com/

13) [1] http://cloud.graphicleftovers.com/19421/407673/computer-virus-breaks-security-to-crash-laptop-pieces.jpg

[2] http://www.cartoonbrew.com/wp-content/uploads/elkcloner.jpg

[3] http://www.lupiga.com/enciklopedija/slike/20031122213116fllopy_disk_disketa.jpg

[4]http://www.worsttech.com/wp-content/uploads/2010/05/macrocomputervirus_thumb.jpg

[5]http://4.bp.blogspot.com/_PcliL62n-oE/TQs3P0fkg4I/AAAAAAAAABM/URMip7W18l4/s1600/computer_worm-clevercyber-dot-com.jpg

[6] http://vijesti.gorila.hr/var/mojportal/storage/images/moj_portal/zabava_i_lifestyle/tehnologija/racunala/trojanski_konj_virus/1014170-1-cro-HR/trojanski_konj_virus_tabfull.jpg

[7] http://vladaj.com/wp-content/gallery/prepoznavanje_virusa/virusi1.jpg

[8] http://www.informacija.rs/imgs/_spyware.jpg

[9] http://www.syncro-epos.co.uk/wp-content/uploads/2011/12/computer-virus.jpg

[10]http://3.bp.blogspot.com/-TJxFLX8TAxs/TaUuTppFLmI/AAAAAAAAADc/Bmf4qbQBzKI/s1600/Free-Antivirus-Software.jpg

[11]http://1.bp.blogspot.com/-syGb3lB0TQI/T1aaWzdMvNI/AAAAAAAAABM/NbpiCDaSiYs/s1600/avast!-5-pro-antivirus-2595_1.jpg