Upotreba vatre kod prvih ljudi

Ljudi, kao vrsta, migrirajući iz Afrike, svoje pradomovine, usavršili su upotrebu

vatre prije 790000 godina. Dokazi iz severnog Izraela, kod Bnot Jakov mosta, ukazuju

da su pojedine vrste , kao što je Homo erectus, imale iznenađujuće sofisticirano

ponašenje. Uspostavljena je veza između dokaza pronađenih u Africi i kasnije

prodađenih na Evroaziskom kontinentu.

Istraživači sa Jevrejskog univerziteta iz Jerusalima ii sa Bar Ilan univerziteta u

Ramat Gan iskopali su mjesto koje je bilo preplavljeno dokazima. U debelom sloju

zemlje, na dužini tridesetčetiri metara, pronašli su nevjerovatno veliki broj predmeta koji

pripadaju Asulianskoj (Acheulean) tehnologiji izrade kamenog alata. Neki od tih alata bili

su djelimično nagoreli. Pronalayači tvrde da nagorelost pojedinih pronađenih alata nije

posledica nekontrolisanog požara.

Istraživački tim je napravio mapu i u nju ucrtao raspored nagorelih i nenagorelih

predmeta. Pažljiv posmatranjem položaja pronađenih predmeta, ustanovili su da se

izgoreli predmeti grupišu oko pojedinih tačaka na mapi. Ovo grupisanje je navelo

istraživače na zaključak da su se izgoreli predmeti, koji datiraju iz perioda od prije

790000 i 690000 godina, grupisali oko mjesta koja su bila predviđena za logorsku vatru

ili ognjišta napravljena od strane Homo erectus ili Homo ergastera (preci Homo

sapiensa).

Istraživači vjeruju da je upotreba vatre unijela dramatične izmjene u načinu

ishrane, omogućila je odbranu grupe od divljih zivotinja kao i socijalnu komunikaciju.

Profesor Džon Govlet (Johan Gowlett) sa Liverpulskog univerziteta smatra da je

ovo otkriće veoma značajno. On je rekao: “Do sada su postojale samo dve grupe

dokaza o ranoj upotrebi varte od strane prvih ljudi. Jedna grupa dokaza stara million

godija iz Afrike i druga grupa iz Evrope i Azije stara pola miliona godina. Ljudi su bili

skloni da kažu da je prva grupa dokaza nastala kao posledica nekontrolisanog požara a

da je druga grupa posledica kontrolisane vatre. Ovo otkriće se hronološki može smjestiti

između predhodne dvije grupe dokaza što ukazuje na postojanje hronološke

povezanosti ranije otkrivene grupe dokaza”.

Ostaci biljaka, pronađenih na mjestu iskopavanja ukazuju na to da su ljudi

spaljivali šest različitih vrsta drveta od kojih su neke bile jestive vrste (masline, divlje

grožđe).

Uvek postoji mogućnost da je požar koji je nastao prirodnim putem izazvao ova

ostećenja alata. Međutim naučnici iznose brojne dokaze koji tu teoriju odbacuju. Na

osnovu dokaza utvrđeno je da se na istom mjestu, jedno pored drugog, nalaze spaljeni i

nespaljeni predmeti i ostatci biljaka. Dokazi su raspoređeni u slojevima, što ukazuje na

to da je vatra tu gorila nekoliko puta uzastopno, u kracim vremenskim razmacima.

Ovako učestali požari nisu bili moguci prirodnim putem. Bbc.net 29.04.2004

Wiki

Upotreba i kontrola vatre od strane prvih ljudi predstavlja prekretnicu u razvoju

ljudske civilizacije. Vatra je omogucila termičku obradu hrane, kako biljnog tako i

zivotinjskog porijeka, bila je izvor toplote i zaštita. Tako obrađene namjernice

obezbeđivale su hranu bogatu proteinima i uglenim hidratima. Hrana bogapa proteinima

uticala je na razvoj mozga i njegove funkcionalnosti. Vatra omogucava ljudima da budu

aktivni i u hladnim večernjim satima pružajuci toplotu i svjetlost. Boravak u hladnijim

klimatskim oblastima postaje moguć upotrebom vatre. Omogućena je zaštita od divljih

zveri.

Nedvosmisleni dokazi o široko rasprostranjenoj upotrebi vatre datiraju iz perioda

od prije 125000 godina i ranije. Dokazi o konrtolisanoj upotrebi vatre od strane Homo

erektusa stari su 400000 i naučno su utemeljeni.

Istočno Afrički gradovi, kao što je Česovanje (Chesowanje) pored jezera Baringo,

Kobi Fora (Koobi Fora) i Olorgesili (Olorgesailie) u Keniji, otkrivaju dokaze da je vatra

upotrebljavana od strane praistoriskih ljudi. Kod Česovanja arheolozi su pronašli

fragmente predmeta napravljenog od crvene gline stare 1.4 miliona godina. Pravljenje

predmeta od crvene gline zahtjeva temperature od 400 °C. Kod Kobi Fore pronađeni su

dokazi o kontroli vatre od strane Homo erektusa stari 1.5 miliona godina. Neki predmeti

iz ove grupe su nastali uz upotrebu temperature od 200 do 400 °C. Kod grada Olorgesali

pronađeni su ostaci ognjišta oko kojih su pronađeni mikroskopski ostaci uglja.

Brojni dokazi pronađeni su i na Euroazisko kontinentu. U Izraelu kod Bnot Jakov

mosta pronađeni su predmeti stari između 690000 i 790000 godina. U Kesem pećini

kod Tel-Aviva dokazi su stari od 200000 do 382000 godina. U kineskim provincijama

Šanhi i Juan, pronađeni su ostaci spaljenih kostiju sisara u neposrednoj blizini skeleta

koji je pripadao Homo erektusu.

Promijena ponašanja

Značajnu promenu u načinu ponašanja kod praistoriskih ljudi donosi upotreba

vatre. Ljudi su mogli da budu aktivni i tokom hladnih večernjih sati, jer im je vatra

donosila toplotu i svijetlost. Mnoge zvijeri i insekti izbjegavalio su vatru i dim. Zbog vatre

su se osjećali bezbjednije tokom noći.

Vatra donosi značajnu pormjenu načina ishrane. Hrana se termički obrađuje.

Tako obrađena hrana postaje ukusnija i svarljivija, donoseći veći stepen apsorpcije

unete hrane. Kroz novi način ishrane ljudi su unosili više ugljenih hidrata, proteina i

kalorija.

Zbog nesvarljivih biljnih komponenata, kao što je sirova celuloza, zatim skrob,

mnogi dijelovi biljaka kao što su izdanci, zrelo lišće, koren i krtola bili su nedostupni kao

hrana. Ishrana se sastojala od dijelova biljaka, koji su sadržavali proste šećere i ugljene

hidrate, kao što su semjenke, cvijetovi nekih biljaka kao i sviježe voće. Pojedine vrste

biljaka postajale su netoksične posle termičke obrade. Zubi Homo erektusa ukazuju da

je konzumirao tvrdo meso i hrskavo korenje.

Kuvanje i pečenje mesa učinilo je meso jestivijim i lako svarljivim. Iz ovakvog

mesa moglo se apsorbovati više hranjivi sastojaka. Količina energije koja je potrebna za

svarivanje kuvanog mesa bila je manja od potrebne energije za svarivanje sirovog

mesa. Termičkom obradom uništavale su se bakterije i toksini koji su se nalazili u

sirovom mesu.