UYKUNUN FİZYOLOJİSİ VE NÖROBİYOLOJİSİergengunleri.com/21/pluginAppObj_15_02/muratdemet.pdf · • Sirkadiyen ritim uyku-uyanıklık bozuklukları … gecikmiş ya da erken

UYKUNUN FİZYOLOJİSİ VE NÖROBİYOLOJİSİ

Dr. M. Murat DEMET

Psikiyatri Profesörü Farmakoloji Bilim Uzmanı

Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi

Psikiyatri Anabilim Salı Manisa

21. Ergen Günleri 1-3 Aralık 2016

Gazi Mustafa Kemal İlköğretim Okulu

Muallim Murat , Mehmet Murat Gürsoy 1931-1945 yılları arasında kurucu ‘Başöğretmen’

SUNUM AKIŞI

• Sınıflandırma/Tanı ölçütleri

• Epidemiyoloji

• Uyku fizyolojisi

• Uyku nörobiyolojisi

• Bebek ve çocuk uykusu

• Ergenlikte uyku yapısında gerçekleşen değişiklikler ve sonuçları


Temel bilgiler

• Uyku: Temel ve gerekli biyolojik süreç

• İnsomni (uykusuzluk), hem belirti olarak hem de tanı düzeyinde sık görülen

uyku bozukluğu tipi

• Stres etmenlerine tepki şeklinde

• Ruhsal ve tıbbi nedenlere eşlik etme şeklinde


Sınıflandırma Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi

Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırması - 2014

• Uykusuzluk bozuklukları

• Uyku ile ilişkili solunum bozuklukları … çocuklarda obstrüktif uyku apnesi

• Santral hipersomnolans bozuklukları … yetersiz uyku sendromu

• Sirkadiyen ritim uyku-uyanıklık bozuklukları … gecikmiş ya da erken uyku fazı bozukluğu

• Parasomniler … uyurgezerlik, uyku terörü, kabus bozukluğu, uykuda enürezis, uykuda konuşma

• Uyku ile ilişkili hareket bozuklukları … huzursuz bacaklar snd., diş gıcırdatma, uyku sıçramaları

• Diğer uyku bozuklukları


Sınıflandırma Amerikan Psikiyatri Birliği

DSM- 5 Sınıflandırması - 2015

• Uykusuzluk bozuklukları

• Hipersomnolans bozukluğu

• Narkolepsi

• Solunum ile ilişkili uyku bozuklukları

• Uyku ile ilişkili hipoventilasyon

• Sirkadiyen ritim uyku-uyanıklık bozuklukları

• Parasomniler

• Madde/ilacın yol açtığı uyku bozukluğu

• Diğer uyku bozuklukları


Epidemiyoloji

• Bir halk sağlığı sorunu

• Herhangi bir zaman diliminde toplumun %30’u uykusuzluk yakınmasına sahip

• Tanı düzeyinde %6-10 sıklığında

• Haftanın en az birkaç günü, kısa süreli uykusuzluk yaygınlığı %30-50

• Topluma maliyeti 1995 yılı için yaklaşık 14 milyar dolar

Ford ve Kamerow 1989, Morin ve ark 2006, Ohayon 2002, Aslan ve ark 2006, Benbir ve ark 2015, Walsh ve Engelhardt 1999


Epidemiyoloji

• Uykusuzluk bozukluğuna eşlik eden durumlar

• Tıbbi veya nörolojik hastalıklarda %4-11

• Ruhsal bozukluğu olanlarda %30-40

• Uyku ile ilişkili solunum bozukluklarında %5-9

• Uykuda hareket bozukluklarında (Huzursuz bacaklar snd vs) %15

• Alkol/madde kullanım bozukluğunda %3-7

• Kötü uyku hijyeni/çevresel etmenler %10

Yetkin 2016


Uykusuzluk: Genel sağlık sorunu

• Uyku sorunu yaşayanlarda iyi uyuyanlara göre

• En az bir kronik sağlık sorununa sahip olma sıklığı 2,8 kat daha fazla

• Son yıl içinde en az bir kez doktora başvurma sıklığı 2,8 kat daha fazla

• Herhangi bir ilaç kullanma sıklığı 2,8 kat daha fazla

• Uyku ya da diğer ruhsal bozuklukların için psikotrop ilaç kullanma sıklığı 1,8 kat daha fazla

• Uyumak için alkol kullanma sıklığı 4,6 kat daha fazla

Daley ve ark. 2009




• İşe gidememe/iş sorunu yaşama sıklığı 1,7 kat daha fazla

• Çalışma veriminde azalma sıklığı 4,8 kat daha fazla

• Motorlu araç kazası dışında kaza yaşama sıklığı 2,4 kat daha fazla

Daley ve ark. 2009




• İşe gidememe/iş sorunu yaşama sıklığı 1,7 kat daha fazla

• Çalışma veriminde azalma sıklığı 4,8 kat daha fazla

• Motorlu araç kazası dışında kaza yaşama sıklığı 2,4 kat daha fazla

Daley ve ark. 2009


Uyku ne işe yarıyor?

• Aktif, karmaşık, organize, farklı nöron gruplarının bir arada çalışarak gerçekleştirdikleri

yaşamsal ve dinamik bir süreç


Uyku ne işe yarıyor?

• Bedenin yenilenmesi

• Metabolizmanın düzenlenmesi

• Enerjinin korunması

• Nöronal plastisite ve network entegrasyonunun gerçekleşmesi

• Entellektüel performansın korunması

• Nöronal maturasyon

• Öğrenme ve bellek süreçlerinin güçlendirilmesi ve korunması


Alger ve ark 2015, Dement 2005, Krueger ve ark 2015)

Uyku Evreleri

• NREM uykusu (%75-80)

• REM uykusu (%20-25)

• İlk NREM-REM siklusu 90-100 dk

• İkinci ve sonraki NREM-REM siklusları 90-120 dk


Uyku Evreleri: NREM N1 evresi

• N1 uykusu

• Uykuya geçiş evresi

• İlk siklusta genellikle 1-7 dk. sürer

• Toplam uyku süresinin %2-5 kadarı

• Ani bir gürültü ile kolaylıkla geriye döner

• EEG dalgaları uyanıklıktaki alfa dalgasından düşük voltajlı, karışık frekanslı dalgalara geçiş


• N2 uykusu

• İlk siklusta genellikle 10-25 dk sürer, sonraki sikluslarda daha uzun süreli olur

• Toplam uyku süresinin %45-55 kadarı

• Uyanıklığa dönmesi için evre 1’e göre daha güçlü uyaran gerekir

• EEG dalgaları nispeten düşük voltajlı, karışık frekanslı dalgalar

• Uyku iğcikleri ve K-kompleksleri temel özellik

• Uyku iğcikleri bellek konsolidasyonu için önemli



• N3 – Yavaş dalga uykusu

• Gecenin ilk 1/3’ünde görülür

• Her birinin özelliği farklıdır

• Sadece 20-40 dk. sürer

• Tüm uykunun %13-23’i kadarı

• EEG’de yüksek voltajlı, yavaş dalga frekansı



NREM traseleri


• REM evresi

• Desenkronize beyin dalga aktivitesi

• Rüyaların görüldüğü dönem

• Kas atonisi (Rüyaların ve kabusların eyleme geçmesini önler)

• Teta aktivitesi ve yavaş alfa aktivitesi

• İlk siklusta 1-5 dk. gecenin ilerleyen saatlerinde REM yoğunluğunda artış

Uyku Evreleri: REM


Evrelere göre PSG kayıtları


Yetkin 2016

• ,

Uyanıklık: 8-13 Hz alfa aktivitesi N1 evresi: 2-7 Hz alfa aktivitesi

N2 evresi: K kompleksleri ve uyku iğcikleri N3 evresi: Yüksek amplitüdlü delta dalgası

Hikmet Yılmaz arşivinden 2016

Evrelere göre PSG kayıtları


Yetkin 2016

REM uykusu

Hikmet Yılmaz arşivinden 2016

Uyku ve uyanıklığın düzenlenmesi Process S ve Process C

• Uykuyu başlatan Process S

• Uyku için homeostatik dürtü

• Uyku gereksinimi gün boyu artar, gece yatmadan önce en üst düzeye ulaşır

• Gece boyunca giderek azalır



• Uyanıklığı sürdüren Process C

• Uyanıklığa hazırlar ve sirkadiyen ritm ile düzenlenir

• Gün boyu Process S’ye karşı çalışır ve uyanıklığı ve uyarılmışlığı sürdürür

• Gücü gece saatlerinde düşmeye başlar

• Gecenin ilerleyen saatlerinde homeostatik dürtü azalır, yerine sirkadyen uyanma dürtüsü devreye girmeye başlar

• Process C olmasaydı, toplam uyku miktarı aynı kalırdı ancak uyku ve uyanıklık rastgele sürüp giderdi (Yani Process C

sirkadyen ritmle senkronize çalışır)





Melatoninin en yüksek düzeyi

Gün ışığı ve beden ısısında

en düşük düzey




Moore 2007

Uykunun nörobiyolojisi

• Uyku ve uyanıklığı düzenleyen

nöral sistemler

• Asendan retiküler aktive edici sistem

• Tüberomamiller nükleus

• Ventral tegmental alan

• Oreksin (hipokretin) nöronları

• Ventrolateral preoptik alan


• Uyku ve uyanıklık ile ilişkili

nörotransmitterler

• Asetilkolin ● Glutamat

• Histamin ● GABA

• Oreksin ● Galanin

• Noradrenalin ● Melatonin

• Serotonin ● Adenozin

• Dopamin

• Melatonin konsantre edici hormon (MKH)

Asendan retiküler aktive edici sistem

• ARAS’a dahil olan yapılar

• Orta beyinde retiküler formasyon

• Orta beyinde mesensefalik nükleus

• Talamik intralaminer nükleus

• Dorsal hipotalamus

• Tegmentum

Rothballer 1956, Kinomura ve ark 1996


http://www.buzzle.com/articles/reticular-activating-system.html

Beyin sapı nükleuslarından ve lokus seruleustan noradrenerjik

Rafe nükleuslarından serotonerjik

Ventral tegmental alandan dopaminerjik

Tuberomamiller nükleustan histaminerjik

Nestler ve ark 2009

Beyin sapından çıkan ARAS’a ait nöron uzantıları

Bilic ve Özbay 2016

Önbeyin

Dorsal yol

Ventral yol

Orta talamus üzerinden

glutamaterjik ve kolinerjik

Lateral hipotalamus (oreksinerjik) ve

tuberomamiller nükleus (histaminerjik) üzerinden

Kolinerjik nöronlar REM’de aktif, NREM’de inaktif

Lokus seruleustan noradrenerjik,

Rafe nükleusundan serotonerjik

UYKU SÜRECİNE KATKI

ARAS’ta bulunan ve uyanıklığı sağlayan nöronların inhibisyonu ile NREM’in

başladığı kabul edilir

Tuberomamiller nükleus

• Posterior hipotalamusun tabanında küçük hücreler topluluğu

• Histaminin beyindeki tek kaynağı

• Histamin salınımı uyanıklıkta en üst düzeyde, NREM’de azalıyor, REM’de en düşük düzeyde

• Histamin agonistleri NREM ve REM uykusunu azaltarak uyanıklığı sağlıyor

• Antihistaminikler NREM ve REM uykusunu arttırıyor


UYANIKLIĞA KATKI Doğrudan histaminerjik etki ile kortikal uyarılmanın sağlanması ya da

dolaylı olarak dorsal pons ve bazal önbeyin üzerinden kortikal asetilkolin düzeylerini artırarak uyanıklığa katkıda bulunur

Thakkar ve McCarley 2008

Ventral tegmental alan

• Dopamin: Motor işlevler, ödül, güdülenme, öğrenme yanında uyanıklık sağlayıcı etki?

• Aslında doğrudan kanıt bulunmamakta

• Haloperidol ve klorpromazinin uyku getirici etkileri

• Sunstansiya nigra ve ventral tegmental alanda ödül ve güdülenmeye ilişkin dopaminerjik ateşlenmenin kanıtları

var ancak uyku ve uyanıklığa ilişkin kanıt yok

• Amfetamin, metilfenidat ve modafinil ise DA transporter işlevini bozarak dopaminerjik salınımı arttırırlar,

gündüz uykululuk durumunu azaltabilirler


UYANIKLIĞA KATKI VTA ile ilgili kanıt yetersiz,

ponsun ventral periakuaduktal gri alanı dopaminerjik uyanıklık etkisi için olası aday

Espana ve Scammell 2011

Oreksin (hipokretin) nöronları

• Lateral ve posterior hipotalamus yerleşimli eksitatör nöropeptid

• Özellikle lokus seruleus (noradrenalin) ve tuberomamiller nükleus (histamin) olmak

üzere uyanıklık ile ilişkili tüm bölgelere yoğun innervasyon

• Uyanıklıkta, özellikle aktif araştırma sırasında çok yoğun, NREM ve REM sırasında sessiz

• Narkolepsili hastalarda %85-95 oreksin nöron kaybı


UYANIKLIĞA KATKI REM uykusunu bitiren monoaminerjik nöronları uyararak REM dönemini sonlandırır

Pontin tegmentumda bulunan kolinerjik nöronları uyararak REM uykusunun başlamasına katkıda bulunur, NREM sırasında ventrolateral preoptik alan nöronları tarafından inhibe edilir

Medyal ve ventrolateral preoptik alan (NREM uykusu)

• Anterior hipotalamusta NREM’de ve kısmen REM’de aktif

nöronlar

• MNPO uykuyu başlatmada yardımcı,

• VLPO uykuyu sürdürmede gerekli

• Bu alanda inhibitör GABA ve Galanin nöronları bulunmakta

• Uyarıcı özelliği olan tüm alanlara yoğun innervasyon


UYKUYA KATKI VLPO ve MNPO, NREM ve REM uykusu sırasında uyanıklığın inhibisyonunu koordine eder

REM uykusunun düzenlenmesi

21. Ergen Günleri 1-3 Aralık 2016 Espana ve Scammell 2011

Kla

sik

görü

ş

Kolinerjik ve monoaminerjik nöronların karşılıklı etkileşimi

Talamustaki REM aktif kolinerjik nöronların ventromedyal medulladaki motor nöronları inhibe eden nöronları uyararak total atoniyi sağlaması

REM uykusu sırasında lokus seruleus, dorsal rafe ve tuberomamiller alanlardaki monoaminerjik nöronların sessiz kalması

REM uykusunun düzenlenmesi

21. Ergen Günleri 1-3 Aralık 2016 Espana ve Scammell 2011

Yen

i gö

rüş

Sublaterodorsal çekirdekteki REM-on nöronlar ve ventrolateral periakuaduktal alan ve lateral pontin tegmetumdaki

REM-off nöronların karşılıklı çalışması

REM sırasında REM-on nöronlar GABA/glisin nöronlarını uyarır

REM-off dönemde ventrolateral periakuaduktal alan ve lateral pontin tegmetumdaki nöronlar sublaterodorsal çekirdeği inhibe eder

Suprakiazmatik nükleus: Sirkadiyen pacemaker

• Gün ışığının retinaya düşmesi ile suprakiazmatik nükleus aracılığı ile pineal bezden

melatonin salınımı

• Uyku ve uyanıklığın günlük ritmlerinin düzenlenmesi

• Beyin dokusunda birincil biyolojik saat, diğer sirkadyen ritm alanları SCN sinyalleri ile

çalışmakta

• En güçlü SCN sinyali subparaventriküler alan üzerinden dorsomedyal nükleusa:

Uyku uyanıklık, beslenme, lokomotor aktivite ve kortikosteroid salınımı


Saper 2013

Suprakiazmatik nükleus: Sirkadiyen pacemaker


Konturek ve ark 2007

Uykunun nörobiyolojisi

• Uyku ve uyanıklığı düzenleyen

nöral sistemler

• Asendan retiküler aktive edici sistem

• Tüberomamiller nükleus

• Ventral tegmental alan

• Oreksin (hipokretin) nöronları

• Ventrolateral preoptik alan


• Uyku ve uyanıklık ile ilişkili

nörotransmitterler

• Asetilkolin ● Glutamat

• Histamin ● GABA

• Oreksin ● Galanin

• Noradrenalin ● Melatonin

• Serotonin ● Adenozin

• Dopamin

• Melatonin konsantre edici hormon (MKH)

Uyku ve uyanıklığı düzenleyen nörotransmitter ve nöropeptidler

Nörotransmitter Uyku Uyanıklık

Adenozin X

GABA X

Galanin X

Glisin X

Melatonin X

Asetilkolin X

Dopamin X

Glutamat X

Histamin X

Norepinefrin X

Oreksin 1 ve 2 X

Serotonin X Lu ve Zee 2010, Zee 2010


Bebek ve çocuklarda uyku


5 yaşında erişkinlerdekine benzer gece uykusu

Yeni doğan 16-17 saat /24 saatte uyku 7-8 uyku periyodu

3 ay Uykunun geceye kayması

1 yaş Gündüz 1-2 kez uyku epizodu

2 yaş 13-14 saat/24 saatte uyku

5 yaş 12 saat/24 saatte uyku

Bebek ve çocuklarda uyku


Bebeklikten erişkinliğe uyku yapısı


Yenidoğanda aktif uyku (REM) ve sessiz uyku (NREM) farkları

Aktif uyku (REM) Sessiz uyku (NREM)

Emme hareketleri Çok daha az hareket

Yüz buruşturma Kas tonusunda hafif artış

Gülümseme Düzenli ve monoton solunum

Hafif ses çıkarma

Tremor

Aralıklı atetoid ekstremite hareketleri

Düzensiz solunum ve kas hareketleri


Aktif uyku ve sessiz uyku dönemleri ayırt edilemediğinde…

Doğumdan 3. aya uyku yapısında değişiklikler


Yenidoğanda uyku REM ile, 3. aydan itibaren de NREM ile başlar İlk 12 hafta SSS reorganizasyonu

için son derece önemli

NREM uyku oranın artması nöral şebekelerin ve nörokimyasal matürasyondaki karmaşıklığın artması paralellik göstermekte…

Doğumdan 3. aya uyku yapısında değişiklikler


8-12 haftada delta aktivitesi görülmeye başlar NREM traseleri 3 ayrı evreye farklılaşmaya başlar

3. ayda NREM uykusu REM uykusunun 2 katına ulaşıyor (Daha matür elektrofizyolojik süreç)

NREM / REM uyku oranı zaman zaman SSS matürasyon göstergesi olarak kabul edilmekte

3-12. ayda uyku yapısında değişiklikler


2-6. aylarda uyku süresi giderek azalır

Sabah saatleri ve öğleden sonra uyanıklık süreleri artar

2. aydan itibaren sirkadiyen ritim belirmeye başlar,

6. ayda sabitleşir

2-5. yaşlarda uyku yapısında değişiklikler


Yaklaşık 10 saatlik uzun gece uykuları başlar ve gelişir

İlk 2 yıldaki gündüz uykuları giderek ortadan kalkar

Gece boyunca ortaya çıkan REM periyodları sabaha doğru daha uzun olur

NREM+REM döngü süreleri 2-3. yaşlarda 60 dk. iken 4-5. yaşlarda 90 dk. kadar artar

5-10. yaşlarda uyku yapısında değişiklikler


Araştırma, deneme/yanılma, hata yapma, nedensellik ilişkisi kurma çabaları

Uyku yapısında erişkinliktekine benzer değişiklik

Gündüz uykusu var ise fizyolojik sayılmamalı araştırılmalı

Ergenlik döneminde uyku yapısında değişiklikler


Fiziksel değişim, Sosyal değişim ve yeni roller

Uykuya ayrılan zamanın azalması

Gündüz aşırı uykululuk

Hafta sonu ve tatillerde tamamlayıcı uyku

Sirkadiyen ritm kaymaları: Gecikmiş tip

Uykunun beyin matürasyonuna etkisi


• 5-18 yaş grubunda 290 çocuk ve ergen üzerinde fMRG çalışması Uyku süresi ile bilateral hipokampal gri madde hacmi arasında olumlu ilişki Tarokh ve ark 2016

• Çocuk ve ergenlerde uyku EEG’sinde kayıtlanan uyku iğciklerinin amplitüd ve yoğunluğu ile IQ arasında

olumlu ilişki Hoedlmoser ve ark 2014, Geiger ve ark 2012, Geiger 2011, Bodizs ve ark 2014

• Genç ergenlerde iki yıllık takip çalışmasında uyku iğcikleri ile bilişsel performans arasında olumlu ilişki Bu sonuç uyku iğcikleri talamokortikal şebekelerden kaynakladığı ve bilişsel işlevleri destekleyen şebeke entegrasyonu ve kortikal işlevsellik önemli bilgileri taşıma olasılıkları nedeni ile önemsenmekte Tarokh ve ark 2014

Okul başlama saatleri

Kişisel diğer aktiviteler (Spor vs)

Teknoloji Değiştirilebilir Dış Etkenler

Zamanlama Gereksinimler

Ergendeki gelişimsel kaymalar

Uyku davranışı

Uyku fizyolojisi

Gri madde Uyku iğcikleri

Sirkadiyen ritimler

Yavaş dalgalar

Beyaz madde

Uyku baskısı

Entellektüel yetenekler Emosyon düzenlenmesi Risk alma ve zarar görme

Öğrenme ve bellek Ödül ve güdülenme

GELİŞİMSEL SONUÇLAR

Tarokh ve ark 2016 (Değiştirilerek)

Ergenlerin uyku yapısındaki temel değişiklikler: Yavaş dalga uykusunda (N3 uykusu, delta uykusu) azalma


• Ergenlerde kortikal gri madde hızla azalıyor; hızlanma erişkinlikte daha kademeli ve stabil bir şekilde ilerliyor Giedd 2004, Jernigan ve ark 1991, Sowell ve ark 2002, Steen ve ark 1997

• Kortikal gri madde azalması dorsal parietal korteks alanlarda başlamakta, sonra frontal alanlara yayılmakta

• Ergenlik döneminin sonunda dorsolateral prefrontal kortekste gerçekleşmekte Gogtay ve ark 2004

• Gri madde azalması sinaptik budanmayı yansıtmakta Feinberg ve Campbell 2010

Colrain ve Baker 2011

Ergenlerin uyku yapısındaki temel değişiklikler: Yavaş dalga uykusunda (N3 uykusu, delta uykusu) azalma


• Buna karşılık nöron myelinizasyonu açıklayan beyaz madde miktarı artmakta

• Myelinizasyon beyinde inferiordan superiora; posteriordan anteriora doğru

gerçekleşmekte

Ergenlerde görülen yavaş dalga uykusundaki azalmanın normal beyin gelişimi için temel sayılan dendritik budanmayı temsil eden

normal, programlı bir matürasyon süreci olduğu varsayılmakta


Ergenlerin uyku yapısındaki temel değişiklikler: Uyku davranışının değişmesi


• Gece daha geç yatma

• Sirkadiyen ritimde gecikme

• Gece aktivitelerini tercih etme

• Yatma alışkanlıkları kültür ve coğrafyaya göre değişmekte

• 20 yaşın sonunda tekrar sabahçıllığa geri dönme

Colrain ve Baker 2011, Roenneberg ve ark 2004

20 yaşında sabahçıllığa geri dönüş ergenliğin bitişi için bir belirleyici olarak önerilmekte

Ergenlerin uyku yapısındaki temel değişiklikler: Sirkadiyen ritimde gecikme


• Ergenliğin ilk dönemlerinde geç dönemlere göre melatonin üretiminde gecikme

Carskadon ve ark 1997

• Melatonin ergenlerde çocuk ve erişkinlerde olduğunda 3 saat kadar daha geç üretilmeye

başlıyor

• Bu nedenle geç uyuyorlar, sabah erken kalktıklarında melatonin üretiminde görevli

serotonin N-asetiltransferaz (SNAT) halen aktiftir

• Melatonin üretimi devam ettiği için geç uyanırlar

Harper 2014



• Ergenlerde tipik olarak 9 saat uyku/24 saat gerekmekte

• Geç yatmalar ve okul için erken kalkmalar ortalama 7 saat uyunmasına neden olmakta

• Gündüz uykulu oldukları için dikkat ve öğrenme olumsuz etkilenmekte

Harper 2014, Hoffman 2014, National Sleep Foundation 2014



• Minneapolis Devlet Okul Bölgesinde ders başlama saatleri 7.15’ten 8.40’a alınınca

• Öğrenciler için haftada ortalama 5 saat daha fazla uyuma olanağı

• Ders katılımın artması

• Gün içi zindeliğin artışı

• Depresyon oranlarında azalma




• Kentucky’de derslerin geç başlaması kararı ile

• Ergenlerin kullandığı araç kazalarında iki yılda %17 azalma




• Ders saatlerinin daha erken başlamasının olanaklı olmadığı durumlarda

• Gece yapay ışığa maruziyetin kaldırılması ya da en aza indirilmesi

Telefon, bilgisayar vs gibi cihazlardan gelen ışık SNAT’ın yıkımını engellemekte ve sonuçta melatonin

üretimi bozulmakta

• Olağan sirkadiyen saati bozduğu için hafta sonları ve tatillerde geç saatlere kadar uyuma mümkün

olduğunca engellenmeli


Ergenlikte yetersiz uykunun sonuçları


• Okul verimliliğinde düşme

• Kilo alma / Obezite

• Kısa uyku ve obezite ilişkisi ile ilişkili çalışma sonuçları

• Alkol, tütün ve diğer maddelerin kullanımında artış

• Uykulu araç kullanmaya ilişkin kazalar


• Uyku, Uyku, fizyolojisi ve nörobiyolojisi ile oldukça karmaşık bir süreç

• Psikiyatrik uygulamada önemsenmesi gereken temel belirti

• Ruhsal bozuklukların nörobiyolojisi uyku düzenekleri ile yakından ilişkili

• Tedavide kullandığımız hemen hemen tüm ilaçlar doğrudan ya da dolaylı olarak uyku düzeneklerini etkilemekte

Sonuç



TEŞEKKÜRLER

Documents

UYKUNUN FİZYOLOJİSİ VE NÖROBİYOLOJİSİergengunleri.com/21/pluginAppObj_15_02/muratdemet.pdf · • Sirkadiyen ritim uyku-uyanıklık bozuklukları … gecikmiş ya da erken