VACHNAMRUT

ð[™t{]‚{T

1

>> ©eMðtr{™thtÞýtu rðsÞ‚u‚ht{T >>

H

>> ©e ÷tuÞt - ð[™t{]‚{T >>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ðrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t

Œhƒth{tk …h{nkË™t W‚tht {æÞu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t, y™u Y™tu ¼hu÷tu Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e

Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e. y™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e

Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS {nthts {wr™ «íÞu ƒtuÕÞt su ‘‘þkfh þçŒ™tu þtu yÚto Au ?’’ …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su ‘‘Ëw¾™u fhu ‚u þkfh

fneyu’’ …Ae yu ðt‚™u Ëtk¼¤e™u ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, yts …tA÷e [th ½ze ht‚ n‚e ‚u Ë{u Mð¡{tk y{™u rþðSyu

Œþo™ ŒeÄtk. ‚u rþðS {tuxtu sƒhtu ™kŒeïh ‚u W…h ƒuXt n‚t. y™u þhehu ƒnw …wü n‚t ™u [t÷eË ð»to™e yðMÚtt n‚e ™u {tuxe

sƒhe sxt n‚e. ™u ‚u rþðS ¼u¤u …tðo‚e n‚tk ‚uýu Ätu¤tk ð† …nuÞtO n‚tk y™u ‚u rþðS {tuxt Ëk‚™e …uXu þtk‚{qŠ‚ n‚t. y™u

{thu W…h ‚tu rþðS™u ½ýwk nu‚ sýtÞwk ‚tu …ý {thu ‚tu rþð W…h nu‚ ™ sýtÞwk, fu{ su nwk yu{ òýwk Awk su, rþð ‚tu ‚{tu„wý™t

Œuð‚t Au y™u yt…ýu ‚tu þtk‚{qŠ‚ yuðt su ©ef]»ý ™thtÞý ‚u™t W…tËf Aeyu, ‚u {txu hòu„wýe ‚{tu„wýe Œuð yuðt su ƒúñt,

rþð y™u RLÿtrŒf Œuð‚t ‚u{™e W…h ¼tð ƒuþu ™rn y™u ‚u{tk …ý ¢tuÄ W…h ‚tuu {thu ½ýwk ðih Au, ™u ¢tuÄe su {týË yÚtðt

Œuð‚t ‚u {™u „{u s ™rn, ‚Úttr… su rþðS™u y{u {t™eyu Aeyu ‚u™wk þwk fthý Au ? ‚tu rþðS ‚tu íÞt„e Au, ™u Þtu„e Au, ™u

¼„ðt™™t {tuxt ¼õ‚ Au, {txu rþð™u {t™eyu Aeyu. y™u ¢tuÄ ‚tu fuðtu Au, ‚tu suðwk nzftÞwk fw‚Yk ntuÞ ‚uðtu Au. su{ nzftÞt

fw‚htk™e ÷t¤ ‚u Ztuh yÚtðt {™w»Þ su™u yzu ‚u nzftÞt fw‚htk™e …uXu ztr[Þtu ™t¾e™u {he òÞ, ‚u{ ¢tuÄ™e su™u ÷t¤ yzu ‚u …ý

nzftÞt fw‚ht™e …uXu ztr[Þtu ™t¾e™u Ëk‚™t {t„o Útfe …ze òÞ. y™u ð¤e ¢tuÄ fuðtu Au ‚tu suðtu fËtR, ythƒ, ¼tðh, ðt½,

Œe…ztu, ft¤tu Ë…o ‚u su{ Ëðo™u rƒðhtðu Au y™u ƒeò™t «tý™u nrh ÷u Au, ‚u{ ¢tuÄ Au ‚u …ý Ëti™u rƒðhtðu Au y™u ƒeò™t

«tý™u nrh ÷u Au, yuðtu su ¢tuÄ ‚u òu ËtÄw{tk ytðu ‚u ‚tu yr‚ ¼qkztu ÷t„u, fu{ su ËtÄw, ‚tu þtk‚ ntuÞ …ý ßÞthu ‚u{tk ¢tuÄ ytðu

íÞthu ‚u ËtÄw ƒeò™u ¢wh ÷t„u y™u ‚u ËtÄw™e ytf]r‚ …ý Vhe òÞ. fu{ su yu ¢tuÄ™wk ™t{ rðY… Au. {txu yu ¢tuÄ su™t Œun{tk

ytðu ‚u™t Œun™u rðY… fhe ™t¾u.’’

íÞthu þwf{wr™yu …wAâwk su ‘‘nu {nthts ! su ÷„thuf ¢tuÄ [Ze ytðu ™u …Ae ‚u™u xt¤e ™t¾u yuðtu su ¢tuÄ ‚u ftkR ™z‚h

fhu fu ™ fhu ?’’ íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, su{ yt Ë¼t ƒuXe Au ‚u{tk òu n{ýu Ë…o ™ef¤u, ™u ftuR™u fhzu ™rn ‚tu …ý

WXe™u Ëti™u ¼t„ðwk …zu, ‚Útt Ëti™t yk‚h{tk ºttË ÚttÞ y™u ð¤e su{ „t{™u Ítk…u ytðe™u ðt½ nwkftht fh‚tu ntuÞ y™u ftuR™u

{thu ™rn ‚tu …ý Ëti {týË™u yk‚h{tk ¼Þ ÷t„u ™u ƒthýu ™ef¤tÞ ™rn, ‚u{ Úttuztuf ¢tuÄ W…su ‚u …ý yr‚þu Œw:¾ŒtÞe Au.

…Ae ™t™t r™{to™t™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su ‘‘ft{™u {q¤{tkÚte W¾uze ™t¾ðtu ‚u™wk þwk ËtÄ™ Au ?’’ íÞthu ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su, yuf ‚tu ytí{r™ct yr‚ áZ ntuÞ y™u yü «fthu ƒúñ[Þo ðú‚ ht¾ðwk, yu ytrŒf su …k[ ð‚o{t™ ‚u™u áZ fhe™u …t¤u

y™u ¼„ðt™™tu {rn{t yr‚þu Ë{su, yu W…tÞu fhe™u ft{™wk {q¤ W¾ze òÞ Au. y™u ft{™wk {q¤ W¾ze òÞ ‚tu …ý

ƒúñ[ÞtorŒf r™Þ{{tkÚte ftuR he‚u z„ðwk ™rn. y™u yr‚þu ft{™wk {q¤ W¾zât™tu ‚tu W…tÞ yu Au su, ¼„ðt™™tu {rn{t Ëthe

…uXu Ë{sðtu.

y™u ‚u …Ae ¼s™t™kŒMðt{eyu «&™ …wAâtu su ‘‘nu {nthts ! fr™c ðihtøÞ ™u {æÞ{ ðihtøÞ ™u W¥t{ ðihtøÞ yu

ºtý «fth™t ðihtøÞ™wk þwk Y… Au ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, fr™c ðihtøÞðt¤tu su ntuÞ ‚u ‚tu Ä{o þt†{tk fÌtt su Mºte™t

íÞt„ ËkƒkÄe r™Þ{ ‚u{tk Ëthe …uXu ð‚uo íÞtk ËwÄe ‚tu yu™u Xef hnu, …ý òu ftuR Mºte™t yk„™u Œu¾e òÞ ‚tu ‚u yk„{tk yu™wk r[¥t

[tuxe òÞ y™u yu™wk Xuftýwk ™ hnu ‚u™u fr™c ðihtøÞðt¤tu fneyu. y™u su {æÞ{ ðihtøÞðt¤tu ntuÞ ‚u ‚tu fŒtr[‚T òu Mºte™u

W½tze Útfe Œu¾e òÞ ‚tuÞ …ý su{ …þw™u W½tztk Œu¾e™u ûttu¼ Út‚tu ™Úte, ‚u{ ‚u™t {™{tk ûttu¼ ™ ÚttÞ ™u ‚u Mºte™t yk„{tk r[¥t

[tuxe òÞ ™rn, ‚u™u {æÞ{ ðihtøÞðt¤tu fneyuu. y™u su W¥t{ ðihtøÞðt¤tu ntuÞ ‚u™u ‚tu òu fŒtr[‚T yuftk‚{tk MºteÞtrŒf

÷tuÞt - 1

ð[™t{]‚{T

2

…ŒtÚto™tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu …ý yu z„u ™rn, ‚u™u W¥t{ ðihtøÞðt¤tu fneyu.

y™u ð¤e ¼s™t™kŒMðt{eyu «§ …wAâtu su ‘‘fr™c, {æÞ{ y™u W¥t{ yu ºtý «fthu su ¼„ðt™™wk ¿tt™ ‚u™wk þwk

MðY… Au ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su ‘‘fr™c ¿tt™ðt¤tu ‚u ‚tu «Út{ ¼„ðt™™tu «‚t… Œu¾e™u r™ùÞ fhu y™u …Ae ‚uðtu

«‚t… ™ Œu¾tÞ ™u ¼„ðt™™tu ftuRf Œwü Sð ÿtun fh‚t ntuÞ ‚u™wk ftkR ¼qkzwk ™ ÚttÞ íÞthu ‚u™u r™ùÞ hnu ™rn, yu™u fr™c

¿tt™ðt¤tu fneyu. y™u {æÞ{ ¿tt™ðt¤tu su ntuÞ ‚u ‚tu ßÞthu ¼„ðt™™tk þw¼ yþw¼ yuðtk {™w»Þ [rhºt™u Œu¾u, íÞthu ‚u{tk

{tun ÚttÞ y™u r™ùÞ hnu ™rn, ‚u™u {æÞ{ ¿tt™ðt¤tu fneyu. y™u W¥t{ ¿tt™ðt¤t™u ‚tu yu{ ð‚uo su ¼„ðt™™u „{u ‚uðe

þw¼-yþw¼ r¢Þt™u fh‚t Œu¾e™u …ý ‚u{tk {tun ÚttÞ ™rn ™u r™ùÞ òÞ ™rn ‚Útt suýu …tu‚t™u r™ùÞ fhtÔÞtu ntuÞ ™u ‚us ð¤e

fnu su, yu ¼„ðt™ ™Úte. íÞthu ‚u™u yu{ òýu su, yu™wk {tÚtwk VÞwO Au. yuðtu su ntuÞ ‚u™u W¥t{ ¿tt™ðt¤tu fneyu. y™u ‚u{tk su

fr™c ¿tt™ðt¤tu ‚u ‚tu y™uf sL{u fhe™u rËØ ÚttÞ y™u {æÞ{ ¿tt™ðt¤tu ƒu ºtý sL{u fhe™u rËØ ÚttÞ y™u W¥t{ ¿tt™ðt¤tu

‚us sL{u fhe™u rËØ ÚttÞ. yuðe he‚u ðt‚to fhe.

íÞth …Ae {tuxt rþðt™kŒMðt{eyu «§ …wAâtu su ‘‘¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚tu Ëk…qýo ntuÞ ‚tu …ý yk‚h{tk f]‚tÚto…ýwk {™t‚wk

™Úte ‚u™wk þwk fthý Au ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, MðtŒ, M™un, {t™ RíÞtrŒf su þºtw ‚uýu fhe™u su™wk

yk‚:fhý ŒøÄ ð‚o‚wk ntuÞ ™u ‚u™u r™ùÞ ntuÞ ‚tu …ý …tu‚t™u f]‚tÚto {t™u ™rn.

…Ae r™íÞt™kŒMðt{eyu «§ …wAâtu su ‘‘yu ft{trŒf þºtw™u xtéÞt™tu þtu W…tÞ Au ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,

yu ft{trŒf þºtw‚tu ‚tu x¤u, òu yu™u W…h r™ŒoÞ Útftu Œkz Œuðt™u ‚í…h hnu. su{ Ä{ohtò Au ‚u …t…e™u {thðt™u yÚtuo Œkz ÷R™u ht‚

rŒðË ‚iÞth hnu Au. ‚u{ RrLÿÞtu fw{t„uo [t÷u ‚tu RrLÿÞtu™u Œkz Œu, y™u yk‚:fhý fw{t„uo [t÷u ‚tu yk‚:fhý™u Œkz Œu, ‚u{tk

RrLÿÞtu™u f]åAÙ[tkÿtÞýu fhe™u Œkz Œu y™u yk‚:fhý™u

1

rð[thu fhe™u Œkz Œu, ‚tu yu ft{trŒf þºtw™tu ™tþ ÚtR òÞ y™u …tu‚t™u

¼„ðt™™t r™ùÞu fhe™u Ëk…qýo f]‚tÚto {t™u.

íÞth …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su ‘‘Ëk…qýo ËíËk„ ÚtÞtu ‚u fu™u fneyu ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, yuf

‚tu yr‚þu áZ ytí{r™ct ntuÞ y™u ‚u …tu‚t™t ytí{t™u Œun, RrLÿÞtu, yk‚:fhýÚte yr‚þu yËk„e {t™u y™u yu Œun RrLÿÞtrŒf™e

r¢Þtytu ‚u …tu‚t™u rð»tu ™ {t™u ‚tu …ý …k[ ð‚o{t™™t r™Þ{{tk ÷uþ {tºt Vuh …zðt Œu ™rn. y™u …tu‚u ƒúñMðY…u ð‚ou ‚tu …ý

…hƒúñ su …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™wk ŒtË…ýwk {wfu ™rn, Mðt{e Ëuðf…ýu fhe™u ¼„ðt™™e áZ W…tË™t fhu y™u «íÞût {qŠ‚ su

¼„ðt™ ‚u™u ytftþ™e …uXu yr‚þu yËk„e Ë{su, su{ ytftþ Au ‚u [th ¼q‚{tk y™wMÞq‚…ýu ÔÞt…e™u hÌttu Au y™u [th

¼q‚™e su r¢Þt ‚u ytftþ™u rð»tu ÚttÞ Au ‚tu …ý ytftþ™u yu …]Úðe ytrŒf [th ¼q‚™t rðfth yz‚t ™Úte, ‚u{ «íÞût su

©ef]»ý™thtÞý ‚u þw¼yþw¼ Ëðo r¢Þt™u fh‚t Útft ytftþ™e …uXu r™÷uo… Au yu{ òýu y™u ‚u ¼„ðt™™tk su yËkÏÞÞt‚

yiïÞo Au ‚u™u Ë{su su ‘yt ¼„ðt™ Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þ suðt sýtÞ Au ‚tu …ý yu y™k‚fturx ƒúñtkz™t f‚ton‚to Au.

y™u „tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚îe…, ƒúñ…wh RíÞtrŒf su Ät{ ‚u Ëðuo™t Mðt{e Au y™u y™k‚fturx yuðt su yûthY… {wõ‚ ‚u Ëðuo™t

Mðt{e Au.’ yuðtu ¼„ðt™™tu {rn{t òýe™u ‚u ¼„ðt™™u rð»tu ©ðýtrŒf ¼Âõ‚™u áZ fhe™u ht¾u y™u ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e

Ëuðt [tfhe fhu, yuðe he‚u su ð‚uo ‚u™tu Ëk…qýo ËíËk„ fneyu.

…Ae ™t™t rþðt™kŒMðt{eyu «§ …wAâtu su, õÞthuf ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu {rn{t yr‚þu Ë{òÞ Au. ™u õÞthuf ‚tu

yr‚þu Ë{ò‚tu ™Úte ‚u™wk þwk fthý Au ? …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, Ëk‚ Au ‚u ‚tu Ä{oðt¤t Au. ‚u ßÞthu ftuRf™u yÄ{o{tk

[t÷‚tu Œu¾u íÞthu ‚u™u xtufu, …Ae su Œuntr¼{t™e ntuÞ ‚u™u Ëð¤tu rð[th fhe™u rþûtt „úný fh‚tk ytðzu ™rn ™u Ët{tu ‚u Ëk‚™tu

yð„wý ÷u. {txu ßÞtk ËwÄe yu™u Œw:¾tze™u fnu ™rn íÞtk ËwÄe {tntíBÞ hnu ™u ßÞthu rn‚™e ðt‚ …ý Œw:¾tze™u fnu íÞthu

yð„wý ÷u ™u {tntíBÞ ™ òýu y™u su™u Ëk‚™tu yð„wý ytÔÞtu ‚u™u ftuR he‚u «tÞÂù‚u fhe™u …ý þwØ Útðt‚wk ™Úte, su{

ft{trŒf Œtu»t™tk …t… r™ðthý Au ‚u{ Ëk‚™t ÿtun™wk …t… r™ðthý Au ™rn. ™u su{ ftuR™u ûtÞhtu„ ÚttÞ ‚u™u xtéÞt™wk ftuR yti»tÄ

™Úte. ‚u ‚tu r™ùÞ {hu, ‚u{ su™u Ëk‚™tu yð„wý ytÔÞtu ‚u™u ‚tu ûtÞhtu„ ÚtÞtu òýðtu. ‚u ‚tu …tk[ rŒðË {tuztu ðnu÷tu r™ùÞ

rð{w¾ Útþu y™u ð¤e su{ {™w»Þ™tk ntÚt, …„, ™tf, ytk¾, ytk„¤eytu yu ytrŒf su yk„ ‚u f…tÞ ‚tu …ý, yu {™w»Þ {wðtu

fnuðtÞ ™rn, y™u ßÞthu Äz{tkÚte {tÚtwk f…tR òÞ íÞthu ‚u™u {wðtu fnuðtÞ, ‚u{ nrhs™™tu su™u yð„wý ytðu ‚u™wk ‚tu {tÚtwk

f…týwk y™u ƒeò ð‚o{t™{tk fŒtr[‚T Vuh …zu ‚tu yk„ f…týwk fnuðtÞ. …ý ‚u Sðu ¾htu, fnu‚tk ‚u ËíËk„{tk xfu ¾htu y™u su™u

Ëk‚™tu yð„wý ytÔÞtu ‚u ‚tu r™ùÞ ËíËk„Úte ßÞthu íÞthu rð{w¾ s ÚttÞ. yu yu™wk {tÚtwk f…týwk òýðwk.

…Ae ¼„ðŒt™kŒMðt{eyu «§ …wAâtu su, nrhs™™tu yð„wý ytÔÞtu ntuÞ ‚u™u xtéÞt™tu ftuR W…tÞ Au fu ™Úte ? íÞthu

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, W…tÞ ‚tu Au, …ý yr‚ fXý Au. ‚u yr‚þu ©Øtðt¤tu ntuÞ ‚uÚte ÚttÞ Au. ßÞthu ftuR Ëk‚™tu yð„wý

÷tuÞt - 1

ð[™t{]‚{T

3

ytðu íÞthu yu{ rð[th fhu su, {U yr‚ {tuxwk …t… fÞwO, su {txu ƒúñMðY… yuðt su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™tu yð„wý ÷eÄtu. yuðt

rð[th{tkÚte yr‚þu ŒtÍ niÞt{tk ÚttÞ. ‚u ŒtÍ™u {thu yÒt s{u ‚tu ‚u™t MðtŒw-fwMðtŒw…ýt™e ¾ƒh …zu ™rn ‚Útt htrºt™u rð»tu

r™ÿt …ý ytðu ™rn. y™u ßÞtk ËwÄe Ëk‚™tu yð„wý niÞt{tkÚte x¤u ™rn íÞtk ËwÄe su{ s¤ rð™t™wk {tA÷wk ‚hVzu ‚u{ yr‚

ÔÞtfw¤ ÚttÞ. y™u ßÞthu yu Ëk‚™tu niÞt{tk yr‚þu „wý ytðu ™u ‚u Ëk‚ ftuR ðt‚u Œw:¾týt ntuÞ ‚tu ‚u™u yr‚ Œe™ ÚtR™u «ËÒt fhu.

yuðe ò‚™tu su™t ÓŒÞ{tk rð[th hnu‚tu ntuÞ, ‚tu ‚u™u Ëk‚™tu yð„wý ytÔÞtu ntuÞ ‚u …ý x¤e òÞ ™u ËíËk„{tkÚte …ý rð{w¾

™ ÚttÞ. …ý yu rð™t ƒeòu ftuR yu™tu W…tÞ ™Úte fÌttu. yus yuf W…tÞ Au. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>1>> 109 >>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t

Œhƒth{tk ŒrûtýtŒu {w¾th®ðŒu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u ht‚t rf™¾t…™tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u ™h™thtÞý ™t{u

ykrf‚ yuðtu su ft¤tu rf™¾t… ‚u™e z„÷e …nuhe n‚e y™u {tÚtu ƒwht™…whe yË{t™e hk„™tu hUxtu Ëtu™uhe ‚th™t Vh‚t Auzt™tu

ƒtkæÞtu n‚tu y™u fËwkƒe hk„™tu hUxtu fuzu ƒtkæÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t

¼htR™u ƒuXe n‚e. y™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf su …h{nkË ‚u Œwfz, ËhtuŒt, Ë‚th, {kShtrŒf ðtSkºt™u ðòze™u fe‚o™™wk

„t™ fh‚t n‚t.

…Ae fe‚o™™e Ë{tÂó ÚtR hne íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘Ëðuo …h{nkË Ëtk¼¤tu, nwk ‚{™u yuf «§ …wAwk Awk.’’

íÞthu {wr™ ƒtuÕÞt su, ‘‘nu {nthts ! …wAtu.’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yt ËíËk„{tk nrh¼õ‚™u õÞthu {]íÞw™tu ¼Þ

x¤e òÞ ™u Œun A‚u s …tu‚t™wk fÕÞtý {™tR òÞ ?’’ …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu suðtu ytðzâtu yuðtu W¥th fÞtuo …ý ©eS{nthts™t

«§™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn …Ae ƒeò …h{nkË ƒtuÕÞt su, ‘‘nu {nthts ! yu «§™tu W¥th ‚tu ‚{u s fhtu.’’ …Ae ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su, ‘‘‚{u ßÞtk ËwÄe fe‚o™ ƒtuÕÞt íÞtk ËwÄe y{u yu™tu rð[th fÞtuo Au. ‚u y{the ™sh{tk ‚tu yu{ ytÔÞwk Au su [th

«fth™t nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™u {]íÞw™tu ¼Þ ™tþ …t{u Au y™u f]‚tÚto…ýwk {™tÞ Au. ‚u [th «fth™t nrh¼õ‚™e rðÂõ‚, yuf ‚tu

rðïtËe, ƒeòu ¿tt™e, ºteòu þqhðeh, [tuÚttu «er‚ðt¤tu. yu [th «fth™t su ¼õ‚ ‚u™u ‚tu {]íÞw™tu ¼Þ ™Úte hnu‚tu y™u Œun A‚u

f]‚tÚto…ýwk {™tÞ Au. nðu yu [th «fth™t ¼õ‚™tk ÷ûtý fneyu Aeyu, ‚u{tk su rðïtËe ntuÞ, ‚u ‚tu «íÞût ¼„ðt™ ™u ‚u™t ËtÄw

‚u™tk ð[™™u rð»tu yr‚þu rðïtË™u …tBÞtu Au, {txu ‚u ¼„ðt™™t r™ùÞ™t ƒ¤ðzu fhe™u {]íÞw™tu ¼Þ ht¾u ™rn, y™u yu{

òýu su, ‘{™u «íÞût …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™ {éÞt Au, {txu nwk f]‚tÚto Awk.’ y™u ¿tt™e™u ‚tu ytí{¿tt™™wk ƒ¤ ntuÞ ‚u yu{ {t™u su,

‘nwk ‚tu ƒúñMðY… yuðtu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Awk.’ {txu yu™u …ý {]íÞw™tu ¼Þ ntuÞ ™rn. y™u þqhðeh ntuÞ ‚u Útfe ‚tu $rÿÞtu ‚Útt

yk‚:fhý yu Ëðuo ÚthÚth fk…‚tk hnu y™u ƒeò ftuRÚte …ý zhu ™rn, {txu yu™u ftuR he‚u …h{uïh™e yt¿tt{tk ¼k„ ÚttÞ ™rn,

{txu …tu‚t™u f]‚tÚto…ýwk {t™u y™u {]íÞw™tu ºttË ‚u™t {™{tk ÷uþ {tºt …ý ntuÞ ™rn. y™u [tuÚttu su «er‚ðt¤tu ‚u™u ‚tu …r‚ðú‚t™wk

yk„ Au. su{ …r‚ðú‚t Mºte ntuÞ ‚u™u …tu‚t™t …r‚ rð™t ƒesu Xuftýu ð]Â¥t ztu÷u ™rn ™u yuf …tu‚t™t …r‚™u rð»tu s «er‚ ht¾u, ‚u{

‚u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u …r‚ðú‚t™e …uXu …tu‚t™u f]‚tÚto…ýwk {t™u y™u ‚u™u {]íÞw™tu ¼Þ …ý ÷uþ {tºt ntuÞ ™rn. y™u yu [th yk„

{tkrn÷wk yuf «Ät™ ntuÞ ™u ƒeòk ºtý „tiý ntuÞ ‚tu …ý sL{ {]íÞw™t ¼Þ Útfe ‚hu Au y™u [th {tkrn÷wk yuf …ý ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu

{]íÞw™tu ¼Þ x¤u ™rn.’’ yux÷e ðt‚to fhe™u …Ae ©eS{nthts Ëðo …h{nkË ‚Útt nrh¼õ‚ «íÞu ƒtuÕÞt su, ‘‘yu [th

{tkrn÷tk su™u su yk„ «Ät™…ýu ð‚o‚tk ntuÞ ‚u fntu.’’ …Ae …h{nkË Ë{„ú™u su su yk„ ð‚o‚tk n‚tk ‚u fÌttk. y™u nrh¼õ‚™u …ý

su™u su yk„ ð‚o‚tk n‚tk ‚u fÌttk. ‚u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ½ýt «ËÒt ÚtÞt. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu [th

yk„{tkÚte su™u þqhðeh™wk yk„ ntuÞ ‚u Ëðuo ytðe™u y{thu …„u ÷t„tu.’’ …Ae su™u su™u þqhðeh™tk yk„ ð‚o‚tk n‚tk ‚u Ëðuo ©eS

{nthts™tk [hýth®ðŒ™u At‚e{tk ÷R™u …„u ÷tøÞt.

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘ð¤e su™u «§ …wAðtu ntuÞ ‚u …wAtu.’’ íÞthu ƒúñt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘su fthý

ntuÞ ‚u ‚tu ftÞoÚte {tuxwk òuRyu. íÞthu ðz™wk ƒes ‚u ‚tu ™t™wk Au ™u ‚u Útfe {tuxtu ðz fu{ ÚttÞ Au ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,

‘‘fthý ntuÞ ‚u ‚tu ™t™wk ntuÞ ™u Ëqû{ ntuÞ ‚tu …ý {tuxt ftÞo™e Wí…Â¥t fhðt™u Ë{Úto Au yus fthý{tk {tuxtR Au. su{ {q¤

«f]r‚™tk ftÞo yuðtk su y™k‚ «Ät™ ‚u™tu {tuxtu rðM‚th Au …ý fthýY… su {q¤ «f]r‚ ‚u ‚tu Mºte™u ytfthu Au. ‚Útt …]Úðe™wk fthý

su „kÄ ‚u Ëqû{ Au, y™u ‚u™wk ftÞo su …]Úðe ‚u {tuxe Au. yu{ s ytftþ ytrŒf su ƒeòk [th ¼q‚ ‚u™tu {tuxtu rðM‚th Au y™u ‚u™tk

fthý su þçŒtrŒf ‚u Ëqû{ Au. y™u su fthý ntuÞ ‚u ™t™wk ntuÞ ‚tu …ý ‚u {tuxt ftÞo™u Wí…Òt fhðt™u Ë{Úto ÚttÞ yuðe yu{tk f¤t

hne Au. su{ yÂø™Œuð Au ‚u ‚tu {™w»Þ suðtu {qŠ‚{t™ Au y™u {týË suðztu Au y™u ‚u™wk ftÞo su yÂø™™e ßðt¤tytu ‚u ‚tu yr‚

{tuxe Au ‚Útt su{ ðYý™e {qŠ‚ ‚u ‚tu {™w»Þ suðze Au y™u ‚u™wk ftÞoY… su s¤ ‚u ‚tu yr‚ ÍtÍwk Au, y™u su{ ËqÞo™e {qŠ‚ ‚tu

{™w»Þ suðe hÚt{tk ƒuXe Au y™u ‚u™wk ftÞo su «ftþ ‚u ‚tu yt¾t ƒúñtkz{tk ÔÞt…e hÌttu Au, ‚u{ Ëðo™t fthý yuðt su ©e …wY»ttu¥t{

÷tuÞt - 2

ð[™t{]‚{T

4

™thtÞý ©ef]»ý ‚u ‚tu {™w»Þ suðzt Au, ‚tu …ý y™k‚ fturx ƒúñtkz™t fthý Au. y™u su {q¾o ntuÞ ‚u ‚tu yu{ Ë{su su, ‘su™wk ftÞo

ytðzwk {tuxwk Au ‚tu ‚u™wk fthý ‚tu fuðzwk {tuxwk nþu ?’ yu‚tu {q¾o™e Ë{sý Au. y™u Ëðo™t fthýY… yuðt ¼„ðt™ ‚u {™w»Þ suðt

Au ‚tu …ý …tu‚t™t yk„{tkÚte Þtu„f¤tyu fhe™u y™k‚fturx ƒúñtkz™u Wí…Òt fhðt™u Ë{Úto Au, ™u …tAtk …tu‚t™u rð»tu ÷Þ fhðt™u

Ë{Úto Au. su{ yÂø™, ðYý, ËqÞo ‚u …tu‚t™tk ftÞoY…u {tuxt sýtÞ Au ™u ð¤e ftÞo™u …tu‚t{tk ÷e™ fhe™u yuf …tu‚us hnu Au, ‚u{

¼„ðt™™t yuf yuf htu{{tk y™k‚fturx ƒúñtkz yýw™e …uXu hÌttk Au. ‚u yütðhý ™u [tiŒ÷tuf ËwØtk hÌttk Au. yuðe he‚u fthý{tk

y÷tirff…ýwk Au ™u {tuxtR…ýwk Au. ‚u™u Ë{Íwk ntuÞ ‚u òýu su, ‘¼„ðt™ {™w»Þ suðt sýtÞ Au ‚tu …ý yu ¼„ðt™ Ëðo™t fthý

Au y™u Ëðo™t f‚to Au ™u Ë{Úto Au.’ yu{ fne™u ©eS{nthts þÞ™ fhðt …ÄtÞto. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>2>> 110 >>

Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ðrŒ 13 ‚uhþ™u rŒðË ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk

1

htrºt™u

Ë{u Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Y™tu ¼hu÷tu Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ™u {M‚f

W…h Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t ËíËk„e™e


‚u Ë{Þ™u rð»tu ©eS{nthts™u ¼„ðŒt™kŒ Mðt{e ‚Útt rþðt™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, “¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚ ‚u™tu

su™u {tntíBÞ ¿tt™u Ërn‚ r™ùÞ ntuÞ ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™tu ™u Ëk‚™tu

{tntíBÞ ¿tt™u Ërn‚ r™ùÞ ntuÞ ‚uÚte ¼„ðt™™u yÚtuo ™u Ëk‚™u yÚtuo þwk ™ ÚttÞ ? yu™u yÚtuo fwxwkƒ™tu íÞt„ fhu, ÷tuf÷ts™tu

íÞt„ fhu, htßÞ™tu íÞt„ fhu, Ëw¾™tu íÞt„ fhu, Ä™™tu íÞt„ fhu, Mºte™tu íÞt„ fhu, y™u Mºte ntuÞ ‚u …wY»t™tu íÞt„ fhu. yu{

fne™u …Ae yt Ëðuo nrh¼õ‚™e ðt‚toytu yuf ƒeò fuzu fhe, „t{ zzwËhðt¤t hs…q‚ „÷wS ‚Útt Ä{o…whðt¤tk fwþ¤fwkðhƒtR

‚Útt …hð‚¼tR ‚Útt htsƒtR ‚Útt SðwƒtR ‚Útt ÷tzwƒtR ‚Útt {tuxtk ht{ƒtR ‚Útt ŒtŒtu¾t[h ‚Útt {tk[tu¼õ‚ ‚Útt {w¤S

ƒúñ[the ‚Útt ¼wsðt¤tk ÷tÄeƒtR ™u {t‚tS ‚Útt {wõ‚t™kŒ Mðt{e ‚Útt ðt¤tf Œuþ™tu ytrnh …xu÷ Ët{‚ ‚Útt „t{ {t™fwðt™t

{w¤S ‚Útt f]»ýS ‚Útt ðt¤tf Œuþ{tk „wkŒt¤e „t{™t ƒu ftXe nrh¼õ‚ RíÞtrŒf su ËíËk„e ‚u{ýu ¼„ðt™™u yÚtuo ™u Ëk‚™u

yÚtuo su su fÞwO ‚u™u rðM‚the™u fnu‚t nðt. y™u ð¤e yu{ fÌtwk su, su™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ {tntíBÞ ¿tt™u Ërn‚ ntuÞ ‚u

¼„ðt™™t ð[™{tk Vuh …tzu ™rn ™u su{ fnu ‚u{ fhu. ‚u W…h …tu‚t™e ðt‚ fhe su, y{thtu Mð¼tð fuðtu n‚tu ‚tu „tuŒtun™ {tºt

yuf MÚtt™f{tk hnuðtÞ …ý ðÄw hnuðtÞ ™rn’ yuðt íÞt„e n‚t y™u ðihtøÞ yr‚þu n‚tu ™u ©e ht{t™kŒMðt{e W…h nu‚ …ý

yËtÄthý n‚wk ‚tu …ý Mðt{eyu ¼ws™„hÚte fne {tufÕÞwk su, òu ËíËk„{tk hÌtt™tu ¾… ntuÞ ‚tu Úttk¼÷t™u ƒtÚt ÷R™u …ý hnuðwk

…zþu.’ yu{ {Þtht{ ¼èu ytðe™u fÌtwk íÞthu y{u Úttk¼÷t™u ƒtÚt ÷eÄe. íÞth …Ae ‚u{ýu fÌtwk su, ‘{wõ‚t™kŒ Mðt{e™e yt¿tt{tk

hntu,’ …Ae y{u Mðt{e™tk Œþo™ ÚtÞt {tuh ™ð {rn™t ËwÄe {wõ‚t™kŒ Mðt{e™e yt¿tt{tk hÌtt. yuðu ÷ûtýu fhe™u su™u Ëk‚™tu ™u

¼„ðt™™tu yuðtu r™ùÞ ntuÞ ‚u™u òýeyu. y™u …Ae ËwkŒhS Ëw‚th ™u ztuËt ðtrýÞt™e ðt‚ fhe. y™u ð¤e su™u ¼„ðt™™tu ™u

Ëk‚™tu yuðtu r™ùÞ ntuÞ ‚u™u ‚u™e ftuh™tu fuV ð‚uo. yu{ fne™u htýt hts„h™e ðt‚to fhe, y™u «FtŒ™e ðt‚to fhe su, «FtŒ su

‚u ™]®ËnS «íÞu ƒtuÕÞt su,‘ nu {nthts ! nwk yt ‚{tht rðfht¤ Y…Úte ™Úte ƒe‚tu ™u ‚{u su {the hûtt fhe ‚u™u nwk hûtt ™Úte

{t™‚tu, ™u ‚{u ßÞthu {tht RrLÿÞtuY… þºtw™t „ý Útfe hûtt fhþtu íÞthu nwk hûtt {t™eþ’ {txu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ, ‚u

Œirnf hûtt ¼„ðt™ fhu ‚uýu fhe™u n»to ™ …t{u, ™u hûtt ™ fhu ‚uýu fhe™u þtuf ™ fhu y™u y÷{M‚ Útftu ¼„ðt™™u ¼su, y™u

¼„ðt™ ™u Ëk‚ ‚u™wk {tntíBÞ ƒnw òýu. ‚u W…h „t{ fX÷t÷™e ztuËe™e ðt‚ fhe . y™u ytðe he‚™tu su nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™tu

Œun …„ ½Ëe™u …zu, ðt½ ¾tR òÞ, Ë…o fhzu, þ† ðt„u, …týe{tk ƒwze òÞ RíÞtrŒf „{u ‚uðe he‚u y…{]íÞwyu fhe™u Œun …zu

‚tu …ý yu{ Ë{su su, ¼„ðt™™t ¼õ‚™e yð¤e „r‚ ÚttÞ s ™rn. yu ‚tu ¼„ðt™™t Ät{™u s …t{u. y™u ¼„ðt™Úte

rð{w¾ ntuÞ ‚u™tu Œun ËwÄe Ëthe …uXu …zu ™u [kŒ™™t ÷tfzt{tk ËkMfthu Þwõ‚ ƒ¤u ‚tu …ý ‚u ‚tu r™ùÞ Þ{…whe{tk òÞ.” yu ƒu™e

rðÂõ‚ Ëthe …uXu Ë{su, yu Ëðuo «fth™e su™t ÓŒÞ{tk áZ „tkX …ze òÞ ‚u™u ¼„ðt™ ™u Ëk‚™tu {tntíBÞu Ërn‚ r™ùÞ Au yu{

òýðwk . y™u yuðtu r™ùÞðt¤tu su ntuÞ ‚u sYh ƒúñ{ntu÷{tk s …w„u …ý ƒesu õÞtkÞ ftuR Ät{{tk ytuhtu hnu ™rn.” Rr‚

ð[™t{]‚{T >>3>> 111 >>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË …ntuh yuf rŒðË [Z‚u Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts „t{ ©e

÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t. y™u Ätu¤tu Ëwhðt÷ …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e.

y™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e. y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u

ƒuXe n‚e.

…Ae y¾kzt™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u «§ …wAâtu su, ‘‘y™k‚fturx ƒúñtkz Au ‚u ƒúñtkz™u rð»tu suðe yt ƒúñtkz{tk

÷tuÞt - 3-4

ð[™t{]‚{T

5

ð‚o{t™ ft¤u ¼„ðt™™e {qŠ‚ Au ‚uðe ™u ‚uðes Œu¾tÞ Au fu ™Úte Œu¾t‚e ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,‘‘¼„ðt™ …tu‚u

…tu‚t™t yûthÄt{™u rð»tu ËŒt rðhts{t™ Au y™u {q¤{tÞt{tkÚte W…ßÞtk su y™k‚fturx «Ät™ …wY»t ‚u Útfe y™k‚fturx ƒúñtkz

W…su Au. …Ae ‚u ¼„ðt™ …tu‚t™t yûthÄt{{tk yuf Xuftýu hÌtt Útft …tu‚t™e RåAtyu fhe™u ‚u y™k‚fturx ƒúñtkz™u rð»tu

…tu‚t™t ¼õ‚™u yÚtuo y™k‚Y…u Œu¾tÞ Au.’’

…Ae ð¤e y¾kzt™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, ‘‘©ef]»ý ™thtÞý ‚tu ËŒt {™w»Þtf]r‚ Au ™u ‚u ¼„ðt™™wk MðY…

Ëðoft¤u ËíÞ Au y™u ‚us ¼„ðt™ õÞthuf {íMÞ, fåA, ðhtn, ™]®ËntrŒf y™k‚Y…u fhe™u ¼tËu Au ‚u fu{ Ë{sðwk ?’’ y™u

ð¤e ƒúñtkz ƒúñtkz «íÞu fÕÞtý™e her‚ ‚Útt ¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚u yuf Ëh¾e Au fu swŒe swŒe Au ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt

su, ‘‘¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚tu ËŒt yuf Ëh¾e Au ‚tu …ý ¼„ðt™ …tu‚t™e

1

{qŠ‚™u ßÞtk suðe Œu¾tze òuRyu íÞtk ‚uðe …tu‚t™e

RåAtyu fhe™u Œu¾tzu Au. y™u ßÞtk sux÷tu «ftþ fhðtu ½xu íÞtk ‚ux÷tu «ftþ fhu Au. y™u …tu‚u ‚tu ËŒt Âî¼ws Au ‚tu …ý …tu‚t™e

RåAtyu fhe™u, õÞtkR [th¼ws, õÞtkR yü¼ws, õÞtkR y™k‚¼ws™u Œu¾tzu Au. ‚Útt {íMÞ fåAtrŒf Y…u fhe™u ¼tËu Au. yuðe

he‚u ßÞtk suðwk ½xu íÞtk ‚uðwk Y… «ftþu Au. y™u …tu‚u ‚tu ËŒt yufY…us rðhts{t™ hnu Au. y™u ð¤e yuf Xuftýu hÌtt Útft

y™k‚fturx ƒúñtkz™u rð»tu yk‚Þto{eY…u ÔÞt…e™u hnu Au. su{ ÔÞtËS yuf n‚t ‚uýu þwfS™u ËtŒ fÞtuo íÞthu MÚttðh sk„{ Ëðuo

Sð{tk hne™u ËtŒ fÞtuo y™u þwfSyu nwkfthtu ŒeÄtu íÞthu …ý MÚttðh sk„{ Ëðuo Ë]Âü{tk hne™u nwkfthtu ŒeÄtu. yuðe he‚u þwfS

suðt {tuxt rËØ ntuÞ ‚u …ý su Ëðo s„‚{tk ÔÞt…ðt™u Ë{Úto ÚttÞ Au, ‚u ‚tu ¼„ðt™™t ¼s™™t «‚t…u fhe™u yuðe Þtu„f¤t™u

…tBÞt Au. ‚tu …tu‚u ¼„ðt™ …wY»ttu¥t{ ‚u ‚tu Þtu„uïh Au ™u Ëðuo Þtu„f¤t™t r™rÄ Au, ‚u yuf Xuftýu hÌtt Útft y™k‚fturx ƒúñtkz{tk

…tu‚t™e RåAtyu fhe™u ßÞtk su{ ½xu íÞtk ‚u{ ¼tËu ‚u{tk þwk fnuðwk ? y™u yu ¼„ðt™{tk yu{ ntuÞ ‚u™wk þwk ytùÞo Au ? fu{ su,

ftuRf „tuzeytu ntuÞ ‚u ‚wåA {tÞt™u òýu Au, ‚u{tk …ý ÷tuftu™u fuðwk ytùÞo ÚttÞ Au. ™u ‚u™e ÞÚttÚto ¾ƒh …z‚e ™Úte, ‚tu

¼„ðt™{tk ‚tu Ëðuo Þtu„f¤tytu hne Au ‚u {nt ytùÞoY… Au. ‚u™u Sð fu{ òýe þfu ? {txu ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su, ‘ytx÷t

¼„ðt™™e {tÞt™u ‚Þto Au.’ y™u ð¤e yu{ fÌtwk su, ‘ftuR ¼„ðt™™e {tÞt™t ƒ¤™u …th …tBÞt ™Úte’ ‚uýu fhe™u yu{ òýðwk

su, yu ¼„ðt™™e Þtu„f¤t{tk ƒúñtrŒf suðt™u fw‚fo ÚttÞ ‚tu yu ¼„ðt™™e {tÞt™t ƒ¤™t …th™u ™ …tBÞt fnuðtÞ. ‚u fw‚fo ‚u

þwk ? ‚tu su ‘yu ¼„ðt™ ‚u fu{ yu{ fh‚t nþu ?’ y™u ¼„ðt™™u yu{ Ë{su su, ‘yu‚tu Ë{Úto Au ‚u su{ fh‚t nþu ‚u Xef fh‚t

nþu’ yuðe he‚u ¼„ðt™™u r™Œtuo»t Ë{su ‚tu {tÞt™u ‚Þto fnuðtÞ. y™u fÕÞtý™e her‚ ‚tu yuf Ëh¾e Au, …ý ¼s™tht su …wY»t

‚u™u rð»tu W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c yu ºtý «fth™t ¼uŒ Au, ™u ‚u{™e ©Øt y™k‚ «fth™e Au, ‚u™u Þtu„u fhe™u fÕÞtý™t

{t„o{tk …ý y™k‚ ¼uŒ ÚttÞ Au. y™u ðM‚w„‚u ‚tu fÕÞtý™tuu {t„o yuf Au y™u ¼„ðt™™wk MðY… …ý yufs Au. y™u ‚u ¼„ðt™

yr‚ Ë{Úto Au ™u ‚u suðtu Útðt™u ftsu yûth …ÞO‚ ftuR Ë{Úto Út‚tu ™Úte. yu rËØtk‚ Au.’’

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u fÌtwk su, ‘‘Íeýtu¼tR ‚tu yts ƒnw rŒ÷„eh ÚtÞt y™u yu{ ƒtuÕÞt su, ßÞthu

{nthts y{thu ½uh ytÔÞt ™rn íÞthu y{thu …ý ½h{tk hÌtt™wk þwk ft{ Au ?’’ yu ðt‚ Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,

‘‘{wkÍtR™u heËu fhe™u su «u{ fhu ‚u «u{ yk‚u ™¼ðt™tu ™rn y™u heËðt¤t™e ¼Âõ‚ ‚Útt «u{ yu Ëðuo yk‚u ¾tuxtk ÚtR òÞ Au.

{txu {wkÍtR™u Ítk¾wk {w¾ fhðwk ‚u ‚tu yr‚ {tuxe ¾tux Au. …Ae Íeýt¼tRyu fÌtwk su, ‘‘¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u …tu‚t™u ½uh

ytðu íÞthu {w¾ «VwÂÕ÷‚ ÚtÞwk òuRyu. y™u ßÞthu ¼„ðt™ ™u Ëk‚ ™ ytðu íÞthu ‚tu {w¾ Ítk¾wk ÚtÞwk s òuRyu y™u niÞt{tk þtuf

…ý ÚtÞtu òuRyu.’’ …Ae yu ðt‚to Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘¼„ðt™ ™u Ëk‚ ‚u ytðu íÞthu htS Útðwk …ý þtuf ‚tu

õÞthuÞ …ý fhðtu ™rn. y™u òu þtuf fÞto™tu Mð¼tð ntuÞ ‚tu yk‚u sYh ftkRf ¼qkzw ÚtÞt rð™t hnu ™rn. {txu …tu‚…tu‚t™t Ä{o{tk

hne™u su he‚™e ¼„ðt™™e yt¿tt ntuÞ ‚u™u htS Útft …t¤ðe …ý …tu‚t™wk „{‚wk fhðt ËtYk ftuR he‚u {wkÍtðwk ™rn. y™u ¼„ðt™

õÞtkRf sðt™e yt¿tt fhu ™u òu þtuf fhe™u {wkÍtÞ ‚tu «Út{ su ¼„ðt™u Œþo™ ytÃÞtk ntuÞ ‚Útt «ËtŒ ytÃÞtu ntuÞ ‚Útt y™k‚

«fth™e ¿tt™ðt‚to fhe ntuÞ RíÞtrŒf r¢Þtyu fhe™u su …tu‚t™u Ëw¾ «tó ÚtÞwk ntuÞ ‚u s‚wk hnu, y™u {wkÍðýu fhe™u ƒwÂØ{tk yuf÷tu

‚{tu„wý AtR òÞ, ‚uýu fhe™u fuð¤ Œw:r¾Þtu Útftu s ßÞtk {wfu íÞtk òÞ. …Ae yu {wkÍðýu fhe™u yt¿tt …ý ÞÚttÚto …¤u ™rn. {txu

¼„ðt™™t ¼õ‚™u ‚tu ËŒt yr‚ «ËÒt hnuðwk y™u «ËÒt {™u fhe™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk, …ý „{u ‚uðtu ¼qkztu Œuþft¤ ntuÞ ‚tu

…ý niÞt{tk ÷uþ {tºt {wkÍðý ytððt Œuðe ™rn. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>4>> 112 >>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ðrŒ y{tË™u rŒðË htrºt™u Ë{u Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu

Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ™u {M‚f W…h

ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthtsu Ëðo …h{nkË™u «§ …wAâtu su, ‘‘fux÷t ËkfÕ… fnuðtÞ íÞthu r™»f…x fnuðtÞ, ™u fux÷t ËkfÕ… ™

÷tuÞt - 5

ð[™t{]‚{T

6

fnuðtÞ íÞthu f…xe fnuðtÞ ?’’ …Ae …h{nkË ð‚u yu™tu W¥th ™ ÚtÞtu. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘…k[ð‚o{t™ ËkƒkÄe

…tu‚t{tk ftåÞ… ntuÞ ™u ‚u …tu‚tÚte rð[thu fhe™u x¤‚e ™ ntuÞ ‚tu ‚u ftåÞ… su{tk ™ ntuÞ yuðt su Ëk‚ ‚u™u yt„¤ fnuðwk y™u

ftuRf Ëk‚™tu yð„wý …tu‚t™u ytÔÞtu ntuÞ ‚tu ‚u fnuðtu ‚Útt ¼„ðt™™t r™ùÞ{tk yr™ùÞ™tu ½tx ÚtÞtu ntuÞ ‚u …ý fnuðtu, íÞthu

‚u r™»f…x fnuðtÞ. y™u yu {tkne÷tu ËkfÕ… ÚtÞtu ntuÞ ™u ‚u™u su Ëk‚™e yt„¤ ™ fnu ‚u™u f…xe òýðtu.

…Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘yuðtu f…xe ntuÞ ™u ‚u ztÌttu ntuÞ ‚u™u fuðe ƒwÂØyu fhe™u ytu¤¾eyu ?’’ íÞthu

yu™tu W¥th …ý …h{nkË™u ™ ytðzâtu. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su, ‘‘yu ‚tu yu{ ytu¤¾tÞ su yu™tu ËnðtË ntuÞ ™u ¾tÄu-

…eÄu, ƒuX‚u-WX‚u, [t÷‚u-nt÷‚u, …tu‚t ¼u¤tu hnu‚tu ntuÞ íÞthu …tu‚u ‚u™e ¾ƒh ht¾u ™u …tu‚tÚte ™tu¾tu …zu íÞthu …ý ƒeò {týË

…tËu ‚u™e At™e ¾ƒh h¾tðu, íÞthu ‚u™wk f…x ytu¤ÏÞt{tk ytðu.’’

…Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘Œk¼u fhe™u ð‚o{t™ …t¤u ™u Œk¼u fhe™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ht¾‚tu ntuÞ ™u ‚u

…tu‚u ƒwÂØðt¤tu ntuÞ ™u {t™e ntuÞ ‚u …tu‚t™t ð‚o{t™™u ™u …tu‚t™t r™ùÞ™u ƒeò™t Ët[t ð‚o{t™ ™u r™ùÞ ‚u™e yt„¤ yrÄf

fhe Œu¾tz‚tu ntuÞ íÞthu ‚u™u yu{ fu{ f¤eyu su yu™tu Œk¼u fhe™u ð‚o{t™ ™u r™ùÞ Au ?’’ íÞthu yu «§™tu W¥th …ý …h{nkË

ð‚u ™ ÚtÞtu, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu™e «r‚ct™tu ¼k„ ÚttÞ íÞthu yu™tu Œk¼ f¤tÞ, ™rn ‚tu ™ f¤tÞ.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚Útt ð‚o{t™ ‚u ƒu{tkÚte fuðtu ½tx ntuÞ ‚u …tzu y™u fuðtu

½tx ntuÞ ‚tu …ý ™ …tzu ? y™u ‚u™tu yðrÄ ntuÞ ‚u fuðtu su õÞtk ËwÄe yu ½tx hnu ‚u Ä{o{tkÚte …tzu, ™u ¼„ðt™™t r™ùÞ{tkÚte …tzu

?’’ íÞthu yu™tu W¥th …ý …h{nkË ð‚u ÚtÞtu ™rn, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su ½tx™u xtéÞt™tu Þí™ fhu. ‚tu …ý x¤u

™rn, yuðtu su ftuRf Ä{o …téÞt{tk yÞtuøÞ ½tx hnu‚tu ntuÞ y™u ‚u ½tx …kŒh rŒðË ‚Útt {rn™t ËwÄe ™ ÚttÞ, ™u ð¤e ftuRf

rŒðË «fx ÚtR ytðu, yuðtu su ½tx ‚u Ä{o{tkÚte …tzu, y™u yu{s ¼„ðt™™t r™ùÞ{tk …ý òýðwk, y™u su ½tx ÚtÞtu ™u ‚u™u

rð[thu fhe™u xt¤e ™t¾u ™u …tAtu Vhe™u ‚u ½tx ÚttÞ ™rn. yuðtu su ½tx ‚u yu ƒu{tkÚte …tze þfu ™rn.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘ËíËk„{tk áZ …tÞtu fu™tu ÚttÞ ™u fu™tu ™ ÚttÞ ?’’ …Ae yu™tu W¥th …ý

…h{nkË™u ™ ytðzâtu, íÞthu ©eS{nthtsu fÞtuo su, ‘‘su{ Œ¥ttºtuÞu …k[¼q‚, [kÿ{t, …þw, ðu~Þt, fw{the, …tu‚t™tu Œun RíÞtrŒf

Ëðo{tkÚte …ý „wý ÷eÄtu. yuðe he‚u Ëk‚{tk su™u „wý „úný fÞto™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™tu s ËíËk„{tk áZ …tÞtu ÚttÞ Au. y™u su™u

Ëk‚{tk „wý ÷eÄt™tu Mð¼tð ™ ntuÞ ‚u ËíËk„{tk hÌttu Au ‚tu …ý yu™tu áZ …tÞtu ™Úte.’’

…Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘Ëk‚ ‚Útt þt† ‚Útt …tu‚t™tu rð[th yu ºtýu ntuÞ íÞthu yr‚þu RrLÿÞtu,

yk‚:fhý S‚tÞ fu ‚u{tkÚte yufðt™wk ntuÞ ‚tu …ý S‚tÞ ? y™u òu yu{ fnuþtu su ‘yu ºtýuðt™tk ¼u¤tk ntuÞ ‚tu S‚tÞ,’ íÞthu

Ëk‚ …tËuÚte fuðe ÞwÂõ‚ þe¾ðe. y™u þt†{tkÚte þe ÞwÂõ‚ þe¾ðe y™u …tu‚t™tu rð[th fhe™u þe ÞwÂõ‚ þe¾ðe, ‚u fntuuu ?’’ íÞthu

yu™tu W¥th …ý …h{nkËÚte ÚtÞtu ™rn. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘þtMºtu fhe™u ‚tu ¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚ ‚u™wk {tntíBÞ Ë{sðwk

y™u Ëk‚Úte yu{ þe¾ðwk su, su he‚u Ëk‚ RkrÿÞtu™u SíÞt™e ÞwÂõ‚ ƒ‚tðu su, ‘ytðe he‚u ™uºt™e áÂü ™trËft W…h ht¾ðe ‚Útt

„útBÞðt‚to ™ Ëtk¼¤ðe, RíÞtrŒf su ÞwÂõ‚ ‚u Ëk‚Úte þe¾ðe, y™u ‚u Ëk‚u þe¾tðe su ÞwÂõ‚ ‚u™u …tu‚t™u rð[thu fhe™u …tu‚t™t

fÕÞtý™u yÚtuo Ëð¤e Ë{S™u {t™ðe ™u ‚u{ ð‚oðt ÷t„ðwk. yu{ ºtýu ðt™tkyu fhe™u $rÿÞtu yk‚:fhý S‚tÞ Au.

y™u ‚u …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘RrLÿÞtu™u SíÞu yk‚:fhý S‚tÞ Au fu yk‚:fhý™u SíÞu $rÿÞtu

S‚tÞ Au?’’ …Ae yu «§™tu W¥th …ý …h{nkË™u ™ ytðzâtu íÞthu ©eS{nthtsu fÞtuo su, ‘‘ƒtÌt RrLÿÞtu™u ŒunŒ{™u fhe™u

S‚u y™u Œun Œ{™u fhe™u ƒtÌt $rÿÞtu S‚týe ntuÞ, ‚tu …ý …k[ ð‚o{t™™t r™Þ{{tk áZ ÚtR™u hnu‚tu ntuÞ, ‚tu ƒtÌt $rÿÞtu

S‚ðu fhe™u yk‚:fhý S‚tÞ, …ý yuf÷u yk‚:fhý™u S‚ðu fhe™u ƒtÌt $rÿÞtu S‚tÞ ™rn y™u ƒtÌt $rÿÞtu™u S‚ðu

fhe™u ‚tu yk‚:fhý S‚tÞ Au, fu{ su òu ƒtÌt $rÿÞtu™u S‚u ™u rð»tÞ{tk «ð‚toððt Œu ™rn íÞthu yk‚:fhý {tkneÚte r™htþ

ÚtR òÞ Au su, ‘‘yt Œunu fhe™u yt ðt‚ ƒ™ðt™e ™Úte.’’

y™u ‚u …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘ƒtÌt $rÿÞtu þtýu fhe™u S‚tÞ ™u yk‚:fhý þtýu fhe™u S‚tÞ ?’’

…Ae yu™tu W¥th …ý …h{nkË™u ™ ytðzâtu; íÞthu ©eS{nthtsu fÞtuo su, ‘‘Ä{oþt†{tk fÌtt Au su íÞt„e™t r™Þ{ ‚u™u ht¾u

‚Útt ytnth™u r™Þ{{tk ht¾u ‚Útt ‚óf]åAÙ [tkÿtÞýtrŒf ðú‚ fhu, ‚Útt òýe òýe™u xtZ, ‚zftu, ¼q¾, ‚hË, ‚u™wk Ën™ fhu,

y™u ¼„ðt™™tk fÚtt, fe‚o™, ðt‚to fhu, ‚Útt ¼s™ M{hý{tk ƒuËu, ‚Útt ytË™ S‚u, RíÞtrŒf ËtÄ™u fhe™u ƒtÌt RrLÿÞtu

S‚tÞ Au. y™u ¼„ðt™™t {tntíBÞ™tu rð[th ™u ¼„ðt™™wk æÞt™ ‚Útt ytí{r™ct yux÷u fhe™u yk‚:fhý S‚tÞ Au.’’ Rr‚

ð[™t{]‚{T >>5>> 113 >>

÷tuÞt - 5

ð[™t{]‚{T

7

Ëkð‚T 1877 ™t {t„Ëh ËwrŒ 1 …zðt™u rŒðË ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk htrºt™u

Ë{u rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uþ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu VUxtu {tÚtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt ƒesu

Ätu¤u VUxu fhe™u ƒtuft™e ðt¤e n‚e ™u ‚u Ätu¤t VUxt™wk Atu„÷wk {tÚtu ÷xf‚wk n‚wk ™u [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e

yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthtsu …h{nkË «íÞu «§ …wAâtu su, ‘‘ËíËk„ ÚtÞt …Ae Œw÷o¼{tk

1

Œw÷o¼ ‚u þwk ËtÄ™ {tLÞwk Au ?’’ …Ae

yu «§™tu W¥th …h{nkË ð‚u ™ ÚtÞtu. íÞthu ©eS{nthtsu fÞtuo su, ‘‘yuftkr‚f…ýwk yu{tk ytðu yu yr‚þu Œw÷o¼ Au. ‚u yuftkr‚f…ýwk

‚u þwk ? ‚tu Ä{o, ¿tt™ y™u ðihtøÞ yu ºtýu Þwõ‚ su ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe ‚u™u yuftkr‚f…ýwk fneyu.

…Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘Ä{o ËkƒkÄe ËtÄ™{tk yuðwk fÞwk ËtÄ™ Au, su yuf htÏÞu fhe™u Ëðuo Ä{o hnu

? y™u ¼„ðt™ ËkƒkÄe su ¼s™, M{hý, fe‚o™, ðt‚to, yu ytrŒf ËtÄ™ Au ‚u{tk yuðwk yuf ËtÄ™ fÞwk Au, su yt…íft¤ ntuÞ

™u Ëðuo òÞ, ™u òu yuf hnu ‚tu Ëðuo hnu ?’’ …Ae ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, Ä{o ËkƒkÄe ËtÄ™{tk ‚tu yuf r™»ft{…ýwk ntuÞ ‚tu

Ëðuo ËtÄ™ ytðu, y™u ¼„ðt™ ËkƒkÄe ‚tu yu ËtÄ™ Au su r™ùÞ hnu ‚tu Ëðuo ytðu.

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fuðe {r‚ yuf «fth™e htÏÞu Yzwk ÚttÞ ™u ‚u™u òu Vuhðeyu ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ y™u

fuðe {r‚™u ðthkðth Vuhðeyu ‚tu Yzwk ÚttÞ ™u ™ Vuhðeyu ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ ?’’ …Ae ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘¼„ðt™™t r™ùÞY…

su {r‚ ‚u™u ‚tu Vhðt s Œuðe ™rn. ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ëtk¼¤e™u ‚u™e …wÂü ðthkðth fÞto fhðe, ‚tu Yzwk ÚttÞ ™u yu {r‚™u

ðthkðth Vuhðu ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ. y™u …tu‚u …tu‚t™t {™™u òÛÞu su {r‚{tk r™ùÞ fÞtuo ntuÞ su, ‘{thu yt{ fhðwk Au’ ‚u {r‚™u Ëk‚™u

ð[™u fhe™u ðthkðth Vuhððe ™u Ëk‚ fnu su, ‘ynª ƒuËðwk ™rn ™u yt fhðwk ™rn.’ ‚tu ‚u Xuftýu ƒuËðwk ™rn ™u ‚u fhðwk ™rn. yuðe

he‚u {r‚™u Vuhðu ‚tu Yzwk ÚttÞ ™u yu {r‚™u Vuhðu ™rn ™u …tu‚t™wk ÄtÞwO fhu ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fuðe ò‚™tu ËíËk„e yÚtðt …h{nkË ntuÞ ™u Ä{o{tk Ëk…qýo hnu‚tu ntuÞ ™u

‚u™e …tËu ƒuËeyu ™u ðt‚ Ëtk¼¤eyu ‚tu Œtu»t ÷t„u ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘su™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ntuÞ ™u Ä{o{tk

…ý …tu‚u hnu‚tu ntuÞ ‚tu …ý òu ‚u™u ÔÞðnth{tk ytËÂõ‚ ntuÞ ‚Útt Œuntr¼{t™ ntuÞ ‚Útt {t™ ntuÞ ™u ‚u™u ¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚

‚u ¾tuŒu, ‚tu ‚u ¼„ðt™™tu ™u Ëk‚™tu yð„wý sYh ÷u. …Ae ƒeò™u yt„¤ …ý ¼„ðt™™t ‚Útt Ëk‚™t yð„wý™e ðt‚ fhe™u

‚u™u rð{w¾ suðtu fhu, yuðtu su ntuÞ ‚u™tu ftuR he‚u ËkƒkÄ ™ ht¾ðtu y™u ht¾u ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fuðtu ËtÄw ntuÞ ™u ‚u Ä{o{tk hnu‚tu ntuÞ ™u r™ùÞ …ý ntuÞ, ‚tu …ý ‚u™u ¼u¤u

™tðt sðwk ™rn, ™u …tËu …Útthe fhðe ™rn ™u ‚u™e ðt‚ …ý ™ Ëtk¼¤ðe ?’’ …Ae ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, su Ëk‚ ®n{‚

hrn‚ ðt‚ fh‚tu ntuÞ su, ‘þwk yuf sL{u fhe™u r™»ft{trŒf „wý ytðu Au ? yu ‚tu ¼„ðt™ f]…t fhu ‚tu ytðu, ™rn ‚tu y™uf

sL{u fhe™u fÕÞtý ÚttÞ, …ý yts Œunu fhe™u þwk fÕÞtý ÚttÞ Au ?’’ yuðe he‚u su ®n{‚ hrn‚ ðt‚ fh‚tu ntuÞ, ‚u™t Ëk„™tu

Ëðo «fthu íÞt„ fhðtu. y™u su yu{ fnu‚tu ntuÞ su, ‘‘yt ™u yt Œunu fhe™u f]‚tÚto ÚtÞt Aeyu ™u ft{, ¢tuÄ, {Œ, {íËh, {t™

RíÞtrŒf Œtu»t™tu þtu ¼th Au ? ¼„ðt™ ™u Ëk‚™t «‚t…u fhe™u yu Ëðuo™tu ™tþ fhe ™t¾eþwk.’ yu{ su fnu‚tu ntuÞ ™u ‚u ft{trŒf

Œtu»t™u ™tþ fhðt™t W…tÞ{tk ‚í…h ÚtR™u {kzâtu ntuÞ ‚u™tu Ëk„ Ëðo «fthu fhðtu.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fuðtu ËtÄw ®n{‚ Ërn‚ ðt‚ fh‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu íÞt„ fhðtu.’’ …Ae ‚u™tu

W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘su Ëk‚ fuð¤ …tu‚t™t …wY»ttÚto™u s yrÄf fnu‚tu ntuÞ y™u …wY»ttÚtuo fhe™u s …tu‚t™u f]‚tÚto {t™‚tu ntuÞ

…ý ¼„ðt™™wk ƒ¤ ™ ht¾u y™u yu{ ™ Ë{su su, ‘yt ËtÄ™u fhe™u ¼„ðt™™u htS fhðt Au’ ‚tu ‚u™tu …ý íÞt„ fhðtu.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fuðtu ËtÄw ntuÞ ‚u™tu Ëk„ fhðtu ™u fuðt™tu ™ fhðtu ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý

…tu‚u fÞtuo su, ‘‘ð‚o{t™ …ý ËwÄtk Ëthtk …t¤‚tu ntuÞ, ™u r™ùÞ ËwÄtu ntuÞ, ™u ‚u …tËu yt…ý hnu‚t ntuRyu, ™u yt…ý™u xtufu ™rn

™u …k…tu¤e™u ht¾u, ™u ò…htu ht¾u ‚tu ‚u {wõ‚t™kŒMðt{e suðtu ÷tufÔÞðnthu {tuxtu fnuðt‚tu ntuÞ ‚u™tu …ý Ëk„ ™ fhðtu. y™u su

Ëk‚ …tu‚t™u xtuõÞt fhu ™u su Mð¼tð Œu¾u ‚u W…h ¾xftu ht¾u ™u ‚u ™ x¤u íÞtk ËwÄe ðt‚ fÞto fhu ™u ÷÷tu[…tu ht¾u ™rn ™u ‚u

÷tufÔÞðnthu {tuxtuu ™ fnuðt‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu Ëk„ fhðtu.’’

…Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘su Ëk‚{tk ƒÄt „wý Ëtht {tuxt {tuxt ¼Âõ‚-¿tt™trŒf ntuÞ, …ý ‚u{tk yuf

yuðtu fÞtu ¼qkztu Œtu»t ntuÞ suýu fhe™u ‚u™tu Ëk„ ™ fheyu ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘su™u yt¤Ë ƒnw ntuÞ ™u r™ÿt

ƒnw ntuÞ ™u M™t™ æÞt™trŒf su r™Þ{ ‚u™u …t¤ðt™wk ftuRf fnu ‚tu fnu, ‘n{ýtk fheþwk, þe W‚tð¤ Au ? Äehu Äehu Útþu,’ yu{

ƒtu÷u ‚u ËwÄtu Ëthtu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu Ëk„ ™ fhðtu.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘ËwÄe Ëthe ðt‚ fh‚tu ntuÞ, …ý ‚u™e ðt‚ ™ Ëtk¼¤eyu, yuðtu yu™e

÷tuÞt - 6

ð[™t{]‚{T

8

ðtýe{tk þtu Œtu»t òýðtu ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘ðt‚ fhðt{tk …tu‚t™u rð»tu su ¼Âõ‚, ¿tt™, ðihtøÞ, Ä{o ‚u™es

ynkfthu fhe™u …tu‚u ËhËtR Œu¾tzu ™u ƒeò Ëk‚{tk su ¿tt™, ¼Âõ‚ ytrŒ „wý ‚u™e ftkRf LÞq™‚t Œu¾tzu, yuðtu su™e ðtýe{tk

Œtu»t ntuÞ ‚u™e ðt‚ ™ Ëtk¼¤ðe.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘su™e ðtýe{tk‚tu fwÂíË‚…ýwk ntuÞ ‚tu …ý ‚u ðtýe™u y{]‚™e …uXu …t™ fheyu,

yuðe ‚u fR ðtýe Au ?’’ …Ae ‚u™tu …ý …tu‚u W¥th fÞtuo su, ‘‘su Ëk‚ ðt‚ fhu íÞthu …tu‚u …tu‚t™tk ËkƒkÄe {t-ƒt…, ƒu™, ¼tR ‚Útt

…tu‚t™e òr‚ ‚u™e fwÂíË‚ þçŒu fhe™u ‚u™e ®™Œt fh‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™e ‚u ðtýe Ëthe òýðe, þt ËtYk su ‚u ðtýe™u su Ëtk¼¤u ‚u™u

‚u Ëk‚™e ftuh™tu yu{ „wý ytðu su, ‘yt Ëk‚™u ‚tu ftuR he‚u …tu‚t™t ŒunËkƒkÄe ytrŒf{tk nu‚ ™Úte. {txu ‚u ðtýe™u y{]‚™e …uXu

…t™ fhðe.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fÞu Xuftýu {t™ ht¾ðwk ™u fÞu Xuftýu {t™ ™ ht¾ðwk ?’’ …Ae ‚u™tu W¥th …ý

…tu‚u fÞtuo su, ¼„ðt™™tu áZ ytr©‚ ntuÞ ™u ‚u suðtu ‚uðtu „heƒ nrh¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u yt„¤ {t™ ™ ht¾ðwk, y™u su™u

ËíËk„ Útfe ftkRf …tAtu …„ …ze „Þtu ntuÞ, ‚u™u yt„¤ ‚tu {t™ ht¾ðwk. …ý ‚uÚte ŒƒtR sðwk ™rn ™u «§ W¥th{tk ‚u™t ðuý

W…h ðuý ÷tððwk.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fÞu Xuftýu nu‚ ht¾ðwk y™u fÞu Xuftýu ™ ht¾ðwk ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u

fÞtuo su, ‘‘y{u Ëðuo Ëk‚™u ËtÄthý…ýu fnu‚t ntuRyu su, ‘ƒwht™…wh ‚Útt ftþeyu ftuý sþu ? íÞthu ftuR ƒtu÷u ™rn íÞthu ‚u

Ë¼t{tkÚte …tu‚u WXe™u y{™u yu{ fnuðwk su, ‘fntu ‚tu nu {nthts ! nwk òô’’ yu{ fne™u y{the yt¿tt ÷R™u íÞtk sðwk. yuðu

Xuftýu y{the «ËÒt‚t™u yÚtuo y{thtk Œþo™trŒf™wk nu‚ …ý ™ ht¾ðwk. y™u y{u ‚Útt Ëk‚ ‚u su™u f[ðtýt ntuRyu ™u ðZe™u

r‚hMfth fhe™u ƒnth ftZe {wõÞtu ntuÞ, ™u ‚u þtufu fhe™u htu‚tu ntuÞ ™u ‚u …tËu ftuR yufz{÷ rð{w¾ suðtu ytðe™u Ëk‚™tu yÚtðt

y{thtu yð„wý fnuðt ÷t„u, íÞthu ‚u™e yt„¤ ‚u Ëk‚™e ftuh™wk ™u ¼„ðt™™e ftuh™wk ƒnw nu‚ sýtðu y™u yu{ fnu su, ‘nwk ‚tu

yu™tu ðu[tý Awk ™u {tht fxft fhe ™t¾u ‚tu …ý {thu yu{™tu yð„wý ™ ytðu, yu ‚tu {tht fÕÞtý™t fh‚÷ Au.’yuðe he‚u ‚u

Xuftýu yr‚þÞ nu‚ sýðu.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘suýu fhe™u ¼„ðt™ htS Út‚t ntuÞ ‚tu …ý ‚u fhðwk ™rn y™u suýu fhe™u

¼„ðt™ fwhtS ÚttÞ ‚tu …ý ‚u fhðwk yuðwk ‚u þwk Au ?’’ …Ae yu™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘y{u ftuRf ð[™ fneyu ™u ‚u{tk òu

yÄ{o suðwk ntuÞ ‚tu ‚u™u rð»tu r[hfthe Útðwk, fnu‚tk ‚u{tk ½ýef ðth ÷„tzðe …ý ‚wh‚ {t™ðwk ™rn. su{ ©ef]»ý ¼„ðt™u yswo™™u

fÌtwk su, ‘yïíÚtt{t™wk {tÚtwk ft…e ™t¾tu.’ …Ae ‚u ð[™ yswo™u ™ {tLÞwk, ‚u{ yuðe he‚™wk su ð[™ ‚u{tk y{u htS Út‚t ntuRyu

‚tu …ý ™ {t™ðwk, ‚Útt …k[ð‚o{t™ ËkƒkÄe su r™Þ{ fÌtt Au, ‚u{tkÚte suýu fhe™u ¼k„ Út‚tu ntuÞ yuðwk su ð[™ ‚u ™ {t™ðwk, y™u

yu ƒu ð[™ ™ {t™eyu ™u ¼„ðt™ f[ðt‚t ntuÞ ‚tu Ëthe …uXu f[ðtððt …ý, ‚u{tk htS ™ fhðt.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘¼„ðt™™wk æÞt™ fh‚u Útfu {™™u rð»tu y™uf «fth™t ¼qkzt ½tx™t ‚hk„ WXðt

{tkzu, su{ Ë{wÿ™t {tuxt {tuxt ‚hk„ WXu ‚u{ ¼qkzt ½tx WXðt ÷t„u, íÞthu ‚u ½tx™u fu{ xt¤ðt ?’’ …Ae yu™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo

su, ‘‘ßÞthu yuðt ¼qkzt ½tx Útðt {tkzu íÞthu æÞt™™u …zâwk {wfe™u S¼u fhe™u Wå[Mðhu r™÷oßs ÚtR™u ‚t¤e ðòze™u ‘Mðtr{™thtÞý

Mðtr{™thtÞý’ ¼s™ fhðwk. y™u nu Œe™ƒkÄw ! nu ŒÞt®ËÄtu ! yuðe he‚u ¼„ðt™™e «tÚto™t fhðe. ‚Útt ¼„ðt™™t Ëk‚ su {wõ‚t™kŒ

Mðt{e suðt {tuxt ntuÞ ‚u™tk ™t{ ÷R™u ‚u™e «tÚto™t fhðe, ‚tu ½tx Ëðuo x¤e òÞ ™u r™htk‚ ÚttÞ. …ý yu rð™t ƒeòu yuðtu ½tx

xtéÞt™tu W…tÞ ™Úte.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘yt ËíËk„{tk su yr‚ {tuxtu „wý sýt‚tu ntuÞ, ™u ‚u „wý™tk Ëðuo ð¾tý fh‚t

ntuÞ ‚tu …ý ‚u íÞt„ fhðt ÞtuøÞ ntuÞ yuðtu fÞtu „wý Au ? y™u Œtu»t ntuÞ ™u ‚u „úný fhðt ÞtuøÞ ntuÞ yuðtu fÞtu Œtu»t Au ?’’

íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘{wõ‚t™kŒ Mðt{e suðt ntuÞ ‚u ËðuoÚte ËhË ð‚o{t™ …t¤‚t ntuÞ, ™u ‚uýu fhe™u ƒeò Ëk‚™u

Wîu„ ÚttÞ, fu{ su yu{™e ƒhtuƒh ð‚toÞ ™rn. ‚u ËtYk yu „wý Þãr… {tuxtu Au ‚tu …ý ‚u™tu íÞt„ fhe™u Ëðo Ëk‚™u ƒhtuƒh ð‚oðwk.

y™u ƒhtuƒh ð‚oðtY… Œtu»t Au ‚tu …ý yu™wk „úný fhðwk.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘yt Ëk‚{tk yuðtu fÞtu yuf Œtu»t Au su, su™tu íÞt„ fhu íÞthu Ëðuo Œtu»t {tºt™tu

íÞt„ ÚtR òÞ y™u yuðtu fÞtu yuf „wý Au su, yuf ytÔÞu Ëðuo „wý ytðu ?’’ íÞthu yu™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘òu

Œuntr¼{t™ Y… Œtu»t Au ‚tu ‚u{tk Ëðuo Œtu»t hÌtt Au ™u ‚u™tu íÞt„ fhu ‚tu Ëðuo Œtu»t™tu íÞt„ ÚtR òÞ Au. y™u nwk ‚tu ŒunÚte ™tu¾t u su

ytí{t ‚u Awk’ yuðtu su ytí{r™ctY… yuf „wý ‚u ytðu ‚tu Ëðuo „wý {tºt ytðu Au.’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fuðt …k[rð»tÞ™u Ëuððu fhe™u ƒwÂØ{tk «ftþ ÚttÞ Au y™u fuðt …k[ rð»tÞ™u

÷tuÞt - 6

ð[™t{]‚{T

9

Ëuððu fhe™u ƒwÂØ{tk ykÄfth ÚtR òÞ Au ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘¼„ðt™ ËkƒkÄe su …k[rð»tÞ ‚u™u Ëuðu ‚tu

ƒwÂØ{tk «ftþ ÚttÞ Au y™u s„‚ ËkƒkÄe …k[rð»tÞ™u Ëuðu ‚tu ƒwÂØ{tk ykÄfth ÚtR òÞ Au.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fuðtu Œuþ, fuðtu ft¤, fuðtu Ëk„, fuðe r¢Þt, su™tu ËkƒkÄ ¼„ðt™™e yt¿ttyu

fhe™u …ý ™ fhðtu ?’’ íÞthu yu™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘su Œuþ{tk hÌtu Útfu …tu‚t™t Œun™t ËkƒkÄe™tu ðthkðth ƒuXt WXât™tu

Þtu„ Út‚tu ntuÞ, ‚tu ‚u Œuþ{tk ¼„ðt™™e yt¿ttyu fhe™u …ý ™ hnuðwk. y™u y{thtk Œþo™ Út‚tk ntuÞ, ™u ‚u ¼u¤u Mºteytu™tk Œþo™

Út‚tk ntuÞ, yuðtu Ëk„ ‚Útt r¢Þt ntuÞ íÞtk y{u ƒuËtheyu y™u fneyu su, ‘y{thtk Œþo™ fhtu.’ ‚tu …ý ‚u Xuftýu ƒuËðwk ™rn ™u

ftuRf r{»t ÷R™u WXe sðwk. y™u su ft¤{tk rð»t{…ýwk ð‚o‚wk ntuÞ ™u {thfwx Út‚e ntuÞ ™u òu ¼„ðt™™e yt¿tt ntuÞ, ‚tu …ý

íÞtkÚte [t÷e ™ef¤ðwk …ý ‚us Xuftýu hne™u {th ™ ¾tðtu.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fÞtk þtMºttu™u Ëtk¼¤ðtk ™u ¼ýðtk y™u fÞtk þtMºttu™u ™ Ëtk¼¤ðtk ™u ™

¼ýðtk ? …Ae yu™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘su þt†{tk ¼„ðt™™wk Ëtfth…ýwk «r‚…tŒ™ ™ fÞwO ntuÞ, ‚Útt ¼„ðt™™t

yð‚th™wk r™Y…ý ™ ntuÞ, y™u su „úkÚt þwØ ðuŒtk‚™t ntuÞ ™u yuf yÂî‚eÞ r™htfth™wk «r‚…tŒ™ fh‚t ntuÞ ™u ‚u „úkÚt ËwÄt

ƒwÂØ{t™™t fhu÷t ntuÞ ‚tu …ý ‚u „úkÚt™u ftuR rŒðË ¼ýðt ™rn ™u Ëtk¼¤ðt …ý ™rn. y™u òu hýAtuz ¼õ‚™t suðtk fe‚o™s

ntuÞ ™u ‚u{tk ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ðýo™ ntuÞ ‚tu ‚u™u „tððtk ™u Ëtk¼¤ðtk ‚Útt yuðe he‚™t su „úkÚt ntuÞ ‚u™u ¼ýðt ™u Ëtk¼¤ðt.’’

Rr‚ ð[™t{]‚{T >>6>> 114 >>

Ëkð‚T 1877™t {t„þh ËwrŒ 3 ºtes™u rŒðË ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt

W…h rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤e …t½™wk Atu„÷wk rðhts{t™ n‚wk ‚Útt Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e y™u Y™tu ¼hu÷tu

Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e


y™u ‚u Ë{Þ{tk ð[™t{]‚™wk …wM‚f r™íÞt™kŒ Mðt{eyu ÷tðe™u ©eS{nthts™u ytÃÞwk. …Ae ‚u …wM‚f™u òuR™u ƒnw

htS ÚtÞt y™u …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, ‘‘yts ‚tu ¼thu¼thu «§ …wAtu ‚tu ðt‚ fheyu.’’ íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu

su, ‘‘©wr‚{tk yu{ fÌtwk Au su,

1

‘‘«„ï ¿ææÝæóæ }æéçQU: J’’ 2‘‘„}æï±ç±çÎy±æç„}æëy²}æïç„ Ýæ‹²: Ð‹ƒæ ç±l„ïù²Ýæ² J’’ yu ©wr‚{tk yu{ fÌtwk

Au su ¼„ðt™™wk Ëtûtt‚T ¿tt™ ÚttÞ íÞthu Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ Au,’ íÞthu þt†{tk su ƒeòk

3

ËtÄ™ fÕÞtý™u yÚtuo ƒ‚tÔÞtk Au ‚u™wk

þwk «Þtus™ Au ? fu{ su fÕÞtý ‚tu ¿tt™u fhe™u s ÚttÞ Au’’ yuðt «§™u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘¿tt™ ‚u òýðt™wk

™t{ Au’’ íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu ytþkft fhe su, ‘‘òýðwk yus ¿tt™ ntuÞ ‚tu þtMºtu fhe™u ¼„ðt™™u Ëðuo s„‚ òýu Au, ‚uýu

fhe™u Ëðuo™wk fÕÞtý Út‚wk ™Úte.’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘þtMºtu fhe™u …htuût…ýu ¼„ðt™™u òÛÞt ‚uýu fhe™u su{

fÕÞtý ™Úte, ‚u{ ht{f]»ýtrŒf ¼„ðt™™t yð‚th n‚t íÞthu ‚u{™u Ëðuo {™w»Þu «íÞût ŒeXt n‚t ‚tu ‚uýu fhe™u …ý þwk fÕÞtý

ÚtÞwk Au ?’’ íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, ‘‘suýu ¼„ðt™™u «íÞût ŒeXt ntuÞ ‚u™wk ‚tu sL{tk‚hu fÕÞtý ÚttÞ Au.’’ íÞthu

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘suýu þtMºtu fhe™u ¼„ðt™™u òÛÞt ‚uýu fhe™u …ý sL{tk‚hu fÕÞtý ÚttÞ Au, ftk su su™u þtMºtu fhe™u

òÛÞt Au ‚u™u s ™uºtu fhe™u Œu¾u Au, y™u su™u ™uºtu fhe™u Œu¾u Au ‚u™u s þtMºtu fhe™u òýuAu, {txu ƒuÞ™wk ƒesƒ¤ ƒhtuƒh ÚttÞ

Au ™u ƒuÞ™wk sL{tk‚hu fÕÞtý …ý ƒhtuƒh Au, fu{ su, ©ðýu fhe™u ¼„ðt™™u Ëtk¼éÞt ‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u

Ëtk¼éÞts fnuðtÞ. y™u íð[tyu fhe™u M…þo fÞtuo ‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u M…þo fÞtuos fnuðtÞ. y™u ™uºtu fhe™u òuÞt

‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u òuÞts fnuðtÞ. y™u ™trËftyu fhe™u ËwkÎÞt ‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u ËwkÎÞts fnuðtÞ.

y™u Sbtyu fhe™u ðýo™ fÞto ‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u ðýo™ fÞtos fnuðtÞ. yuðe he‚u ƒtÌt RrLÿÞtuyu fhe™u su ¿tt™

Au ‚Útt yk‚:fhýu fhe™u su ¿tt™ Au y™u yk‚:fhý RrLÿÞtu …h su SðË¥tt ‚Œtr©‚ su y™w¼ð ¿tt™ Au, ‚u{tkÚte ‚{u fÞt

¿tt™™u fntu Atu ? y™u su ¼„ðt™ Au ‚uýu ‚tu yt s„‚™e Wí…Â¥t™u yÚtuo yr™YØ yuðwk MðY… ÄtÞwO Au, su™u rð»tu MÚttðh

sk„{Y… su rðï ‚u Ëtðftþu fhe™u hÌtwk Au, y™u Ëkf»toýY…u fhe™u s„‚™tu Ëknth fhu Au, y™u …ãwB™Y…u fhe™u s„‚™e ÂMÚtr‚

fhu Au, ‚Útt {íMÞ, fåAtrŒf yð‚th™wk Äthý fhu Au. yuðe he‚u ßÞtk suðwk ftÞo íÞtk ‚uðt ftÞo™e rËÂØ™u yÚtuo ‚uðt Y…™wk „úný

fhu Au. ‚u{tk ftuR ftÞo ‚tu yuðwk Au su, su{tk yk‚:fhý RrLÿÞtu ™Úte …q„‚tk, fuð¤ y™w¼ð¿tt™u fhe™u s sýtÞ Au, íÞthu ‚uðt

ftÞo™e rËÂØ™u yÚtuo ¼„ðt™ …ý ‚uðt MðY…™wk Äthý fhu Au. y™u ftuR ftÞo yuðwk Au su RrLÿÞtu yk‚:fhýu fhe™u òÛÞt{tk ytðu

Au. íÞthu ‚u ftÞo™e rËÂØ™u yÚtuo ¼„ðt™…ý ‚uðts ÚttÞ Au’ {txu ‚{u fÞt ¼„ðt™™t MðY…™u ¿tt™u fhe™u fÕÞtý ÚttÞ yu{

…wAtu Atu ?’’ íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, su ‘‘¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu RrLÿÞtu, yk‚:fhý y™u y™w¼ð yu ºtýu …q„u

yuðt ¼„ðt™™t MðY…™u ¿tt™u fhe™u {tuût ÚttÞ yu{ fneyu Aeyu.’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yuðt su ¼„ðt™ ‚u ‚tu

÷tuÞt - 7

ð[™t{]‚{T

10

©ef]»ý Au ‚u ‚tu …tu‚u …tu‚t™u yu{ fnu Au su-

1²S}ææyÿæÚ}æ„è„æïùã}æÿæÚæÎçÐ ™æïœæ}æ: J ¥„æïùçS}æ HæïÜïU ±ïÎï ™ Ðíçƒ„: ÐéL¯æïœæ}æ: JJ ç±C|²æãç}æÎ¢ ÜëU„F}æïÜUæ¢àæïÝ çSƒ„æï …xæ„ì JJ }æœæ: ÐÚ„Ú¢Ýæ‹²çyÜU@ÎçS„ {Ý¢…² ! J }æç² ¨±üç}æÎ¢ Ðíæïœæ¢ ¨ê~æï }æç‡æxæfæ §± JJ Ðà² }æï Ðæƒü ! LÐæç‡æ àæ„àææïùƒ ¨ãdàæ: J ÝæÝæ ç±{æçÝ çÎÃ²æçÝÝæÝæ±‡ææüÜëU„æçÝ ™ JJ RíÞtrŒ ð[™u fhe™u …tu‚u …tu‚t™u RrLÿÞtu yk‚:fhýÚtfe y„tu[h fnu Au. {txu ¼„ðt™™u ‚¥ðu fhe™u

Ë{sðt ‚u ‚tu yu{ Au su RrLÿÞtu, yk‚:fhý ‚Útt y™w¼ð yu ºtýu fhe™u ÞÚttÚto…ýu «íÞût ¼„ðt™™u òýu íÞthu …qhtu ¿tt™e

fnuðtÞ. y™u yu ºtý «fth{tkÚte òu yufu ytuAtu ntuÞ ‚tu ‚u™u ytíÞkr‚f ¿tt™ ™ fnuðtÞ ™u ‚uýu fhe™u sL{ {]íÞw™u …ý ™ ‚hu

y™u

5

ftuRf ËtÄ™u fhe™u ƒúñMðY…™u …tBÞtu ntuÞ ‚u …ý òu «íÞût ¼„ðt™™u yuðe he‚u ™ òýu ‚tu ‚u …ý …qhtu ¿tt™e ™ fnuðtÞ.

{txu ©e{Kt„ð‚{tk fÌtwk Au su– 6

‘‘ÝñcÜU}²ü}æÐ²Ó²é„|ææ±±<…„¢ Ý àææï|æ„ï ¿ææÝ}æH¢ çÝÚ†…Ý}æì J’’‚Útt „e‚t{tk fÌtwk Au su– 7ÜU}æü‡ææï sçÐ ÏææïhÃ²¢ ÏæïhÃ²¢ ™ ç±ÜU}æü‡æ: J ¥ÜU}æü‡æp Ïææï{Ã²¢ xæãÝæ ÜU}æü‡ææï xæç„: JJ

yf{o su ¿tt™ ‚u™u rð»tu …ý òýðwk hÌtwk Au ‚u þwk, ‚tu su ƒúñY… ÚtÞtu ‚u™u …ý …hƒúñ …wY»ttu¥t{ ‚u òýðt hÌtt Au. y™u

su ƒúñY… ÚtÞtu ‚u™us …wY»ttu¥t{™e ¼Âõ‚™tu yrÄfth Au. ‚u ¼Âõ‚ ‚u þwk ? ‚tu su{ ïu‚îe…ðtËe su r™hÒt{wõ‚ Au ‚u ƒúñY… Útft

[kŒ™…w»…trŒf ™t™t «fth™e …qòËt{„úeyu fhe™u …hƒúñ su ðtËwŒuð ‚u™u …qsu Au, ‚u{ yu …ý ƒúñY… Útftu «íÞût ¼„ðt™™e

¼Âõ‚ [kŒ™, …w»…, ©ðý, {™™trŒfu fhe™u fhu. ‚u ¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au su :-

1Ïæíræ|æê„: Ðí¨óææy}ææ Ý àææï™ç„ Ý ÜUæÑìÿæç„ J ¨}æ: ¨±ïü¯é |æê„ï¯é }æjôQU ÏH|æ„ï ÐÚæ}æì JJ{txu ƒúñY… ÚtR™u su …hƒúñ™e ¼Âõ‚ ™ fhu ‚tu ‚u …ý ytíÞkr‚f fÕÞtý™u ™ …tBÞtu fnuðtÞ. y™u

2|æêç}æÚæÐæïùÝHæï ±æ²é: ¶¢ }æÝæï ÏæéçhÚï± ™ J ¥ã¢ÜUæÚ §„è²¢ }æï ç|æóææ ÐíÜëUç„ÚC{æ JJyu ÔÞtÃÞ yuðe sz «f]r‚ Au y™u

3¥ÐÚï²ç}æ„Sy±‹²æ¢ ÐíÜëUô„ ç±çh }æï ÐÚæ}æì J …è±|æê„æ¢ }æãæÏææãæï ! ²²ïÎ¢ {æ²ü„ï …xæ„ì JJyu ÔÞt…f yuðe [u‚™ «f]r‚ Au. y™u su «íÞût ¼„ðt™ Au ‚u fuðt Au ‚tu yu yü «fth™e su ÔÞtÃÞ «f]r‚ y™u ‚u™u rð»tu

ÔÞt…f yuðe su [i‚LÞ «f]r‚ ‚u

4

ƒuÞ™t ytÄth Au, su{ ytftþ Au ‚u …]ÚÔÞtrŒf [th

4

‚íð™tu ytÄth Au. y™u …]Úðe™e ßÞthu

Ëkftu[ yðMÚtt ÚttÞ Au ‚u ¼u¤tu ytftþ …ý Ëkftu[™u …t{u Au, ™u …]Úðe™e rðftË yðMÚtt ÚttÞ Au ‚u ¼u¤e ytftþ™e …ý rðftË

yðMÚtt Au ‚Útt s¤, ‚us y™u ðtÞw™e Ëkftu[ rðftË yðMÚtt ¼u¤e ytftþ™e …ý Ëkftu[ rðftË yðMÚtt Au. y™u …]ÚÔÞtrŒ

‚íð™e Ëkftu[ rðftË yðMÚtt ‚u ƒuÞ ytftþ™u rð»tu ÚttÞ Au,

5

‚u{ yu ƒu «f]r‚™e Ëkftu[ rðftË yðMÚtt ¼u¤e ¼„ðt™™e …ý

1

Ëkftu[ rðftË yðMÚtt Au ™u yu ƒu «f]r‚™e Ëkftu[ rðftË yðMÚtt ‚u ¼„ðt™™u rð»tu Au. yuðt su ¼„ðt™ ‚u Ëðo™t ytí{t Au,

íÞtk ©wr‚Þtu Au–

2

‘‘ ²S²æÿæÚ¢ àæÚèÚ¢, ²S²æy}ææ àæÚèÚ¢, ²S² Ðë‰±è¢ àæÚèÚ¢ ’’ RíÞtrŒf ©wr‚ytu Au, ‚Útt yÒt{Þ ƒúñ fÌttu Au, {™tu{Þ

ƒúñ fÌttu Au, rð¿tt™{Þ ƒúñ fÌttu Au. yt™kŒ{Þ ƒúñ fÌttu Au. RíÞtrŒf ½ýef «fth™e ƒúñrðãt fne Au. ‚u™wk þwk ‚tí…Þo Au

su, ¼„ðt™ Ëðo™t fthý Au, ™u Ëðo™t ytÄth Au. {txu yu Ëðo™u ƒúñ fÌtt Au, …ý yu Ëðuo þheh Au, y™u yu Ëðuo™t þhehe ‚u

¼„ðt™ ©ef]»ý «íÞût …wY»ttu¥t{ Au. ‚u ¼„ðt™™u rð»tu yu sz [u‚™Y… su ƒu «f]r‚ ‚u Ëkftu[ rðftË yðMÚttyu fhe™u …tu‚t™t

ftÞo Ërn‚ Ëw¾u fhe™u hne Au, y™u yu Ëðuo™u rð»tu ¼„ðt™ su ‚u yk‚Þto{eY…u fthý…ýu fhe™u hÌtt Au, y™u ‚us ¼„ðt™ yt

«íÞût «{tý Au. yuðe he‚u {rn{tyu Ërn‚ su ¼„ðt™™u òýu ™u Œu¾u ‚u™u …rh…qýo ¿tt™ fneyu.’’

íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘yuðe he‚u Œu¾t‚wk ‚tu ™ ntuÞ ™u yk‚:fhý{tk ‚tu yuðe he‚™e áZ

3

ytkxe ntuÞ ‚u™u

…rh…qýo ¿tt™ fnuðtÞ fu ™rn ?’’ íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su{ ykÄtYk ½h ntuÞ ™u ‚u{tk ftuXe ‚Útt Úttk¼÷t hÌtt ntuÞ ‚u™u

Œu¾u Au, ‚tu …ý ÞÚttÚto ŒuÏÞt ™ fnuðtÞ, ‚u{ …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™™u rð»tu sz r[‚T «f]r‚ hne Au, ™u yu «f]r‚™u rð»tu …tu‚u hÌtt Au,

‚u™u y™w{t™u fhe™u òýu Au …ý òu ŒuÏÞt{tk ™Úte ytð‚wk ‚tu …rh…qýo ¿tt™e ™ fnuðtÞ.

4

y™u òu yu™u yuðe ytkxe Xtðfe Au ‚tu

ftkRf yu™u y÷tirff…ýwk sýtÞwk òuRyu, ™rn ‚tu sýtþu. y™u r™:ËkŒun yuðe ytkxe Au ™u sýt‚wk ™Úte ‚tu yu{ yu Ë{su su, ‘yu

¼„ðt™™u rð»tu ‚tu Ëðo Au …ý {™u Œu¾tz‚t ™Úte, yuðes yu™e RåAt Au.’ yu{ Ë{S™u ‚u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚tu Útftu

…tu‚t™u f]‚tÚto {t™u Au, ‚tu yu …rh…qýo ¿tt™e Au. {txu RrLÿÞtu, yk‚:fhý y™u y™w¼ð yu ºtýu «fthu fhe™u su ¼„ðt™™u

ÞÚttÚto…ýu òý‚tu ntuÞ ‚u™u ¿tt™e fneyu. y™u ‚uðt ¿tt™e™u ¼„ðt™u „e‚t{tk ©uc…ýu fÌttu Au–

’’ ¥æ„æïü ç…¿ææ¨éÚƒæüƒèZ ¿ææÝè ™ |æÚ„¯ü|æ J „ï¯æ¢ ¿ææÝè çÝy²²éQU »ÜU|æçQU<±çàæc²„ï JJ ‘‘yuðtu su ¿tt™e ‚u ‚tu ËŒt Ëtfth{qŠ‚ yuðt su «íÞût ¼„ðt™ ‚u™u «f]r‚…wY»t, yûth ‚uÚtfe …h ™u Ëðo™t fthý, Ëðo™t

ytÄth, òýe™u y™LÞ…ýu Ëuðu Au, yuðe he‚u su Ë{sðwk ‚u™u ¿tt™ fneyu. y™u yu ¿tt™u fhe™u ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ Au. y™u

su yu{ ™Úte Ë{s‚tu ™u fuð¤ þtMºtu fhe™u ’’ ¥ã¢ ÏæírææçS}æ ‘‘ ÚtR ƒuËu Au ™u fnu Au su, ‘ht{f]»ýtrŒf ‚tu ƒúñY… yuðtu su nwk ‚u

÷tuÞt - 7

ð[™t{]‚{T

11

{the

1

÷nhe Au’ yuðt su

2

ƒúñfwŒt¤ ytÄwr™f ðuŒtkr‚ ‚u ‚tu yr‚Œwü Au, ™u {nt…t…e Au y™u {he™u ™hf{tk …zu Au, ‚u ftuR

rŒðË yu™tu Awxftu Út‚tu ™Úte.’’ Rr‚ ð[™t{]‚{T >>7>> 115 >>

Ëkð‚T 1877 ™t {t„Ëh ËwrŒ 5 …k[{e™u rŒðË htrºt™u Ë{u ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk

rðhts{t™ n‚t. y™u Ätu¤tu VUxtu {M‚fu ƒtkæÞtu n‚tu ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ™u Ätu¤tu ¾uþ …nuÞtuo n‚tu. ™u …tu‚t™t

{w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

‚u Ë{Þ™u rð»tu ©eS{nthts™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, ‘‘su ¼tu¤tu ntuÞ ‚u™u ‚tu ftuR Mð¼tð Œu¾e™u Ëk‚™tu

yð„wý ytðu, …ý su ztÌttu ntuÞ ‚u™u Ëk‚™tu yð„wý fu{ ytðu Au. ? íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su ztÌttu ntuÞ ‚u™u

…tu‚t{tk su ftuR yÞtuøÞ Mð¼tð ŒuÏÞt{tk ytÔÞtu ™u ‚u™e W…h …tu‚u yr‚ Œtu»tƒwÂØ ht¾e™u îu»tu Ërn‚ ‚u Mð¼tð™u xtéÞt™tu

Œt¾ztu fh‚tu ntuÞ y™u ‚u Mð¼tð W…h …tu‚t™u yr‚ ¾th ntuÞ y™u ‚u™tu ‚u Mð¼tð ftuR ƒeò Ëk‚{tk Œu¾tÞ íÞthu ‚u™tu y¼tð

ytðu Au. y™u su {q¾o ntuÞ ‚u ‚tu …tu‚t™t Mð¼tð™u xt¤u ™rn ™u ƒeò Ëk‚{tk ftkRf ‚u Mð¼tð Œu¾u ‚tu ‚u™tu yð„wý ÷u Au ‚u™u

{q¾o fneyu.

3

íÞth …Ae ©eS{nthts ™t™t ™t™t …h{nkË™u ‚uztðe™u …tu‚u «§ þe¾ððt ÷tøÞt, ™u …tu‚u W¥th fhðt ÷tøÞt. ‚u{tk

«Út{ ‚tu …tu‚u yu{ «§ …wAâtu su, ‘‘ft{, ¢tuÄ ™u ÷tu¼trŒf þºtw™tu su ðu„ ‚u™wk su ‚eðú…ýwk ™u {kŒ…ýwk ‚u ƒt¤, Þtið™ y™u ð]Ø ‚uýu

fhe™u Au. fuðe he‚u, ‚tu ƒt¤…ýt{tk {kŒ ðu„ ntuÞ y™u Þtið™ yðMÚtt{tk ‚eðú ðu„ ntuÞ ™u ð¤e …tAwk ð]Ø…ýt{tk {kŒ…ýwk ÚttÞ,

yu{ ft{trŒf™wk ‚eðú {kŒ…ýwk Au ‚u ‚tu sýtÞ Au. …ý rð[thu fhe™u

1

yu™wk {kŒ…ýwk Au fu ™rn ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …tu‚us fÞtuo su,

‘‘rð[thu fhe™u …ý ft{trŒf™wk {kŒ…ýwk Au. ‚u rð[th fu{ fhu, ‚tu ƒt¤f yðMÚtt{tk {kŒ…ýwk Au, ™u Þtið™ yðMÚtt{tk ‚eðú…ýwk Au,

™u ð]Ø yðMÚtt{tk …tAwk {kŒ…ýwk Au, ‚u ‚tu ytnthu fhe™u Au, su ƒt¤ yðMÚtt™u rð»tu ytnth Úttuztu Au {txu ft{ …ý ytuAtu Au, ™u

ð]Ø yðMÚtt{tk …ý ytnth ytuAtu ntuÞ yux÷u ft{ …ý ytuAtu ntuÞ. y™u Þtið™ yðMÚtt{tk ytnth™e ð]ÂØ ntuÞ yux÷u

ft{™e …ý ð]ÂØ ntuÞ. ‚u {txu òu Þtið™ yðMÚtt{tk ytnth ytuAtu fhu y™u

2

Œunu fhe™u þe‚, W»ý, ðhËtŒ, ¼w¾ ‚u™wk òýe

òýe™u Ën™ fhu yuðtu su rð[th ht¾u, y™u {tuxt ËtÄw™tu Ë{t„{ ht¾u, ‚tu ‚u™u Þtið™ yðMÚtt{tk …ý ft{ {kŒ …ze òÞ.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘Sð™u ™t™t «fth™tk ÔÞË™ …zu Au, ftuRf™u ¼tk„™wk, yVeý™wk, ŒtY™wk,

„tkò™wk RíÞtrŒf y™uf «fth™tk …zu Au, ‚u ÔÞË™ r¢Þ{tý Au fu «thçÄu fhe™u Au ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚us fÞtuo su, ‘‘yu

ÔÞË™ ‚tu fÞtO ÚttÞ Au …ý «thçÄu fhe™u ™Úte.’’ {txu òu yu ÔÞË™™u xtéÞt™tu ©æÄt Ërn‚ yt„ún fhu ™u þqhðeh…ýwk ntuÞ ‚tu

‚u x¤e òÞ, …ý ©æÄt ™ ntuÞ ™u Vtuþe ntuÞ ‚uÚte yu Mð¼tð x¤u ™rn.’’

…Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘fux÷tf ƒt¤f™u ‚tu ð]Ø™t Ëh¾e «f]r‚ ntuÞ Au ™u fux÷tf™u ‚tu yr‚ [k[¤

«f]r‚ ntuÞ Au, ‚u Ëk„u fhe™u ÚttÞ Au fu yu™t Sð{tks yuðe «f]r‚ hne Au?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚us fÞtuo su, ‘‘ƒnwÄt ‚tu

Ëk„u fhe™us Ëthe ™hËe «f]r‚ ÚttÞ Au y™u fux÷tf™u …qðo f{to™wËthu …ý ÚttÞ Au,’’

…Ae ð¤e fr…÷uïht™kŒMðt{eyu …wAâwk su, nu {nthts ! ‘‘…qðo™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u fu{ òýðtu ™u n{ýtk™tu Mð¼tð

ntuÞ ‚u fu{ òýðtu. ?’’ íÞthu ©eS{nthtsu ‚u™tu W¥th fÞtuo su, ‘‘su Mð¼tð n{ýtk™tu ntuÞ ‚u ‚tu òu Yzt Ëk‚™u Ëk„u hne™u

Úttuztuf ‚u™u xtéÞt™tu W…tÞ fhu ‚tu x¤e òÞ, su{ ðkze W…h ‚]ý QøÞtk ntuÞ ‚u …tk[ Œntzt {u½ ™ ðhËu ‚tu ËwftR òÞ, ‚u{

n{ýtk™tu su Mð¼tð ‚u ‚tu Úttuztf rŒðË{tk x¤e òÞ Au. y™u su …qðo™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™u xtéÞt™tu ‚tu yr‚ Œt¾ztu fhu íÞthu

{tkz{tkz x¤u. su{ Äh‚e{tk Ähtu™tu Atuz ntuÞ yÚtðt ƒtuhze™tk Ítz ntuÞ ‚u™u ‚tu ¾uzw‚ yÂø™ ÷„tze™u ƒt¤u ‚tu …ý …tAtu Vwxe

ytðu, ™u òu ftuŒt¤e ÷R™u {q¤{tkÚte ¾tuŒe ™t¾u ‚tu òÞ, ‚u{ su …qðo™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™u Yzt Ëk‚™t Ë{t„{{tk hne™u yr‚

«ÞtËu fhe™u xt¤u ‚tu {tkz{tkz x¤u.’’

y™u íÞth …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘su™e RrLÿÞtu [k[¤ ntuÞ ‚u™u [k[¤‚t™u xtéÞt™t …]ÚtfT …]ÚtfT fÞt

W…tÞ Au ?’’íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚us fÞtuo su [ûtw RrLÿÞ™e [k[¤‚t xtéÞt™tu yu W…tÞ Au su, ™trËft„ú áÂü ht¾u ™u ytzwk

yð¤wk swðu ™rn, ¼ýðwk ntuÞ ‚tu ¼ÛÞt fhu ‚Útt ¼s™ M{hý fÞto fhu, y™u yu{ fh‚tk Mºte ytrŒf Œu¾tR òÞ ™u yÞtuøÞ ½tx

™ ÚtÞtu ntuÞ ‚tu …ý ™uºt™u W½tztk ht¾e™u {u»ttuL{u»tu hrn‚ fhe™u ßÞtk ËwÄe ™uºt Ëthe …uXu ƒ¤u ™u ytkËw [t÷u íÞtk ËwÄe ½ze ƒu ½ze

…ÞO‚ òuR hnu, íÞthu ‚u™e ŒÂü [k[¤ ntuÞ ‚tu …ý ðþ ÚtR òÞ Au. y™u ™trËft RrLÿÞ Au, ‚u ftuR™wk þheh yÚtðt {w¾ fu ð†

‚u „kÄt‚wk ntuÞ ‚u™tu „kÄ ÷u íÞthu ‚u ™ „{u. íÞthu ‚u™tu yu{ rð[th fhu su, ‘{thtu Œun …ý W…hÚte Ëthtu Au …ý {tkne ‚tu YrÄh,

{tkË, ntzftk Au ‚Útt …ux{tk {¤, {qºt, ytk‚hztk Au’ yu{ rð[thu ‚tu ™trËft™e [k[¤‚t x¤u. y™u ft™™e [k[¤‚t yu{ x¤u su,

‘ftuR h{ws Út‚e ntuÞ yÚtðt ¼ðtR Út‚e ntuÞ ‚u™u Ëtk¼éÞt{tk nu‚ ÚttÞ, ™u ¼„ðt™™e fÚtt fe‚o™ Ëtk¼éÞt{tk r™ÿt ytðu íÞthu

÷tuÞt - 8

ð[™t{]‚{T

12

W¼t Útðwk ™u r™ÿt yt¤Ë™u xt¤ðwk ™u ¼„ðt™™e fÚtt Ëtk¼éÞt{tk ©æÄt ht¾ðe y™u nu‚ ht¾ðwk,’ ‚tu ft™ S‚tÞ. y™u íð[t

RrLÿÞ™u yu{ S‚u su, ‘òýe òýe™u xtZ ‚zftu ðhËtŒ ‚u™u ¾{ðtu ™u „tuŒze ntuÞ ‚u Wþefu {wfe ht¾ðe ™u Ëthe …uXu xtZ ðtÞ,

íÞthu ytuZðe ‚Útt ßÞtk íÞtk …ze hnuðwk,’ yu{ fhe™u íð[t™u ƒt¤e ™t¾u, yu{ fhu ‚tu íð[t RrLÿÞ™e [k[¤‚t x¤u. y™u ntÚt™e

[k[¤‚t yu{ x¤u su, ßÞthu ntÚt ™ðht ntuÞ íÞthu ntÚt{tk {t¤t ht¾e™u ïtËtuåAðtËu ¼„ðt™™wk ™t{ ÷R™u ‚u {t¤t Vuhððe,

…ý W‚tð¤e ÷nhfu {t¤t ™ Vuhððe y™u fux÷tf yu{ fnu Au su, ‘{™u fhe™u ‚tu ™t{ ðÄw ÷uðtÞ’ yu ðt‚ ¾tuxe Au, sux÷tk S¼u

÷uðtÞ ‚ux÷tks {™u fhe™u ÷uðtÞ Au, yu{ fhu ‚tu ntÚt™e [k[¤‚t x¤u y™u …„ [k[¤ ntuÞ ‚tu ytË™™u S‚ðwk, ‚tu …„ S‚tÞ,

y™u rþ§ [k[¤ ntuÞ ‚tu su{ ¾Ë ntuÞ fu ht‚e ŒtŒh ntuÞ ‚u™u ¾kòu¤eyu ‚tu ÷tune ™ef¤u íÞtk ËwÄe ¾hs x¤u ™rn y™u òu ™

¾kòu¤eyu ‚tu ‚u yu{ ™u yu{ ƒ¤e òÞ, ‚u{ rþ§ RrLÿÞ{tk [¤ ytðu ‚tu …ý ‚u™u ntÚtu fhe™u yzus ™rn, y™u òu rþ§{tk ðtÞw

¼ht‚tu ntuÞ ‚tu ytnth Úttuztu fhu ™u W…ðtË fÞto fhu ™u Œun™u ƒ¤ne™ fhe ™t¾u, ‚tu rþ§ S‚tÞ. y™u rsbt RrLÿÞ™u S‚ðe

ntuÞ, ‚tu su ðM‚w S¼™u „{‚e ntuÞ ‚u ðM‚w ™ yt…ðe, y™u ytnth Þwõ‚ fhðtu, ‚tu Sbt™e [k[¤‚t x¤u y™u ðtýe [k[¤

ntuÞ ‚tu yu{ x¤u su {wõ‚t™kŒMðt{e suðt ðt‚to fh‚t ntuÞ ‚Útt fÚtt ðtk[‚t ntuÞ ‚u ðå[{tk …tu‚u znt…ý fhe™u ƒtu÷ðwk ™rn

y™u òu ðå[{tk ƒtu÷tR òÞ ‚tu …k[ðeþ {t¤t Vuhððe, ‚tu ðtýe™e [k[¤‚t x¤e òÞ.’’ y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu

su, ‘‘yu Ëðuo RrLÿÞtu Au ‚u{tkÚte yuf™u …rh…õð S‚u ‚tu Ëðuo RrLÿÞtu S‚tÞ yuðe fR RrLÿÞ Au ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u

fÞtuo su, yuf rsbt™u …rh…õð S‚u ‚tu ƒeòk Ëðuo RrLÿÞtu S‚tÞ Au.

íÞth …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘su …wY»t™u yk‚h{tk ft{ ÔÞtÃÞtu ntuÞ ‚u™u ƒnthÚte fu{ òýeyuu su

‘yu™u ft{ ÔÞtÃÞtu Au?’ y™u yu™wk su yk„ ‚u ‚tu ðMºt{tk ZtkõÞwk ntuÞ Au.’’ íÞthu yu™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, ‘‘su™u ft{ ÔÞt…u

‚u™tk ™uºt ytrŒf su Ëðuo RrLÿÞtu ‚u [k[¤ ÚttÞ, íÞthu òýðwk su yu ft{u ÔÞtfw¤ ÚtÞtu Au.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘su™tu [k[¤ Mð¼tð ntuÞ ‚u™u þtk‚ Útðwk y™u su™tu þtk‚ Mð¼tð ntuÞ ‚u™u

[k[¤ Útðwk ‚u fÞt rð[thu fhe™u ÚttÞ Au ?’’ íÞthu yu™tu W¥th …ý …tu‚us fÞtuo su, ‘‘su [k[¤ ntuÞ ‚u yu{ rð[thu su, ‘nwk ytí{t

Awk, ƒúñ Awk,

1

y®÷„ Awk, y™u ytftþ™e …uXu ÂMÚth Awk, yuðu rð[thu fhe™u W…þ{ yðMÚtt™u …t{u ‚tu [k[¤ ntuÞ ‚u þtk‚

ÚttÞ. y™u su þtk‚™u [k[¤ Útðwk ntuÞ, ‚u™u ‚tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk {tntíBÞ òýðwk, ™u {tntíBÞ òýu íÞthu

¼„ðt™™e ™ð «fthu ¼Âõ‚ fhu ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt [tfhe fhu, ‚uýu fhe™u yu™tu [k[¤ Mð¼tð ÚttÞ Au.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘©e{Kt„ð‚trŒf su ytX Ëíþt† ‚u{tkÚte ftuR íÞt„ fhðt ÞtuøÞ Au fu Ëðuo

„úný fhðt ÞtuøÞ Au ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚us fÞtuo su, ‘‘yu Ëðuo „úkÚt{tk …ý y™uf «fth™tk «fhý Au, ‚u Ëðuo «fhýu

fhe™u ¼„ðt™™u …tBÞt su ¼õ‚ ‚u{™tk yk„ fÌttk Au, {txu yu Ëðuo „úný fÞto ÞtuøÞ Au. …ý Ëðuo «fhý{tkÚte su «fhý

…tu‚t™t yk„{tk {¤‚wk ytð‚wk ntuÞ ‚u™u „úný fhðwk ™u ƒeò™tu íÞt„ fhðtu; y™u yu{ òýðwk su, ‘‘yu Au ‚tu Ët[wk …ý yu

ƒeò ¼õ‚™u yÚtuo Au, …ý {thu yÚtuo ™Úte.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘yt ‚{u Ëðuo ™t™t Atufht ƒuXt Atu, ‚u{tkÚte ftuRf™u ‚tu yt Ëðuo Ëk‚ «{tý

fhu Au ™u ftuRf™u ‚tu ™Úte fh‚t, y™u Ëðuo™e yðMÚtt Ëh¾e Au ™u Ëk„ …ý yuf Ëh¾tu Au y™u ¼tus™, ð†, W…tË™t, þt†,

W…Œuþ, {kºt ‚u Ëðuo™u yuf Ëh¾tk Au, ‚tu …ý su LÞq™trÄf…ýwk hne „Þwk ‚u™wk þwk fthý Au ? y™u su Ëk‚ Au ‚u ‚tu Ë{áÂüðt¤t

Au, ™u r™…oût Au, ™u Ä{oðt¤t Au, ‚u ‚tu su suðtu ntuÞ ‚u™u ‚u{ fnu, {txu yu™tu W¥th fntu ?’’

…Ae …tu‚us yu™tu W¥th fÞtuo su, su™tk Ëk‚ ð¾tý fhu Au ‚u™u s ©æÄt Au, {txu Ä{o …téÞt™u rð»tu ‚u™tu ðÄthtu Au, ™u ‚u™u

Ëk‚™e Ëuðt fÞto™u rð»tu ‚Útt ¼„ðt™™e ðt‚ Ëtk¼éÞt™u rð»tu …ý ©æÄt Au, ™u Ëk‚™tu rðïtË Au {txu yu ðÄe „Þtu, y™u su

ytðt Ë{t„{{tk hÌttu Útftu ðæÞtu ™rn, ‚u ©æÄt hrn‚ Au yu{ òýðwk. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>8>> 117 >>

Ëkð‚T 1877 ™t {t„Ëh ËwrŒ 6 Aê™u rŒðË ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk rðhts{t™

n‚t ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤tu VUxtu {M‚fu ƒtkæÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t

{w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘Ëðuo …h{nkË …hM…h «§ W¥th fhtu’’ íÞthu ytí{t™kŒ Mðt{eyu y¾kzt™kŒ Mðt{e™u

«§ …wAâtu su, ‘‘ðihtøÞ, ¿tt™, ¼Âõ‚ y™u Ä{o yu [th ™u W…ßÞt™tu nu‚w þtu Au.?

…Ae ‚u™tu W¥th ©eS{nthtsu fÞtuo su, ðihtøÞ ‚tu yu{ W…su su, òu ft¤™wk MðY… òÛÞt{tk ytðu, ‚u ft¤™wk MðY… ‚u

þwk ‚tu r™íÞ «÷Þ™u òýu, ™ir{Â¥tf «÷Þ™u òýu, «tf]‚ «÷Þ™u òýu y™u ytíÞkr‚f «÷Þ™u òýu, ‚Útt ƒúñtrŒf M‚kƒ…ÞO‚

Ëðuo Sð™t ytÞw»Þ™u òýu y™u yu{ òýe™u ®…zƒúñtkz Ëðuo …ŒtÚto™u ft¤™wk ¼ût Ë{su, íÞthu ðihtøÞ W…su. y™u ¿tt™ ‚tu

÷tuÞt - 9

ð[™t{]‚{T

13

yu{ ÚttÞ su, òu ƒ]nŒthÛÞ, AtkŒtuøÞ, fXðè ytrŒf su, W…r™»tŒT ‚Útt ¼„ðNe‚t ‚Útt ðtËwŒuð{tntíBÞ ‚Útt ÔÞtËËqºt

RíÞtrŒf „úkÚt™wk ËNwÁ Útfe ©ðý fhu, ‚tu ¿tt™ W…su, y™u Ä{o ‚tu yu{ W…su, òu Þt¿tðÕõÞM{]r‚, {™wM{]r‚, …htþhM{]r‚,

þk¾r÷r¾‚M{]r‚ RíÞtrŒf M{]r‚™wk ©ðý fhu, ‚tu Ä{o W…su. ™u ‚u{tk r™ct ytðu. y™u ¼Âõ‚ yu{ W…su su, òu ¼„ðt™™e

su rð¼qr‚ytu Au ‚u™u òýu. ‚u fu{ òýu ‚tu ¾kz ¾kz «íÞu ¼„ðt™™e su {qŠ‚ytu hne Au ‚u™wk ©ðý fhu, ‚Útt ¼„ðt™™tk „tu÷tuf,

ðifwkX, ƒúñ…wh, ïu‚îe…trŒf Ät{ Au ‚u™u Ëtk¼¤u, ‚Útt s„‚™e Wí…Â¥t, ÂMÚtr‚, «÷ÞY… su ¼„ðt™™e ÷e÷t ‚u™u {tntíBÞu

Ërn‚ Ëtk¼¤u, ‚Útt ht{f]»ýtrŒf su ¼„ðt™™t yð‚th ‚u™e su fÚttytu ‚u™u nu‚u Ërn‚ Ëtk¼¤u, ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚

W…su. y™u yu [th{tk su Ä{o Au ‚u ‚tu ft[e ƒwÂØ ntuÞ ™u «Út{s f{oftkzY… su M{]r‚ytu ‚u™wk ©ðý fhu ‚tu W…su y™u ßÞthu

Ä{o™u rð»tu áZ‚t ÚttÞ, íÞth …Ae W…tË™t™t „úkÚt™wk ©ðý fhu, íÞthu yu™u ¿tt™, ¼Âõ‚, ðihtøÞ yu ºtýu W…su, yuðe he‚u yu

[th™u W…ßÞt™tu nu‚w Au. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>9>>117>>

Ëkð‚T 1877 ™t {t„Ëh ËwrŒ 8 yü{e™u rŒðË ©eS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk

Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤tu VUxtu {M‚f W…h

ƒtkæÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

‚u Ë{Þ{tk r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, ‘‘yt s„‚{tk fux÷tf {™w»Þ™u MºteÞtrŒf …ŒtÚto{tk yuðwk nu‚ ÚttÞ Au

su, ‘‚u™tu rðÞtu„ ÚtÞtu ntuÞ, ‚tu «tý™tu íÞt„ ÚtR òÞ.’ y™u fux÷tf™u MºteÞtrŒf …ŒtÚto{tk nu‚ Au …ý ËtÄthý Au, {txu ‚u™t

rðÞtu„u fhe™u «tý™tu íÞt„ ™ ÚttÞ ™u yu ƒu «fth™t Sð Au ‚u su{ ËkËth{tk nu‚u fhe™u òuztÞ Au, ‚u{ ‚u nu‚ðt¤t™u òu

¼„ðt™ {¤u ‚tu ‚u{tk …ý yu{s òuztÞ su, ‘¼„ðt™™tu rðÞtu„ ÚttÞ ‚tu «tý òÞ.’ y™u su™u ËkËth{tk ËtÄthý nu‚ Au, ™u

‚u™u ¼„ðt™ {¤u ‚tu ¼„ðt™{tk …ý ËtÄthý nu‚ ÚttÞ. ‚u yu ƒu «fth™t su {™w»Þ ‚u™u rð»tu f{uo fhe™u yuðtu ¼uŒ Au fu yu ƒu

«fth™t Sð y™trŒ™t s Au ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu ¼uŒ Sð{tk Mðt¼trðf ™Úte, yu‚tu f{uo fhe™u ÚttÞ Au.

‚u fuðe he‚u ÚttÞ Au, ‚tu ßÞthu Sð f{o fhu Au íÞthu Sð™e ð]Â¥t™tu ðu„ ºtý «fthu ÚttÞ Au, yuf {kŒ ðu„, ƒeòu {æÞ{ ðu„ y™u

ºteòu ‚eðú ðu„. ‚u{tk suðu ðu„u ð]Â¥t …ŒtÚto{tk [tuxu íÞthu ‚u™u ‚uðe ò‚™wk f{o ÷t„u Au, ‚u f{uo fhe™u M™un{tk …ý ºtý «fth Au.’’

…Ae ð¤e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘ð]Â¥t™t ðu„{tk yu ºtý «fth ÚtÞt ‚u „wýu fhe™u ÚtÞt fu ftuR ƒeò nu‚wyu

fhe™u ÚtÞt ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘yu ºtý «fth™t su ¼uŒ ‚u „wýu fhe™u ™Úte, yu‚tu su …ŒtÚto{tk fuð¤ RrLÿÞtus

«ð‚uo, íÞthu {kŒ ðu„ ÚttÞ Au y™u ßÞthu {™u Ërn‚ RrLÿÞtu …ŒtÚto{tk òÞ, íÞthu {æÞ{ ðu„ ÚttÞ Au. y™u ßÞthu RrLÿÞtu, {™

y™u Sð yu ºtýu ¼u¤tk ÚtR™u …ŒtÚto{tk «ð‚uo Au, íÞthu ‚u ð]Â¥t™tu ‚eðú ðu„ ÚttÞ Au. y™u ‚u ‚eðú ðu„ yuf [ûtw RrLÿÞ™u rð»tu

÷tøÞtu ntuÞ, ‚tu ƒeS RrLÿÞtu ‚u™u y™wð‚eo ÚtR™u Ëðuo RrLÿÞtu{tk ÷t„u Au, yuðe he‚u su su RrLÿÞtu{tk {wÏÞ…ýu ‚eðú ðu„

÷tøÞtu ntuÞ íÞthu ƒeS RrLÿÞtu ‚u™u y™wð‚eo ÚtR hnu Au. y™u yu su ‚eðú ðu„ ‚u hòu„wýe, Ë¥ð„wýe y™u ‚{tu„wýe yu ºtýuÞ™u

÷t„u Au, ™u yuf yuf RrLÿÞ{tk ‚tu Ëðo™u ‚eðú ðu„ ntuÞ Au y™u ‚Œ™wËthu …ŒtÚto{tk nu‚ ÚttÞ Au.’’

íÞthu ð¤e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, ‘‘yu™u ¼„ðt™{tk fu{ ‚eðú ðu„u fhe™u nu‚ Út‚wk ™Úte ?’’ íÞthu ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su, ‘‘Œuþ, ft¤, r¢Þt, æÞt™, þt†, Œeûtt, {kºt y™u Ëk„ yux÷t™u Þtu„u fhe™u þw¼ yÚtðt yþw¼ yt[hý ÚttÞ Au,

‚u òu Yzt Œuþ, ft¤, Ëk„trŒf «tó ÚtÞt ntuÞ, ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu …ý ‚eðú ðu„u fhe™u M™un ÚttÞ Au. y™u òu ¼qkzt ŒuþtrŒf™tu

Þtu„ ÚttÞ ‚tu ¼„ðt™ rð™t yLÞ …ŒtÚto{tk «er‚ ÚttÞ Au.’’

íÞthu [i‚LÞt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘ft¤ rð»t{ ntuÞ íÞthu fu{ fhðwk ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘ßÞthu su

MÚt¤{tk ft¤™wk rð»t{…ýwk ntuÞ íÞthu ‚u XuftýuÚte yLÞ MÚt¤{tk ¼t„e sðwk, …ý rð»t{ ft¤{tk hnuðwk ™rn y™u ft¤ ËíÞÞw„,

ºtu‚t, ît…h, fr¤Y…u fhe™u ƒnth ð‚uo Au ™u …tu‚t™t yk‚h{tk …ý ð‚uo Au, ‚u ßÞthu niÞt{tk fr¤ ð‚o‚tu ntuÞ, íÞthu ¼„ðt™™e

{qŠ‚ niÞt{tk Äthðe ™rn, ƒnth ™uºt™u yt„¤ Äthðe.’

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su ‘‘su™t ÓŒÞ{tk {kŒðu„, {æÞ{ðu„, y™u ‚eðúðu„ ð‚o‚tu ntuÞ ‚u fu{ òýðtu ? …Ae

©eS{nthts ƒtuÕÞt su ‘‘ßÞthu {kŒ ðu„ ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu ™t™e ƒt¤fe ‚Útt ™ðÞtið™ ðt¤e Mºte ‚Útt ð]Ø Mºte yu ºtýuÞ™u

Œu¾e™u Ëh¾tu ¼tð hnu, fu{ su íÞtk yuf÷e RrLÿÞ™es ð]Â¥t „R Au, {txu ‚u{tk {kŒ ðu„ Au. y™u ßÞthu RrLÿÞ™u rð»tu {™ ¼¤u

Au ™u yu ºtý «fth™e Mºte™u Œu¾u Au, íÞthu ƒt¤fe ™u ð]Ø Mºte ‚u™tu ‚tu ¼qkztu ½tx ™Úte Út‚tu y™u Þwðt™ Mºte™u rð»tu ¼qkztu ½tx ÚttÞ

Au ™u rðfth™u …t{e òÞ Au, yu™u {æÞ{ ðu„ òýðtu. y™u ßÞthu RrLÿÞ™u rð»tu {™ ™u Sð yu ƒuÞ ¼¤e™u yu ºtý «fth™e

Mºte™u Œu¾u Au, íÞthu ‚tu yu ºtýuÞ «fth™e Mºte™u rð»tu ¼qkzt ½tx ÚttÞ Au ™u rðfth™u …t{u Au y™u …tu‚t™e {t ƒtu™ ntuÞ ‚tu ‚u™u

Œu¾e™u …ý rðfth™u …t{u, yu™u ‚eðú ðu„ òýðtu.’’

÷tuÞt - 10

ð[™t{]‚{T

14

…Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su ‘‘ºtý «fth™e su Mºteytu ‚u™u Œu¾e™u ÔÞÂõ‚ sýtÞ ‚Útt Y…-fwY… …ý sýtÞ

y™u rðfth ‚tu ÚttÞ ™rn íÞthu ‚u™u fÞtu ðu„ òýðtu ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su ‘‘su …ŒtÚto™u yíÞk‚ Œw:¾ŒtÞe òýe™u

{™™ ÚtÞwk ntuÞ, …Ae ‚u {™™u fhe™u ‚u …ŒtÚto™u rð»tu yíÞk‚ Œtu»t sýtÞ Au, ‚u Œtu»t™tu {™{tk rð[th ÚtR™u Sð{tk ‚u Œtu»t «ðuþ

fhu Au, y™u SðÚte …h su Ëtûte ‚uýu …ý ‚u Œtu»t™wk «{tý fÞwO Au, ‚uýu fhe™u yu Œtu»t™e yr‚ áZ‚t ÚtR Au. {txu …ŒtÚto™u rð»tu

ßÞthu RrLÿÞ™e ð]Â¥t òÞ Au íÞthu ‚u ð]Â¥t ¼u¤u {™ ‚Útt Sð yu ƒuÞ ytðu Au, …ý Sð{tk su yr‚þu Œtu»t™e áZ‚t Au ‚u Œtu»t™e

Ëuzâ {™, RrLÿÞtu™u rð»tu ËtUËhe ™eËhu Au, {txu ‚u …ŒtÚto ÞÚttÚto Œu¾tÞ ™u òÛÞt{tk ytðu, …ý ‚u™u rð»tu yíÞk‚ y¼tð ytðe

òÞ Au. su{ ŒwÄ-Ëtfh™wk …tºt ¼ÞwO ntuÞ, ‚u{tk Ë…uo ÷t¤ ™t¾e ntuÞ ™u ‚u™u ™t¾‚tk ŒeXe ntuÞ, …Ae ‚u ŒwÄ suðwk …qðuo Œu¾t‚wk n‚wk

‚uðwk ™u ‚uðwks Œu¾tÞ, …ý ‚u™tu yr‚ y¼tð niÞt{tk ð‚uo Au, fu{ su yuýu yuu{ òÛÞwk Au su, yu™u …eðu ‚tu ‚íft¤ «tý òÞ, ‚u{

su™u yu{ Ë{òÞwk su, ‘yt Y…ðt™ Mºte Au ‚u fÕÞtý™t {t„o{tk rðhtuÄe Au’’ y™u yt÷tuf …h÷tuf™u rð»tu …h{ Œw:¾ŒtÞe Au.

™u Mºte™e «tró ‚tu {™u Ëðuo …þw ytrŒf sL{™u rð»tu y™k‚ðth ÚtR Au y™u nS òu …h{uïh™u ™rn ¼òwk ‚tu y™k‚ Mºte™e «tró

Útþu, {txu yu ðt‚ Œw÷o¼ ™Úte. y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u™tu Ëk„ ‚u ‚tu {nt Œw÷o¼ Au. y™u yu Œw÷o¼ ðM‚w™e «tÂó™u

rð»tu yu Mºtes …h{ rðÎ™Y… Au, yuðwk òýe™u su niÞt{tk Œtu»t™e áZ‚t ÚtR Au, ‚uýu fhe™u „{u ‚uðe Y…ðt™ Mºte Œu¾tR òÞ ‚tu

…ý rðfth ÚttÞ ™rn. y™u ð¤e yu™u rð»tu yrðfthe hÌtt™wk ƒeswk …ý fthý Au. su{ s™f rðŒune suðt su {tuxt ¼„ðt™™t

¼õ‚ htò n‚t, ‚u htßÞ{tk hÌtt n‚t ™u h{ýeÞ yuðt su þçŒtrŒf …k[rð»tÞ ‚u™u ¼tu„ð‚t Útft …ý ¿tt™™e áZ‚tyu fhe™u

r™Šðfth…ýu hÌtt. y™u yu s™f suðt su ¿tt™e ntuÞ, ‚u yu{ rð[thu su, ‘nwk ytí{t Awk, þwØ Awk, [u‚™ Awk, r™Šðfth Awk, Ëw¾Y…

Awk, yrð™tþe Awk y™u Mºte ytrŒf su rð»tÞ Au ‚u ‚tu Œw:¾Y… Au, ‚wåA Au, sz Au y™u ™tþðk‚ Au.’ yu{ rð[the™u fuð¤

…tu‚t™t ytí{MðY…™us Ëw¾Y… òýu Au y™u ‘‘þçŒtrŒf rð»tÞ{tk su Ëw¾ suðwk sýtÞ Au ™u Ëthtk suðwk sýtÞ Au ‚u ytí{tð‚u

sýtÞ Au y™u ytí{t Œun{tkÚte ™ef¤e òÞ íÞthu Ëw¾Y… ntuÞ ‚u ¼qkzwk ÚtR òÞ Au.’’ yuðe he‚u …tu‚t™t ytí{t™u rð[thu y™u

ytí{t Útfe …h su …h{tí{t ‚u™tu rð[th fhu su ‘‘ytðwk su {tÞtÚtfe …h þwØ ytí{t™wk ¿tt™ ‚u™u nwk …tBÞtu, ‚u Ëk‚™u «‚t…u

…tBÞtu Awk, y™u ‚u Ëk‚ …h{uïh™t ¼õ‚ Au, y™u …h{uïh Au ‚u ‚tu

1

Ëðtoí{t yuðt su

2

ƒúñ ‚u™t …ý ytí{t Au y™u

3

yûth™t …ý ytí{t Au; y™u y™uf fturx su {wõ‚ ‚u™t …ý ytí{t Au. yuðt su …hƒúñ …h{tí{t ™thtÞý ‚u™tu nwk

ƒúñY… yuðtu ŒtË Awk.’’

y™u ‚u ¼„ðt™™tu {rn{t ‚tu yu{ Ë{su su

4

‘‘léÐ„² »± „ï Ý ²²éÚ‹„}æÝ‹„„²æ’’ RíÞtrŒf ©wr‚yu ¼„ðt™™tu

{rn{t yr‚þu «r‚…tŒ™ fÞtuo Au, yuðe he‚u …tu‚t™t MðY…™wk ‚Útt …hƒúñ™t MðY…™wk su™u ¿tt™ Au, ‚u™u „{u ‚uðt ËwkŒh rð»tÞ

«tó ÚttÞ …ý ‚uýu fhe™u ftkR ÷uþ{tºt …ý ‚u™wk {™ rðfth™u …t{u ™rn, y™u yð~Þ su þçŒtrŒf rð»tÞ „úný fÞto òuR‚t

ntuÞ ‚u™u „úný fhu, …ý ‚u rð»tÞ™u ytÄe™ ÚtR òÞ ™rn, Mð‚kºt…ýu „úný fhu su{ fhtu¤eytu …tu‚t™e ÷t¤™u rðM‚the™u

…tAe Mð‚kºt…ýu „¤ðe ½xu íÞthu „¤e ÷u Au, ‚u{ yuðtu su ¿tt™e ‚u …tu‚t™tk RrLÿÞtu™e ð]Â¥t™u rð»tÞ{tk «Ëthe™u …tAtu Mð‚kºt

Útftu Ëkfu÷e ÷u Au. y™u yuðtu su ntuÞ ‚u htßÞ{tk ntuÞ, ‚tu …ý ð™{tk Au y™u ð™{tk ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u htßÞ fh‚tk ðÄ‚tu yt™kŒ

Au. y™u yuðtu su ¿tt™e ‚u htßÞ{tk hÌttu ntuuÞ, ™u nòhtu {™w»Þ …tu‚t™e yt¿tt{tk hnu‚t ntuÞ ™u Ë{]ÂæÄyu Þwõ‚ ntuÞ ‚uýu fhe™u

…tu‚t™u ftkR yu{ ™ {t™u su, ‘nwk ƒnw {tuxtu ÚtR „Þtu.’ y™u ‚u htßÞ™tu ™tþ ÚtR òÞ ™u ntÚt{tk {]r‚ft™wk …tºt ÷R™u ½htu½h

{t„e ¾tÞ, ‚uýu fhe™u yu{ ™ {t™u su ‘nwk nðu ‚tu „heƒ ÚtR „Þtu.’ fu{ su, ‚u ‚tu …tu‚t™t fuV{tk {nt y÷{M‚ hnu ‚Útt ‚uýu

…tu‚t™t MðY…™tu ‚Útt ¼„ðt™™t MðY…™tu {rn{t òÛÞtu Au. ‚u {txu yu™u Ëtu™wk, fq[tu, ÷tuZwk, …t»ttý yu Ëðuo™u rð»tu Ë{ƒwÂØ

ð‚uo Au. ‚Útt {t™ y…{t™™u rð»tu Ë{ƒwÂØ ð‚uo Au. y™u yuðtu su ¿tt™e ‚u™u ftuR …ŒtÚto ƒkÄ™ fhðt Ë{Úto ™Úte, fu{ su yu™e

áÂü ‚tu yr‚ {tuxe ÚtR „R Au ™u {trÞf Ëðuo …ŒtÚto™u ‚wåA òÛÞt Au. su{ ftuRf …wY»t «Út{ fk„t÷ ntuÞ ™u …Ae ‚u™u htßÞ

{¤u, íÞthu ‚u™e áÂü {tuxe ÚttÞ Au. y™u «Út{ ÷tfztk™t ¼tht ðnU[‚tu ntuÞ ‚Útt ƒeòk ‚wåA ‚wåA ft{ fh‚tu ntuÞ, ‚u Ëðuo yu™u

rðËhe òÞ, ™u {tuxtk {tuxtk htßÞ ËkƒkÄe ftÞo fhðt ÷t„u. ‚u{ yuðt ¿tt™e™u Ëðo …ŒtÚto {tºt ‚wåA ÚtR òÞ Au, ™u yuðt ¿tt™™u

rð»tu yu™e rðþt¤ áÂü ÚttÞ Au, y™u yuðe he‚u su Ë{ßÞtu Au ‚u Ëw¾eÞtu Au. ‚Útt su rðïtËe ntuÞ, fnu‚tk yu{ Ë{s‚tu ntuÞ

su ‘ytðt {tuxt Ëk‚ ‚Útt ¼„ðt™ su ðt‚ fnu Au ‚u yu{s Au …ý yu{tk ftkR ËkþÞ ™Úte, yu{ Ë{S™u ‚u ¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚

su{ fnu ‚u{ fhðt ÷t„u, yu ƒu sý s Ëw¾eÞt Au ™u yu rð™t su ƒeò Au ‚u Ëw¾eÞt ™Úte. íÞtk &÷tuf Au–

1²p }æêÉ„}ææï HæïÜïU ²p Ïæéhï: ÐÚ¢ xæ„: J „æ±é|ææñ ¨é¶}æï{ï„ï çvHà²y²‹„çÚ„æï …Ý: JJ‚Útt ¼„ðNe‚t{tk fÌtwk Au su–

2ç±¯²æ ç±çÝ±„ü‹„ï çÝÚæãæÚS² ÎïçãÝ: J Ú¨±…Z Ú¨æïùŒ²S² ÐÚ¢ ÎëcÅì±æ çÝ±„ü„ï JJ

÷tuÞt - 10

ð[™t{]‚{T

15

yuðe he‚u su™e y÷tirff áÂü ÚttÞ Au, ‚u™u …h{uïh rð™t Ëðuo …ŒtÚto ‚wåA ÚtR òÞ Au. y™u yt ƒu &÷tuf ‚u™tu …ý

yuf Ëh¾tu ¼tð Au.’’

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u fÌtwk su ‘‘nu {nthts! nðu ‚{u su «§ …wA‚t n‚t, ‚u …wAtu.’’ íÞthu

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘{tÞt{tk ‚u fuð¤ Œw:¾ Au fu Ëw¾ …ý ftkRf Au ?’’ yu «§ Au. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su,

{tÞt ‚tu fuð¤ Œw:¾ŒtÞe Au. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘{tÞt{tkÚte W…ßÞt yuðt su Ë¥ð, hs y™u ‚{ yu ºtý „wý,

‚u{tk su Ë¥ð Au ‚u ‚tu Ëw¾Y… fnuðtÞ Au. ‚Útt ©e{Kt„ð‚{tk fÌtwk Au su,

3

‘‘¨œ±¢ ²Îì ÏæíræÎàæüÝ}æì’’ ‚Útt Ë¥ð„wý™e Ëk…Â¥t ‚u

¿tt™, ðihtøÞ, rððuf, þ{Œ{trŒf Au yuðe su {tÞt ‚u fuðe he‚u Œw:¾Y… Au ? y™u ð¤e yuftŒþ MfkÄ{tk fÌtwk Au su–

1ç±læç±lï }æ}æ „Ýê ç±h²éh± ! àæÚèçÚ‡ææ}æì J Ïæ¢{}ææïÿæÜUÚè ¥ælï }ææ²²æ }æï ç±çÝ<}æ„ï JJ{txu {tuût™u fhu yuðe su rðãtY… {tÞt ‚u fuðe he‚u Œw:¾ŒtÞe Au ?’’ …Ae yu «§™u Ëtk¼¤e™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf

Ëðuo …h{nkË ƒtuÕÞt su, ‘nu {nthts ! yu™tu W¥th y{Úte ÚttÞ ™rn, ‘yu™tu W¥th ‚tu f]…t fhe™u ‚{us fhtu’ …Ae ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su, ‘su{ Þ{htò™wk su Y… ‚u …t…e Sð™u yr‚ ¼Þt™f, rðfht¤ sýtÞ Au ‚Útt {tuxt {tuxt Œtk‚ ™u {tuxwk {w¾ ¼Þt™f

Œu¾tÞ Au ‚Útt fts¤ suðwk ft¤wk ™u …ðo‚ suðwk {tuxwk ™u ft¤ suðwk ¼Þt™f, yuðwk Œw:¾Y… Œu¾tÞ Au. y™u …wÛÞðt¤t su Sð ‚u™u ‚tu

Þ{htò™wk Y… yr‚þu Ëw¾ŒtÞe, rð»ýw™t suðwk sýtÞ Au, ‚u{ {tÞt Au ‚u su ¼„ðt™Úte rð{w¾ Au ‚u™u ‚tu yr‚ ƒkÄ™ fh™the

Au, ™u yr‚ Œw:¾ŒtÞe Au, y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u™u ‚tu yu {tÞt yr‚þu Ëw¾Y… Au, y™u {tÞt™tk ftÞo su RrLÿÞtu,

yk‚:fhý y™u Œuð‚t ‚u Ëðuo ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™u yr‚ …wü fhu Au. {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ‚tu {tÞt Œw:¾ŒtÞe ™Úte, …h{

Ëw¾ŒtÞe Au.’’

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, ‘‘ßÞthu {tÞt Ëw¾ŒtÞe Au íÞthu …h{uïh™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u, ¼„ðt™™e

{qŠ‚™u ÓŒÞ{tk Äthe™u ¼s™ fhðt ƒuËu Au íÞthu yu™u yk‚:fhýY… {tÞt ‚u ËkfÕ…rðfÕ…Y…u fhe™u fu{ Œw:¾ yt…u Au ?’’ …Ae

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ëthe …uXu Ë{S™u yr‚þu áZ ¼„ðt™™tu yt©Þ ntuÞ, ‚u™u ‚tu yk‚:fhýY…

{tÞt Au ‚u Œw:¾ Œu‚e ™Úte. y™u su™u yuðt yt©Þ{tk Vuh ntuÞ ‚u™u Œw:¾ Œu Au. su{ ft[tu ËíËk„e ntuÞ, ‚tu ‚u™u fwËk„e ntuÞ, ‚u

z„tððt™tu yt„ún fhu, …ý su …tftu ËíËk„e ntuÞ ‚u™u z„tÔÞt™e ftuR ÷t÷[ ht¾u ™rn, y™u ‚u™u Ëtk¼¤‚tk ftuR ËíËk„™wk

½Ët‚wk ƒtu÷e þfu ™rn. ‚u{ su™u yuðtu …rh…õð …h{uïh™tu ytþhtu ÚtÞtu Au. ‚u™u z„tÔÞt™e ÷t÷[ yk‚:fhýY… {tÞt ht¾u

™rn y™u Ët{e ‚u™e ¼Âõ‚{tk …]Âü fhðt ÷t„u. y™u su™t Sð™u rð»tu yuðt ytþht{tk ftkR ftåÞ… ntuÞ ‚u™u yu {tÞt z„tðu

Au ™u Œw:¾ Œu Au, y™u ßÞthu yu™tu yu Sð yuðe he‚u ¼„ðt™™tu …rh…õð yt©Þ fhþu íÞthu yu™u z„tÔÞt™u yÚtuo ™u …ezðt™u

yÚtuo {tÞt Ë{Úto ™rn ÚttÞ. {txu yu™tu W¥th yus Au su ‘su™u ¼„ðt™™tu yuðtu …rh…õð r™ùÞ Au ‚u™u ftuR he‚u {tÞt Œw:¾

Œuðt™u yÚtuo Ë{Úto Út‚es ™Úte.’’ Rr‚ ð[™t{]‚{T >>10>> 118 >>

Ëkð‚T 1877 ™t {t„ËhðrŒ 8 ytX{™u rŒðË Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t

Œhƒth{tk «t‚:ft¤™u Ë{u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ð† Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt

ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS {nthts™u þwf{wr™yu «§ …wAâtu su, ‘‘©e{Kt„ð‚ ‚Útt ¼„ðNe‚t yu ytrŒf su Ëíþt† ‚u Útfe

yËí…wY»t su ‚u fuðe Ë{sý™wk „úný fhu Au ? íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, yu™tu W¥th fheyu Aeyu su. yËí…wY»t™e yu{

Ë{sý Au su, yt rðï™u rð»tu MÚttðh sk„{Y… yuðe su Mºte…wY»t™e Ëðuo ytf]r‚ytu ‚u su ‚u rðhtxY… yuðt su ytrŒ

…wY»t™thtÞý ‚u Útfe {tÞtyu fhe™u W…S Au, {txu yu Ëðuo ytf]r‚ytu ‚u ™thtÞý™e s Au, ‚u ËtYk su {w{wûtw fÕÞtý™u RåA‚tu

ntuÞ ‚uýu «Út{ …tu‚t™wk {™ ðþ fhðwk. ‚u {™ su ‚u Mºteytu ‚Útt …wY»tY… yuðe W¥t{, ™e[ su su ytf]r‚ytu ‚u™u rð»tu ytËõ‚

ÚttÞ íÞthu ‚u™u ‚us ytf]r‚™wk {™™u rð»tu æÞt™ fhðwk, ‚tu yu™u Ëã Ë{trÄ ÚttÞ y™u ‚u ytf]r‚™u rð»tu òu {™ Œtu»t™u fÕ…u ‚tu ‚u{tk

ƒúñ™e ¼tð™t ÷tððe su, Ë{„ú s„‚ ‚u ƒúñ Au. yu{ rð[th fhe™u ‚u ËkfÕ…™u ¾tuxtu fhðtu. yuðe he‚u su Ëíþt†{tkÚte

y™w¼ð™wk „úný fhðwk ‚u yËí…wY»t™e Ë{sý Au y™u yu{ Ë{sðwk yu yu™t {™™tu yr‚ Œwü ¼tð Au. y™u yu™wk V¤

yk‚ft¤u ½tuh ‚{ ™hf Au ™u ËkË]r‚ Au.

íÞthu ð¤e ©eS{nthts™u þwf{wr™yu «§ fÞtuo su, yu Ëíþt† Útfe Ëí…wY»t su ‚u fuðe Ë{sý™wk „úný fhu Au ‚u fntu

? íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, yu

1

Ëíþt†™u rð»tu s yu «§™tu W¥th fÞtuo Au su yuf …wY»ttu¥t{™thtÞý rð™t ƒeò su rþð

ƒúñtrŒf Œuð‚t ‚u™wk æÞt™ su {tuût™u RåA‚tu ntuÞ ‚u™u fhðwk ™rn y™u {™w»Þ™u rð»tu ‚Útt Œuð‚t™u rð»tu su …wY»ttu¥t{™thtÞý™e

ht{f]»ýtrŒf {qŠ‚ytu ‚u™wk æÞt™ fhðwk. y™u ‚u™u rð»tu …ý su ztÌtt Au ‚u su ‚u su MÚtt™f{tk yu ht{f]»ýtrŒf ¼„ðt™™e

÷tuÞt - 11

ð[™t{]‚{T

16

{™w»ÞY… {qŠ‚ytu hne Au ‚u MÚtt™f™u rð»tu ðifwkX, „tu÷tuf, ïu‚îe…, ƒúñ…wh yu ÷tuf™e ¼tð™t fhu Au y™u ‚u ÷tuf™u rð»tu hÌtt

su …t»toŒ ‚u™e ¼tð™t ht{f]»ýtrŒf™t …t»toŒ su n™w{t™, WØðtrŒf ‚u™u rð»tu fhu Au. y™u fturx fturx ËqÞo, [kÿ{t, yÂø™ ‚u™t

«ftþ suðe «ftþ{t™ yuðe su ‚u ÷tuf™u rð»tu hne …wY»ttu¥t{™thtÞý™e rŒÔÞ{qŠ‚Þtu ‚u™e ¼tð™t ‚u ht{f]»ýtrŒf™u rð»tu fhu

Au. yuðe he‚u Ëíþt† Útfe Ë{sý™wk „úný fhe™u rŒÔÞ¼tðu Ërn‚ {™w»ÞY… ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fhu Au, ‚u™u ¼„ðt™™t

yð‚th™e su {qŠ‚ytu ‚Útt ‚u rð™t™t su yLÞ ytfth ‚u ƒuÞ™u rð»tu Ë{…ýwk ÚttÞ s ™rn. y™u ¼„ðt™™t yð‚th™e su

{qŠ‚ytu ‚u Au ‚tu Âî¼ws y™u ‚u™u rð»tu [th¼ws™e ¼tð™t, yü¼ws™e ¼tð™t fne Au. ‚u …ý ¼„ðt™™e {qŠ‚ ™u ‚u rð™t™t

yLÞ ytfth ‚u ƒu{tk su yrððufe …wY»t™u Ë{¼tð ÚttÞ Au ‚u™e r™ð]Â¥t™u yÚtuo fne Au y™u suðe ¼„ðt™™e {qŠ‚ …tu‚t™u {¤e

ntuÞ ‚u™wks æÞt™ fhðwk y™u …qðuo ¼„ðt™™t yð‚th ÚtR „Þt ‚u {qŠ‚™wk æÞt™ ™ fhðwk y™u …tu‚t™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ {¤e ntuÞ

‚u™u rð»tus …r‚ðú‚t™e …uXu xuf ht¾ðe. su{ …tðo‚eyu fÌtwk Au su ‘fturx sL{ ÷„ h„z n{the, ðYk þk¼w fu hnwk fw{the’ yuðe he‚u

…r‚ðú‚t…ýt™e xuf, ‚u …ý ¼„ðt™™wk Y… ™u yLÞ Sð™wk Y… ‚u ƒuÞ™u rð»tu yrððufe …wY»t™u Ë{¼tð ÚttÞ Au ‚u™e r™ð]Â¥t™u

yÚtuo fne Au. fu{ su …tu‚t™u {¤e su {qŠ‚ ‚u™u {qfe™u ‚u™t s …qðuo …htuût yð‚th ÚtÞt Au ‚u™wk òu æÞt™ fhu, ‚tu ‚u ¼„ðt™ rð™t

ƒeò su Œuð {™w»ÞtrŒf ytfth Au ‚u™wk …ý æÞt™ fhu, {txu …r‚ðú‚t™t suðe xuf fne Au, …ý ¼„ðt™™e {qŠ‚ytu™u rð»tu ¼uŒ

™Úte. ytðe he‚u Ëí…wY»t™e Ë{sý Au. {txu su Ëíþt†™wk ©ðý fhðwk ‚u Ëí…wY»t Útfe s fhðwk, …ý yËí…wY»t Útfe Ëíþt†™wk

ftuR rŒðË ©ðý fhðwk ™rn. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>11>> 119 >>

Ëkð‚T 1877 ™t {t„þh ðrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht ¼õ‚™t

Œhƒth{tk htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t ™u „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ™u ƒeòk Ëðuo ïu‚ ð† Äthý fÞtO n‚tk y™u

…tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthtsu «§ fÞtuo su ‘‘¼„ðt™™tu r™ùÞ ƒu «fth™tu Au, yuf ËrðfÕ… y™u ƒeòu r™ŠðfÕ…, y™u ‚u ƒu{tk

…ý W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c yu ºtý «fth™t ¼uŒ Au. ‚u ƒu {¤e™u Atu ¼uŒ ÚtÞt, ‚u™tk ÷ûtý …]ÚtfT …]ÚtfT fhe™u fntu’’ …Ae

‚u™tu W¥th …h{nkË ð‚u ÚtÞtu ™rn. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su

1

‘‘ËrðfÕ… r™ùÞ{tk fr™c ¼uŒ ‚tu yu su ¼„ðt™ su ‚u

yLÞ {™w»Þ™e ƒhtuƒh ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, MðtŒ, {t™ yu ytrŒf™u rð»tu «ð‚uo íÞtk ËwÄe ‚tu ¼„ðt™™tu r™ùÞ hnu …ý òu

ðÄthtu fhu ‚tu ™ hnu, y™u {æÞ{ ¼uŒ ‚tu yu su {™w»Þ Útfe ƒ{ýt ft{trŒf™u rð»tu yrÄf «ð‚uo íÞtk ËwÄe …ý r™ùÞ hnu y™u

W¥t{ ¼uŒ ‚tu yu su, ¼„ðt™ „{u ‚uðwk ™e[ òr‚™e …uXu yt[hý fhu ‚Útt {ã, {tkË, …hMºte, ¢tuÄ, ®nËt RíÞtrŒf „{u ‚uðwk

yt[hý fhu ‚tu …ý ËkþÞ ÚttÞ ™rn, fu{ su yu ¼õ‚ ¼„ðt™™u yu{ òýu Au su, ¼„ðt™ ‚tu Ëðo™t f‚to Au, ™u …h{uïh Au,

™u Ëðo™t ¼tuõ‚t Au. {txu su su r¢Þt «ð‚uo Au ‚u yLðÞ…ýu r™Þk‚tY…u fhe™u Ëðuo™u rð»tu hÌtt su ¼„ðt™ ‚u Útfes «ð‚uo Au, ‚tu

yu‚tu fkRf Úttuzef yuðe ™e[ suðe ¢eÞt fhe ‚uýu fhe™u yu{™u ftkR ƒtÄ ™Úte. fu{ su yu‚tu Ëðo f‚to Au. yuðe he‚u ¼„ðt™™u

rð»tu Ëðuoïh…ýwk òýu, {txu yu™u W¥t{ ËrðfÕ… r™ùÞðt¤tu ¼„ðKõ‚ fneyu. y™u nðu r™ŠðfÕ…{tk fr™c ¼õ‚ fÞtu ‚tu

¼„ðt™™u Ëðuo þw¼ yþw¼ r¢Þt fh‚t Œu¾u ‚tu …ý yu{ Ë{su su, Ëðuo r¢Þt™u fhu Au ‚tu …ý yf‚to Au, fu{ su yu ¼„ðt™

‚tu ƒúñY… Au. ‚u ƒúñ fuðwk Au, ‚tu ytftþ™e …uXu Ëðo™u rð»tu hÌtwk Au, ™u Ëðo™e r¢Þtytu ‚u™u rð»tus ÚttÞ Au. yuðwk su ƒúñ…ýwk ‚u

¼„ðt™™u rð»tu òýu. su{ htË…k[tæÞtÞe{tk þwfS «íÞu …heÂût‚ htòyu «§ …wAâtu su, Ä{ohûtf ¼„ðt™™tu yð‚th ‚uýu

…hŒtht™tu Ëk„ fu{ fÞtuo ? íÞthu ‚u™tu W¥th þwfSyu fÞtuo su, ©ef]»ý ‚tu yÂø™™e …uXu ‚usMðe Au. ‚u su su þw¼-yþw¼ r¢Þt™u

fhu Au ‚u Ëðuo ¼M{ ÚtR òÞ Au. yuðe he‚u ¼„ðt™™u r™÷uo… yuðt ƒúñY… òýu. ‚u™u fr™c r™ŠðfÕ… r™ùÞðt¤tu fneyu.

y™u ïu‚îe…™u rð»tu hÌtt su »txT WŠ{yu hrn‚ yuðt r™hÒt{wõ‚ ‚u suðtu …tu‚u ÚtR™u ðtËwŒuð™e W…tË™t fhu ‚u™u {æÞ{ r™ŠðfÕ…

r™ùÞðt¤tu fneyu. y™u yütðhýu Þwõ‚ yuðtk su fturx fturx ƒúñtkz ‚u su yûth™u rð»tu yýw™e …uXu sýtÞ Au. yuðwk su

…wY»ttu¥t{ ™thtÞý™wk Ät{Y… yûth ‚u Y…u …tu‚u hÌttu Útftu …wY»ttu¥t{™e W…tË™t fhu ‚u™u W¥t{ r™ŠðfÕ… r™ùÞðt¤tu fneyu.

1

íÞthu [i‚LÞt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su ‘‘nu {nthts ! yuðe he‚u r™ùÞ™t ¼uŒ ‚u þtýu fhe™u ÚttÞ Au ?’’ …Ae ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su, ßÞthu {w{wûtw «Út{ „wY …tËu ytðu íÞthu ðõ‚t su „wY ‚u™u rð»tu Œuþ, ft¤, Ëk„, Œeûtt, r¢Þt, {kºt, þtMºttrŒf™wk su

þw¼ yþw¼…ýwk ‚Útt …tu‚t™e su ©Øt ‚u™wk su {kŒ‚eûý…ýwk ‚uýu fhe™u yuðt ¼uŒ …ze òÞ Au; {txu Ëtht ŒuþtrŒf™u Ëuððt ‚Útt

ðõ‚t …ý ËwÄtu þtk‚ ntuÞ ™u ‚u{tk ftuR Œtu»t ™ ntuÞ, ‚u Ë{u ‚u Útfe ¿tt™ Ëtk¼¤ðwk.

íÞthu ð¤e [i‚LÞt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su ‘‘fŒtr[‚T ftuRf Þtu„u fhe™u fr™»X r™ùÞ ÚtÞtu ntuÞ ‚u™u …tAtu ð¤e Wíf]ü

r™ùÞ ÚttÞ fu ™rn ? íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su ‘‘òu ©tu‚t™u Wíf]ü ©Øt W…su ‚Útt Yzt ŒuþtrŒf «tó ÚttÞ ‚Útt Wíf]ü

¿tt™ðt¤tu ðõ‚t {¤u ‚tu Ëðtuoíf]ü r™ùÞ ÚttÞ, ™rn ‚tu sL{tk‚hu fhe™u Wíf]ü r™ùÞ™u …t{u.’’ Rr‚ ð[™t{]‚{T >>12>> 120

÷tuÞt - 12

ð[™t{]‚{T

17

Ëkð‚T 1877 ™t {t„þh ðrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË «t‚:ft¤™u Ë{u ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t

Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ƒeò Ätu¤t VUxt™e ƒtuft™e ðt¤e n‚e ™u „h{

…tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ™u Ätu¤tu ¾uþ …nuÞtuo n‚tu ™u [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e

Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su ‘‘{tuxuht {tuxuht …h{nkË …hM…h «§ W¥th fhtu.’’ íÞthu „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu ƒúñt™kŒ

Mðt{e™u «§ …wAâtu su, fuðtu …wY»t ntuÞ ‚u™u Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„trŒfu fhe™u …ht¼ð ™ ÚttÞ ™u fuðtu ntuÞ ‚u™u ÚttÞ ? y™u

Ëtk¼éÞt{tk ‚tu yu{ ytðu Au su, ‘ƒúñt™u …ý ËhMð‚e™u Œu¾e™u {tun ÚtÞtu, ™u rþðS™u …ý {turn™e™u Œþo™u fhe™u {tun ÚtÞtu.’

{txu rð[the™u W¥th fhtu fu{ su yuðt {tuxt™u …ý Œuþft¤trŒfu fhe™u …ht¼ð ÚtÞtu.’ …Ae ‚u™tu W¥th ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fhðt

{tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn. íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, yu™tu W¥th yu Au su ™tze «tý Ëkfu÷tR™u r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚yu fhe™u

©e™thtÞý™t [hýth®ðŒ{tk hÌttu ntuÞ ‚tu ‚wåA suðtu Sð ntuÞ ‚u™u …ý Œuþ, ft¤, Ëk„trŒfu fhe™u …ht¼ð ™ ÚttÞ. y™u yuðe

he‚u ƒúñtrŒf hÌtt ntuÞ ‚tu ‚u™u …ý …ht¼ð ™ ÚttÞ. y™u yuðe he‚u ÂMÚtr‚ ™ ÚtR ntuÞ ™u Œun{tk ð‚o‚t ntuÞ ‚tu ƒeò Sð™u

…ht¼ð ÚttÞ ™u yuðt {tuxt su ƒúñtrŒf ‚u™u …ý ÚttÞ. y™u yu{ ™ ntuÞ ‚tu.

1„y¨-C¨ëC¨ëCï¯é ÜUæï‹±¶¢çÇ„{è: Ðé}ææÝì J «ô¯ ÝæÚæ²‡æ}æë„ï ²æïç¯‹}æÄ²ïã }ææ²²æ JJyu &÷tuf™tu yÚto Xef ƒuËu ™rn. {txu yu™u rð»tu hÌtt Útft ‚tu yuf ™thtÞýÉr»t™u …ht¼ð ™ ÚttÞ y™u ƒeòu ‚tu „{u

‚uðtu {tuxtu ntuÞ ™u ‚u òu ™thtÞý™t [hýth®ðŒ™u rð»tu r™{ø™ ™ hnu ‚tu ‚u™u …ht¼ð ÚttÞ, y™u òu r™{ø™ hnu ‚tu ™ ÚttÞ,

yuðe he‚u y{u y{tht yk‚h{tk y[÷ rËØtk‚ fhe htÏÞtu Au. y™u ‚u ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su–

1»„ÎèàæÝ}æèàæS² ÐíÜëUç„SƒæïùçÐ „eé‡æï: J Ý ²éÁ²„ï ¨Îæy}æSƒñ²üƒæ ÏæéçhS„ÎæŸæ²æ: JJ‚Útt ¼„ðt™u fÌtwk Au su,

2Îï±è sï¯æ xæé‡æ}æ²è }æ}æ }ææ²æ ÎéÚy²²æ J }ææ}æï± ²ï ÐíÐl‹„ï }ææ²æ}æï„æ¢ „Úç‹„ „ï JJyuðe he‚u {tÞtyu fhe™u r™÷uo……ýwk ‚u yuf ™thtÞý™us Au yÚtðt ‚u ™thtÞý™u r™ŠðfÕ……ýu …tBÞtuu ntuÞ ‚u™u …ý

…ht¼ð ™ ÚttÞ. y™u ËrðfÕ……ýu òu ™thtÞý™u …tBÞtu ntuÞ ‚tu ‚u „{u ‚uðtu {tuxtu ntuÞ ‚u™u …ý …ht¼ð ÚttÞ.’’

y™u íÞth …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, nu {nthts ! ‘‘ßÞtk ËwÄe yu {wõ‚tu™u „wý™tu ËkƒkÄ Au íÞtk ËwÄe ‚tu

‚u™u Œuþ, ft¤trŒfu fhe™u rð…ÞoÞ…ýwk ÚttÞ. y™u ™thtÞý Au ‚u ‚tu „wý{tk hÌtt Útft Œuþ ft¤trŒfu fhe™u …ht¼ð™u ™ …t{u yu

‚tu Xef, …ý ßÞthu yu Ëðuo {wõ‚tu™u „wý™tu ËkƒkÄ ™ ntuÞ ™u r™„woý…ýu fhe™u yûthÄt{™u rð»tu hÌtt ntuÞ y™u ™thtÞý …ý íÞtk

‚uðes he‚u hÌtt ntuÞ ‚u ðthu yu Ëðuo [i‚LÞ{Þ Au ™u r™„woý Au ™u

3

‘}æ}æ ¨æ{}²ü}ææxæ„æ:’ yuðe he‚u ™thtÞý™t ËtÄBÞo…ýt™u

…tBÞt Au, yuðt su {wõ‚ y™u ™thtÞý ‚u™u rð»tu fu{ ¼uŒ Ë{sðtu ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, su{ [kÿ{t Au ™u ‚tht

Au, ‚u{tk ¼uŒ Au fu ™rn ?’’ swðtu™u, «ftþ…ýu fhe™u Ëh¾t ™Úte y™u ƒªƒ{tk …ý ½ýtu ¼uŒ Au. y™u Ëðuo yti»tÄe™wk …tu»tý ‚u

…ý [kÿ{t ð‚us ÚttÞ …ý ƒesu ‚thu ™ ÚttÞ, y™u htºte™tu ykÄfth ‚u …ý [kÿ{tyu fhe™u x¤u …ý ‚thtyu fhe™u x¤u ™rn. ‚u{

™thtÞý ‚Útt {wõ‚tu{tk ¼uŒ Au. y™u ð¤e su{ htò ™u htò™t [tfh ‚u {™w»Þ òr‚yu fhe™u Ëh¾t Au …ý htò™wk Ët{ÚÞo,

yiïÞo, Y…, ÷tðÛÞ‚t ‚u Ëðtuo…he Au. y™u su htòð‚u ÚttÞ ‚u [tfh ð‚u ÚttÞ ™rn, ËqÍu yuðztu {tuxtu ntuÞ ‚tu …ý ™ ÚttÞ. ‚u{

…wY»ttu¥t{™thtÞý ‚u Ëðo f‚to Au, Ëðo fthý Au, Ëðo r™Þk‚t Au, yr‚ Y…ðt™ Au, yr‚ ‚usMðe Au, yr‚ Ë{Úto Au y™u

‘EòiÉÖÇ̈ÉEòiÉÖÇ̈ÉxªÉlÉÉEòiÉÖÇ̈ÉÂÖÈ’ Ë{Úto Au, ‚u òu …tu‚t™e RåAt{tk ytðu ‚tu yu yûthÄt{™u rð»tu hÌtt su {wõ‚ ‚u Ëðuo™u …tu‚t™t ‚us™u rð»tu

÷e™ fhe™u …tu‚u yufs rðhts{t™ hnu y™u ËwÍu ‚tu yu Ëðuo {wõ‚ ‚u{ýu ËuÔÞt Útft yu{™e ¼Âõ‚™u yk„efth fhu ™u yu Ërn‚

rðhts{t™ hnu. y™u su yûthÄt{™u rð»tu …tu‚u hÌtt Au, ‚u yûth™u …ý ÷e™ fhe™u …tu‚u MðhtxT Útft yuf÷ts rðhts{t™ hnu

y™u …tu‚t™u {™{tk ytðu ‚tu yu yûthÄt{ rð™t …ý y™k‚fturx {wõ‚™u …tu‚t™u yiïÞuo fhe™u Äthðt™u Ë{Úto Au. su{ …]Útw

¼„ðt™u …]Úðe™u fÌtwk su, {tht Ä™w»ÞÚtfe ™eËÞtok su ƒtý ‚uýu fhe™u ‚™u {the™u {tht Ët{ÚÞuo fhe™u yt s„‚™u Äthðt™u nwk

Ë{Úto Awk, ‚u{ yu ™thtÞý …tu‚t™u yiïÞuo fhe™u Ëðtuo…he ð‚uo Au. ‚u yu™u ™u ƒeò yûthtrŒf {wõ‚™u Ëh¾t fnu Au ‚u Œwü

{‚ðt¤t òýðt, ™u ‚u™u yr‚ …t…e òýðt, y™u yu™tk Œþo™ …ý fhðtk ™rn. y™u yuðe he‚™e Ë{sýðt¤t™tk Œþo™ fheyu,

‚tu …k[ {nt…t… suðwk …t… ÚttÞ. y™u yu ™thtÞý™u ÷R™u ‚tu su™u rð»tu {tux… fneyu ‚u™u rð»tu Ëk¼ðu y™u yu™u ÷R™u rð»ýw,

rþð, ƒúñt, ™thŒ, Ë™ftrŒf yu Ëðuo™u ¼„ðt™ fnuðtÞ Au, y™u WØðS™u rð»tu yu ™thtÞý™u ÷R™u WØð™u …ý

¼„ðt™ fnuðtÞ, y™u n{ýtk yt {wõ‚t™kŒMðt{e suðt Ëk‚™u rð»tu yu ™thtÞý™u ÷R™u ‚tu yu{™u …ý ¼„ðt™ suuðt

fnuðtÞ, y™u yu ™thtÞý™u ÷eÄt rð™t ‚tu yûth™u …ý ¼„ðt™ ™ fnuðtÞ. ‚tu ƒeò™e þe ðt‚to fnuðe ? y™u-

÷tuÞt - 13

ð[™t{]‚{T

18

1

‘‘¥ÐçÚç}æ„æ {íé±æS„Ýé|æê„æï ²çÎ ¨±üxæ„æS„<ã Ý àææS²„ïç„ çÝ²}ææï {íé± ! Ýï„Úƒæ JJ’’ yu ðuŒM‚wr‚™t „ã™tu …ý yus yÚto Au. y™u

òu yu{ ™ ntuÞ ‚tu yt yt…ý Ëðo Aeyu, ‚u yt Œun Útfe ™tu¾tu su ytí{t ‚u™u ƒúñY… òýeyu Aeyu, y™u ¿tt™ ðihtøÞtrŒf

ËtÄ™u Þwõ‚ Aeyu, ‚tu …ý yu ™thtÞý™u «ËÒt fhðt™u yÚtuo ht‚rŒðË Wò„ht fheyu Aeyu, ™u fe‚o™, ™t{M{hý ‚u

‚t¤eytu ðòze™u ntÚt™e ytk„¤eytu Vtxe òÞ yu{ fheyu Aeyu ‚Útt fÚttðt‚to ht‚ rŒðË fheyu fhtðeyu Aeyu, ‚u òu yu

™thtÞý Ëh¾t ÚtR sðt‚wk ntuÞ ‚tu yuðztu Œt¾ztu þwk fhðt fheyu ? {txu yu ™thtÞý suðt ‚tu yuf ™thtÞýs Au, …ý ƒeòu

ftuR yu suðtu Út‚tu ™Úte. y™u ‘‘»ÜU}æï±æçm„è²¢ (Ïæíræ)’’ yu ©wr‚™tu …ý yus yÚto Au su ‘yu ™thtÞý suðt ‚tu yuf ™thtÞýs Au’

yu{ Ëðo þt†™tu rËØtk‚ Au.’’ yuðe he‚u ¼õ‚s™™e rþûtt™u yÚtuo ©eS{nthtsu ðt‚to fhe. ™u …tu‚u ‚tu Ëtûtt‚T …wY»ttu¥t{™thtÞý

Au. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>13>> 121 >>

Ëkð‚T 1877 ™t {t„þh ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk

Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu Äthý fÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u

…tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su,‘‘…qðuo yt[tÞo ÚtR „Þt Au ‚u{™e …]ÚtfT …]ÚtfT Yr[ Au, ‚u{tk þkfhMðt{e™u

1

yîi‚¿tt™tkþ «Ät™ sýtÞ Au. ‚Útt ht{t™ws™tu yu{ {‚ Au su, ‘‘Sð, {tÞt y™u …wY»ttu¥t{ yu ºtýu r™íÞ Au, ™u …wY»ttu¥t{

Au, ‚u Sð {tÞt™t r™Þk‚t Au, ™u Ëðo™t fthý Au, ™u …tu‚t™t yûthÄt{™u rð»tu ËŒt rŒÔÞ ytfth Útft rðhts{t™ Au, ™u Ëðuo

su yð‚th ‚u ‚u™t Au yuðt su …wY»ttu¥t{™thtÞý ‚u™e W…tË™t Sð™u fhðe.’ yuðe he‚u ht{t™ws™e Ë{sý sýtÞ Au. ‚Útt

ðÕ÷¼t[tÞo™u fuð¤ ¼Âõ‚ W…h r™ct ƒnw sýtÞ Au. y™u yu Ëðou yt[tÞuo …tu‚t™t „úkÚttu{tk «Ëk„u fhe™u ƒeS ðt‚toytu ÷¾e

Au, …ý „{u ‚uðe he‚u fhe™u yk‚u …tu‚t™e Yr[ W…h òÞ. yu{ ‚u{™t „úkÚt™u rð»tu ‚u{™tk ð[™ Au ‚uýu fhe™u ‚u{™tu yr¼«tÞ

ÞÚttÚto òÛÞt{tk ytðu Au, ‚u{ y{the ðt‚to Ëtk¼¤e™u ‚{™u Ëðuo™u y{the fuðe Yr[ sýtÞ Au, y™u su{ ËtuÞ fuzu Œtuhtu [tÕÞtu

òÞ Au. ™u ð¤e su{ {t¤t™t {ýft™u rð»tu Œtuhtu ËwkËhtu Au, ‚u{ y{the su Ëðuo ðt‚to ‚u{tk þtu yr¼«tÞ r™hk‚h ËwkËhtu [tÕÞtu

ytðu Au, ‚u su™u su{ sýt‚tu ntuÞ ‚u ‚u{ fntu ?’ íÞthu Ëðuo {tuxuht …h{nkËu su™u su{ sýtÞwwk ‚uýu ‚u{ fÌtwk. …Ae ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su, ‘‘ÕÞtu y{u y{thtu yr¼«tÞ ‚Útt Yr[ ‚u fneyu. yuf ‚tu y{™u yu „{u Au su, É»t¼Œuð ¼„ðt™ ðtËwŒuð Ëk½tÚtu

yuftí{‚t™u …tBÞt n‚t ‚tu …ý ßÞthu rËÂØytu ytðe™u «tó ÚtRytu, íÞthu …tu‚u ¼„ðt™ n‚t ‚tu …ý ƒeò íÞt„e™e rþûtt™u

yÚtuo ‚u rËÂØytu™u „úný ™ fh‚t nðt. ‚u ©e{Kt„ð‚{tk fÌtwk Au su, Þtu„e rËØ ÚtÞtu ntuÞ ™u …tu‚t™wk {™ ðþ ÚtÞwk ntuÞ, ‚tu …ý

‚u {™™tu rðïtË ™ fhðtu. íÞtk &÷tuf Au–

1Ý ÜéU²æüyÜU<ãç™y¨w²¢ }æÝç¨ sÝ±çSƒ„ï J ²çmd¢|ææç@ÚæÓ™è‡æZ ™ SÜU‹{ „Ð »ïEÚ}æì JJçÝy²¢ ÎÎæç„ ÜUæ}æS² çÀÎí¢ „}æÝé ²ïùÚ²: J ²æïçxæÝ: ÜëU„}æñ~æS² Ðy²é…æü²ï± Ðé¢pHè JJ

yuðe he‚u su {™™tu rðïtË ™ fhu, ‚uðtu íÞt„ y{™u „{u Au. ‚Útt y{tht {™{tk ïu‚îe… ‚Útt ƒrÿft©{ suðt „{u

Au ‚uðt ƒeò ÷tuf „{‚t ™Úte. y™u yu{ {™{tk hnu Au su, ïu‚îe…™u rð»tu ‚Útt ƒŒrhft©{™u rð»tu sR™u r™hÒt…ýu hÌtt Útft

‚… fheyu, ‚u ƒnw ËtYk ÷t„u, …ý ƒeò ÷tuf{tk y™uf «fth™t ði¼ð ¼tu„ððt ‚u ™Úte „{‚t. ‚Útt ¼„ðt™™t su ½ýtf

yð‚th ÚtÞt Au ‚u™u yu{ òýeyu Aeyu su yu Ëðuo yð‚th ™thtÞý™t Au, ‚tu …ý ‚u yð‚th{tk É»t¼ŒuðS ƒnw „{u

2

, ‚Útt

‚uÚte W‚h‚t fr…÷S ‚Útt Œ¥ttºtuÞ yu ƒu Ëh¾t sýtÞ Au. y™u yu ºtýu yð‚th fh‚tk ftuxe ½ýwk ©ef]»ý™u rð»tu y{thu nu‚ Au.

y™u yu{ òýeyu Aeyu su, ‘ƒeò Ëðuo yð‚th fh‚tk yt yð‚th ƒnw {tuxtu ÚtÞtu ™u ƒnw Ë{Úto Au, y™u yu{tk yð‚th

yð‚the yuðtu ¼uŒ ™Úte sýt‚tu.’ y™u ƒeò su {íMÞ fåAtrŒf ¼„ðt™™t yð‚th Au, …ý ‚u{tk y{the yr‚ Y[e ™Úte.

y™u ytðe he‚u ‚tu y{thu W…tË™t Au su, ËðoÚte …h yuf {tuxtu ‚us™tu Ë{qn Au, ‚u ‚us™tu Ë{qn yÄtu-Wæðo ‚Útt [thu ftuhu

«{týu hrn‚ Au ™u y™k‚ Au y™u ‚u ‚us™t Ë{qn™t {æÞ ¼t„™u rð»tu yuf {tuxwk ®ËntË™ Au ™u ‚u™e W…h rŒÔÞ{qŠ‚ yuðt su

©e™thtÞý …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u rðhts{t™ Au ™u ‚u ®ËntË™™u [thu ftuhu y™k‚ fturx {wõ‚ ƒuXt Útft ‚u ™thtÞý™tk Œþo™ fhu

Au, yuðt su {wõ‚u Ërn‚ ©e™thtÞý ‚u™u y{u r™hk‚h Œu¾eyu Aeyu. y™u ‚u ¼„ðt™™u rð»tu ‚us™wk yr‚þu…ýwk Au, ‚uýu fhe™u

ßÞthu yu Ë¼t Ërn‚ ‚u ¼„ðt™™tk Œþo™ ™Úte Út‚tk íÞthu y{™u yr‚þÞ fü ÚttÞ Au, y™u ‚u ‚us™tu Ë{qn ‚tu r™hk‚h Œu¾tÞ

Au ‚tu …ý yu™u rð»tu Yr[ ™Úte, y™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™tk Œþo™u fhe™us yr‚ Ëw¾ ÚttÞ Au. y{thu yuðe he‚u W…tË™t Au. y™u

yu ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ ‚tu suðe „tu…eytu™u n‚e ‚uðe „{u Au. ‚u ËtYk y{u Ëti {týË™u òu‚t hneyu Aeyu su, ftuRf ft{e

Mºte ntuÞ ‚u™u …wY»t™u rð»tu suðwk nu‚ ntuÞ ‚Útt ft{e …wY»t™u Mºte™u rð»tu suðwk nu‚ ntuÞ ‚u™u Œu¾e™u yu{ ÚttÞ su, ‘yuðwk nu‚ yt…ýu

¼„ðt™{tk ntuÞ ‚tu Xef’ ‚Útt ftuRf™u …wºt{tk, Ä™{tk ƒnw nu‚ sýtÞ ‚u™u Œu¾e™u yu{ ÚttÞ su, ‘yuðwk nu‚ yt…ýu ¼„ðt™{tk

÷tuÞt - 14

ð[™t{]‚{T

19

ntuÞ ‚tu Xef.’ ‚Útt ftuRf „t‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™u Ëtk¼¤e™u ‚u™u …tËu ftuR {týË™u {tuf÷eyu yÚtðt y{u …kzu yu™e …tËu sRyu ™u

òýeyu su, ‘yu ƒnw Xef fhu Au.’

y™u y{thu Ëwðtý ‚tu yuðt ËtÚtu ÚttÞ Au su, ‘su{tk ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, MðtŒ, M™un, {t™, R»Þto, Œk¼, f…x RíÞtrŒf

Œtu»t ™ ntuÞ, ™u Ä{oþt†{tk fÌtwk Au yuðe he‚u Ä{o …t¤‚tu ntuÞ, ™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚yu Þwõ‚ ntuÞ, ‚u ËtÚtus y{thu ƒuXt

WXât™e Ëwðtý ÚttÞ Au. y™u yuðtu ™ ntuÞ ™u ‚u y{thu ¼u„tu hnu‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™e ËtÚtu Ëwðtý ÚttÞ ™rn, ‚u™e ‚tu W…uûtt hnu

Au. y™u {tuhu ‚tu y{thu ft{e W…h ƒnw y¼tð hnu‚tu y™u nðu ‚tu ¢tuÄ, {t™, R»Þto yu ºtý su{tk ntuÞ ‚u W…h ƒnw y¼tð

hnu Au. ftk su, ft{e ntuÞ ‚u ‚tu „]nMÚt™e …uXu r™{to™e ÚtR™u ËíËk„{tk …zâtu hnu Au. y™u su{tk ¢tuÄ, {t™, R»Þto ntuÞ Au ‚u ‚tu

ËíËk„{tkÚte sYh …tAt …ze s‚t Œu¾tÞ Au. {txu yu ºtý W…h ƒnw ¾uŒ hnu Au, ‚u {t™ ‚u þwk ? ‚tu su {t™e ntuÞ ‚u™u …tu‚tÚte

{tuxtu ntuÞ ‚u™e yt„¤ …ý M‚çÄ…ýwk hnu. …ý ‚u™e yt„¤ n÷ftu ÚtR™u ‚u™e Ëuðt{tk ð‚toÞ ™rn, ‘‘y™u yu Ëðuo su y{thtu

yr¼«tÞ ‚u Úttuztf{tk ÕÞtu fneyu su, suðe he‚u þkfhMðt{eyu yîi‚ ƒúñ™wk «r‚…tŒ™ fÞwO Au, ‚u™u rð»tu ‚tu y{thu Yr[ ™Úte.

‚Útt ht{t™ws Mðt{eyu suðe he‚u ûth yûth Útfe …h su …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™wk r™Y…ý fÞwO Au ‚u …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™™u rð»tu ‚tu

y{thu W…tË™t Au. ‚Útt „tu…eÞtu™t suðe ‚tu yu …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™™u rð»tu y{thu ¼Âõ‚ Au ‚Útt þwfS™t suðtu ‚Útt sz¼h‚™t

suðtu ‚tu y{thu ðihtøÞ Au ™u ytí{r™ct Au.’’ yuðe he‚u y{thtuu yr¼«tÞ ‚Útt Yr[ Au, ‚u y{the ðt‚toyu fhe™u ‚Útt y{u

{tLÞt su y{tht Ëk«ŒtÞ™t „úkÚt ‚uýu fhe™u òu …qðto…h rð[the™u swðu ‚tu su ƒwÂØðt™T ntuÞ ‚u™t òÛÞt{tk ytðu Au.’’ yuðe he‚u

…tu‚t™t ¼õ‚s™™e rþûtt™u yÚtuo ©eS {nthtsu ðt‚to fhe™u …tu‚u ‚tu Ëtûtt‚T …wY»ttu¥t{™thtÞý Au. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>14>>

122 >>

Ëkð‚T 1877 ™t {t„þh ðrŒ 13 ‚uhË™u rŒðË htrºt™u Ë{u ©eS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t

Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu VUxtu {tÚtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt ƒesu Ätu¤u VUxu ƒtuft™e ðt¤e n‚e ‚Útt „h{ …tuË™e

ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤tu [tuVt¤ ™u Ätu¤e …Auze ‚u ¼u„tk fhe™u ytuZâtk n‚tk ™u …tu‚t™t

{w¾th®ðŒ™e yt„¤ ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ‚Útt …h{nkË™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthts f]…t fhe™u ƒtuÕÞt su, ‘‘yt Sð Au ‚u

1

yæÞtí{,

2

yrÄ¼q‚ y™u

3

yrÄŒið

4

…ýu fhe™u Ëðo Œun{tk

™¾rþ¾t…ÞO‚

5

ÔÞt…e™u hÌttu Au y™u Œuð‚t ™u RrLÿÞtuY…u fhe™u Sð™wk ¼tuõ‚t…ýwk Au …ý Œuð‚t RrLÿÞtuÚte …]ÚtõT…ýu ¼tuõ‚t ™Úte.’’

íÞthu r™íÞt™kŒMðt{eyu ytþkft fhe su, ‘‘nu {nthts ! íÞthu yu{ fnuðtÞ Au su Sð su, ‚u Ët{tLÞ…ýu Ëðo Œun{tk

ÔÞt…e™u rðþu»t…ýu ÓŒÞtftþ{tk hÌttu Au. íÞthu Ëðo Xuftýu Ëh¾wk òý…ýwk ™Úte sýt‚wk, ‚u™wk fu{ Ë{sðwk ?’’ …Ae ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su, ‘‘su{ ËqÞo Au ‚u rfhýu fhe™u Ëðo …ŒtÚto{tk ÔÞt…e™u hÌttu Au, …ý yt„¤ suðwk …ŒtÚto Au íÞtk ‚uðtu ËqÞo™tu «ftþ sýtÞ

Au. fu{ su ftk[™e ¼qr{ ntuÞ ‚Útt MðåA r™{o¤ …týe ntuÞ íÞtk suðe he‚u ËqÞo™tu þwØ «ftþ sýtÞ Au ‚uðe he‚u …týt™e ¼qr{,

hu‚e™e ¼qr{ ‚Útt ztu¤tÞu÷wk …týe ‚u{tk sýt‚tu ™Úte, yuðe he‚u ËqÞo™t «ftþ{tk LÞq™ yrÄf…ýwk sýtÞ Au. ‚u{ yu Sð

RrLÿÞtu, yk‚:fhý, „tu÷f yu Ëðo™u rð»tu Ë{t™…ýu hÌttu Au, …ý RrLÿÞtu™u rð»tu MðåA…ýwk Au, {txu ‚u™u rð»tu rðþu»t «ftþ

sýtÞ Au. swðtu™u ™uºt{tk suðwk ‚us sýtÞ Au ‚uðwk ™tf ft™{tk ftuR rŒðË sýtÞ Au ? ™Úte sýt‚wk. y™u [th yk‚:fhý™wk yr‚

MðåA…ýwk Au ‚tu íÞtk Sð™tu yrÄf «ftþ sýtÞ Au y™u ƒeS RrLÿÞtu{tk LÞq™ sýtÞ Au, …ý Sð‚tu Ëðo Œun™u rð»tu

Ë{t™…ýu hÌttu Au’’

íÞthu ƒúñt™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, ‘‘yu Sð™u fux÷tf ‚tu ‚tht suðtu Œu¾u Au ‚Útt rŒðt™e ßÞtu‚ suðtu Œu¾u Au ‚Útt

ƒ…tuheÞt suðtu Œu¾u Au ‚u fu{ Ë{sðwk ?’’ íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu‚tu yu{ Au su, su{ su™u yrûtrðãt Au ‚u™u ™uºt

îthtyu Sð™wk Œþo™ ÚttÞ Au ™u ‚u™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u …ý Œu¾u Au, ‚u{ su™u RrLÿÞ îtht ÷ût ÚtÞtu ‚u ‚uðtu ytí{t™u Œu¾u Au.

su{ ftk[™wk …w‚¤wk {™w»Þ™u ytfthu fÞwO ntuÞ ‚u™u su su yðÞð ‚Útt {wðtzt ‚Útt ™tzeytu ‚u Ëðuo ft[™tk ntuÞ ™u ‚u …w‚¤tk™e

{tkne÷eftuhu ‚us ¼ÞwO ntuÞ ‚u ‚us Œu¾tÞ, ‚u suðtu ¼qk„¤e™tu yðftþ ntuÞ ‚u «{týu Œu¾tÞ Au …ý Ë{„ú ™Úte Œu¾t‚wk. ‚u{ yu

Sð™wk MðY… suýu suðwk ŒeXwk Au ‚u ‚uðwk fnu Au, …ý yu™e r™htðhý áÂü ™Úte ÚtR {txu yu™u suðtu ytí{t Au ‚uðtu ™Úte Œu¾t‚tu y™u

ßÞthu yu™e r™htðhý áÂü ÚtR™u ytí{tfthu ÚttÞ Au, íÞthu RrLÿÞtu™t „tu÷f™t su rð¼t„ ‚u yu™e áÂü{tk ™Úte ytð‚t ™u

suðtu ytí{t Au ‚uðtu sýtÞ Au. su{ su ytftþ™e áÂü™u …tBÞtu ntuÞ ‚u™e áÂü{tk ƒeòk [th¼q‚ ™Úte ytð‚tk, ‚u{ su™e

r™htðhý áÂü ÚttÞ Au ‚u™u „tu÷f, RrLÿÞtu, Œuð‚t, yk‚:fhý ‚uýu fhe™u sýt‚t su Sð™t «ftþ™t ¼uŒ ‚u áÂü{tk ™Úte

ytð‚t ™u suðtu Sð Au ‚uðtu ÞÚttÚto sýtÞ Au. y™u ¼uŒ áÂüðt¤t™u suðtu Au ‚uðtu ™Úte sýt‚tu. su{ ftuRfu „tÞ™wk …wAzwk ŒeXwk,

ftuRfu {w¾ ŒeXwk, ¾wh ŒeXtu, …ux ŒeXwk, M‚™ ŒeXtu, ‚uýu susu yk„ ŒeXwk ‚u „tÞ™wks ŒeXwk Au, …ý suðe „tÞ Au ‚uðe ftuRyu ŒeXe ™Úte,

÷tuÞt - 15

ð[™t{]‚{T

20

y™u yuf yk„ ŒeXwk {txu „tÞ ŒeXe …ý fnuðtÞ. ‚u{ ytí{t™t «ftþ™wk Œþo™ sux÷wk su™u RrLÿÞtu îtht yÚtðt yk‚:fhý îtht

ÚtÞwk ‚ux÷tu ‚u ytí{Œþeo fnuðtÞ …ý ËBÞfT ytí{Œþo™ yu™u fnuðtÞ ™ne. {txu y{u ‚tu yu Sð™u rð»tu yuðe he‚u Ët{tLÞ

rðþu»t…ýwk fneyu Aeyu.’’

íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, ‘‘nu {nthts ! ‚{u Sð™u ‚tu r™htfth fÌttu, íÞthu ‚u Sð™u rð»tu ¼„ðt™

hÌtt Au ‚u …ý

1

y®÷„…ýu hÌtt Au fu {qŠ‚{t™ hÌtt Au ? …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘¼„ðt™ ‚tu RrLÿÞtu, Œuð‚t,

yk‚:fhý y™u Sð yu Ëðo™t yt©Þ…ýu hÌtt Au. ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™u WØð¼u¤u „tu…eÞtu™u fnuðhtÔÞwk Au su, RrLÿÞtu,

yk‚:fhý, Œuð‚t y™u Sð ‚u™t yt©Þ…ýu fhe™u ‚{thu Ë{e…u nwk hÌttu Awk. su{ …k[ {nt¼q‚ ƒúñtkz™u rð»tu hÌttk Au ™u

‚u™tk ‚us Ëðuo™t Œun{tk hÌttk Au, ‚u{ su nwk yt {Útwht{tk hÌttu Awk ‚u ‚tu su{ {nt¼q‚ rðþu»t…ýu fhe™u ƒúñtkz™u rð»tu hÌttk

Au ‚u{ hÌttu Awk y™u su{ yu ¼q‚ Sðtu™t Œuntu{tk Ët{tLÞ…ýu hÌttk Au ‚u{ nwk ‚{thu …tËu hÌttu Awk y™u su nwk Œu¾t‚tu ™Úte,

‚u ‚tu ‚{tht r[¥t™e ð]Â¥t™tu {thu rð»tu r™htuÄ ÚttÞ ‚u™u yÚtuo ™Úte Œu¾t‚tu, …ý hÌttu ‚tu {qŠ‚{t™ Awk.

íÞthu ð¤e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! yu ¼„ðt™ RrLÿÞtrŒf™t yt©Þ…ýu hÌtt Au, ‚u …wY»tY…u

fhe™u hÌtt Au, fu yûthY…u hÌtt Au, fu …tu‚u MðÞk …wY»ttu¥t{…ýu hÌtt Au ?’’ íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘Sð, …wY»t, yûth

y™u …wY»ttu¥t{ yu Ëðuo™wk ‚us «ftþ…ýu ‚tu Ëò‚eÞ Au, {txu yu{™t «ftþ™t ¼uŒ …tzðt™u ‚tu ftuR Ë{Úto Au ™rn, y™u ¼uŒ

‚tu yr‚þu Au …ý ‚u ¼uŒ™u Œu¾ðt™u ftuR Ë{Úto ™Úte. y™u su™u yu ¼„ðt™ f]…t fhu Au ‚uýu fhe™u ‚u™u «ftþ{Þ yuðtu rŒÔÞ Œun

ƒkÄtÞ Au. …Ae ‚u yu{ òýu Au su, ‘yt nwk Awk ™u yt …wY»t Au, ™u yt yûth Au, ™u yu ËðuoÚte rð÷ûtý yuðt yt …wY»ttu¥t{ Au.’

yuðe he‚u yu Ëðuo™u …]ÚtõT…ýu Œu¾u Au, ™u yu{™t «ftþ™u …ý rð÷ûtý…ýu Œu¾u Au, …ý ƒeòu ‚tu ftuR …]ÚtõT…ýu Œu¾ðt™u yÚtuo

Ë{Úto ÚttÞ ™rn. {txu yu ¼„ðt™ ËqÍu yu Y…u fhe™u hÌtt Au …ý …tu‚u s hÌtt Au.

y™u ðuŒtk‚ su W…r™»tŒT ‚Útt Þtu„ ‚Útt ËtkÏÞ yu ºtý þt† Ë™t‚™ Au ‚u yu ©ef]»ý …h{tí{t™wk s ðýo™ fhu Au. ‚u

yu ºtý þt†™t {‚ ‚u ‚{™u y{u …]ÚtfT …]ÚtõT…ýu fhe™u fneuyu ‚u Ëtk¼¤tu. ‚u{tk su ËtkÏÞðt¤t Au ‚u ‚tu [turðþ ‚¥ð™u fne™u

‚uÚte …h …k[rðþ{t …h{tí{t™u fnu Au …ý Sð Rïh™u …]ÚtõT…ýu ™Úte fnu‚t. ‚u™tu yu yr¼«tÞ Au su ‚¥ð Au ‚u Sð rð™t™tk

ntuÞ ™rn, {txu ‚¥ð¼u¤tu ‚Œtí{õ…ýu hÌttu su Sð ‚u™u ‚¥ðY…s fnu Au. …ý ‚¥ð Útfe …]ÚtfT ™Úte fnu‚t y™u su{ Sð™u

[tuðeþ ‚¥ðY… {t™u Au ‚u{ ƒúñtkztr¼{t™e su Rïh ‚u™u …ý [tuðeþ ‚¥ðY… {t™u Au. yuðe he‚u Sð-Rïh yu ƒuÞ™u

‚¥ðY… {t™e™u ‚¥ð ¼u¤us „ýu Au …ý ‚¥ðÚte ™tu¾t ™Úte „ý‚t, y™u yu …k[ðeþ{t …h{tí{t™u fnu Au yu ËtkÏÞ™tu {‚ Au.

…ý yu{ ™ Ë{sðwk su Sð ™Úte, ftksu, ËtkÏÞðt¤u »txT

1

Ëk…Â¥t, ©ðý, {™™, r™rŒæÞtËtrŒf ËtÄ™ fÌttk Au ‚u Sð™u s

fhðt™tk fÌttk Au …Ae ‚u ËtÄ™u fhe™u rð[th™u …t{u ™u ‚u rð[thu fhe™u ‚¥ðÚtfe …tu‚u ™tu¾tu …zu ™u …tu‚t™u ƒúñY… {t™u ™u

…h{tí{t™u ¼su yuðe he‚u ËtkÏÞ{‚ Au. ‚u {tuûtÄ{o{tk þwfS «íÞu ™thŒSyu fÌtwk su–

y²… {}æü}æ{}æZ ™ ©|æï ÿ²æÝë„ï y²… J ©|æï ÿ²æÝë„ï y²vy±æ ²ïÝ y²…ç¨ „œ²… JJyu™tu yu{ yÚto Au su, ‘‘ßÞthu {w{wûtw ytí{ rð[th fhðt ƒuËu íÞthu ‚u™u ytzt su Ä{oY… yÚtðt yÄ{oY…, ËíÞY…,

yËíÞY… su su ËkfÕ… ytðu ‚u™tu íÞt„ fhe™u y™u su rð[thu fhe™u yu™u ‚su Au ‚u rð[th™tu …ý íÞt„ fhe™u ƒúñY…u hnuðwk,

…ý Œunu fhe™u Ä{oY… r™Þ{™tu íÞt„ fhðtu fÌttu ™Úte, yu &÷tuf™tu yu yÚto Au. y™u Þtu„ðt¤t Au. ‚u [tuðeþ ‚¥ð™u …]ÚtfT „ýu

Au ™u yu Sð Rïh™u …k[rðþ{t fnu Au ™u …h{tí{t™u Aðeþ{t fnu Au y™u rððufu fhe™u …k[rðþ{t™u ‚¥ðÚtfe …]ÚtfT Ë{S™u

‚u™u rð»tu …tu‚t…ýt™e áZ‚t {t™e™u [tuðeþ ‚¥ð™e su ð]Â¥tytu ‚u™tu ®…ze¼tð fhe™u ƒ¤tífthu Aðeþ{t™u rð»tu ht¾u …ý rð»tÞ

ËL{w¾ sðt Œu ™rn y™u yu{ Ë{su, su, ‘{the ð]Â¥t ¼„ðt™™u {wfe™u ƒesu Xuftýu sþu ‚tu {™u ËkË]r‚ Útþu.’ {txu yr‚

yt„ún fhe™u RrLÿÞtu yk‚:fhý™e su ð]Â¥tytu ‚u™u ¼„ðt™™u rð»tu ht¾u y™u su ËtkÏÞðt¤tu Au ‚u ‚tu yu{ Ë{su su, ‘{thu

RrLÿÞtu yk‚:fhýs ™Úte ‚tu sþu õÞtk ? {txu …tu‚t™u ƒúñY… {t™e™u r™¼oÞ hnu Au. y™u su Þtu„ðt¤tu Au ‚u ‚tu zh‚tu s hnu

Au. su{ ftuRf …wY»t™t ntÚt{tk ‚u÷™wk {tÚtt ÷„ý ¼hu÷wk …tºt ntuÞ ™u ‚u …wY»t™u …„rÚtÞt™u W…h Ÿ[wk [zðwk ntuÞ, ™u ƒuftuhÚte

W½tze ‚÷ðthðt¤t …wY»t zhtððt™u W¼t hÌtt ntuÞ, ™u ‚u ‚u÷™u Ztu¤ðt Œuðwk ™ ntuÞ, ™u ‚u …wY»t suðtu ¼Þ™u …t{u, ‚u{ Þtu„ðt¤tu

rð»tÞÚtfe ƒe™u ¼„ðt™™u rð»tu ð]Â¥tytu™u ht¾u Au, yu Þtu„™tu {‚ Au y™u ðuŒtk‚ su W…r™»tŒT ‚u™tu {‚ yu Au su, Ëðo™t yr‚þu

{tuxt fthý yuðt su …wY»ttu¥t{ ™thtÞý ƒúñ ‚u™wks „úný fhe™u ƒeò Ëðuo™u r{ÚÞt {t™u Au, su{ ytftþ™e áÂü™u su …tBÞtu

ntuÞ ‚u ƒeò ‚¥ð™u Œu¾u ™rn, ‚u{ yu ƒúñ™u su Œu¾‚tu ntuÞ ‚u ƒeò ftuR™u Œu¾u ™rn, yuðe he‚u ðuŒtk‚™tu {‚ Au.’’ Rr‚

ð[™t{]‚{T >>15>> 123 >>

÷tuÞt - 15

ð[™t{]‚{T

21

Ëkð‚T 1877 ™t {t„Ëh ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË ËkæÞt yth‚e ÚtÞt fuzu ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t

Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt {tÚtu Ätu¤tu

VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu, ™u ƒesu Ätu¤u VUxu fhe™u ƒtuft™e ðt¤e n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e


…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘Ëðuo …h{nkË …hM…h «§ W¥th fhtu.’’ yu{ fne™u …tu‚us «§ …wAâtu su, ‘‘su™u

ðtË™t fwkrX‚ ™ ÚtR ntuÞ, ™u su™u ðtË™t fwkrX‚ ÚtR „R ntuÞ, ™u su™u ðtË™t r™{qo¤ ÚtR „R ntuÞ, ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ?’’ …Ae

{wõ‚t™kŒ Mðt{eyu yu «§™tu W¥th fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su™e ðtË™t fwkrX‚ ™ ÚtR

ntuÞ ‚u™e RrLÿÞtu™e ð]Â¥t rð»tÞ{tk [tuxe òÞ. ‚u …tAe rð[thu fhe™u …ý ™eËhu ™rn, y™u su™u fwkrX‚ ðtË™t ÚtR „R ntuÞ

‚u™e ð]Â¥t rð»tÞ{tk ‚íft¤ «ðuþ fhu ™rn, y™u fŒtr[íð]Â¥t rð»tÞ{tk «ðuþ fhe òÞ ™u ‚u ð]Â¥t™u …tAe ðt¤u ‚tu ‚h‚ …tAe ð¤u

…ý rð»tÞ{tk ytËõ‚ ÚttÞ ™rn. y™u su™u ðtË™t r™{qo¤ ÚtR „R ntuÞ ‚u™u ‚tu ò„ú‚™u rð»tu Ëw»twÂó™e …uXu rð»tÞ™tu y¼tð

ð‚uo ™u Ëtht ™hËt su rð»tÞ ‚u ƒuÞ Ë{t™…ýu ð‚uo.

íÞthu „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘ðtË™t fwkrX‚ ‚tu ntuÞ …ý ‚u {q¤{tkÚte x¤e ™Úte s‚e ‚u™wk þwk fthý Au ?’’ íÞthu

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu™tu W¥th yu Au su, ytí{r™ctY… yuðwk su ¿tt™, ‚Útt «f]r‚™tk ftÞo yuðtk su …ŒtÚto {tºt ‚u™u rð»tu

y™tþÂõ‚Y… yuðtu su ðihtøÞ ‚Útt ƒúñ[ÞtorŒfY… su Ä{o ‚Útt {tntíBÞu Ërn‚ yuðe su ¼„ðt™™e ¼Âõ‚, yu [thðt™tk

su{tk Ëk…qýo ntuÞ ‚u™u ðtË™t r™{qo¤ ÚtR òÞ Au, y™u yu [th{tk sux÷e LÞq™‚t hnu Au ‚ux÷e ðtË™t r™{qo¤ Út‚e ™Úte.’’

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ÕÞtu y{u «§ …wAeyu su, {w{wûtw™u ¼„ðt™™e «tÂó™u yÚtuo y™k‚ ËtÄ™ fhðt™tk fÌttk

Au ‚u{tk yuf yuðwk {tuxwk fÞwk ËtÄ™ Au, suýu fhe™u Ëðuo Œtu»t x¤e òÞ ™u ‚u{tk Ëðuo „wý ytðu ?’’ íÞthu yu «§™tu W¥th …h{nkË

ð‚u ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS {nthtsu yu™tu W¥th fÞtuo su, ‘‘¼„ðt™™wk {tntíBÞ su{ fr…÷ŒuðSyu Œuðnwr‚ «íÞu fÌtwk Au su,

1

‘‘}æj²æmæç„ ±æ„æïù²¢ ¨ê²üS„Ðç„ }æj²æ„ì J’’ yuðe he‚u y™k‚ «fth™t {tntíBÞu Ërn‚ yuðe su ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ‚u su™u ntuÞ

‚u™t Œtu»t{tºt x¤e òÞ Au. y™u ‚u™u ¿tt™, ðihtøÞ, Ä{o yu ™ ntuÞ ‚tu …ý yu Ëðuo ytðu Au. {txu yu ËtÄ™ Ëðuo{tk {tuxwk Au.’’

2

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘su f…xe ntuÞ ™u ‚u ƒwÂØðt¤tu ntuÞ, {txu …tu‚t™t f…x™u sýtðt Œu ™rn, ‚u™wk

f…x fuðe he‚u f¤tÞ ? ‚u fntu’’ íÞthu yu™tu W¥th ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÞtuo su, su™e ƒuXf WXf ‚u su ËíËk„™tu îu»te ntuÞ ™u Ëk‚™wk

™u ¼„ðt™™wk ½Ët‚wk ƒtu÷‚tu ntuÞ ‚u …tËu ntuÞ ‚uýu fhe™u ‚u ytu¤¾tÞ, …ý ƒeS he‚u ‚tu ™ ytu¤¾tÞ.’’ …Ae yu W¥th™u

©eS{nthtsu {tLÞtu y™u …Ae …tu‚u ƒtuÕÞt su, ‘‘yuðt™tu Ëk„ ™ fh‚tu ntuÞ ‚tu fu{ f¤eyu ?’’ íÞthu ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk

su, ‘‘ftuRf Œuþft¤™wk rð»t{…ýwk ytðu íÞthu yu™wk f…x f¤tR òÞ.’’ íÞthu ©eS {nthtsu fÌtwk su, yu Xef W¥th fÞtuo.

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘yuðtu fÞtu yuf yð„wý Au, su suýu fhe™u Ëðo „wý{tºt, ‚u Œtu»tY… ÚtR òÞ

Au ?’’ ‚u fntu. íÞthu ©e…t‚Œuðt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, ‘‘¼„ðt™™t ¼õ‚™tu su ÿtun fhu ‚u™t su Ëðuo „wý ‚u Œtu»tY… ÚtR òÞ

Au.’’ …Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu W¥th …ý ¾htu. …ý y{u ‚tu yu™tu W¥th ƒeòu ÄtÞtuo Au su Ëðuo „wýu Ëk…Òt ntuÞ ™u òu

¼„ðt™™u y®÷„ Ë{s‚tu ntuÞ …ý {qŠ‚{t™ ™ Ë{su, yu {tuxtu Œtu»t Au. yuýu fhe™u yu™t ƒeò Ëðuo „wý Œtu»tY… ÚtR òÞ

Au.’’

y™u ð¤e ©eS{nthtsu «§ …wAâtu su, ‘‘Ëk‚™tu y¼tð þtýu fhe™u ytðu Au. ‚u fntu ?’’ …Ae yu™tu W¥th …h{nkËu

fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn. íÞthu ©eS{nthtsu yu™tu W¥th fÞtuo su, su™u {t™ ntuÞ ‚u™u Ëk‚™tu y¼tð ytðu Au. fu{ su, su

{t™e ntuÞ ‚u™tu yuðtu Mð¼tð ntuÞ su, ‘su …tu‚t™u ð¾týu ‚u{tk Ëtu yð„wý ntuÞ ‚u Ëðuo™u …zât {qfe™u ‚u{tk yuf „wý ntuÞ ‚u™u

ƒnw {t™u, y™u su …tu‚t™u ð¾tý‚tu ™ ntuÞ ™u ‚u{tk Ëtu „wý ntuÞ ‚u Ëðuo™u …zât {wfe™u ‚u{tk ftuRf suðtu ‚uðtu yuf yð„wý ntuÞ

‚u™u ƒnw {t™e™u ‚u™tu «Út{ ‚tu {™ ‚Útt ð[™ ‚uýu fhe™u ÿtun fhu ™u …Ae Œunu fhe™u …ý ÿtuun fhu.’ {txu yu {t™Y… {tuxtu Œtu»t

Au. y™u ‚u {t™ Ë{sw{tks ntuÞ ™u ¼tu¤t{tk ™ ntuÞ yu{ òýðwk ™rn. ¼tu¤t{tk ‚tu Ë{sw fh‚tkÞ ÍtÍwk ntuÞ Au.’

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u «§ …wAâtu su, ‘‘nu {nthts ! yu {t™ fu{ x¤u ?’’ íÞthu ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su, ‘‘su ¼„ðt™™wk {tntíBÞ yr‚þu Ë{s‚tu ntuÞ ‚u™u {t™ ™ ytðu. fu{ su, swytu™u ! WØðS fuðt ztÌtt n‚t, ™u

™er‚þt†{tk fwþ¤ n‚t. ™u Œunu fhe™u htò suðt n‚t, …ý òu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{s‚t n‚t ‚tu „tu…eytu™u rð»tu ¼„ðt™™tu

M™un òuR™u ‚u™e yt„¤ …tu‚t™wk {t™ ™ hÌtwk y™u yu{ ƒtuÕÞt su, yu „tu…eÞtu™t [hý™e hs su™u yz‚e ntuÞ yuðtk su ð]ût,

÷‚t, ‚]ý, „wåA ‚u {tknu÷tu nwk ftuRf Úttô’ y™u ‚w÷Ëe ŒtËSyu fÌtwk Au su–

„éH¨è Á²æÜïU }æé¶Ý¨ï |æêHï çÝÜU¨ï Úæ}æ J „æÜïU ÐxæÜUè ÐïãïÝè²æ¢ }æïÚï „ÝÜUè ™æ}æ JJ

÷tuÞt - 16

ð[™t{]‚{T

22

yu{ su™u ¼w÷u …ý ¼„ðt™™wk ™t{ {w¾Úte ™eËhu ‚u™u yÚtuo …tu‚t™t þheh™t [{o™t òuzt fhtðe yt…u ‚tu su ¼„ðt™™t

¼õ‚ ntuÞ ™u ¼„ðt™™wk r™hk‚h ™t{M{hý, ¼s™, fe‚o™, ðkŒ™, fh‚t ntuÞ ™u òu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{s‚tu ntuÞ ‚tu

‚u™u yt„¤ þwk {t™ hnu ? ™s hnu. {txu {tntíBÞ Ë{su íÞthu {t™ òÞ Au. …ý {tntíBÞ Ë{ßÞt rð™t ‚tu {t™ s‚wk ™Úte.

‚u ËtYk su™u {t™ xt¤ðwk ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™wk ™u Ëk‚™wk {tntíBÞ Ë{sðwk.’’ Rr‚ ð[™t{]‚{T >>16>> 124>>

Ëkð‚T 1877 ™t {t„þh ðrŒ y{tË™u rŒðË ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt

W…h rðhts{t™ n‚t y™u {M‚f W…h Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu. ™u ƒesu Ätu¤u VUxu fhe™u ƒtuft™e ðt¤e n‚e. ‚Útt „h{ …tuË™e

ht‚e z„÷e {tknu÷e ftuhu Ätu¤u yk„h¾u Ërn‚ …nuhe n‚e. ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt [tuVt¤ ytuZe™u ‚u W…h …e¤e hòR

ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. yuðe he‚u

©eS{nthts «ËÒt Útft htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t.

…Ae ©eS{nthts …tu‚t™e {u¤u ƒtuÕÞt su, ‘‘swðtu™u ¼„ðt™™e {tÞt™wk ƒ¤ fuðwk Au suýu fhe rð…he‚…ýwk ½ýwk ÚttÞ

Au, fu{ su «Út{ fuðtu Ëthtu sýt‚tu ntuÞ ™u …Ae yr‚þu ¼qkztu ÚtR òÞ Au.’’ yu{ fne™u …Ae ð¤e …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su,

‘yts ‚tu «§ …wAtu ‚tu ðt‚to fheyu.’ íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! «Út{ Ëthtu ntuÞ ™u M‚wr‚ fh‚tu ntuÞ

y™u ‚u™tu ‚u …tAtu ®™Œt fhðt {tkzu Au, {txu ËwÍu yuðtu Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„, rð»t{ ÚttÞ ‚tu …ý Ëthtu ™u Ëthtus hnu …ý ftuR

he‚u rð…he‚ {r‚ ÚttÞ ™rn. ‚u þtýu fhe™u ÚttÞ ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, su™u Œun™tu y™tŒh ntuÞ, ™u áZ ytí{r™ct

ntuÞ, ™u …k[rð»tÞ{tk ðihtøÞ ntuÞ y™u ¼„ðt™™tu {tntíBÞu Ërn‚ ÞÚttÚto r™ùÞ ntuÞ, yuðt™u ËwÍu yuðwk Œuþft¤trŒf™wk

rð»t{…ýwk ÚttÞ ‚tu …ý yu™e {r‚ yð¤e ÚttÞ ™rn. y™u su Œuntr¼{t™e ntuÞ, ™u …k[rð»tÞ™tu yr‚þu y¼tð ™ ÚtÞtu ntuÞ,

‚u™u ßÞthu Ëk‚ yu rð»tÞ™wk ¾kz™ fhu, íÞthu ‚u Ëk‚ {tuxuht ntuÞ ‚u™tu …ý y¼tð ytðu, ™u ¼„ðt™™tu …ý y¼tð ytðu. y™u

¼„ðt™™tu ‚tu ÞÚttÚto r™ùÞ ntuÞ ‚tu …ý òu …k[rð»tÞ™tu yíÞk‚ y¼tð ™ ÚtR „Þtu ntuÞ, ™u ‚u™e ytËÂõ‚ ntuÞ, ™u ‚u

rð»tÞ™wk {wõ‚t™kŒ Mðt{e suðt ¾kz™ fhu ‚tu ‚u™wk {tÚtwk þMºtu fhe™u {wftðe Œu yuðtu ÿtun fhu.’’

…Ae ð¤e r™íÞt™kŒMðt{eyu …wAâwk su, ‘‘ftuRf™u Œuntr¼{t™ ‚Útt …k[rð»tÞ™e ytþÂõ‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u ËíËk„{tk

™ÇÞtu òÞ Au. ‚u fu{ Ë{sðwk ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu™u ßÞtk ËwÄe ftuRf Ä¬tu ™Úte ÷tøÞtu íÞtk ËwÄe ™ÇÞtu

òÞ Au, …ý ßÞthu ftuRf {tuxt Ëk‚ yÚtðt ¼„ðt™ ‚u {t™™u ¾tuŒþu ‚Útt MðtŒ, Œuntr¼{t™, ÷tu¼, ft{, ¢tuÄ, yu™u ¾tuŒþu

íÞthu yu™u sYh Ëk‚™tu y¼tð ytðþu, íÞthu yu sYh Ëk‚™tu ÿtun fhþu. ™u ËíËk„{tkÚte rð{w¾ Útþu. su{ Ë…uo ÷t¤ ™t¾e ntuÞ

yuðwk su ŒqÄËtfh ‚u™u suýu …eÄwk ntuÞ ™u ‚u Sðu Au ‚tu …ý ‚u ½ze ƒu ½ze{tk, Ëtks-Ëðthu, yts-ft÷, sYh {h™thtu Au. ‚u{ su

Œuntr¼{t™e Au ‚u {rn™u, ƒu {rn™u, ð»tuo, ƒu ð»tuo, Œþ ð»tuo, Œun {wõÞt Ë{u, Œun {wfe™u, ßÞthu íÞthu …ý yu sYh Ëk‚™tu

y¼tð ÷R™u …ze sþu. y™u su™u Œuntr¼{t™ ™ ntuÞ y™u yu{ Ë{s‚tu ntuÞ su, yk‚:fhý $rÿÞtu™tu «ftþf ™u suýu fhe™u

Œun [t÷u Au, nt÷u Au, yuðtu su Ë¥ttY… ytí{t ‚u nwk Awk. ‚u nwk Ä™ MºteÞtrŒf ftuR …ŒtÚtuo fhe™u Ëw¾e Úttô yuðtu ™Úte, ™u yu …ŒtÚto

™ {¤u ‚uýu fhe™u Œw:¾e Úttô yuðtu ™Úte, yu{ áZ Ë{sý su™u ntuÞ ‚u™u Ëk‚ „{u ‚uðe he‚u …k[rð»tÞ™wk ¾kz™ fhu ‚Útt

Œuntr¼{t™™wk ¾kz™ fhu ‚tu …ý ‚u Ëk‚™tu y¼tð ftuR he‚u ytðu ™rn, y™u ‚wåA …ŒtÚto ËtYk Ëk‚ ËtÚtu ƒ¾uztu ÚttÞ ™rn. ™u

ytkxe …ý …zu ™rn.’’

…Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘su™u …k[ rð»tÞ™tu y¼tð ntuÞ ‚u fu{ sýtÞ ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,

‘‘su™u rð»tÞ™tu y¼tð ntuÞ ‚u yu{ sýtÞ su, ßÞthu ftkR ËtÁk ¾tðt™wk ytðu íÞthu ‚u™u ¾tÞ …ý su{ suðwk ‚uðwk ¾t‚tu ntuÞ ™u

‚u{tk yt™kŒ ntuÞ ‚uðtu yt™kŒ hnu ™rn, {wkÍtR òÞ. y™u ÷w„ztk suðtk ‚uðtk òztk …nuh‚tu ntuÞ ‚u{tk yt™kŒ ntuÞ ‚uðtu Íeýtk

÷w„ztk …nuhðtk …zu ‚u{tk yt™kŒ ™ hnu ™u {™ {wkÍtR òÞ. ‚u{s Ëthe …Útthe ntuÞ yÚtðt ftuRf {t™ Œu RíÞtrŒf su su Ëtht

…ŒtÚto™tu Þtu„ ÚttÞ íÞthu ‚u{tk ‚u™wk {™ {wkÍtÞ …ý ‚u{tk ftuR he‚u yt™kŒ …t{u s ™rn, íÞthu ‚u™u yu{ òýeyu su, ‘yu™u rð»tÞ™u

rð»tu y¼tð Au.’

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, nu {nthts ! yu …k[rð»tÞ™tu y¼tð fu{ ÚttÞ ? íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt

su, “rð»tÞ™tu y¼tð ÚtÞt™wk {wÏÞ ËtÄ™ ‚tu …h{uïh™wk {tntíBÞ Au ™u …Ae ytí{r™ct ™u ðihtøÞ Au. ‚u {tntíBÞ ‚u þwk ? ‚tu

su, ¼„ðt™™e ƒefu fhe™u RLÿ ð»tuo Au, ËqÞo, yÂø™, [kÿ{t «ftþ fhu Au, …]Úðe Ëðou™u Äthe hne Au, Ë{wÿ {ÞtoŒt ™Úte ÷tu…‚tu,

yti»tÄeytu É‚w™u …t{e™u V¤u Au y™u su ¼„ðt™ s„‚™e Wí…Â¥t, ÂMÚtr‚, «÷Þ™u fhu Au, y™u su™e þÂõ‚ ft¤ Au, {tÞt Au,

…wY»t Au, yûth Au,” yuðe he‚u su ¼„ðt™™e {tux…™u Ë{s‚tu ntuÞ ‚u™u s„‚{tk yuðwk þwk …ŒtÚto Au ‚u ƒkÄ™ fhu ? ft{, ¢tuÄ,

÷tu¼, {t™,R»Þto, MðtŒ, Ëqû{ ð†, Ä™, Mºte ‚Útt su su …k[rð»tÞ ËkƒkÄe …ŒtÚto ‚u yu™u ftuR ƒkÄ™ fhu ™rn. ftk su, yuýu ‚tu

÷tuÞt - 17

ð[™t{]‚{T

23

Ëðuo™wk …rh{tý fhe htÏÞwk Au su, ¼„ðt™ ‚u ytðt Au ™u ytðtu yu ¼„ðt™™t ¼s™M{hý, fÚtt ðt‚to™u rð»tu {t÷ Au, y™u

yûth ‚u ytðwk Au, ™u ytðwk yu yûthËkƒkÄe Ëw¾ Au, ‚Útt „tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚Âî…, ËkƒkÄe Ëw¾ ‚u ytðwk Au, ‚Útt «f]r‚…wY»t

ËkƒLÄe Ëw¾ ‚u ytðwk Au. y™u ƒúñ÷tuf ËkƒkÄe Ëw¾ ‚u ytðwk Au, ™u Mð„o™wk Ëw¾ ‚u ytðwk Au, ‚Útt htßÞtrŒf™wk Ëw¾ ‚u ytðwk Au.’

yuðe he‚u yu Ëðo™t Ëw¾™wk y™w{t™ fhe™u y™u ¼„ðt™™t Ëw¾™u ËðoÚte yrÄf {t™e™u su ¼„ðt™™u rð»tu òuztýtu ntuÞ ‚u™u

fÞtu …ŒtÚto Au ‚u ¼„ðt™™t [hýth®ðŒÚte …tzu ? ftuR ™ …tzu. su{ …thË{rý ntuÞ ‚u ftuRf ÷tuZt™u yze™u ‚u™wk Ëtu™wk ÚtÞwk ‚u

Ëtu™wk …tAwk …thË{rý™wk fÞwO …ý ÷tuZwk ÚttÞ ™rn, ‚u{ yuðwk suýu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òÛÞwk Au ‚u ¼„ðt™™tu …tzâtu …ý ‚u

¼„ðt™™t [hýth®ðŒÚte …zu ™rn, ‚tu þwk ƒesu …ŒtÚtuo fhe™u yu …zu ? ™ …zu, y™u yu ¼„ðt™™u ¼s‚t ntuÞ yuðt su Ëk‚ ‚u™wk

…ý yu ƒnw {tntíBÞ Ë{su su, ‘yuðt {tuxt su ¼„ðt™ ‚u™t Ëtûtt‚T W…tËf yu Ëk‚ Au. {txu yu ƒnw {tuxt Au.’ su{ WØð …tu‚u

fuðt {tuxt n‚t …ý òu ytðe he‚u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{s‚t n‚t ‚tu …tu‚t™u ftkR znt…ý™wk {t™ ™ hÌtwk, ™u „tu…eÞtu™t

[hý™e hs™u …t{ðt™u RAât, y™u ð]ûtðu÷e™tu yð‚th {tøÞtu, fu{ su yuðt {tuxt ¼„ðt™ su™t {t„o™u ðuŒ™e ©wr‚ ¾tu¤u Au,

‚u ¼„ðt™™u rð»tu yu „tu…eÞtu™e «er‚ yr‚þÞ ¼t¤e. ‚u{ yuðt ¼„ðt™™t Ëk‚ ntuÞ ‚u™u yt„¤ {t™ fu{ hnu ? y™u ‚u™u

™{tÞ fu{ ™rn ? ‚u™u yt„¤ ‚tu ŒtËt™wŒtË ÚtR™u hnuðtÞ. y™u …tk[ …tk[ ¾tËztk {thu ‚tu …ý ¾{u, y™u yu{ Ë{su su,

‘{thtk {tuxtk ¼tøÞ ÚtÞtk su yuðt Ëk‚™tu nwk r‚hMfth Ënwk Awk, ™rn ‚tu «thçÄ ðþ ÚtR™u ƒtÞze Atufhtk™t r‚hMfth Ënuðt …z‚,

‚Útt {tƒt…™t ‚Útt htò™t r‚hMfth Ënuðt …z‚, y™u «thçÄ ðþ ÚtR™u ztuze™e ¼tS ¾tðe …z‚, ‚Útt {tuÚÞ ¾tuŒe™u ¾tðe

…z‚, ‚u fh‚tk yt Ëk‚™u Ëk„u hne™u nwk r™:MðtŒe ð‚o{t™ …t¤wk Awk ‚u {thtk {tuxtk ¼tøÞ Au. y™u «thçÄ ðþ ÚtR™u suðtk ‚uðtk ð†

‚Útt [ªÚthtk …nuhðtk …z‚, ‚u fh‚tk yt Ëk‚™u Ëk„u hne™u nwk „tuŒze ytuZwk Awk ‚u yu {thtk {tuxtk ¼tøÞ Au.’ y™u Ëk‚™e Ë¼t{tk

òÞ Au ™u …tu‚t™u {t™ sz‚wk ™Úte, íÞthu yu Ëk‚™tu yð„wý ÷u Au, íÞthu yu™u Ëk‚™e {tux… òÛÞt{tk ytðe ™Úte, ™rn ‚tu

yð„wý ÷u‚ ™rn. su{ {wkƒR™tu „ð™oh Ëtnuƒ ¾whþe ™t¾e™u ƒuXtu ntuÞ ™u ‚u™e Ë¼t{tk ftuR „heƒ {týË òÞ ™u ‚u™u

¾whþe ™ ™t¾e Œu ™u ytŒh ftuR ™ fhu íÞthu ftkR yu™u ‚u yk„úus W…h Ätu¾tu ÚttÞ Au ? ™u ftkR ‚u™u „t¤ ŒeÄt™wk {™{tk ÚttÞ Au

? ÷uþ {tºt …ý Út‚wk ™Úte. þt {txu su yu yk„úus™e {tuxtR òýe Au su, ‘yu ‚tu {w÷f™tu …tŒþtn Au, ™u nwk ‚tu fk„t÷ Awk’ yuðwk

òýe™u Ätu¾tu ÚttÞ ™rn. ‚u{ òu Ëk‚™e {tuxtR òýe ntuÞ ‚tu ‚u Ëk‚ „{u ‚uðtu r‚hMfth fhu ‚tu …ý Ätu¾tu ÚttÞ ™rn. y™u sux÷tu

÷u yux÷tu …tu‚t™tu yð„wý ÷u …ý Ëk‚™tu yð„wý ‚tu ftuR he‚u ÷us ™rn. {txu su™u ¼„ðt™™wk ™u Ëk‚™wk {tntíBÞ Ë{òýwk Au.

‚u™tu …tÞtu ËíËk„{tk y[¤ Au. y™u su™u {tntíBÞ ™Úte Ë{òýwk ‚u™tu rðïtË ™rn.’’ Rr‚ ð[™t{]‚{T >>17>> 125 >>

Ëkð‚T 1877 ™t …tu»t ËwrŒ 1 …zðt™u rŒðË htrºt™u Ë{u Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht

¼õ‚™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ƒesu Ätu¤u VUxu fhe™u ƒtuft™e ðt¤e n‚e

‚Útt „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt [tuVt¤u Ërn‚ hòR ytuZe n‚e ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t

{w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ{tk ËkæÞt yth‚e ‚Útt

M‚wr‚ …h{nkË fhe hÌtt …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, ‘‘fe‚o™ „tytu.’’ …Ae ðtSkºt ðòze™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf …h{nkËu

fe‚o™ „tÞtk.

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘nðu fe‚o™ ht¾tu, nðu ‚tu y{u ðt‚to fheþwk, y™u y{u yt ðt‚ fheyu ‚u{tk su™u

ytþkft W…su ‚u …wAßÞtu.’’ yu{ fne™u ƒtuÕÞt su, ‘‘¼„ðt™™tu r™ùÞ Útðtu ‚u ËtiÚte {nt fXý Au. ‚u r™ùÞ™e ðt‚to yr‚

yx…xe Au {txu fnu‚tk ƒef ÷t„u Au su, ‘þwk òýeyu ðt‚ fheyu ™u ‚u{tkÚte ftuR™u yð¤wk …zu ? ™u ‚uýu su …tu‚t™t yk„™e áZ‚t

fhe ntuÞ ‚u yk„ yt ðt‚u fhe™u ºtwxe òÞ ‚tu ‚u {q¤„uÚte òÞ,’ y™u yu ðt‚ fÞto rð™t …ý [t÷‚wk ™Úte. y™u yu ðt‚ òu

Ë{s‚tk ™ ytðzu ‚tu Œw»tý …ý ½ýtk ytðu, y™u yt ðt‚ Ë{su ™rn íÞtk ÷„ý ‚u™t r™ùÞ{tk …ý ftåÞ… ½ýe hnu Au. ‚u

ËtYk ðt‚ fheyu Aeyu su, ¼„ðt™u ðhtn™tu Œun ÄtÞtuo ‚u ¼qkz™wk Y… ‚u yr‚ fwY… fnuðtÞ, ‚Útt {íMÞ yð‚th ÄtÞtuo íÞthu

{tA÷t suðwk s Y… n‚wk, ‚Útt fåAtð‚th ÄtÞtuo íÞthu ƒeò ft[ƒt suðwk s Y… n‚wk, ‚Útt ™]®Ëntð‚th ÄtÞtuo íÞthu ðt½™t suðwk

¼Þt™f Y… n‚wk. ‚Útt ðt{™tð‚th ÄtÞtuo íÞthu ‚u ðt{™Y…™t ntÚt…„ xwkft ™u fuz Äª„e, ™u þheh Äª„w yuðt xwfzt n‚t, ‚Útt

ÔÞtËtð‚th ÄtÞtuo íÞthu ‚u ÔÞtË ft¤t n‚t ™u þheh{tk {wðt¤t ½ýt n‚t ™u þheh „kÄt‚wk n‚wk, RíÞtrŒf su ¼„ðt™u ytf]r‚Þtu

Äthý fhe n‚e, íÞthu ‚u™u ‚u ft¤u su su {éÞt ‚u{ýu ‚uðt Y…™wk æÞt™ fÞwO Au. y™u ‚u æÞt™u fhe™u ‚u ‚u ¼„ðt™™t

1

Y…™u …tBÞt

Au. ‚u{tk su ðhtn™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu ¼„ðt™™u ðhtnY… s Œu¾u Au ? y™u {íMÞ™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu {íMÞY… s

Œu¾u Au ? y™u fq{o™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu fq{oY… s Œu¾u Au ? y™u ™]®Ën™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu ™]®ËnY… s Œu¾u Au ?

y™u nÞ„úeð™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu ½tuztY… s Œu¾u Au ? y™u suýu ðhtn™u …r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ¼qkzý ÚtR, ™u Ë¾t¼tðu

÷tuÞt - 18

ð[™t{]‚{T

24

¼ßÞt ‚u þwk ¼qkz ÚtÞtu ? y™u {íMÞ™u …r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk {tA÷e ÚtR, ™u Ë¾t¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk {tA÷tu ÚtÞtu ? y™u fq{o™u

…r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ft[ƒe ÚtR, ™u Ë¾t¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ft[ƒtu ÚtÞtu ? y™u ™]®Ën™u …r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ®Ëný ÚtR,

™u Ë¾t¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ®Ën ÚtÞtu ? y™u nÞ„úeð™u …r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ½tuze ÚtR, ™u Ë¾t¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ½tuztu ÚtÞtu ?

{txu òu ¼„ðt™™wk {q¤Y… ðhtntrŒf suðwk s ntuÞ ‚tu ‚tu ‚u ‚u yð‚th™t ¼õ‚tu™u ‚u™t æÞt™u fhe™u ‚Œtfth…ýwk ÚttÞ. íÞthu ‚tu

fÌtwk ‚u{ s ÚtÞwk òuRyu. …ý yu ðt‚ yu{ ™Úte.

íÞthu ‚{u fnuþtu su, ‘‚u ¼„ðt™™wk fuðwk Y… Au ? ‚tu fneyu Aeyu su, ¼„ðt™ ‚tu ËÂå[Œt™kŒY… Au, ™u ‚uòu{Þ {qŠ‚

Au, y™u su™t yuf yuf htu{™u rð»tu fturx fturx ËqÞo suðtu «ftþ Au, ™u fturx ft{Œuð™u …ý ÷ßò …{tzu yuðt ‚u ¼„ðt™ Y…t¤t

Au, y™u y™k‚fturx ƒúñtkz™t …r‚ Au, htòrÄhts Au, Ëðo™t r™Þk‚t Au, Ëðo™t yk‚Þto{e Au, y™u yr‚þÞ Ëw¾ MðY… Au.

y™u su™t Ëw¾™e yt„¤ y™k‚ Y…ðt™ MºteÞtu™u òuÞt™wk su Ëw¾ ‚u ‚wåA ÚtR òÞ Au, y™u yt÷tuf …h÷tuf ËkƒkÄe su

…k[rð»tÞ™tk Ëw¾ ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™t Ëw¾ yt„¤ ‚wåA ÚtR òÞ Au, yuðwk ¼„ðt™™wk MðY… Au, ‚u MðY… ËŒt Âî¼ws s Au,

™u …tu‚t™e RåAtyu fhe™u õÞthuf [‚w¼wos …ý sýtÞ Au, yü¼ws …ý sýtÞ Au, y™u ËnËú¼ws …ý Œu¾tÞ Au. y™u ‚us

¼„ðt™ {íMÞ, fåA, ðhtntrŒf Y…™u ‚Útt ht{f]»ýtrŒf Y…™u ftuRf ftÞo™u yÚtuo Äthý fhu Au, …ý su yu …tu‚t™wk {q¤ Y… Au

‚u™u ‚S™u yu yð‚th™wk Äthý ™Úte fh‚t, ‚us ¼„ðt™ …tu‚u y™k‚ yiïÞo ™u y™k‚ þÂõ‚ Ërn‚ su {íMÞfåAtrŒf Y…™u

Äthý fhu Au. y™u su ftÞo r™r{¥t su Œun™wk Äthý fÞwO ntuÞ, ‚u ftÞo ÚtR hnu Au íÞthu ‚u Œun™tu íÞt„ …ý fhu Au. ‚u ¼t„ð‚{tk

fÌtwk Au–

|æê|ææÚ: ÿæçÐ„æï ²ïÝ „æ¢ „Ýê¢ ç±…ãæ±…: J ÜU‡ÅÜ¢U ÜU‡ÅÜïUÝñ± m²¢ ™æçÐçàæ„é: ¨}æ}æì JJsu su Œunu fhe™u ¼„ðt™u …]Úðe™tu ¼th W‚tÞtuo ‚Útt Sðtu™u Œuntr¼{t™Y…e su [i‚LÞ{tk ftkxtu ¾wk[e hÌttu n‚tu ‚u™u

ftZe™u ™u ftZðt™t ftkxtY… su …tu‚t™tu Œun ‚u™u …ý íÞt„ fÞtuo. y™u htûtË™u {thðt™u yÚtuo ¼„ðt™u ™]®ËnY… ÄtÞwO, ™u …Ae

‚u ftÞo™u fhe™u …Ae ‚u Œun™tu íÞt„ fhðt™u RåAât …ý ‚u ®Ën™u ftuý {thu ? …Ae …tu‚t™e RåAtyu fhe™u ft¤Y… rþð ‚u

þh¼™wk Y… Äthe™u ytÔÞt ™u ™]®Ën™u ™u þh¼™u ÞwØ ÚtÞwk. …Ae ƒuÞ sýu Œun {qõÞtu ‚uýu fhe™u rþð þh¼uïh {ntŒuð ÚtÞt

y™u ™]®ËnSyu Œun {qõÞtu ‚u ™th®Ëne rþ÷t ÚtR; {txu r[ºtt{ý{tk ßÞtk ßÞtk {íMÞfq{torŒf ¼„ðt™™t yð‚th™tk r[ºtt{ý

fhu Au íÞtk íÞtk Úttuztuf {íMÞ, fåAtrŒf™tu ytfth fhe™u …Ae ‚u W…h þk¾, [¢, „Œt, …È, ðisÞk‚e {t¤t, …e‚tkƒh ð†,

fehex-{wfwx, ©eðíË™wk r[ö, RíÞtrŒf r[öu Ërn‚ ¼„ðt™™e {qŠ‚™u ÷u¾u Au, ‚tu òu ¼„ðt™™wk Y… y™trŒ yuðwk s Au. y™u

©ef]»ý ¼„ðt™u «Út{ sL{Ë{Þ{tk ðËwŒuð Œuðfe™u [‚w¼wosY…u Œþo™ ŒeÄwk, y™u y¢wh™u [‚w¼wosY…u Œþo™ s¤™u rð»tu ŒeÄwk

‚Útt Yrf{ýe™u {qAto ytðe íÞthu …ý [‚w¼wosY…u Œþo™ ŒeÄwk, y™u yswo™u …ý yu{ fÌtwk su,

1

‘‘„ïÝñ± LÐï‡æ ™„é|æéü…ïÝ ¨ãdÏææãæï ! |æ± ç±E}æê„ïü ! J’’{txu yswo™ …ý [‚w¼wosY…u Œu¾‚t y™u ÞtŒðtMÚt¤e fhe™u …ª…¤t™e nuXu ©ef]»ý¼„ðt™ ƒuXt n‚t ‚u Ë{Þ{tk

WØðSyu ‚Útt {iºtuÞÉr»tyu ¼„ðt™™wk Y… [‚w¼wos, þk¾, [¢, „Œt, …È, …e‚tkƒh Ërn‚ ŒeXwk y™u ©ef]»ý¼„ðt™ ‚tu

~Þt{ n‚t, ™u ‚u™wk Y… ‚tu fturx ft{™u ÷ßò …{tzu yuðwk fÌtwk Au, {txu yuðt {™w»Þ suðt sýtÞ Au ‚u™u rð»tus …qðuo fÌttu yuðtu

«ftþ ™u Ëw¾ ‚u Ëðuo hÌttk Au. ‚u su™u æÞt™-Äthýt, Ë{trÄ™wk yk„ ntuÞ ‚u™u yu™e yu {qŠ‚ Au ‚us fturx fturx ËqÞo™t «ftþu Þwõ‚

Œu¾tÞ Au, …ý {þt÷ Œeðt™wk ft{ …z‚wk ™Úte. y™u yuðtu «ftþ yu ¼„ðt™™u rð»tu Au, ™u ‚u ™Úte Œu¾t‚tu ‚u ‚tu yu ¼„ðt™™e

yuðe RåAt Au, y™u yu ¼„ðt™ RåAu su, ‘yuðtu «ftþðt™ nwk yt ¼õ‚™u Œu¾tô, ‚tu ‚u «ftþu Þwõ‚ yuðe yus {qŠ‚™u Œu¾u Au.

{txu su™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ntuÞ, ‚u ‚tu yu{ Ë{su su, ‘„tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚îe…, ƒúñ…wh yu Ät{™tk su yiïÞo, Ë{]ÂØ ‚Útt

…t»toŒ, ‚uýu Ërn‚ yu ¼„ðt™ Au. y™u yu{™e Ëuðt™t fh‚÷ ‚tu htrÄft ÷û{e ytrŒf Au. yuðt …h{¼tðu Ërn‚ ¼„ðt™™u

Œu¾u Au. y™u su {qZ Au ‚u {týË suðt Œu¾u Au. ‚u ©ef]»ý¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au–

1’’¥±…æÝç‹„ }ææ¢ }æêÉæ }ææÝé¯è¢ „Ýé}ææçŸæ„}æì J ÐÚ¢ |ææ±}æ…æÝ‹„æï }æ}æ |æê„}æãïEÚ}æì JJ‘‘{txu su {qZ Au ‚u ¼„ðt™™t yuðt …h{¼tð™u òÛÞt rð™t ¼„ðt™™u rð»tu …tu‚t™t suðt {™w»Þ¼tð™u …hXu Au. ‚u

{™w»Þ¼tð ‚u þwk ? ‚tu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, {Œ, {íËh, ytþt, ‚]»ýt RíÞtrŒf yk‚:fhý™t ¼tð Au. ‚Útt ntz, [t{,

{¤, {qºttrŒf ‚Útt sL{, {hý, ƒt¤, Þtið™, ð]Ø yu Ëðuo Œun™t ¼tð Au RíÞtrŒf su {™w»Þ¼tð, ‚u Ëðuo ¼tð™u ¼„ðt™™u

rð»tu …hXu Au. {txu yuðt ¼tð™tu …hX™thtu su ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™t r™ùÞ suðwk sýtÞ Au. ‚tu …ý ‚u™tu r™ùÞ ft[tu Au, y™u

yu sYh ËíËk„{tkÚte …zþu. y™u yu ¼„ðt™ ‚tu …h{ rŒÔÞ{qŠ‚ Au, ™u ¼„ðt™™u rð»tu ‚tu yu {™w»Þ¼tð™tu ÷uþ ™Úte. {txu

yu ¼„ðt™{tkÚte {™w»Þ¼tð™u xt¤e™u Œuð¼tð ÷tððtu, …Ae ƒúñtrŒf™tu ¼tð ÷tððtu, …Ae «Ät™…wY»t™tu ¼tð ytðu, …Ae

÷tuÞt - 18

ð[™t{]‚{T

25

«f]r‚…wY»t™tu ¼tð ytðu, …Ae yûth™tu ¼tð ytðu, …Ae yûtht‚e‚ yuðt …wY»ttu¥t{ ‚u™tu ¼tð ytðu Au. su{ ðús™t „tu…™u

ytùÞoY… ©ef]»ý¼„ðt™™tk [rhºt Œu¾e™u «Út{ ‚tu Œuð¼tð ytÔÞtu, …Ae „„to[tÞo™tk ð[™™u Ëk¼the™u ™thtÞý™tu ¼tð

ytÔÞtu, …Ae yu{ fÌtwk su, ‘‚{u ‚tu ™thtÞý Atu {txu y{™u ‚{tYk Ät{ Œu¾tztu,’ íÞthu yûthÄt{ Œu¾tzâwk. yuðe he‚u

¼„ðt™™u rð»tu su™u rŒÔÞ¼tð Au ‚u™u …whtu r™ùÞ òýðtu. y™u yu{ fnu Au su, ‘yt™u «Út{ ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™ntu‚tu ™u nðu

ÚtÞtu’ ‚u þwk yu «Út{ ¼„ðt™™u ™ntu‚tu Œu¾‚tu ? Œu¾‚tu ‚tu n‚tu …ý {™w»Þ¼tðu Ërn‚ Œu¾‚tu n‚tu. y™u …Ae ßÞthu r™ùÞ

ÚtÞtu íÞthu rŒÔÞ¼tðu Ërn‚ Œþo™ fÞwO íÞthu yu™u r™ùÞ ÚtÞtu òýðtu. y™u ßÞthu ¼„ðt™™u rð»tu yuðtu rŒÔÞ¼tð ™ Ë{su

íÞthu yu™u ðt‚u-ðt‚u Ätu¾tu ÚttÞ ™u „wý yð„wý ÷eÄt fhu Au su, ‘yt™eftuh™tu …ût ht¾u Au ™u y{thtu …ût ht¾‚t ™Úte ‚Útt

yt™u ðÄw ƒtu÷tðu Au ™u y{™u ™Úte ƒtu÷tð‚t y™u yt™u W…h ðÄw nu‚ Au ™u y{the W…h ™Úte.’ yuðe he‚u „wý yð„wý

…hXât fhu Au ‚uýu fhe™u yu™wk yk‚h rŒðËu rŒðËu …tAwk …ze™u yk‚u ‚u rð{w¾ ÚttÞ Au. {txu ¼„ðt™™u rð»tu ‚tu {™w»Þ¼tð ™ s

…hXðtu, y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu …ý {™w»Þ¼tð ™ …hXðtu, ftk su, Œunu fhe™u ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚{tk ftuRf ytkÄ¤tu

ntuÞ, ÷w÷tu ntuÞ, fturZÞtu ntuÞ, ƒnuhtu ntuÞ, ð]Ø ntuÞ, fwY… ntuÞ, y™u ‚u ßÞthu Œun {wfu Au íÞthu þwk ¼„ðt™™t Ät{{tk yuðt

ytkÄ¤t ÷w÷t s hnu Au ? ™Úte hnu‚t, yu ‚tu Ëðo {™w»Þ…ýt™t ¼tð Au ‚u™u {wfe™u rŒÔÞY… ÚttÞ Au, ƒúñY… ÚttÞ Au. {txu

nrh™t ¼õ‚™u rð»tu {™w»Þ ¼tð ™ …hXtÞ ‚tu …h{uïh™u rð»tu fu{ …hXtÞ ? y™u yt su ðt‚ Au ‚u ËwÍu ‚tu yts Ë{òu ‚tu

yux÷e Ë{sðe Au y™u ËwÍu ‚tu Ëtu ð»tuo fhe™u Ë{òu ‚tu …ý yux÷e Ë{sðe Au. y™u yt ðt‚ Ë{S™u yu™e áZ‚t™e „tkX

…tzât rð™t Awxftu ™Úte. {txu yt y{the ðt‚ Au ‚u Ëðuo nrh¼õ‚™u ÞtŒ ht¾e™u …hM…h fhðe. y™u ßÞthu ftuR™u yýË{sýu

fhe™u Ätu¾tu ÚttÞ íÞthu ‚u™u ytðt‚u fhe™u [u‚tðe Œuðtu. y™u yt su y{the ðt‚to Au ‚u™u r™íÞ «íÞu rŒðË{tk yufðth fhðe,

yu{ y{the yt¿tt Au ‚u™u ¼w÷þtu {tk, sYh ¼w÷þtu {tk.’’ yu{ fne™u ©eS{nthts Ëðuo nrh¼õ‚™u ‘sÞ ©eMðtr{™thtÞý’

fne™u nM‚t Útft …tu‚t™u W‚thu …ÄtÞto. yuðe he‚u ©eS {nthts™e ðt‚to Ëtk¼¤e™u Ëðo ËtÄw ‚Útt Ëðuo nrh¼õ‚ ‚u

©eS{nthts™u Ëðuo yð‚th™t fthý yð‚the òýe™u rŒÔÞ ¼tð™e yr‚þÞ áZ‚t fh‚t nðt. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>18>>126>>

©e÷tuÞt «fhýk Ë{tó{T

÷tuÞt - 18

Documents

VACHNAMRUT