Upload
others
View
8
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
Van der Velden, een onderzoek naar 3 generaties ondernemerschap. Door: Stef van der Velden Tel: 0610901171 E-mail: [email protected] Studentnummer: 2161097 Jaar: 2015 Vak: Sociaaleconomische geschiedenis Docent: Erik Kuil
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
Inhoud Van der Velden, een onderzoek naar 3 generaties ondernemerschap. ................................................. 1
Inleiding: .............................................................................................................................................. 3
Profielschets: ....................................................................................................................................... 4
Thema 1, Arbeid, ondernemerschap en bezit ..................................................................................... 5
Het ontstaan, ................................................................................................................................... 5
De eerste periode tot 1935 .............................................................................................................. 5
Na dood van de vader ..................................................................................................................... 6
De tijd na de oorlog, ........................................................................................................................ 7
Strubbelingen met de staat ............................................................................................................. 7
Thema 2: De rol van het gezin ........................................................................................................... 10
Het familiegeheim: ........................................................................................................................ 10
Het gezin, Joannes van der Velden en Maria van der Velden-Dekkers ….-1935 ........................... 10
Het gezin na de dood van Joannes, 1935 -…. ................................................................................ 11
Bronvermelding: ............................................................................................................................ 13
Bijlage 1 Uittreksel kamer van Koophandel: ..................................................................................... 14
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
Inleiding:
Dit onderzoek heeft een economische benadering waarbij het gezin centraal staat. Hierbij valt de aandacht op de economische functie van de gezinnen. Binnen dit onderzoek zal ik beschrijven hoe het familiebedrijf zich heeft ontwikkeld en welke gebeurtenissen voor omwentelingen binnen het geheel hebben gezorgd. Dit zal ik doen in het onderdeel thema 1: Arbeid, Ondernemerschap en Bezit. Tevens zal binnen thema 2 de rol van het gezin bekeken worden op basis van keuzes voor vervolgopleiding en keuzes op de arbeidsmarkt. Centraal staat dan de tak waarvan ik zelf afstam. Dit boek vormt het fundament van dit onderzoek omdat het precies omschrijft waar voor dit onderzoek staat “Persoonlijk verleden” (Klep, Hoetink, & Thijs, 2005) bestudeerd. De reden tot dit onderzoek wil ik graag toelichten aan de hand het volgende citaat “Het verleden fascineert. Het is een bron van onduidelijke, warrige herinneringen en overleveringen, maar ook een kracht die onze identiteit in het heden en toekomst mede bepaalt en een grabbelton voor gladde verhalen die moeten goedpraten wat we doen of willen.” (Klep, Hoetink, & Thijs, 2005) Het zoeken naar de aller vroegste identiteit van de familie en het verduidelijken van de afkomst van mijn familietak waren de grootste drijfveren voor dit onderzoek. Tevens heb ik het boek “Op zoek naar een biografisch portret in het verleden” (van der Wiel, 2003) gebruikt om me te bekwamen in het onderzoek naar gewone mensen uit het verleden. Ik nodig u uit om samen met mij een duik te nemen in het verleden van mijn familie aan de hand van de thema’s arbeid, ondernemerschap en gezin zal ik proberen een zo helder mogelijk beeld te schetsen.
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
Profielschets:
Via een door mijn vader bewaarde administratie van het bouwbedrijf en de familie van der Velden
bezit ik keur aan bronnen. De bronnen variëren van hypothecaire aktes, bidprentjes, correspondentie
tot belastingpapieren en kasboeken. Na bestudering van dit bedrijfs/familiearchief heb ik mogen
concluderen dat de eerste vermelding van een bouwbedrijf binnen de familie van der Velden uit
1925 stamt. Het betreft een rekening van JH van der Velden aan een andere lokale ondernemer voor
geleverde diensten. De familie was op dit moment woonachtig in Blerick gemeente Maasbree.
De officiële registratie van het bedrijf vindt pas in 1930 plaats 1en mijn verwachting is ook dat er tot
die tijd wel een zaak is geweest maar dat deze zo klein was dat hij niet geregistreerd werd. Of dat er
in die tijd zwart gewerkt werd om te sparen voor het opstarten van een eigen zaak. Het kan
natuurlijk ook zo zijn dat de naweeën van de economische wereldcrisis van de jaren dertig en
daarvoor de crisis in Duitsland in de jaren twintig van invloed zijn geweest op de late officiële
registratie van het bedrijf. Blerick een buurdorp van de handelsstad Venlo had veel profijt van de
aangrenzende stad en de handel met het Duitse achterland.
Het bedrijf is opgestart door JH van der Velden die indertijd getrouwd was met M van der Velden-
Dekkers. Samen kregen ze vijf kinderen van wie er zeker 3 zelf ook een bouwbedrijf zijn begonnen.
Een bedrijf genaamd de Gebroeders van der Velden welke was op gericht door JM van der Velden en
later werd versterkt door AHC van der Velden, en een bedrijf opgericht door Heinrich van der Velden
later (na 1946) PH van der Velden.
Beide bedrijven hebben jarenlang naast elkaar bestaan. Waarna ook deze bedrijven over zijn gegaan
in Bouwbedrijf van der Velden en Aannemersbedrijf PH van der Velden.
De familie bezat vanaf begin jaren dertig tot minimaal eind jaren veertig een zevental woningen in
het dorp Blerick vanaf de Tweede Wereldoorlog behorende bij de gemeente Venlo. Het doet mij
vermoeden dat mijn familie een onderdeel was van de hogere middenklasse qua bezit.
1 Zie bijlage 1 kopie uittreksel K.v.K Noord-Limburg.
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
Thema 1, Arbeid, ondernemerschap en bezit
Het ontstaan,
De eerste periode tot 1935
De eerste sporen van het bouwbedrijf zijn
te vinden in de archieven van het bedrijf
zelf en dateren uit 1925. Het betreft een
vermelding in het kasboek van een
uitgeschreven rekening voor geleverde
diensten. De oprichter JH van der Velden
is geboren in 1888 in Kessel in Noord-
Limburg. De eerste gedocumenteerde
informatie betreft de administratie van
het bedrijf en een aantal hypotheekaktes
e.d. In Kessel heeft JH van der Velden
enkel zijn jeugd doorgebracht waarna hij
een Duitse vrouw leerde kennen, daarmee
trouwde en vijf kinderen kreeg.
Na een kort verblijf in het Duitse plaatsje
Bracht leende JH van der Velden begin
jaren twintig in totaal zo’n 2300 Gld.
omgerekend naar huidige bedragen zou
dit zo’n 12.500 Euro zijn, een gigantisch
bedrag in die tijd(Wetenschappen, 2015).
Dit geld leende hij van A van der Velden
wat vermoedelijk zijn vader of broer
moest zijn geweest tenminste dat was
mijn vroegst aanname, niets bleek minder
waar zie ook het thema gezin. Van dit geld
kocht hij twee bouwpercelen waarop hij
huizen bouwde. Wanneer u de hier rechts
bijgevoegde afbeelding bekijkt krijgt u een duidelijk beeld van de hoogte van het geleende bedrag. JH
van der Velden telde zo’n 0.60 Gld. per uur voor geleverde diensten zoals metselwerk. Dit wil zeggen
dat het afbetalen van deze schuld hem een flinke tijd zou gaan kosten. Als we gaan kijken wat de
lonen van vergelijkbare beroepen in die tijd zijn dan zien we dat een metselaar/bouwvakker in die
tijd het absoluut niet slecht had.
“Later, in 1925, bedroeg het aanvangssalaris van een onderwijzer aan de mulo ƒ 40,38 — opnieuw net
iets minder dan een bouwvakker - en na 22 dienstjaren ƒ 71,15. In het lager onderwijs was dit
respectievelijk ƒ 28,84 en ƒ 59,61.49 Een metselaar verdiende in deze tijd ƒ 45,60. Een bescheiden
kantoorbaan, zoals kassier (tweede klasse) leverde in 1914 te 's-Gravenhage ƒ 27,88 tot ƒ 36,25 op,
afhankelijk van het aantal dienstjaren” (Walls, 2001)
De schuld die hij maakte voor het kopen van de bouwpercelen en het bouwen van de huizen was dus
betrof wel een hoog bedrag maar was niet onaflosbaar. Als je kijkt naar de tijd waarin de lening werd
Afbeelding 1: Rekening t.a.v. een
bouwvereniging november 1925. Foto van
document uit privéarchief fam. Van der Velden
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
gegeven (midden jaren twintig van de twintigste eeuw), de jaren waar de consumptiemaatschappij
ontstond en de term “the sky is the limit” (Herald, 1911) in zwang kwam. De tijd na wereldoorlog
één resulteerde in een herstel van de vrije markteconomie en een herstel van de liberale
samenleving (Wee van der & Aerts, 1997).
Deze opleving duurde in ieder geval tot aan de wereldcrisis van de
jaren dertig en heeft een goede voedingsbodem opgeleverd voor het
ontstaan van het bedrijf. De zaak groeide en daarmee werden de te
nemen risico’s ook groter, langzaam maar zeker werden er in de
jaren dertig meerdere percelen opgekocht en bebouwd waardoor er
een soort groot familie eigendom ontstond. Uit de bronnen is
moeilijk te herleiden wie de directe concurrenten waren in deze tijd
en waar deze vandaan kwamen. Het feit is wel dat het beroep van
metselaar al sinds de late middeleeuwen een populaire bezigheid
betrof. En om die reden kunnen we aannemen dat er veel en harde
concurrentie plaats zal hebben gevonden.
Na dood van de vader In 1935 komt JH van der Velden plotseling te overlijden op 47 jarige
leeftijd. Deze dood heeft logischerwijs een flinke impact op het
gezinsleven. Een uitvoerige analyse van de impact van het wegvallen
van de kostwinner vind u terug in het thema gezin.
Op 24 juni 1938 vind er een scheiding en deling van zaken plaats met
betrekking tot de erfenis. Op dit moment zijn 3 van de 5 kinderen meerderjarig en dragen de oudste
zoon alsmede de moeder de taak van voogd over de jongste twee.
Vanuit financieel/maatschappelijk oogpunt is het interessant om te bekijken waaruit deze erfenis
bestond. Het betrof een huis met werkplaats en boomgaard, een huis met twee bovenwoningen en
twee huizen met tuin. In totaal dus 5 woningen waarvan er 4 verhuurd werden. De totale waarde van
de roerende en onroerende goederen betrof zo’n 16000 gulden omgerekend zo’n 330000 gulden in
onze tijd. Een enorm bedrag voor die en onze tijd. Na aftrek van alle hypotheekschulden of het
treffen van regelingen hieromtrent bleef er 506 gulden per lid van het gezin over waarvan alleen PH
van der Velden gebruik maakte om dit bedrag op te eisen van de moeder.
Vanaf dit moment wordt mevrouw M van der Velden-Dekkers omgevormd tot Weduwe M.h.a van
der Velden dekkers en zal zij met ondersteuning van 3 van haar 4 zoons het bedrijf voortzetten.
In de praktijk zal het waarschijnlijk niet zo zijn geweest dat zij zelf een prominente rol heeft gespeeld
in het contact met en naar klanten toe maar op papier was zij wel de baas binnen de zaak. Voor een
vrouw in de jaren dertig in Nederland en dan zeker in een middelgroot katholiek dorp als Blerick zal
er toch vreemd gekeken zijn naar een vrouw met deze verantwoordelijkheden.
Afbeelding 2: Akte van deling erfenis
JH van der Velden. Foto van
document uit privéarchief fam. Van
der Velden.
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
De tijd na de oorlog,
Strubbelingen met de staat Van het uitbreken van de oorlog is weinig beschreven, zover bekend heeft een zoon onderdeel
uitgemaakt van het Nederlandse leger het betrof Johannes Matthias welke Engelandvaarder zou
worden. De reden dat de rest niet deelnam aan de oorlog is dat zij waarschijnlijk onmisbaar waren in
de zaak.
Tijdens de oorlog heeft het bouwbedrijf niet stil gelegen en gewoon zijn normale werkzaamheden
voortgezet. In de documentatie die ik als schrijver tot mijn beschikking heb kom ik weinig
interessante zaken tegen tijdens wereldoorlog twee. Het duurt tot eind 1944 tot er
noemenswaardige gebeurtenissen plaatsvinden. In de aanloop na het einde van de tweede
wereldoorlog bombarderen de Britten de bruggen over de Maas van Blerick naar Venlo (Keulards,
1984) met als doel hiermee de terugtocht van de Duitsers via de grensovergang bij Venlo te
verhinderen en de Duitsers als het ware in te sluiten aan de Blerickse oever van de Maas.
Helaas voor de inwoners van Blerick bezaten de Britten niet de technologie die we heden ten dagen
tot onze beschikking hebben met betrekking tot het uitvoeren van precisiebombardementen. De
Britse bommenwerpers misten hun doel keer op keer en raakten in plaats van de bruggen veel civiele
doelen zoals de laatmiddeleeuwse binnenstad van Venlo en de woonkern van Blerick centrum. Er
vielen enkele honderden doden te betreuren en de materiële schade was groot. Hoewel er gelukkig
binnen de familie geen doden of gewonden te betreuren waren was de impact op een kleine
gemeenschap als Blerick groot. Tientallen
woningen werden vernield welke na de
oorlog resulteerde in een grote
woningnood in deze regio.
De bezittingen van de familie van der
Velden bleven de oorlogsschade niet
bespaard. Zoals u op bijgevoegd detail kunt
lezen werd er voor tienduizenden guldens
schade aangebracht aan de woningen van
de familie van der Velden.
De schade aan de huizen werd door de
zoons die op één na allemaal ook
metselaar of aannemer zijn geworden voerden de herstelwerkzaamheden aan de panden uit. De
schade werd geclaimd bij de staat en toen dit niet toereikend bleek werd er bij de oorlogsschade
herstelbank een lening afgesloten om de herstelwerkzaamheden te financieren. Diverse experts
hebben in opdracht van de staat de eigendommen van de familie bekeken en gekeurd alvorens er
een berekening werd gedaan van de geleden schade. Het vorderen van de bedragen omtrent de
schade aan de woningen en bedrijfspanden heeft zo’n 3 jaar geduurd en vergde een extensieve
correspondentie met de staat. Nu vraagt u zich wellicht af waarom deze uitgebreide correspondentie
plaats diende te vinden?, dat lag aan het volgende de panden waren door de oorlog zo beschadigt
geraakt dat er geen inkomsten meer uit konden worden gegenereerd totdat deze hersteld waren.
Echter bleven de woningen voor de staat wel meetellen als inkomstenbron en volledig bruikbaar
eigendom en om die reden moest daarover belasting betaald worden. De weduwe M van der Velden
vond het niet nodig dat voor de panden aan de Nieuwborgstraat (1 winkel 2 bovenwoningen) waar
Afbeelding 3: detail uit oorlogsschaderapport met betrekking
tot geleden schade. Volledige rapport zit bijgevoegd als bijlage.
Foto van document uit privéarchief fam. Van der Velden
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
zoveel schade aan was ontstaan voor 3 losse panden straatbelasting betaald diende te worden. Ze
schreef hierop zelf een brief aan de overheid waarop zij zich afvroeg waarom dit moest en waarin ze
duidelijk liet merken hier niet van gediend te zijn.
Uit dit document (afbeelding 4) bleek een eerste
strubbeling met de overheid dit zou niet de
laatste zijn. Na de oorlog zou er in Blerick en
Venlo een groot tekort ontstaan aan
starterswoningen. De generatie die zo lang had
moeten wachten op het stichten van een gezin en
het kopen van een woning bestormde de
woningmarkt vanaf eind jaren veertig. Dit in
combinatie met een hoop door oorlogsschade
vernielde woningen zorgde voor een woningnood
welke de overheid aanspoorde tot actie onder de
noemer van grootschalige woningbouw.
Aan de rand van het centrum van Blerick werden
een aantal grootschalige woonprojecten gestart
waaronder het plan “Hazenkamp” waarbij ze
enkele tientallen woningen zouden gaan
bouwen aan de rand van Blerick waar tot dan
toe slechts enkele boerderijen lagen alsmede
het bedrijf van de familie van der Velden. In
1946 wanneer de oorlog voorbij is zijn twee van
de drie zoons die aannemer zijn geworden in
Blerick verder gegaan met het bedrijf van hun vader onder de noemer ‘Firma Gebr. Van der Velden
Blerick-Venlo’. Het bedrijf voeren ze vanuit de ouderlijke woning aan de Boekenderstraat in Blerick,
helaas voor de gebroeders heeft de gemeente juist hun perceel voor 75% in de plannen van de
nieuwbouwwijk plan Hazenkamp opgenomen. Het perceel waarop een boomgaard, moestuin en de
loodsen van het bedrijf gesitueerd zijn, dient te worden verkocht aan de staat. Nadat het eerste bod
is ontvangen en afgewezen wordt een procedure van onteigening van de grond gestart. Hierop
schrijft de weduwe van der Velden een brief naar de staat waarop zij protesteert tegen de
voorgenomen onteigening waarbij ze gebruik maakt van argumenten als: “de grond dient om het
gezin zelfvoorzienend te laten leven”, “de boomgaard is van levensbelang bij de overleving van het
gezin” en “er kan bij onteigening geen bedrijf meer plaatsvinden op dit terrein”.
Deze brief wordt van tafel geveegd door de overheid waarop de broers besluiten een uitgebreide
brief te sturen aan het college van Commissarissen voor de wederopbouw in Den Haag. Deze brief
die als bijlage is toegevoegd, is met grote zorgvuldigheid opgesteld en duidelijke van een andere
toonaard dan die van de weduwe van der Velden. De gebroeders spreken over het feit dat de zaak
gebruik maakt van de loodsen op het terrein als opslag en dat ze hun bedrijf zonder dit terrein niet
kunnen voeren. Ze voeren argumenten aan dat wanneer zij het grondgebied moeten afstaan dat hun
opslagruimte zover van hun woonplaats en vestigingsplaats van het bedrijf af zal komen te liggen dat
dit haast niet te overbruggen valt.
Afbeelding 4: Brief aan het ministerie van
Wederopbouw en Volkshuisvesting. Volledige
brief in de bijlage. Document uit privéarchief
fam. Van der Velden
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
De gebroeders hebben in hun brief
aan het college zorgvuldig
berekend waar het nieuwe
complex zal komen te liggen ten
opzichte van hun eigen en hun
moeders eigendommen. Zoals u
ook kunt zien op afbeelding 5. Zij
stellen in hun brief voor dat ze een
toegangsweg naar de achterzijde
van hun perceel blijven houden
waardoor onteigening niet nodig
zal zijn.
Uiteindelijk wordt het perceel toch
onteigend/verkocht aan de staat
en zien de gebroeders zich
genoodzaakt zich elders te gaan
vestigen. Net als hun vader kopen
zij hiervoor een perceel en bouwen
daarop hun eigen panden.
Van hieruit ontstaan er tijdens en na wereldoorlog twee, twee bedrijven.
Het eerste bedrijf van de oudste broer Hein(rich) van der Velden die zijn bedrijf na 1946 voortzet als
P.H. van der Velden en als standplaats het plaatsje Tegelen uitkiest. Hier groeit het bedrijf uit tot een
groot aannemersbedrijf dat zich vooral specialiseert in grote woningbouwprojecten bouwen en
onderhouden dit bedrijf bestaat nog steeds onder de naam P.H. van der Velden en word momenteel
geleid door de zoons van Hein van der Velden.
Het tweede bedrijf van twee andere broers gaat verder onder de naam Gebroeders van der Velden
van Jeu (Johannes) van der Velden en Toon (Antonius) van der Velden. Dit bedrijf bouwt en verbouwt
bedrijfspanden en woningen en houd zich dus bezig met een ander segment van de markt. Begin
jaren negentig wordt dit bedrijf overgenomen en voortgezet door een zoon van Toon, Hans van der
Velden. Onder de naam Bouwbedrijf van der Velden wordt de familietraditie voortgezet. Dit bedrijf
specialiseert zich vooral in aan en verbouw van woningen en bedrijfspanden alsmede rennovaties
van monumentale panden.
Afbeelding 5: Plattegrond bij brief aan: Het
college van de wederopbouw. Volledige brief in
de bijlage. Document uit privéarchief fam. Van
der Velden
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
Thema 2: De rol van het gezin
Het familiegeheim: Ik wilde hier beginnen met een genealogische
stamboom van mijn tak van de familie van der
Velden. Door rondvraag binnen de familie wist
ik dat er een neef van mijn vader op onderzoek
uit zou zijn geweest. Na telefonisch contact
met deze man bleek dat hij dit op aanraden
van zijn moeder niet heeft gedaan. Komt hier
een familiegeheim om de hoek kijken? Deze
vraag stelde ik mezelf en mijn vader nadat ik
het telefonische contact had afgerond. Er ging
een gerucht over buitenechtelijke kinderen bij
een van mijn voorvaderen maar wat hiervan
waar was wisten we niet. Als we dit feit
combineren met het feit dat de nog levende
familieleden van de generatie van mijn
grootvader ofwel dementerend zijn of niet
mogen worden aangesproken over dit
onderwerp deed mij vermoeden dat hier iets
interessants te halen viel. Dit was ook zo, na
uitvoerig genealogisch onderzoek en het
onderzoeken van de papieren kwam ik achter
het geboortejaar (1888) en de sterfdatum (1935) van mijn overgrootvader Joannes Hubertus van der
Velden. Via een online genealogiedatabank (http://gw.geneanet.org/, 2015) kwam ik terecht bij een
naamgenoot en naar alle waarschijnlijkheid zeer ver familielid die bezig is met een
stamboomonderzoek over de familie van der Velden. Nadat er allerhande gegevens werden
uitgewisseld wist hij mijn overgrootvader te plaatsen binnen zijn bestaande stamboom zie afbeelding
6. Het familiegeheim betrof waarschijnlijk het feit dat mijn overgrootvader geboren is uit een affaire
van zijn ongehuwde moeder met een onbekende man en het daaruit volgende feit dat hij een
bastaard was. Niemand binnen mijn familie heeft hier bewust weet van gehad of het ooit
uitgesproken hier weet van te hebben gehad en voor mijzelf was dit een zeer interessante
ontdekking.
Het gezin, Joannes van der Velden en Maria van der Velden-Dekkers ….-1935
Nu we het familiegeheim uit de weg hebben geruimd kunnen we ons gaan focussen op het gezin.
Allereerst wil ik beginnen met het gezin van der Velden voor het overlijden van de vader in 1935. Het
betrof een gezin met 5 kinderen, 4 zoons en 1 dochter. De moeder Maria Dekkers kwam uit het
Duitse plaatsje Bracht net over de grens bij Roermond hoe Joannes en Maria elkaar hebben leren
kennen is voor mij tot op heden niet duidelijk. Wat me wel duidelijk is geworden is dat een van de
kinderen Johannes Matthias tijdens de eerste wereldoorlog op 6 mei 1915 zijn inentingen heeft
gekregen in het Duitse plaatsje Bracht vermoedelijk is hij dan ook hier geboren en hebben ze hier
een tijdje gewoond.
De beweegredenen voor mijn overgrootvader om in Duitsland te gaan werken/op zoek te gaan naar
een vrouw en uiteindelijk daar een gezin te stichten zijn voor mij onduidelijk. Maar als we kijken naar
de plaats waar hij vandaan komt dan is dit niet zo vreemd. Joannes wordt geboren in 1888 in het
Afbeelding 6: Stamboom Joannes van der
Velden, stamhouder van de onderzoeker zijn tak
van de familie. Bron: (http://gw.geneanet.org/,
2015)
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
Limburgse dorpje Kessel uit een relatie van zijn 40jarige moeder Anna van der Velden met een
onbekende man. Kessel ligt in Noord-Limburg een gemeenschap die zeer streng gelovig katholiek is
en waar het krijgen van buitenechtelijke kinderen een grof schandaal is. Joannes groeit op bij zijn
moeder en heeft zijn grootouders wiens naam hij draagt nooit gekend. Anna van der Velden heeft 11
broers en zussen gehad waarvan er enkele de volwassen leeftijd hebben bereikt maar of ze hier
contact mee had nadat ze een buitenechtelijk kind had gekregen is onwaarschijnlijk.
We kunnen hieruit opmaken dat Joannes waarschijnlijk geen gemakkelijke jeugd heeft gehad en dat
hij wanneer hij de kans zou krijgen om te vertrekken uit Kessel dit dan ook vrij snel zou doen. Uit de
documentatie blijkt dat hij in ieder geval in 1915 in Duitsland is en in 1921 een stuk grond koopt
waarvoor hij het geld leent bij Antoon van der Velden(welke ik in het eerdere deel van dit onderzoek
al heb aangestipt), we weten nu dat Antoon van der Velden geen broer was van Joannes en zeer
zeker ook niet zijn vader. Na bestudering van de stamboom kom ik erachter dat het in ieder geval
ook geen oom was. Wie deze Antoon nu wel was? Hij was in ieder geval een metselaar uit Kessel. Een
verre neef wellicht of een ander familielid die hem wellicht vanwege de gelijke achternaam een verse
start gunde in Blerick?
Wie hij ook was Antoon van der Velden en het geld wat hij uitleende aan Joannes zorgde er in ieder
geval voor dat hij zijn eerste woning kon bouwen en zijn zaak vanuit Blerick kon starten. Door deze
lening kreeg het gezin een stabiele basis in de Blerickse gemeenschap waar zijn afstammelingen tot
op heden nog grotendeels wonen.
Uit de kasboeken weten we dat zaak van hieruit langzaam groeide en aan de hoeveelheid geschreven
rekeningen te zien werkte Joannes veel en hard! Deze mentaliteit van hard werken voor je geld en
het opbouwen/verbouwen van je eigen woning is nog steeds voelbaar binnen de familie.
Het is dan ook niet vreemd dat 3 van de 4 zoons van Joannes er uiteindelijk voor kiezen(?) om zelf
ook het vak van aannemer/metselaar of aannemer/timmerman te gaan beoefenen. Een van de
jongste zoons, Johannes Gerardus heeft hier echter geen trek in en volgens de documentatie uit het
familiearchief bezit hij in ieder geval op jonge leeftijd een baan bij het warenhuis V&D als verkoper.
Na telefonisch contact met een van de zoons van Johannes Gerardus(over het vermeende
stamboomonderzoek) werd mij duidelijk dat deze zoon samen met de enige dochter van het gezin als
buitenbeentjes werden bekeken vanwege het feit dat zij niet in het bedrijf/zelfde werkveld als de
vader verder gingen.
Deze uitspraak doet mij vermoeden dat het voor de kinderen van Joannes niet direct een vrijwillige
keuze is geweest om het bouwwezen in te gaan.
Het gezin na de dood van Joannes, 1935 -….
Na de dood van Joannes wordt het duidelijk dat er geen testament was opgesteld en werden om die
reden alle vijf de kinderen alsmede de vrouw aangewezen als rechtmatige erfgenamen dit gebeurde
om onbekende reden pas in 1938. Iedereen had recht op een zesde deel van de erfenis. De zakelijke
kant van deze verdeling vind u terug in het eerste deel van dit onderzoek. Wat veel interessanter is,
is de manier waarop er met deze erfenis is omgegaan. Bij de verdeling van het geld en de goederen
werd er namelijk door de dochter Hubertina en de zoon Johannes Matthias afgezien van het direct
ontvangen van hun erfdeel zij lieten het geld in beheer van hun moeder de thans weduwe M van der
Velden. Een van de zoons Peter Heinrich wilde wel beschikken over zijn deel van de erfenis en kreeg
deze ook. Uit de papieren blijkt dat Peter Heinrich een bedrag van 506 Gld. ontving alsmede een
hoeveelheid timmergereedschappen. Waarschijnlijk wilde Peter Heinrich hiermede zijn eigen zaak
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
beginnen en het ouderlijke nest verlaten. Uit de
documentatie blijkt dat Peter Heinrich in ieder geval in 1944
een eigen zaak had onder de naam Heinrich van der Velden
en vanuit die zaak onderhoud aan panden verrichte voor
zijn moeder. Het valt me op dat Peter Heinrich tijdens de
tweede wereldoorlog in het bezette Tegelen(nabij Venlo en
Blerick) zijn tweede naam gebruikte bij de bedrijfsvoering.
Dit doet mij vermoeden dat hij op dit moment dacht dat hij
op deze manier wellicht meer klandizie zou kunnen
ontvangen of dat hij wellicht gewoon liever aangesproken
werd met zijn tweede Heinrich kortweg Hein dan zijn eerste
naam Peter. De reden dat ik dit benoem is vanwege het feit
dat de zaak van Peter Heinrich in juli 1945(na de bevrijding
van Tegelen en Venlo) in een keer is omgedoopt tot firma
PH van der Velden Tegelen. Kwam de Duitse naam de
zaak nu niet meer ten goede? Dat terzijde.
Uit gesprekken met diverse familieleden kwam een bekoelde relatie
tussen Hein en de gebroeders Johannes (Jeu) en Antonius (Toon) naar
voren. Verder onderzoek zal uit moeten wijzen waar het fout is
gegaan. Zelf denk ik in de hoek van het verschil tussen voor en tegen
de Duitse bezetters het probleem te zullen vinden.
De moeder heeft binnen dit gezin altijd een dominante rol gespeeld.
Hard en lang werken voor je geld was het devies! Binnen het gezin
heeft religie een prominente plaats gehad. Het Rooms-katholieke
geloof werd door het hele gezin nagevolgd en kende ook in de
zakelijke sfeer zijn invloedrijke plaats. De familie is altijd lid geweest
van de R.K. Middenstandsvereniging. In de statuten komt duidelijk
naar voren hoe ze zich ten opzichte van het geloof profileerden. Lees
het volgende citaat “Art. 2 De vereeniging stelt zich ten doel de
godsdienstige en stoffelijke belangen van den R.K. Middenstand
in het algemeen en die harer leden in het bijzonder te
behartigen.” Uit dit citaat blijkt de positie die deze vereniging
innam in de Blerickse samenlevingen en de positie die er ten
opzichte van het geloof bestond.
Afbeelding 7: Detail van rekeningen. Document
uit privéarchief fam. Van der Velden
Afbeelding 8: Voorpagina huishoudelijk
regelement. Document uit privéarchief fam.
Van der Velden
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
Bronvermelding: Database:
http://gw.geneanet.org/. (2015, september). Opgehaald van Geneanet: http://gw.geneanet.org/
Wetenschappen, K. N. (2015, Oktober 15). Internationaal instituut voor sociale geschiedenis.
Opgehaald van Internationaal instituut voor sociale geschiedenis:
http://www.iisg.nl/hpw/calculate2-nl.php
Wetenschappelijke werken:
Klep, P., Hoetink, C., & Thijs, E. (2005). Persoonlijk verleden . Amsterdam: Aksant .
van der Wiel, K. (2003). Op zoek naar een biografisch portret in het verleden. Hilversum: Ergoedhuis-
ZH.
Walls, H. (2001). Makers en stakers. Amsterdamse bouwvakarbeiders en hun. Opgehaald van
Universiteit van Amsterdam FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG):
http://dare.uva.nl/document/2/10868
Wee van der, H., & Aerts, E. (1997). De economische ontwikkeling van Europa, 950-1950. Leuven:
Acco.
Artikelen:
Herald, T. S. (1911, september ). "Then good luck, and remember the sky's the limit.". The Syracuse
Herald.
Keulards, H. (1984). Bombardementen op de Maasbruggen te Venlo oktober-november 1944 . In H.
Keulards, Bombardementen op de Maasbruggen te Venlo oktober-november 1944 (pp. 72-
73). Venlo.
van der Velden, Een onderzoek naar drie generaties ondernemerschap.
Bijlage 1 Uittreksel kamer van Koophandel: