Vapual tlangau vol 3 no 26

4

VAPUAL TLANGAU

Modern Grammar 7 CAPTIVE VERB/ ṬEMṬAWN VERB

Mang Herh

Kan Chin Writers’ Handbook, second edition ah

kimcangdeuh ih kan telh thei lo ruangah tlangcabawm ih ka

hun thlahnak a si.Mirang ṭawng kalhmang thawi bangaw lo

takin kan Lai ṭawng ah noun le verb kawpaw an um. Verb

kha noun ah ṭemṭawn ih a um ruangah captive/

verb tiah an ko.

Captive verb ti ṭawngfang a suah hlanah linguistik thiam

Matisoff le mi hrekkhat cun psycho-collocations tiin an ko.

Collocation ti cu ṭawngfang remaw,kaihaw, milaw ti

si ih, linguistik ṭawngfang hman cia mi a si.

Meals will be served outside on the terrace, weather

permitting or allowing. Permitting a dik.

He is strongly or bitterly disappointed. Bitterly a dik.

Thimkhawzing a tla maw a tlung. Pam a tl

Tlung a dik. Hi tivekih ṭawngfang thlunaw ding dik takih

hman hi collocation an ti.

Psycho an hmannak san cu thinlung khawih le

thu bik ruangih noun le verb fehtlang, thlunaw ih an ruat

ruangah a si. Ṭhimnakah, khawruahhar, lungawi

lungkim, lungleng, lungruh, mangbang, thinheng,

thinphang,thinṭhawng, tvk.

Sihmansehla, Amerika mi Andrea Gail Osburne cun

Cornell University ihsi Ph. D degree a laknak dissertation,

A Transformational Analysis of Tone in the Verb System

of Zahao (Laizo) Chin (1975) ah cun captive verb tiin a

run hmang. Ziangahtile, hi ṭawngfangpawl hi thinlung lam

lawng si lo, leng lam khal a tel tlunah verb kha noun ah a

kawp ruangah a si. Ṭhimnakah, callang, dungthlun, hlasak,

hminthang, khawtlan, kutsih, lumuat,ralkap, ramtawi,

rilrawng, ruaitla, ruaiṭheh, thlacam, tlangau,

tlangsuak,thusim, thuthan, thuthang, zinfik, tvk.

Kan Chin Writers’ Handbook ve thung ah cun captive

predicate ti a si. Ziangahtile, cui ṭawngfangpawl cu verb

lawnglawng an si lo ih, noun (lumuat, ralkap, ruaitla,

tlangau, tlangsuak, thuthang) le adjective(callang,

hminthang, lungruh) ah tlaan can ruangah a si.

Ṭemṭawn verb ti a sivekin noun le verb kha

kawm in ngan ringring ding. Sihmansehla,verb kha noun ih

ṭemṭawnnak ihsin ṭhen theitu ṭawngfang a um. Cucu

khilitikpawl(ka/kan, na/nan, a/an) le verbal particles (ra, va,

hung/hun, rung/run, vung/vun)-pawl tla an si. Curuangah,

nounle verb karlakah khlitik lole partikal a tlak lo ahcun a

peh in ngan ringring ding. "Ka lungleng lutukah hla ka

phuah," ti hi “Ka lung leng …” tiin ṭhen hlah. Nitin

thlacam aw. Khlitik a tlak lawngah an ṭhenaw ding. Ka

lung a leng tuk. Nitin thla na cam maw?. Verbal partical a

tlak le a ṭhen ve ding. Thla va cam aw. Ruai ra

tvk.

Hminsin:Hi ca hi Rev. Dr Mang Herh ih tlangcabawm ih

thlah mi laksawn a si.

VAPUAL TLANGAU CAZUAL

Zohfeltu: Salai Ram NgaiZohfel bawmtu: 1)Salai Siang Lian Thawng@Pa Thawng2)Mai Zi Tlen Thiang@Mai DaidimSungtel: 1) Salai Thang Ling 2) Salai Van Lal Rem3) Mai Sui Cer Chin@Cerkuk4) Mai Zung Rem Par@Maremte Lay

AWN VERB

Kan Chin Writers’ Handbook, second edition ah

kimcangdeuh ih kan telh thei lo ruangah tlangcabawm ih ka

awng kalhmang thawi bangaw lo

kawpaw an um. Verb

awn ih a um ruangah captive/ ṭemṭawn

awngfang a suah hlanah linguistik thiam

collocations tiin an ko.

awngfang remaw,kaihaw, milaw tinak a

awngfang hman cia mi a si. Ṭhimnakah,

Meals will be served outside on the terrace, weather

He is strongly or bitterly disappointed. Bitterly a dik.

Thimkhawzing a tla maw a tlung. Pam a tla maw a tlung.

awngfang thlunaw ding dik takih

Psycho an hmannak san cu thinlung khawih le ṭhawnnak

thu bik ruangih noun le verb fehtlang, thlunaw ih an ruat

himnakah, khawruahhar, lungawi,lunghmui,

lungkim, lungleng, lungruh, mangbang, thinheng,

Sihmansehla, Amerika mi Andrea Gail Osburne cun

Cornell University ihsi Ph. D degree a laknak dissertation,

A Transformational Analysis of Tone in the Verb System

f Zahao (Laizo) Chin (1975) ah cun captive verb tiin a

awngfangpawl hi thinlung lam

lawng si lo, leng lam khal a tel tlunah verb kha noun ah a

himnakah, callang, dungthlun, hlasak,

h, lumuat,ralkap, ramtawi,

heh, thlacam, tlangau,

tlangsuak,thusim, thuthan, thuthang, zinfik, tvk.

Kan Chin Writers’ Handbook ve thung ah cun captive

awngfangpawl cu verb

h, noun (lumuat, ralkap, ruaitla,

tlangau, tlangsuak, thuthang) le adjective(callang,

hminthang, lungruh) ah tlaan can ruangah a si.

awn verb ti a sivekin noun le verb kha ṭhen loin a

kawm in ngan ringring ding. Sihmansehla,verb kha noun ih

awngfang a um. Cucu

khilitikpawl(ka/kan, na/nan, a/an) le verbal particles (ra, va,

pawl tla an si. Curuangah,

nounle verb karlakah khlitik lole partikal a tlak lo ahcun a

gleng lutukah hla ka

hen hlah. Nitin

henaw ding. Ka

lung a leng tuk. Nitin thla na cam maw?. Verbal partical a

hen ve ding. Thla va cam aw. Ruai ra ṭheh aw,

n:Hi ca hi Rev. Dr Mang Herh ih tlangcabawm ih

Kan nun ah ziangvek thil thleng in kan parah siatnak

thleng hmansehla kan ṭangkainak (hlutnak) cu a hlo cuang

lo ti hi ziangtik hmanah kan hngilh lo pei uh. Zingvek in

kan sualral, kan hlothlau a si hmanah kan

hmun ringring a si. Kan tlu di

Hmanseh, kan thosal ding. Ziangruangah kan ti a si le kan

ṭangkainak cu kan tuah kan

thiltitheinak khalah a ṭhumaw cuang fawn lo. “Zo ka si?”

timi ah a ṭhumaw sawn sokhaw. Mi ropi kan si. Thil

ziangkim hi kan tithei sokhaw. Hi ti’h ummen ding kan si

lo. Miropi kan si sokhaw.

Kan ram, kan miphun in in

tiawk sung cu kan ropitnak, kan

dah lo ding. Curuangah a tu thawkin miropi kan sinak hi

thei ringring in kan miphun, kan khua le ram, ka ti le tlang

hrangah ṭhangharh a cu zo ee ....

8. An duhmi ngah thei dingin napi’n an zuam

na ngah lo canih na ngawl ciamco lai kha na mang lai maw?

Nauhakpawl cu an duhmi ngah tengteng dingin an zuam rero

paih. An duhmi an ngah lo tikah, an hria

hmang ṭheu;an ngah lo sung an

an tawng ih nu le pa in ngen rero lo dingin an kawk hman ah,

awlten a sung an khan mai lo ih catbangloin an duhmi ngah

thei dingin an dil rero paih.

CAZUAL IH THUSUAHMIPAWL HI FCFS IH PAWMDAN A

Cahmai 1 ṭhuam 2 isin...

Cahmai 2 isin peh....

December

1

Zohfeltui'

Van Siang

tawite hi a ropi thei bikih hman ciau a si. Sumtuahpawl in an thilri tampi zuar thei dingah an timlam

ih tlawngkai le hna

leitlun hmunram nuam lam panin khual an tlawng fawn. Hi Christmas boruak hi leitlun miveivak(khualtawn)

tambik can khal a si ti sehla a sual tam lo ding. Hi can tawite hi nangteh ziangtin n

ziangtin a sullam na tuah ding? America president hlun Calvin Coolidge cun,”Christmas hi

men a si lo ih, lungpu

Christmas ih a ke

remdaihnak thleng hram seh tiin......

Zohfeltu: Salai Ram Ngai

Salai Siang Lian Thawng@Pa Thawng Mai Zi Tlen Thiang@Mai Daidim

2) Salai Van Lal Rem@Henry Vante 3) Mai Sui Cer Chin@Cerkuk

Rem Par@Maremte Lay

Ngai hman uh Lal thar rung piang cu,

Riakmaw sirva iang in maw,

Riahnak khualbuk co lo manghrin Lal fa,

A zalhnak hmun a tlawm Caw rawlkuang.

A lalnak thuthup sim ban lo,

Leitlun thim tleunak petu,

Mihring le Pathian Lal le Rundamtu,

A sangbik ah thang

Duhdawtnak mak simthiam um maw,

Leitlun sualnak tlentu ding,

Lungthin naa le ninghangmi hrang daihnak,

A rung piang Mesaiah

Rimhmui le lungmankhung ai in,

Lungthin tak sunlawihnak thawn,

Leitlun sual phurtu ding Lal thar piang cu,

Thang

Kan nun ah ziangvek thil thleng in kan parah siatnak

angkainak (hlutnak) cu a hlo cuang

lo ti hi ziangtik hmanah kan hngilh lo pei uh. Zingvek in

kan sualral, kan hlothlau a si hmanah kan ṭangkainak hi a

hmun ringring a si. Kan tlu ding, kan bah rero ko ding.

Hmanseh, kan thosal ding. Ziangruangah kan ti a si le kan

angkainak cu kan tuah kan ṭuanmi ah a ṭhumawk lo ih kan

humaw cuang fawn lo. “Zo ka si?”

humaw sawn sokhaw. Mi ropi kan si. Thil

m hi kan tithei sokhaw. Hi ti’h ummen ding kan si

. .

Kan ram, kan miphun in in ṭul. Zianghman ka si lo kan

tiawk sung cu kan ropitnak, kan ṭangkainak hi kan hmuaw

dah lo ding. Curuangah a tu thawkin miropi kan sinak hi

thei ringring in kan miphun, kan khua le ram, ka ti le tlang

hangharh a cu zo ee ....

An duhmi ngah thei dingin napi’n an zuam: Na duhmi

na ngah lo canih na ngawl ciamco lai kha na mang lai maw?

Nauhakpawl cu an duhmi ngah tengteng dingin an zuam rero

paih. An duhmi an ngah lo tikah, an hriamnam neihsun an

heu;an ngah lo sung an ṭap ciamco paih!! Harsatnak

an tawng ih nu le pa in ngen rero lo dingin an kawk hman ah,

awlten a sung an khan mai lo ih catbangloin an duhmi ngah

PAWL HI FCFS IH PAWMDAN AN SI THLUH LO.

Henry Van Biak Sum

VAPUAL

TLANGAUber 2014 "Mipi in zin an hmuh theinak dingah tleu

Zohfeltui' awka...

Van Siangpahrang suahcam a lawm a cu leh thlang. Zumtu lawng si loin zumlotupawl tiangin hi cansunglawi


ih tlawngkai le hnaṭuan pawl in sungkua thawn can hmangtlang dingin


tambik can khal a si ti sehla a sual tam lo ding. Hi can tawite hi nangteh ziangtin n

ziangtin a sullam na tuah ding? America president hlun Calvin Coolidge cun,”Christmas hi

men a si lo ih, lungput lam a si sawn. Remdaihnak le

Christmas ih a ken mi lungput diktak cu a si.” a ti

remdaihnak thleng hram seh tiin......

MANGHRIN LAL FA

Ngai hman uh Lal thar rung piang cu,

Riakmaw sirva iang in maw,

Riahnak khualbuk co lo manghrin Lal fa,

A zalhnak hmun a tlawm Caw rawlkuang.

A lalnak thuthup sim ban lo,

Leitlun thim tleunak petu,

Mihring le Pathian Lal le Rundamtu,

A sangbik ah thangṭhat si ko seh.

Duhdawtnak mak simthiam um maw,

Leitlun sualnak tlentu ding,

Lungthin naa le ninghangmi hrang daihnak,

A rung piang Mesaiah Bawi Zisuh.

Rimhmui le lungmankhung ai in,

Lungthin tak sunlawihnak thawn,

Leitlun sual phurtu ding Lal thar piang cu,

Thangṭhat uhsi Manghrin Lal fahniang.

Mai Rial Tithawl @Nguntecin Dtti

VAPUAL

TLANGAU "Mipi in zin an hmuh theinak dingah tleunak kha pe aw"

thlang. Zumtu lawng si loin zumlotupawl tiangin hi cansunglawi


a thawn can hmangtlang dingin khaw lamah an tlung ih, mi tampi cu


tambik can khal a si ti sehla a sual tam lo ding. Hi can tawite hi nangteh ziangtin na hmang tum ve? Christmas hi

ziangtin a sullam na tuah ding? America president hlun Calvin Coolidge cun,”Christmas hi tikcu

t lam a si sawn. Remdaihnak le ṭhatnak ngainatnak, zangfahnak neihnak..

” a ti. Curuangah VT siartu le leitlun mi hmuahhmuah hnenah

MIROPI NA SI

Salai Henry Van Biak Lian Sum

Ṭumkhat cu khua pakhat ah

thuthangṭhasimtu hminthang zet pakhat in Pathian thu a

sim. A thu simmi ra ngaitu mi 200 lenglo hmai ah cun

paisa 500/- cu a zal sungta a phawrh ih mipi hnenah, “Hi

paisa hi zo si duh?” ti’n a sut hai. Cutikah, mipipawl cu

cui’ paisa duh ah an ban an phar. Thusimtu cun,“Hi paisa

hi mi pakhat hnenah ka pe ding, asina’n ka pek hlan ah..”

ti’n a kut in cui’ paisa cu renlo baksakin a hmuai ciamco.

Cui’ hnu ah “Zo si hi paisa hmuaikawr fialfialmi hi

duh?” ti’n a sut leh. Mipipawl cu

pharleh thotho. “A ṭha, sina’n reilote’n,” a ti lala ih cui a

paisa cu lei ah a hlawn ih a ke in a pal ciamco lala. Paisa

cu a lasal ih paisa ti hman theihtheih lo ding khawpin a

lang nawn lo, a bal se ṭheh. Mipipawl cu, “Hi paisa hi zo

si duh?” ti’n a sut lehsal. Mipipawl cu an ban an phar

thotho.

Cutikah, thusimtu cun hiti’n a thusim cu a peh. “Tuini

a ra suakkhawmtu nan zate’n ka lo sim duhmi cu

ziangtluk in hmuai, pal bal khal sehla paisa cu nan duh

thotho a si ko lo maw? Ziangruangah hi paisa bal le kir

fialfial hi nan duh thotho? A san cu paisa ih a

(hlutnak) a hlo cuanglo ti nan theih ruangah le hi paisa ih

ṭangkainak cu a kel thotho ti nan theih ruangah si ko lo

maw?” ti-ah a lethai.

Cuvekin, kan nunram ah sawiselnak, nekrawknak,

hmuhsuamnak le mualphonak ticawklo kan tawng ko

ding. Beidawngnak, riahsiatnak, vanduainak,

aihramnak pawl hi a thleng ko ding. Cuvek kan tawn

canah zianghman ruat thei nawn lo, tumtahmi k

nawn loin le zianghman loah kan neihaw ko maw? Kan

hnukdawkaw mei maw ? Cahmai

Vol.3, No.26

thlang. Zumtu lawng si loin zumlotupawl tiangin hi cansunglawi

tawite hi a ropi thei bikih hman ciau a si. Sumtuahpawl in an thilri tampi zuar thei dingah an timlam ih, lamhla

khaw lamah an tlung ih, mi tampi cu


a hmang tum ve? Christmas hi

tikcucan le boruak

ngainatnak, zangfahnak neihnak.. tivek pawl hi

le leitlun mi hmuahhmuah hnenah

Salai Henry Van Biak Lian Sum

khua pakhat ah Pathian

hasimtu hminthang zet pakhat in Pathian thu a

sim. A thu simmi ra ngaitu mi 200 lenglo hmai ah cun

cu a zal sungta a phawrh ih mipi hnenah, “Hi

paisa hi zo si duh?” ti’n a sut hai. Cutikah, mipipawl cu

sa duh ah an ban an phar. Thusimtu cun,“Hi paisa

hi mi pakhat hnenah ka pe ding, asina’n ka pek hlan ah..”

ti’n a kut in cui’ paisa cu renlo baksakin a hmuai ciamco.

paisa hmuaikawr fialfialmi hi

an ban an run

ha, sina’n reilote’n,” a ti lala ih cui a

paisa cu lei ah a hlawn ih a ke in a pal ciamco lala. Paisa

cu a lasal ih paisa ti hman theihtheih lo ding khawpin a

heh. Mipipawl cu, “Hi paisa hi zo

i duh?” ti’n a sut lehsal. Mipipawl cu an ban an phar

Cutikah, thusimtu cun hiti’n a thusim cu a peh. “Tuini

a ra suakkhawmtu nan zate’n ka lo sim duhmi cu

ziangtluk in hmuai, pal bal khal sehla paisa cu nan duh

gah hi paisa bal le kir

fialfial hi nan duh thotho? A san cu paisa ih a ṭangkainak

(hlutnak) a hlo cuanglo ti nan theih ruangah le hi paisa ih

angkainak cu a kel thotho ti nan theih ruangah si ko lo

. .

Cuvekin, kan nunram ah sawiselnak, nekrawknak,

hmuhsuamnak le mualphonak ticawklo kan tawng ko

ding. Beidawngnak, riahsiatnak, vanduainak, ṭah-

aihramnak pawl hi a thleng ko ding. Cuvek kan tawn

canah zianghman ruat thei nawn lo, tumtahmi khal thei

nawn loin le zianghman loah kan neihaw ko maw? Kan

Cahmai 4 ṭhuam 2 ah peh...

2

VAPUAL TLANGAU

NAUHAKPAWL HNEN IHSIN KAN ZIR DING MI

by Henryvante

1. An ral a ṭha: Nauhakpawl hi miral

Zianghman ṭihmi an nei lo. Mi ih sawisel an

ziang tivekin in ruat ti khal an ṭih lo, ka hlawhtling lo pang

kei ti khal an ṭih lo. An duhmi hmuahhmuah cu ral

an tuah ngam a si. (Sihmansehla kan ṭhanglian vivo ih kan

ralṭhanakpawl cu ṭihhrutnak in a luahkhat vivo. Kan

deuhdeuh ih kan tuah duhmipawl kan tuahsuak thei lo phah.

Mi ih sawisel phangah kan tuah duhmi kan tuah ngam lo, kan

hruk duhmi thuamhnaw hman kan hruk ngam lo

Nauhakpawl cu Spiderman an uar asile, spiderman

thuamhnaw an hruk ngam)

2. An thinlung a tlaitluang: Sualnak nei lo an si ruangah,

midang khal sualnak nei lo mitlaitluang, mithinlung

timi ruahnak an nei. Mi ih sualnak le ṭhatlonak hawl lo in, mi

ṭhatnak an hmu ih cutikah mitinkim thawn an kawmaw thei.

Mi hmuahhmuah hi special zet le danglam hleice(unique) mi

kan si ti khal an theithiam.

3. Lungawiten an um thei ringring: Hmailam ah ziang ka

tuah ding timi ruat ciamco loin can an neimi sungah lungawi

le nuam zetin an nung. An tuahthei lo mi parah thinhar le

beidawng loin, ka nu le ka pa in ziangtinkim in tawlrelsak

ding timi rinsannak le hnangamnak an nei. A liamzomi

mani(yesterday) ruangah le a um hrihlomi thaisun hrang

beidawng loin, atu an neihmi can ah lungawi le aipuangten

an nung.

4. Mi an ngaithiam lohli: Mi in an parah thil

tikah, lehrulhsal duhnak thinlung sia an nei lo. An ngaithiam

lohli ih an theihhngilh cih. Tusun ah riahsia le ninhhang zetin

an um hman ah, thaisun ah an riahsiatnak le ninghangnak

pawl a hlo ṭheh. Cutik ah thinlung thiangten can an hmang

thei. Thil an tuahsal khalah riahsia le siraw rero loin anmah

le anmah an ngaithiamaw ih hmailam ah ke an kar vivo.

5. Tumtahnak tumpi an nei. “Na upat le

ding?” “ Kei cu doctor ka ṭuan ding,” na ti lai kha na mang

lai maw? Nauhakpawl cu tumtahnak tumpi an nei ih an

tumtahnak in ruahsannak le cahnak a pe. Mah le mah

rinhlelnak(doubt) an nei dah lo ih anmah le anmah an

rinsan/zumaw zet.

6. Thudik an sim ringring. “Nauhak te pakhat in na mawi lo

a lo tile na mawilo ngaingai a si,” tin an sim

Nauhakpawl thuphan rel an thiam lo. Thudik cu thudik vekin

an rel ringring. An tuarnak(feeling), zumnak le an

duhmipawl khal fiangten an sim ṭheu.

7. Thusuh an paih zet. Nauhakpawl hi thu mi an sut thei zet.

Ziangahtile, zirduhnak le theihduhnak(curiosity) lungput an

neih ruangah a si. An theihfiang lo mi a um asile, ningzak

loin mi an sut ngam. Cutikah fimnak thawn nikhat hnu nikhat

an ṭhanglian vivo. (Nauhak pawl in thu mi an suh canah, “Na

depde tuk,” ti hrimhrim lo ding. An theiduhmi fiangten ih

simsawn ding a si.)

Cahmai

NAUHAKPAWL HNEN IHSIN KAN ZIR DING MI

: Nauhakpawl hi miralṭha zet an si.

ihmi an nei lo. Mi ih sawisel an ṭih lo, mi in

ih lo, ka hlawhtling lo pang

ih lo. An duhmi hmuahhmuah cu ralṭha zetin

hanglian vivo ih kan

ihhrutnak in a luahkhat vivo. Kan ṭih a hrut

deuhdeuh ih kan tuah duhmipawl kan tuahsuak thei lo phah.

Mi ih sawisel phangah kan tuah duhmi kan tuah ngam lo, kan

hruk ngam lo ṭheu.

Nauhakpawl cu Spiderman an uar asile, spiderman

: Sualnak nei lo an si ruangah,

midang khal sualnak nei lo mitlaitluang, mithinlungṭha an si

nak hawl lo in, mi

hatnak an hmu ih cutikah mitinkim thawn an kawmaw thei.

Mi hmuahhmuah hi special zet le danglam hleice(unique) mi

: Hmailam ah ziang ka

neimi sungah lungawi

le nuam zetin an nung. An tuahthei lo mi parah thinhar le

beidawng loin, ka nu le ka pa in ziangtinkim in tawlrelsak

ding timi rinsannak le hnangamnak an nei. A liamzomi

mani(yesterday) ruangah le a um hrihlomi thaisun hrang

loin, atu an neihmi can ah lungawi le aipuangten

: Mi in an parah thilṭhalo an tuah

tikah, lehrulhsal duhnak thinlung sia an nei lo. An ngaithiam

lohli ih an theihhngilh cih. Tusun ah riahsia le ninhhang zetin

, thaisun ah an riahsiatnak le ninghangnak

heh. Cutik ah thinlung thiangten can an hmang

thei. Thil an tuahsal khalah riahsia le siraw rero loin anmah

le anmah an ngaithiamaw ih hmailam ah ke an kar vivo.

. “Na upat le ziang na ṭuan

uan ding,” na ti lai kha na mang

lai maw? Nauhakpawl cu tumtahnak tumpi an nei ih an

tumtahnak in ruahsannak le cahnak a pe. Mah le mah

rinhlelnak(doubt) an nei dah lo ih anmah le anmah an

. “Nauhak te pakhat in na mawi lo

ngaingai a si,” tin an sim ṭheu.

Nauhakpawl thuphan rel an thiam lo. Thudik cu thudik vekin

an rel ringring. An tuarnak(feeling), zumnak le an

Nauhakpawl hi thu mi an sut thei zet.

rduhnak le theihduhnak(curiosity) lungput an

neih ruangah a si. An theihfiang lo mi a um asile, ningzak

loin mi an sut ngam. Cutikah fimnak thawn nikhat hnu nikhat

hanglian vivo. (Nauhak pawl in thu mi an suh canah, “Na

An theiduhmi fiangten ih

NUN LE HNA

R.

Papa hi milaw zet a si ih, sang phurhhlawhaw ih nupi le

fate pathum cawmtu khal a si. Hna

zantlawng a kai. Hi hnakih hlawhman

ngah theinak ding ruahsannak thawn a zuam

Zarhpi ni ti loah cun nufa thawn rawl eitlan can a nei dah

lo tluk khi a si. A nupi fate pawl

ret theinak ding ruahsanin

zir.

Nufa lein insang hrangah can na pe mal tuk tiih an phun

canah a tuah mi le zuamnak hmuahhmuah hi an hrang a

si thu a sim ṭheu. Asinan nufa hrangih can tampi hman a

duh zet thu a ruah phahphah ve

Camipuai rizal a suak. Thiamhleice ‘Distinction’ thawn a

awng ih Papa a lungawi dan cu! Areihlanah hna

le sinak sangdeuh Senior Supervisor a ngah ih a hlawh

khal a ṭhahnem tawk ve zet.

A sunmang vekin Papa in a nufa le pawl ih sambaumi

tampi a phuhru thei thlang. Holiday hmang dingin ram

dangdangah khual an tlawng kual

Asinan Papa hi a nufa lein an hmu mal zet lai thotho.

Ziangahtile sinak sangsawn Manager ngah a duh

ruangah hnaṭuan a zuam sinsin. Cumi dinhmun a

thlentheinak ding ruahsanin Phunsang tlawng a kaibet

lala.

Nufapawlin nufa thawn can na hm

phun len a tuah mi hmuahhmuah hi nufa hrang

lawnglawng an si tiah a sim kelten a letsal

nufa thawnih can tampi hmantlan a duh thu cu a sim ve

ṭheu.

A ṭuanbang zar a to ih a sinak khal a kaisang deuhdeuh.

Inn lam hnaṭuan bawmtu dingah hnenum a hlang. Cule

ihnak khan pahnih lawng um mi an inn cu a fate tukih a

theih ruangah Condominium lei thei dingin ruahsannak a

nei. Cutin a zuamnak parah malsawm a dawng zet ti a

theih ruangah Papa a zuam sinsin. Tlawng khal a kaibet

lala ih, a cang le Cawlhni khalah man thiam lo’n a

hnaṭuanpipawl thawn can an hmantlang

Nufapawlin insang hrangah can lawng na nei lo tuk tiih

an phun le a el dan kelten le nufa thawn can hmantlang

a duhzia thu a ruahsal ṭheu.

Papa ih zuamnak hi hlawhtlin

lala. Singapore tipi kap ih ding Condominium mawi zet a

lei thei ta riai! Cumi inn thar ih an umnak Zarhpi

hmaisabik zanah Papa in a sung le hnenah tui hnuah cun

tlawng a kai nawn lo ding thu le hna

dingih a zuam nawn lo ding thu a sim. Culen nufa

hrangih a can tamsawn a hman thlang ding thu a

tiamkam ta.

A thaizing cu PaPa a tho nawn lo.

(Laknak: ‘Live and Work’

remdanih leh mi a si).

Cahmai 4 ah peh....

3

VAPUAL TLANGAU

NUN LE HNAṬUAN

R. Gideon

Papa hi milaw zet a si ih, sang phurhhlawhaw ih nupi le

fate pathum cawmtu khal a si. Hnaṭuan a banin

zantlawng a kai. Hi hnakih hlawhman ṭhadeuh hna ṭuan

ngah theinak ding ruahsannak thawn a zuam ṭenṭo rero.

Zarhpi ni ti loah cun nufa thawn rawl eitlan can a nei dah

lo tluk khi a si. A nupi fate pawl ṭulsam mi um lo ih a

ret theinak ding ruahsanin taima zetin hna a ṭuan, ca a

ngah can na pe mal tuk tiih an phun

canah a tuah mi le zuamnak hmuahhmuah hi an hrang a

heu. Asinan nufa hrangih can tampi hman a

duh zet thu a ruah phahphah ve ṭheu.

Camipuai rizal a suak. Thiamhleice ‘Distinction’ thawn a

lungawi dan cu! Areihlanah hnaṭuan ṭha

le sinak sangdeuh Senior Supervisor a ngah ih a hlawh

hahnem tawk ve zet.

vekin Papa in a nufa le pawl ih sambaumi

tampi a phuhru thei thlang. Holiday hmang dingin ram

dangdangah khual an tlawng kual thei ve thlang.

Asinan Papa hi a nufa lein an hmu mal zet lai thotho.

Ziangahtile sinak sangsawn Manager ngah a duh

uan a zuam sinsin. Cumi dinhmun a

thlentheinak ding ruahsanin Phunsang tlawng a kaibet

Nufapawlin nufa thawn can na hmang mal tuk tiih an

phun len a tuah mi hmuahhmuah hi nufa hrang

lawnglawng an si tiah a sim kelten a letsal ṭheu. Asinan

nufa thawnih can tampi hmantlan a duh thu cu a sim ve

uanbang zar a to ih a sinak khal a kaisang deuhdeuh.

mtu dingah hnenum a hlang. Cule

ihnak khan pahnih lawng um mi an inn cu a fate tukih a

theih ruangah Condominium lei thei dingin ruahsannak a

nei. Cutin a zuamnak parah malsawm a dawng zet ti a

theih ruangah Papa a zuam sinsin. Tlawng khal a kaibet

, a cang le Cawlhni khalah man thiam lo’n a

uanpipawl thawn can an hmantlang ṭheu.

Nufapawlin insang hrangah can lawng na nei lo tuk tiih

an phun le a el dan kelten le nufa thawn can hmantlang

heu.

Papa ih zuamnak hi hlawhtlinnak thawn thlawsuah a si

lala. Singapore tipi kap ih ding Condominium mawi zet a

lei thei ta riai! Cumi inn thar ih an umnak Zarhpi

hmaisabik zanah Papa in a sung le hnenah tui hnuah cun

tlawng a kai nawn lo ding thu le hnaṭuan sangsin ngah

nawn lo ding thu a sim. Culen nufa

hrangih a can tamsawn a hman thlang ding thu a

A thaizing cu PaPa a tho nawn lo.

(Laknak: ‘Live and Work’ a ngantu theihlo, internet ta a

“Thlur!!!! Thlur!!! Thlur!!!” ruahpi cu a duhtawk in a bung

thlurthlo. Thlipi khal a duhtawkten a hrang. Nimthla a kau

zuakzo. Khua a ri thuitho. Aw! Hifang ah kan inn si sehla a va

nuam in bu a hlum zik ve!

Singapore ah thlatang a u

nikhat sungsuak ah

umtu zateih theih thluhmi a si. Thlatang khawsik timi

hrimhrim a um lo. Asinan tuizan cu ka khawsik ka khur thei.

Ka ṭhia derdo. Puan pate ka sin. Ka lu khuh in ka

Ka thuruahnak cu khawzakip ah a thleng zo. Tuizan hi ziang

zan ha a si? Aw! November thla cem zan panteh!

November thla cem zan!

Leitlun hmun tampi cun ‘Sweet December’ hmuakin can an

hmang tlangpi. A si, Singapore hmun tampi khal X’mas

hmuahn

thla cekci kan Bible sungah a um lo nan khawsik laifang tiih a

um ruangih thlatang canah an rak tuahmi December thla cu

kan thleng zik ta! Tuizan vek hi Falam ahcun Biakinn pi pawl

an tleu nasa ding. Falam

tleudan ding mitthlam ah cuangin le an thawm le an ri pawl

ding ka hnathlam ah an thang. Malaysia lam rualpipawl in

LCF ih Sweet December an hmuah thu ca in rak kuat

leuhleuh. Hifang ahcun ol

Internet khawvel , Viber, WhatsApp pawl khal ka hua!

Nunhar retheih ruangah sungkua duhdawtaw lo bangin

hmuntin ramkip pan in kan

sunglawi le hleice X’mas sungkim tei’ hmanlonak khal a rei

cuarco thlang. Tufang ah hin kan khua

thawte suangin nauhak Sunday school pawl in can hmangin

nomnak a phunphun thawn December thla a thlummi thla cu

an hmuak ding sikhawh. Nauhak lai le tleirawl lai pawl

mitthlam ah an cuang. Zan

facebook ka

status ah ca tawite an ngan ruri. Youtube ihsin hla ka ngai.

‘Bethlehem Arsi’ ti hla cu ka hon ngai cu ka

umngaihnak ka

December ni khat zing ihsin X’mas kan hman ni tiang Falam

hmun

simnak a um ringring. Zingpit khawsik lakah a hlum

theipatawp ih tuamaw in thlacam dingih Biakinn pan tongaw

surhso pawl ka hmuhlonak a va rei thlang ve. Tuikum cu kan

sungkimten X’mas hmang dingin tumtahnak ka r

tuikum X’mas kim ding cu ka hngakhlap tukmi a si. Asinan

ka tumtah le khawkhan vekin thil hi a rak cang thiam

cu poi ka ti fualfo.

VAPUAL TLANGAU

TANG-DAI ZAN LUAITHLI “Thlur!!!! Thlur!!! Thlur!!!” ruahpi cu a duhtawk in a bung



nuam in bu a hlum zik ve!

Singapore ah thlatang a um lo kan ti ṭheu. Singapore ahcun

nikhat sungsuak ah ṭhal le fur a cemkop can a tam ti cu a



hia derdo. Puan pate ka sin. Ka lu khuh in ka com ferfi.


zan ha a si? Aw! November thla cem zan panteh!

November thla cem zan!



hmuahnak ah an ceimawi zet zo. Bawi Jesuh Khrih suah ni




an tleu nasa ding. Falam timawitubik CCIT tlawng pawl ih




leuhleuh. Hifang ahcun ol-ai takih thuhla thanawk theihnak

Internet khawvel , Viber, WhatsApp pawl khal ka hua!


hmuntin ramkip pan in kan ṭhen aw. Kum khat sungih ni


cuarco thlang. Tufang ah hin kan khua ahcun ‘Arsa cencerh’




mitthlam ah an cuang. Zanṭim cu a kim taktak. Ka phone

facebook ka ong. Sweet December hmuaktupawl cun an


‘Bethlehem Arsi’ ti hla cu ka hon ngai cu ka lungleng

umngaihnak ka thei lo sinsin.


lilai ih Biakinn pi ihsin X’mas message thuthang




sungkimten X’mas hmang dingin tumtahnak ka rak nei. A si,


ka tumtah le khawkhan vekin thil hi a rak cang thiam ṭheu lo

cu poi ka ti fualfo.

“Thlur!!!! Thlur!!! Thlur!!!” ruahpi cu a duhtawk in a bung



heu. Singapore ahcun

hal le fur a cemkop can a tam ti cu a



com ferfi.




ak ah an ceimawi zet zo. Bawi Jesuh Khrih suah ni




timawitubik CCIT tlawng pawl ih




ai takih thuhla thanawk theihnak


hen aw. Kum khat sungih ni


ahcun ‘Arsa cencerh’




im cu a kim taktak. Ka phone

ong. Sweet December hmuaktupawl cun an


lungleng


Biakinn pi ihsin X’mas message thuthangṭha




ak nei. A si,


heu lo

Mi tampi cun kum hizat Singapore ka um sungih ka thil

tuahsuakmi in sut ṭheu. Tuah mi fumfe ka nei

le tlawng ka cawm. Cucu ka tuahmi umsun a si ko.

Mihrek cun, “Singapore ah na tar tiang maw hnen

na um ding?” in ti. Hivek can ahhin ka thin a nau can a

tampi ṭheu. Si ee, hnen-um ti fualfo hi a ham a kha

hokhaw! Cang thei sehla atu minute, atu second rori ih

tlun vurvo ka cak ṭheu. Ka nau tlawng a

a ngam nan hnaṭuan a hawl, hmun hnih ah hna

dilmi a ngah lo cun a thin nau, hitawk rat ve men a duh.

Hnaṭuan dil hrih dingin kan ti aw, a von ngah taktak cun

thla mallai training kai rak ṭul lala. Training kai cun

paisa rak ṭul lala fawn. Ka pa pumpi nat a nei, hna a

ṭuan thei nawn lo, cubetah ka nu rinlopiin bese zetin a

na.

Ai… A cu fualfo tete! Sumpai duh tuk lo dingin mi an

sim ṭheu. Tufang ah ka nu le ka pai’ kiang um

duahdo. Asinan an kiang ka um manin tuahsak theimi

ka nei lo. Cuaicun, an zingawknak paisa

thei. Nau le dang tlawngkai an um lai fawn. Tlunnak

ding ih ka khawlmi mallai cu siang lo phah cingin kuat

thluh ṭul lala. Ka kuat thluh zo, an zingawknak, ka nau

training kainak ih an hman hnu kutlawng in sawm ka

tlun ding? Yangon tiang cu ruah har um lo. Yangon

ihsin Kalay ah ks…., Kalay ihsin Falam tiang ks…. Cu

hmuahmuah hrang kha a paisa fai in ka kuat sawn sehla

a duhum sawn si. December 5 cun kan nautabik

phunsang tlawng a lut ve zik lala fawn. Paisa rah

rero bang khin kuat hnguathngo ṭul dinhmun kan si.

******

Cutiin, tlung lo dingin thu ka ṭhencat. Leitlun kan nun

sung ahcun ziangkim ah paisa a thupibik ko. Cumi cu el

theih lomi thil a si. Kum hin upa zet thlang khal sehla ,

ka dinhmun ruah ah ka lunghno in ka mitthli cu an rak

luang kiarko. Ka lukham tiang a rak ciap thei. Ka ik

in ka hnap ka hnuk hluthlo. Khatlam in thu ka ruatsal.

Tufang ah hin ka tlung sehla kan khua le ram ih laihlum

pawl ka von ṭuat. An hnap hman ka rak zuhsak mi, an

kaa sung tiang rawl ka rak fah le barhmi pawl lawng

tufang ih fala tlangval an si. An lakah cun ‘Very untie’

ka si zo sikhawh. Can timi hi a va rak her ca

tum lo le ruah lopiin ka kum khal a rak upa zet zo sisi.

Thuruahhar fualfo cun khatlam le khatlam ka sir ka her.

Ziangtik ah mi bang ti ka nei ve leh pei? Ziangtik ah ka

duhthusam fam a kim leh pei?

Hmm…. Thlatang timawitubik December thla, Thla

tinuamtubik December thla, zumlotupawl khalin an rak

ulh le urhsun ve mi December thla, a thlum mi thla hi

mitthli thawn maw ka hmuak ve ding? Ka hrang ni eng

mawi hersal in, sungkawza thawn lungawi takih,

tonsalnak ding ni thla her tharsal she! Thlat

cu sau khal sehla, zan can liam in zinglam khua a

vangsal thotho ding. Ka hrang zan can khal a cem leh

ding ti ruahsannak thawn, a hlumlomi inn ah khawsik

tuar hrih dingin ka zan can cu hman peh ka tum!!!

Mi tampi cun kum hizat Singapore ka um sungih ka thil

heu. Tuah mi fumfe ka nei lo. Ka nau

le tlawng ka cawm. Cucu ka tuahmi umsun a si ko.

Mihrek cun, “Singapore ah na tar tiang maw hnen-um ih

na um ding?” in ti. Hivek can ahhin ka thin a nau can a

um ti fualfo hi a ham a kha

e, atu second rori ih

heu. Ka nau tlawng a ṭheh tiin ka hna

uan a hawl, hmun hnih ah hnaṭuan a

dilmi a ngah lo cun a thin nau, hitawk rat ve men a duh.

uan dil hrih dingin kan ti aw, a von ngah taktak cun

ul lala. Training kai cun

ul lala fawn. Ka pa pumpi nat a nei, hna a

uan thei nawn lo, cubetah ka nu rinlopiin bese zetin a

Ai… A cu fualfo tete! Sumpai duh tuk lo dingin mi an

heu. Tufang ah ka nu le ka pai’ kiang um hi ka duh

duahdo. Asinan an kiang ka um manin tuahsak theimi

ka nei lo. Cuaicun, an zingawknak paisa ṭul sawnin ka

thei. Nau le dang tlawngkai an um lai fawn. Tlunnak

ding ih ka khawlmi mallai cu siang lo phah cingin kuat

an zingawknak, ka nau

training kainak ih an hman hnu kutlawng in sawm ka

tlun ding? Yangon tiang cu ruah har um lo. Yangon

ihsin Kalay ah ks…., Kalay ihsin Falam tiang ks…. Cu

hmuahmuah hrang kha a paisa fai in ka kuat sawn sehla

5 cun kan nautabik

phunsang tlawng a lut ve zik lala fawn. Paisa rah ṭil sar

ul dinhmun kan si.

hencat. Leitlun kan nun

a thupibik ko. Cumi cu el

theih lomi thil a si. Kum hin upa zet thlang khal sehla ,

ka dinhmun ruah ah ka lunghno in ka mitthli cu an rak

luang kiarko. Ka lukham tiang a rak ciap thei. Ka ik-ik

in ka hnap ka hnuk hluthlo. Khatlam in thu ka ruatsal.

ah hin ka tlung sehla kan khua le ram ih laihlum

uat. An hnap hman ka rak zuhsak mi, an

kaa sung tiang rawl ka rak fah le barhmi pawl lawng

tufang ih fala tlangval an si. An lakah cun ‘Very untie’

ka si zo sikhawh. Can timi hi a va rak her cak ve. Ka

tum lo le ruah lopiin ka kum khal a rak upa zet zo sisi.

Thuruahhar fualfo cun khatlam le khatlam ka sir ka her.

Ziangtik ah mi bang ti ka nei ve leh pei? Ziangtik ah ka

Hmm…. Thlatang timawitubik December thla, Thlatang

tinuamtubik December thla, zumlotupawl khalin an rak

ulh le urhsun ve mi December thla, a thlum mi thla hi

mitthli thawn maw ka hmuak ve ding? Ka hrang ni eng

mawi hersal in, sungkawza thawn lungawi takih,

tonsalnak ding ni thla her tharsal she! Thlatang zan can

cu sau khal sehla, zan can liam in zinglam khua a

vangsal thotho ding. Ka hrang zan can khal a cem leh

ding ti ruahsannak thawn, a hlumlomi inn ah khawsik

tuar hrih dingin ka zan can cu hman peh ka tum!!!

Mai Daidim

Documents

Vapual tlangau vol 3 no 26