Vlerësimi i ndikimeve dhe Menyja e Opsioneve të adaptimit ...siteresources.worldbank.org/ECAEXT/Resources/258598-1277305872360/7190152... · Analizimi i ndikimeve potenciale dhe

IEc

INDUSTRIAL ECONOMICS, INCORPORATED

Përgjigja ndaj Ndikimeve të Ndryshimeve

Klimatike në Bujqësi në Evropë dhe Azinë

Qendrore :

Vlerësimi i ndikimeve dhe Menyja e

Opsioneve të adaptimit për Shqipërinë

James Neumann

Principal

3 Mars, 2011

INDUSTRIAL ECONOMICS, INCORPORATED 2

Përmbledhje e këtij sesioni

1. Përmbledhje e shkurtër e rekomandimeve tona

2. Metodologjia dhe rezultatet e modelimit të kulturave bujqësore (Dr. Peter Droogers)

3. Metodologjia dhe rezultatet e vlerësimit të burimeve ujore (Dr. Kenneth Strzepek)

Pyetje dhe diskutime

4. Përmbledhje e konsultimeve me aktorët/fermerët për secilën zonë agroekologjike (Mr. Andrew Schwarz)

Pyetje dhe diskutime

5. Përdorimi i rezultateve të studimit (modelimit dhe përfshirjes se aktoreve) për të përcaktuar prioritetet e adaptimit për Shqipërinë

Diskutim i plote i rekomandimeve


Konsulentët kryesore të ekipit

• James Neumann, IEc, Menaxher Projekti

• Kenneth Strzepek, Univ. Colorado and MIT, Drejtor Teknik

• Peter Droogers, FutureWater, Modelues i kulturave bujqësore dhe burimeve ujore

• Andrew Schwarz, IEc, Ekspert i proceseve me pjesëmarrje


Objektivi i studimit

“të përmirësojë aftësitë e katër vendeve në Evropë dhe Azinë

Qendrore për të përfshirë adaptimet ndaj ndryshimeve klimatike

në politikat, programet edhe investimet në bujqësi.”

• Katër vendet janë:

• Shqipëria

• Moldavia

• Maqedonia

• Uzbekistani

• Strategjitë e përdorura:

• Rritja e ndërgjegjësimit për kërcënimin nga ndryshimet klimatike

• Analizimi i ndikimeve potenciale dhe opsioneve adaptuese

• Ngritja e kapaciteteve të aktoreve në nivel kombëtar dhe lokal

• Produkt kryesor i këtij projekti është një meny masash

adaptuese për sektorin e bujqësisë – përfshirë kulturat

bujqësore, burimet ujore dhe blegtorinë.


Komponentët e studimit dhe ecuria e punës

5


Metodat e modelimit

6

të dhëna klimatike

Skenarët klimatike

Modele të

proceseve fizike

Modelimi ekonomik


Baseline

2040s

Skenar me ndikim të ulet

2040s

Me ndikim mesatar

2040s

Me ndikim të larte


2040s

Ndikim i ulet

2040s

Ndikim mesatar

2040s

Ndikim i larte

Baseline



Rekomandimet kryesore – Politika kombëtare

10

1.Të rritet aksesi i fermerëve ndaj njohurive dhe teknologjive të lidhura me ndryshimet klimatike nëpërmjet shërbimit këshillimor ekzistues.

2.Të përmirësohet kapaciteti dhe funksionimi i institucioneve hidrometeorologjike. Në çdo takim me fermerët pjesëmarrësit theksuan nevojën për kapacitete me të mira lokale për të dhënat hidrometeorologjike.

3.Të përmirësohet grumbullimi dhe shpërndarja e informacionit mbi tipet e tokave, potencialet kulluese, dhe përshtatshmërinë e kulturave bujqësore.

4.Të merren në konsideratë në politikat kombëtare masa qe nxisin bashkëpunimin midis fermerëve të vegjël, për të përmirësuar aksesin ndaj pajisjeve bujqësore, kapitalit dhe ujit.


Përmbledhje e rekomandimeve kryesore për Zonat Agro-Ekologjike (ZAE)

11

1.Të përmirësohet infrastruktura e kullimit – fillimisht të

rehabilitohet rrjeti ekzistues aty ku është e nevojshme

2.Të kryhen kërkime për varietete të reja farash apo raca

bagëtish, të demonstrohen për fermerët

3.Të përmirësohet eficenca e përdorimit të ujit për ujitje –

shoqëruar me sigurimin dhe shpërndarjen e

informacioneve më të mira hidro-meteorologjike

4.Të optimizohet përdorimi i plehrave – shoqëruar me

trajnimin e fermerëve nga agjentet e shërbimit

këshillimor


Pjesa II:

Diskutim i detajuar i Prioriteteve dhe

Rekomandimeve

12


Hartimi i menysë fillestare të opsioneve adaptuese

Merr në konsideratë konsultimet me aktorët dhe modelimin sasior, në një proces me pesë faza:

1. Realizohen vlerësime të përfitimeve neto në nivel ferme për opsionet adaptuese, duke përdorur të dhëna ekzistuese të disponueshme, renditja bazuar në përfitimet neto

2. Shtohet një klasifikim i dytë cilësor bazuar mbi rekomandimet e eksperteve të grupit tonë

3. Vlerësohet nëse ka ndonjë aspekt “fitim-fitim” për tu matur

4. Shtohet një klasifikim i tretë bazuar në konsultimet me aktorët

5. Konsiderohen opsione të tjera në nivel politikash kombëtare (p.sh., ndryshime në skemat e shpërndarjes se ujit) bazuar në vlerësime cilësore të kapaciteteve ekzistuese adaptuese


Analiza e kostove-përfitimeve për rehabilitimin e

sistemit të kullimit në ZAE fushore

14

Kultura VA e të

ardhurave

VA e

kostove

VA Neto

Misri $29 to 56 $0.31 $28 to 56

Vreshtat $16 to 37 $0.31 $15 to 37

Domatet $19 to 31 $0.31 $19 to 31

- VA = Vlera aktuale

- Vlerësime në $000 US për hektarë


Rekomandime të përgjithshme - Kombëtare

15

PERSHKRIMI I MASAVE

ADAPTUESE të

REKOMNADUARA

FUSHAT SPECIFIKE KU

PERQENDROHEN

KLASIFIKIMI

PERFITIMI

EKONOMIK

NETO: ANALIZA

SASIORE

PERFITIMI

EKONOMIK

NETO :

VLERESIMI I

EKSPERTEVE

POTENCIALI

“FITIM-

FITIM”

VLERESIMI

NGA

FERMERET

LOKALE

Përmirësimi i aksesit të

fermerëve ndaj

informacionit

nëpërmjet shërbimit

këshillimor

Varietetet e farave;

përdorim me eficient i

ujit

Larte Larte Larte Larte

Përmirësim i

kapaciteteve

hidrometeorologjike

Parashikime

afatshkurtra për

temperaturat dhe

reshjet

Larte (bazuar

në analiza

“break-even” –

kostot dhe

përfitimet janë

të njëjta)

Larte Larte Larte

Përmirësim i

informacionit bujqësor

për mbështetjen e

politikave

Tokat (tipet dhe

cilësitë kulluese),

Përshtatshmëria e

kulturave

Nuk është

vlerësuar

Larte Larte Nuk

përmendet

Sigurimi i incentivave

qe fermerët e vegjël të

aksesojnë pajisjet

bujqësore

Nuk është identifikuar

asnjë

Nuk është

vlerësuar

Nuk

përmendet

Potencialisht i

Larte

Larte

Nxitja e adaptimit të

sektorit privat

Farat, racat e

blegtorisë, veçanërisht

në tregjet

ndërkombëtare

Nuk është

vlerësuar

Potencialisht

i Larte

Larte Nuk

përmendet


Zonat Agro-Ekologjike të Shqipërisë (ZAE)

16


Rekomandime – ZAE fushore

17

PERSHKRIMI I MASAVE

ADAPTUESE TE

REKOMNADUARA

KULTURAT APO

LLOJET

SPECIFIKE KU

FOKUSOHET

ZAE FUSHORE

KLASIFIKIMI

PERFITIMI

EKONOMIK NETO:

ANALIZA SASIORE

PERFITIMI

EKONOMIK

NETO :

VLERESIMI I

EKSPERTEVE

POTENCIALI

PER TE

NDIHMUAR

FERMERET ME

APO PA

NDRYSHIME

KLIMATIKE

VLERESIMI NGA

FERMERET

LOKALE

Përmirësimi i

infrastrukturës se

kullimit

Domatet, Misri,

Vreshtat, Gruri

3 për rehabilitimin

4 për sistem të ri

kullimi

Larte Larte Larte

Optimizimi i përdorimit

të plehrave

Domate,

Ullishta, Gruri

5 Nuk përmendet Larte Mesatar

Përmirësimi i sasisë se

ujit për ujitje për të

siguruar cilësinë e

mjaftueshme të ujit

Domate, Misër,

Shalqi

2, por i vlerësuar

vetëm në mënyrë

indirekte

Nuk përmendet Larte Larte

Përmirësimi i varieteteve

të kulturave bujqësore

Domate,

Vreshta, Gruri,

Misri, Shalqi

1 Mesatar Mesatar Larte

Kërkimi dhe përmirësimi

i racave të reja të

kafshëve

Viça për mish,

Pula

Panjohur Nuk përmendet Ulet deri

Mesatar

Larte


Rekomandime – ZAE ndërmjetme

18

PERSHKRIMI I MASAVE

ADAPTUESE TE

REKOMNADUARA

KULTURAT

APO LLOJET

SPECIFIKE KU

FOKUSOHET

ZAE

NDERMJETME

KLASIFIKIMI

PERFITIMI

EKONOMIK

NETO: ANALIZA

SASIORE

PERFITIMI

EKONOMIK

NETO :

VLERESIMI I

EKSPERTEVE

POTENCIALI

PER TE

NDIHMUAR

FERMERET

ME APO PA

NDRYSHIME

KLIMATIKE

VLERESIMI NGA

FERMERET LOKALE

Përmirësimi i

infrastrukturës se kullimit

Misri, Gruri,

Vreshtat,

Domatet

3 për

rehabilitimin

4 për sistem të

ri

Larte Larte Larte

Optimizimi i përdorimit të

plehrave

Domatet,

Gruri, Misri

5 Nuk

përmendet

Larte Mesatar

Përmirësimi i eficencës së

aplikimit të ujit për ujitje

Misri 2 Nuk

përmendet

Larte Mesatar

Rehabilitimi i sistemit

ekzistues të ujitjes

Gjithë

kulturat e

ujitura

Mbase i Larte

në disa zona

Nuk

përmendet

Larte Larte


të kulturave bujqësore

Vreshtat,

Domatet, Misri

1 Larte Larte Larte

Kërkimi dhe përmirësimi i

racave të reja të kafshëve

Viça për mish,

Pula

Panjohur Nuk

përmendet

Ulet Larte


Rekomandime – ZAE malore jugore

19

PERSHKRIMI I MASAVE

ADAPTUESE TE

REKOMNADUARA

KULTURAT

APO

LLOJET

SPECIFIKE

KU

FOKUSOHET

ZAE

MALORE

JUGORE

KLASIFIKIMI

PERFITIMI

EKONOMIK NETO:

ANALIZA SASIORE

PERFITIMI

EKONOMIK

NETO :

VLERESIMI I

EKSPERTEVE

POTENCIALI PER

TE NDIHMUAR

FERMERET ME APO

PA NDRYSHIME

KLIMATIKE

VLERESIMI NGA

FERMERET

LOKALE

Përmirësimi i


Domatet,

Misri,

Vreshtat,

Gruri

3 për rehabilitim,

4 për sistem të ri

Larte Larte Larte

Optimizimi i përdorimit të

plehrave

Domatet,

Ullishtat,

Gruri

5 Nuk

përmendet

Larte Nuk përmendet

Rehabilitimi i sistemit të

ujitjes

Domatet,

Misri

Mbase i Larte në

disa zona

Nuk

përmendet

Panjohur Larte


për rendimente me të larta

dhe rezistence ndaj

thatësirës

Domatet,

Vreshtat,

Misri,

Ullishta

1 Larte Mesatar deri Larte

(fokus në

rezistence ndaj

thatësirës)

Larte


për rezistencë ndaj

thatësirës

Molla Nuk është vlerësuar Larte Panjohur, por ka

mundësi i Larte

Larte



Viça për

mish, Pula

Panjohur Nuk

përmendet

Ulet Larte


Rekomandime – ZAE malore veriore dhe qendrore

20

PERSHKRIMI I MASAVE

ADAPTUESETE

REKOMNADUARA

KULTURAT

APO LLOJET

SPECIFIKE KU

FOKUSOHET

ZAE MALORE

VERIORE

QENDRORE

KLASIFIKIMI

PERFITIMI

EKONOMIK

NETO:

ANALIZA

SASIORE

PERFITIMI

EKONOMIK

NETO :

VLERESIMI I

EKSPERTEVE

POTENCIALI

PER TE

NDIHMUAR

FERMERET

ME APO PA

NDRYSHIME

KLIMATIKE

VLERESIMI NGA

FERMERET

LOKALE

Përmirësimi i


Misri, Vreshtat 3 për

rehabilitimin

4 për të ri

Mesatar Larte Larte

Optimizimi i aplikimit të

plehrave

Domatet,

Gruri, Misri

5 Nuk

përmendet

Larte Mesatar

Përmirësimi i varieteteve të

kulturave bujqësore

Vreshtat,

Domatet, Misri

1 Nuk

përmendet

Larte Larte

Masa për menaxhimin e

zonave qe përmbyten

të gjitha Nuk është

vlerësuar

Larte Larte Nuk përmendet



Viça për mish,

Pula

Panjohur Nuk

përmendet

Ulet Larte


Prioritetet dhe afatet e zbatimit

21

Opsionet afatshkurtër: opsionet e mëposhtme duhet të zbatohen ose të paktën të fillojnë të zbatohen brenda 1-3 viteve nga përfundimi i studimit:

• Sigurimi i parashikimeve të motit

• Shtimi i trajnimit mbi adaptimin ndaj ndryshimeve klimatike për të zgjeruar kapacitetet e shërbimit këshillimor

• Sigurimi i informacionit me të mire bujqësor për politikë-bërësit

• Përgatitja e masave për menaxhimin e tokës në zonat e rrezikuara nga përmbytja në Shkodër.



22

Opsione afatmesëm: Opsionet e mëposhtme duhet të

zbatohen apo të fillojnë zbatimin 4-10 vjet nga përfundimi

i këtij studimi, por ato kërkojnë studime të detajuara

inxhinierike dhe fisibiliteti qe duhet të konsiderojnë

efektet e ndryshimeve klimatike:

• Përmirësimi i infrastrukturës së kullimit

• Përmirësimi i infrastrukturës së ujitjes për të ruajtur sasinë

e mjaftueshme të ujit (dhe si rezultat edhe cilësinë)



23

Opsione afatgjate: Opsionet e mëposhtme kërkojnë një

kohë të gjatë deri në zbatimin e tyre dhe gjithashtu mund

të zbatohen më mirë me zbardhjen e skenarëve të

ndryshimeve klimatike:

• Krijimi i varieteteve rezistente ndaj thatësirës dhe

edukimi i fermerëve për menaxhimin e tyre

(përjashtim bëjnë varietetet e mollës tolerante ndaj

nxehtësisë në ZAE malore jugore, ku fermerët tregojnë

se kane pasur raste të humbjes se prodhimit nga vale

ekstreme të të nxehtit)

• Kalimi në raca bagëtish më tolerante ndaj të nxehtit


Si e ndihmon ky studim Shqipërinë?

24

• Ndryshimet klimatike po ndodhin – edhe masat e shpejta ndërkombëtare nuk mund ta parandalojnë përkeqësimin e situatës

• Rreziqet nga ndryshimet klimatike nuk mund të trajtohen efektivisht dhe mundësitë nuk mund të shfrytëzohen efektivisht pa një planifikim të qartë

• BE nxit masat për përgatitjen dhe adaptimin ndaj ndryshimeve klimatike duke integruar adaptimet me efektivitet kostoje në Politikat e BE për Zhvillimin Rural

• Planifikimi duhet të përfshijë përputhjen e politikave bujqësore me ndryshimet klimatike, duke zhvilluar kapacitetet kryesore të institucioneve bujqësore dhe duke ngritur infrastrukturat dhe kryer investimet e nevojshme në nivel ferme – sipas rekomandimeve të këtij studimi!

IEcINDUSTRIAL ECONOMICS, INCORPORATED

617.354.0074

Documents

Vlerësimi i ndikimeve dhe Menyja e Opsioneve të adaptimit ...siteresources.worldbank.org/ECAEXT/Resources/258598-1277305872360/7190152... · Analizimi i ndikimeve potenciale dhe