Đối taacutec cocircng tư y tế ở Việt NamVấn đề vagrave lựa chọn

Lecirc Minh Sang Ramesh Govindaraj vagrave Caryn Bredenkamp

TIEcirc

U Đ

IỂM

PH

AacuteT

TR

IỂN

QU

ỐC

TẾ

Đối taacutec cocircng tư y tế ở Việt NamVấn đề vagrave lựa chọn

T I Ecirc U Đ I Ể M P H AacuteT T R I Ể N Q U Ố C T Ế

LEcirc MINH SANG RAMESH GOVINDARAJ VAgrave CARYN BREDENKAMP

copy 2020 Ngacircn hagraveng Taacutei thiết vagrave Phaacutet triển Quốc tế Ngacircn hagraveng Thế giới1818 H Street NW Washington DC 20433Điện thoại 202-473-1000 Website wwwworldbankorg

Bảo lưu một số quyền

1 2 3 4 23 22 21 20

Cuốn saacutech nagravey ban đầu được Ngacircn hagraveng Thế giới xuất bản bằng tiếng Anh coacute tiecircu đề Public-Private Partnerships for Health in Vietnam Issues and Options cho năm 2020 doi101596978-1-4648-1574-4 Nếu trong trường hợp coacute sự khaacutec biệt văn bản gốc sẽ được aacutep dụng

Cuốn saacutech trong chuỗi ấn phẩm nagravey được xuất bản để kịp thời truyền đạt kết quả nghiecircn cứu phacircn tiacutech vagrave kinh nghiệm hoạt động của Ngacircn hagraveng Thế giới Mức độ ngocircn ngữ chỉnh sửa coacute thể thay đổi theo từng ấn phẩm khaacutec nhau

Cuốn saacutech được nghiecircn cứu bởi nhoacutem nhacircn viecircn Ngacircn hagraveng Thế giới với sự đoacuteng goacutep từ becircn ngoagravei Kết quả nghiecircn cứu kiến giải vagrave kết luận thể hiện trong taacutec phẩm nagravey khocircng nhất thiết phản aacutenh quan điểm của Ngacircn hagraveng Thế giới vagrave Ban Giaacutem đốc Điều hagravenh hay Chiacutenh phủ caacutec quốc gia thagravenh viecircn magrave họ đại diện Ngacircn hagraveng Thế giới khocircng đảm bảo tiacutenh chiacutenh xaacutec của dữ liệu trigravenh bagravey trong nghiecircn cứu nagravey Đường biecircn giới magraveu sắc tecircn gọi vagrave caacutec thocircng tin khaacutec biểu hiện trecircn caacutec bản đồ trong taacutec phẩm nagravey khocircng hagravem yacute bất kỳ đaacutenh giaacute nagraveo của Ngacircn hagraveng Thế giới về tigravenh trạng phaacutep lyacute của bất kỳ vugraveng latildenh thổ nagraveo vagrave cũng khocircng thể hiện bất kỳ sự ủng hộ hay chấp nhận nagraveo của Ngacircn hagraveng Thế giới về caacutec đường biecircn giới đoacute

Khocircng nội dung nagraveo trong taacutec phẩm nagravey tạo necircn hoặc được coi như lagrave một hạn chế hoặc từ bỏ caacutec đặc quyền vagrave miễn trừ của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới tất cả đều được bảo lưu cụ thể

Quyền lợi vagrave caacutec hoạt động được pheacutep

Taacutec phẩm nagravey được xuất bản theo Giấy pheacutep Caacutec sản phẩm Saacuteng tạo chung 30 IGO (CC BY 30 IGO) http creativecommonsorglicensesby30igo Theo Giấy pheacutep Caacutec sản phẩm Saacuteng tạo chung người sử dụng coacute thể tự do sao cheacutep lưu hagravenh truyền tải vagrave cải biecircn tagravei liệu kể cả cho caacutec mục điacutech thương mại với caacutec điều kiện sau

Triacutech dẫnmdashVui lograveng triacutech dẫn taacutec phẩm theo định dạng như sau Sang Lecirc Minh Ramesh Govindaraj vagrave Caryn Bredenkamp 2020 Đối taacutec cocircng tư y tế ở Việt Nam Vấn đề vagrave lựa chọn Tiecircu điểm phaacutet triển quốc tế Washington DC Ngacircn hagraveng Thế giới doi101596978-1-4648-1585-0 Giấy pheacutep xuất bản Giấy pheacutep Creative Commons theo thẩm quyền CC BY 30 IGO

Dịch thuậtmdashNếu tiến hagravenh dịch taacutec phẩm nagravey vui lograveng bổ sung dograveng tuyecircn bố miễn traacutech nhiệm dưới đacircy Bản dịch nagravey khocircng phải do Ngacircn hagraveng Thế giới thực hiện vagrave khocircng necircn được coi lagrave bản dịch chiacutenh thức của Ngacircn hagraveng Thế giới Ngacircn hagraveng Thế giới sẽ khocircng chịu traacutech nhiệm về bất kỳ nội dung hoặc lỗi trong bản dịch nagravey

Cải biecircnmdashNếu cải biecircn taacutec phẩm nagravey vui lograveng bổ sung dograveng tuyecircn bố miễn traacutech nhiệm dưới đacircy Đacircy lagrave bản cải biecircn từ tagravei liệu gốc của Ngacircn hagraveng Thế giới Quan điểm vagrave yacute kiến thể hiện trong bản cải biecircn lagrave traacutech nhiệm của riecircng taacutec giả vagrave khocircng được Ngacircn hagraveng Thế giới xaacutec nhận

Nội dung của becircn thứ bamdashNgacircn hagraveng Thế giới khocircng nhất thiết nắm giữ quyền sở hữu đối với toagraven bộ nội dung coacute trong taacutec phẩm Do đoacute Ngacircn hagraveng Thế giới khocircng đảm bảo rằng việc sử dụng bất kỳ nội dung hoặc mục nagraveo thuộc sở hữu của becircn thứ ba coacute trong taacutec phẩm sẽ khocircng vi phạm caacutec quyền của caacutec becircn thứ ba đoacute Người sử dụng taacutec phẩm chịu hoagraven toagraven mọi rủi ro khiếu nại xuất phaacutet từ những vi phạm như vậy Nếu muốnsử dụng lại một phần của taacutec phẩm người sử dụng coacute traacutech nhiệm xaacutec định xem coacute cần xin pheacutep về việc sử dụng lại hay khocircng vagrave coacute được sự chấp thuận của chủ sở hữu bản quyền Viacute dụ về caacutec phần nội dung coacute thể bao gồm nhưng khocircng giới hạn ở caacutec higravenh bảng hoặc higravenh ảnh

Mọi cacircu hỏi về quyền vagrave giấy pheacutep xin gửi về World Bank Publications The World Bank Group 1818 H Street NW Washington DC 20433 USA e-mail pubrightsworldbankorg

ISBN 978-1-4648-1585-0DOI 101596978-1-4648-1585-0

Ảnh bigravea copy Nguyen Khanh Ngacircn hagraveng Thế giới Cần xin pheacutep nếu muốn sử dụng lạiThiết kế bigravea Debra Naylor Naylor Design Inc

Đối taacutec cocircng tư y tế ở Việt NamVấn đề vagrave lựa chọn

T I Ecirc U Đ I Ể M P H AacuteT T R I Ể N Q U Ố C T Ế

LEcirc MINH SANG RAMESH GOVINDARAJ VAgrave CARYN BREDENKAMP

copy 2020 Ngacircn hagraveng Taacutei thiết vagrave Phaacutet triển Quốc tế Ngacircn hagraveng Thế giới1818 H Street NW Washington DC 20433Điện thoại 202-473-1000 Website wwwworldbankorg

Bảo lưu một số quyền

1 2 3 4 23 22 21 20

Cuốn saacutech nagravey ban đầu được Ngacircn hagraveng Thế giới xuất bản bằng tiếng Anh coacute tiecircu đề Public-Private Partnerships for Health in Vietnam Issues and Options cho năm 2020 doi101596978-1-4648-1574-4 Nếu trong trường hợp coacute sự khaacutec biệt văn bản gốc sẽ được aacutep dụng

Cuốn saacutech trong chuỗi ấn phẩm nagravey được xuất bản để kịp thời truyền đạt kết quả nghiecircn cứu phacircn tiacutech vagrave kinh nghiệm hoạt động của Ngacircn hagraveng Thế giới Mức độ ngocircn ngữ chỉnh sửa coacute thể thay đổi theo từng ấn phẩm khaacutec nhau

Cuốn saacutech được nghiecircn cứu bởi nhoacutem nhacircn viecircn Ngacircn hagraveng Thế giới với sự đoacuteng goacutep từ becircn ngoagravei Kết quả nghiecircn cứu kiến giải vagrave kết luận thể hiện trong taacutec phẩm nagravey khocircng nhất thiết phản aacutenh quan điểm của Ngacircn hagraveng Thế giới vagrave Ban Giaacutem đốc Điều hagravenh hay Chiacutenh phủ caacutec quốc gia thagravenh viecircn magrave họ đại diện Ngacircn hagraveng Thế giới khocircng đảm bảo tiacutenh chiacutenh xaacutec của dữ liệu trigravenh bagravey trong nghiecircn cứu nagravey Đường biecircn giới magraveu sắc tecircn gọi vagrave caacutec thocircng tin khaacutec biểu hiện trecircn caacutec bản đồ trong taacutec phẩm nagravey khocircng hagravem yacute bất kỳ đaacutenh giaacute nagraveo của Ngacircn hagraveng Thế giới về tigravenh trạng phaacutep lyacute của bất kỳ vugraveng latildenh thổ nagraveo vagrave cũng khocircng thể hiện bất kỳ sự ủng hộ hay chấp nhận nagraveo của Ngacircn hagraveng Thế giới về caacutec đường biecircn giới đoacute

Khocircng nội dung nagraveo trong taacutec phẩm nagravey tạo necircn hoặc được coi như lagrave một hạn chế hoặc từ bỏ caacutec đặc quyền vagrave miễn trừ của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới tất cả đều được bảo lưu cụ thể

Quyền lợi vagrave caacutec hoạt động được pheacutep

Taacutec phẩm nagravey được xuất bản theo Giấy pheacutep Caacutec sản phẩm Saacuteng tạo chung 30 IGO (CC BY 30 IGO) http creativecommonsorglicensesby30igo Theo Giấy pheacutep Caacutec sản phẩm Saacuteng tạo chung người sử dụng coacute thể tự do sao cheacutep lưu hagravenh truyền tải vagrave cải biecircn tagravei liệu kể cả cho caacutec mục điacutech thương mại với caacutec điều kiện sau

Triacutech dẫnmdashVui lograveng triacutech dẫn taacutec phẩm theo định dạng như sau Sang Lecirc Minh Ramesh Govindaraj vagrave Caryn Bredenkamp 2020 Đối taacutec cocircng tư y tế ở Việt Nam Vấn đề vagrave lựa chọn Tiecircu điểm phaacutet triển quốc tế Washington DC Ngacircn hagraveng Thế giới doi101596978-1-4648-1585-0 Giấy pheacutep xuất bản Giấy pheacutep Creative Commons theo thẩm quyền CC BY 30 IGO

Dịch thuậtmdashNếu tiến hagravenh dịch taacutec phẩm nagravey vui lograveng bổ sung dograveng tuyecircn bố miễn traacutech nhiệm dưới đacircy Bản dịch nagravey khocircng phải do Ngacircn hagraveng Thế giới thực hiện vagrave khocircng necircn được coi lagrave bản dịch chiacutenh thức của Ngacircn hagraveng Thế giới Ngacircn hagraveng Thế giới sẽ khocircng chịu traacutech nhiệm về bất kỳ nội dung hoặc lỗi trong bản dịch nagravey

Cải biecircnmdashNếu cải biecircn taacutec phẩm nagravey vui lograveng bổ sung dograveng tuyecircn bố miễn traacutech nhiệm dưới đacircy Đacircy lagrave bản cải biecircn từ tagravei liệu gốc của Ngacircn hagraveng Thế giới Quan điểm vagrave yacute kiến thể hiện trong bản cải biecircn lagrave traacutech nhiệm của riecircng taacutec giả vagrave khocircng được Ngacircn hagraveng Thế giới xaacutec nhận

Nội dung của becircn thứ bamdashNgacircn hagraveng Thế giới khocircng nhất thiết nắm giữ quyền sở hữu đối với toagraven bộ nội dung coacute trong taacutec phẩm Do đoacute Ngacircn hagraveng Thế giới khocircng đảm bảo rằng việc sử dụng bất kỳ nội dung hoặc mục nagraveo thuộc sở hữu của becircn thứ ba coacute trong taacutec phẩm sẽ khocircng vi phạm caacutec quyền của caacutec becircn thứ ba đoacute Người sử dụng taacutec phẩm chịu hoagraven toagraven mọi rủi ro khiếu nại xuất phaacutet từ những vi phạm như vậy Nếu muốnsử dụng lại một phần của taacutec phẩm người sử dụng coacute traacutech nhiệm xaacutec định xem coacute cần xin pheacutep về việc sử dụng lại hay khocircng vagrave coacute được sự chấp thuận của chủ sở hữu bản quyền Viacute dụ về caacutec phần nội dung coacute thể bao gồm nhưng khocircng giới hạn ở caacutec higravenh bảng hoặc higravenh ảnh

Mọi cacircu hỏi về quyền vagrave giấy pheacutep xin gửi về World Bank Publications The World Bank Group 1818 H Street NW Washington DC 20433 USA e-mail pubrightsworldbankorg

ISBN 978-1-4648-1585-0DOI 101596978-1-4648-1585-0

Ảnh bigravea copy Nguyen Khanh Ngacircn hagraveng Thế giới Cần xin pheacutep nếu muốn sử dụng lạiThiết kế bigravea Debra Naylor Naylor Design Inc

copy 2020 Ngacircn hagraveng Taacutei thiết vagrave Phaacutet triển Quốc tế Ngacircn hagraveng Thế giới1818 H Street NW Washington DC 20433Điện thoại 202-473-1000 Website wwwworldbankorg

Bảo lưu một số quyền

1 2 3 4 23 22 21 20

Cuốn saacutech nagravey ban đầu được Ngacircn hagraveng Thế giới xuất bản bằng tiếng Anh coacute tiecircu đề Public-Private Partnerships for Health in Vietnam Issues and Options cho năm 2020 doi101596978-1-4648-1574-4 Nếu trong trường hợp coacute sự khaacutec biệt văn bản gốc sẽ được aacutep dụng

Cuốn saacutech trong chuỗi ấn phẩm nagravey được xuất bản để kịp thời truyền đạt kết quả nghiecircn cứu phacircn tiacutech vagrave kinh nghiệm hoạt động của Ngacircn hagraveng Thế giới Mức độ ngocircn ngữ chỉnh sửa coacute thể thay đổi theo từng ấn phẩm khaacutec nhau

Cuốn saacutech được nghiecircn cứu bởi nhoacutem nhacircn viecircn Ngacircn hagraveng Thế giới với sự đoacuteng goacutep từ becircn ngoagravei Kết quả nghiecircn cứu kiến giải vagrave kết luận thể hiện trong taacutec phẩm nagravey khocircng nhất thiết phản aacutenh quan điểm của Ngacircn hagraveng Thế giới vagrave Ban Giaacutem đốc Điều hagravenh hay Chiacutenh phủ caacutec quốc gia thagravenh viecircn magrave họ đại diện Ngacircn hagraveng Thế giới khocircng đảm bảo tiacutenh chiacutenh xaacutec của dữ liệu trigravenh bagravey trong nghiecircn cứu nagravey Đường biecircn giới magraveu sắc tecircn gọi vagrave caacutec thocircng tin khaacutec biểu hiện trecircn caacutec bản đồ trong taacutec phẩm nagravey khocircng hagravem yacute bất kỳ đaacutenh giaacute nagraveo của Ngacircn hagraveng Thế giới về tigravenh trạng phaacutep lyacute của bất kỳ vugraveng latildenh thổ nagraveo vagrave cũng khocircng thể hiện bất kỳ sự ủng hộ hay chấp nhận nagraveo của Ngacircn hagraveng Thế giới về caacutec đường biecircn giới đoacute

Khocircng nội dung nagraveo trong taacutec phẩm nagravey tạo necircn hoặc được coi như lagrave một hạn chế hoặc từ bỏ caacutec đặc quyền vagrave miễn trừ của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới tất cả đều được bảo lưu cụ thể

Quyền lợi vagrave caacutec hoạt động được pheacutep

Taacutec phẩm nagravey được xuất bản theo Giấy pheacutep Caacutec sản phẩm Saacuteng tạo chung 30 IGO (CC BY 30 IGO) http creativecommonsorglicensesby30igo Theo Giấy pheacutep Caacutec sản phẩm Saacuteng tạo chung người sử dụng coacute thể tự do sao cheacutep lưu hagravenh truyền tải vagrave cải biecircn tagravei liệu kể cả cho caacutec mục điacutech thương mại với caacutec điều kiện sau

Triacutech dẫnmdashVui lograveng triacutech dẫn taacutec phẩm theo định dạng như sau Sang Lecirc Minh Ramesh Govindaraj vagrave Caryn Bredenkamp 2020 Đối taacutec cocircng tư y tế ở Việt Nam Vấn đề vagrave lựa chọn Tiecircu điểm phaacutet triển quốc tế Washington DC Ngacircn hagraveng Thế giới doi101596978-1-4648-1585-0 Giấy pheacutep xuất bản Giấy pheacutep Creative Commons theo thẩm quyền CC BY 30 IGO

Dịch thuậtmdashNếu tiến hagravenh dịch taacutec phẩm nagravey vui lograveng bổ sung dograveng tuyecircn bố miễn traacutech nhiệm dưới đacircy Bản dịch nagravey khocircng phải do Ngacircn hagraveng Thế giới thực hiện vagrave khocircng necircn được coi lagrave bản dịch chiacutenh thức của Ngacircn hagraveng Thế giới Ngacircn hagraveng Thế giới sẽ khocircng chịu traacutech nhiệm về bất kỳ nội dung hoặc lỗi trong bản dịch nagravey

Cải biecircnmdashNếu cải biecircn taacutec phẩm nagravey vui lograveng bổ sung dograveng tuyecircn bố miễn traacutech nhiệm dưới đacircy Đacircy lagrave bản cải biecircn từ tagravei liệu gốc của Ngacircn hagraveng Thế giới Quan điểm vagrave yacute kiến thể hiện trong bản cải biecircn lagrave traacutech nhiệm của riecircng taacutec giả vagrave khocircng được Ngacircn hagraveng Thế giới xaacutec nhận

Nội dung của becircn thứ bamdashNgacircn hagraveng Thế giới khocircng nhất thiết nắm giữ quyền sở hữu đối với toagraven bộ nội dung coacute trong taacutec phẩm Do đoacute Ngacircn hagraveng Thế giới khocircng đảm bảo rằng việc sử dụng bất kỳ nội dung hoặc mục nagraveo thuộc sở hữu của becircn thứ ba coacute trong taacutec phẩm sẽ khocircng vi phạm caacutec quyền của caacutec becircn thứ ba đoacute Người sử dụng taacutec phẩm chịu hoagraven toagraven mọi rủi ro khiếu nại xuất phaacutet từ những vi phạm như vậy Nếu muốnsử dụng lại một phần của taacutec phẩm người sử dụng coacute traacutech nhiệm xaacutec định xem coacute cần xin pheacutep về việc sử dụng lại hay khocircng vagrave coacute được sự chấp thuận của chủ sở hữu bản quyền Viacute dụ về caacutec phần nội dung coacute thể bao gồm nhưng khocircng giới hạn ở caacutec higravenh bảng hoặc higravenh ảnh

Mọi cacircu hỏi về quyền vagrave giấy pheacutep xin gửi về World Bank Publications The World Bank Group 1818 H Street NW Washington DC 20433 USA e-mail pubrightsworldbankorg

ISBN 978-1-4648-1585-0DOI 101596978-1-4648-1585-0

Ảnh bigravea copy Nguyen Khanh Ngacircn hagraveng Thế giới Cần xin pheacutep nếu muốn sử dụng lạiThiết kế bigravea Debra Naylor Naylor Design Inc

emspiii

Lời cảm ơn viiVề taacutec giả ixToacutem tắt xiChữ viết tắt xvii

CHƯƠNG 1 Giới thiệu 1

Phaacutet triển kinhh tế vagrave vai trograve mới nổi của Đối taacutec cocircng tư 1Nhu cầu mở rộng dịch vụ chăm soacutec sức khỏe nhưng dư địa tagravei chiacutenh

hạn chế 3Những chiacutenh saacutech gần đacircy đatilde tạo ra mocirci trường thuận lợi để huy động

caacutec nguồn lực tư nhacircn cho y tế 4Sự cần thiết của một nghiecircn cứu về PPP y tế ở Việt Nam 8Mục tiecircu phạm vi vagrave phương phaacutep nghiecircn cứu 9Ghi chuacute 12Tagravei liệu tham khảo 13

CHƯƠNG 2 Định nghĩa đặc tiacutenh vagrave caacutec loại higravenh PPP y tế 15

Giới thiệu 15PPP lagrave gigrave vagrave coacute đặc trưng như thế nagraveo 15Phạm vi vagrave chức năng tiecircu biểu của PPP y tế 17Caacutec loại higravenh PPP y tế phổ biến vagrave viacute dụ 18Điều kiện tiecircn quyết để thực hiện thagravenh cocircng dự aacuten PPP y tế 23Ghi chuacute 28Tagravei liệu tham khảo 28

CHƯƠNG 3 Khuocircn khổ cho chương trigravenh PPP y tế ở Việt Nam 31

Giới thiệu 31Khung PPP chung 31Tổ chức triển khai PPP y tế 36Cơ chế tagravei chiacutenh vagrave traacutech nhiệm giải trigravenh cho một dự aacuten PPP y tế 41Ghi chuacute 43Tagravei liệu tham khảo 44

CHƯƠNG 4 Thiết kế vagrave triển khai dự aacuten PPP y tế 45

Giới thiệu 45Danh mục dự aacuten PPP y tế - số lượng vagrave loại higravenh 45Caacutec dự aacuten PPP trong giai đoạn chuẩn bị 48Caacutec dự aacuten PPP trong giai đoạn đấu thầu 51Caacutec dự aacuten PPP trong giai đoạn triển khai 54

Mục lục

ivemsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

Dự aacuten PPP bị chấm dứt 56Nghiecircn cứu trường hợp dự aacuten liecircn doanh (khocircng PPP) 58Những bagravei học chung ruacutet ra từ caacutec nghiecircn cứu trường hợp 61Phụ lục 4A Danh saacutech caacutec dự aacuten PPP về y tế đatilde hoagraven thagravenh iacutet nhất một bước

trong quaacute trigravenh chuẩn bị dự aacuten 62Phụ lục 4B Danh saacutech caacutec dự aacuten PPP y tế đatilde đi đến giai đoạn đấu thầu 64Ghi chuacute 65Tagravei liệu tham khảo 65

CHƯƠNG 5 Những ragraveo cản trong triển khai PPP y tế 67

Giới thiệu 67Những ragraveo cản từ khung chiacutenh saacutech vagrave quy định về PPP 67Những ragraveo cản từ khu vực cocircng cộng 72Những ragraveo cản từ khu vực tư nhacircn 78Những ragraveo cản từ khu vực tagravei chiacutenh 80Ghi chuacute 82Tagravei liệu tham khảo 83

CHƯƠNG 6 Kết luận vagrave Khuyến nghị 85

Kết luận 85Khuyến nghị 86Ghi chuacute 91Tagravei liệu tham khảo 91

Danh mục tagravei liệu tham khảo 93

Caacutec Hộp21 PPP quản lyacute thiết bị ở Kenya 2022 Hợp đồng quản lyacute cho caacutec cơ sở y tế ở tỉnh Sindh Pakistan 2023 Chương trigravenh lọc maacuteu quốc gia ở Ấn Độ 2124 Phức hợp Y tế Adana ở Thổ Nhĩ Kỳ 2225 Bệnh viện PPP ở Lesotho 2326 Chuyecircn mocircn cần thiết của caacuten bộ cocircng liecircn quan đến quản lyacute dự aacuten PPP 26

Caacutec Higravenh11 Số lượng caacutec dự aacuten PPP đatilde kyacute kết tại Việt Nam theo lĩnh vực đến năm 2019 212 Caacutec đề aacuten liecircn doanh theo thiết bị 713 Caacutec đề aacuten liecircn doanh theo nguồn vốn 714 Khung đaacutenh giaacute PPP y tế ở Việt Nam 1021 Năm higravenh thức PPP y tế phổ biến 1922 Những trở ngại với PPP ở khu vực Chacircu Aacute ndash Thaacutei Bigravenh Dương 2731 Tổng quan khung phaacutep lyacute về PPP của Việt Nam 3232 Aacutep dụng caacutec hợp đồng PPP ở Việt Nam 3333 Quy trigravenh phaacutet triển PPP điển higravenh tại Việt Nam 3434 So saacutenh khuocircn khổ phaacutep lyacute PPP của một số quốc gia với những thực hagravenh tốt được

quốc tế cocircng nhận 3535 Caacutec hợp đồng PPP vagrave khocircng PPP coacute thể aacutep dụng trong ngagravenh y tế Việt Nam 3636 Tổ chức triển khai PPP trong Bộ Y tế 3837 Tổ chức triển khai PPP y tế tại thagravenh phố Hồ Chiacute Minh 4041 Số lượng dự aacuten PPP y tế theo vograveng đời dự aacuten 4642 Cấu truacutec dự aacuten Thủ Đức 4943 Cấu truacutec dự aacuten Tacircn Phuacute 5044 Cấu truacutec của dự aacuten BTO dịch vụ thiết bị 5245 Cấu truacutec dự aacuten chăm soacutec sức khỏe ban đầu 5346 Cấu truacutec dự aacuten Kyacute tuacutec xaacute 5447 Cấu truacutec dự aacuten bệnh viện BOT Cagrave Mau 5548 Cấu truacutec dự aacuten bệnh viện BOO Cẩm Phả 5649 Mocirc higravenh kinh doanh của bệnh viện cổ phần cugraveng địa điểm cugraveng thương hiệu 59

Mục lụcemsp|emspv

51 Năng lực quản lyacute PPP trong khu vực cocircng cộng 7552 Năng lực quản lyacute PPP giữa caacutec nhoacutem caacuten bộ quản lyacute 7653 Sự sẵn coacute nguồn tagravei chiacutenh 7754 Sự sẵn coacute nguồn thocircng tin 7755 Tiếp cận thocircng tin về PPP giữa caacuten bộ quản lyacute cơ sở vagrave caacuten bộ quản lyacute ở SYT BYT 78

Bản đồ11 Số giường bệnh tư nhacircn trecircn 10000 dacircn trecircn đất liền Việt Nam theo tỉnh

năm 2019 6

Caacutec Bảng11 Caacutec phương phaacutep thu thập số liệu aacutep dụng cho caacutec phần của nghiecircn cứu 1141 Số lượng PPP y tế theo CQNN đơn vị tagravei trợ địa điểm loại higravenh vagrave quy mocirc 4742 Traacutech nhiệm của khối cocircng vagrave khối tư trong hợp đồng PPP 574A1 Phụ lục 4A Danh saacutech caacutec dự aacuten PPP về y tế đatilde hoagraven thagravenh iacutet nhất một bước trong quaacute

trigravenh chuẩn bị dự aacuten 624B1 Phụ lục 4B Danh saacutech caacutec dự aacuten PPP y tế đatilde đi đến giai đoạn đấu thầu 6451 Caacutec quy định chiacutenh điều chỉnh dự aacuten PPP y tế 6952 Caacutec thaacutech thức về quy định theo vograveng đời dự aacuten PPP 7053 So saacutenh thủ tục dự aacuten PPP vagrave liecircn doanh 72

emspvii

Baacuteo caacuteo nagravey được thực hiện bởi nhoacutem nghiecircn cứu của Ngacircn hagraveng Thế giới bao gồm trưởng nhoacutem Lecirc Minh Sang (chuyecircn gia y tế taacutec giả) cugraveng caacutec thagravenh viecircn Ramesh Govindaraj (chuyecircn gia y tế trưởng taacutec giả) Caryn Bredenkamp (chuyecircn gia kinh tế trưởng taacutec giả) Nhoacutem nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật của Vũ Thu Hằng (chuyecircn gia ngagravenh tagravei chiacutenh) vagrave Kiều Hữu Hạnh (tư vấn) Cocircng ty KPMG Tax and Advisory Limited cugraveng với cocircng ty Monitor Consulting đatilde tổng hợp tagravei liệu nền vagrave tiến hagravenh caacutec khảo saacutet để cung cấp số liệu đầu vagraveo cho nghiecircn cứu

Baacuteo caacuteo được chuẩn bị dưới sự chỉ đạo chung của Enis Bariş (giaacutem đốc phụ traacutech khu vực Đocircng aacute vagrave Thaacutei Bigravenh Dương của Ban Y tế Dinh dưỡng vagrave Dacircn số toagraven cầu) vagrave Ousmane Dion (giaacutem đốc quốc gia văn phograveng Ngacircn hagraveng Thế giới tại Việt Nam) Caacutec taacutec giả xin cảm ơn caacutec chuyecircn gia phản biện Charles William Dalton (chuyecircn gia y tế cao cấp Cocircng ty Tagravei chiacutenh Quốc tế [IFC]) Vikram Sundara Rajan (chuyecircn gia y tế cao cấp Ngacircn hagraveng Thế giới) vagrave Andreas Seiter (chuyecircn gia y tế trưởng Ngacircn hagraveng Thế giới) vigrave những yacute kiến đoacuteng goacutep trong quaacute trigravenh hoagraven thiện baacuteo caacuteo nagravey Nhoacutem nghiecircn cứu cũng gửi lời cảm ơn chacircn thagravenh tới Sarah Bales (tư vấn) Đỗ Việt Dũng (caacuten bộ quốc gia cao cấp) Achim Fock (quản lyacute danh mục) Barry Francis (chuyecircn gia hạ tầng Healthcare UK) Marina Huynh (quản lyacute cao cấp EY Hongkong) Keiko Inoue (trưởng chương trigravenh phaacutet triển con người) Dhawal Jhamb (caacuten bộ đầu tư IFC) Sneha Kanneganti (chuyecircn gia y tế quỹ Tagravei chiacutenh Toagraven cầu [GFF]) Masaya Kobayashi (caacuten bộ của văn phograveng JICA tại Vietnam) Hulya Pasaogullari (Tư vấn trưởng iMC Worldwide) Madhu Raghunath (trưởng chương trigravenh hạ tầng) Trần Trung Kiecircn (chuyecircn gia đấu thầu cao cấp) vagrave Edwin Hin Lung Yeng (chuyecircn gia tagravei chiacutenh hạ tầng cao cấp) vigrave những lời khuyecircn về phương phaacutep tiếp cận vagrave yacute kiến đoacuteng goacutep cho nội dung của baacuteo caacuteo Nhoacutem nghiecircn cứu cũng cảm ơn Hoagraveng Thị Anh Nga (trợ lyacute chương trigravenh) đatilde hỗ trợ hagravenh chiacutenh trong quaacute trigravenh chuẩn bị baacuteo caacuteo

Caacutec taacutec giả cũng xin cảm ơn Bộ Y tế Bộ Kế hoạch Đầu tư vagrave Sở Y tế thagravenh phố Hồ Chiacute Minh phối hợp thực hiện nghiecircn cứu cũng như Sở Y tế caacutec tỉnhthagravenh phố khaacutec caacutec cơ quan nhagrave nước vagrave tư nhacircn trong ngagravenh y tế caacutec hội chuyecircn ngagravenh vagrave caacutec đối taacutec phaacutet triển đatilde tham gia vagraveo caacutec hội thảo tham vấn

Nhoacutem nghiecircn cứu ghi nhận vagrave cảm ơn nguồn vốn quyacute baacuteu của Quỹ Tagravei chiacutenh Toagraven cầu cho Phụ nữ Trẻ em vagrave Trẻ vị thagravenh niecircn (GFF)

Lời cảm ơn

emspix

Caryn Bredenkamp lagrave chuyecircn gia kinh tế trưởng tại Ngacircn hagraveng Thế giới chuyecircn gia về tagravei chiacutenh y tế bảo hiểm y tế bảo hiểm xatilde hội vagrave phacircn tiacutech vốn chủ sở hữu Bagrave coacute hơn 15 năm kinh nghiệm nghiecircn cứu về y tế vagrave tigravenh trạng đoacutei nghegraveo ở caacutec nước đang phaacutet triển Bagrave dagravenh phần lớn thời gian lagravem việc tại caacutec quốc gia coacute thu nhập trung bigravenh với quy mocirc dacircn số lớn như Ấn Độ Philippines vagrave Việt Nam vagrave cả ở những quốc gia coacute nền kinh tế dễ bị tổn thương hơn như Cộng hogravea Dacircn chủ Congo Eritrea Myanmar vagrave Đocircng Timor Trước khi lagravem việc cho Ngacircn hagraveng Thế giới bagrave Caryn lagrave giảng viecircn của Đại học Stellenbosch vagrave Đại học KwaZulu-Natal tại quecirc hương Nam Phi Bagrave lagrave taacutec giả của nhiều bagravei baacuteo đăng trecircn caacutec tạp chiacute quốc tế coacute bigravenh duyệt Bagrave coacute bằng tiến sĩ về chiacutenh saacutech cocircng bằng thạc sĩ kinh tế vagrave bằng cử nhacircn khoa học chiacutenh trị vagrave kinh tế

Ramesh Govindaraj lagrave chuyecircn gia y tế trưởng của Ban Y tế Dinh dưỡng vagrave Dacircn số toagraven cầu của Ngacircn hagraveng Thế giới ocircng Ramesh coacute bằng Baacutec sĩ y khoa (MD) chuyecircn ngagravenh nhatilden khoa của Đại học Delhi vagrave bằng Thạc sĩ khoa học về chiacutenh saacutech vagrave quản lyacute y tế vagrave bằng Tiến sĩ khoa học về chiacutenh saacutech vagrave kinh tế y tế quốc tế của Đại học Harvard ocircng đatilde coacute hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phaacutet triển ở nhiều quốc gia khaacutec nhau từ một baacutec sĩ ở Ấn Độ tại một tổ chức phi chiacutenh phủ quốc tế coacute trụ sở tại California tại một cocircng ty nghiecircn cứu dược coacute trụ sở tại New Jersey vagrave lagrave nhagrave nghiecircn cứu cao cấp tại Đại học Harvard Trước khi tham gia Ngacircn hagraveng Thế giới ocircng Ramesh dagravenh nhiều năm lagravem việc trong lĩnh vực phaacutet triển ở khu vực Chacircu Phi Đocircng aacute vagrave Nam aacute Becircn cạnh mảng nghiecircn cứu về caacutec hệ thống y tế vagrave tagravei chiacutenh y tế ocircng lagrave một trong số iacutet chuyecircn gia về dược phẩm tại Ngacircn hagraveng Thế giới ocircng Ramesh coacute nhiều bagravei nghiecircn cứu được cocircng bố rộng ratildei trecircn caacutec tạp chiacute chuyecircn ngagravenh về dược phẩm y tế vagrave phaacutet triển đồng thời lagrave taacutec giả của nhiều quyển saacutech ocircng được mời lagravem giaacuteo sư thỉnh giảng tại rất nhiều trường đại học hagraveng đầu ở Hoa Kỳ

Lecirc Minh Sang lagrave chuyecircn gia y tế tại văn phograveng Ngacircn hagraveng Thế giới ở Hagrave Nội phụ traacutech mảng phaacutet triển nguồn nhacircn lực y tế nacircng cao chất lượng chăm soacutec y tế sức khỏe mocirci trường vagrave đối taacutec cocircng tư trong lĩnh vực y tế ocircng coacute kinh nghiệm 15 năm về tư vấn chiacutenh saacutech vagrave hỗ trợ kỹ thuật cho caacutec cơ quan chiacutenh phủ vagrave caacutec tổ chức y tế ở Việt Nam cũng như ở Campuchia Cộng hogravea Dacircn chủ Nhacircn dacircn Lagraveo vagrave Myanmar Trước khi lagravem việc tại Ngacircn hagraveng Thế giới ocircng từng lagrave giảng viecircn đại học vagrave lagrave chuyecircn gia y tế của một cocircng ty tư vấn quốc tế coacute trụ sở tại Hagrave Nội ocircng cũng lagrave taacutec giả của một số giaacuteo trigravenh giảng dạy vagrave nhiều baacuteo caacuteo nghiecircn cứu ocircng tốt nghiệp baacutec sĩ đa khoa coacute bằng thạc sĩ về y tế cocircng cộng vagrave bằng sau đại học về quản lyacute bệnh viện

Về taacutec giả

emspxi

Toacutem tắt

GIỚI THIỆU

Khoảng trống giữa nhu cầu đầu tư vagrave khả năng tagravei chiacutenh của nhagrave nước đatilde thuacutec đẩy chiacutenh phủ tập trung vagraveo huy động nguồn lực tư nhacircn để cung ứng tagravei sản vagrave dịch vụ cocircng trong đoacute coacute phương thức Đối taacutec cocircng tư (PPP) Trong hai thập kỷ qua coacute 336 hợp đồng PPP đatilde được kyacute kết để phaacutet triển cơ sở hạ tầng về giao thocircng năng lượng nước vagrave thương mại PPP nổi lecircn như một phương thức cung cấp hạ tầng vagrave dịch vụ y tế ở Việt Nam bổ sung thecircm vagraveo caacutec loại higravenh hợp taacutec cocircng tư đatilde coacute kể từ khi Chiacutenh phủ triển khai chiacutenh saacutech ldquoxatilde hội hoacuteardquo (nhằm huy động nguồn lực tư nhacircn cho y tế vagrave caacutec ngagravenh khaacutec) vagraveo đầu những năm 1990

Baacuteo caacuteo nagravey nhằm đưa ra bằng chứng để Chiacutenh phủ Việt Nam xacircy dựng chiacutenh saacutech cho PPP Y tế bao gồm Luật đầu tư theo phương thức PPP vagrave những văn bản phaacutep lyacute liecircn quan cũng như để Bộ Y tế vagrave chiacutenh quyền địa phương ra quyết định cho caacutec giao dịch PPP Đacircy khocircng phải lagrave tagravei liệu quảng baacute cho PPP như lagrave phương thức duy nhất hay tối ưu để hợp taacutec với khối tư nhacircn cải thiện cung ứng dịch vụ y tế ở Việt Nam Thay vagraveo đoacute Baacuteo caacuteo nagravey cung cấp caacutec thực hagravenh tốt vagrave những bagravei học kinh nghiệm trong xacircy dựng vagrave triển khai PPP Y tế trecircn thế giới để Chiacutenh phủ cacircn nhắc khi quyết định phaacutet triển mocirc higravenh PPP

PPP Y TẾ TREcircN THẾ GIỚI

PPP Y tế đatilde được aacutep dụng phổ biến tại caacutec quốc gia phaacutet triển cũng như caacutec nước coacute thu nhập trung bigravenh thấp Thocircng thường hợp đồng PPP y tế sẽ kết hợp nhiều giai đoạn hoặc chức năng của dự aacuten như thiết kết xacircy dựng tagravei chiacutenh bảo trigrave vận hagravenh cung cấp dịch vụ y tế Tugravey theo vai trograve vagrave traacutech nhiệm magrave khu vực tư nhacircn đảm nhận PPP y tế coacute thể được phacircn thagravenh năm loại higravenh chiacutenh PPP dịch vụ quản lyacute thiết bị PPP dịch vụ quản lyacute vagrave vận hagravenh PPP dịch vụ chuyecircn khoa PPP cơ sở vật chất vagrave PPP tiacutech hợp Mỗi loại higravenh PPP y tế đều coacute ưu điểm vagrave nhược điểm nhất định do đoacute phương thức ldquomột cỡ vừa tất cảrdquo khoacute thể đaacutep ứng được sự khaacutec biệt đaacuteng kể về kinh tế vagrave chăm soacutec sức khỏe Điều đaacuteng lưu yacute ngay ở caacutec thị trường phaacutet triển việc quản lyacute caacutec hợp đồng PPP y tế vẫn lagrave nhiệm vụ thaacutech thức

xiiemsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

Hầu hết caacutec quốc gia coacute chương trigravenh PPP Y tế năng động đều dựa trecircn khung PPP hợp lyacute một số nước cograven thay đổi luật để hỗ trợ phaacutet triển PPP Y tế Hỗ trợ của Chiacutenh phủ trực tiếp hoặc dự phograveng lagrave cần thiết để nacircng cao tiacutenh khả thi tagravei chiacutenh vagrave khả năng tiacuten dụng của dự aacuten Năng lực của khu vực cocircng trong đaacutenh giaacute đề xuất PPP vagrave quản lyacute dự aacuten lagrave điều kiện quan trọng để vận hagravenh được caacutec dự aacuten PPP Y tế Một số nước thagravenh lập Đơn vị kỹ thuật PPP trong Bộ Y tế (BYT) becircn cạnh Đơn vị đầu mối PPP thường đặt trong Bộ khaacutec để xacircy dựng chiacutenh saacutech chuẩn hoacutea tagravei liệu điều phối caacutec becircn liecircn quan hỗ trợ kỹ thuật nacircng cao nhận thức vagrave xacircy dựng năng lực cho caacuten bộ Thecircm vagraveo đoacute caacutec cơ quan nhagrave nước coacute thẩm quyền (ở Bộ hoặc chiacutenh quyền địa phương) cần coacute nguồn lực để chuẩn bị vagrave đấu thầu dự aacuten PPP theo dotildei kết quả hoạt động của dự aacuten vagrave xử lyacute những thay đổi khocircng mong muốn trong suốt thời hạn hợp đồng Cam kết chiacutenh trị sự sẵn sagraveng của khu vực tư nhacircn vagrave sự tham gia của caacutec becircn liecircn quan cũng lagrave những yếu tố quan trọng cho dự aacuten PPP Y tế

THIẾT KẾ VAgrave TRIỂN KHAI PPP Y TẾ Ở VIỆT NAM

Dự aacuten PPP được điều chỉnh bởi nhiều văn bản phaacutep lyacute vagrave quy định được sửa vagravei lần trong vograveng mười năm qua Văn bản phaacutep quy quan trọng nhất lagrave Nghị định 632018NĐ-CP về đầu tư theo phương thức Đối taacutec cocircng tư Định nghĩa PPP trong Nghị định nagravey chỉ đề cập đến caacutec dự aacuten đầu tư hơn lagrave caacutec loại PPP dịch vụ Noacute cũng khocircng đề cập đến định nghĩa về hợp đồng dagravei hạn chuyển giao rủi ro vagravehoặc traacutech nhiệm quản lyacute từ khu vực cocircng sang khu vực tư hoặc thanh toaacuten dựa trecircn kết quả theo caacutec thocircng số đatilde được hai becircn thỏa thuận Coacute taacutem loại hợp đồng PPP được quy định bao gồm Xacircy dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT) Xacircy dựng - Chuyển giao - Kinh doanh (BTO) Xacircy dựng - Chuyển giao (BT) Xacircy dựng - Sở hữu ndash Kinh doanh (BOO) Xacircy dựng - Chuyển giao - Thuecirc dịch vụ (BTL) Xacircy dựng - Thuecirc dịch vụ - Chuyển giao (BLT) Quản lyacute - Kinh doanh (OampM) vagrave Hỗn hợp Quy trigravenh phaacutet triển dự aacuten PPP tương tự như quy trigravenh được sử dụng ở caacutec quốc gia khaacutec Một số quy định trong khung PPP hiện tại bao gồm chuẩn bị mua sắm đấu thầu vagrave quản lyacute hợp đồng cũng tương đối tốt so với caacutec nước coacute thu nhập trung bigravenh thấp khaacutec

Việt Nam aacutep dụng mocirc higravenh quản lyacute phacircn cấp cho caacutec dự aacuten PPP trong đoacute quyền hạn được chuyển từ chiacutenh quyền trung ương sang caacutec cơ quan nhagrave nước (CQNN) coacute thẩm quyền bao gồm caacutec bộ ngagravenh chủ quản vagrave chiacutenh quyền địa phương Nghị định 632018NĐ-CP xaacutec định caacutec vai trograve sau đacircy đối với caacutec tổ chức quốc gia vagrave cấp tỉnh Ban chỉ đạo cấp quốc gia chịu traacutech nhiệm hỗ trợ nhagrave nước vagrave Thủ tướng Chiacutenh phủ chỉ đạo vagrave điều phối caacutec higravenh thức đầu tư PPP Văn phograveng PPP trực thuộc Bộ Kế hoạch vagrave Đầu tư (BKHampĐT) chịu traacutech nhiệm hỗ trợ Ban chỉ đạo CQNN coacute thẩm quyền chịu traacutech nhiệm kyacute kết vagrave thực hiện hợp đồng dự aacuten caacutec đơn vị PPP chịu traacutech nhiệm quản lyacute vagrave tổ chức thực hiện caacutec dự aacuten PPP trong mỗi CQNN coacute thẩm quyền vagrave Ban quản lyacute dự aacuten (BQLDA) chịu traacutech nhiệm chuẩn bị vagrave triển khai caacutec dự aacuten PPP cụ thể

Trong chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea hoạt động y tế PPP nằm trong nhoacutem caacutec cocircng cụ hợp đồng magrave khối cocircng lập coacute thể sử dụng để huy động tagravei chiacutenh tư nhacircn cho cung cấp hạ tầng vagrave dịch vụ y tế Coacute iacutet nhất 25 loại hợp đồng aacutep dụng trong lĩnh vực y tế được quy định trong caacutec văn bản phaacutep luật khaacutec nhau Chỉ những higravenh thức hợp đồng được necircu trong Nghị định 632018NĐ-CP mới được coi lagrave hợp đồng PPP mặc dugrave một trong số đoacute - hợp đồng BT - khocircng được quốc tế coi lagrave hợp đồng PPP Caacutec loại hợp đồng cograven lại khocircng được coi lagrave PPP bất kể khu vực tư nhacircn chia sẻ traacutech nhiệm vagrave rủi ro ở mức độ nagraveo Trong số caacutec hợp đồng khocircng phải PPP hợp đồng liecircn doanh liecircn kết vagrave hợp đồng hợp taacutec kinh doanh được caacutec cơ sở y tế cocircng lập sử dụng phổ biến nhất Trong thực tế một số hợp đồng liecircn doanh cũng coacute caacutec đặc điểm giống như hợp đồng PPP chẳng hạn

Toacutem tắtemsp|emspxiii

như hợp đồng dagravei hạn chuyển giao đaacuteng kể rủi ro traacutech nhiệm cho khu vực tư nhacircn vagrave thanh toaacuten dựa trecircn kết quả cho doanh nghiệp dự aacuten Luật sử dụng vagrave quản lyacute tagravei sản cocircng cho pheacutep caacutec tổ chức chuyecircn mocircn khu vực cocircng tham gia hợp đồng PPP hoặc hợp đồng liecircn doanh liecircn kết với caacutec đối taacutec tư nhacircn trong khi đoacute Luật Đầu tư cho pheacutep caacutec nhagrave đầu tư tư nhacircn kyacute kết hợp đồng PPP hoặc hợp đồng hợp taacutec kinh doanh với khu vực cocircng

Việc aacutep dụng PPP trong ngagravenh y tế cograven rất hạn chế bất chấp một số yếu tố thuacutec đẩy như khuyến khiacutech xatilde hội hoacutea hoạt động y tế tăng cường tự chủ bệnh viện mở rộng bao phủ bảo hiểm y tế toagraven dacircn vagrave phaacutet triển tiacuten dụng y tế Coacute 63 dự aacuten PPP trong lĩnh vực y tế được đề xuất Số lượng nhiều dự aacuten được đề xuất khocircng phản aacutenh tiềm năng lớn magrave do thiếu tiecircu chiacute sagraveng lọc dự aacuten PPP vagrave chỉ coacute một số lượng nhỏ trong số đoacute coacute thể triển khai được Hầu hết caacutec dự aacuten PPP Y tế do Chiacutenh quyền địa phương đề xuất vagrave phaacutet triển đặc biệt lagrave thagravenh phố Hồ Chiacute Minh Chuacuteng tập trung vagraveo hạ tầng vagrave dịch vụ bệnh viện hơn lagrave y tế dự phograveng vagrave y tế cơ sở vagrave hướng đến nhoacutem dacircn số coacute thu nhập cao hơn ở thagravenh thị hơn lagrave caacutec nhoacutem chịu thiệt thogravei ở nocircng thocircn Danh mục dự aacuten PPP y tế vigrave vậy lagravem dấy lecircn hoagravei nghi về tiacutenh cocircng bằng vagrave hiệu quả trong việc cung cấp dịch vụ y tế cocircng

Quaacute trigravenh chuẩn bị thẩm định vagrave phecirc duyệt dự aacuten thường bị keacuteo dagravei vagrave việc đấu thầu khocircng được quản trị tốt Hiện mới coacute 18 dự aacuten hoagraven thagravenh được nghiecircn cứu tiền khả thi vagrave 10 dự aacuten hoagraven thagravenh nghiecircn cứu khả thi Cocircng taacutec đấu thầu lựa chọn nhagrave đầu tư khocircng hiệu quả thiếu cạnh tranh vagrave minh bạch Trong 8 dự aacuten đến giai đoạn đấu thầu coacute 4 dự aacuten chỉ định nhagrave đầu tư 3 dự aacuten aacutep dụng đấu thầu cạnh tranh nhưng khocircng coacute nhagrave đầu tư tham gia hoặc chỉ coacute một nhagrave đầu tư truacuteng sơ tuyển Thagravenh quả về phaacutet triển hạ tầng vagrave cung ứng dịch vụ y tế thocircng qua phương thức PPP cograven khiecircm tốn trong 3 hợp đồng PPP y tế đatilde kyacute kết với nhagrave đầu tư một hợp đồng BOO Bệnh viện đa khoa 500 giường đatilde bị hủy một hợp đồng BOT bệnh viện 200 giường theo yecircu cầu đi vagraveo vận hagravenh từ 2014 nhưng tigravenh higravenh hoạt động vagrave tagravei chiacutenh keacutem cograven một hợp đồng BT trường đại học y tế cocircng cộng đatilde hoagraven thagravenh nhưng khocircng coacute cơ chế cho khối tư nhacircn chia sẻ traacutech nhiệm bảo trigrave

RAgraveO CẢN CHO PHAacuteT TRIỂN PPP Y TẾ Ở VIỆT NAM

Mặc dugrave coacute những cải thiện trong thời gian gần đacircy khung chiacutenh saacutech vagrave quy định hiện tại về PPP vẫn cograven nhiều hạn chế đặc biệt liecircn quan đến caacutec dự aacuten PPP y tế Định nghĩa PPP hướng tới caacutec dự aacuten PPP phaacutet triển cơ sở hạ tầng coi nhẹ vai trograve PPP dịch vụ như ở caacutec quốc gia khaacutec Định nghĩa cũng khocircng đề cập đến định nghĩa về hợp đồng dagravei hạn chuyển giao rủi ro hoặc traacutech nhiệm quản lyacute từ khu vực cocircng lập sang khu vực tư hoặc thanh toaacuten dựa trecircn kết quả Khung PPP hiện tại cograven thiếu một số quy định vagrave hướng dẫn quan trọng để sagraveng lọc dự aacuten PPP phacircn bổ rủi ro phaacutet triển caacutec chỉ số kết quả chiacutenh cung cấp hỗ trợ của chiacutenh phủ vagrave quản lyacute đề xuất tự nguyện Caacutec văn bản phaacutep lyacute aacutep dụng với một dự aacuten PPP chưa đảm bảo tiacutenh đầy đủ thống nhất Hơn nữa PPP chưa được lồng gheacutep vagraveo caacutec chiacutenh saacutech quy định liecircn quan trong lĩnh vực y tế ảnh hưởng đến việc sử dụng mocirc higravenh PPP để phaacutet triển cơ sở hạ tầng vagrave cải thiện chất lượng dịch vụ Caacutec becircn liecircn quan coacute động lực tham gia vagraveo caacutec dự aacuten y tế theo mocirc higravenh liecircn doanh thocircng qua chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea hơn lagrave tham gia đầu tư theo phương thức PPP (phức tạp vagrave keacuteo dagravei hơn)

Khối cocircng lập thiếu năng lực thể chế để quản lyacute caacutec hợp đồng PPP phức tạp BKHampĐT vagrave hai SKHampĐT ở thagravenh phố Hagrave Nội vagrave Hồ Chiacute Minh đatilde thagravenh lập đơn vị PPP để giải quyết caacutec cocircng việc hagraveng ngagravey nhưng khocircng coacute đơn vị nagraveo coacute tổ cocircng taacutec về PPP Y tế Nhoacutem nograveng cốt về PPP Y tế ở BYT coacute ba nhacircn viecircn nhưng họ khocircng được

xivemsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

phacircn bổ toagraven thời gian vagrave thiếu kinh nghiệm về PPP Caacuten bộ quản lyacute y tế cocircng ở tất cả caacutec tuyến thiếu năng lực quản lyacute dự aacuten PPP Trong cuộc khảo saacutet năm 2019 tỷ lệ phần trăm những nhagrave quản lyacute y tế cocircng lập tự đaacutenh giaacute ldquoyếurdquo về năng lực quản lyacute caacutec dự aacuten PPP lagrave 32 đến 41 phần trăm với caacutec kỹ năng lập kế hoạch 32 đến 39 phần trăm với caacutec kỹ năng quản lyacute tagravei chiacutenh 24 đến 33 phần trăm với caacutec kỹ năng phaacutep lyacute vagrave đấu thầu 26 đến 32 phần trăm với caacutec kỹ năng kỹ thuật vagrave 15 đến 20 phần trăm với caacutec kỹ năng quản lyacute hợp đồng Hơn nữa hạn chế về tagravei chiacutenh vagrave thocircng tin lagrave ragraveo cản để quản lyacute hiệu quả caacutec dự aacuten PPP trong ngagravenh Một nửa caacutec nhagrave quản lyacute y tế cocircng cho rằng tổ chức của họ khocircng coacute đủ tagravei chiacutenh vagrave thocircng tin khi thực hiện caacutec bước trong quy trigravenh triển khai dự aacuten PPP

Khối tư nhacircn coacute thế mạnh trong phaacutet triển hạ tầng nhưng thiếu caacuten bộ y tế trigravenh độ cao Do đoacute hầu hết caacutec hoạt động hợp taacutec cocircng-tư trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam đều dựa vagraveo nguồn nhacircn lực tuyển dụng caacutec đơn vị cung cấp dịch vụ y tế cocircng lập Caacutec chuỗi chăm soacutec sức khỏe lớn sở hữu nguồn lực vagrave kinh nghiệm quản lyacute đaacuteng quyacute lại khocircng mặn magrave tham gia đối taacutec với Chiacutenh phủ trong caacutec dự aacuten PPP Khocircng coacute hỗ trợ tagravei chiacutenh của Chiacutenh phủ cho dự aacuten PPP khối tư nhacircn sẽ thu hồi vốn vagrave tạo doanh thu từ chi trả tiền tuacutei của người bệnh (hộ gia đigravenh) ngay cả nếu phương thức chi trả nagravey ảnh hưởng đến mục tiecircu bao phủ y tế toagraven dacircn vagrave bảo vệ tagravei chiacutenh cho tất cả mọi người

Mặc dugrave nguồn tiacuten dụng cho y tế lagrave dồi dagraveo trong ngắn vagrave trung hạn khả năng cung cấp tiacuten dụng dagravei hạn cho doanh nghiệp dự aacuten PPP bị hạn chế bởi đặc tiacutenh nguồn vốn gửi ngắn hạn vagrave chi phiacute giao dịch tương đối cao Tagravei chiacutenh dựa trecircn doanh thu miễn truy đogravei hoặc truy đogravei hạn chế khocircng phổ biến ở Việt Nam khi caacutec ngacircn hagraveng địa phương cho vay coacute tagravei sản thế chấp Thị trường vốn trong nước coacute iacutet sản phẩm tagravei chiacutenh dagravei hạn lagravem ảnh hưởng đến vốn đầu tư hạ tầng ở Việt Nam

CON ĐƯỜNG PHIacuteA TRƯỚC KHUYẾN NGHỊ

Trong bối cảnh hiện nay việc lựa chọn mocirc higravenh vagrave hợp đồng PPP y tế necircn được tiến hagravenh thận trọng Caacutec dự aacuten PPP y tế đang triển khai gợi yacute rằng mocirc higravenh PPP ldquonặng về cocircng trigravenh nhẹ về dịch vụrdquo viacute dụ như dự aacuten PPP về trang thiết bị vagrave cơ sở vật chất thường lagrave những lựa chọn khả thi nhất Caacutec mocirc higravenh PPP ldquonhẹ về cocircng trigravenh nặng về dịch vụrdquo như PPP dịch vụ chuyecircn khoa vagrave PPP tiacutech hợp ở cấp chăm soacutec sức khỏe ban đầu cũng coacute thể phugrave hợp với một số dự aacuten magrave ở đoacute khối tư nhacircn coacute nhiều lợi thế cạnh tranh viacute dụ như dịch vụ chẩn đoaacuten Tuy nhiecircn Việt Nam dường như chưa sẵn sagraveng thực hiện mocirc higravenh bệnh viện PPP lồng gheacutep toagraven diện do nhiều ragraveo cản khaacutec nhau trong khung phaacutep lyacute hiện hagravenh cũng như khoảng caacutech năng lực giữa khu vực cocircng lập vagrave tư nhacircn Bốn trong số caacutec loại hợp đồng được quy định gồm BLT BTL BOT vagrave BTO đều coacute thể aacutep dụng trong lĩnh vực y tế Hợp đồng BOO khocircng được khuyến nghị thực hiện vigrave thực tế lagrave cả khu vực cocircng lập vagrave tư nhacircn đều chưa sẵn sagraveng chuyển giao đầy đủ traacutech nhiệm rủi ro cho khu vực tư nhacircn

Về lacircu dagravei chiacutenh phủ Việt Nam necircn định hướng lại caacutec dự aacuten PPP y tế theo hai mục tiecircu chiacutenh của hệ thống y tế quốc gia Cocircng bằng vagrave Hiệu quả Tất cả caacutec dự aacuten PPP y tế tiềm năng phải được sagraveng lọc nghiecircm ngặt để chứng minh tiacutenh phugrave hợp với lợi iacutech của người dacircn vagrave đảm bảo giaacute trị đồng tiền khi aacutep dụng phương thức nagravey Chỉ coacute những dự aacuten PPP y tế qua sagraveng lọc mới được đưa vagraveo trong kế hoạch phaacutet triển ngagravenh y tế vagrave kế hoạch đầu tư cocircng trung hạn Khi đoacute nhagrave nước sẽ coacute cơ sở để hỗ trợ cho caacutec dự aacuten PPP y tế hợp lệ đặc biệt lagrave những dự aacuten hướng đến caacutec nhoacutem dacircn cư chịu thiệt thogravei để chuacuteng trở necircn vững vagraveng về tagravei chiacutenh vagrave thu huacutet được nhagrave đầu tư Nếu khocircng coacute nguy cơ rằng những dự aacuten PPP (giống như phần lớn dự aacuten liecircn doanh khaacutec) sẽ hướng vagraveo caacutec khu vực coacute tiềm năng sinh lời cao chủ yếu phục vụ caacutec nhoacutem thu nhập cao vagrave trung

Toacutem tắtemsp|emspxv

bigravenh hơn lagrave giuacutep thu hẹp khoảng caacutech trong tiếp cận dịch vụ y tế cho người Việt Nam Caacutec hợp đồng PPP y tế cần được theo dotildei bằng caacutec chỉ số kết quả hoạt động chủ chốt vagrave đối taacutec tư nhacircn được chi trả theo kết quả cung ứng dịch vụ

Việt Nam đang xacircy dựng Luật đầu tư theo phương thức PPP vagrave đacircy lagrave cơ hội hoagraven thiện caacutec khaacutei niệm về PPP vagrave tối ưu hoacutea quy trigravenh thủ tục phaacutet triển một dự aacuten PPP y tế Khaacutei niệm PPP trong khung phaacutep lyacute cần necircu rotilde tiacutenh chất đầu tư dagravei hạn của caacutec hợp đồng cung cấp dịch vụ tầm quan trọng của việc chia sẻ rủi ro vagrave traacutech nhiệm quản lyacute vai trograve của cơ chế thanh toaacuten dựa trecircn kết quả thực hiện trong việc thực hiện hiệu quả caacutec dự aacuten PPP Phạm vi của caacutec hợp đồng PPP khocircng necircn giới hạn với caacutec dự aacuten cơ sở hạ tầng theo higravenh thức ldquoxacircy dựng vagrave vận hagravenhcho thuecircrdquo magrave necircn aacutep dụng mở rộng với caacutec dịch vụ cocircng chất lượng cao cho người dacircn Nghiecircn cứu tiền khả thi cần bao gồm phacircn tiacutech định tiacutenh để đảm bảo khả năng phaacutet huy giaacute trị đồng tiền của mocirc higravenh hợp đồng PPP so với mocirc higravenh hợp đồng truyền thống Nghiecircn cứu khả thi cần tiến hagravenh đaacutenh giaacute định lượng hơn lagrave định tiacutenh khả năng phaacutet huy giaacute trị đồng tiền nhằm hỗ trợ caacutec cơ quan quản lyacute nhagrave nước thiết kế khung chia sẻ rủi ro tối ưu Caacutec hợp đồng PPP necircn xaacutec định rotilde caacutec sản phẩm đầu ra mong muốn đồng thời quy định việc thanh toaacuten cho doanh nghiệp dự aacuten dựa trecircn kết quả thực hiệnđầu ra thực tế thay vigrave tập trung vagraveo caacutec yếu tố đầu vagraveo Những hạn chế vagrave khocircng chắc chắn xung quanh caacutec đề xuất tự nguyện cần được giải quyết Luật đầu tư theo phương thức PPP necircn cho pheacutep caacutec CQNN coacute thẩm quyền cung cấp hỗ trợ tagravei chiacutenh cocircng vagrave xacircy dựng cơ chế để tiacutenh toaacuten hạch toaacuten giaacutem saacutet thực hiện caacutec cam kết tagravei chiacutenh Nghị định của Chiacutenh phủ vagrave caacutec Thocircng tư của BTC vagrave BKHampĐT necircn coacute những quy định vagrave hướng dẫn chi tiết BYT necircn xacircy dựng một Thocircng tư hướng dẫn sagraveng lọc chuẩn bị triển khai theo dotildei vagrave đaacutenh giaacute caacutec dự aacuten PPP Y tế

Cơ cấu tổ chức trong ngagravenh y tế cần được tăng cường để quản lyacute caacutec dự aacuten hợp taacutec vagrave đối taacutec cocircng tư ở cấp trung ương BYT necircn thagravenh lập một đơn vị chuyecircn traacutech thuộc Vụ Kế hoạch -Tagravei chiacutenh để thuacutec đẩy quaacute trigravenh chuẩn bị thực hiện vagrave giaacutem saacutet chương trigravenh hợp taacutec cocircng tư bao gồm caacutec dự aacuten PPP trong lĩnh vực y tế Caacutec tỉnh thagravenh phố coacute nhiều dự aacuten PPP necircn thagravenh lập một tổ cocircng taacutec chuyecircn traacutech về caacutec dự aacuten PPP y tế Caacutec đơn vị chuyecircn traacutech PPP ở trung ương vagrave địa phương cần dự toaacuten vagrave huy động caacutec nguồn lực để quản lyacute caacutec dự aacuten PPP y tế Caacuten bộ quản lyacute y tế cocircng cần được đagraveo tạo để coacute đủ năng lực chuẩn bị vagrave triển khai dự aacuten PPP Đơn vị chuyecircn traacutech về PPP trong BYT necircn xacircy dựng một chương trigravenh đagraveo tạo - ở caacutec mức độ giới thiệu trung cấp vagrave nacircng cao - để nacircng cao nhận thức vagrave năng lực của caacutec caacuten bộ quản lyacute về PPP y tế

Tiếp tục phaacutet triển Y tế tư nhacircn vagrave thị trường vốn trong nước sẽ tạo thecircm nhiều cơ hội cho khối cocircng lập xacircy dựng caacutec đối taacutec hiệu quả vagrave bền vững với khối tư nhacircn trong caacutec dự aacuten PPP y tế Xacircy dựng năng lực cho khối y tế tư nhacircn cũng quan trọng tương đương như xacircy dựng năng lực cho caacutec chủ thể trong khối cocircng lập Cuối cugraveng BYT cugraveng với BKHampĐT vagrave chiacutenh quyền địa phương necircn duy trigrave caacutec kecircnh truyền thocircng với caacutec becircn liecircn quan vagrave gắn kết họ trong suốt quaacute trigravenh ra chiacutenh saacutech vagrave phaacutet triển dự aacuten PPP Y tế

emspxvii

BGTVT Bộ Giao thocircng Vận tảiBHXH Bảo hiểm Xatilde hộiBHYT Bảo hiểm Y tếBKHampĐT Bộ Kế hoạch vagrave Đầu tưBLT Xacircy dựng ndash Thuecirc dịch vụ ndash Chuyển giaoBOO Xacircy dựng ndash Sở hữu ndash Kinh doanhBOT Xacircy dựng ndash Kinh doanh ndash Chuyển giaoBT Xacircy dựng ndash Chuyển giaoBTC Bộ Tagravei ChiacutenhBTL Xacircy dựng ndash Chuyển giao ndash Thuecirc dịch vụBTNMT Bộ Tagravei nguyecircn Mocirci trườngBTO Xacircy dựng ndash Chuyển giao ndash Kinh doanhBXD Bộ Xacircy dựngBYT Bộ Y tếCQNN Cơ quan Nhagrave nướcGDP Tổng sản phẩm nội địaHFIC Cocircng ty Đầu tư Tagravei chiacutenh Nhagrave nước thagravenh phố Hồ Chiacute MinhKCB Khaacutem chữa bệnhKH-TC Kế hoạch - Tagravei chiacutenhKTNN Kiểm toaacuten Nhagrave nướcLHQ Liecircn hiệp quốcNCKT Nghiecircn cứu khả thiNCTKT Nghiecircn cứu tiền khả thiNHNN Ngacircn hagraveng Nhagrave nướcOampM Kinh doanh vagrave Quản lyacutePPP Đối taacutec cocircng tưPTDA Phaacutet triển dự aacutenQLTB Quản lyacute thiết bịSKHampĐT Sở Kế hoạch vagrave Đầu tưSTC Sở Tagravei chiacutenhSTNMT Sở Tagravei nguyecircn - Mocirci trườngSYT Sở Y tếUBND Ủy ban Nhacircn dacircnUNSECAP Ủy ban Kinh tế vagrave Xatilde hội Liecircn hiệp quốc về Chacircu aacute ndash Thaacutei Bigravenh DươngWHO Tổ chức Y tế Thế giới

Chữ viết tắt

emsp1

1 Giới thiệu

PHAacuteT TRIỂN KINHH TẾ VAgrave VAI TROgrave MỚI NỔI CỦA ĐỐI TAacuteC COcircNG TƯ

Việt Nam đatilde chuyển tiếp thagravenh cocircng từ mocirc higravenh kinh tế kế hoạch tập trung đoacuteng cửa sang một nền kinh tế năng động định hướng thị trường hội nhập vagrave kết nối với nền kinh tế toagraven cầu Bắt đầu từ thời kỳ cải caacutech kinh tế (Đổi mới) năm 1986 Việt Nam đatilde liecircn tục ghi nhận nhiều thagravenh quả trong tốc độ phaacutet triển kinh tế vagrave xoacutea đoacutei giảm nghegraveo Năm 2009 Việt Nam trở thagravenh quốc gia coacute mức thu nhập trung bigravenh Vagraveo năm 2016 tỷ lệ hộ nghegraveo đatilde giảm xuống 98 phần trăm (Tổng cục Thống kecirc - Chuẩn nghegraveo của Ngacircn hagraveng Thế giới) từ xấp xỉ 60 phần trăm vagraveo năm 1993 (Ngacircn hagraveng Thế giới 2019) Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng trưởng trung bigravenh 614 phần trăm mỗi năm trong giai đoạn 2011 ndash 2017 vagrave đạt mức tăng trưởng 708 phần trăm hagraveng năm vagraveo năm 2018 Khoảng 70 phần trăm dacircn số Việt Nam hiện được xếp vagraveo nhoacutem an toagraven về kinh tế trong đoacute 13 phần trăm thuộc tầng lớp trung lưu toagraven cầu (Ngacircn hagraveng Thế giới 2018)

Nguồn đầu tư lớn đatilde đoacuteng goacutep đaacuteng kể vagraveo tốc độ tăng trưởng kinh tế Từ năm 2008 đến 2015 đầu tư vagraveo cơ sở hạ tầng trung bigravenh đạt 8 phần trăm GDP cao hơn nhiều so với mức trung bigravenh toagraven cầu (Viện ADB 2016) Việt Nam đatilde cải thiện thứ hạng về chỉ số cơ sở hạ tầng toagraven cầu lecircn vị triacute thứ 79 trong năm 2016 (từ vị triacute thứ 95 năm 2012) (Diễn đagraven kinh tế thế giới 2017) Tuy nhiecircn khả năng cạnh tranh cơ sở hạ tầng vẫn nằm ở mức khiecircm tốn so với caacutec nền kinh tế phaacutet triển hơn trong khu vực vagrave caacutec chuyecircn gia về cơ sở hạ tầng (cũng như caacutec nhagrave latildenh đạo vagrave người dacircn Việt Nam) đều cho rằng cần tăng cường đầu tư vagraveo hạng mục nagravey Theo ước tiacutenh của Ngacircn hagraveng Thế giới năm 2013 để đaacutep ứng nhu cầu cơ sở hạ tầng trong giai đoạn 2016-2020 Việt Nam cần đầu tư 25 tỷ USD mỗi năm (Ngacircn hagraveng Thế giới 2013) Năm 2018 Liecircn Hợp Quốc (LHQ) ước tiacutenh rằng khoảng thiếu thụt tagravei chiacutenh để đầu tư cơ sở hạ tầng trong lĩnh vực giao thocircng năng lượng cocircng nghệ thocircng tin nước vagrave nước thải vagraveo khoảng 12 tỷ USD mỗi năm (UNESCAP 2018)

Nhu cầu đầu tư vượt quaacute khả năng tagravei chiacutenh của chiacutenh phủ Chiacutenh phủ đang trong giai đoạn cacircn đối tagravei khoacutea nhằm giải quyết vấn đề thacircm hụt ngacircn saacutech cao vagrave nợ cocircng tăng nhanh Tỷ lệ nợ cocircng trecircn GDP đạt đỉnh 638 phần trăm vagraveo năm 2016 trước khi giảm xuống 614 phần trăm vagraveo năm 2018 Kỷ luật tagravei khoacutea đang được thực hiện nghiecircm ngặt để kiểm soaacutet thực trạng thacircm hụt hagraveng năm dưới mức mục tiecircu 4 phần

2emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

trăm GDP vagrave trần nợ cocircng ở mức 65 phần trăm GDP trong giai đoạn 2016-20201 Trong khi đoacute nguồn kinh phiacute từ hỗ trợ phaacutet triển chiacutenh thức vốn đoacuteng goacutep quan trọng vagraveo đầu tư cơ sở hạ tầng đatilde giảm dần do Việt Nam đatilde trở thagravenh quốc gia coacute thu nhập trung bigravenh

Khoảng caacutech giữa nhu cầu đầu tư vagrave khả năng tagravei chiacutenh của Việt Nam lagrave nguyecircn nhacircn khiến chiacutenh phủ tập trung vagraveo huy động nguồn lực tư nhacircn cho caacutec mục tiecircu phaacutet triển cocircng bao gồm thocircng qua phương thức đối taacutec cocircng tư (PPP) PPP được đưa vagraveo khung phaacutep lyacute năm 1997 thocircng qua Nghị định 781997NĐ-CP trong đoacute tập trung vagraveo đầu tư theo caacutec hợp đồng Xacircy dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT) Xacircy dựng ndash Chuyển giao ndash Kinh doanh (BTO) vagrave Xacircy dựng - Chuyển giao (BT) Tuy nhiecircn thị trường PPP tại Việt Nam vẫn chỉ được coi lagrave một thị trường mới nổi cho tới năm 2014 (Economist Intelligence Unit 2014) Sau đoacute khuocircn khổ chung về PPP đatilde được tăng cường thocircng qua caacutec Nghị định sửa đổi vagrave quy định coacute liecircn quan trong năm 2015 vagrave 2018 (xem Chương 3)

Trong hai thập kỷ qua 336 hợp đồng PPP đatilde được kyacute kết tại Việt Nam với số vốn huy động hơn 1600 nghigraven tỷ đồng (khoảng 72 tỷ USD) từ khu vực tư nhacircn để phaacutet triển cơ sở hạ tầng2 Hầu hết caacutec dự aacuten PPP được thực hiện trong lĩnh vực giao thocircng năng lượng vagrave nước cũng như trong xacircy dựng trụ sở lagravem việc của caacutec cơ quan cocircng lập (higravenh 11) Trong khi nhiều dự aacuten PPP được đaacutenh giaacute lagrave coacute taacutec động tiacutech cực đến chất lượng cơ sở hạ tầng vẫn cograven coacute nhiều khoacute khăn Đặc biệt một số dự aacuten thu giaacute dịch vụ sử dụng đường bộ theo phương thức PPP đatilde gặp nhiều vấn đề lagravem dấy lecircn hoagravei nghi về tiacutenh bền vững tagravei chiacutenh của caacutec dự aacuten nagravey Do đoacute Ngacircn hagraveng Nhagrave nước (NHNN) đatilde yecircu cầu caacutec tổ chức tiacuten dụng tăng cường quản lyacute rủi ro đối với caacutec dự aacuten giao thocircng Xacircy dựng - Kinh doanh - Chuyển giao vagrave Xacircy dựng ndash Chuyển giao3 Tiacuten dụng cho caacutec dự aacuten đầu tư cơ sở hạ tầng theo phương thức Xacircy dựng - Kinh doanh - Chuyển giao vigrave thế đatilde bắt đầu giảm dần

Khi chiacutenh phủ tiếp tục gặp khoacute khăn khi cần cacircn bằng giữa nhu cầu phaacutet triển kinh tế vagrave khả năng tagravei chiacutenh hạn chế việc khắc phục caacutec ragraveo cản trong thiết kế vagrave thực hiện caacutec dự aacuten PPP đatilde trở thagravenh vấn đề ưu tiecircn trong chiacutenh saacutech cocircng Năm 2017 Ban Chấp hagravenh Trung ương Đảng đatilde ban hagravenh Nghị quyết số 10NQ-TW nhằm hoagraven thiện khuocircn khổ phaacutep lyacute cho phaacutet triển cơ sở hạ tầng vagrave tạo điều kiện cho mọi thagravenh phần kinh tế tư nhacircn tham gia cung cấp dịch vụ cocircng Trecircn cơ sở đoacute Chiacutenh phủ đatilde sửa đổi khung phaacutep lyacute về PPP năm 2018 Luật đầu tư theo phương thức PPP đang được xacircy dựng mới vagrave Quốc hội đatilde nhất triacute sẽ ban hagravenh Luật vagraveo năm 2020

Nguồn Bộ Kế hoạch vagrave Đầu tư Việt Nam

HIgraveNH 11

Số lượng caacutec dự aacuten PPP đatilde kyacute kết tại Việt Nam theo lĩnh vực đến năm 2019

11

6

11

18

18

20

32

220

0 50 100

Số lượng dự aacuten

150 200 250

Hạ tầng khaacutec

Hạ tầng giaacuteo dục

Hạ tầng văn hoacutea thể thao

Hạ tầng nước

Hạ tầng năng lượng

Trụ sở cơ quan

Hạ tầng kỹ thuật

Hạ tầng giao thocircng

Giới thiệuemsp|emsp3

NHU CẦU MỞ RỘNG DỊCH VỤ CHĂM SOacuteC SỨC KHỎE NHƯNG DƯ ĐỊA TAgraveI CHIacuteNH HẠN CHẾ

Việt Nam đatilde đạt được những cải thiện rotilde rệt về tigravenh trạng sức khỏe tuy nhiecircn những thay đổi về nhacircn khẩu học dịch tễ học vagrave xatilde hội đặt ra những thaacutech thức mới đối với hệ thống y tế Việt Nam lagrave một trong những quốc gia coacute tốc độ giagrave hoacutea nhanh nhất trecircn thế giới vagrave nhoacutem dacircn số từ 65 tuổi trở lecircn dự kiến sẽ tăng 25 lần vagraveo năm 2050 (Tổng cục thống kecirc vagrave Quỹ Dacircn số Liecircn Hợp Quốc UNFPA 2016) Điều nagravey khiến gaacutenh nặng bệnh tật do bệnh khocircng lacircy nhiễm ở Việt Nam tăng mạnh từ 46 phần trăm tổng gaacutenh nặng bệnh tật (được tiacutenh bằng số năm sống bị mất đi do bệnh tật) vagraveo năm 1990 lecircn 74 phần trăm vagraveo năm 20174 Nhu cầu về nguồn lực để sagraveng lọc điều trị ung thư vagrave caacutec bệnh tim mạch cugraveng với caacutec yếu tố nguy cơ như tăng huyết aacutep vagrave tiểu đường cũng tăng lecircn Ngoagravei gaacutenh nặng bệnh tật đang thay đổi Việt Nam phải đaacutep ứng nhu cầu của tầng lớp trung lưu đang tăng lecircn vagrave coacute đogravei hỏi nhiều hơn về chất lượng vagrave hagravem lượng cocircng nghệ trong caacutec dịch vụ chăm soacutec sức khỏe

Những thay đổi về nhacircn khẩu học vagrave dịch tễ học như vậy sẽ đogravei hỏi phải mở rộng vagrave tăng cường mạng lưới chăm soacutec sức khỏe ở tuyến chăm soacutec sức khỏe ban đầu năng lực của 11000 trạm y tế xatilde của Việt Nam vagrave phograveng khaacutem đa khoa khu vực cũng như gần 35000 phograveng khaacutem tư nhacircn lagrave rất quan trọng để ngăn ngừa phaacutet hiện vagrave kiểm soaacutet caacutec bệnh khocircng lacircy nhiễm Tuy nhiecircn cơ sở hạ tầng thiết bị vagrave năng lực cơ bản cograven hạn chế ở nhiều xatilde Năm 2016 chỉ coacute 6976 phần trăm số xatilde ở khu vực nocircng thocircn đạt chuẩn quốc gia về y tế xatilde ban hagravenh năm 2014 (Ban Chỉ đạo Tổng điều tra nocircng thocircn nocircng nghiệp vagrave thuỷ sản Trung ương 2016) Hơn nữa caacutec tiecircu chuẩn mang tiacutenh cấu truacutec nagravey khocircng đảm bảo rằng hệ thống trạm y tế xatilde coacute đủ năng lực xử lyacute caacutec bệnh cụ thể theo hướng dẫn về chẩn đoaacuten vagrave điều trị cho caacutec căn bệnh đoacute cũng như khả năng phối hợp với caacutec cơ sở y tế tuyến trecircn Caacutec cơ sở chăm soacutec sức khỏe tuyến hai hoặc tuyến ba được hỗ trợ từ 1451 bệnh viện cocircng cugraveng 240 bệnh viện tư nhacircn Nhigraven chung hệ thống chăm soacutec sức khỏe vẫn tập trung vagraveo bệnh viện đồng thời tỷ lệ nhập viện vagrave thời gian nằm viện trung bigravenh vẫn cao hơn so mức trung bigravenh của khu vực (OECD vagrave WHO 2016) dẫn đến tigravenh trạng quaacute tải trong khi bệnh nhacircn cho rằng hạ tầng bệnh viện chưa được đầu tư thiacutech đaacuteng

Chất lượng chăm soacutec vagrave mức độ hagravei lograveng người bệnh đatilde được cải thiện trong những năm gần đacircy tuy nhiecircn vẫn cograven nhiều quan ngại về cơ sở vật chất vagrave chi phiacute chăm soacutec sức khỏe Kể từ khi Bộ Y tế (BYT) cocircng bố bộ tiecircu chiacute đaacutenh giaacute chất lượng bệnh viện đầu tiecircn vagraveo năm 2013 nhiều bệnh viện đatilde coacute nhiều bước tiến trong caacutec chỉ tiecircu chất lượng Chỉ số hagravei lograveng người bệnh (PSI) trung bigravenh5 tại Việt Nam đạt 404 trecircn 5 vagraveo năm 2018 cao hơn một chuacutet so với 398 điểm năm 2017 Điều nagravey cũng coacute nghĩa chất lượng chăm soacutec tại caacutec bệnh viện cocircng đatilde đaacutep ứng 808 mong đợi của bệnh nhacircn nội truacute Tuy nhiecircn qua caacutec phương tiện truyền thocircng người dacircn trong đoacute chủ yếu lagrave những người coacute mức thu nhập cao hơn cũng thể hiện quan ngại về điều kiện cơ sở hạ tầng tại caacutec bệnh viện đặc biệt lagrave ở cấp tỉnh vagrave huyện

Trong khi người dacircn coacute nhu cầu đa dạng caacutec dịch vụ chăm soacutec sức khỏe coacute chất lượng cao hơn dư địa tagravei chiacutenh - phạm vi coacute thể tăng chi tiecircu cocircng cho y tế - để đaacutep ứng nhu cầu được dự baacuteo sẽ chỉ ở mức khiecircm tốn (Teo et al 2019) Một mặt tăng trưởng kinh tế nhanh sẽ coacute taacutec động đến tất cả caacutec lĩnh vực khi đoacute kể cả khi tỷ lệ chi tiecircu của chiacutenh phủ cho lĩnh vực y tế trong GDP được giữ ở mức 28 phần trăm tổng chi tiecircu của chiacutenh phủ cho y tế sẽ tăng lecircn 196 nghigraven tỷ đồng theo giaacute trị thực đến năm 2023 (so với mức 126 nghigraven tỷ đồng năm 2016) Mặt khaacutec do Việt Nam đatilde phacircn bổ 93 phần trăm ngacircn saacutech chiacutenh phủ cho ngagravenh y tế - tỷ lệ được giữ ổn định trong vograveng 10 - 15 năm qua việc tiếp tục ưu tiecircn sử dụng ngacircn saacutech nhagrave nước để đầu tư vagraveo y tế khoacute coacute thể xảy ra mặc dugrave (theo tuyecircn bố của chiacutenh phủ) dự kiến ngacircn saacutech cho y tế sẽ tăng nhanh hơn

4emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

tỷ lệ chi tiecircu của chiacutenh phủ noacutei chung Ngoagravei ra so với caacutec nước coacute trigravenh độ phaacutet triển kinh tế tương đương mức chi tiecircu của chiacutenh phủ cho lĩnh vực y tế ở Việt Nam đang ở mức cao Dựa trecircn caacutec yếu tố nagravey vagrave khi chiacutenh phủ chưa đưa ra caacutec chiacutenh saacutech nhằm tối ưu hoacutea sử dụng chi tiecircu cocircng khả năng tạo caacutec nguồn tagravei chiacutenh bổ sung cho chăm soacutec sức khỏe sẽ tương đối hạn chế

Vigrave vậy giống như caacutec lĩnh vực khaacutec ở Việt Nam ngagravenh y tế phải đối mặt với bagravei toaacuten cacircn đối giữa nhu cầu đầu tư vagrave dư địa tagravei chiacutenh coacute sẵn để đaacutep ứng những nhu cầu nagravey Coacute một vagravei ước tiacutenh về mức độ thiếu hụt tagravei chiacutenh mặc dugrave việc đaacutenh giaacute khocircng dễ dagraveng Năm 2010 theo ước tiacutenh mạng lưới y tế cocircng sẽ cần đầu tư 68000 tỷ đồng để phaacutet triển cơ sở hạ tầng cho giai đoạn 2010-20156 theo ước tiacutenh năm 2016 mức đầu tư yecircu cầu sẽ vagraveo khoảng 176000 tỷ đồng cho giai đoạn 2016-20207 Trong 9 năm qua chiacutenh phủ đatilde bố triacute 76000 tỷ đồng từ ngacircn saacutech trong nước vagrave 400 triệu USD (tương đương 80000 tỷ đồng) từ nguồn vốn hỗ trợ phaacutet triển chiacutenh thức (Việt Nam Bộ Y tế 2019) đaacutep ứng khoảng 64 phần trăm nhu cầu vốn trong giai đoạn đoacute Chiacutenh phủ Việt Nam xem nguồn lực tư nhacircn lagrave rất quan trọng để bugrave đắp sự thiếu hụt vốn vagrave caacutec kế hoạch của chiacutenh phủ về phaacutet triển cơ sở hạ tầng đatilde xaacutec định rotilde BYT vagrave caacutec bệnh viện coacute traacutech nhiệm huy động vốn từ khu vực tư nhacircn

NHỮNG CHIacuteNH SAacuteCH GẦN ĐAcircY ĐAtilde TẠO RA MOcircI TRƯỜNG THUẬN LỢI ĐỂ HUY ĐỘNG CAacuteC NGUỒN LỰC TƯ NHAcircN CHO Y TẾ

Nằm trong chương trigravenh cải caacutech kinh tế vĩ mocirc tổng thể vagraveo đầu những năm 1990 Việt Nam thực hiện caacutec saacuteng kiến để khuyến khiacutech huy động ldquomọi nguồn lực xatilde hộirdquo cho caacutec dịch vụ cocircng quan trọng Về lyacute thuyết chủ trương ldquoxatilde hội hoacuteardquo nhằm chia sẻ chi phiacute vagrave traacutech nhiệm giữa Nhagrave nước vagrave xatilde hội cho việc cung cấp vagrave chi trả dịch vụ Trecircn thực tế chiacutenh phủ giảm dần trợ cấp cho pheacutep caacutec tổ chức cocircng lập thu phiacute dịch vụ người sử dụng đồng thời huy động caacutec nguồn lực từ khu vực tư nhacircn vagrave caacutec tổ chức xatilde hội Trong những thập kỷ sau đoacute chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea ngagravey cagraveng đoacuteng quan trọng lớn hơn trong caacutec lĩnh vực xatilde hội đồng thời bugrave đắp thiếu hụt tagravei chiacutenh vagrave mở rộng cung ứng dịch vụ cho người dacircn Trong lĩnh vực y tế chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea được xacircy dựng dựa trecircn caacutec saacuteng kiến trước đacircy của chiacutenh phủ để huy động tagravei chiacutenh tư nhacircn cho lĩnh vực y tế như thực hiện thu phiacute dịch vụ tại caacutec cơ sở y tế cocircng lập (1989) hợp phaacutep hoacutea caacutec nhagrave cung cấp dịch vụ y tế tư nhacircn (1989) vagrave giới thiệu chương trigravenh bảo hiểm y tế xatilde hội (1992) Về phiacutea cung khung chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea bao gồm hai biện phaacutep chiacutenh nhằm tăng cường vai trograve của khu vực tư nhacircn trong cung ứng dịch vụ y tế (1) phaacutet triển caacutec nhagrave cung cấp dịch vụ y tế tư nhacircn vagrave (2) nacircng cao mức độ tự chủ về tagravei chiacutenh của caacutec tổ chức sự nghiệp y tế cocircng lập8

Việc mở rộng caacutec nhagrave cung cấp dịch vụ tư nhacircn đatilde mang lại nhiều kết quả tiacutech cực Giải phaacutep nagravey đatilde thay đổi hệ thống chăm soacutec sức khỏe tại Việt Nam thagravenh một hệ thống hogravea trộn cocircng- tư Kể từ khi hagravenh nghề y dược tư nhacircn được luật phaacutep cho pheacutep lần đầu tiecircn vagraveo năm 19939 số lượng caacutec nhagrave cung cấp dịch vụ tư nhacircn đatilde tăng nhanh với trung bigravenh 1300 phograveng khaacutem tư nhacircn vagrave 96 bệnh viện tư nhacircn được mở mới mỗi năm Năm 2018 coacute khoảng 35000 phograveng khaacutem tư nhacircn trecircn cả nước gần gấp 3 số lượng trạm y tế xatilde vagrave phograveng khaacutem đa khoa khu vực trong khu vực cocircng lập Số lượng bệnh viện tư nhacircn tăng lecircn 240 vagraveo cuối năm 2018 (so với 1 bệnh viện tư năm 1996 43 bệnh viện tư vagraveo năm 2005 vagrave 182 bệnh viện tư vagraveo năm 2015 [Việt Nam Bộ y tế 2017]) chiếm 14 phần trăm tổng số lượng bệnh viện vagrave 6 phần trăm số giường bệnh trecircn toagraven quốc Hiện tại 50 trecircn 63 tỉnh thagravenh đều coacute iacutet nhất một bệnh viện tư nhacircn

Giới thiệuemsp|emsp5

với tỷ lệ trung bigravenh 17 giường bệnh tư trecircn 10000 dacircn Trong khi 5 thagravenh phố trực thuộc trung ương (Hồ Chiacute Minh Hagrave Nội Đagrave Nẵng Hải Phograveng Cần Thơ) chiếm 45 phần trăm số bệnh viện tư nhacircn caacutec tỉnh coacute số giường bệnh tư cao nhất trecircn 10000 dacircn lagrave Bigravenh Dương Vĩnh Long Thanh Hoa vagrave Nghệ An (bản đồ 11) Nhigraven chung caacutec cơ sở y tế tư nhacircn cung cấp 322 phần trăm dịch vụ ngoại truacute vagrave 63 phần trăm dịch vụ nội truacute cho người dacircn10 Một số bằng chứng cũng cho thấy hệ thống chăm soacutec sức khỏe tư nhacircn đaacutep ứng nhu cầu của tầng lớp trung lưu mới qua phỏng vấn khi xuất viện tại caacutec cơ sở y tế ở Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh bệnh nhacircn cho biết caacutec bệnh viện tư coacute thời gian chờ đợi ngắn hơn cơ sở vật chất thoải maacutei hơn đội ngũ baacutec sĩ nhacircn viecircn hagravenh xử thacircn thiện hơn vagrave cung cấp dịch vụ tư vấn tốt hơn so với caacutec bệnh viện cocircng (Sở Y tế thagravenh phố Hồ Chiacute Minh 2019)

Caacutec phương thức tagravei chiacutenh khaacutec nhau đatilde được sử dụng để huy động vốn tư nhacircn cho đầu tư mới vagraveo cơ sở hạ tầng vagrave thiết bị Một phương thức lagrave cho pheacutep caacutec cơ sở y tế cocircng lập vay nợ để coacute kinh phiacute trang bị tagravei sản Trong trường hợp nagravey cơ sở y tế chịu toagraven bộ traacutech nhiệm vagrave rủi ro đối với tagravei sản sau khi hoagraven thagravenh việc xacircy dựng lắp đặt Vagraveo năm 2016 caacutec bệnh viện tuyến trung ương thuộc BYT đatilde phaacutet sinh tổng số nợ 1945 tỷ đồng (Việt Nam Bộ Y tế vagrave Nhoacutem đối taacutec y tế 2018) vagrave caacutec cơ sở y tế cocircng lập thuộc SYT thagravenh phố Hồ Chiacute Minh đatilde vay nợ tổng cộng 3929 tỷ đồng từ caacutec ngacircn hagraveng thương mại

Một mocirc higravenh khaacutec lagrave liecircn doanh cung cấp thiết bị y tế trong đoacute caacutec nhagrave đầu tư tư nhacircn (coacute thể bao gồm caacutec nhacircn viecircn của bệnh viện)11 tiến hagravenh mua vagrave lắp đặt mới thiết bị y tế tại caacutec bệnh viện cocircng lập Họ được pheacutep thu phiacute cao hơn khi sử dụng caacutec thiết bị riecircng nagravey so với thiết bị được cung cấp bằng nguồn kinh phiacute nhagrave nước vagrave quỹ BHYT sẽ chi trả cho caacutec dịch vụ nagravey theo quy định aacutep dụng cho caacutec dịch vụ cocircng Thiết bị chẩn đoaacuten higravenh ảnh chiếm tỷ trọng lớn nhất tiếp theo lagrave thiết bị thiết bị phục vụ khaacutem chữa bệnh vagrave thiết bị xeacutet nghiệm (higravenh 12) Năm 2016 mức đầu tư của nhacircn viecircn bệnh viện chiếm 15 phần trăm tổng vốn đầu tư của khu vực tư nhacircn vagraveo higravenh thức liecircn doanh Phương thức đầu tư nhacircn nagravey trở necircn phổ biến năm 2017 đatilde coacute hơn 810 đề aacuten liecircn doanh tại 19 bệnh viện trung ương vagrave 22 bệnh viecircn tỉnh thagravenh phố trong đoacute caacutec bệnh viện tuyến trung ương thuộc BYT đatilde huy động được tổng số 2043 tỷ đồng12 trong khi caacutec cơ sở y tế cocircng lập ở thagravenh phố Hồ Chiacute Minh vagrave Hagrave Nội đatilde huy động được tương ứng 1100 tỷ đồng13 vagrave 262 tỷ đồng14

Trong những năm gần đacircy khu vực tư nhacircn cũng đatilde liecircn doanh để xacircy dựng vagrave vận hagravenh caacutec cơ sở tư nhacircn trong caacutec cơ quan y tế cocircng lập (higravenh 13) Việc kết hợp dịch vụ cocircng vagrave tư ở cugraveng địa điểm thường được thực hiện thocircng qua hợp đồng hợp taacutec kinh doanh magrave khocircng thagravenh lập doanh nghiệp dự aacuten Viacute dụ như caacutec trung tacircm khaacutem chữa bệnh chất lượng cao trong bệnh viện cocircng lập hoặc trung tacircm tiecircm chủng tại caacutec trung tacircm kiểm soaacutet bệnh tật cocircng lập Trong những năm gần đacircy đatilde coacute một số bệnh viện cugraveng địa điểm cugraveng thương hiệu quy mocirc lớn kết hợp caacutec dịch vụ cocircng - tư theo mocirc higravenh hợp đồng hợp taacutec kinh doanh coacute thagravenh lập cocircng ty cổ phần dự aacuten trong đoacute đối taacutec tư nhacircn goacutep vốn đầu tư vagrave nắm giữ cổ phần lớn hơn trong khi bệnh viện cocircng lập đoacuteng goacutep thương hiệu đội ngũ baacutec sĩ nhacircn viecircn lagravenh nghề vagrave nắm giữ iacutet cổ phần hơn Caacutec bệnh viện cổ phần cugraveng thương hiệu bao gồm bệnh viện đa khoa tỉnh Đồng Nai (khối B 700 giường) bệnh viện đa khoa tỉnh Bigravenh Định (phần mở rộng với 600 giường) huy động tổng vốn đầu tư 2600 tỷ đồng từ khu vực tư nhacircn

Mặc dugrave lĩnh vực y tế tư nhacircn tại Việt Nam đatilde tăng trưởng ấn tượng vagrave người dacircn lagrave đối tượng hưởng lợi từ quaacute trigravenh nagravey chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea vagrave tự chủ cũng để lại những hậu quả khocircng mong muốn Caacutec hoạt động xatilde hội hoacutea thường tập trung vagraveo caacutec khu vực địa lyacute coacute khả năng mang lại nhiều doanh thu dẫn đến tăng chi trả tiền tuacutei của caacutec caacute nhacircn coacute khả năng chi trả (Việt Nam Bộ Y tế vagrave WHO 2016) Đồng thời chủ trương nagravey chưa mở rộng khả năng tiếp cận caacutec dịch vụ y tế cho người dacircn sinh sống

6emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

ETHagrave Năng

Ha i Phograveng

Hocirc Chiacute Minh

Cacirc Tho

Hagrave Nocirc i

0 giường bệnh tư10000 dacircngt 0ndash1 giường bệnh tư10000 dacircngt 1ndash3 giường bệnh tư10000 dacircngt 3ndash5 giường bệnh tư10000 dacircngt 5ndash10 giường bệnh tư10000 dacircngt 10 giường bệnh tư10000 dacircn

Nguồn Bản đồ gốc cho nghiecircn cứu nagravey

BẢN ĐỒ 11

Số giường bệnh tư nhacircn trecircn 10000 dacircn trecircn đất liền Việt Nam theo tỉnh năm 2019

Giới thiệuemsp|emsp7

ở caacutec khu vực coacute điều kiện khoacute khăn hơn những người khocircng coacute khả năng chi trả cho caacutec dịch vụ y tế tư nhacircn Caacutec bệnh viện trung ương vagrave bệnh viện ở caacutec thagravenh phố lớn cũng như đối tượng bệnh nhacircn magrave họ phục vụ được hưởng lợi nhiều hơn so với những bệnh nhacircn ở caacutec tỉnh nghegraveo vagrave khu vực nocircng thocircn (Việt Nam Bộ Y tế vagrave đối taacutec 2012) Caacutec dự aacuten xatilde hội hoacutea cũng thường tập trung vagraveo caacutec dự aacuten quy mocirc nhỏ hơn với thời gian hoagraven vốn ngắn hơn thay vigrave caacutec dự aacuten quy mocirc lớn đogravei hỏi mức độ cam kết cao hơn từ chiacutenh phủ (Baacuteo đấu thầu 2017)

HIgraveNH 12

Caacutec đề aacuten liecircn doanh theo thiết bị

Nguồn Việt Nam Bộ Y tế vagrave Nhoacutem đối taacutec y tế 2018

Thiết bị chẩn đoaacutenhigravenh ảnh 364

Thiết bị xeacutet nghiệm256

Thiết bịkhaacutem bệnh

277

Khaacutec 103

HIgraveNH 13

Caacutec đề aacuten liecircn doanh theo nguồn vốn

Nguồn Việt Nam Bộ Y tế vagrave Nhoacutem đối taacutec y tế 2018

Nhagrave đầu tư tư nhacircn 828

Quỹ taacuteiđầu tư 24

Nhacircn viecircn bệnhviện 148

8emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

Xu hướng gacircy tranh catildei nhất liecircn quan đến tự chủ vagrave huy động tagravei chiacutenh tư nhacircn lagrave việc tăng cường lắp đặt caacutec thiết bị chẩn đoaacuten cocircng nghệ cao vagrave mở rộng nhanh choacuteng ldquocaacutec dịch vụ theo yecircu cầurdquo Hơn 62 phần trăm liecircn doanh đatilde đầu tư vagraveo thiết bị chẩn đoaacuten higravenh ảnh vagrave thiết bị xeacutet nghiệm dẫn đến chỉ định quaacute mức caacutec xeacutet nghiệm vagrave lạm dụng caacutec thiết bị chẩn đoaacuten cocircng nghệ cao Caacutec cơ chế khuyến khiacutech bệnh viện cung cấp caacutec dịch vụ cocircng nghệ cao chi phiacute sử dụng lớn coacute thể khiến một số dịch vụ chăm soacutec khocircng phugrave hợp trecircn goacutec độ y khoa (quaacute mức cần thiết) nhưng được cung cấp theo yecircu cầu bệnh nhacircn như lagrave bằng chứng của chất lượng Caacutec bệnh viện cocircng thậm chiacute đatilde cung cấp ldquocaacutec dịch vụ theo yecircu cầurdquo tại caacutec togravea nhagrave hoặc khu vực riecircng trong khuocircn viecircn bệnh viện để tối đa hoacutea doanh thu bằng caacutech cung cấp nhiều lựa chọn về dịch vụ y tế vagrave dịch vụ điều trị nội truacute với chi phiacute cao hơn so với ldquocaacutec dịch vụ thocircng thườngrdquo cho ldquobệnh nhacircn thocircng thườngrdquo Trong giai đoạn 2012 - 2017 số giường bệnh cho ldquocaacutec dịch vụ theo yecircu cầurdquo chiếm 111 phần trăm tổng số giường bệnh tại bệnh viện tuyến trung ương vagrave 48 phần trăm tổng số giường tại bệnh viện tuyến tỉnh15 Việc cung cấp dịch vụ đắt tiền tạo lợi nhuận cho nhoacutem người bệnh coacute thu nhập trung bigravenh hoặc cao cũng dấy lecircn quan ngại về sự cocircng bằng vagrave tiacutenh hiệu quả của caacutec dịch vụ cocircng cũng như nghi vấn về sự phugrave hợp của mocirc higravenh liecircn doanh chia sẻ lợi nhuận với caacutec mục tiecircu của chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea

Việc quản lyacute chưa hiệu quả caacutec đề aacuten liecircn doanh cũng tạo ra một thaacutech thức khaacutec Caacutec nhagrave đầu tư tư nhacircn khocircng cần phải nộp hồ sơ dự thầu cho caacutec dự aacuten đầu tư liecircn doanh đề xuất dấy lecircn những quan ngại về tiacutenh minh bạch trong quaacute trigravenh lựa chọn đối taacutec tư nhacircn tiacutenh cạnh tranh trong đấu thầu tagravei sản vagrave tiacutenh hiệu quả khi thẩm định kế hoạch tagravei chiacutenh Khi đi vagraveo hoạt động liecircn doanh khocircng phải tiến hagravenh giaacutem saacutet hiệu quả hoạt động hoặc thực hiện caacutec quy trigravenh kế toaacuten chuẩn mực Do nhacircn viecircn bệnh viện đoacuteng goacutep một phần vốn đầu tư thiết bị vagrave được hưởng lợi từ việc thu phiacute sử dụng caacutec thiết bị đoacute coacute cơ sở để cho rằng điều nagravey sẽ lạm kiacutech nhu cầu vagrave lạm dụng dịch vụ Truyền thocircng đại chuacuteng đatilde nhiều lần phagraven nagraven về caacutec thực hagravenh quản lyacute dịch vụ xatilde hội hoacutea khocircng phugrave hợp BYT vagrave caacutec cơ quan quản lyacute khaacutec đatilde phải điều chỉnh chiacutenh saacutech về liecircn doanh đầu tư thiết bị vagrave caacutec dịch vụ ldquotheo yecircu cầurdquo trong hệ thống y tế cocircng lập trong suốt 10 năm vừa qua16

SỰ CẦN THIẾT CỦA MỘT NGHIEcircN CỨU VỀ PPP Y TẾ Ở VIỆT NAM

Theo kinh nghiệm ở caacutec quốc gia phaacutet triển đatilde thực hiện đầu tư PPP nếu được thiết kế vagrave triển khai hiệu quả caacutec dự aacuten PPP coacute thể giải quyết caacutec vấn đề đatilde necircu ở trecircn Vốn chỉ giới hạn trong đầu tư cơ sở hạ tầng truyền thống như giao thocircng nước hoặc năng lượng caacutec phương thức PPP ngagravey cagraveng được aacutep dụng rộng hơn trong caacutec lĩnh vực cơ sở hạ tầng xatilde hội đặc biệt lagrave cung cấp caacutec cơ sở hạ tầng vagrave dịch vụ y tế Caacutec yếu tố điều khiển giaacute trị cho pheacutep caacutec phương thức PPP phaacutet huy giaacute trị đồng tiền ngoagravei việc huy động thecircm nguồn lực tagravei chiacutenh vagrave đảm bảo mức độ tập trung tối đa vagraveo caacutec nhiệm vụ được xaacutec định trong hợp đồng bao gồm định giaacute chi phiacute ldquotrọn đờirdquo chia sẻ rủi ro tối ưu giữa caacutec cocircng ty cocircng lập vagrave tư nhacircn cam kết trả trước của doanh nghiệp tư nhacircn để bảo dưỡng tagravei sản trong thời gian bảo hagravenh của hợp đồng đổi mới saacuteng tạo bằng caacutech xaacutec định cụ thể đầu ra thay vigrave đầu vagraveo được quy định trong hợp đồng sử dụng tối ưu tagravei sản vagrave traacutech nhiệm giải trigravenh lớn hơn bằng caacutech liecircn kết kinh phiacute thanh toaacuten với hiệu quả cocircng việc17 Ngoagravei những lợi iacutech về mặt hiệu quả vagrave chất lượng ngagravenh y tế đạt được nhờ PPP khi được nhagrave nước bổ sung nguồn vốn phugrave hợp nhằm bảo đảm người nghegraveo vagrave nhoacutem đối tượng dễ bị tổn thương coacute thể tiếp cận được với caacutec dịch vụ y tế PPP cograven coacute thể được tậ n dụng lagrave m cocircng cụ để đẩy mạ nh cocircng taacutec vậ n động bigravenh đẳ ng

Giới thiệuemsp|emsp9

Như vậy điều nagravey rất phugrave hợp trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực cải thiện khả năng tiếp cận caacutec dịch vụ y tế chất lượng cho người dacircn

Chiacutenh phủ Việt Nam bắt đầu xem xeacutet khả năng sử dụng PPP lagrave giải phaacutep cho caacutec vấn đề về cơ sở hạ tầng trong y tế tuy nhiecircn Chiacutenh phủ vẫn gặp khoacute khăn trong thiết kế vagrave triển khai Caacutec cơ sở y tế đatilde được xaacutec định lagrave một trong caacutec lĩnh vực thiacute điểm đầu tư theo higravenh thức đối taacutec cocircng ndash tư tại Quyết định số 712010QĐ-TOT của Thủ tướng Chiacutenh phủ vagrave caacutec Nghị định số 152015NĐ-CP vagrave 632018NĐ-CP về đầu tư theo higravenh thức đối taacutec cocircng tư Năm 2016 BYT đatilde bắt đầu soạn thảo Thocircng tư về đầu tư theo higravenh thức đối taacutec cocircng tư trong lĩnh vực y tế nhưng chưa hoagraven thagravenh Một số CQNN đatilde kecircu gọi đầu tư tư nhacircn vagraveo xacircy dựng bệnh viện cocircng Dugrave vậy danh mục caacutec dự aacuten đầu tư PPP trong lĩnh vực y tế vẫn cograven rất hạn chế

PPP hiện lagrave một yếu tố quan trọng theo đaacutenh giaacute của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới để khắc phục caacutec vấn đề trong lĩnh vực y tế tại caacutec nước coacute thu nhập trung bigravenh thấp như được được trigravenh bagravey trong Chiến lược của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới 2013 Chiến lược Phaacutet triển Y tế của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới 2008 Caacutech tiếp cận phối hợp năm 2015 của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới để khai thaacutec đầu tư tư nhacircn trong y tế (Ngacircn hagraveng Thế giới 2016)

Một số đaacutenh giaacute về PPP đatilde được tiến hagravenh trong thời gian gần đacircy tại Việt Nam Những đaacutenh giaacute nagravey thường tập trung vagraveo ba lĩnh vực phacircn tiacutech rộng caacutec yếu tố kinh tế vĩ mocirc mocirci trường thuận lợi cho higravenh thức PPP trong nước vagrave caacutec dự aacuten PPP trong caacutec lĩnh vực cơ sở hạ tầng truyền thống Tuy nhiecircn việc aacutep dụng PPP trong lĩnh vực y tế chưa được nghiecircn cứu vagrave phacircn tiacutech đầy đủ Nhu cầu nghiecircn cứu chuyecircn sacircu về PPP trong lĩnh vực y tế trở necircn cấp thiết hơn khi Quốc hội vagrave Chiacutenh phủ thuacutec đẩy thocircng qua Luật đầu tư theo phương thức PPP vagraveo năm 2020

Do khung quy định hiện hagravenh về PPP vagrave hệ thống y tế coacute nhiều điểm chưa đồng nhất nghiecircn cứu nagravey sẽ tập trung chủ yếu vagraveo điều kiện mocirci trường cho PPP trong lĩnh vực y tế cũng như caacutec vấn đề liecircn quan đến thiết kế vagrave triển khai caacutec dự aacuten PPP trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam Nghiecircn cứu cũng sẽ khai thaacutec caacutec kinh nghiệm quốc tế trong việc sử dụng PPP để cải thiện cung ứng dịch vụ y tế vagrave kết quả của ngagravenh y tế cho người dacircn Hy vọng rằng bằng chứng từ nghiecircn cứu nagravey sẽ giuacutep caacutec cơ quan quản lyacute liecircn quan nacircng cao năng lực chuẩn bị vagrave thực hiện caacutec dự aacuten PPP trong lĩnh vực y tế hỗ trợ BYT hoagraven thiện quy định về PPP trong y tế vagrave hỗ trợ Chiacutenh phủ Quốc hội hoagraven thiện Luật Đầu tư theo higravenh thức PPP

Cần lưu yacute rằng baacuteo caacuteo nagravey khocircng nhằm mục điacutech ủng hộ PPP như lagrave caacutech tiếp cận duy nhất hoặc tối ưu để thu huacutet khu vực tư nhacircn trong việc cải thiện dịch vụ chăm soacutec sức khỏe tại Việt Nam Thay vagraveo đoacute baacuteo caacuteo mong muốn giới thiệu những thocircng lệ tốt nhất vagrave bagravei học kinh nghiệm trecircn toagraven thế giới cho việc xacircy dựng vagrave triển khai PPP tại Việt Nam trecircn cơ sở mong muốn của chiacutenh phủ trong việc thu huacutet sự tham gia của khu vực tư nhacircn vagraveo tagravei chiacutenh y tế vagrave cung ứng dịch vụ chăm soacutec sức khỏe

MỤC TIEcircU PHẠM VI VAgrave PHƯƠNG PHAacuteP NGHIEcircN CỨU

Mục tiecircu nghiecircn cứu

Nghiecircn cứu về PPP y tế tại Việt Nam nhằm những mục tiecircu sau

bull Giới thiệu kinh nghiệm vagrave bagravei học quốc tế về đầu tư PPP y tếbull Đaacutenh giaacute quaacute trigravenh vagrave thagravenh quả trong việc triển khai PPP y tế ở Việt Nambull Xaacutec định caacutec ragraveo cản trong triển khai PPP Y tế ở Việt Nambull Đề xuất caacutec lựa chọn khả thi thực tế để chiacutenh phủ coacute thể cacircn nhắc giải quyết caacutec

ragraveo cản đatilde được xaacutec định vagrave thiết kế thực hiện thagravenh cocircng PPP y tế

10emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

Định nghĩa PPP

Lưu yacute rằng khocircng coacute một định nghĩa duy nhất về PPP được quốc tế chấp nhận nghiecircn cứu sử dụng định nghĩa tham khảo của Ngacircn hagraveng Thế giới (xem chi tiết trong Chương 2) Theo định nghĩa nagravey PPP lagrave ldquomột hợp đồng dagravei hạn giữa một becircn tư nhacircn vagrave một cơ quan chiacutenh phủ để cung cấp một tagravei sản hoặc dịch vụ cocircng cộng trong đoacute becircn tư nhacircn chịu rủi ro vagrave traacutech nhiệm quản lyacute đaacuteng kể thugrave lao sẽ được thanh toaacuten dựa trecircn kết quả thực hiệnrdquo (Ngacircn hagraveng Thế giới 2017 5)

Khung nghiecircn cứu

Nghiecircn cứu nagravey được thực hiện theo một khung khaacutei niệm (higravenh 14) bao gồm caacutec cấp độ chiacutenh saacutechthể chế vận hagravenh tagravei chiacutenh vagrave xem xeacutet caacutec vấn đề từ quan điểm của caacutec becircn liecircn quan khaacutec nhau (nhagrave hoạch định chiacutenh saacutech cộng đồng chuyecircn gia đơn vị cocircng lập đối taacutec tư nhacircn tổ chức tagravei chiacutenh nhacircn viecircn y tế vagrave người bệnh)

Phạm vi nghiecircn cứu

Baacutem saacutet caacutec mục tiecircu nghiecircn cứu bao gồm 4 phần chiacutenh sau

bull Đặc tiacutenh của PPP y tế dựa trecircn caacutec viacute dụ quốc tế Phần nagravey của nghiecircn cứu lagravem rotilde những đặc tiacutenh chủ yếu của PPP so với caacutec higravenh thức hợp taacutec cocircng tư khaacutec trong ngagravenh y tế giới thiecircu những loại higravenh PPP y tế phổ biến trecircn thế giới bao gồm caacutec ứng dụng ưu nhược điểm vagrave tổng hợp những yếu tố thagravenh cocircng vagrave bagravei học ruacutet ra cho quản trị PPP y tế

bull Quaacute trigravenh vagrave thagravenh tiacutech trong triển khai PPP y tế ở Việt Nam Phần nagravey trigravenh bagravey kết quả ragrave soaacutet khung phaacutep lyacute về PPP y tế đatilde được xacircy dựng ở cấp trung ương đồng thời xem xeacutet hiện trạng triển khai PPP y tế ở cơ sở Caacutec nghiecircn cứu trường hợp chi tiết theo từng loại higravenh PPP y tế ở Việt Nam được trigravenh bagravey vagrave kết quả thực hiện được đaacutenh giaacute

HIgraveNH 14

Khung đaacutenh giaacute PPP y tế ở Việt Nam

Ghi chuacute PPP = Đối taacutec cocircng ndash tư

Mocirci trường phaacutep lyacute vagrave quy định

Người rachiacutenh saacutech

Đối taacutectư nhacircn

Cơ quannhagrave nước

Hợp đồngPPP

Ngườicấp vốn

Thị trường tagravei chiacutenh

Cấp độtagravei chiacutenh

Năng lựcvagrave ưa thiacutechcủa khốicocircng cộng

Năng lựcvagrave ưa thiacutech

của khốitư nhacircn

Cấp độvận hagravenh

Cấp độ chiacutenhsaacutech vagrave thể chế

Giới thiệuemsp|emsp11

bull Caacutec ragraveo cản trong triển khai PPP y tế ở Việt Nam Phần nagravey xaacutec định caacutec ragraveo cản ở nhiều cấp độ khaacutec nhau bao gồm cấp chiacutenh saacutechthể chế cấp vận hagravenh vagrave hỗ trợ tagravei chiacutenh Caacutec vấn đề quan trọng được phacircn tiacutech vagrave thảo luận từ quan điểm của caacutec becircn liecircn quan trong quaacute trigravenh chuẩn bị vagrave thực hiện caacutec dự aacuten PPP y tế bao gồm caacutec nhagrave hoạch định chiacutenh saacutech tổ chức cocircng cộng nhagrave đầu tư tư nhacircn cocircng ty tagravei chiacutenh chuyecircn gia y tế vagrave người bệnh

bull Caacutec lựa chọn khả thi để giải quyết caacutec ragraveo cản đatilde được xaacutec định vagrave thực hiện PPP y tế tốt hơn Phần nagravey của nghiecircn cứu đề xuất caacutec hagravenh động đối với BYT vagrave caacutec cơ quan chiacutenh phủ coacute liecircn quan để khắc phục caacutec ragraveo cản vagrave tăng cường đầu tư PPP trong y tế tại Việt Nam dựa trecircn caacutec kết quả của nghiecircn cứu hiện tại

Caacutec phương phaacutep thu thập số liệu

Nghiecircn cứu thu thập caacutec thocircng tin định tiacutenh vagrave định lượng từ caacutec nguồn sơ cấp (khảo saacutet tự đaacutenh giaacute phỏng vấn baacuten cấu truacutec vagrave hội thảo tham vấn) cũng như caacutec nguồn thứ cấp (ragrave soaacutet tagravei liệu) Ngoagravei ra thocircng tin cograven được tổng hợp từ caacutec website của caacutec Bộ đơn vị PPP ở caacutec nước Caacutec phương phaacutep thu thập dữ liệu với caacutec phần khaacutec nhau của nghiecircn cứu được toacutem tắt trong Bảng 11

bull Đaacutenh giaacute tagravei liệu đogravei hỏi nhagrave nghiecircn cứu ragrave soaacutet caacutec tagravei liệu quốc tế được xuất bản (nghiecircn cứu baacuteo caacuteo hướng dẫn vv) cũng như caacutec tagravei liệu chiacutenh thức vagrave khocircng chiacutenh thức tại Việt Nam

bull Tổng cộng 53 cuộc phỏng vấn baacuten cấu truacutec đatilde được thực hiện trong cả lĩnh vực cocircng lập tư nhacircn vagrave tagravei chiacutenh Phỏng vấn thocircng tin được thực hiện với 6 nhagrave hoạch định chiacutenh saacutech phụ traacutech PPP ở cấp trung ương (BYT Bộ Kế hoạch đầu tư [BKHampĐT] Bộ Tagravei chiacutenh [BTC]) 23 nhagrave hoạch định vagrave thực hiện chiacutenh saacutech ở cấp tỉnh (Sở Y tế [SYT] Sở Kế hoạch đầu tư [SKHampĐT] vv) 11 giaacutem đốcphoacute giaacutem đốc caacutec cơ sở y tế (bệnh viện trung tacircm y tế huyện vagrave trường y tế) 5 giaacutem đốc của hệ thống chăm soacutec sức khỏe tư nhacircn 2 quản lyacute từ caacutec tổ chức phi chiacutenh phủ quốc tế vagrave 6 đại diện từ caacutec tổ chức tagravei chiacutenh trong nướcquốc tế

bull Ngoagravei ra cuộc khảo saacutet về năng lực quản lyacute PPP đatilde được thực hiện với caacutec caacuten bộ cấp trung vagrave cấp cao cũng như caacutec quản lyacute caacutec cơ sở y tế đatilde từng tham gia caacutec khoacutea đagraveo tạo vagrave hội thảo do BYT vagrave Ngacircn hagraveng Thế giới tổ chức Tổng cộng coacute 386 caacuten bộquản lyacute trong lĩnh vực y tế cocircng trecircn toagraven quốc đatilde tham gia khảo saacutet bằng caacutech điền thocircng tin vagraveo bảng cacircu hỏi tự điền bao gồm (1) tự đaacutenh giaacute caacutec năng lực liecircn quan đến PPP18 (2) đaacutenh giaacute về caacutec nguồn lực sẵn coacute cho quản lyacute dự aacuten PPP vagrave (3) caacutec vấn đề trong việc triển khai PPP vagrave caacutec khuyến nghị tăng cường đầu tư PPP trong y tế Một cuộc khảo saacutet khaacutec với caacutech tiếp cận tương tự (lấy mẫu ngẫu nhiecircn vagrave bảng cacircu hỏi tự điền) đatilde được thực hiện để tigravem hiểu quan điểm của doanh nghiệp

BẢNG 11 Caacutec phương phaacutep thu thập số liệu aacutep dụng cho caacutec phần của nghiecircn cứu

CAacuteC PHẦN NGHIEcircN CỨU

PHƯƠNG PHAacuteP

RAgrave SOAacuteT TAgraveI LIỆU

KHẢO SAacuteT TỰ ĐAacuteNH GIAacute

PHỎNG VẤN BAacuteN CẤU TRUacuteC

HỘI THẢO THAM VẤN

Đặc tiacutenh của PPP y tế +

Quaacute trigravenh vagrave thagravenh tiacutech + + +

Caacutec ragraveo cản + + + +

Lựa chọn giải phaacutep xoacutea bỏ ragraveo cản + + + +

Nguồn Bảng gốc cho nghiecircn cứu nagraveyGhi chuacute PPP = Đối taacutec cocircng ndash tư

12emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

tư nhacircn khi tham gia mocirc higravenh hợp taacutec cocircng-tư Tổng cộng coacute 40 đại diện từ caacutec bệnh viện tư nhacircn phograveng khaacutem cocircng ty thiết bị vagrave dược phẩm đatilde hoagraven thagravenh caacutec mẫu khảo saacutet

bull Bốn hội thảo tham vấn được tổ chức để thu thập yacute kiến đoacuteng goacutep của caacutec becircn liecircn quan trong suốt caacutec giai đoạn nghiecircn cứu Hội thảo đầu tiecircn với Ủy ban nhacircn dacircn (UBND) thagravenh phố Hồ Chiacute Minh sau đoacute lagrave cuộc thảo luận với SYT vagraveo thaacuteng 3 năm 2019 đatilde giới thiệu kinh nghiệm quốc tế vagrave đaacutenh giaacute chương trigravenh PPP y tế tại trung tacircm kinh tế năng động nhất cả nước Hội thảo thứ hai vagrave thứ ba tại thagravenh phố Hagrave Nội vagrave Hồ Chiacute Minh vagraveo thaacuteng 5 năm 2019 tạo cơ hội để caacutec CQNN vagrave tư nhacircn trigravenh bagravey caacutec dự aacuten PPP vagrave thảo luận về caacutec vấn đề phaacutep lyacute hoạt động Hội thảo thứ tư vagraveo thaacuteng 7 năm 2019 chia sẻ với caacutec becircn liecircn quan những kết quả chiacutenh của nghiecircn cứu vagrave thu thập yacute kiến phản hồi của họ về caacutec phaacutet hiện cũng như caacutec lựa chọngiải phaacutep thực hiện tiếp theo Caacutec hội thảo tham vấn nagravey coacute sự tham gia của hơn 400 đại diện bao gồm đại diện của BYT BKHampĐT vagrave BTC caacuten bộ từ caacutec SYT tổ chức phi chiacutenh phủ tổ chức phi lợi nhuận tư nhacircn vagrave đại diện của ngagravenh tagravei chiacutenh

GHI CHUacute

ensp1 Chiến lược nợ cocircng vagrave nợ nước ngoagravei của quốc gia giai đoạn 2016-2020 tầm nhigraven đến năm 2030 theo quyết định số 958QĐ-TTg của Thủ tướng Chiacutenh phủ ngagravey 2772012

ensp2 Chiacutenh phủ Baacuteo caacuteo số 25BC-CP ngagravey 30012019 về thực trạng triển khai caacutec dự aacuten PPPensp3 Ngacircn hagraveng Nhagrave nước Cocircng văn số 6395NHNN-TD yecircu cầu caacutec tổ chức tiacuten dụng tăng cường

kiểm soaacutet rủi ro trong hoạt động cấp tiacuten dụng đối với caacutec dự aacuten BOT BT giao thocircngensp4 Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) Global Burden of Disease Results Tool Data

downloaded November 20 2018ensp5 Chỉ số hagravei lograveng người bệnh (PSI) lagrave kết quả hợp taacutec nghiecircn cứu giữa Bộ Y tế mạng lưới Saacuteng kiến

Việt Nam Đại học Indiana Hoa Kỳ trong khuocircn khổ Dự aacuten ldquoCocircng bằng trong y tế thocircng qua Chỉ số hagravei lograveng người bệnhrdquo do Oxfam Việt Nam tagravei trợ PSI bao gồm 6 yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng điều trị y tế vagrave sự hagravei lograveng người bệnh khả năng tiếp cận dịch vụ khaacutem chữa bệnh minh bạch thocircng tin khaacutem bệnh vagrave điều trị thaacutei độ vagrave trigravenh độ chuyecircn mocircn tay nghề của baacutec sỹ điều dưỡng cấp phaacutet thuốc vagrave hướng dẫn sử dụng thuốc chi phiacute khaacutem điều trị vagrave cơ sở vật chất bệnh viện Caacutec cuộc khảo saacutet được thực hiện qua phỏng vấn điện thoại với 3000 bệnh nhacircn vagrave người nhagrave của họ tại 29 bệnh viện năm 2017 với 7500 bệnh nhacircn vagrave người nhagrave của họ tại 60 bệnh viện năm 2018

ensp6 Hội Khoa học Kinh tế Y tế Việt Nam 2010 (httpvheaorgvnprint-htmlaspxNewsID=201)ensp7 Kế hoạch Bảo vệ chăm soacutec vagrave nacircng cao sức khỏe nhacircn dacircn giai đoạn 2016-2020 (Quyecirct định số

139KH-BYT ngagravey 1 thaacuteng 3 năm 2016)ensp8 Nghị quyết số 52005NQ-CP của Chiacutenh phủ ngagravey 1842005 về đẩy mạnh xatilde hội hoacutea caacutec hoạt

động giaacuteo dục y tế văn hoacutea vagrave thể dục thể thaoensp9 Phaacutep lệnh số 26LCTN của Chủ tịch nước ngagravey 3091993 về hagravenh nghề y dược tư nhacircn10 Khảo saacutet Mức sống dacircn cư Việt Nam năm 201711 Nghị định số 692008NĐ-CP của Chiacutenh phủ về chiacutenh saacutech khuyến khiacutech xatilde hội hoacutea đối với caacutec

hoạt động trong lĩnh vực giaacuteo dục dạy nghề y tế văn hoacutea thể thao mocirci trường12 Lĩnh vực y tế thu huacutet vốn đầu tư xatilde hội hoacutea httpthoibaotaichinhvietnamvnpagesnhip-song

-tai-chinh2018-08-22linh-vuc-y-te-hut-von-dau-tu-xa-hoi-hoa-61163aspx13 Đẩy mạnh tự chủ vagrave xatilde hội hoacutea trong ngagravenh y tế httpdangcongsanvnkhoa-giaoday-manh

-tu-chu-va-xa-hoi-hoa-trong-nganh-y-te-427653html14 Xatilde hội hoacutea đầu tư trang thiết bị y tế httpsHanoimoicomvntin-tucXa-hoi867434xa

-hoi-hoa-dau-tu-trang-thiet-bi-y-te15 Lĩnh vực y tế thu huacutet vốn đầu tư xatilde hội hoacutea httpthoibaotaichinhvietnamvnpagesnhip-song

-tai-chinh2018-08-22linh-vuc-y-te-hut-von-dau-tu-xa-hoi-hoa-61163aspx16 Bộ Y tế Caacutec cocircng văn số 295BYT-KH-TC ngagravey 2652010 số 5106BYT-KH-TC ngagravey

1682013 số 05CT-BYT ngagravey 2252014 vagrave số 464BYT-KH-TC ngagravey 382017 về việc khắc phục caacutec vấn đề liecircn quan đến liecircn doanh đầu tư thiết bị vagrave dịch vụ theo yecircu cầu tại caacutec cơ sở y tế cocircng lập

ivemsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

Dự aacuten PPP bị chấm dứt 56Nghiecircn cứu trường hợp dự aacuten liecircn doanh (khocircng PPP) 58Những bagravei học chung ruacutet ra từ caacutec nghiecircn cứu trường hợp 61Phụ lục 4A Danh saacutech caacutec dự aacuten PPP về y tế đatilde hoagraven thagravenh iacutet nhất một bước

trong quaacute trigravenh chuẩn bị dự aacuten 62Phụ lục 4B Danh saacutech caacutec dự aacuten PPP y tế đatilde đi đến giai đoạn đấu thầu 64Ghi chuacute 65Tagravei liệu tham khảo 65

CHƯƠNG 5 Những ragraveo cản trong triển khai PPP y tế 67

Giới thiệu 67Những ragraveo cản từ khung chiacutenh saacutech vagrave quy định về PPP 67Những ragraveo cản từ khu vực cocircng cộng 72Những ragraveo cản từ khu vực tư nhacircn 78Những ragraveo cản từ khu vực tagravei chiacutenh 80Ghi chuacute 82Tagravei liệu tham khảo 83

CHƯƠNG 6 Kết luận vagrave Khuyến nghị 85

Kết luận 85Khuyến nghị 86Ghi chuacute 91Tagravei liệu tham khảo 91

Danh mục tagravei liệu tham khảo 93

Caacutec Hộp21 PPP quản lyacute thiết bị ở Kenya 2022 Hợp đồng quản lyacute cho caacutec cơ sở y tế ở tỉnh Sindh Pakistan 2023 Chương trigravenh lọc maacuteu quốc gia ở Ấn Độ 2124 Phức hợp Y tế Adana ở Thổ Nhĩ Kỳ 2225 Bệnh viện PPP ở Lesotho 2326 Chuyecircn mocircn cần thiết của caacuten bộ cocircng liecircn quan đến quản lyacute dự aacuten PPP 26

Caacutec Higravenh11 Số lượng caacutec dự aacuten PPP đatilde kyacute kết tại Việt Nam theo lĩnh vực đến năm 2019 212 Caacutec đề aacuten liecircn doanh theo thiết bị 713 Caacutec đề aacuten liecircn doanh theo nguồn vốn 714 Khung đaacutenh giaacute PPP y tế ở Việt Nam 1021 Năm higravenh thức PPP y tế phổ biến 1922 Những trở ngại với PPP ở khu vực Chacircu Aacute ndash Thaacutei Bigravenh Dương 2731 Tổng quan khung phaacutep lyacute về PPP của Việt Nam 3232 Aacutep dụng caacutec hợp đồng PPP ở Việt Nam 3333 Quy trigravenh phaacutet triển PPP điển higravenh tại Việt Nam 3434 So saacutenh khuocircn khổ phaacutep lyacute PPP của một số quốc gia với những thực hagravenh tốt được

quốc tế cocircng nhận 3535 Caacutec hợp đồng PPP vagrave khocircng PPP coacute thể aacutep dụng trong ngagravenh y tế Việt Nam 3636 Tổ chức triển khai PPP trong Bộ Y tế 3837 Tổ chức triển khai PPP y tế tại thagravenh phố Hồ Chiacute Minh 4041 Số lượng dự aacuten PPP y tế theo vograveng đời dự aacuten 4642 Cấu truacutec dự aacuten Thủ Đức 4943 Cấu truacutec dự aacuten Tacircn Phuacute 5044 Cấu truacutec của dự aacuten BTO dịch vụ thiết bị 5245 Cấu truacutec dự aacuten chăm soacutec sức khỏe ban đầu 5346 Cấu truacutec dự aacuten Kyacute tuacutec xaacute 5447 Cấu truacutec dự aacuten bệnh viện BOT Cagrave Mau 5548 Cấu truacutec dự aacuten bệnh viện BOO Cẩm Phả 5649 Mocirc higravenh kinh doanh của bệnh viện cổ phần cugraveng địa điểm cugraveng thương hiệu 59

Mục lụcemsp|emspv

51 Năng lực quản lyacute PPP trong khu vực cocircng cộng 7552 Năng lực quản lyacute PPP giữa caacutec nhoacutem caacuten bộ quản lyacute 7653 Sự sẵn coacute nguồn tagravei chiacutenh 7754 Sự sẵn coacute nguồn thocircng tin 7755 Tiếp cận thocircng tin về PPP giữa caacuten bộ quản lyacute cơ sở vagrave caacuten bộ quản lyacute ở SYT BYT 78

Bản đồ11 Số giường bệnh tư nhacircn trecircn 10000 dacircn trecircn đất liền Việt Nam theo tỉnh

năm 2019 6

Caacutec Bảng11 Caacutec phương phaacutep thu thập số liệu aacutep dụng cho caacutec phần của nghiecircn cứu 1141 Số lượng PPP y tế theo CQNN đơn vị tagravei trợ địa điểm loại higravenh vagrave quy mocirc 4742 Traacutech nhiệm của khối cocircng vagrave khối tư trong hợp đồng PPP 574A1 Phụ lục 4A Danh saacutech caacutec dự aacuten PPP về y tế đatilde hoagraven thagravenh iacutet nhất một bước trong quaacute

trigravenh chuẩn bị dự aacuten 624B1 Phụ lục 4B Danh saacutech caacutec dự aacuten PPP y tế đatilde đi đến giai đoạn đấu thầu 6451 Caacutec quy định chiacutenh điều chỉnh dự aacuten PPP y tế 6952 Caacutec thaacutech thức về quy định theo vograveng đời dự aacuten PPP 7053 So saacutenh thủ tục dự aacuten PPP vagrave liecircn doanh 72

emspvii

Baacuteo caacuteo nagravey được thực hiện bởi nhoacutem nghiecircn cứu của Ngacircn hagraveng Thế giới bao gồm trưởng nhoacutem Lecirc Minh Sang (chuyecircn gia y tế taacutec giả) cugraveng caacutec thagravenh viecircn Ramesh Govindaraj (chuyecircn gia y tế trưởng taacutec giả) Caryn Bredenkamp (chuyecircn gia kinh tế trưởng taacutec giả) Nhoacutem nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật của Vũ Thu Hằng (chuyecircn gia ngagravenh tagravei chiacutenh) vagrave Kiều Hữu Hạnh (tư vấn) Cocircng ty KPMG Tax and Advisory Limited cugraveng với cocircng ty Monitor Consulting đatilde tổng hợp tagravei liệu nền vagrave tiến hagravenh caacutec khảo saacutet để cung cấp số liệu đầu vagraveo cho nghiecircn cứu

Baacuteo caacuteo được chuẩn bị dưới sự chỉ đạo chung của Enis Bariş (giaacutem đốc phụ traacutech khu vực Đocircng aacute vagrave Thaacutei Bigravenh Dương của Ban Y tế Dinh dưỡng vagrave Dacircn số toagraven cầu) vagrave Ousmane Dion (giaacutem đốc quốc gia văn phograveng Ngacircn hagraveng Thế giới tại Việt Nam) Caacutec taacutec giả xin cảm ơn caacutec chuyecircn gia phản biện Charles William Dalton (chuyecircn gia y tế cao cấp Cocircng ty Tagravei chiacutenh Quốc tế [IFC]) Vikram Sundara Rajan (chuyecircn gia y tế cao cấp Ngacircn hagraveng Thế giới) vagrave Andreas Seiter (chuyecircn gia y tế trưởng Ngacircn hagraveng Thế giới) vigrave những yacute kiến đoacuteng goacutep trong quaacute trigravenh hoagraven thiện baacuteo caacuteo nagravey Nhoacutem nghiecircn cứu cũng gửi lời cảm ơn chacircn thagravenh tới Sarah Bales (tư vấn) Đỗ Việt Dũng (caacuten bộ quốc gia cao cấp) Achim Fock (quản lyacute danh mục) Barry Francis (chuyecircn gia hạ tầng Healthcare UK) Marina Huynh (quản lyacute cao cấp EY Hongkong) Keiko Inoue (trưởng chương trigravenh phaacutet triển con người) Dhawal Jhamb (caacuten bộ đầu tư IFC) Sneha Kanneganti (chuyecircn gia y tế quỹ Tagravei chiacutenh Toagraven cầu [GFF]) Masaya Kobayashi (caacuten bộ của văn phograveng JICA tại Vietnam) Hulya Pasaogullari (Tư vấn trưởng iMC Worldwide) Madhu Raghunath (trưởng chương trigravenh hạ tầng) Trần Trung Kiecircn (chuyecircn gia đấu thầu cao cấp) vagrave Edwin Hin Lung Yeng (chuyecircn gia tagravei chiacutenh hạ tầng cao cấp) vigrave những lời khuyecircn về phương phaacutep tiếp cận vagrave yacute kiến đoacuteng goacutep cho nội dung của baacuteo caacuteo Nhoacutem nghiecircn cứu cũng cảm ơn Hoagraveng Thị Anh Nga (trợ lyacute chương trigravenh) đatilde hỗ trợ hagravenh chiacutenh trong quaacute trigravenh chuẩn bị baacuteo caacuteo

Caacutec taacutec giả cũng xin cảm ơn Bộ Y tế Bộ Kế hoạch Đầu tư vagrave Sở Y tế thagravenh phố Hồ Chiacute Minh phối hợp thực hiện nghiecircn cứu cũng như Sở Y tế caacutec tỉnhthagravenh phố khaacutec caacutec cơ quan nhagrave nước vagrave tư nhacircn trong ngagravenh y tế caacutec hội chuyecircn ngagravenh vagrave caacutec đối taacutec phaacutet triển đatilde tham gia vagraveo caacutec hội thảo tham vấn

Nhoacutem nghiecircn cứu ghi nhận vagrave cảm ơn nguồn vốn quyacute baacuteu của Quỹ Tagravei chiacutenh Toagraven cầu cho Phụ nữ Trẻ em vagrave Trẻ vị thagravenh niecircn (GFF)

Lời cảm ơn

emspix

Caryn Bredenkamp lagrave chuyecircn gia kinh tế trưởng tại Ngacircn hagraveng Thế giới chuyecircn gia về tagravei chiacutenh y tế bảo hiểm y tế bảo hiểm xatilde hội vagrave phacircn tiacutech vốn chủ sở hữu Bagrave coacute hơn 15 năm kinh nghiệm nghiecircn cứu về y tế vagrave tigravenh trạng đoacutei nghegraveo ở caacutec nước đang phaacutet triển Bagrave dagravenh phần lớn thời gian lagravem việc tại caacutec quốc gia coacute thu nhập trung bigravenh với quy mocirc dacircn số lớn như Ấn Độ Philippines vagrave Việt Nam vagrave cả ở những quốc gia coacute nền kinh tế dễ bị tổn thương hơn như Cộng hogravea Dacircn chủ Congo Eritrea Myanmar vagrave Đocircng Timor Trước khi lagravem việc cho Ngacircn hagraveng Thế giới bagrave Caryn lagrave giảng viecircn của Đại học Stellenbosch vagrave Đại học KwaZulu-Natal tại quecirc hương Nam Phi Bagrave lagrave taacutec giả của nhiều bagravei baacuteo đăng trecircn caacutec tạp chiacute quốc tế coacute bigravenh duyệt Bagrave coacute bằng tiến sĩ về chiacutenh saacutech cocircng bằng thạc sĩ kinh tế vagrave bằng cử nhacircn khoa học chiacutenh trị vagrave kinh tế

Ramesh Govindaraj lagrave chuyecircn gia y tế trưởng của Ban Y tế Dinh dưỡng vagrave Dacircn số toagraven cầu của Ngacircn hagraveng Thế giới ocircng Ramesh coacute bằng Baacutec sĩ y khoa (MD) chuyecircn ngagravenh nhatilden khoa của Đại học Delhi vagrave bằng Thạc sĩ khoa học về chiacutenh saacutech vagrave quản lyacute y tế vagrave bằng Tiến sĩ khoa học về chiacutenh saacutech vagrave kinh tế y tế quốc tế của Đại học Harvard ocircng đatilde coacute hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phaacutet triển ở nhiều quốc gia khaacutec nhau từ một baacutec sĩ ở Ấn Độ tại một tổ chức phi chiacutenh phủ quốc tế coacute trụ sở tại California tại một cocircng ty nghiecircn cứu dược coacute trụ sở tại New Jersey vagrave lagrave nhagrave nghiecircn cứu cao cấp tại Đại học Harvard Trước khi tham gia Ngacircn hagraveng Thế giới ocircng Ramesh dagravenh nhiều năm lagravem việc trong lĩnh vực phaacutet triển ở khu vực Chacircu Phi Đocircng aacute vagrave Nam aacute Becircn cạnh mảng nghiecircn cứu về caacutec hệ thống y tế vagrave tagravei chiacutenh y tế ocircng lagrave một trong số iacutet chuyecircn gia về dược phẩm tại Ngacircn hagraveng Thế giới ocircng Ramesh coacute nhiều bagravei nghiecircn cứu được cocircng bố rộng ratildei trecircn caacutec tạp chiacute chuyecircn ngagravenh về dược phẩm y tế vagrave phaacutet triển đồng thời lagrave taacutec giả của nhiều quyển saacutech ocircng được mời lagravem giaacuteo sư thỉnh giảng tại rất nhiều trường đại học hagraveng đầu ở Hoa Kỳ

Lecirc Minh Sang lagrave chuyecircn gia y tế tại văn phograveng Ngacircn hagraveng Thế giới ở Hagrave Nội phụ traacutech mảng phaacutet triển nguồn nhacircn lực y tế nacircng cao chất lượng chăm soacutec y tế sức khỏe mocirci trường vagrave đối taacutec cocircng tư trong lĩnh vực y tế ocircng coacute kinh nghiệm 15 năm về tư vấn chiacutenh saacutech vagrave hỗ trợ kỹ thuật cho caacutec cơ quan chiacutenh phủ vagrave caacutec tổ chức y tế ở Việt Nam cũng như ở Campuchia Cộng hogravea Dacircn chủ Nhacircn dacircn Lagraveo vagrave Myanmar Trước khi lagravem việc tại Ngacircn hagraveng Thế giới ocircng từng lagrave giảng viecircn đại học vagrave lagrave chuyecircn gia y tế của một cocircng ty tư vấn quốc tế coacute trụ sở tại Hagrave Nội ocircng cũng lagrave taacutec giả của một số giaacuteo trigravenh giảng dạy vagrave nhiều baacuteo caacuteo nghiecircn cứu ocircng tốt nghiệp baacutec sĩ đa khoa coacute bằng thạc sĩ về y tế cocircng cộng vagrave bằng sau đại học về quản lyacute bệnh viện

Về taacutec giả

emspxi

Toacutem tắt

GIỚI THIỆU

Khoảng trống giữa nhu cầu đầu tư vagrave khả năng tagravei chiacutenh của nhagrave nước đatilde thuacutec đẩy chiacutenh phủ tập trung vagraveo huy động nguồn lực tư nhacircn để cung ứng tagravei sản vagrave dịch vụ cocircng trong đoacute coacute phương thức Đối taacutec cocircng tư (PPP) Trong hai thập kỷ qua coacute 336 hợp đồng PPP đatilde được kyacute kết để phaacutet triển cơ sở hạ tầng về giao thocircng năng lượng nước vagrave thương mại PPP nổi lecircn như một phương thức cung cấp hạ tầng vagrave dịch vụ y tế ở Việt Nam bổ sung thecircm vagraveo caacutec loại higravenh hợp taacutec cocircng tư đatilde coacute kể từ khi Chiacutenh phủ triển khai chiacutenh saacutech ldquoxatilde hội hoacuteardquo (nhằm huy động nguồn lực tư nhacircn cho y tế vagrave caacutec ngagravenh khaacutec) vagraveo đầu những năm 1990

Baacuteo caacuteo nagravey nhằm đưa ra bằng chứng để Chiacutenh phủ Việt Nam xacircy dựng chiacutenh saacutech cho PPP Y tế bao gồm Luật đầu tư theo phương thức PPP vagrave những văn bản phaacutep lyacute liecircn quan cũng như để Bộ Y tế vagrave chiacutenh quyền địa phương ra quyết định cho caacutec giao dịch PPP Đacircy khocircng phải lagrave tagravei liệu quảng baacute cho PPP như lagrave phương thức duy nhất hay tối ưu để hợp taacutec với khối tư nhacircn cải thiện cung ứng dịch vụ y tế ở Việt Nam Thay vagraveo đoacute Baacuteo caacuteo nagravey cung cấp caacutec thực hagravenh tốt vagrave những bagravei học kinh nghiệm trong xacircy dựng vagrave triển khai PPP Y tế trecircn thế giới để Chiacutenh phủ cacircn nhắc khi quyết định phaacutet triển mocirc higravenh PPP

PPP Y TẾ TREcircN THẾ GIỚI

PPP Y tế đatilde được aacutep dụng phổ biến tại caacutec quốc gia phaacutet triển cũng như caacutec nước coacute thu nhập trung bigravenh thấp Thocircng thường hợp đồng PPP y tế sẽ kết hợp nhiều giai đoạn hoặc chức năng của dự aacuten như thiết kết xacircy dựng tagravei chiacutenh bảo trigrave vận hagravenh cung cấp dịch vụ y tế Tugravey theo vai trograve vagrave traacutech nhiệm magrave khu vực tư nhacircn đảm nhận PPP y tế coacute thể được phacircn thagravenh năm loại higravenh chiacutenh PPP dịch vụ quản lyacute thiết bị PPP dịch vụ quản lyacute vagrave vận hagravenh PPP dịch vụ chuyecircn khoa PPP cơ sở vật chất vagrave PPP tiacutech hợp Mỗi loại higravenh PPP y tế đều coacute ưu điểm vagrave nhược điểm nhất định do đoacute phương thức ldquomột cỡ vừa tất cảrdquo khoacute thể đaacutep ứng được sự khaacutec biệt đaacuteng kể về kinh tế vagrave chăm soacutec sức khỏe Điều đaacuteng lưu yacute ngay ở caacutec thị trường phaacutet triển việc quản lyacute caacutec hợp đồng PPP y tế vẫn lagrave nhiệm vụ thaacutech thức

xiiemsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

Hầu hết caacutec quốc gia coacute chương trigravenh PPP Y tế năng động đều dựa trecircn khung PPP hợp lyacute một số nước cograven thay đổi luật để hỗ trợ phaacutet triển PPP Y tế Hỗ trợ của Chiacutenh phủ trực tiếp hoặc dự phograveng lagrave cần thiết để nacircng cao tiacutenh khả thi tagravei chiacutenh vagrave khả năng tiacuten dụng của dự aacuten Năng lực của khu vực cocircng trong đaacutenh giaacute đề xuất PPP vagrave quản lyacute dự aacuten lagrave điều kiện quan trọng để vận hagravenh được caacutec dự aacuten PPP Y tế Một số nước thagravenh lập Đơn vị kỹ thuật PPP trong Bộ Y tế (BYT) becircn cạnh Đơn vị đầu mối PPP thường đặt trong Bộ khaacutec để xacircy dựng chiacutenh saacutech chuẩn hoacutea tagravei liệu điều phối caacutec becircn liecircn quan hỗ trợ kỹ thuật nacircng cao nhận thức vagrave xacircy dựng năng lực cho caacuten bộ Thecircm vagraveo đoacute caacutec cơ quan nhagrave nước coacute thẩm quyền (ở Bộ hoặc chiacutenh quyền địa phương) cần coacute nguồn lực để chuẩn bị vagrave đấu thầu dự aacuten PPP theo dotildei kết quả hoạt động của dự aacuten vagrave xử lyacute những thay đổi khocircng mong muốn trong suốt thời hạn hợp đồng Cam kết chiacutenh trị sự sẵn sagraveng của khu vực tư nhacircn vagrave sự tham gia của caacutec becircn liecircn quan cũng lagrave những yếu tố quan trọng cho dự aacuten PPP Y tế

THIẾT KẾ VAgrave TRIỂN KHAI PPP Y TẾ Ở VIỆT NAM

Dự aacuten PPP được điều chỉnh bởi nhiều văn bản phaacutep lyacute vagrave quy định được sửa vagravei lần trong vograveng mười năm qua Văn bản phaacutep quy quan trọng nhất lagrave Nghị định 632018NĐ-CP về đầu tư theo phương thức Đối taacutec cocircng tư Định nghĩa PPP trong Nghị định nagravey chỉ đề cập đến caacutec dự aacuten đầu tư hơn lagrave caacutec loại PPP dịch vụ Noacute cũng khocircng đề cập đến định nghĩa về hợp đồng dagravei hạn chuyển giao rủi ro vagravehoặc traacutech nhiệm quản lyacute từ khu vực cocircng sang khu vực tư hoặc thanh toaacuten dựa trecircn kết quả theo caacutec thocircng số đatilde được hai becircn thỏa thuận Coacute taacutem loại hợp đồng PPP được quy định bao gồm Xacircy dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT) Xacircy dựng - Chuyển giao - Kinh doanh (BTO) Xacircy dựng - Chuyển giao (BT) Xacircy dựng - Sở hữu ndash Kinh doanh (BOO) Xacircy dựng - Chuyển giao - Thuecirc dịch vụ (BTL) Xacircy dựng - Thuecirc dịch vụ - Chuyển giao (BLT) Quản lyacute - Kinh doanh (OampM) vagrave Hỗn hợp Quy trigravenh phaacutet triển dự aacuten PPP tương tự như quy trigravenh được sử dụng ở caacutec quốc gia khaacutec Một số quy định trong khung PPP hiện tại bao gồm chuẩn bị mua sắm đấu thầu vagrave quản lyacute hợp đồng cũng tương đối tốt so với caacutec nước coacute thu nhập trung bigravenh thấp khaacutec

Việt Nam aacutep dụng mocirc higravenh quản lyacute phacircn cấp cho caacutec dự aacuten PPP trong đoacute quyền hạn được chuyển từ chiacutenh quyền trung ương sang caacutec cơ quan nhagrave nước (CQNN) coacute thẩm quyền bao gồm caacutec bộ ngagravenh chủ quản vagrave chiacutenh quyền địa phương Nghị định 632018NĐ-CP xaacutec định caacutec vai trograve sau đacircy đối với caacutec tổ chức quốc gia vagrave cấp tỉnh Ban chỉ đạo cấp quốc gia chịu traacutech nhiệm hỗ trợ nhagrave nước vagrave Thủ tướng Chiacutenh phủ chỉ đạo vagrave điều phối caacutec higravenh thức đầu tư PPP Văn phograveng PPP trực thuộc Bộ Kế hoạch vagrave Đầu tư (BKHampĐT) chịu traacutech nhiệm hỗ trợ Ban chỉ đạo CQNN coacute thẩm quyền chịu traacutech nhiệm kyacute kết vagrave thực hiện hợp đồng dự aacuten caacutec đơn vị PPP chịu traacutech nhiệm quản lyacute vagrave tổ chức thực hiện caacutec dự aacuten PPP trong mỗi CQNN coacute thẩm quyền vagrave Ban quản lyacute dự aacuten (BQLDA) chịu traacutech nhiệm chuẩn bị vagrave triển khai caacutec dự aacuten PPP cụ thể

Trong chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea hoạt động y tế PPP nằm trong nhoacutem caacutec cocircng cụ hợp đồng magrave khối cocircng lập coacute thể sử dụng để huy động tagravei chiacutenh tư nhacircn cho cung cấp hạ tầng vagrave dịch vụ y tế Coacute iacutet nhất 25 loại hợp đồng aacutep dụng trong lĩnh vực y tế được quy định trong caacutec văn bản phaacutep luật khaacutec nhau Chỉ những higravenh thức hợp đồng được necircu trong Nghị định 632018NĐ-CP mới được coi lagrave hợp đồng PPP mặc dugrave một trong số đoacute - hợp đồng BT - khocircng được quốc tế coi lagrave hợp đồng PPP Caacutec loại hợp đồng cograven lại khocircng được coi lagrave PPP bất kể khu vực tư nhacircn chia sẻ traacutech nhiệm vagrave rủi ro ở mức độ nagraveo Trong số caacutec hợp đồng khocircng phải PPP hợp đồng liecircn doanh liecircn kết vagrave hợp đồng hợp taacutec kinh doanh được caacutec cơ sở y tế cocircng lập sử dụng phổ biến nhất Trong thực tế một số hợp đồng liecircn doanh cũng coacute caacutec đặc điểm giống như hợp đồng PPP chẳng hạn

Toacutem tắtemsp|emspxiii

như hợp đồng dagravei hạn chuyển giao đaacuteng kể rủi ro traacutech nhiệm cho khu vực tư nhacircn vagrave thanh toaacuten dựa trecircn kết quả cho doanh nghiệp dự aacuten Luật sử dụng vagrave quản lyacute tagravei sản cocircng cho pheacutep caacutec tổ chức chuyecircn mocircn khu vực cocircng tham gia hợp đồng PPP hoặc hợp đồng liecircn doanh liecircn kết với caacutec đối taacutec tư nhacircn trong khi đoacute Luật Đầu tư cho pheacutep caacutec nhagrave đầu tư tư nhacircn kyacute kết hợp đồng PPP hoặc hợp đồng hợp taacutec kinh doanh với khu vực cocircng

Việc aacutep dụng PPP trong ngagravenh y tế cograven rất hạn chế bất chấp một số yếu tố thuacutec đẩy như khuyến khiacutech xatilde hội hoacutea hoạt động y tế tăng cường tự chủ bệnh viện mở rộng bao phủ bảo hiểm y tế toagraven dacircn vagrave phaacutet triển tiacuten dụng y tế Coacute 63 dự aacuten PPP trong lĩnh vực y tế được đề xuất Số lượng nhiều dự aacuten được đề xuất khocircng phản aacutenh tiềm năng lớn magrave do thiếu tiecircu chiacute sagraveng lọc dự aacuten PPP vagrave chỉ coacute một số lượng nhỏ trong số đoacute coacute thể triển khai được Hầu hết caacutec dự aacuten PPP Y tế do Chiacutenh quyền địa phương đề xuất vagrave phaacutet triển đặc biệt lagrave thagravenh phố Hồ Chiacute Minh Chuacuteng tập trung vagraveo hạ tầng vagrave dịch vụ bệnh viện hơn lagrave y tế dự phograveng vagrave y tế cơ sở vagrave hướng đến nhoacutem dacircn số coacute thu nhập cao hơn ở thagravenh thị hơn lagrave caacutec nhoacutem chịu thiệt thogravei ở nocircng thocircn Danh mục dự aacuten PPP y tế vigrave vậy lagravem dấy lecircn hoagravei nghi về tiacutenh cocircng bằng vagrave hiệu quả trong việc cung cấp dịch vụ y tế cocircng

Quaacute trigravenh chuẩn bị thẩm định vagrave phecirc duyệt dự aacuten thường bị keacuteo dagravei vagrave việc đấu thầu khocircng được quản trị tốt Hiện mới coacute 18 dự aacuten hoagraven thagravenh được nghiecircn cứu tiền khả thi vagrave 10 dự aacuten hoagraven thagravenh nghiecircn cứu khả thi Cocircng taacutec đấu thầu lựa chọn nhagrave đầu tư khocircng hiệu quả thiếu cạnh tranh vagrave minh bạch Trong 8 dự aacuten đến giai đoạn đấu thầu coacute 4 dự aacuten chỉ định nhagrave đầu tư 3 dự aacuten aacutep dụng đấu thầu cạnh tranh nhưng khocircng coacute nhagrave đầu tư tham gia hoặc chỉ coacute một nhagrave đầu tư truacuteng sơ tuyển Thagravenh quả về phaacutet triển hạ tầng vagrave cung ứng dịch vụ y tế thocircng qua phương thức PPP cograven khiecircm tốn trong 3 hợp đồng PPP y tế đatilde kyacute kết với nhagrave đầu tư một hợp đồng BOO Bệnh viện đa khoa 500 giường đatilde bị hủy một hợp đồng BOT bệnh viện 200 giường theo yecircu cầu đi vagraveo vận hagravenh từ 2014 nhưng tigravenh higravenh hoạt động vagrave tagravei chiacutenh keacutem cograven một hợp đồng BT trường đại học y tế cocircng cộng đatilde hoagraven thagravenh nhưng khocircng coacute cơ chế cho khối tư nhacircn chia sẻ traacutech nhiệm bảo trigrave

RAgraveO CẢN CHO PHAacuteT TRIỂN PPP Y TẾ Ở VIỆT NAM

Mặc dugrave coacute những cải thiện trong thời gian gần đacircy khung chiacutenh saacutech vagrave quy định hiện tại về PPP vẫn cograven nhiều hạn chế đặc biệt liecircn quan đến caacutec dự aacuten PPP y tế Định nghĩa PPP hướng tới caacutec dự aacuten PPP phaacutet triển cơ sở hạ tầng coi nhẹ vai trograve PPP dịch vụ như ở caacutec quốc gia khaacutec Định nghĩa cũng khocircng đề cập đến định nghĩa về hợp đồng dagravei hạn chuyển giao rủi ro hoặc traacutech nhiệm quản lyacute từ khu vực cocircng lập sang khu vực tư hoặc thanh toaacuten dựa trecircn kết quả Khung PPP hiện tại cograven thiếu một số quy định vagrave hướng dẫn quan trọng để sagraveng lọc dự aacuten PPP phacircn bổ rủi ro phaacutet triển caacutec chỉ số kết quả chiacutenh cung cấp hỗ trợ của chiacutenh phủ vagrave quản lyacute đề xuất tự nguyện Caacutec văn bản phaacutep lyacute aacutep dụng với một dự aacuten PPP chưa đảm bảo tiacutenh đầy đủ thống nhất Hơn nữa PPP chưa được lồng gheacutep vagraveo caacutec chiacutenh saacutech quy định liecircn quan trong lĩnh vực y tế ảnh hưởng đến việc sử dụng mocirc higravenh PPP để phaacutet triển cơ sở hạ tầng vagrave cải thiện chất lượng dịch vụ Caacutec becircn liecircn quan coacute động lực tham gia vagraveo caacutec dự aacuten y tế theo mocirc higravenh liecircn doanh thocircng qua chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea hơn lagrave tham gia đầu tư theo phương thức PPP (phức tạp vagrave keacuteo dagravei hơn)

Khối cocircng lập thiếu năng lực thể chế để quản lyacute caacutec hợp đồng PPP phức tạp BKHampĐT vagrave hai SKHampĐT ở thagravenh phố Hagrave Nội vagrave Hồ Chiacute Minh đatilde thagravenh lập đơn vị PPP để giải quyết caacutec cocircng việc hagraveng ngagravey nhưng khocircng coacute đơn vị nagraveo coacute tổ cocircng taacutec về PPP Y tế Nhoacutem nograveng cốt về PPP Y tế ở BYT coacute ba nhacircn viecircn nhưng họ khocircng được

xivemsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

phacircn bổ toagraven thời gian vagrave thiếu kinh nghiệm về PPP Caacuten bộ quản lyacute y tế cocircng ở tất cả caacutec tuyến thiếu năng lực quản lyacute dự aacuten PPP Trong cuộc khảo saacutet năm 2019 tỷ lệ phần trăm những nhagrave quản lyacute y tế cocircng lập tự đaacutenh giaacute ldquoyếurdquo về năng lực quản lyacute caacutec dự aacuten PPP lagrave 32 đến 41 phần trăm với caacutec kỹ năng lập kế hoạch 32 đến 39 phần trăm với caacutec kỹ năng quản lyacute tagravei chiacutenh 24 đến 33 phần trăm với caacutec kỹ năng phaacutep lyacute vagrave đấu thầu 26 đến 32 phần trăm với caacutec kỹ năng kỹ thuật vagrave 15 đến 20 phần trăm với caacutec kỹ năng quản lyacute hợp đồng Hơn nữa hạn chế về tagravei chiacutenh vagrave thocircng tin lagrave ragraveo cản để quản lyacute hiệu quả caacutec dự aacuten PPP trong ngagravenh Một nửa caacutec nhagrave quản lyacute y tế cocircng cho rằng tổ chức của họ khocircng coacute đủ tagravei chiacutenh vagrave thocircng tin khi thực hiện caacutec bước trong quy trigravenh triển khai dự aacuten PPP

Khối tư nhacircn coacute thế mạnh trong phaacutet triển hạ tầng nhưng thiếu caacuten bộ y tế trigravenh độ cao Do đoacute hầu hết caacutec hoạt động hợp taacutec cocircng-tư trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam đều dựa vagraveo nguồn nhacircn lực tuyển dụng caacutec đơn vị cung cấp dịch vụ y tế cocircng lập Caacutec chuỗi chăm soacutec sức khỏe lớn sở hữu nguồn lực vagrave kinh nghiệm quản lyacute đaacuteng quyacute lại khocircng mặn magrave tham gia đối taacutec với Chiacutenh phủ trong caacutec dự aacuten PPP Khocircng coacute hỗ trợ tagravei chiacutenh của Chiacutenh phủ cho dự aacuten PPP khối tư nhacircn sẽ thu hồi vốn vagrave tạo doanh thu từ chi trả tiền tuacutei của người bệnh (hộ gia đigravenh) ngay cả nếu phương thức chi trả nagravey ảnh hưởng đến mục tiecircu bao phủ y tế toagraven dacircn vagrave bảo vệ tagravei chiacutenh cho tất cả mọi người

Mặc dugrave nguồn tiacuten dụng cho y tế lagrave dồi dagraveo trong ngắn vagrave trung hạn khả năng cung cấp tiacuten dụng dagravei hạn cho doanh nghiệp dự aacuten PPP bị hạn chế bởi đặc tiacutenh nguồn vốn gửi ngắn hạn vagrave chi phiacute giao dịch tương đối cao Tagravei chiacutenh dựa trecircn doanh thu miễn truy đogravei hoặc truy đogravei hạn chế khocircng phổ biến ở Việt Nam khi caacutec ngacircn hagraveng địa phương cho vay coacute tagravei sản thế chấp Thị trường vốn trong nước coacute iacutet sản phẩm tagravei chiacutenh dagravei hạn lagravem ảnh hưởng đến vốn đầu tư hạ tầng ở Việt Nam

CON ĐƯỜNG PHIacuteA TRƯỚC KHUYẾN NGHỊ

Trong bối cảnh hiện nay việc lựa chọn mocirc higravenh vagrave hợp đồng PPP y tế necircn được tiến hagravenh thận trọng Caacutec dự aacuten PPP y tế đang triển khai gợi yacute rằng mocirc higravenh PPP ldquonặng về cocircng trigravenh nhẹ về dịch vụrdquo viacute dụ như dự aacuten PPP về trang thiết bị vagrave cơ sở vật chất thường lagrave những lựa chọn khả thi nhất Caacutec mocirc higravenh PPP ldquonhẹ về cocircng trigravenh nặng về dịch vụrdquo như PPP dịch vụ chuyecircn khoa vagrave PPP tiacutech hợp ở cấp chăm soacutec sức khỏe ban đầu cũng coacute thể phugrave hợp với một số dự aacuten magrave ở đoacute khối tư nhacircn coacute nhiều lợi thế cạnh tranh viacute dụ như dịch vụ chẩn đoaacuten Tuy nhiecircn Việt Nam dường như chưa sẵn sagraveng thực hiện mocirc higravenh bệnh viện PPP lồng gheacutep toagraven diện do nhiều ragraveo cản khaacutec nhau trong khung phaacutep lyacute hiện hagravenh cũng như khoảng caacutech năng lực giữa khu vực cocircng lập vagrave tư nhacircn Bốn trong số caacutec loại hợp đồng được quy định gồm BLT BTL BOT vagrave BTO đều coacute thể aacutep dụng trong lĩnh vực y tế Hợp đồng BOO khocircng được khuyến nghị thực hiện vigrave thực tế lagrave cả khu vực cocircng lập vagrave tư nhacircn đều chưa sẵn sagraveng chuyển giao đầy đủ traacutech nhiệm rủi ro cho khu vực tư nhacircn

Về lacircu dagravei chiacutenh phủ Việt Nam necircn định hướng lại caacutec dự aacuten PPP y tế theo hai mục tiecircu chiacutenh của hệ thống y tế quốc gia Cocircng bằng vagrave Hiệu quả Tất cả caacutec dự aacuten PPP y tế tiềm năng phải được sagraveng lọc nghiecircm ngặt để chứng minh tiacutenh phugrave hợp với lợi iacutech của người dacircn vagrave đảm bảo giaacute trị đồng tiền khi aacutep dụng phương thức nagravey Chỉ coacute những dự aacuten PPP y tế qua sagraveng lọc mới được đưa vagraveo trong kế hoạch phaacutet triển ngagravenh y tế vagrave kế hoạch đầu tư cocircng trung hạn Khi đoacute nhagrave nước sẽ coacute cơ sở để hỗ trợ cho caacutec dự aacuten PPP y tế hợp lệ đặc biệt lagrave những dự aacuten hướng đến caacutec nhoacutem dacircn cư chịu thiệt thogravei để chuacuteng trở necircn vững vagraveng về tagravei chiacutenh vagrave thu huacutet được nhagrave đầu tư Nếu khocircng coacute nguy cơ rằng những dự aacuten PPP (giống như phần lớn dự aacuten liecircn doanh khaacutec) sẽ hướng vagraveo caacutec khu vực coacute tiềm năng sinh lời cao chủ yếu phục vụ caacutec nhoacutem thu nhập cao vagrave trung

Toacutem tắtemsp|emspxv

bigravenh hơn lagrave giuacutep thu hẹp khoảng caacutech trong tiếp cận dịch vụ y tế cho người Việt Nam Caacutec hợp đồng PPP y tế cần được theo dotildei bằng caacutec chỉ số kết quả hoạt động chủ chốt vagrave đối taacutec tư nhacircn được chi trả theo kết quả cung ứng dịch vụ

Việt Nam đang xacircy dựng Luật đầu tư theo phương thức PPP vagrave đacircy lagrave cơ hội hoagraven thiện caacutec khaacutei niệm về PPP vagrave tối ưu hoacutea quy trigravenh thủ tục phaacutet triển một dự aacuten PPP y tế Khaacutei niệm PPP trong khung phaacutep lyacute cần necircu rotilde tiacutenh chất đầu tư dagravei hạn của caacutec hợp đồng cung cấp dịch vụ tầm quan trọng của việc chia sẻ rủi ro vagrave traacutech nhiệm quản lyacute vai trograve của cơ chế thanh toaacuten dựa trecircn kết quả thực hiện trong việc thực hiện hiệu quả caacutec dự aacuten PPP Phạm vi của caacutec hợp đồng PPP khocircng necircn giới hạn với caacutec dự aacuten cơ sở hạ tầng theo higravenh thức ldquoxacircy dựng vagrave vận hagravenhcho thuecircrdquo magrave necircn aacutep dụng mở rộng với caacutec dịch vụ cocircng chất lượng cao cho người dacircn Nghiecircn cứu tiền khả thi cần bao gồm phacircn tiacutech định tiacutenh để đảm bảo khả năng phaacutet huy giaacute trị đồng tiền của mocirc higravenh hợp đồng PPP so với mocirc higravenh hợp đồng truyền thống Nghiecircn cứu khả thi cần tiến hagravenh đaacutenh giaacute định lượng hơn lagrave định tiacutenh khả năng phaacutet huy giaacute trị đồng tiền nhằm hỗ trợ caacutec cơ quan quản lyacute nhagrave nước thiết kế khung chia sẻ rủi ro tối ưu Caacutec hợp đồng PPP necircn xaacutec định rotilde caacutec sản phẩm đầu ra mong muốn đồng thời quy định việc thanh toaacuten cho doanh nghiệp dự aacuten dựa trecircn kết quả thực hiệnđầu ra thực tế thay vigrave tập trung vagraveo caacutec yếu tố đầu vagraveo Những hạn chế vagrave khocircng chắc chắn xung quanh caacutec đề xuất tự nguyện cần được giải quyết Luật đầu tư theo phương thức PPP necircn cho pheacutep caacutec CQNN coacute thẩm quyền cung cấp hỗ trợ tagravei chiacutenh cocircng vagrave xacircy dựng cơ chế để tiacutenh toaacuten hạch toaacuten giaacutem saacutet thực hiện caacutec cam kết tagravei chiacutenh Nghị định của Chiacutenh phủ vagrave caacutec Thocircng tư của BTC vagrave BKHampĐT necircn coacute những quy định vagrave hướng dẫn chi tiết BYT necircn xacircy dựng một Thocircng tư hướng dẫn sagraveng lọc chuẩn bị triển khai theo dotildei vagrave đaacutenh giaacute caacutec dự aacuten PPP Y tế

Cơ cấu tổ chức trong ngagravenh y tế cần được tăng cường để quản lyacute caacutec dự aacuten hợp taacutec vagrave đối taacutec cocircng tư ở cấp trung ương BYT necircn thagravenh lập một đơn vị chuyecircn traacutech thuộc Vụ Kế hoạch -Tagravei chiacutenh để thuacutec đẩy quaacute trigravenh chuẩn bị thực hiện vagrave giaacutem saacutet chương trigravenh hợp taacutec cocircng tư bao gồm caacutec dự aacuten PPP trong lĩnh vực y tế Caacutec tỉnh thagravenh phố coacute nhiều dự aacuten PPP necircn thagravenh lập một tổ cocircng taacutec chuyecircn traacutech về caacutec dự aacuten PPP y tế Caacutec đơn vị chuyecircn traacutech PPP ở trung ương vagrave địa phương cần dự toaacuten vagrave huy động caacutec nguồn lực để quản lyacute caacutec dự aacuten PPP y tế Caacuten bộ quản lyacute y tế cocircng cần được đagraveo tạo để coacute đủ năng lực chuẩn bị vagrave triển khai dự aacuten PPP Đơn vị chuyecircn traacutech về PPP trong BYT necircn xacircy dựng một chương trigravenh đagraveo tạo - ở caacutec mức độ giới thiệu trung cấp vagrave nacircng cao - để nacircng cao nhận thức vagrave năng lực của caacutec caacuten bộ quản lyacute về PPP y tế

Tiếp tục phaacutet triển Y tế tư nhacircn vagrave thị trường vốn trong nước sẽ tạo thecircm nhiều cơ hội cho khối cocircng lập xacircy dựng caacutec đối taacutec hiệu quả vagrave bền vững với khối tư nhacircn trong caacutec dự aacuten PPP y tế Xacircy dựng năng lực cho khối y tế tư nhacircn cũng quan trọng tương đương như xacircy dựng năng lực cho caacutec chủ thể trong khối cocircng lập Cuối cugraveng BYT cugraveng với BKHampĐT vagrave chiacutenh quyền địa phương necircn duy trigrave caacutec kecircnh truyền thocircng với caacutec becircn liecircn quan vagrave gắn kết họ trong suốt quaacute trigravenh ra chiacutenh saacutech vagrave phaacutet triển dự aacuten PPP Y tế

emspxvii

BGTVT Bộ Giao thocircng Vận tảiBHXH Bảo hiểm Xatilde hộiBHYT Bảo hiểm Y tếBKHampĐT Bộ Kế hoạch vagrave Đầu tưBLT Xacircy dựng ndash Thuecirc dịch vụ ndash Chuyển giaoBOO Xacircy dựng ndash Sở hữu ndash Kinh doanhBOT Xacircy dựng ndash Kinh doanh ndash Chuyển giaoBT Xacircy dựng ndash Chuyển giaoBTC Bộ Tagravei ChiacutenhBTL Xacircy dựng ndash Chuyển giao ndash Thuecirc dịch vụBTNMT Bộ Tagravei nguyecircn Mocirci trườngBTO Xacircy dựng ndash Chuyển giao ndash Kinh doanhBXD Bộ Xacircy dựngBYT Bộ Y tếCQNN Cơ quan Nhagrave nướcGDP Tổng sản phẩm nội địaHFIC Cocircng ty Đầu tư Tagravei chiacutenh Nhagrave nước thagravenh phố Hồ Chiacute MinhKCB Khaacutem chữa bệnhKH-TC Kế hoạch - Tagravei chiacutenhKTNN Kiểm toaacuten Nhagrave nướcLHQ Liecircn hiệp quốcNCKT Nghiecircn cứu khả thiNCTKT Nghiecircn cứu tiền khả thiNHNN Ngacircn hagraveng Nhagrave nướcOampM Kinh doanh vagrave Quản lyacutePPP Đối taacutec cocircng tưPTDA Phaacutet triển dự aacutenQLTB Quản lyacute thiết bịSKHampĐT Sở Kế hoạch vagrave Đầu tưSTC Sở Tagravei chiacutenhSTNMT Sở Tagravei nguyecircn - Mocirci trườngSYT Sở Y tếUBND Ủy ban Nhacircn dacircnUNSECAP Ủy ban Kinh tế vagrave Xatilde hội Liecircn hiệp quốc về Chacircu aacute ndash Thaacutei Bigravenh DươngWHO Tổ chức Y tế Thế giới

Chữ viết tắt

emsp1

1 Giới thiệu

PHAacuteT TRIỂN KINHH TẾ VAgrave VAI TROgrave MỚI NỔI CỦA ĐỐI TAacuteC COcircNG TƯ

Việt Nam đatilde chuyển tiếp thagravenh cocircng từ mocirc higravenh kinh tế kế hoạch tập trung đoacuteng cửa sang một nền kinh tế năng động định hướng thị trường hội nhập vagrave kết nối với nền kinh tế toagraven cầu Bắt đầu từ thời kỳ cải caacutech kinh tế (Đổi mới) năm 1986 Việt Nam đatilde liecircn tục ghi nhận nhiều thagravenh quả trong tốc độ phaacutet triển kinh tế vagrave xoacutea đoacutei giảm nghegraveo Năm 2009 Việt Nam trở thagravenh quốc gia coacute mức thu nhập trung bigravenh Vagraveo năm 2016 tỷ lệ hộ nghegraveo đatilde giảm xuống 98 phần trăm (Tổng cục Thống kecirc - Chuẩn nghegraveo của Ngacircn hagraveng Thế giới) từ xấp xỉ 60 phần trăm vagraveo năm 1993 (Ngacircn hagraveng Thế giới 2019) Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng trưởng trung bigravenh 614 phần trăm mỗi năm trong giai đoạn 2011 ndash 2017 vagrave đạt mức tăng trưởng 708 phần trăm hagraveng năm vagraveo năm 2018 Khoảng 70 phần trăm dacircn số Việt Nam hiện được xếp vagraveo nhoacutem an toagraven về kinh tế trong đoacute 13 phần trăm thuộc tầng lớp trung lưu toagraven cầu (Ngacircn hagraveng Thế giới 2018)

Nguồn đầu tư lớn đatilde đoacuteng goacutep đaacuteng kể vagraveo tốc độ tăng trưởng kinh tế Từ năm 2008 đến 2015 đầu tư vagraveo cơ sở hạ tầng trung bigravenh đạt 8 phần trăm GDP cao hơn nhiều so với mức trung bigravenh toagraven cầu (Viện ADB 2016) Việt Nam đatilde cải thiện thứ hạng về chỉ số cơ sở hạ tầng toagraven cầu lecircn vị triacute thứ 79 trong năm 2016 (từ vị triacute thứ 95 năm 2012) (Diễn đagraven kinh tế thế giới 2017) Tuy nhiecircn khả năng cạnh tranh cơ sở hạ tầng vẫn nằm ở mức khiecircm tốn so với caacutec nền kinh tế phaacutet triển hơn trong khu vực vagrave caacutec chuyecircn gia về cơ sở hạ tầng (cũng như caacutec nhagrave latildenh đạo vagrave người dacircn Việt Nam) đều cho rằng cần tăng cường đầu tư vagraveo hạng mục nagravey Theo ước tiacutenh của Ngacircn hagraveng Thế giới năm 2013 để đaacutep ứng nhu cầu cơ sở hạ tầng trong giai đoạn 2016-2020 Việt Nam cần đầu tư 25 tỷ USD mỗi năm (Ngacircn hagraveng Thế giới 2013) Năm 2018 Liecircn Hợp Quốc (LHQ) ước tiacutenh rằng khoảng thiếu thụt tagravei chiacutenh để đầu tư cơ sở hạ tầng trong lĩnh vực giao thocircng năng lượng cocircng nghệ thocircng tin nước vagrave nước thải vagraveo khoảng 12 tỷ USD mỗi năm (UNESCAP 2018)

Nhu cầu đầu tư vượt quaacute khả năng tagravei chiacutenh của chiacutenh phủ Chiacutenh phủ đang trong giai đoạn cacircn đối tagravei khoacutea nhằm giải quyết vấn đề thacircm hụt ngacircn saacutech cao vagrave nợ cocircng tăng nhanh Tỷ lệ nợ cocircng trecircn GDP đạt đỉnh 638 phần trăm vagraveo năm 2016 trước khi giảm xuống 614 phần trăm vagraveo năm 2018 Kỷ luật tagravei khoacutea đang được thực hiện nghiecircm ngặt để kiểm soaacutet thực trạng thacircm hụt hagraveng năm dưới mức mục tiecircu 4 phần

2emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

trăm GDP vagrave trần nợ cocircng ở mức 65 phần trăm GDP trong giai đoạn 2016-20201 Trong khi đoacute nguồn kinh phiacute từ hỗ trợ phaacutet triển chiacutenh thức vốn đoacuteng goacutep quan trọng vagraveo đầu tư cơ sở hạ tầng đatilde giảm dần do Việt Nam đatilde trở thagravenh quốc gia coacute thu nhập trung bigravenh

Khoảng caacutech giữa nhu cầu đầu tư vagrave khả năng tagravei chiacutenh của Việt Nam lagrave nguyecircn nhacircn khiến chiacutenh phủ tập trung vagraveo huy động nguồn lực tư nhacircn cho caacutec mục tiecircu phaacutet triển cocircng bao gồm thocircng qua phương thức đối taacutec cocircng tư (PPP) PPP được đưa vagraveo khung phaacutep lyacute năm 1997 thocircng qua Nghị định 781997NĐ-CP trong đoacute tập trung vagraveo đầu tư theo caacutec hợp đồng Xacircy dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT) Xacircy dựng ndash Chuyển giao ndash Kinh doanh (BTO) vagrave Xacircy dựng - Chuyển giao (BT) Tuy nhiecircn thị trường PPP tại Việt Nam vẫn chỉ được coi lagrave một thị trường mới nổi cho tới năm 2014 (Economist Intelligence Unit 2014) Sau đoacute khuocircn khổ chung về PPP đatilde được tăng cường thocircng qua caacutec Nghị định sửa đổi vagrave quy định coacute liecircn quan trong năm 2015 vagrave 2018 (xem Chương 3)

Trong hai thập kỷ qua 336 hợp đồng PPP đatilde được kyacute kết tại Việt Nam với số vốn huy động hơn 1600 nghigraven tỷ đồng (khoảng 72 tỷ USD) từ khu vực tư nhacircn để phaacutet triển cơ sở hạ tầng2 Hầu hết caacutec dự aacuten PPP được thực hiện trong lĩnh vực giao thocircng năng lượng vagrave nước cũng như trong xacircy dựng trụ sở lagravem việc của caacutec cơ quan cocircng lập (higravenh 11) Trong khi nhiều dự aacuten PPP được đaacutenh giaacute lagrave coacute taacutec động tiacutech cực đến chất lượng cơ sở hạ tầng vẫn cograven coacute nhiều khoacute khăn Đặc biệt một số dự aacuten thu giaacute dịch vụ sử dụng đường bộ theo phương thức PPP đatilde gặp nhiều vấn đề lagravem dấy lecircn hoagravei nghi về tiacutenh bền vững tagravei chiacutenh của caacutec dự aacuten nagravey Do đoacute Ngacircn hagraveng Nhagrave nước (NHNN) đatilde yecircu cầu caacutec tổ chức tiacuten dụng tăng cường quản lyacute rủi ro đối với caacutec dự aacuten giao thocircng Xacircy dựng - Kinh doanh - Chuyển giao vagrave Xacircy dựng ndash Chuyển giao3 Tiacuten dụng cho caacutec dự aacuten đầu tư cơ sở hạ tầng theo phương thức Xacircy dựng - Kinh doanh - Chuyển giao vigrave thế đatilde bắt đầu giảm dần

Khi chiacutenh phủ tiếp tục gặp khoacute khăn khi cần cacircn bằng giữa nhu cầu phaacutet triển kinh tế vagrave khả năng tagravei chiacutenh hạn chế việc khắc phục caacutec ragraveo cản trong thiết kế vagrave thực hiện caacutec dự aacuten PPP đatilde trở thagravenh vấn đề ưu tiecircn trong chiacutenh saacutech cocircng Năm 2017 Ban Chấp hagravenh Trung ương Đảng đatilde ban hagravenh Nghị quyết số 10NQ-TW nhằm hoagraven thiện khuocircn khổ phaacutep lyacute cho phaacutet triển cơ sở hạ tầng vagrave tạo điều kiện cho mọi thagravenh phần kinh tế tư nhacircn tham gia cung cấp dịch vụ cocircng Trecircn cơ sở đoacute Chiacutenh phủ đatilde sửa đổi khung phaacutep lyacute về PPP năm 2018 Luật đầu tư theo phương thức PPP đang được xacircy dựng mới vagrave Quốc hội đatilde nhất triacute sẽ ban hagravenh Luật vagraveo năm 2020

Nguồn Bộ Kế hoạch vagrave Đầu tư Việt Nam

HIgraveNH 11

Số lượng caacutec dự aacuten PPP đatilde kyacute kết tại Việt Nam theo lĩnh vực đến năm 2019

11

6

11

18

18

20

32

220

0 50 100

Số lượng dự aacuten

150 200 250

Hạ tầng khaacutec

Hạ tầng giaacuteo dục

Hạ tầng văn hoacutea thể thao

Hạ tầng nước

Hạ tầng năng lượng

Trụ sở cơ quan

Hạ tầng kỹ thuật

Hạ tầng giao thocircng

Giới thiệuemsp|emsp3

NHU CẦU MỞ RỘNG DỊCH VỤ CHĂM SOacuteC SỨC KHỎE NHƯNG DƯ ĐỊA TAgraveI CHIacuteNH HẠN CHẾ

Việt Nam đatilde đạt được những cải thiện rotilde rệt về tigravenh trạng sức khỏe tuy nhiecircn những thay đổi về nhacircn khẩu học dịch tễ học vagrave xatilde hội đặt ra những thaacutech thức mới đối với hệ thống y tế Việt Nam lagrave một trong những quốc gia coacute tốc độ giagrave hoacutea nhanh nhất trecircn thế giới vagrave nhoacutem dacircn số từ 65 tuổi trở lecircn dự kiến sẽ tăng 25 lần vagraveo năm 2050 (Tổng cục thống kecirc vagrave Quỹ Dacircn số Liecircn Hợp Quốc UNFPA 2016) Điều nagravey khiến gaacutenh nặng bệnh tật do bệnh khocircng lacircy nhiễm ở Việt Nam tăng mạnh từ 46 phần trăm tổng gaacutenh nặng bệnh tật (được tiacutenh bằng số năm sống bị mất đi do bệnh tật) vagraveo năm 1990 lecircn 74 phần trăm vagraveo năm 20174 Nhu cầu về nguồn lực để sagraveng lọc điều trị ung thư vagrave caacutec bệnh tim mạch cugraveng với caacutec yếu tố nguy cơ như tăng huyết aacutep vagrave tiểu đường cũng tăng lecircn Ngoagravei gaacutenh nặng bệnh tật đang thay đổi Việt Nam phải đaacutep ứng nhu cầu của tầng lớp trung lưu đang tăng lecircn vagrave coacute đogravei hỏi nhiều hơn về chất lượng vagrave hagravem lượng cocircng nghệ trong caacutec dịch vụ chăm soacutec sức khỏe

Những thay đổi về nhacircn khẩu học vagrave dịch tễ học như vậy sẽ đogravei hỏi phải mở rộng vagrave tăng cường mạng lưới chăm soacutec sức khỏe ở tuyến chăm soacutec sức khỏe ban đầu năng lực của 11000 trạm y tế xatilde của Việt Nam vagrave phograveng khaacutem đa khoa khu vực cũng như gần 35000 phograveng khaacutem tư nhacircn lagrave rất quan trọng để ngăn ngừa phaacutet hiện vagrave kiểm soaacutet caacutec bệnh khocircng lacircy nhiễm Tuy nhiecircn cơ sở hạ tầng thiết bị vagrave năng lực cơ bản cograven hạn chế ở nhiều xatilde Năm 2016 chỉ coacute 6976 phần trăm số xatilde ở khu vực nocircng thocircn đạt chuẩn quốc gia về y tế xatilde ban hagravenh năm 2014 (Ban Chỉ đạo Tổng điều tra nocircng thocircn nocircng nghiệp vagrave thuỷ sản Trung ương 2016) Hơn nữa caacutec tiecircu chuẩn mang tiacutenh cấu truacutec nagravey khocircng đảm bảo rằng hệ thống trạm y tế xatilde coacute đủ năng lực xử lyacute caacutec bệnh cụ thể theo hướng dẫn về chẩn đoaacuten vagrave điều trị cho caacutec căn bệnh đoacute cũng như khả năng phối hợp với caacutec cơ sở y tế tuyến trecircn Caacutec cơ sở chăm soacutec sức khỏe tuyến hai hoặc tuyến ba được hỗ trợ từ 1451 bệnh viện cocircng cugraveng 240 bệnh viện tư nhacircn Nhigraven chung hệ thống chăm soacutec sức khỏe vẫn tập trung vagraveo bệnh viện đồng thời tỷ lệ nhập viện vagrave thời gian nằm viện trung bigravenh vẫn cao hơn so mức trung bigravenh của khu vực (OECD vagrave WHO 2016) dẫn đến tigravenh trạng quaacute tải trong khi bệnh nhacircn cho rằng hạ tầng bệnh viện chưa được đầu tư thiacutech đaacuteng

Chất lượng chăm soacutec vagrave mức độ hagravei lograveng người bệnh đatilde được cải thiện trong những năm gần đacircy tuy nhiecircn vẫn cograven nhiều quan ngại về cơ sở vật chất vagrave chi phiacute chăm soacutec sức khỏe Kể từ khi Bộ Y tế (BYT) cocircng bố bộ tiecircu chiacute đaacutenh giaacute chất lượng bệnh viện đầu tiecircn vagraveo năm 2013 nhiều bệnh viện đatilde coacute nhiều bước tiến trong caacutec chỉ tiecircu chất lượng Chỉ số hagravei lograveng người bệnh (PSI) trung bigravenh5 tại Việt Nam đạt 404 trecircn 5 vagraveo năm 2018 cao hơn một chuacutet so với 398 điểm năm 2017 Điều nagravey cũng coacute nghĩa chất lượng chăm soacutec tại caacutec bệnh viện cocircng đatilde đaacutep ứng 808 mong đợi của bệnh nhacircn nội truacute Tuy nhiecircn qua caacutec phương tiện truyền thocircng người dacircn trong đoacute chủ yếu lagrave những người coacute mức thu nhập cao hơn cũng thể hiện quan ngại về điều kiện cơ sở hạ tầng tại caacutec bệnh viện đặc biệt lagrave ở cấp tỉnh vagrave huyện

Trong khi người dacircn coacute nhu cầu đa dạng caacutec dịch vụ chăm soacutec sức khỏe coacute chất lượng cao hơn dư địa tagravei chiacutenh - phạm vi coacute thể tăng chi tiecircu cocircng cho y tế - để đaacutep ứng nhu cầu được dự baacuteo sẽ chỉ ở mức khiecircm tốn (Teo et al 2019) Một mặt tăng trưởng kinh tế nhanh sẽ coacute taacutec động đến tất cả caacutec lĩnh vực khi đoacute kể cả khi tỷ lệ chi tiecircu của chiacutenh phủ cho lĩnh vực y tế trong GDP được giữ ở mức 28 phần trăm tổng chi tiecircu của chiacutenh phủ cho y tế sẽ tăng lecircn 196 nghigraven tỷ đồng theo giaacute trị thực đến năm 2023 (so với mức 126 nghigraven tỷ đồng năm 2016) Mặt khaacutec do Việt Nam đatilde phacircn bổ 93 phần trăm ngacircn saacutech chiacutenh phủ cho ngagravenh y tế - tỷ lệ được giữ ổn định trong vograveng 10 - 15 năm qua việc tiếp tục ưu tiecircn sử dụng ngacircn saacutech nhagrave nước để đầu tư vagraveo y tế khoacute coacute thể xảy ra mặc dugrave (theo tuyecircn bố của chiacutenh phủ) dự kiến ngacircn saacutech cho y tế sẽ tăng nhanh hơn

4emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

tỷ lệ chi tiecircu của chiacutenh phủ noacutei chung Ngoagravei ra so với caacutec nước coacute trigravenh độ phaacutet triển kinh tế tương đương mức chi tiecircu của chiacutenh phủ cho lĩnh vực y tế ở Việt Nam đang ở mức cao Dựa trecircn caacutec yếu tố nagravey vagrave khi chiacutenh phủ chưa đưa ra caacutec chiacutenh saacutech nhằm tối ưu hoacutea sử dụng chi tiecircu cocircng khả năng tạo caacutec nguồn tagravei chiacutenh bổ sung cho chăm soacutec sức khỏe sẽ tương đối hạn chế

Vigrave vậy giống như caacutec lĩnh vực khaacutec ở Việt Nam ngagravenh y tế phải đối mặt với bagravei toaacuten cacircn đối giữa nhu cầu đầu tư vagrave dư địa tagravei chiacutenh coacute sẵn để đaacutep ứng những nhu cầu nagravey Coacute một vagravei ước tiacutenh về mức độ thiếu hụt tagravei chiacutenh mặc dugrave việc đaacutenh giaacute khocircng dễ dagraveng Năm 2010 theo ước tiacutenh mạng lưới y tế cocircng sẽ cần đầu tư 68000 tỷ đồng để phaacutet triển cơ sở hạ tầng cho giai đoạn 2010-20156 theo ước tiacutenh năm 2016 mức đầu tư yecircu cầu sẽ vagraveo khoảng 176000 tỷ đồng cho giai đoạn 2016-20207 Trong 9 năm qua chiacutenh phủ đatilde bố triacute 76000 tỷ đồng từ ngacircn saacutech trong nước vagrave 400 triệu USD (tương đương 80000 tỷ đồng) từ nguồn vốn hỗ trợ phaacutet triển chiacutenh thức (Việt Nam Bộ Y tế 2019) đaacutep ứng khoảng 64 phần trăm nhu cầu vốn trong giai đoạn đoacute Chiacutenh phủ Việt Nam xem nguồn lực tư nhacircn lagrave rất quan trọng để bugrave đắp sự thiếu hụt vốn vagrave caacutec kế hoạch của chiacutenh phủ về phaacutet triển cơ sở hạ tầng đatilde xaacutec định rotilde BYT vagrave caacutec bệnh viện coacute traacutech nhiệm huy động vốn từ khu vực tư nhacircn

NHỮNG CHIacuteNH SAacuteCH GẦN ĐAcircY ĐAtilde TẠO RA MOcircI TRƯỜNG THUẬN LỢI ĐỂ HUY ĐỘNG CAacuteC NGUỒN LỰC TƯ NHAcircN CHO Y TẾ

Nằm trong chương trigravenh cải caacutech kinh tế vĩ mocirc tổng thể vagraveo đầu những năm 1990 Việt Nam thực hiện caacutec saacuteng kiến để khuyến khiacutech huy động ldquomọi nguồn lực xatilde hộirdquo cho caacutec dịch vụ cocircng quan trọng Về lyacute thuyết chủ trương ldquoxatilde hội hoacuteardquo nhằm chia sẻ chi phiacute vagrave traacutech nhiệm giữa Nhagrave nước vagrave xatilde hội cho việc cung cấp vagrave chi trả dịch vụ Trecircn thực tế chiacutenh phủ giảm dần trợ cấp cho pheacutep caacutec tổ chức cocircng lập thu phiacute dịch vụ người sử dụng đồng thời huy động caacutec nguồn lực từ khu vực tư nhacircn vagrave caacutec tổ chức xatilde hội Trong những thập kỷ sau đoacute chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea ngagravey cagraveng đoacuteng quan trọng lớn hơn trong caacutec lĩnh vực xatilde hội đồng thời bugrave đắp thiếu hụt tagravei chiacutenh vagrave mở rộng cung ứng dịch vụ cho người dacircn Trong lĩnh vực y tế chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea được xacircy dựng dựa trecircn caacutec saacuteng kiến trước đacircy của chiacutenh phủ để huy động tagravei chiacutenh tư nhacircn cho lĩnh vực y tế như thực hiện thu phiacute dịch vụ tại caacutec cơ sở y tế cocircng lập (1989) hợp phaacutep hoacutea caacutec nhagrave cung cấp dịch vụ y tế tư nhacircn (1989) vagrave giới thiệu chương trigravenh bảo hiểm y tế xatilde hội (1992) Về phiacutea cung khung chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea bao gồm hai biện phaacutep chiacutenh nhằm tăng cường vai trograve của khu vực tư nhacircn trong cung ứng dịch vụ y tế (1) phaacutet triển caacutec nhagrave cung cấp dịch vụ y tế tư nhacircn vagrave (2) nacircng cao mức độ tự chủ về tagravei chiacutenh của caacutec tổ chức sự nghiệp y tế cocircng lập8

Việc mở rộng caacutec nhagrave cung cấp dịch vụ tư nhacircn đatilde mang lại nhiều kết quả tiacutech cực Giải phaacutep nagravey đatilde thay đổi hệ thống chăm soacutec sức khỏe tại Việt Nam thagravenh một hệ thống hogravea trộn cocircng- tư Kể từ khi hagravenh nghề y dược tư nhacircn được luật phaacutep cho pheacutep lần đầu tiecircn vagraveo năm 19939 số lượng caacutec nhagrave cung cấp dịch vụ tư nhacircn đatilde tăng nhanh với trung bigravenh 1300 phograveng khaacutem tư nhacircn vagrave 96 bệnh viện tư nhacircn được mở mới mỗi năm Năm 2018 coacute khoảng 35000 phograveng khaacutem tư nhacircn trecircn cả nước gần gấp 3 số lượng trạm y tế xatilde vagrave phograveng khaacutem đa khoa khu vực trong khu vực cocircng lập Số lượng bệnh viện tư nhacircn tăng lecircn 240 vagraveo cuối năm 2018 (so với 1 bệnh viện tư năm 1996 43 bệnh viện tư vagraveo năm 2005 vagrave 182 bệnh viện tư vagraveo năm 2015 [Việt Nam Bộ y tế 2017]) chiếm 14 phần trăm tổng số lượng bệnh viện vagrave 6 phần trăm số giường bệnh trecircn toagraven quốc Hiện tại 50 trecircn 63 tỉnh thagravenh đều coacute iacutet nhất một bệnh viện tư nhacircn

Giới thiệuemsp|emsp5

với tỷ lệ trung bigravenh 17 giường bệnh tư trecircn 10000 dacircn Trong khi 5 thagravenh phố trực thuộc trung ương (Hồ Chiacute Minh Hagrave Nội Đagrave Nẵng Hải Phograveng Cần Thơ) chiếm 45 phần trăm số bệnh viện tư nhacircn caacutec tỉnh coacute số giường bệnh tư cao nhất trecircn 10000 dacircn lagrave Bigravenh Dương Vĩnh Long Thanh Hoa vagrave Nghệ An (bản đồ 11) Nhigraven chung caacutec cơ sở y tế tư nhacircn cung cấp 322 phần trăm dịch vụ ngoại truacute vagrave 63 phần trăm dịch vụ nội truacute cho người dacircn10 Một số bằng chứng cũng cho thấy hệ thống chăm soacutec sức khỏe tư nhacircn đaacutep ứng nhu cầu của tầng lớp trung lưu mới qua phỏng vấn khi xuất viện tại caacutec cơ sở y tế ở Thagravenh phố Hồ Chiacute Minh bệnh nhacircn cho biết caacutec bệnh viện tư coacute thời gian chờ đợi ngắn hơn cơ sở vật chất thoải maacutei hơn đội ngũ baacutec sĩ nhacircn viecircn hagravenh xử thacircn thiện hơn vagrave cung cấp dịch vụ tư vấn tốt hơn so với caacutec bệnh viện cocircng (Sở Y tế thagravenh phố Hồ Chiacute Minh 2019)

Caacutec phương thức tagravei chiacutenh khaacutec nhau đatilde được sử dụng để huy động vốn tư nhacircn cho đầu tư mới vagraveo cơ sở hạ tầng vagrave thiết bị Một phương thức lagrave cho pheacutep caacutec cơ sở y tế cocircng lập vay nợ để coacute kinh phiacute trang bị tagravei sản Trong trường hợp nagravey cơ sở y tế chịu toagraven bộ traacutech nhiệm vagrave rủi ro đối với tagravei sản sau khi hoagraven thagravenh việc xacircy dựng lắp đặt Vagraveo năm 2016 caacutec bệnh viện tuyến trung ương thuộc BYT đatilde phaacutet sinh tổng số nợ 1945 tỷ đồng (Việt Nam Bộ Y tế vagrave Nhoacutem đối taacutec y tế 2018) vagrave caacutec cơ sở y tế cocircng lập thuộc SYT thagravenh phố Hồ Chiacute Minh đatilde vay nợ tổng cộng 3929 tỷ đồng từ caacutec ngacircn hagraveng thương mại

Một mocirc higravenh khaacutec lagrave liecircn doanh cung cấp thiết bị y tế trong đoacute caacutec nhagrave đầu tư tư nhacircn (coacute thể bao gồm caacutec nhacircn viecircn của bệnh viện)11 tiến hagravenh mua vagrave lắp đặt mới thiết bị y tế tại caacutec bệnh viện cocircng lập Họ được pheacutep thu phiacute cao hơn khi sử dụng caacutec thiết bị riecircng nagravey so với thiết bị được cung cấp bằng nguồn kinh phiacute nhagrave nước vagrave quỹ BHYT sẽ chi trả cho caacutec dịch vụ nagravey theo quy định aacutep dụng cho caacutec dịch vụ cocircng Thiết bị chẩn đoaacuten higravenh ảnh chiếm tỷ trọng lớn nhất tiếp theo lagrave thiết bị thiết bị phục vụ khaacutem chữa bệnh vagrave thiết bị xeacutet nghiệm (higravenh 12) Năm 2016 mức đầu tư của nhacircn viecircn bệnh viện chiếm 15 phần trăm tổng vốn đầu tư của khu vực tư nhacircn vagraveo higravenh thức liecircn doanh Phương thức đầu tư nhacircn nagravey trở necircn phổ biến năm 2017 đatilde coacute hơn 810 đề aacuten liecircn doanh tại 19 bệnh viện trung ương vagrave 22 bệnh viecircn tỉnh thagravenh phố trong đoacute caacutec bệnh viện tuyến trung ương thuộc BYT đatilde huy động được tổng số 2043 tỷ đồng12 trong khi caacutec cơ sở y tế cocircng lập ở thagravenh phố Hồ Chiacute Minh vagrave Hagrave Nội đatilde huy động được tương ứng 1100 tỷ đồng13 vagrave 262 tỷ đồng14

Trong những năm gần đacircy khu vực tư nhacircn cũng đatilde liecircn doanh để xacircy dựng vagrave vận hagravenh caacutec cơ sở tư nhacircn trong caacutec cơ quan y tế cocircng lập (higravenh 13) Việc kết hợp dịch vụ cocircng vagrave tư ở cugraveng địa điểm thường được thực hiện thocircng qua hợp đồng hợp taacutec kinh doanh magrave khocircng thagravenh lập doanh nghiệp dự aacuten Viacute dụ như caacutec trung tacircm khaacutem chữa bệnh chất lượng cao trong bệnh viện cocircng lập hoặc trung tacircm tiecircm chủng tại caacutec trung tacircm kiểm soaacutet bệnh tật cocircng lập Trong những năm gần đacircy đatilde coacute một số bệnh viện cugraveng địa điểm cugraveng thương hiệu quy mocirc lớn kết hợp caacutec dịch vụ cocircng - tư theo mocirc higravenh hợp đồng hợp taacutec kinh doanh coacute thagravenh lập cocircng ty cổ phần dự aacuten trong đoacute đối taacutec tư nhacircn goacutep vốn đầu tư vagrave nắm giữ cổ phần lớn hơn trong khi bệnh viện cocircng lập đoacuteng goacutep thương hiệu đội ngũ baacutec sĩ nhacircn viecircn lagravenh nghề vagrave nắm giữ iacutet cổ phần hơn Caacutec bệnh viện cổ phần cugraveng thương hiệu bao gồm bệnh viện đa khoa tỉnh Đồng Nai (khối B 700 giường) bệnh viện đa khoa tỉnh Bigravenh Định (phần mở rộng với 600 giường) huy động tổng vốn đầu tư 2600 tỷ đồng từ khu vực tư nhacircn

Mặc dugrave lĩnh vực y tế tư nhacircn tại Việt Nam đatilde tăng trưởng ấn tượng vagrave người dacircn lagrave đối tượng hưởng lợi từ quaacute trigravenh nagravey chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea vagrave tự chủ cũng để lại những hậu quả khocircng mong muốn Caacutec hoạt động xatilde hội hoacutea thường tập trung vagraveo caacutec khu vực địa lyacute coacute khả năng mang lại nhiều doanh thu dẫn đến tăng chi trả tiền tuacutei của caacutec caacute nhacircn coacute khả năng chi trả (Việt Nam Bộ Y tế vagrave WHO 2016) Đồng thời chủ trương nagravey chưa mở rộng khả năng tiếp cận caacutec dịch vụ y tế cho người dacircn sinh sống

6emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

ETHagrave Năng

Ha i Phograveng

Hocirc Chiacute Minh

Cacirc Tho

Hagrave Nocirc i

0 giường bệnh tư10000 dacircngt 0ndash1 giường bệnh tư10000 dacircngt 1ndash3 giường bệnh tư10000 dacircngt 3ndash5 giường bệnh tư10000 dacircngt 5ndash10 giường bệnh tư10000 dacircngt 10 giường bệnh tư10000 dacircn

Nguồn Bản đồ gốc cho nghiecircn cứu nagravey

BẢN ĐỒ 11

Số giường bệnh tư nhacircn trecircn 10000 dacircn trecircn đất liền Việt Nam theo tỉnh năm 2019

Giới thiệuemsp|emsp7

ở caacutec khu vực coacute điều kiện khoacute khăn hơn những người khocircng coacute khả năng chi trả cho caacutec dịch vụ y tế tư nhacircn Caacutec bệnh viện trung ương vagrave bệnh viện ở caacutec thagravenh phố lớn cũng như đối tượng bệnh nhacircn magrave họ phục vụ được hưởng lợi nhiều hơn so với những bệnh nhacircn ở caacutec tỉnh nghegraveo vagrave khu vực nocircng thocircn (Việt Nam Bộ Y tế vagrave đối taacutec 2012) Caacutec dự aacuten xatilde hội hoacutea cũng thường tập trung vagraveo caacutec dự aacuten quy mocirc nhỏ hơn với thời gian hoagraven vốn ngắn hơn thay vigrave caacutec dự aacuten quy mocirc lớn đogravei hỏi mức độ cam kết cao hơn từ chiacutenh phủ (Baacuteo đấu thầu 2017)

HIgraveNH 12

Caacutec đề aacuten liecircn doanh theo thiết bị

Nguồn Việt Nam Bộ Y tế vagrave Nhoacutem đối taacutec y tế 2018

Thiết bị chẩn đoaacutenhigravenh ảnh 364

Thiết bị xeacutet nghiệm256

Thiết bịkhaacutem bệnh

277

Khaacutec 103

HIgraveNH 13

Caacutec đề aacuten liecircn doanh theo nguồn vốn

Nguồn Việt Nam Bộ Y tế vagrave Nhoacutem đối taacutec y tế 2018

Nhagrave đầu tư tư nhacircn 828

Quỹ taacuteiđầu tư 24

Nhacircn viecircn bệnhviện 148

8emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

Xu hướng gacircy tranh catildei nhất liecircn quan đến tự chủ vagrave huy động tagravei chiacutenh tư nhacircn lagrave việc tăng cường lắp đặt caacutec thiết bị chẩn đoaacuten cocircng nghệ cao vagrave mở rộng nhanh choacuteng ldquocaacutec dịch vụ theo yecircu cầurdquo Hơn 62 phần trăm liecircn doanh đatilde đầu tư vagraveo thiết bị chẩn đoaacuten higravenh ảnh vagrave thiết bị xeacutet nghiệm dẫn đến chỉ định quaacute mức caacutec xeacutet nghiệm vagrave lạm dụng caacutec thiết bị chẩn đoaacuten cocircng nghệ cao Caacutec cơ chế khuyến khiacutech bệnh viện cung cấp caacutec dịch vụ cocircng nghệ cao chi phiacute sử dụng lớn coacute thể khiến một số dịch vụ chăm soacutec khocircng phugrave hợp trecircn goacutec độ y khoa (quaacute mức cần thiết) nhưng được cung cấp theo yecircu cầu bệnh nhacircn như lagrave bằng chứng của chất lượng Caacutec bệnh viện cocircng thậm chiacute đatilde cung cấp ldquocaacutec dịch vụ theo yecircu cầurdquo tại caacutec togravea nhagrave hoặc khu vực riecircng trong khuocircn viecircn bệnh viện để tối đa hoacutea doanh thu bằng caacutech cung cấp nhiều lựa chọn về dịch vụ y tế vagrave dịch vụ điều trị nội truacute với chi phiacute cao hơn so với ldquocaacutec dịch vụ thocircng thườngrdquo cho ldquobệnh nhacircn thocircng thườngrdquo Trong giai đoạn 2012 - 2017 số giường bệnh cho ldquocaacutec dịch vụ theo yecircu cầurdquo chiếm 111 phần trăm tổng số giường bệnh tại bệnh viện tuyến trung ương vagrave 48 phần trăm tổng số giường tại bệnh viện tuyến tỉnh15 Việc cung cấp dịch vụ đắt tiền tạo lợi nhuận cho nhoacutem người bệnh coacute thu nhập trung bigravenh hoặc cao cũng dấy lecircn quan ngại về sự cocircng bằng vagrave tiacutenh hiệu quả của caacutec dịch vụ cocircng cũng như nghi vấn về sự phugrave hợp của mocirc higravenh liecircn doanh chia sẻ lợi nhuận với caacutec mục tiecircu của chiacutenh saacutech xatilde hội hoacutea

Việc quản lyacute chưa hiệu quả caacutec đề aacuten liecircn doanh cũng tạo ra một thaacutech thức khaacutec Caacutec nhagrave đầu tư tư nhacircn khocircng cần phải nộp hồ sơ dự thầu cho caacutec dự aacuten đầu tư liecircn doanh đề xuất dấy lecircn những quan ngại về tiacutenh minh bạch trong quaacute trigravenh lựa chọn đối taacutec tư nhacircn tiacutenh cạnh tranh trong đấu thầu tagravei sản vagrave tiacutenh hiệu quả khi thẩm định kế hoạch tagravei chiacutenh Khi đi vagraveo hoạt động liecircn doanh khocircng phải tiến hagravenh giaacutem saacutet hiệu quả hoạt động hoặc thực hiện caacutec quy trigravenh kế toaacuten chuẩn mực Do nhacircn viecircn bệnh viện đoacuteng goacutep một phần vốn đầu tư thiết bị vagrave được hưởng lợi từ việc thu phiacute sử dụng caacutec thiết bị đoacute coacute cơ sở để cho rằng điều nagravey sẽ lạm kiacutech nhu cầu vagrave lạm dụng dịch vụ Truyền thocircng đại chuacuteng đatilde nhiều lần phagraven nagraven về caacutec thực hagravenh quản lyacute dịch vụ xatilde hội hoacutea khocircng phugrave hợp BYT vagrave caacutec cơ quan quản lyacute khaacutec đatilde phải điều chỉnh chiacutenh saacutech về liecircn doanh đầu tư thiết bị vagrave caacutec dịch vụ ldquotheo yecircu cầurdquo trong hệ thống y tế cocircng lập trong suốt 10 năm vừa qua16

SỰ CẦN THIẾT CỦA MỘT NGHIEcircN CỨU VỀ PPP Y TẾ Ở VIỆT NAM

Theo kinh nghiệm ở caacutec quốc gia phaacutet triển đatilde thực hiện đầu tư PPP nếu được thiết kế vagrave triển khai hiệu quả caacutec dự aacuten PPP coacute thể giải quyết caacutec vấn đề đatilde necircu ở trecircn Vốn chỉ giới hạn trong đầu tư cơ sở hạ tầng truyền thống như giao thocircng nước hoặc năng lượng caacutec phương thức PPP ngagravey cagraveng được aacutep dụng rộng hơn trong caacutec lĩnh vực cơ sở hạ tầng xatilde hội đặc biệt lagrave cung cấp caacutec cơ sở hạ tầng vagrave dịch vụ y tế Caacutec yếu tố điều khiển giaacute trị cho pheacutep caacutec phương thức PPP phaacutet huy giaacute trị đồng tiền ngoagravei việc huy động thecircm nguồn lực tagravei chiacutenh vagrave đảm bảo mức độ tập trung tối đa vagraveo caacutec nhiệm vụ được xaacutec định trong hợp đồng bao gồm định giaacute chi phiacute ldquotrọn đờirdquo chia sẻ rủi ro tối ưu giữa caacutec cocircng ty cocircng lập vagrave tư nhacircn cam kết trả trước của doanh nghiệp tư nhacircn để bảo dưỡng tagravei sản trong thời gian bảo hagravenh của hợp đồng đổi mới saacuteng tạo bằng caacutech xaacutec định cụ thể đầu ra thay vigrave đầu vagraveo được quy định trong hợp đồng sử dụng tối ưu tagravei sản vagrave traacutech nhiệm giải trigravenh lớn hơn bằng caacutech liecircn kết kinh phiacute thanh toaacuten với hiệu quả cocircng việc17 Ngoagravei những lợi iacutech về mặt hiệu quả vagrave chất lượng ngagravenh y tế đạt được nhờ PPP khi được nhagrave nước bổ sung nguồn vốn phugrave hợp nhằm bảo đảm người nghegraveo vagrave nhoacutem đối tượng dễ bị tổn thương coacute thể tiếp cận được với caacutec dịch vụ y tế PPP cograven coacute thể được tậ n dụng lagrave m cocircng cụ để đẩy mạ nh cocircng taacutec vậ n động bigravenh đẳ ng

Giới thiệuemsp|emsp9

Như vậy điều nagravey rất phugrave hợp trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực cải thiện khả năng tiếp cận caacutec dịch vụ y tế chất lượng cho người dacircn

Chiacutenh phủ Việt Nam bắt đầu xem xeacutet khả năng sử dụng PPP lagrave giải phaacutep cho caacutec vấn đề về cơ sở hạ tầng trong y tế tuy nhiecircn Chiacutenh phủ vẫn gặp khoacute khăn trong thiết kế vagrave triển khai Caacutec cơ sở y tế đatilde được xaacutec định lagrave một trong caacutec lĩnh vực thiacute điểm đầu tư theo higravenh thức đối taacutec cocircng ndash tư tại Quyết định số 712010QĐ-TOT của Thủ tướng Chiacutenh phủ vagrave caacutec Nghị định số 152015NĐ-CP vagrave 632018NĐ-CP về đầu tư theo higravenh thức đối taacutec cocircng tư Năm 2016 BYT đatilde bắt đầu soạn thảo Thocircng tư về đầu tư theo higravenh thức đối taacutec cocircng tư trong lĩnh vực y tế nhưng chưa hoagraven thagravenh Một số CQNN đatilde kecircu gọi đầu tư tư nhacircn vagraveo xacircy dựng bệnh viện cocircng Dugrave vậy danh mục caacutec dự aacuten đầu tư PPP trong lĩnh vực y tế vẫn cograven rất hạn chế

PPP hiện lagrave một yếu tố quan trọng theo đaacutenh giaacute của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới để khắc phục caacutec vấn đề trong lĩnh vực y tế tại caacutec nước coacute thu nhập trung bigravenh thấp như được được trigravenh bagravey trong Chiến lược của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới 2013 Chiến lược Phaacutet triển Y tế của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới 2008 Caacutech tiếp cận phối hợp năm 2015 của Nhoacutem Ngacircn hagraveng Thế giới để khai thaacutec đầu tư tư nhacircn trong y tế (Ngacircn hagraveng Thế giới 2016)

Một số đaacutenh giaacute về PPP đatilde được tiến hagravenh trong thời gian gần đacircy tại Việt Nam Những đaacutenh giaacute nagravey thường tập trung vagraveo ba lĩnh vực phacircn tiacutech rộng caacutec yếu tố kinh tế vĩ mocirc mocirci trường thuận lợi cho higravenh thức PPP trong nước vagrave caacutec dự aacuten PPP trong caacutec lĩnh vực cơ sở hạ tầng truyền thống Tuy nhiecircn việc aacutep dụng PPP trong lĩnh vực y tế chưa được nghiecircn cứu vagrave phacircn tiacutech đầy đủ Nhu cầu nghiecircn cứu chuyecircn sacircu về PPP trong lĩnh vực y tế trở necircn cấp thiết hơn khi Quốc hội vagrave Chiacutenh phủ thuacutec đẩy thocircng qua Luật đầu tư theo phương thức PPP vagraveo năm 2020

Do khung quy định hiện hagravenh về PPP vagrave hệ thống y tế coacute nhiều điểm chưa đồng nhất nghiecircn cứu nagravey sẽ tập trung chủ yếu vagraveo điều kiện mocirci trường cho PPP trong lĩnh vực y tế cũng như caacutec vấn đề liecircn quan đến thiết kế vagrave triển khai caacutec dự aacuten PPP trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam Nghiecircn cứu cũng sẽ khai thaacutec caacutec kinh nghiệm quốc tế trong việc sử dụng PPP để cải thiện cung ứng dịch vụ y tế vagrave kết quả của ngagravenh y tế cho người dacircn Hy vọng rằng bằng chứng từ nghiecircn cứu nagravey sẽ giuacutep caacutec cơ quan quản lyacute liecircn quan nacircng cao năng lực chuẩn bị vagrave thực hiện caacutec dự aacuten PPP trong lĩnh vực y tế hỗ trợ BYT hoagraven thiện quy định về PPP trong y tế vagrave hỗ trợ Chiacutenh phủ Quốc hội hoagraven thiện Luật Đầu tư theo higravenh thức PPP

Cần lưu yacute rằng baacuteo caacuteo nagravey khocircng nhằm mục điacutech ủng hộ PPP như lagrave caacutech tiếp cận duy nhất hoặc tối ưu để thu huacutet khu vực tư nhacircn trong việc cải thiện dịch vụ chăm soacutec sức khỏe tại Việt Nam Thay vagraveo đoacute baacuteo caacuteo mong muốn giới thiệu những thocircng lệ tốt nhất vagrave bagravei học kinh nghiệm trecircn toagraven thế giới cho việc xacircy dựng vagrave triển khai PPP tại Việt Nam trecircn cơ sở mong muốn của chiacutenh phủ trong việc thu huacutet sự tham gia của khu vực tư nhacircn vagraveo tagravei chiacutenh y tế vagrave cung ứng dịch vụ chăm soacutec sức khỏe

MỤC TIEcircU PHẠM VI VAgrave PHƯƠNG PHAacuteP NGHIEcircN CỨU

Mục tiecircu nghiecircn cứu

Nghiecircn cứu về PPP y tế tại Việt Nam nhằm những mục tiecircu sau

bull Giới thiệu kinh nghiệm vagrave bagravei học quốc tế về đầu tư PPP y tếbull Đaacutenh giaacute quaacute trigravenh vagrave thagravenh quả trong việc triển khai PPP y tế ở Việt Nambull Xaacutec định caacutec ragraveo cản trong triển khai PPP Y tế ở Việt Nambull Đề xuất caacutec lựa chọn khả thi thực tế để chiacutenh phủ coacute thể cacircn nhắc giải quyết caacutec

ragraveo cản đatilde được xaacutec định vagrave thiết kế thực hiện thagravenh cocircng PPP y tế

10emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

Định nghĩa PPP

Lưu yacute rằng khocircng coacute một định nghĩa duy nhất về PPP được quốc tế chấp nhận nghiecircn cứu sử dụng định nghĩa tham khảo của Ngacircn hagraveng Thế giới (xem chi tiết trong Chương 2) Theo định nghĩa nagravey PPP lagrave ldquomột hợp đồng dagravei hạn giữa một becircn tư nhacircn vagrave một cơ quan chiacutenh phủ để cung cấp một tagravei sản hoặc dịch vụ cocircng cộng trong đoacute becircn tư nhacircn chịu rủi ro vagrave traacutech nhiệm quản lyacute đaacuteng kể thugrave lao sẽ được thanh toaacuten dựa trecircn kết quả thực hiệnrdquo (Ngacircn hagraveng Thế giới 2017 5)

Khung nghiecircn cứu

Nghiecircn cứu nagravey được thực hiện theo một khung khaacutei niệm (higravenh 14) bao gồm caacutec cấp độ chiacutenh saacutechthể chế vận hagravenh tagravei chiacutenh vagrave xem xeacutet caacutec vấn đề từ quan điểm của caacutec becircn liecircn quan khaacutec nhau (nhagrave hoạch định chiacutenh saacutech cộng đồng chuyecircn gia đơn vị cocircng lập đối taacutec tư nhacircn tổ chức tagravei chiacutenh nhacircn viecircn y tế vagrave người bệnh)

Phạm vi nghiecircn cứu

Baacutem saacutet caacutec mục tiecircu nghiecircn cứu bao gồm 4 phần chiacutenh sau

bull Đặc tiacutenh của PPP y tế dựa trecircn caacutec viacute dụ quốc tế Phần nagravey của nghiecircn cứu lagravem rotilde những đặc tiacutenh chủ yếu của PPP so với caacutec higravenh thức hợp taacutec cocircng tư khaacutec trong ngagravenh y tế giới thiecircu những loại higravenh PPP y tế phổ biến trecircn thế giới bao gồm caacutec ứng dụng ưu nhược điểm vagrave tổng hợp những yếu tố thagravenh cocircng vagrave bagravei học ruacutet ra cho quản trị PPP y tế

bull Quaacute trigravenh vagrave thagravenh tiacutech trong triển khai PPP y tế ở Việt Nam Phần nagravey trigravenh bagravey kết quả ragrave soaacutet khung phaacutep lyacute về PPP y tế đatilde được xacircy dựng ở cấp trung ương đồng thời xem xeacutet hiện trạng triển khai PPP y tế ở cơ sở Caacutec nghiecircn cứu trường hợp chi tiết theo từng loại higravenh PPP y tế ở Việt Nam được trigravenh bagravey vagrave kết quả thực hiện được đaacutenh giaacute

HIgraveNH 14

Khung đaacutenh giaacute PPP y tế ở Việt Nam

Ghi chuacute PPP = Đối taacutec cocircng ndash tư

Mocirci trường phaacutep lyacute vagrave quy định

Người rachiacutenh saacutech

Đối taacutectư nhacircn

Cơ quannhagrave nước

Hợp đồngPPP

Ngườicấp vốn

Thị trường tagravei chiacutenh

Cấp độtagravei chiacutenh

Năng lựcvagrave ưa thiacutechcủa khốicocircng cộng

Năng lựcvagrave ưa thiacutech

của khốitư nhacircn

Cấp độvận hagravenh

Cấp độ chiacutenhsaacutech vagrave thể chế

Giới thiệuemsp|emsp11

bull Caacutec ragraveo cản trong triển khai PPP y tế ở Việt Nam Phần nagravey xaacutec định caacutec ragraveo cản ở nhiều cấp độ khaacutec nhau bao gồm cấp chiacutenh saacutechthể chế cấp vận hagravenh vagrave hỗ trợ tagravei chiacutenh Caacutec vấn đề quan trọng được phacircn tiacutech vagrave thảo luận từ quan điểm của caacutec becircn liecircn quan trong quaacute trigravenh chuẩn bị vagrave thực hiện caacutec dự aacuten PPP y tế bao gồm caacutec nhagrave hoạch định chiacutenh saacutech tổ chức cocircng cộng nhagrave đầu tư tư nhacircn cocircng ty tagravei chiacutenh chuyecircn gia y tế vagrave người bệnh

bull Caacutec lựa chọn khả thi để giải quyết caacutec ragraveo cản đatilde được xaacutec định vagrave thực hiện PPP y tế tốt hơn Phần nagravey của nghiecircn cứu đề xuất caacutec hagravenh động đối với BYT vagrave caacutec cơ quan chiacutenh phủ coacute liecircn quan để khắc phục caacutec ragraveo cản vagrave tăng cường đầu tư PPP trong y tế tại Việt Nam dựa trecircn caacutec kết quả của nghiecircn cứu hiện tại

Caacutec phương phaacutep thu thập số liệu

Nghiecircn cứu thu thập caacutec thocircng tin định tiacutenh vagrave định lượng từ caacutec nguồn sơ cấp (khảo saacutet tự đaacutenh giaacute phỏng vấn baacuten cấu truacutec vagrave hội thảo tham vấn) cũng như caacutec nguồn thứ cấp (ragrave soaacutet tagravei liệu) Ngoagravei ra thocircng tin cograven được tổng hợp từ caacutec website của caacutec Bộ đơn vị PPP ở caacutec nước Caacutec phương phaacutep thu thập dữ liệu với caacutec phần khaacutec nhau của nghiecircn cứu được toacutem tắt trong Bảng 11

bull Đaacutenh giaacute tagravei liệu đogravei hỏi nhagrave nghiecircn cứu ragrave soaacutet caacutec tagravei liệu quốc tế được xuất bản (nghiecircn cứu baacuteo caacuteo hướng dẫn vv) cũng như caacutec tagravei liệu chiacutenh thức vagrave khocircng chiacutenh thức tại Việt Nam

bull Tổng cộng 53 cuộc phỏng vấn baacuten cấu truacutec đatilde được thực hiện trong cả lĩnh vực cocircng lập tư nhacircn vagrave tagravei chiacutenh Phỏng vấn thocircng tin được thực hiện với 6 nhagrave hoạch định chiacutenh saacutech phụ traacutech PPP ở cấp trung ương (BYT Bộ Kế hoạch đầu tư [BKHampĐT] Bộ Tagravei chiacutenh [BTC]) 23 nhagrave hoạch định vagrave thực hiện chiacutenh saacutech ở cấp tỉnh (Sở Y tế [SYT] Sở Kế hoạch đầu tư [SKHampĐT] vv) 11 giaacutem đốcphoacute giaacutem đốc caacutec cơ sở y tế (bệnh viện trung tacircm y tế huyện vagrave trường y tế) 5 giaacutem đốc của hệ thống chăm soacutec sức khỏe tư nhacircn 2 quản lyacute từ caacutec tổ chức phi chiacutenh phủ quốc tế vagrave 6 đại diện từ caacutec tổ chức tagravei chiacutenh trong nướcquốc tế

bull Ngoagravei ra cuộc khảo saacutet về năng lực quản lyacute PPP đatilde được thực hiện với caacutec caacuten bộ cấp trung vagrave cấp cao cũng như caacutec quản lyacute caacutec cơ sở y tế đatilde từng tham gia caacutec khoacutea đagraveo tạo vagrave hội thảo do BYT vagrave Ngacircn hagraveng Thế giới tổ chức Tổng cộng coacute 386 caacuten bộquản lyacute trong lĩnh vực y tế cocircng trecircn toagraven quốc đatilde tham gia khảo saacutet bằng caacutech điền thocircng tin vagraveo bảng cacircu hỏi tự điền bao gồm (1) tự đaacutenh giaacute caacutec năng lực liecircn quan đến PPP18 (2) đaacutenh giaacute về caacutec nguồn lực sẵn coacute cho quản lyacute dự aacuten PPP vagrave (3) caacutec vấn đề trong việc triển khai PPP vagrave caacutec khuyến nghị tăng cường đầu tư PPP trong y tế Một cuộc khảo saacutet khaacutec với caacutech tiếp cận tương tự (lấy mẫu ngẫu nhiecircn vagrave bảng cacircu hỏi tự điền) đatilde được thực hiện để tigravem hiểu quan điểm của doanh nghiệp

BẢNG 11 Caacutec phương phaacutep thu thập số liệu aacutep dụng cho caacutec phần của nghiecircn cứu

CAacuteC PHẦN NGHIEcircN CỨU

PHƯƠNG PHAacuteP

RAgrave SOAacuteT TAgraveI LIỆU

KHẢO SAacuteT TỰ ĐAacuteNH GIAacute

PHỎNG VẤN BAacuteN CẤU TRUacuteC

HỘI THẢO THAM VẤN

Đặc tiacutenh của PPP y tế +

Quaacute trigravenh vagrave thagravenh tiacutech + + +

Caacutec ragraveo cản + + + +

Lựa chọn giải phaacutep xoacutea bỏ ragraveo cản + + + +

Nguồn Bảng gốc cho nghiecircn cứu nagraveyGhi chuacute PPP = Đối taacutec cocircng ndash tư

12emsp|emspĐốI TaacuteC CocircNG Tư Y Tế ở VIệT NAM

tư nhacircn khi tham gia mocirc higravenh hợp taacutec cocircng-tư Tổng cộng coacute 40 đại diện từ caacutec bệnh viện tư nhacircn phograveng khaacutem cocircng ty thiết bị vagrave dược phẩm đatilde hoagraven thagravenh caacutec mẫu khảo saacutet

bull Bốn hội thảo tham vấn được tổ chức để thu thập yacute kiến đoacuteng goacutep của caacutec becircn liecircn quan trong suốt caacutec giai đoạn nghiecircn cứu Hội thảo đầu tiecircn với Ủy ban nhacircn dacircn (UBND) thagravenh phố Hồ Chiacute Minh sau đoacute lagrave cuộc thảo luận với SYT vagraveo thaacuteng 3 năm 2019 đatilde giới thiệu kinh nghiệm quốc tế vagrave đaacutenh giaacute chương trigravenh PPP y tế tại trung tacircm kinh tế năng động nhất cả nước Hội thảo thứ hai vagrave thứ ba tại thagravenh phố Hagrave Nội vagrave Hồ Chiacute Minh vagraveo thaacuteng 5 năm 2019 tạo cơ hội để caacutec CQNN vagrave tư nhacircn trigravenh bagravey caacutec dự aacuten PPP vagrave thảo luận về caacutec vấn đề phaacutep lyacute hoạt động Hội thảo thứ tư vagraveo thaacuteng 7 năm 2019 chia sẻ với caacutec becircn liecircn quan những kết quả chiacutenh của nghiecircn cứu vagrave thu thập yacute kiến phản hồi của họ về caacutec phaacutet hiện cũng như caacutec lựa chọngiải phaacutep thực hiện tiếp theo Caacutec hội thảo tham vấn nagravey coacute sự tham gia của hơn 400 đại diện bao gồm đại diện của BYT BKHampĐT vagrave BTC caacuten bộ từ caacutec SYT tổ chức phi chiacutenh phủ tổ chức phi lợi nhuận tư nhacircn vagrave đại diện của ngagravenh tagravei chiacutenh

GHI CHUacute

ensp1 Chiến lược nợ cocircng vagrave nợ nước ngoagravei của quốc gia giai đoạn 2016-2020 tầm nhigraven đến năm 2030 theo quyết định số 958QĐ-TTg của Thủ tướng Chiacutenh phủ ngagravey 2772012

ensp2 Chiacutenh phủ Baacuteo caacuteo số 25BC-CP ngagravey 30012019 về thực trạng triển khai caacutec dự aacuten PPPensp3 Ngacircn hagraveng Nhagrave nước Cocircng văn số 6395NHNN-TD yecircu cầu caacutec tổ chức tiacuten dụng tăng cường

kiểm soaacutet rủi ro trong hoạt động cấp tiacuten dụng đối với caacutec dự aacuten BOT BT giao thocircngensp4 Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) Global Burden of Disease Results Tool Data

downloaded November 20 2018ensp5 Chỉ số hagravei lograveng người bệnh (PSI) lagrave kết quả hợp taacutec nghiecircn cứu giữa Bộ Y tế mạng lưới Saacuteng kiến

Việt Nam Đại học Indiana Hoa Kỳ trong khuocircn khổ Dự aacuten ldquoCocircng bằng trong y tế thocircng qua Chỉ số hagravei lograveng người bệnhrdquo do Oxfam Việt Nam tagravei trợ PSI bao gồm 6 yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng điều trị y tế vagrave sự hagravei lograveng người bệnh khả năng tiếp cận dịch vụ khaacutem chữa bệnh minh bạch thocircng tin khaacutem bệnh vagrave điều trị thaacutei độ vagrave trigravenh độ chuyecircn mocircn tay nghề của baacutec sỹ điều dưỡng cấp phaacutet thuốc vagrave hướng dẫn sử dụng thuốc chi phiacute khaacutem điều trị vagrave cơ sở vật chất bệnh viện Caacutec cuộc khảo saacutet được thực hiện qua phỏng vấn điện thoại với 3000 bệnh nhacircn vagrave người nhagrave của họ tại 29 bệnh viện năm 2017 với 7500 bệnh nhacircn vagrave người nhagrave của họ tại 60 bệnh viện năm 2018

ensp6 Hội Khoa học Kinh tế Y tế Việt Nam 2010 (httpvheaorgvnprint-htmlaspxNewsID=201)ensp7 Kế hoạch Bảo vệ chăm soacutec vagrave nacircng cao sức khỏe nhacircn dacircn giai đoạn 2016-2020 (Quyecirct định số

139KH-BYT ngagravey 1 thaacuteng 3 năm 2016)ensp8 Nghị quyết số 52005NQ-CP của Chiacutenh phủ ngagravey 1842005 về đẩy mạnh xatilde hội hoacutea caacutec hoạt

động giaacuteo dục y tế văn hoacutea vagrave thể dục thể thaoensp9 Phaacutep lệnh số 26LCTN của Chủ tịch nước ngagravey 3091993 về hagravenh nghề y dược tư nhacircn10 Khảo saacutet Mức sống dacircn cư Việt Nam năm 201711 Nghị định số 692008NĐ-CP của Chiacutenh phủ về chiacutenh saacutech khuyến khiacutech xatilde hội hoacutea đối với caacutec

hoạt động trong lĩnh vực giaacuteo dục dạy nghề y tế văn hoacutea thể thao mocirci trường12 Lĩnh vực y tế thu huacutet vốn đầu tư xatilde hội hoacutea httpthoibaotaichinhvietnamvnpagesnhip-song

-tai-chinh2018-08-22linh-vuc-y-te-hut-von-dau-tu-xa-hoi-hoa-61163aspx13 Đẩy mạnh tự chủ vagrave xatilde hội hoacutea trong ngagravenh y tế httpdangcongsanvnkhoa-giaoday-manh

-tu-chu-va-xa-hoi-hoa-trong-nganh-y-te-427653html14 Xatilde hội hoacutea đầu tư trang thiết bị y tế httpsHanoimoicomvntin-tucXa-hoi867434xa

-hoi-hoa-dau-tu-trang-thiet-bi-y-te15 Lĩnh vực y tế thu huacutet vốn đầu tư xatilde hội hoacutea httpthoibaotaichinhvietnamvnpagesnhip-song

-tai-chinh2018-08-22linh-vuc-y-te-hut-von-dau-tu-xa-hoi-hoa-61163aspx16 Bộ Y tế Caacutec cocircng văn số 295BYT-KH-TC ngagravey 2652010 số 5106BYT-KH-TC ngagravey

1682013 số 05CT-BYT ngagravey 2252014 vagrave số 464BYT-KH-TC ngagravey 382017 về việc khắc phục caacutec vấn đề liecircn quan đến liecircn doanh đầu tư thiết bị vagrave dịch vụ theo yecircu cầu tại caacutec cơ sở y tế cocircng lập