Gradja srcanog misicaSrce je centralni organ krvotoka, koji svojom snagom pumpa krv u krvne sudove. Krvani sudovi su cjevasti organi kroz koje krv cirkulise od srca do tkiva (arterije) i vraca se u srce (vene).

Srce covjeka je supalj poprecno-prugasti misic smjesten u grudnoj duplji izmedju lijevog i desnog plucnog krila. Obavijeno je dvostrukom opnom koja se naziva srcana maramica. Sastoji se od dvije komore i dvije pretkomore. U grdji srcanog tkiva razlikuju se tri sloja: perikard, miokard i endokard.

Perikard cini dvostruka opna ciji unnutrasnji dio prijanja na miokaard, a spoljasnji je u vezi sa dijafragmom i grudnim organima.

Miokard cini najveci dio mase srca. Sastoji se od poprecno-prugastih misica cija su vlakna medjusobno povezananastavcima, i grade mrezastu tvorevinu.

Endokard je unutrasnji tanak sloj koji oblaze srcane komore i pretkomore, prelazeci i na srcane zaliske.

Srce cine dvije vrste misica i specijalna vlakna. Prretkomorski i komorski misic kontrahuju se gotovo na isti nacin kao i skeletni misici, s tim sto kontrakcija traje duze. Specijalizovana vlakna koja sluze za stvaranje i provodjenje impulsa slabo se kontrahuju.

Funkcije srcaSrce se zapravo sastoji od dvije odvojene pumpe: desno srce koje pumpa krv kroz pluca i lijevo srce koje pumpa krv kroz periferne organe. Zapravo, svako od ova dva zasebna srca je pulsirajuca pumpa, koju sacinjavaju dvije supljine pretkomora i komora. Pretkomora, u principu, funkcionise kao rezervoar krvi o kao ulazni put ka komori, ali uz to, ona u manjoj mjeri i pumpa, doprinoseci na taj nacin da se krv krece u komoru. Najveci dio sile, koja tjera krv kroz pluca i periferni cirkulatorni sistem ,nastaje u komori.

Posebni mehanizmi u srcu odrzavaju srcani ritam i prenose kroz srcani misic akcione potencijale koji izazivaju ritmicne kontrakcije srca.

Veliki i mali krvotok

Krv iz tijela dospjeva preko gornje i donje suplje vene u desnu komoru. Iz desne komore izlazi plucna arterija i grana se na dvije grane, od kojih svaka ulazi u po jedno plucno krilo. U plucima se ove arterije granaju u sve sitnije ogranke i kapilare. U plucnim kapilarima krv prima kiseonik pa hemoglobin prelazi u oksihemoglobin. Krv se zatim skuplja u sitne vene, pa u sve vece, koje se ulijevaju u cetiri plucne vene. Plucnim venama krv iz pluca dospjeva u lijevu pretkomoru srca. Tok krvi od desne komore, preko pluca do lijeve pretkomore naziva se mali krvatok.

IZ lijeve komore, preko aorte, krv se odvodi po tijelu. Aorta se grana na manje sudove – arterije, koje arterijsku krv odvode u glavu, gornje udove, trup i donje udove. Arterije se dalje granaju u sitnije ogranke – manje arterije i arteriole, preko kojih krv dospjeva do svih tkiva. U tkivima se najsitnije arterije granaju u gustu mrezu kapilara, preko kojih se obavlja razmjena materija izmedju krvi i tkiva. Tok krvi kroz kapilare veoma je usporen, sto je znacajno jer se na taj nacin omogucuje razmjena materija. Kapilari se medjusobno spajaju i tako se obrazuju najsitnije vene. Manje vene se dalje ulijevaju u vece – sve do gornje i donje suplje vene, koje dovode krv iz tijela u desnu pretkomoru srca. Tok krvi od lijeve komore srca do desne pretkomore kroz krvotok, naziva se veliki krvotok.

Srcani ciklus; kontrakcija srcanog misica; sistola i dijastola

Srcani ciklus je period od pocetka jedne do pocetka sledece kontrakcije srca. Svaki ciklus zapocinje kad u sinoatrijumskom cvoru (S-A cvor) nastane akcioni potencijal. S-A cvor se nalazi na prednjem zidu desne pretkomore u blizini usca gornje suplje vene. Odatle se akcioni potencijal brzo siri na obe prekomore, a poslije, kroz A-V snop, i na komore. (A-V snop je specijalizovani provodni sistem). Medjutim, zbog posebnih svojstava provodnog sistema iz

pretkomora u komore, srcani impuls prolazi kroz komore za vise od 0,10s kasnije u odnosu na pretkomore. To omogucava da se pretkomore kontrahuju prije komora i tako ubace krv u komore, prije nego sto one pocnu snazno da se kontrahuju. Prema tome, pretkomore djeluju kao primarne pumpe za komore, a komore zatim obezbjedjuju glavni izvor sile za kretanje krvi kroz sistem krvnih sudova.

Srcani ciklus sastoji se od perioda relaksacije, nazvanog dijastola, za vrijeme koga se srce puni krvlju, a poslije koga slijedi period kontrakcije koji se naziva sitola. Trajanje kontrakcije srcanog misica uglavnom zavisi od trajanja akcionog potencijala. U pretkomorskom misicu iznosi oko 0,2s, a u misicu komore oko 0,3s. Srcani misic pocinje da se kontrahuje nekoliko milisekindi poslije pocetka i nastavlja sa

kontrakcijom jos nekoliko milisekundi poslije zavrsetka akcionog potencijala.

Pretkomore i komore kao pumpeKrv iz velikih vena neprekidno utice u pretkomore tako da oko 75% te krvi stigne u komore prije nego sto su se pretkomore kontrahovale. Tako kontrakcija pretkomora obicno ubacuje onih preostalih 25% punjenja komora. Ipak, u normalnim uslovima za vrijeme mirovanja srce moze na zadovoljavajuci nacin da obavlja svoju funkciju i onda kada nedostaje ovo dodatno povecanje efikasnosti od 25%, jer srce moze efikasno da obavlja svoju funkciju tako sto u normalnim slovima moze da pumpa 300-300% vise krvi nego sto je to organizmu potrebno. Organizmu to ne smeta sve dok ne pocne tezi fizicki rad. Tada dolazi do otezanog kratkog disanja.

Za vrijeme sistole komora A-V valvule su zatvorene, pa se zato u pretkomorama nakuplja velika kolicina krvi. Zato, cim se zavrsi sistola i pritisak u komorama opet padne na nisku dijastolnu vrijednost, visok pritisak u pretkomorama naglo otvara A-V valvule, pa krv snazno utice u komore. To je period brzog punjenja komora, i priblizno odgovara prvoj trecini dijastole. Za vrijeme srednje trecine dijastole, u komore se ulijevaju samo male kolicine preostale venske krvi, koja prelazi direktno kroz pretkomore u komore. Tokom poslednje trecine dijastole, pretkomore se kontrahuju, pa dodatno potiskuju krv, koja tece u komore. Praznjenje komora za vrijeme sistole nije potpuno. Taj period se naziva izomericka kontrakcija.

Kad se pritisak u lijevoj komori poveca iznad 10,7KPa, a pritisak u desnoj bude nesto iznad 1,1KPa, pritisak u komorama otvara semilunarne zaliske, pa krv odmah pocne da izlazi iz komora. U prvoj trecini perioda izbacivanja komore izvace oko 70% od ukupne kolicine istisnute krvi, preostalih 30% u naredne dvije trecine tog perioda.

U periodu izometricke relaksacije pritisci u komorama vracaju se na svoje vrlo niske dijastolne vrijednosti. Tada se A-V valvule otvaraju, pa zapocinje nov ciklus rada komore. Srce u svakom inutu ispumpa 4-6l krvi.

Kviz

1. Tkivo mrezaste strukture, koje se sastoji od poprecno-prugastih misica naziva se::

miokard srce jetra

2. Sisari imaju:

2 komore i 1 pretkomoru 1 komoru i 2 pretkomore 2 komore i 2 pretkomore

3. Kako se zovu najsitniji krvni sudovi koji vode krv iz lijeve komore?

arterije arteriole kapilari

4. Period relaksacije srcanog misica zove se:

sistola dijastola pauza