Srednjoškolski Centar Marko Marković„Gaudeamus“

VODOZEMCISeminarski rad

24.11.2013

SADRŽAJ:

1. Uvod .............................................................................................................................. 32. Podjela vodozemaca .................................................................................................... 3

2.1. Beznogi vodozemci ............................................................................................ 32.2. Repati vodozemci .............................................................................................. 42.3. Žabe ili bezrepci ................................................................................................. 5

3. Literatura ........................................................................................................................ 7

1. Uvod

Vodozemci (Amphibia) čine razred slatkovodnih i kopnenih kralježnjaka. Njihovo znanstveno ime je izvedeno od grčkog "amphi bios" (dvostruki život), što je u obliku "dvoživke" određeno vrijeme bilo korišteno u hrvatskom kao naziv za ovaj razred. To ime se zasniva na činjenici da većina vodozemaca stadij larve proživljavaju u vodi, a nakon metamorfoze mogu živjeti na kopnu. Ali ostaju cijeli život upućeni na blizinu vode. Mnogi su prvenstveno noćne životinje kako bi se zaštitili od mogućih grabežljivaca, kao i da smanje gubitak vode preko kože.

2. Podjela vodozemacaSvi današnji (recentni)

Vodozemci pripadaju potklasi Lissamphibia, koja se deli na tri reda:1. red beznogi vodozemci (gimnofioni) ili Apoda (Gimnophiones) - najpoznatiji predstavnik je cecilija (tropski, crvoliki vodozemac); telo im je pokriveno koštanim pločicama po čemu se razlikuju od svih ostalih vodozemaca;2. red repati vodozemci ili Urodela (Caudata) – imaju rep tokom čitavog života; predstavnici: daždevnjak, mrmoljak, čovečija ribica; čovečija ribica je neoteničan oblik (neotenija – pojava sticanja polne zrelosti na larvenom stupnju);3. red bezrepi vodozemci (žabe) ili Anura (Batrachia, Salientia)– u odraslom stadijumu bez repa; razviće putem metamorfoze, larva punoglavac; predstavnici: zelena žaba, krastava žaba, gatalinka.

2.1. Beznogi vodozemci (lat. Gymnophiona) su jedan od tri reda vodozemaca. Najpoznatiji predstavnik ovog reda je cecilija (tropski, crvoliki vodozemac). Najveći deo života provodi ispod zemlje. Imaju redukovan rep, koža im je glatka i najčešće tamna, dok postoje i vrste sa šarenom kožom. Od svih ostalih vodozemaca se razlikuju po tome što ispod kože imaju koštane ploče. Oči su im male i prekrivene tankom opnom zbog zaštite od zemlje. Pre se smatralo da su ove životinje slepe, ali se danas zna da mogu da razlikuju svetlost i tamu. Imaju čulo mirisa i nos. Imaju pluća, ali dišu preko kože i usta. Levo plućno krilo je manje od desnog, jer se prilagođava obliku tela. Na sličnu pojavu nailazimo i kod zmija.Ove životinje žive u tropskim predelima i hrane se uglavnom insektima. Kod većine se sreće viviparija, dok neke polažu jaja koja čuva ženka. Kod nekih vrsta postoji faza larve, a kod nekih odsustvuje.

2.2. Repati vodozemci (Caudata, ili Urodela) su jedan od redova vodozemaca. Repati vodozemci žive i u vodi i na kopnu. Većina ih živi na kopnu kada dostignu zrelost posle metamorfoze. U tom procesu oni gube škrge i počinju da dišu vazduh. Vodu uzimaju preko kože. Neki repati vodozemci ne doživljavaju metamorfozu i stalno izgledaju kao mladunci. Ukoliko su i reproduktivno sposobni, pojava se naziva neotenija.

Mrmoljci ili tritoni su grupa repatih vodozemaca koja pripada porodici daždevnjaka i poput svih predstavnika ove porodice imaju tipičan izgled daždevnjaka. Ipak, za razliku od roda Salamandra, predstavnici ovog roda su više prilagođeni vodenoj sredini. U vreme parenja, mužjaci se menjaju; kreste duž leđa im postaju znatno veće, a i rep im se proširuje. Takođe, menja im se i boja tela. Kod običnog mrmoljka (Triturus vulgaris) pojavljuju se crne tačke koje se ističu na žutim leđima, a na vrhu repa narandžaste i bele crte. Alpski mrmoljak (Triturus alpestris) tada ima crveni stomak i tirkizne bokove. Za razliku od njih, ženke svih vrsta su tamnijih boja, a rep im nije zadebljao.

Šareni daždevnjak je najpoznatiji predstavnik daždevnjaka, koji naseljava zapadni, centralni i južni dio Evrope, sve do Male Azije i Sirije. Postoji više podvrsta. Tijelo je vretenasto, crne boje, sa karakterističnim žutim mrljama, koje upozoravaju grabljivce (aposomatska obojenost).

2.3. Žabe ili bezrepci pripadaju vodozemcima, a razlikuju se od drugih vodozemaca po tome što nemaju rep. Tijelo im je zdepasto, pokriveno glatkom, golom i mekanom kožom. Žabe žive na svim kontinentima.Različite su veličine.Najmanja je jedna kubanska vrsta,veličine samo 1 cm.Najveća je jedna zapadnoafrička žaba,veća od 30 cm i teška oko 3 kg.

Razvoj Zadnje noge su im znatno duže od prednjih, na kojim se nalazi 4 ili 5 prstiju. Zadnje noge su prilagođene za tzv. katapultarni skok. Najveći broj žaba poleže hiljade jaja u vodi, gdje larve zvane punoglavci završe larveni period i metamorfozu. Preobražaj iz punoglavca u odraslu žabu traje 2 do 4 mjeseca. Punoglavci u početku nemaju noge. Plivaju koristeći dugi rep koji ima peraju sličnu ribljoj koja prolazi celom dužinom tela. Kako rastu, larvama niču noge. Obično zadnje noge počinju da rastu prve, posle čega sledi par prednjih nogu. Odrasle žabe nemaju rep, a posle nekoliko prvih meseci rep punoglavca počinje da se upija u telo - ne otpada.Hrane se mušicama, komarcima itd. Takođe postoje otrovne žabe koje su "obojene" živim bojama. Otrov može usmrtiti manjeg grabežljivca ako je pojede, a neke žabe sadrže toliko otrova da čak mogu usmrtiti covjeka. Indijanci se služe njihovim otrovom za koplja i strelice. Žive u vodi ili u samoj njezinoj blizini, a neke vrste po vlažnim livadama i listopadnim šumama. Hladno i suho doba godine provode zakopane u mulju.

ŽlijezdeŽlijezde u koži žabe nalaze se u epidermalnom sloju koji se naziva usmina. Usmina je ispunjena vezivnim tkivom, a u njoj se nalaze pigmantne ćelije (hromatofori), mišićna vlakna i žlijezde. Dvije vrste žlijezda se nalaze kod pravih žaba, a to su sluzne (mukozne) i ledene žlijezde..Hromatofori sadrže pigmentna zrnca različitih boja: žute, crvene, smeđe.

ŠkrgeOdrasle jedinke nemaju unutrašnje ni spoljašnje škrge. One se nalaze isključivo u postembrionalnom razvoju, u stadijumu punoglavca, na spoljnjoj strani životinje, kao privjesci, a služe kao snabdjevanje krvi kiseonikom.Vrste Najpoznatije su vrste: žuti mukač (Bomina variegata), crveni mukač (Bomina bombina), češnjača (Pelobates fuscus), obična krastača (Bufo bufo), zelena krastača (Bufo viridis), gatalinka (Hyla arborea) ,grčka žaba (Rana graeca), močvarna smeđa žaba (Rana arvalis).

Češnjarka (lat. Pelobates fuscus) je vrsta žabe iz porodice Pelobatide. Rasprostranjena je od centralne Evrope do zapadne Azije.Tipična dužina češnjarke je 6.5 cm za mužjake i 8 cm za ženke. Telo im je zdepasto, glava velika, a zadnji ekstremiteti kraki. Sa unutrašnje strane zadnjih nogu ima snažne lopataste nabore koji pomažu žabi da se ukopa u zemlju. Boja kože na leđima zavisi od staništa i pola, ali je obično svetlosiva do bežbraon. Površina je prošarana tamnijim mrljama. Stomak je beličaste ili žućkastosive boje, ponekad sa sivim tačkama.

Zelena krastava žaba (lat. Bufo viridis) je vrsta žabe krastače koja nastanjuje kontinentalnu Evropu, zapadnu i srednju Aziju i severnu Afriku.Imaju zdepasto telo dužine do 10 centimetara prekriveno mnogobrojnim bradavicama. Ženke su krupnije od mužjaka. Boja im je žutosiva sa zelenim mrljama. Mogu da menjaju boju u zavisnosti od temperature i osvetljenja. Njihove kožne žlezde luče otrovan sekret koji služi za odbranu od predatora. Zadnje noge su relativno kratke. Nemaju zube.Ove životinje se često prodaju kao kućni ljubimci jer se lako adaptiraju.

Šumska gatalinka ili kreketuša (lat. Hyla arborea) je sitna žaba koja može da poraste najviše do 4,5 cm. Karakteristika vrste su diskovi na prstima, koji im pomažu pri penjanju na drveće.Šumske gatalinke ne obitavaju u šumama, već im više prijaju sunčane ivice šuma, šibljaci, vlažne peščane dine, i okoline bara u kojima nema riba. Uništavanje ovakvih površina dovelo je do proređivanja ove vrste u Zapadnoj Evropi. Danas je najrasprostranjenija na području od Ukrajine i Belorusije do Balkana, Italije, Nemačke i većeg dela Francuske.

3. Literatura

Linkovi:http://hr.wikipedia.org/wiki/Vodozemcihttp://en.wikipedia.org/wiki/Amphibian http://www.biologija.rs/vodozemci.html