Voorwoord.

Van onze voorzitterWat kan de herfst toch mooi zijn in al zijn kleuren en schakeringen.De moeite waard om een wandeling te maken en te genieten van de natuur.De tijd gaat snel, en 5 december maken wij ons op voor de Sint en een paar weken daarna is het al weer Kerstmis.Deze Nieuwsbrief komt uit enige weken voor Kerst. Vandaar dat er een aantal artikelen in staan van organisaties die zich bezighouden met hulpverlening zoals:

• MAF-Mision Aviation Flying• HAPIN• Stichting Manusia Papua

Onder de kop “veteranen met een missie” heeft de SPS een verzoek ingediend voor een bijdrage inzake de fi nanciering van een voetbalproject in Sorong. Via de non-gouvernementele organisatie NCDO wordt getracht dit te realiseren. Vanaf deze plaats veel succes toegewenst.Verder van Kapitein Wouters van de C-STSTCIE 45 PIB RIOG bericht ontvan-gen dat het idee is ontstaan om een gebouw op de Generaal Spoorkazerne in Ermelo te vernoemen naar Sgt. 1ste klasse C.J. Geelhoed, drager van de Bronzen Leeuw. Aan Sgt 1ste klasse Geelhoed werd deze onderscheiding toegekend omdat hij zich in de periode van 24 juni tot 18 augustus 1962 als Commandant van een tirailleurpeloton in Merauke, herhaaldelijk heeft onder-scheiden door bijzonder moedig en beleidvolle daden. Helaas is hij een aantal jaren na zijn terugkeer uit Merauke overleden.Ook is er met onze vereniging contact gelegd om het PVK (Papoea Vrijwilli-gers Korps) in tenue mee te laten lopen bij het defi lé in Wageningen en Den Haag. Onze vice-voorzitter laat zich verder informeren en zal proberen e.e.a. in goede banen te leiden.

Rest mij (ook al is het nog vroeg) namens het hele bestuur u allen prettige feestdagen toe te wensen.Judo Peperkamp, voorzitter.

Achterste rij: Ad Bouterse, Bram Meurs en Cor van VlietVoorste rij: Jaap van Hensbergen, Toon Dielemans, Henk Vos en Judo Peperkamp

Bestuur Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea militairen 1945-1962

Wij wensen u een bijzonder 2008

Inhoudsopgave

Berichten van het bestuur en de redactie pag. 03 t/m 06

Ingezonden pag. 06 t/m 09

Kaimana Telegraaf pag. 09 t/m 12

Interview met Anrie Broere pag. 12 t/m 15

Heden en Verleden (deel7) pag. 15 t/m 18

Stichting Manusia Papua pag. 18 t/m 19

MAF Manokwari pag. 20 t/m 21

Rijmen pag. 22

Hapin in Papua pag. 22 t/m 25

Berichten van het bestuur en de redactie van de Nieuwsbrief

In MemoriamMet eerbied en in gepaste stilte brengen we een laatste eresaluut aan

W.M. de Vries WeespM.N. Ummels Maastricht14 oktober overleed na een ernstige ziekte onze goede vriend Jeu Ummels. Hij blijft in onze herinnering als een rustige, en betrokken vriend, die zo blij was weer veteranen uit zijn Nieuw-Guinea tijd te hebben ontmoet. Hij was als telegrafist gelegerd in Kaimana, en heeft daar diverse acties meegemaakt. We gedenken hem in stilte en wensen zijn vrouw en dochter veel sterkte.Toon en Geer, Piet en Stance, Joop en Gré.P.van Oudheusden, van Hogendorpstraat 53a, 5046 LB Tilburg

Sociale commissieDe taak van deze commissie bestaat uit het ondersteunen van leden van onze vereniging die in de problemen zijn geraakt. De commissie kan dan proberen hiervoor een passende oplossing te vinden. Een andere taak van de commissie is door het brengen van een bezoekje (of indien nodig meer-dere bezoeken) namens onze vereniging de zieke een hart onder de riem te steken. Ook zullen de leden van de sociale commissie de vereniging verte-genwoordigen bij begrafenissen om onze kameraden passend de laatste eer te kunnen bewijzen.De namen van de leden van de sociale commissie volgen hieronder:Na zijn verkiezing als lid van het bestuur is Ad Bouterse aangewezen om de taak van vertrouwensman voor deze commissie op zich te nemen.

A.J.Bouterse Lindenlaan 110 1741 TX Schagen 0224-215621C.Aarts Biezelaar 16 5121 NR Rijen 0161-222459P.Beers Klipperstraat 67 8862 ZW Harlingen 0517-413506A.C.Broere Scheepmanstraat 5 6941 CH Didam 0316-223081L.van Dam Callenburghlaan 58 4797 BZ Willemstad 0168-472508G.Elders Wakkerendijk 18 3755 DC Eemnes 035-5383830J.van Gils Wilhelminalaan 38 1161 TX Zwanenburg 020-4972654M.H.J.Koops Van Raaltestraat 75 4384 GD Vlissingen 0118-460807A.S.Poortvliet Henri Dunantstraat 32 4388 NK Oost-Souburg 0118-463259G.A.Muller De Tol 501 2266 EJ Leidschendam 070-3019477J.Snackers Groesweg 26 6451 GG Schinveld 045-5252557S.v.d.Veen Pastoor van Laakstr 36 6663 CA Lent 024-3606186W.Wanrooy Prinses Beatrixlaan 25 7437 CA Bathmen 0570-543072

Bij de installatie van de Sociale commissie werd al aandacht gevraagd voor het een probleem om aan de weet te komen wie er ziek zijn sobats die hulp nodig hebben. Ook is het vaak moeilijk om tijdig op de hoogte komen van een overlijden. Daarom doet het bestuur een beroep op alle leden om als het hun bekend is dat een sobat mogelijk hulp nodig heeft, ziek is of is overleden de dichtst bij wonende sociaal commissaris of Ad Bouterse op de hoogte te stellen.

3

4

Welkom aan onze nieuwe ledenH.J. van Honk De Weertjes 11-24 6605 RD WychenA.D. van Eijk Eksterlaan 662 3136 SR Vlaardingen

VOOR UW AGENDA

• Algemene Ledenvergadering 2008Onze Algemene ledenvergadering 2008 zal weer plaatsvinden in het Of-fi cierscasino, Kampweg 1, 3769 DE in Soesterberg op 10 april 2008

• Reünie en herdenkingsbijeenkomst 2008Onze reünie/herdenkingsbijeenkomst zal in 2008 zijn op 15 en 16 mei 2008 in de Lt Gen. Tonnetkazerne in ’t Harde.

• Veteranendag 2008Niet op zondag 29 juni maar op zaterdag 28 juni 2008

TE KOOP

StropdassenEr is nog steeds vraag naar de stropdas met het Nieuw-Guinea embleem. Het bestuur heeft de dassen daarom besteld. U kunt u opgeven om een das te ontvangen. Voor € 17,50 sturen we de das toe. Opgeven bij onze secretaris. Adres ziet het colofon achterin.

Cap en schildjes met logo verenigingOnze cap met logo is nog steeds verkrijgbaar. Wilt u een cap toegestuurd krijgen? Maak dan € 9,00 over op rekening 882404 t.n.v. Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962. Met de vermelding “Ja ik wil een cap”. Wilt u een schildje met embleem 6IB of een schildje van de vereniging maak dan € 11,00 over op de bovenstaande rekening met vermelding “Ja ik wil een schildje 6IB”of “Ja ik wil een schildje vereniging”.

Vlag West Papua MerdekaOok deze vlag is bij ons te verkrijgen als u € 22,50 overmaakt op rekening 882404 t.n.v. Vereniging Nederlands Nieuw- Guinea Militairen 1945-1962 met vermelding “Ja ik wil een vlag”Het linker veld is donkerrood met een witte ster. De balken zijn afwisselend blauw en wit.

DVD• Defi lé Wageningen 5 mei 2007• Veteranendag den Haag 29 juni 2007• Ook beschikbaar de DVD van RoermondDeze DVD’s zijn te bestellen bij Joh. EdelhausenPrijs € 15,00. Bij twee € 25,00 en bij drie € 30,00. Mogen verschillende zijn.Telefoon nummer 043 343 37 78. Mailadres Johan4045@planet.nl

DVD NOS uitzending van de herdenking van 15 augustus.Prijs € 27,50 exclusief € 2,25 verzendkostenBestellen: www.webshop.beeldengeluid.nl via zoekfunctie Indië Herdenking.Telefoon 035-6775975 of 035-6775270.Zie ook www.indiehedenking.nl paragraaf 15 augustus

VAN DE REDACTIE

Adverteren?De binnenzijden van de omslag van de Nieuwsbrief zijn beschikbaar voor uw advertentie. Wij vragen hiervoor een kleine vergoeding. U kunt ook adverte-ren op de ander pagina’s. Belangstelling? Neem dan contact op metJ.H.van Hensbergen, tel: 0653199548, hensaradvies@jaapvanhensbergen.nl

Kopij voor nieuwsbrief nieuwsbrief nr. 20 graag vóór 15 januari 2008In februari/maart 2008 komt de volgende Nieuwsbrief uit. We ontvangen ook daarvoor weer graag Uw verhalen over Nieuw-Guinea. Het liefst met foto’s erbij. Als u ons originelen stuurt krijgt u die gegarandeerd retour. Als u denkt iets voor publicatie in onze Nieuwsbrief te hebben schroom dan niet en stuur het naar de redactie. Ook kunt u eerst even contact opnemen (redactieadres zie het colofon achterin)

UITNODIGING

• Uitnodiging Nieuwjaarsreceptie Zondag 13 januari 2008We zetten de traditie van de Nieuwjaarsreceptie voor diegenen (met partner) die in Nieuw Guinea zijn geweest of zich nauw met dit land verbonden voelen graag voort. Daarom worden jullie van harte uitgenodigd.

Zondag 13 januari 2008Zaal Black Horse, Hoogstraat 7, 4702 ZN Roosendaal.De zaal is vanaf 12.00 uur open. Om ongeveer 17.00 uur wordt een koud en warm buffet geserveerd.Aanmelding voor de receptie en het koude en warme buffet bij Toon en José DielemansTelefoon: 0165 56 21 05Schriftelijk: A.Dielemans, Antennestraat 18, 4702 LE Roosendaale-mail: dieleket@home.nl

• Deelname aan het buffet kost € 10,00. U moet zich dan in ieder geval van te voren aanmelden hiervoor. Ook vragen we u vooraf te betalen. Dit kan door € 10,00 over te maken op bankrekening 83.87.67.494 t.n.v. Dielemans Lepra Merauke. Betaling graag vóór 1 januari.

• Ook dit jaar is er een loterij waarvan de opbrengst ten goede komt aan onze vrienden (lepra en tbc patiënten) in Irian Jaya

• Voor de loterij vragen we verkopers van loten. Iedere verkoper die ten minste 200 loten verkoopt mag gratis aan het buffet deelnemen. Wilt u loten verkopen neem dan contact op met Toon Dielemans (0165 56 21 05)

5

Aan deze middag wordt een muzikaal tintje gegeven door het van onze reünie bekende orkest CARBON.

Ingezonden

Ingezonden brief 1

Defilanten en defilantenNegenentwintig juni jl. ben ik weer meegegaan met het defilé op de Nationale veteranendag in de Haag. Het tenue was zoals voorgeschreven t.w.: blauwe blazer, baret, zwarte schoenen, grijze broek en grijze sokken. Het viel mij echter wel op dat er een grote groep “ burgers” was ingestroomd en in de gelederen van de VNNGM hun heil vonden. Deze “burger” militaire collega’s van ons uit voormalig Nederlands Nieuw-Guinea waren wel enthousiast maar vielen qua tenue wel uit de toon.Bij aankomst op het Malieveld maakte de bevelvoerder (de onvolprezen en stuwende kracht van vele manifestaties de heer C.van Vliet) daar m.i. een paar passende opmerkingen over. Het geheel zag er volgens hem uit als een rommeltje en hij had daar volkomen gelijk in. Maar wat gebeurde er na zijn woorden? Een “burger”kwam verhaal halen bij “onze Cor” naar aanleiding van zijn opmerkingen over het tenue. Gelukkig was onze bevelvoerder bij machte om hem verbaal van repliek te dienen.Wij van de VNNGM o.l.v. van de commandant de heer Bram Meurs proberen al jaren ons beste beentje, zowel in Wageningen als in den Haag, voor te zetten. Naar aanleiding van dit onverkwikkelijke voorval zou dit zomaar een agendapunt voor onze Algemene ledenvergadering kunnen zijn. Wellicht is dit ook wel iets om over van gedachten te wisselen met het Militair Platform.Misschien kan het ook een idee zijn om deze “burgers” een “burger bevel-voerder te geven via het platform opdat wij van de VNNGM vrij en onafhan-kelijk kunnen opereren.Toch tot ziens op het volgende defilé en de hartelijke groeten voor iedereenJacques Koomen uit Sassenheim, ex Biakker.

Ingezondenbrief 2

Aan het bestuur van de vereniging Nederlands Nieuw-Guinea militairenAlmelo, 31 mei 2007Geacht bestuur,Hierbij delen we u mee dat wij in het vervolg geen verzoek meer zullen doen voor het plaatsen van een stand voor verkoop van kunst- en andere producten. De reden is dat bezetting van de stands in de loop der jaren steeds moeilijker wordt.Wij danken u voor het beschikbaar stellen van de ruimtes in het verleden en hopen nog eens uit de baten van de verloting een gift te mogen ontvangen.Met hartelijke groet,De secretaris van de Stichting Papoea Steunfonds (SPS)A.Koens. Overcinge 25, 7608 AJ Almelo

6

Ingezonden brief 3

Op 6 oktober vierden de leden van het veteranencafé Gorinchem het eerste lustrum. Het was een goed bezochte en gezellige bijeenkomst in de bar van het hotel Gorinchem. Er was legermateriaal te zien dat is gebruikt tijdens de uitzendingen naar Libanon en Joegoslavië. Oude en nieuwe vriendschappen werden verdiept of aangegaan.Onze vereniging heeft welgemeende felicitaties aangeboden.Alex Muller.

Ingezonden brief 4

Elburg, 8 oktober 2007Beste vrienden,Hier een berichtje uit Elburg. Graag wil jullie even laten weten dat ik na mijn revalidatie periode weer thuis ben. Weliswaar niet weer helemaal de oude. Na mijn hersenbloeding vorig jaar december, ben ik aan de rechterkant verlamd geraakt. Het afgelopen jaar heb ik hard gewerkt om zo goed mogelijk te her-stellen en inmiddels kan ik mij redden in een rolstoel en zie ik het leven weer van de zonnige kant.Graag wil ik even van de gelegenheid gebruik maken om iedereen te be-danken voor alle steun die ik doormiddel van brieven en kaarten heb mogen ontvangen tijdens mijn verblijf in het ziekenhuis en revalidatiecentrum.Gaarne sluit ik hierbij af met een groet aan jullie allemaal.Tot ziens, tot misschien de volgende reünie. Groeten, Theo Beumer, Zilverschoon 26, 8081 SC Elburg

Ingezonden oproep 1

Een oproep van Siebe Postma. Malta 73,8601 GZ SneekBegin van dit jaar ben ik lid geworden van de VNNGM. Sinds die tijd ontvang ik dus ook de Nieuwsbrief, die ik met grote belangstelling helemaal lees. In het bijzonder sprak het verhaal van Arie Sluijs mij aan omdat ook ik net als hij eind 1960 met de Groote Beer naar Nederlands Nieuw-Guinea vertrok.Alleen zijn tijdstip van vertrek komt niet met de mijne overeen, of er moe-ten twee schepen met de naam “Groote Beer”zijn geweest, al lijkt mij dat niet waarschijnlijk. Volgens Arie is hij vertrokken op 1 november 1960 maar volgens mijn bewaarde brieven naar huis ben ik op vrijdag 7 oktober 1960 vertrokken. De aankomst van “Groote Beer”aan de kust van Kaimana was op 14 november 1960. Het is al weer zo lang geleden dat het niet op een paar weken aankomt, maar toch!Het verhaal van Ed van Tuijl (Nieuwsbrief nummer 14) had ook mijn bijzon-dere belangstelling omdat ik één van die jongens van JZK was. Dit was de roepnaam van Kaimana: Tut Ta Ta Ta - Ta Ta Tut Tut –Ta Tut TaDoor al deze verhalen, wordt mijn belangstelling naar de tijd in Nieuw-Gui-nea steeds groter. Daarom wil ik daarom graag een oproep plaatsen in de Nieuwsbrief.Zijn er nog jongens die tegelijkertijd met mij in Kaimana waren gelegerd en die nog iets van die tijd kunnen vertellen?

7

Ik heb geen dagboek bijgehouden en dingen naar boven halen van 46 jaar gelden is voor mij zeer moeilijk.

Op de bijgaande foto zit ik vooraan(POS) en achter mij zitten voorzover ik mij de telegrafi sten namen nog kan herinneren BEU en VOS (Naschrift redactie) Het vertrek van het bataljon met de “Groote Beer” werd zes dagen vertraagd door een defect aan het schip, zodat de mili-tairen nog een extra verlof genoten voor hun vertrek. Maar in de vroege nacht van 30 september precies om kwart voor drie, begon het bataljon zich toch vanuit Arnhem in beweging te zetten. Per trein ging de reis tot op de kade van Hoek van Holland. De “Groote Beer” kwam op 8 novem-ber aan in Sorong en deed daarna opeenvolgend de verschillend havens in Nederlands Nieuw- Guinea aan.

Ingezonden oproep 2

Louis van Diessen, Lovensestraat 151, 5014 DR Tilburg, 0135358844, 0620069116, e-mail: louisvandiessen@home.nl

Ik ben nog steeds op zoek naar oude dienstmakkers. Dienstmakkers van 6IB Acie,1e peloton uit de periode 1961/1962.Veel heb ik er al gevonden en de meeste zijn ook lid geworden van de VNNGM. Maar nog altijd zijn er een paar onvindbaar. Ik weet van hen alleen namen. Deze zijn: Peters, Bootsma, Biesten-bos, Tuinstra, Blankenzee,

Joost Blaas, Kuipers, Kroon, Boks Verlaan, Cor Jongejan (van de shagdoos), Bakker, Martens, van Dam, Huiben, de Kok, Brouwer, vd Broek, Roemgens, Hansen en de sergeanten Beekman, Buis, Engbersen en Leussing en Lt Piet van Bragt.

8

Verbindingskantoor

Ik ben nog steeds op zoek naar oude dienstmakkers. Dienstmakkers van 6IB Acie,1e peloton uit de periode 1961/1962.Veel heb ik er al gevonden en de meeste zijn ook lid geworden van de VNNGM. Maar nog altijd zijn er een paar onvindbaar. Ik weet van hen alleen namen. Deze zijn: Peters, Bootsma, Biesten-bos, Tuinstra, Blankenzee,

Joost Blaas, Kuipers, Kroon, Boks Verlaan, Cor Jongejan (van de shagdoos),

“ikzelf en de rest”

Ingezonden oproep 3

Wie heeft voor Bouke Brouwer informatie over zijn vader Ltz1 G.U. (Gerrit Uilke) Brouwer die in Nieuw-Guinea en Ned. Indië heeft gediend.B.Brouwer 06 53 8196 62

Ingezonden oproep 4

Gevonden een Nieuw-Guinea Herinneringskruis op het Malieveld tijdens de Veteranendag op 29 juni 2007.Inlichtingen: G. van Tiem, tel: 0487592860

Kaimana Telegraaf

J.Visser, destijds CSM van de Bcie van het 6e Inf Bat in Kaimana stuurde ons een viertal stencils van de Kaimana Telegraaf. Die vier waren uitgegeven tot het moment dat hij weer vertrok uit Nieuw-Guinea. Er zijn dus mogelijk meer nummers. Wie bezit die nog want we willen de komende Nieuwsbrieven zoveel mogelijk ervan plaatsen. Misschien heeft iemand ook nog aardige foto’s van Kaimana van toen en nu. Die kunnen we dan zeker als illustratie gebruiken. (De redactie)

Kaimana Telegraaf1e jaargangNr 1.

Ten geleide:Bij het verschijnen van het eerste exemplaar van de compagnieskrant doe ik een dringend beroep op een ieder om zijn steentje bij te dragen en niet pas-sief te blijven. Daar de compagnie door zijn verspreide ligging, in twee van elkaar volkomen vervreemde delen uiteen dreigt te vallen, dienen we door betreurenswaardige en leuke gebeurtenissen, welke in elk peloton voorvallen te vermelden en het contact met elkaar te onderhouden. Door op deze wijze van elkanders gedragingen op de hoogte te zijn kan de compagnie een een-heid blijven, welke in minder vredige omstandigheden en bij oefeningen zijn mannetje staat. Door mij wordt op aller medewerking gerekend en ik wens dan ook deze krant een lang leven toe.De CC de kapitein M.van Dorpe.

Fantasierijke brief van een KL’er aan een kameraad.Hallo Jan,Je zult je misschien wel afvragen waarom deze brief zolang weg bleef, maar dat moet je me maar niet kwalijk nemen. We hebben er namelijk pas een tiendaagse oefening opzitten en dat was beslist geen pretje. Ik zal je er wat van vertellen. Voordat de oefening begon hadden we twee koelis gevangen genomen, die hier met de Utecht aan wal waren gezet. Nou en daar hebben ze uit los gekregen dat er op een bepaalde datum mariniers (14 stuks) bij Tjowa zouden landen. Dus op die avond ging er een patrouille onder leiding van die sergeant van goede afkomst weg, Maar ja ze hadden daar al gauw

9

vuurcontact, zodat ze versterking nodig hadden Ik zal je niet vervelen met verdere uitleg, In ieder geval kwamen ze ‘s morgens netjes binnengelopen met de gevangen genomen mariniers bij zich. Dat was dus 1-0 voor de KL. Een paar dagen later hadden ze om tactische redenen de brug op geblazen die hier in de weg van de tangsi naar e strip ligt. Alleen zonde dat het te vroeg gebeurde. In ieder geval zouden wij het 2de peloton een aanval doen op de Krooy. We naderden over een Jappenpad en op een gegeven moment begonnen de mariniers te schieten. Wat bleek onze verkenners waren in een hinderlaag gelopen, recht op een mitr.30 af. We zijn toen direct de bush inge-doken en de vijand op linie op linie de vijand gezwiept. De scheidsrechter had het al vlug bekeken en blies daarom einde vuur. De mariniers waren volledig in de pan gehakt. Ondertussen waren de andere eenheden van de mariniers, die in de Krooy lagen, door ons schieten gealarmeerd, zodat we niet ver-der konden over dat Jappenpad. We moesten toen een hele omweg maken dwars door de bush en hoge tjotten en zodoende zijn we toch in de Krooy gekomen. De mariniers hadden nooit gedacht dat wij over die heuvels zouden komen, zodat de verrassing volledig was. De luit gaf opdracht om op linie door de alang-alang en de bush te sluipen en na het eerste schot begonnen we allemaal te hollen en te schieten als een oordeel. Daar had je bij moeten zijn, dat was iets aparts. We hadden banjak munitie! Voor de brens hadden we zelfs vier flodders, veel hé. Maar ik dwaal van de oefening af en dat is niet de bedoeling. In ieder geval liep het zo af dat de mariniers allemaal dood waren en bij ons drie of zoiets. Moet je luisteren zeg, daar was een sergeant bij en die zei: “ze vechten net als Jappen, komen in het donker aansluipen en dwars door de bush\. Je hoort ze gewoon niet. Daar kunnen wij niets tegen doen. Daar kunnen wij niet tegen vechten. Wij groeiden van trots. O, ja, die-zelfde sergeant vroeg ook nog hoe wij bij hen waren gekomen en wij zeiden over die bergen daar. Hij zei, dat kan niet, dat hebben wij ook geprobeerd en wij konden er niet komen. Ja, echt waar hoor en dat zijn dan de mariniers. Als je het woord marinier hoort denk je meteen aan stoere mannen, die alles kunnen maar wij weten nu wel beter. Die naam zegt niets meer. De andere dagen zijn ook allemaal in ons voordeel verlopen. Een ding wil ik je nog vertellen. Aan de andere kant lagen de mariniers. De sergeant wilde wel eens weten hoe het er aan de andere kant voorstond en gaf daarom een jongen opdracht om te gaan “informeren”. Nou die jongen vatte de opdracht zo serieus op dat hij naar het groepje mariniers toe stapte en hen vroeg “Zeg waar ligt eigenlijk jullie verpel?” O, zeiden de mariniers, dat ligt hier. En het nieuwe verpel waar ligt dat dan vroeg hij, waarop hij als antwoord kreeg, nou man, dat komt er toch aan. Hij bedankte de lui en ging terug. De mariniers waren door dit optreden zo verbluft dat ze gewoon vergaten om te schieten.De laatste dag was de “feestdag” Nadat eerst de mariniers ‘s morgens vroeg door ons verslagen waren, mochten we van het 2e peloton, de kota Kaimana gaan bevrijden. Dat was nog eens machtig werk. De orangs langs de weg riepen maar “Hup KL”, Het is bijna niet te beschrijven, dat moet je meege-maakt hebben.In je laatste brief vroeg je naar het eten hier. Valt wel mee. Rijst met kakker-lakken hebben we hier al twee keer gehad. Om de andere dag eten we hier “Hollandse hap” (uit blik). Soms verse aardappelen uit Nederland of Australië. Het lijken soms wel stukken rubber, maar die uit Australië zijn iets beter, die

10

zij natuurlijk niet zo lang onderweg geweest. De rest van de week eten we rijst. Ons broodbeleg bestaat meestal uit marinekaas(moet je eens een keertje proeven, gewoon verschrikkelijk), pindakaas of flensjes (als ze toe-vallig gelukt zijn), zo af en toe wel eens met jam of vis. O ja, het eten tijdens die oefening was goed, ‘s morgens koffie met pap, met drieman één portie. Als onze luit er niet geweest was, waren we omgekomen van de honger. Die versierde zo af en toe nog wel eens wat. Je vraagt je soms af waar al dat eten wel blijven mag. Je zou haast zeggen dat de menagemeester alles zelf opeet. Maar dat kan haast niet, want die man is zelf zo dun als ik weet niet wat. Heb je die foto van de vorige keer gezien? Niet dat landschap maar die zeefoto. Je dacht zeker dat het een paal was, maar kijk maar eens goed, het blikje Heinekens staat er naast.Jan ik ga nu sluiten, anders wordt de brief te zwaar en kost het me teveel porto. Ik moet zoveel PSU kopen van mijn salaris, dat het er deze maand echt niet af kan. Doe alle bekenden de groeten en jij een stevige poot van je kameraad, Arnold.

Fragment uit een brief ven een marinierNou en toen ging hij gelijk over de rooie, hé. Hij was niet zo akelig kwaad. Het was natuurlijk gelijk pen uit, maar de jongens kregen er echt geen hard kroontje van. Ze doken gelijk inde bush en de maten hadden niks te smijlen. Ze liepen zich een slag in de rondte. Ineens kregen we KL in de pijling en ik moet zeggen dat die jongens los op et bushwerk waren. Ineens waren ze weg en wij lagen compleet met onze klus op het dek. We gingen nog door een kali heen en ineens kwamen die bojo’s van alle kanten op ons af. De scheids-rechter verklaarde ons allemaal voor mati, maar je kent de kreet dat een marinier niet sneuvelt, maar weggevaagd wordt. We bleven dus weggevaagd als we waren, ter plaatse liggen en dat fietste ij ons regelrecht in de pullen, maar niet bij de ouwe, want die stond meteen op zijn wipper en we werden meteen weer levend verklaard en moesten troes door. Voor ons was de lol er allang af, want met kapotte kakken en scharrig vreten heb je niets te lachen. Ik was dan ook goedblij dat de oefening was afgelopen en voor mij kunnen ze zwiepen met de hap.

Wist u ... dat het record speerwerpen van de B cie min één meter is en op naam staat van PIPO?

Wist u ... dat het 2e pel regelmatig een sportdag hield?Wist u ... dat onze adjudant achtereenvolgens schipper, fourier, verzets-

strijder, landbouwer, carrierchauffeur, instructeur, .50 schutter en infanterist is geweest? Bereisde orang!

Wist u ... dat er een luitenant in de cie zit, die een strip-tease uitvoert?Wist u ... dat er bij de laatste fillers een soldaat zat, die het tegenviel in

Nieuw-Guinea? Hoe is dat nu mogelijk?Wist u ... dat wij momenteel alle zes chauffeurs hebben, 9 telegrafisten, 1

sergeant verbindingen en 1 vercijferaar en toen we er 4 hadden ging het ook.

Wist u ... dat de wapens iedere dag onderhouden moeten worden, sommigen weten het niet.

Wist u ... dat de nieuwe douchecellen van de O.O’n atoomvrij zijn. Er zijn 10

11

zakken cement en 20 kruiwagens karang in verwerkt.Wist u ... dat het aanzien van de kazerne de laatste tijd ontsierd wordt door

weggeworpen lege tinnetjes.? Bah!Wist u ... dat deze rubriek voor uitbreiding vatbaar is?

Interview met Anrie BroereDoor Jaap van Hensbergen

Anrie Broere heeft in 1961 als dienstplich-tig sergeant in Nieuw-Gui-nea zijn ogen goed de kost gegeven. Als onderwijzer had hij het geluk te wor-den uitgekozen om een cursus fi lmoperateur te krijgen. Een maand nadat hij in Merauke was aangekomen stuurde Kapitein Snoeck hem op pad voor een fi lmcursus. Hij kreeg daardoor de kans om meer te zien van het land dan bijna alle andere militairen.

Waar kreeg je die cursus?“Op het eiland Biak”, vertelt Anrie en na de opleiding kon ik direct weer terug naar Merauke vertrekken naar Merauke om voor de daar gelegerde militairen

van de Delta compagnie fi lms te ver-tonen. “Die cursus stelde overigens weinig voor. Meer dan een fi lm inzet-ten en een lamp verwisselen was het eigenlijk niet”. Maar, zo vertelt hij verder “het werk van fi lmope-rateur heeft mij in ieder geval een fl inke compensatie geboden voor de verveling en heimwee. Anderen grepen hierdoor vaak naar de fl es en werden naar de grietjes gedreven”.

Wat kun je vertellen over Merauke van toen?“Merauke, was toen een typisch Indisch stadje tegenover Australië dat in de Tweede Wereldoorlog nooit door de Japanners is veroverd. Ruim 8000 mensen woonden er toen, ongeveer 5000 Papoea’s, 2500 Indonesiërs en 600 Europeanen” put Anrie uit zijn herinnering. Anrie vertelt verder “In het door

12

aangekomen stuurde Kapitein Snoeck hem op pad voor een fi lmcursus. Hij

Sentani meer bij Hollandia

van de Delta compagnie fi lms te ver-tonen. “Die cursus stelde overigens weinig voor. Meer dan een fi lm inzet-ten en een lamp verwisselen was het eigenlijk niet”. Maar, zo vertelt hij verder “het werk van fi lmope-rateur heeft mij in ieder geval een fl inke compensatie geboden voor de verveling en heimwee. Anderen grepen hierdoor vaak naar de fl es en werden naar de grietjes gedreven”.

Wat kun je vertellen over Merauke van toen?

De strip in Merauke vanuit de cockpit

de rivieren Maro en Koembe door-sneden savannegebied kwamen veel herten, wilde varkens en dwerg-kangoeroes voor. De herten waren hier uitgezet en kenden daarom geen natuurlijke vijanden. Daardoor konden ze zich heel snel vermeer-deren. Het hertenvlees was in heel Nieuw-Guinea bekend en zeer gewild.

Als het hertenvlees zo gewild was werd er natuurlijk ook fl ink op die die-ren gejaagd, nietwaar? En ben je wel eens op hertenjacht mee gegaan?“Ik ben inderdaad een aantal keren meegegaan met de hertenjagers” gaat Anrie verder waarbij hij zich steeds meer herinnerd van de tijd van toen. Hij vertelt “in de droge tijd steken de jagers de hertenvlakte in brand. In de natte tijd loopt de vlakte onder water en is dan na enkele weken weer groen. De herten komen op dat groen af. Met lichtbakken worden ze dan als

13

de rivieren Maro en Koembe door-sneden savannegebied kwamen veel herten, wilde varkens en dwerg-kangoeroes voor. De herten waren hier uitgezet en kenden daarom geen natuurlijke vijanden. Daardoor konden ze zich heel snel vermeer-deren. Het hertenvlees was in heel Nieuw-Guinea bekend en zeer gewild.

Strand van Merauke

Parade Koninginnedag. Anrie op de bok

Als het hertenvlees zo gewild was werd er natuurlijk ook fl ink op die die-

Boogschieten op Koninginnedag

het donker is verblind en afgeschoten. De vol-gende ochtend kwamen de jagers dan met een volgeladen jeep of landrover terug. Het vlees ging in de diep-vries en werd eens per maand door een schip van de KPM opgehaald en naar andere plaat-sen vervoerd”.

Is er nog een speciale herinnering aan Merauke? “Die is er zeker. Van een onderwijzer van de leprozenkolonie, die naar Manokwari vertrok, kreeg ik een fi ets. En dat was heel fi jn omdat ik daarmee in mijn eentje de bush bush in kon trekken en veel vrije tijd aan mijn hobby, het maken van kleur dia’s, kon wijden”. Maar er was meer zegt hij. “Ik sloot vriendschap met een Timorees meisje en door haar ouders werd ik als één van hen in de familiekring opgenomen.” De vader van dit meisje was krokodillen jager op het Frederik Hendrik eiland.

Heb jij de droppings van de Indonesische para’s bij Merauke meegemaakt?“Nee, die droppings heb ik niet meegemaakt maar ik heb wel de zoektocht naar de antropoloog Rockefeller de zoon van gouverneur Nelson Rockefeller kunnen volgen.” Voor deze zoektocht was ook zijn tweelingzuster naar Nieuw-Guinea gekomen”. Ook vertelt Anrie verder “werden met grote vlieg-boten een fl ink aantal Amerikaanse journalisten naar Nieuw-Guinea getrans-porteerd.” Michael Rockefeller is nooit terug gevonden maar er doen wel veel geruchten over de verdwijning de ronde. Een theorie is dat hij is opgegeten door de zeeslangen waarvan de zee bij Merauke wemelde. Maar het kan ook zijn zegt Anrie “dat de krokodillen waarvan er ook veel waren hem hebben verslonden”.

Wanneer kwam je terug in Nederland?“Ik kwam weer in Nederland aan in de strenge winter van 1961-1962 en ik was op tijd terug om de schaatsen voor de Elfstedentocht onder te binden”, is het spontane antwoord.Over schaatsen heeft hij veel verzameld en hij bezit dan ook een boeiende collectie schaatsen, affi ches en boeken over deze sport. Ook heeft hij er zelf een boekje over geschreven met de titel: ‘Schaatsen en schaatsenmakers in de 19e en 20e eeuw.’ Over dit onderwerp houdt hij ook lezingen.

Schaatsen is dus een echte hobby van je?“Jazeker, maar ik heb nog een andere sport die ik altijd graag heb gedaan, zegt hij en dat is hardlopen.” Eigenlijk is dat zijn grootse hobby. Anrie Broere liep in Amsterdam, Rotterdam, Apeldoorn, Parijs en Berlijn negenmaal een

14

het donker is verblind en afgeschoten. De vol-gende ochtend kwamen de jagers dan met een volgeladen jeep of landrover terug. Het vlees ging in de diep-vries en werd eens per maand door een schip van de KPM opgehaald en naar andere plaat-sen vervoerd”.

Is er nog een speciale herinnering aan Merauke?

Oefenen op de lapan rusah

marathon helemaal uit. Waar komt die liefde voor het schaatsen vandaan?“Mijn vader was een sterke, enthousiaste schaatser” In Nieuw-Guinea kreeg Anrie het afschuwelijke bericht dat zijn vader door een vaatvernauwing een been moest missen. Dat was de reden dat Anrie bij zijn terugkeer op Schiphol zijn vader terugzag in een rolstoel. “Van hem zal ik de passie voor schaatsen zeker hebben geërfd”

Tot slot wil ik je nog vragen wat je in je verdere leven hebt gedaan?“De manier waarop mijn vader met zijn handicap omging is zeker van grote invloed geweest op mijn besluit om onderwijzer te worden aan de opleiding voor gehandicapten” In het Het Dorp in Arnhem doceerde Anrie jarenlang Duits, Frans, Nederlands en biologie. Een heel fijne baan” gaat Anrie verder in zijn beantwoorden van mijn vraag. “Het is heel fijn werken met kleine groepjes, in de breedte en erg intensief”.In de lessen noem ik mijn vader als voorbeeld van wat geestelijke kracht kan doen als ik het heb over de marathon en de Elfstedentocht” Hij kijkt even wat verlegen in het rond en zegt dan. “ik heb wel eens het gevoel dat ik dan sta op te scheppen maar ik weet toch zeker dat ze het interessant vinden” Anrie gaf meer dan les alléén, hij probeerde zijn leerlingen, op basis van zijn levenservaring, meer dan alleen de leerstof mee te geven.

Heden en Verleden (deel 7)Geschreven door Arie SluijsBewerking Jaap van Hensbergen

In het donker als de muskieten komenIn de vorige aflevering schreef ik over het maken van de slaapplaats voor de nacht. Daar wil ik nog graag wat meer over zeggen. Op patrouille in de bush-bush werd ‘s middags al vroeg aan begonnen. Vaak moest de slaap-plek boven de grond worden gemaakt, in verband met het ongedierte. Het eerste was een goede plek uit te zoeken dan met je kapmes stevige takken kappen. Met wat touw, maakte je daar een vloertje van, dat natuurlijk wel je lichaamsgewicht moest kunnen dragen. Daarom was het zaak dat goed uit te proberen. En dan kwam eigenlijk het belangrijkste de klamboe eroverheen leggen en dat heel goed controleren zodat er nergens meer een gaatje was. Had je dat niet goed gedaan was het de hele nacht ellende. In het donker viel er niets meer te repareren. Zoals ik al vertelde was niet iedereen even handig in het maken van een goede slaapplaats. Het was altijd prettig dat een maatje dat al klaar was je kon helpen.

Zelf eten maken is een ongewone klusDan het eten maken, dat was ook zo’n klus, dat waren we al helemaal niet gewend! Thuis in Holland werden we geroepen, jongens binnen komen eten. Moeder had dan weer heerlijk gekookt. Aardappels natuurlijk vaste prik en iedere dag wel een andere groente. En al helemaal geen gezeur van dat lust ik niet. Ik kom uit een gezin met tien kinderen, vijf meisjes en vijf jongens en dat

15

was erg gezellig. Vaak waren we bij een van de buren, allemaal vee-boeren. Je moest dus wel oppassen dat je op tijd thuis was want anders was het eten op. Maar we moesten voor dat eten ook wel in een soort ploegendienst werken. De ene week de meisjes aardappels schillen en de jongens afwassen en de andere week omgekeerd. Een mooie verde-ling toch?In de kazerne ging dat wel even anders. Voor we de kantine binnen-mochten eerst een zouttablet slik-ken. Dat was echt wel nodig om dat je anders te veel vocht in de hitte zou verliezen. Dan netjes inde rij om je prakje te halen. Natuurlijk was het in Nieuw-Guinea rijst, rijst en nog eens rijst en een enkel keertje Hollands eten.Maar in de bush moest je zelf voor je eten zorgen en dat werd dus heel

andere koek. We kregen in onze rugzak alleen rijst mee voor de rest moest je tijdens de patrouille zelf zorgen. Want even wat bonnen plukken of ergens een kropje sla halen was er natuurlijk niet bij.Maar ook nu weer waren onze gidsen een uitkomst. Met handen en voeten moesten we wel uitleggen wat we be-doelden als we nog iets bij de rijst wilden hebben. Wij verstonden hen niet en het Nederland was voor de gidsen weer abacadabra. Maar uiteindelijk begrepen

ze wat we wilden en we trokken een eindje het oerwoud in en daar wezen ze ons op bepaalde stuiken waarvan de bladeren goed eetbaar waren. En dan was het plukken geblazen om genoeg voor allemaal mee te ne-men. Degenen die in het bivak waren achtergebleven hadden het vuur al hoog opgestookt en het water stond te koken om alles gaar te krijgen. Ik weet nog goed hoe het de eerste keer was toen ik mijn eigen potje

16

Maar in de bush moest je zelf voor je eten zorgen en dat werd dus heel

Onze gidsen

andere koek. We kregen in onze rugzak alleen rijst mee voor de rest moest je tijdens de patrouille zelf zorgen. Want even wat bonnen plukken of ergens een kropje sla halen was er natuurlijk niet bij.Maar ook nu weer waren onze gidsen een uitkomst. Met handen en voeten moesten we wel uitleggen wat we be-doelden als we nog iets bij de rijst wilden hebben. Wij verstonden hen niet en het Nederland was voor de gidsen weer abacadabra. Maar uiteindelijk begrepen

ze wat we wilden en we trokken een

In de fi le voor waterabacadabra. Maar uiteindelijk begrepen

In de kampong

fabriceerde. Ik had alles wat we had-den verza-meld in één pannetje gedaan met wat zout erbij en af en toe wat roeren en toe proeven. Je zult het niet geloven maar lekker dat het was. Die eerste keer heb ik echt gesmuld van dat gerecht. Joop Braakhekke zou het niet beter hebben gedaan.Natuurlijk had je behoorlijk honger van al dat gesjouw in de hitte en smaakt alles gauw prima. Maar toch!

Maar niet allemaal aten ze zo lekker, de thuis meer verwende jongens uit een kleiner gezin dan waaruit ik kwam hadden in het begin veel moeite met deze manier van leven. Maar dat veranderde al gauw hoor.

Een ander levenEen dag wat minder eten is niet zo erg maar als je na een paar dagen echt honger krijgt dan is voor iedereen alles lekker. Voordat het donker werd moest eerst al het vuur worden gedoofd vanwege de ploppers. Dat waren de infi ltranten die altijd in de buurt konden zijn. Het kleinste vonkje in het donker kon je slaapplek al verraden.Zelf heb ik nooit veel angst gehad dat me iets zou kunnen overkomen. De

reden is waarschijn-lijk dat als je jong bent toch veel minder gevaar ziet. Dat merk ik ook nu ik grootvader ben. In de huidige tijd zijn de meeste echtpa-ren tweeverdieners niet zoals bij ons waar mijn vrouw thuis was en ik werkte om de centen te verdienen. Door die tweeverdieners maatschappij moeten de opa’s en oma’s in deze tijd vaak op de kleinkinderen passen

17

Kampongbewoners

reden is waarschijn-lijk dat als je jong bent toch veel minder gevaar ziet. Dat merk ik ook nu ik grootvader ben. In de huidige tijd zijn de meeste echtpa-ren tweeverdieners niet zoals bij ons waar mijn vrouw thuis was en ik werkte om de centen te verdienen. Door die tweeverdieners maatschappij moeten de opa’s en oma’s in deze tijd vaak op de kleinkinderen passen

Poseren

en dan merk je pas, hoe bezorgt je nu bent, voor die kleinkinderen in verge-lijking met vroeger voor je eigen kinderen. Toen was je jong, en in alles toch een heel stuk makkelijker. Dat was je ook in Nieuw-Guinea en daarom werd het één groot avontuur. Daarom was ik waarschijnlijk ook een van de eersten die zich vrijwillig opgaf om naar Nieuw-Guinea te worden uitgezonden. Het was een grote kans om iets van de wereld te zien te krijgen en aan een avon-tuur te beginnen waar je bij het gevaar niet stilstond.Dan ben je na een lange reis in dat verre stukje Nederland en dan komt je eerste nacht in het oerwoud!!

Wordt vervolgd Arie Sluijs.

Stichting Manusia PapuaGeraakt door onrecht. Het drama van een volk en de reactie van een veteraan.Een bericht van Henk Hoogink, oud-korporaal der mariniers zm.

Mijn eerste “aanraking” met de autochtone bevolking van de huidige Indonesische provincie Papua was in 1961. Ik werd net als veel leden van de Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962 als dienstplichtig militair naar Nieuw-guinea gestuurd. U weet het allemaal aan de Papua’s werd een zelfstandige staat in het vooruitzicht gesteld. Internationale poli-tieke omstandigheden maakten echter een abrupt einde aan de droom van de eigen Papuastaat. En het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea wordt een provincie van Indonesië. Dit feit heeft traumatische effecten opgeleverd bij Papua’s en betrokken Nederlanders.Tijdens mijn eerstvolgende verblijf in 1996 in Papua, werd ik geconfronteerd met de positie en de omstandigheden van de autochtone bevolking onder het Indonesische bestuur. In Papua is sprake van grove schending van de mensenrechten, Papua’s verkeren in een achterstandpositie en het ontbreekt vaak aan elementaire levensbehoeften. Die respectloze behandeling van toen en de huidige leefomstandigheden van de Papua’s heeft mij geraakt en zijn aanleiding geweest voor de oprichting en doelstellingen van de Stichting Manusia Papua.

ManokwariSinds de oprichting in 1999 zijn door de stichting tientallen, vooral schoon-waterprojecten gerealiseerd in en rond mijn voormalige legerplaats Manokwari. Voor de kust van deze stad ligt Lemon (Wappi) In de Nederlandse tijd was dit kleine eiland onbewoond en oefenterrein voor mij en andere mariniers in Manokwari. Nu wonen er ongeveer dertig gezinnen in marginale omstandigheden. Toen ik na 34 jaar het eiland weer bezocht werd ik door inwoners gewezen op de slechte conditie van de aanwezige waterputten. In één van de putten lag een verdronken kat. Onze stichting heeft de restauratie van de putten gefinancierd en ik vond het een bijzondere ervaring om tijdens de officiële ingebruikstelling het woord te mogen richten tot de bewoners. Op diezelfde plek waar ik 34 jaar geleden oefende in het gooien van handgranaten.

BaliemvalleiWe hebben ons aandachtsgebied dit jaar verplaatst naar de Baliemvallei, om-

18

19

dat de achterstand in de buitengebieden het grootst is. Het ontbreekt vaak aan volwaardige voeding, schoon drinkwater en onderwijs. Vooral het ontbre-ken van voldoende voorzieningen op medisch gebied en hygiëne zorgen voor grote problemen.

In 2006 zijn honderden mensen in de Baliemvallei overleden aan choleraIn de Baliemvallei sterft 30% van de kinderen voor het tweede levensjaarHet sterftecijfer van zwangere vrouwen is hoogDe gemiddelde leeftijd in Papua is de laagste in IndonesiëIndonesië heeft de sterkste groei van HIV/Aids in AziëIn Papua is die groei nog 20% hoger.

Stichting Manusia Papua heeft van de locale bevolking het verzoek gekregen om de situatie te helpen verbeteren door het realiseren van een kraamkliniek. Vrouwen kunnen in de kliniek terecht voor: consultatie, medicatie, melkver-strekking, bevallingen en voorlichting over voeding, hygiëne en HIV /Aids. Ook is het de bedoeling zoveel mogelijk vrouwen in de afgelegen gebieden te bezoeken. Het realiseren van de kliniek, met een budget van € 375.000, is een behoorlijke uitdaging voor een kleine organisatie als Manusia Papua.Wij denken dat dit project in het bijzonder Nieuw-Guinea veteranen zal aanspreken.Amelia Yigibalom is een goed opgeleide lokale verpleegkundige die de kliniek gaat leiden. Een zeer sterke vrouw met een positieve en motiverende uitstraling.

Wij vragen u Amelia en de Stichting Manusia Papua te helpen door een gift over te maken op Postbank nummer 8374403 t.n.v. Stichting Manusia Papua, Doesburg, o.v.v. “kraamkliniek”

TREFPUNT voor VETERANEN

Elke vrijdag is er “open huis” voor alle veteranen jong en oudGeopend van 13.00 – 17.00 uur

Biljarten, kaarten even bijpraten .. een biertje

Als er voldoende belangstelling is, van nog werkende veteranen, willen we ook een vaste avond plannen

Consumptie tegen lage prijzenU bent van harte welkom, graag tot ziens

Buurthuis AldegondeWesterzicht 368, 4385 BN Vlissingen

Inlichtingen 0118470513 of 0118460807Thijs Koops

e-mail szvd_sp@zeelandnet.nl

MAF ManokwariKleine maar uiterst waardevolle vliegpostBron: MAF Nederland/Christine Zwanenburg/www.maf.nl

Sinds eind zestiger ja-ren is MAF betrokken bij het openleggen van het binnenland van Papoea Indonesië door zendelingen van TEAM (The Evangeli-cal Alliance Mission).Voor die tijd konden alleen dorpen langs de kust of op loopaf-stand worden bereikt.De MAF-post in Manokwari is door ge-brek aan piloten een jaar lang niet perma-

nent bemand geweest. Tot de komst van het gezin Janse kwam eens per maand een piloot een weekje naar Manokwari. We hebben het hier over een kleine MAF basis met slechts één vliegtuig waar Kees Janse zowel de enige piloot als monteur is.Vanaf de kustplaats Manokwari wordt op vijftien verschillende bestemmingen gevlogen. Veel van die bestemmingen liggen in de bergen op ongeveer een half uur vliegen.

We vragen Kees Janse wat het vliegen in dit gebied zo bijzon-der maakt: “om zoveel mogelijk plaatsen te bezoeken op een dag, ben ik om half zeven ’s morgens al op mijn eerste bestemming. De ochtenduren betekent vaak zonder bewolking vliegen. Dat is sneller en veiliger, omdat niet alle posten een radio hebben om mij te informeren over de weersitu-atie”. “Vaak lande we op berg-hellingen die op twee kilometer hoogte liggen”, vervolgt Kees. “Elke landingsban heeft zo zijn eigenaardigheden. IJle lucht, wind in de rug of ob-stakels op de baan. Deze omstandigheden hebben tot gevolg dat ik soms met de helft minder lading kan opstijgen. Ook komt het nog wel eens voor dat bewoners het gras op de landingsbaan niet hebben gemaaid, waardoor het landen risicovol-ler wordt. Voor de landing moet ik altijd goed kijken of er varkens of voetgangers op de baan lopen”.

GevarieerdMAF voert vanaf Manokwari vluchten uit voor TEAM en SIL (Summer Institute of Linguistics, bekend in Nederland als Wycliffe) Ook wordt regelmatig voor nationale

20

Luchtfoto Manokwari

“Elke landingsban heeft zo zijn eigenaardigheden. IJle lucht, wind in de rug of ob-

Papoea hut in de bergen

kerken gevlogen die in het binnenland zijn ontstaan. Daarnaast vliegt MAF voor-raden in voor winkeltjes en zendelingen.

En rond de examentijd wordt het exa-menmateriaal voor de lagere scholen en de examinatoren naar de verschil-lend posten gevlogen. Een week later worden deexaminatoren met de examens weer naar Manokwari gebracht.

BeperkingenWanneer het gezin Janse op verlof gaat, en er geen invaller beschikbaar is, moeten passagiers noodgedwongen

in Manokwari of het binnenland blijven. Eventueel kan de katholieke organisatie die op Manokwari vliegt bijspringen. In andere gevallen zal men moeten wachten en niet te vast rekenen op een vlucht. Dit speelt ook als onderhoud aan het vliegtuig plaatsvindt. Vooraf wordt er met de posten overlegd wanneer vluchten uitgevoerd kunnen worden.

Leven(s) reddenIn korte tijd heeft Kees Janse meerdere mensen naar Manokwari gevlogen voor

medische behandeling. Kees: “In Iranmaba haalde ik onlangs een tienjarig jonge-tje op. Zijn linkerarm en been zaten vol geïnfecteerde brand-wonden.

Een maand geleden was hij door een epileptische aanval in het kookvuur gevallen. Als laatste hebben zijn ouders hem door MAF naar het ziekenhuis laten brengen.” Vaak is medische hulp levensreddend, maar het ge-beurt ook dat hulp te laat komt en Janse mensen terugvliegt naar het binnenland om hen daar te laten sterven. Dankzij MAF sterven er minder kinde-ren en volwassenen, omdat het vliegtuig hen met spoed naar een medische post brengt.

21

in Manokwari of het binnenland blijven. Eventueel kan de katholieke organisatie die op Manokwari vliegt bijspringen. In andere gevallen zal men moeten wachten en niet te vast rekenen op een vlucht. Dit speelt ook als onderhoud aan het vliegtuig plaatsvindt. Vooraf wordt er met de posten overlegd wanneer vluchten uitgevoerd kunnen worden.

Leven(s) reddenIn korte tijd heeft Kees Janse meerdere mensen naar Manokwari gevlogen voor

Nieuwe voorraden

Examinatoren

medische behandeling. Kees: “In Iranmaba haalde ik onlangs een tienjarig jonge-

Verbrand jongetje

RijmenLouis van Diessen maakte in zijn Nieuw- Guinea tijd rijmpjes van allerlei gebeurtenissen. Hij stuurde er een aantal van naar de redactie. In de komende nummers plaatsen we er een aantal van. Hieronder de eerste twee.Redactie Nieuwsbrief

Twee maanden extra dienen.In januari (1962) kwam het seintje, van een hele hoge pietTwee maanden meer, het was geen geintje, je moest wel of je wou of nietJe zult wel balen zitten kweken, de tijd dat je hier nog zitMaar wat zeggen die acht weken voor een jongetje met wat pitHet is wel rot da’s zeker, maar na zo’n lange tijdGaf het niets zo bleek er, al was er wel wat haat en nijdJe hebt wel vrienden heel ver weg, je ouders en je schatjeMaat luister nou eens wat ik zeg, er zit hier iets in ‘vatjeWhisky, rum, jenever, bier, cola tic en vermoutDus blijf je nog twee maanden hier, zuipen zuipen veel en goedDan vergeet je alle zorgen, van vandaag maar ook van morgen.

De terugkeer van lichting 4Naar aanleiding van het bewuste seintje, van die hele hoge pietKwam lichting vier met een extra lijntje, terug naar Sorong met een liedBalen, balen ieder kent het, ieder zingt dat beroerde dingIeder zingt, ja je weet het, dat ook ik dat liedje zingGeen mooie songs of polonaise, dat kan toch niet in deez malaiseNee, het is balen heel alléén, andere wijsjes zingt men geenHet eerst kwam Hansen onze reus, de tranen liepen hem langs de neusToen kwam er ook nog een chauffeur met mutatie, wit van kleurEen kok infanterist, een mespik en een trompettistZe stikten allemaal van de balen, toen ze hen in Biak kwamen halenZe stapten in een DC3 en kwamen terug zoals ik zie

Hapin in Papua Wietse Tolsma. PR en voorlichting HAPIN

Wat is HAPIN?Voor de stichting Hulp aan Papua’s in Nood, Hapin, bezocht ik de afgelopen maand augustus Papua. Graag geef ik een aantal impressies van dat bezoek. Hapin beleeft dit jaar een jubileumjaar. Vijfendertig jaar geleden riep een aantal pioniers op om de Papua’s niet te vergeten en sloegen de hand aan de ploeg. Aanvankelijk werd er vooral in Nederland aan de weg getimmerd om regering en parlement te confronteren met het eigen verleden: de afwikkeling van de kwestie Nieuw-Guinea in de zestiger jaren met de z.g. Daad van Vrije Keuze als treurig dieptepunt. Daarnaast hielden de oprichters zich bezig met steun aan een kindertehuis in het voormalige Hollandia. Geleidelijk groeide het aantal donateurs en konden meer projecten op Papua ondersteund worden. Die verheugende groei leidde er toe dat Hapin een full-time projectcoördinator in dienst kon nemen, die

22

regelmatig de projecten kon bezoeken. Ook konden we enkele jaren geleden eindelijk een eigen (bescheiden) kantoor in gebruik nemen en verkreeg de organisatie het keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF). Dat betekende dat, naast de inkomsten van de 7.500 donateurs, ook andere institutionele donoren hun steun aan ons programma konden geven, zoals bijvoorbeeld Novib.

Die professionalisering moest vooral het centrale doel van Hapin dienen: de Papua’s helpen om zelf richting te geven aan hun toekomst. Concreet be-tekent dat: het ondersteunen van projecten die de opbouw en het welzijn van de Papua’s op het niveau van dorp en gemeenschap stimuleren. We willen vooral dichtbij de Papua’s zijn, goed naar hun vragen en behoeften luisteren en d.m.v. kleine startsubsidies mensen en groepen kansen laten benutten. Kleinschalige projecthulp dus. Een groep vissers helpen met nieuwe netten, een buitenboordmotor en/of een prauw, een ondernemende Papua jongen een startbedrag geven voor de bouw van een garage, een groep vrouwen ondersteunen met de aankoop van materialen voor een kleine winkel, om enkele voorbeelden te geven.

De uitwerking van plaatselijke initiatieven voor de gemeenschap is vaak ver-rassend. Veel gebieden in het binnenland van Papua kennen nog een ruileco-nomie. Men leeft bij de dag, vaak onder, wat wij in het westen zo formeel noemen, het bestaansminimum. Ook werkt Hapin aan opbouw van kader d.m.v. een programma van studie-beurzen. Talentvolle Papua’s kunnen met een financiële ondersteuning aan een hogeschool of universiteit elders in Indonesië studeren. Het is de bedoe-ling dat ze, eenmaal afgestudeerd, als verpleger, arts, ingenieur of econoom hun eigen land helpen opbouwen. Papua is helaas een conflictgebied. Het hele land is bezaaid met militaire kampementen. Tienduizenden militairen houden de plaatselijke bevolking onder de duim. Dat geeft spanning, angst en wantrouwen onder de bevolking en maakt het werk van een non-gouvernementele organisatie als Hapin lastig en gecompliceerd.

Hapin werkt in Papua met een team van vijf Papua die elk een eigen regio verzorgen: Jayapura, de Baliem, Merauke, Sorong en Manokwari. Als coördinator van het team treedt Jaap van der Werf op, inmiddels genatura-liseerd Indonesiër en al tientallen jaren woonachtig in Papua. De adviseurs kijken goed uit hun ogen of er in hun omgeving initiatieven worden ontplooid die de plaatselijke gemeenschappen echt vooruithelpen en ook gedragen worden door de lokale bevolking. Als het project aan alle criteria voldoet voor steunverlening, wordt een subsidie toegekend. Hapin heeft als speerpunten in haar beleid: hulp aan startende ondernemers en onderwijs. Graag neem ik u mee naar een tweetal projecten die illustratief zijn voor het werk van Hapin.

Startende ondernemersIn Manokwari bezocht ik, samen met Marthen Yewun, onze vertegenwoor-diger in deze regio, het project Kelompok Potong Babi, waar een hele wijk

23

intensief bij is betrokken. De initiatiefneemster, Jolanda Rumbaropen, verkoopt varkensvlees en vis. De varkens worden gefokt of als volgroeid dier gekocht. Na de slacht wordt het vlees verkocht. Omdat het vlees snel bedierf, deed Jolanda bij Hapin een aan-vraag voor de aankoop van een vriezer.

Nu kan het vlees en de vis langer bewaard blij-ven. Het kan nu in gedeel-ten worden verkocht. Vroeger moest het hele varken binnen een dag de deur uit. De vis wordt recht-streeks van de vissers opgekocht, dat is veel

goedkoper en kan ook in de vriezer worden bewaard. Veel mensen uit de buurt hebben een rol in dit project, van het ophalen en bereiden van voedsel voor de varkens tot en met de verkoop. Tot nu toe wordt de verkoop vanuit huis gedaan. Alle deelnemers zijn bijzonder enthousiast en er zijn al plannen voor een eigen winkel.

OnderwijsMet Eligius Lagowan, onze vertegenwoordiger in de Baliemvallei, bezocht ik een school in Muliama, zo’n kilometer of 20 buiten de regionale hoofdstad Wamena. Het is met het onderwijs in Papua triest gesteld. De toegankelijk-heid wordt onnodig bemoeilijkt. Hoewel de basisschool in principe kosteloos is, valt dat in de praktijk heel anders uit. Ook in Papua willen de ouders graag dat hun kinderen naar school gaan. De kinderen zijn hun toekomst! Er moeten lesgelden worden betaald voor elk leerjaar en vooral de dure (verplichte) uniformen geven de ouders veel kopzorgen.

De overheid zou zich in moeten zetten om zo veel mogelijk kinderen onder-wijs te laten volgen. Maar het effect, zeker in het binnenland, is tegengesteld. De onderwijskwaliteit laat eveneens te wensen over. Het beperkt zich veelal tot het stampen van veel onnodige kennis. Aan verwerking en toepassing van die kennis wordt vrijwel niets gedaan. Daar komt nog bij dat de meeste kinderen in het binnenland de Indonesische taal niet of nauwelijks beheersen. Het meeste onderwijs gaat langs hen heen. Het komt voor dat de kinderen na de basisschool nog nauwelijks kunnen lezen, schrijven en rekenen. Voor het voortgezet onderwijs geldt in grote lijnen hetzelfde.

24

Nu kan het vlees en de vis langer bewaard blij-ven. Het kan nu in gedeel-ten worden verkocht. Vroeger moest het hele varken binnen een dag de deur uit. De vis wordt recht-streeks van de vissers opgekocht, dat is veel

goedkoper en kan ook in de vriezer worden bewaard. Veel mensen uit de

Potong Babi Manokwari

Willem Wetipo, een Papua-onderwijzer in Asologaima, wil het daarom heel anders doen. Hij is bewogen met het lot van de gemeenschap en wil al vroeg beginnen met onderwijs aan en vooral vorming van de kinderen. In het begin vooral in de eigen taal. Wetipo wil de kinderen vormen tot volwaardige en kritische burgers, met besef van verantwoordelijkheid en respect voor de medemens. Het was geweldig om deze onderwijspionier te horen vertellen van zijn idealen en plannen. Een man met hart voor de kinderen. Hij wil niets te maken hebben met het curriculum zoals dat is voorgeschreven door de landelijke overheid en begon, zonder een cent subsidie, zijn eigen school, ‘onder de bomen’ zoals hij dat noemt. Hapin fi nancierde een aantal jaren het salaris van een drietal onderwijzers. Verder werkt Wetipo met toegewijde vrijwilligers. De kinderen zijn afkomstig uit zes verschillende dorpen. De uniformen worden geleend van de school en worden door de school gewas-sen en gestreken. De ouders betalen een kleine vergoeding en doen dat vaak in natura. Ook is er een internaat voor de onderwijzers en de leerlingen die van veraf komen. Het resultaat is een bloeiende school met blije ouders en leerlingen.Het doel is de school uit te breiden tot een brede scholengemeenschap voor basis-, middelbaar- en beroepsonderwijs, die kan bijdragen aan de ontwik-keling van de hele regio. Momenteel is een nieuwe meerjaren aanvraag van Wetipo in behandeling bij Hapin. Het is een geweldig initiatief dat onze steun zeker verdient. Wetipo gaf ook aan dat hij dolgraag eens naar Nederland zou willen komen om met eigen ogen te zien hoe modern, praktijk gerichte onderwijs gestalte krijgt.

25

Leerlingen uit Muliama

Papua, land van een ongekende schoonheid. Ruig, puur, stil en vrijwel ongerept. En een hartelijke, vriendelijke bevolking. Maar er is een schaduwzijde. Onvrijheid,

discriminatie, armoede en aids maken het dagelijks leven van de mensen zwaar. Voor ontwikkeling en welzijn is er

meer vrijheid,scholing en initiatief nodig. Hapin laat talentvolle Papua-jongeren studeren. Dorpen en lokale

gemeenschappen nemen initiatieven om de kwaliteit van hun bestaan te verbeteren. Hapin ondersteunt.

Hapin, sterk in kleinschalige projecthulp.

Hapin, dichtbij de Papua’s. Al meer dan 35 jaar. hulp aan papua’s in nood St. Jacobstraat 203 , 3511 BP Utrecht , tel 030-234 00 12 , e-mail hapin@hapin.nl Rekeningnummer 44 40 72 470 t.n.v. HAPIN www.hapin.nl

Open Dagenvoor aspirant-bewoners op Bronbeek

Het Koninklijk Tehuis voor Oud-Militairen en Museum (KTOMM) Bronbeek te Arnhem organiseert voor gepensioneerde, vrijwillig gediend hebbende militairen van alle krijgsmachtdelen (m/v) die opgenomen willen worden in het militair verzorgingshuis Bronbeek dit jaar nog een Open Dag op 10 december 2007.

Tijdens deze Open Dagen maakt u tussen 10.30 uur en 15.00 uur kennis met de leiding van Bronbeek en met andere bewoners en krijgt u, inclusief rondleiding en lunch, een compleet beeld van het leven op het Landgoed Bronbeek. Ook wordt u uitgebreid geïnformeerd over de (in vergelijking tot andere verzorgingshuizen) gunstige bijdrage in de verzorgingskosten.

U komt in aanmerking voor opname in het militair verzorgingshuis Bronbeek, indien u: • 65 jaar of ouder bent, alleenstaand en nog in staat bent om de algemene

dagelijkse handelingen zoals wassen/douchen en aankleden zelf uit te voeren; • beschikt over minimaal 15 pensioenjaren als militair (tropenjaren tellen

dubbel) en niet behoort tot de categorie officieren; • onder oorlogsomstandigheden of andere, naar het oordeel van de Minister

van Defensie daarmee vergelijkbare omstandigheden heeft gediend; in krijgsgevangenschap heeft verkeerd of heeft deelgenomen aan het verzet, dan wel buiten Nederland heeft gediend bij een eenheid die door de Nederlandse regering is uitgezonden of ter beschikking is gesteld van de Verenigde Naties of van andere internationale organisaties.

Aanmelding voor deelname aan de Open Dagen kan • telefonisch bij Hoofd Productgroep Verzorgingshuis

026-3763518, b.g.g. 026-3763555 of • schriftelijk. Adres: KTOMM Bronbeek, Velperweg 147, 6824 MB Arnhem.

Los daarvan kunt u te allen tijde de informatiemap voor aspirant-bewoners inclusief aanmeldingsformulieren schriftelijk aanvragen.

Ik hoop u spoedig op Bronbeek te mogen verwelkomen.

Commandant Koninklijk Tehuis voorOud-Militairen en Museum Bronbeekw.g.J.C.L. BoldermanKolonel der Huzaren

28

ColofonDe doelstelling van de Vereniging Nederlands Nieuw Guinea Militairen 1945-1962 is het bevorderen van de onderlinge contacten tussen die militairen, die in de periode 1945 – 1962 in de Nederlandse Krijgsmacht hebben gediend in het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Het in de ruimste zin van het woord, behartigen van de belangen van die militairen en hun families Het herdenken van hen die gevallen zijn bij de vervulling van hun plicht, evenals van hen die ten gevolge van ongevallen, of ziekten tijdens militaire dienst zijn overleden. De vereniging Nederlands Nieuw- Guinea militairen 1945-1962 is aangesloten bij het Veteranen Platform.

Beschermheer, tevens adviseur:Luitenant-generaal C.J.M. de Veer b.d., Voorheen Inspecteur-generaal der Krijgsmacht en der Veteranen,

Bestuur:J. Peperkamp, voorzitter (Berghem),A. Meurs, vice-voorzitter (Oosterhout) H.Vos, secretaris (Kerkdriel)J.H.van Hensbergen, penningmeester (Arnhem)C. van Vliet, organisatie Reünie (Heerhugowaard), corvanvliet@veteranen.nlA. Dielemans, organisatie Nieuwjaarsreceptie (Roosendaal)A.J. Bouterse Sociale commissie (Schagen)

Adres VNNGM, Secretariaat:Maasbandijk 11 5331 KB Kerkdriel tel: 0418 63 34 75E-mail adres: info@vnngm.nl Web site: www.vnngm.nl

Redactieadres Nieuwsbrief:Jaap van HensbergenRavelstraat 46815 HB ArnhemTel: 06 53199548E-mail: hensaradvies@jaapvanhensbergen.nl

Sluitingsdatum kopij NIEUWSBLAD nr. 20: 15 januari 2008

Copyright: Tegen overname van artikelen bestaat in principe geen bezwaar, mits hier van tevoren toestemming voor is verleend en duidelijk in de uitgave wordt vermeld.Geplaatste foto’s komen uit privé collecties tenzij anders vermeld.De inhoud geeft niet noodzakelijkerwijs de mening van bestuur en/of redactie weer. Bestuur en/of redactie kunnen daarom niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de geplaatste artikelen. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te weigeren of te redigeren.