Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Vrijheid van onderwijs: pedagogisch
De school vervult een
maatschappelijke opdracht en legt
hiervoor ook verantwoording af.
Vrijheid vertaalt zich zowel op het
niveau van het project als op het
niveau van de professionaliteit van de
leraar.
1
De school als kwalificerende instelling
Om op een kwaliteitsvolle manier kwalificaties te kunnen uitreiken moet de school:
• Alle leerlingen vormen binnen alle vormingselementen
• Leerlingen correct en objectief oriënteren
• De onderwijsloopbaan van leerlingen begeleiden en sturen
• Ongekwalificeerde uitstroom vermijden
• Correcte en effectieve kwalificaties uitreiken
• Haar klanten ( ouders, arbeidsmarkt, hogescholen) optimaal bedienen
2
De school als socialiserende instelling
De school heeft een fundamentele maatschappelijke opdracht: zij werkt mee aan de uitbouw van de democratische samenleving en socialiseert de leerling. Dit betekent:
- Meewerken aan de opbouw van de plaatselijke gemeenschap waarin ze functioneert
- Zich maatschappelijke profileren en consequent beleid voeren in verband met thema’s als integratie, diversiteit, duurzame ontwikkeling, tolerantie, democratie en wereldburgerschap, culturele ontwikkeling …
3
De school als identiteit
Vanuit het grondwettelijk kader is de school gerechtigd om haar onderwijs een vrije richting te geven.
• Deze vrijheid oefent ze niet uit als een autonome soevereiniteit maar wel binnen het kader van haar kwalificerende en socialiserende taak die haar extern wordt opgedragen.
• De school geeft invulling aan haar vrijheid vanuit een eigen pedagogisch concept en project.
• Dit project wordt ontwikkeld binnen een maatschappij en wel in voortdurende dialoog ermee
4
De school als identiteit
• De school is deel van de maatschappij maar staat er los van: betekenis van ‘scholè’.
• De school ontwikkelt voortdurend een identiteit vanuit traditie, pedagogisch concept en pedagogisch traject.
• De school is een ‘ Gemeenschap’meteen eigen geschiedenis en een toekomstwaarin haar identiteit zich voortdurendontwikkelt.
5
Concreet
• Deze keuze heeft verregaande
implicaties die zichtbaar zijn voor
leerlingen, leraren, school,
begeleidingdienst en koepel
• Keuzes worden concreet in alle
mogelijke dimensies en alle
betrokkenen
6
7
Pedagogische vrijheid
Exemplarische verkenning van
- Het katholiek onderwijs
- De betekenis van het
neutraliteitsbeginsel in het
Gemeenschapsonderwijs
Katholiek Onderwijs
• Vanuit zijn eigen concept en project moet het katholiek onderwijs zich vrij, verantwoordelijk en kritisch opstellen in de relatie met klanten en maatschappij.
• Het katholiek onderwijs wordt geïnspireerd door de droom van een pedagogische gemeenschap waar elke leerling als kind van God volledig tot zijn recht kan komen. Christelijk mensbeeld.
• Het onderwijs kreeg als opdracht mee te werken aan de verwezenlijking van het Rijk Gods. Het wordt hierbij gedreven door haar onderwijskundig en religieus optimum: de utopie van haar inspiratie.
• Het katholiek onderwijs is daarom vector van hoop voor alle rechtstreeks betrokkenen: leerlingen, leraren, scholen, maatschappij en kerk
8
9
Katholiek Onderwijs Vlaanderen als
ledenvereniging
• 669 besturen
• Leerlingenaantallen:
• 743 000 bao en so
• 75 000 cursisten vwo
• 120 000 studenten ho
• Marktaandeel:
• Bao: 60%
• SO: 72%
• HO: +50%
10
Heeft een vrij (katholiek) onderwijs nog
een plaats in een post-christelijke en post-
seculiere context?
• Veranderende verhouding tot het christelijk geloof in het seculariseringsproces (ontkerkelijking);
• Post-christelijk: de christelijke horizon is niet langer meer vanzelfsprekend;
• Post-seculier: geen alomtegenwoordig secularisme of atheïsme
– Detraditionalisering
– Individualisering
– Pluralisering
11
Missie
Visie – Inhoudelijke klemtonen -
speerpunten
Vormingsconcept
Leerplannen
12
Visie (inhoudelijke klemtonen)
Voor het realiseren van de missie zet de organisatie
in op het:
• verdiepen van de christelijke en cultureel-
maatschappelijke inspiratie van waaruit de
grondwettelijke vrijheid van onderwijs wordt
ingevuld;
• optimaliseren van de organisatie van het
onderwijslandschap en van de bestuurskracht
van onze besturen;
• garanderen van gelijke onderwijskansen en
brede zorg voor iedere leerling in een inclusief
onderwijs;
13
• ontwikkelen van een omvattende visie op de ontwikkeling en vorming van de totale persoon, met kansen voor levenslang leren;
• kritisch afstemmen van onderwijs en vorming op de verwachtingen van de samenleving;
• uitbouwen van integrale kwaliteitsontwikkelingbinnen onderwijs;
• bevorderen van een integraal personeels- en loopbaanbeleid met inbegrip van continue professionalisering;
• krachtig op elkaar betrekken van traditie en innovatie, waarbij we rekening houden met bevindingen uit wetenschappelijk onderzoek;
• engageren van alle betrokkenen in onderwijs en vorming en uit het bredere middenveld als partners.
14
Voor vandaag
• Belangrijke bevindingen:
– Blijvend streven om identiteit en organisatiete vernieuwen en te verankeren in veranderende tijden
– Niet zomaar aanpassing aan samenleving, maar kritisch-constructieve bijdrage eraan
• Eigen katholiek project op basis van vrijheid van onderwijs, religie en organisatie
• Ook vandaag: “Eigentijds tegendraads” & “Genereus ambitieus”
15
Katholieke dialoogschool
Een katholieke school: Wat is dat?
16
Katholieke Dialoogschool?
17
Katholieke Dialoogschool in de
praktijk
18
19
Visietekst
• Gastvrije uitnodiging voor iedereen, ongeacht achtergrond, om aan
onderwijsproject mee te werken (engagement!).
• Goede school: kwaliteitsvolle vorming, aandacht voor iedereen,
bijzondere aandacht voor wie het moeilijk heeft.
• Katholieke school (geloof-liefde-hoop): gekregen vrijheid en
verantwoordelijkheid, praktische liefde, inspirerende hoop.
• Katholieke dialoogschool: samen in dialoog op zoek naar volle
mens- en medemens-zijn, op eigentijds-tegendraadse wijze de
christelijke stem binnenbrengen.
• School als oefenplaats: kritisch-creatief leren omgaan met wat
eigen en wat anders is, bijdragen aan zinvolle, verdraagzame,
duurzame samenleving, waar plaats is voor iedereen.
20
MAXIMALE CHRISTELIJKE IDENTITEIT
MINIMALE CHRISTELIJKE IDENTITEIT
M
A
X
I
M
A
L
E
S
O
L
I
D
A
R
I
T
E
I
T
M
I
N
I
M
A
L
E
S
O
L
I
D
A
R
I
T
E
I
T
21
ZiuSYUiFaSc
Katholieke Dialoogschool in de
praktijk
22
InspiratiebronPedagogisch
projectSchoolgebeuren
Katholieke Dialoogschool in de
praktijk
• Bijbels inspiratie!
• Pedagogisch project
• Voorbeelden:
– Visie op inclusie en diversiteit: gastvrijheid
– Schoonmaakproducten: duurzaamheid
– Economie: duurzaam ondernemen
23
WEGWIJZERS: Bijbelse intuities VOOR
VORMING
26
In de praktijk
• Rijke diversiteit aan schoolprojecten
(Traditie, context, doelgroepen …)
• Aansluiten bij wat beweegt
– Taal om te benoemen wat gebeurt
– Methodiek om te zien wat kan gebeuren
• Wordt gerealiseerd op/in
– Bijzondere plaatsen, momenten, symbolen, initiatieven…
– Het schoolleven van elke dag
27
Schoolleven van elke dag
• In het grote
– Lessen en leerplannen, onderwijsaanpak,
leerlingenbegeleiding, zorg …
– Organisatie, personeelsbeleid, infrastructuur …
• In het kleine:
– Aandacht, betrokkenheid
– Verbindende omgang met conflicten
28
VORMINGSCOMPONENTEN
vormingscomponenten
• één geheel van vorming -
alle componenten voor alle
leerlingen
• indeling in componenten is
altijd ‘arbitrair’
• componenten zijn geen
vakken of basisoptie
DE OPDRACHT VAN SECUNDAIR
ONDERWIJS: de vormingscirkel
vormingscomponenten vakken
Talige vorming
Culturele vorming
Sociale vorming
Vormingscomponenten zijn bepalend voor krachtlijnen van een
vak; die zijn op hun beurt bepalend voor de koppeling van
nieuwe ET aan een vak.
32
Hoe vertaalt zich deze visie in de
nieuwe leerplannen in het kader van
de modernisering van het secundair
onderwijs?
Competenties op het vlak van lichamelijk, geestelijk en
emotioneel bewustzijn en op vlak van lichamelijke,
geestelijke en emotionele gezondheid
Competenties m.b.t. ruimtelijkbewustzijn
Competenties in het Nederlands Competenties inzake duurzaamheid
Competenties in andere talen Economische en financiëlecompetenties
Digitale competentie en mediawijsheid Juridische competenties
Sociaal-relationele competenties Leercompetenties met inbegrip van
onderzoekscompetenties, innovatiedenken,
creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken,
systeemdenken, informatie- verwerking en
samenwerken
Competenties inzake wiskunde, exacte
wetenschappen en technologie
Zelfbewustzijn en zelfexpressie, zelfsturingen
wendbaarheid
Burgerschapscompetenties met inbegrip van
competenties in zake samenleven
Ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin
en loopbaancompetenties
Competenties m.b.t. historisch bewustzijn Cultureel bewustzijn en cultureleexpressie
EINDTERMEN & LEERPLANNEN
SLEUTELCOMPETENTIES
34
Secundair onderwijs in 21ste eeuw
• Vormingsproject SO als pedagogische
vertaling van katholieke dialoogschool
• Concretisering in nieuwe generatie
leerplannen
– Structuur en ruimte
– Kader voor schooleigen benadering, met ruimte
voor individuele leraar
– Bouwen voort op ‘Zin in leren! Zin in leven!’
Modernisering so: voorontwerp van
decreet
• ET NIET duidelijk gekoppeld aan één of meerdere vakken
EINDTERMEN EN LEERPLANNEN
Gemeenschappelijk
funderend leerplan
Gemeenschappelijk
leerplan ICT
De school bepaalt via welke vakken, projecten,
leraren
Modernisering so: voorontwerp van
decreet
• ET duidelijk gekoppeld aan één of
meerdere vakken
•
EINDTERMEN EN LEERPLANNEN
Vakleerplannen
Nieuwe leerplannen vertrekken vanuit het
vormingsconcept van katholieke dialoogschool…
… met ruimte voor het
eigen pedagogisch project
van de school !
EINDTERMEN & LEERPLANNEN
Nieuwe leerplannen gaan uit
van
de professionaliteit van de
leraar.
• leraren, vakgroepen
• en school
• krijgen ruimte
• voor eigen keuzes
• beperkt aantal wenken
39
De vrije instelling als
dialoogschool
Socialiserende
instelling
Kwalificerende instelling
• Engagementsverklaring
– Elke leraar ondertekent bij aanstelling
deze verklaring
• Professionele ontwikkeling
Wat betekent dit voor de leraar?
Personeelsleden willen het beste van zichzelf geven, en
kinderen, jongeren en volwassenen vormen tot mensen die vrij
en verantwoordelijk bijdragen aan de samenleving van vandaag
en morgen.
Ook al is voor hen de katholieke identiteit van de school niet
langer altijd vanzelfsprekend, toch kiezen ze ervoor om zich,
vanuit hun opdracht, voluit in te zetten voor dat specifieke
vormingsproject. Meer nog: ze zijn er bevoorrechte en
essentiële partners van.
Engagementsverklaring (1)
41
Daarom verwacht de school dat ze allen samen actief bijdragen aan het leven op een katholieke dialoogschool – in gesprek met leerlingen, elkaar en de schoolleiding. Welke hun eigen overtuigingen ook zijn, ze vinden er de inspiratie om mee te werken aan het katholiek-pedagogisch project van de school.
De personeelsleden zijn mensen die met passie en gedrevenheid, graag met leerlingen en collega’s aan de slag gaan, en daartoe inhoudelijk, pedagogisch en didactisch beslagen zijn. Ze werken mee aan een leeromgeving waarin iedere lerende optimaal tot leren, leven en werken komt. In hun werken en samenwerken zijn ze zich bewust van hun voorbeeldrol.
Engagementsverklaring (2)
42
43
Neutraliteit in het GO!
• Evolutie van… naar:
• Passieve neutraliteit
• Actief pluralisme
• Actief burgerschap
Neutraliteitsverklaring
44
Vrijheid
Spanning tussen
verantwoordingscultuur en zelf
verantwoordelijkheid nemen
Autonomie onder druk
Onderwijsvrijheid onder druk.
45
Comformisme tempert beleidskracht
Verregaande welwillendheid tegenover het
maatschappelijk discours.
Het eigen discours blijft in de schaduw en de
uitgangspunten worden niet meer bediscussieerd.
Door externe druk ontbreekt het de leraar, de
school, de koepel vaak aan kracht en visie om
deze ontwikkelingen ook intern te bemeesteren
De leraar als professional
Met de ‘professionalisering’ van het
leraarschap en het uitschrijven van het
leraarschap in competenties werd de
praktijk van het leraarschap
omschreven als observeerbare praktijk,
meetbaar en stuurbaar.
46
De identiteit van de leraar
• Om de leerling subject te laten worden en te ‘bezielen’ hebben wij bezielende leraren nodig,
• Aanwezigheid en aandacht, liefde, passie en begeestering zijn van groot belang.
• De meesterlijke leraar is professional maar ook ‘amateur’, ‘liefhebber’.
47
De identiteit van de meester
• Als we willen dat de leraar een leerling tot subject vormt, dan moet hij zelf als subject worden gerespecteerd.
• Daarom hebben wij behoefte aan vrije en vrijmoedige leraren.
• Niet als slaafse navolgers maar alsmeesters.
48
De Geïnspireerde leraar
Bezielende leraren zijn altijd bezielde
leraren.
• Waar halen zij hun inspiratie?
• Waar haal jij jouw inspiratie?
49
50
De meester
“ Terwijl kennis en competentie garant staan voor een
soort deskundigheid, is het aanwezigheid, zorg en
overgave die uitdrukking geeft aan het meesterschap van
de liefhebber…
Het is juist door het meesterschap en door op een
geïnteresseerde manier bezig te zijn met iets dat de
meesterlijke leerkracht leerlingen kan inspireren en
aandacht kan opwekken. “
Website, de liefde voor het vak, School of Education.