Vulkanisme in Indonesië - GEA Kring Rijnlandrijnland.gea-geologie.nl/sites/default/files/2011-10-25-Indonesie.pdf · Merapi, Dieng, Papandajan, Gede Krakatau Krakatau Dieng plateau

1

Vulkanisme in IndonesiëYouri Poslawsky 25 Okt. 2011

Vulkanisme in Indonesië

Vulkanische Eruptie IndexSunda-Java subductieSmelten en stollen van gesteenteVulkanen van Bali en oost JavaVulkanen van Bali en oost Java

Batur, Ijen, Bromo, Semeru

ModdervulkanenVulkanen van midden en west Java

Merapi, Dieng, Papandajan, GedeKrakatau

Krakatau

Diengplateau

Lusi mudvolcano

Tenanger Caldera/ Bromo

Rinjani

MerbabuCereme

Tambora

Muria

Madura

Bali Lombok

Sumbawa

Sumatra Midden Java Oost Java

TangkubanParahu

Toba

West Java

Indonesië is beroemd/berucht om enkele van ‘s werelds meest krachtige vulkanen.

Op Sumatra getuigt de caldera met het Toba Meer van een gigantische prehistorische eruptie (74 000 AD).

De Krakatau ligt in Straat Sunda tussen Java en Sumatra en is bekend om zijn eruptie op 27 Augustus 1883. Hierbij kwamen 36 500 mensen om, vooral ten gevolgevan tsunami's (tot 30 m hoog op West Java). De zeegolven veroorzaakt door de eruptie, werden tot in het Engelse Kanaal geregistreerd. De explosie genereerde hethardste geluid ooit opgetekend: het was duidelijk hoorbaar in Perth, Australië (ca. 3100 km) en op het eiland Rodrigues nabij Mauritius (4653 km). De schokgolvengingen zeker 7 keer de aarde rond gedurende 5 dagen. De 1883 eruptie van de Krakatau was equivalent aan een explosie van 200 megaton TNT, ongeveer 13 000keer Little Boy, de A-bom die Hiroshima verwoeste en 26 maal de Tsaar Bomba (de zwaarste kernexplosie ooit).

De Tambora (nu 2865 m hoog) op het eiland Sumbawa produceerde de meest verwoestende vulkaanuitbarsting in historische tijd. Op 10 April 1815, blies de berg zijnbovenste 1400 m in de atmosfeer tot een hoogte van 40 km. Deze ramp scoorde 7 op de VEI schaal en doodde 12 000 mensen. Later kwamen nog eens 80 000mensen om van de honger, omdat de ca. 150 - 180 km3 puin, die in de stratosfeer werd geworpen, wereldwijd het zonlicht dempte en op het Noordelijk Halfrondzorgde voor een jaar zonder zomer (1816).

Merapi Ijen BaturArgapuroSemeruLawu Wilis AgungSumbingSlametGede KelutPapandayan

2000+ km3

100 km3

description example year ejecta plume frequency occurrences

(km3) height in past 1000 years

0 non explosive Kilauea 1 m3 < 100 m constant many

1 gentle Stromboli 10 m3 100 m - 1 km daily many

2 explosive Galeras 1993 1000 m3 1 - 5 km weekly 350

3 severe Ruiz 1985 10 000 m3 3 - 15 km yearly 87

4 cataclysmic Eyjafjallajökull 2010 100 000 m3 10 - 25 km > 10 years 42.1

5 paroxysmal Mnt St Helens 1980 1 km3 > 25 km > 50 years 16.6

6 colossal Krakatau 1883 10 km3 > 25 km > 100 years 5.1

7 super colossal Tambora 1815 100 km3 > 25 km > 1000 years 0.5 (+0.2?)

8 mega colossal Toba 74 000 AD 1000 km3 > 25 km > 10 000 years 0Yellowstone 640 000 AD 0

VEI

VEI: Volcanic Eruption Index

100 km3

20 km3

31

Toba74 000 AD

Vesuvius79 AD

Tambora1815

Krakatau1883

MountSt. Helens

1980

MountPinatubo

1991

10 km3

Eyjaflallajökull

2010

Activiteit van enkele vulkanen (1)

Island Volcano

year

Krakatau KrakatauGedeTangkuban PPapandayanCeremeSlametDiengSumbingMerbabuMerapiMuria

W java

Central Java

20

00

19

50

19

00

201

12

010

200

92

008

200

72

006

200

52

004

200

32

002

200

12

000

199

91

998

199

71

996

199

51

994

199

31

992

199

11

990

198

91

988

198

71

986

198

51

984

198

31

982

198

11

980

197

91

978

197

71

976

197

51

974

197

31

972

197

11

970

196

91

968

196

71

966

196

51

964

196

31

962

196

11

960

195

91

958

195

71

956

195

51

954

195

31

952

195

11

950

194

91

948

194

71

946

194

51

944

194

31

942

194

11

940

193

91

938

193

71

936

193

51

934

193

31

932

193

11

930

192

91

928

192

71

926

192

51

924

192

31

922

192

11

920

191

91

918

191

71

916

191

51

914

191

31

912

191

11

910

190

91

908

190

71

906

190

51

904

190

31

902

190

11

900

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 1

P. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11 1 1

11 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

1

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11 1 1 11 1 1 1 1 1 1 1

11

1

1 1 1 1 1 1 1 1

1

1

1 1

LawuWilisKelutLusiSemeruBromoArgapuroRaungIjenBaturAgung

Lombok RinjaniSumbawa Tambora

East Java

Bali

1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11

1 1

1 1

1 1

1 1

11

1 1 11

1 1 1

190

01

899

189

81

897

189

61

895

189

41

893

189

21

891

189

01

889

188

81

887

188

61

885

188

41

883

188

21

881

188

01

879

187

81

877

187

61

875

187

41

873

187

21

871

187

01

869

186

81

867

186

61

865

186

41

863

186

21

861

186

01

859

185

81

857

185

61

855

185

41

853

185

21

851

185

01

849

184

81

847

184

61

845

184

41

843

184

21

841

184

01

839

183

81

837

183

61

835

183

41

833

183

21

831

183

01

829

182

81

827

182

61

825

182

41

823

182

21

821

182

01

819

181

81

817

181

61

815

181

41

813

181

21

811

181

01

809

180

81

807

180

61

805

180

41

803

180

21

801

180

0

1 391 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 21

1 1 1 1 1 174

1 31 1 1 1 1 1 1 38

1 1 1 1910

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 540

11 1 1 11 1 1 1112

1

84

sum

Activiteit van enkele vulkanen (2)

Island Volcano

year

Krakatau KrakatauGedeTangkuban PPapandayanCeremeSlametDiengSumbingMerbabuMerapiMuria

W java

Central Java

18

00

18

50

19

00

00

1 1 1 1 1 1 1 151

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 511 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 52

01 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 55

1 91 1 1 1 1 1 27

1 1 1 41 1 1 16

1 0 4

51

1

1

1 1 1831 1

LawuWilisKelutLusiSemeruBromoArgapuroRaungIjenBaturAgung

Lombok RinjaniSumbawa Tambora

East Java

Bali

2






Sunda plaatIndo-

zeeniveau

Sunda-Java subductie in profiel

actieve spreidingsrug

passieve spreidingsrug

paleo-ouderdomvan de platen

in het Java-Sundasubductie system

ouderdom vansubducerende plaat

langs trog

ouderdom van de oceaanbodemin het Java-Sunda subductie system

recent






Smelten inboven mantelen plaattektoniek

opstijgend

vast vloeibaar

Viscositeitvan verschillendeuitvloeiingsgesteentenbij diverse temperaturen

magma

stroperig

vloeibaar

T = 990 0CT = 1020 0CT = 1100 0CT = 1180 0CT = 1210 0C

onder solidus temp.4 vaste mineralen

midden in het smeltbereikwit: geheel en groen deels gestold

groen: deels gesmoltenrest: geheel gesmolten

boven liquidus temp.alles gesmolten

net boven solidus temp.wit, groen en blauw:

geheel gestoldrest: geheel gesmolten

net onder liquidus temp.wit: deels gestold,deels gesmolten

Stollen van gesteente

Kristalfractionatie

(mafisch) (zuur)

T = 990 0C+ H2O (stoom bad)

partiële smelt

solidusverschuivingt.g.v. water

eruptie >drukverlaging> gasvorming

3






Gunung

Lusimoddervulkaan Gunung

IjenTenanger Caldera

/ Bromo

Surabaja

Tambora

Oost Java en Bali

GunungBatur

GunungAgung

BratanMalang

Denpasar

Java Bali

Lombok Sumbawa

Sumbawa

Tambora SumbawaTambora

Bratan GunungBatur

Agung

Bratan, Batur enAgung vulkanen

Bali

BratanMeer

GunungBatur

Bali, Bratan, Batur en Agung vulkanen

Agung

4

Gunung Batur en Gunung Agung

Bratan Meer

Gunung Batur

Bali

Ijen, Raungj , gcomplex

Oost Java

Kawah IjenKrater 1 km

Ijen (Kendeng)Caldera20 km

BaluranVulkaan

Oost Java, Raung, Ijen complex

Gunung RaungVulkaan 2799 m

Oost Java, Ijen vulkaan met kratermeer

Oost Java, Gunung Ijen, in de 20 km caldera

Het grootste meer met zuur op AardeDe zwavelrijke Kawah IjenDe meest verbazingwekkende Indonesische vulkaan is misschien wel de Kawah Ijen (2600 m) opOost Java. Zijn "Groene Krater" bevat een meer van 36 miljoen m3 met een mengsel vanzwavelzuur en zoutzuur, enkele van de meest krachtige zuren. Op de oevers van het meer, zettenfumarolen (vulkanische gaserupties) dagelijks 4 ton zwavel af. Zulke zure meren zijn ookgevonden op de vulkanen Kusatsu-Shirane (Japan) en Poas (Costa Rica), maar het Indonesischemeer is veruit het grootste meer met zuur op Aarde, met een maximum diepte van 212 m. Ditsoort meren zijn het resultaat van de mix van regenwater met gassen, die uit de diepte van devulkaan komen.De oevers van het Kawah Ijen meer zijn licht okerkleurig, maar het water heeft een helderblauwekleur met groenige reflecties. De temperatuur van het water is 34 oC en zwavelbellen drijven ophet oppervlakte. De omgeving is bedekt met zwavelpoeder. De geur is doordringend en irritantvan de zwavel (H2S). Op enkele plaatsen stroomt oranjerode vloeibare zwavel uit de grond meteen temperatuur van 120 oC, wat geleidelijk stolt en dan een citroengele kleur krijgen.Het meer bevat 600 000 ton waterstofchloride (HCl), 550 000 ton zwavelzuur (H2SO4), 200 000ton aluminiumsulfaat en 170 000 ton ijzersulfaat. Arbeiders uit de omgeving winnen in de kraterdeze zwavel met de hand – een uitermate zwaar werk. Een lap voor hun mond en neus vormt deenige bescherming tegen de irritante en corrosieve atmosfeer binnen de krater. Om de efficiëntiete verhogen, hebben de arbeiders geulen en pijpen aangelegd om de zwavelrijke fumarolen tekanaliseren. De zwavel koelt af en stolt in deze geïmproviseerde kanaaltjes en wordt vervolgensmet houwelen gebroken. Het gewonnen materiaal bevat 99 % zwavel, dat in brokken in mandengeladen uit de krater wordt getransporteerd op de ruggen van de mannen. Een enkele arbeiderkan zo 40 tot 90 kg per keer dragen, soms met gebruikmaking van bamboe ladders waar dehelling van de krater te steil is. Eenmaal op de rand van de krater moeten de arbeiders nogafdalen naar het weegstation aan de voet van de vulkaan. Per dag, kan een man op die maniertot 360 kg zwavel vervoeren.De dagelijkse productie van deze exploitatie is maar net 4 ton; een ontluisterende hoeveelheid,als men overweegt dat de krater 30 000 ton zwavel herbergt. De zwavel wordt verder naarBanjuwangi getransporteerd op 37 km afstand en gebruikt voor het vulkaniseren van rubber of deraffinage van suiker. Een industriële exploitatie van het meer staat niet gepland, omdat devulkaan van tijd tot tijd uitbarst, waarbij zuur tot een hoogte van 600 m wordt geworpen en deomgeving met een corrosieve regen wordt besproeid. In 1976 werden 50 mensen in de kraterverrast door een enorme wolk van zwaveldioxide, die naar het oppervlakte van het meerontsnapte en 11 mensen doodde door verstikking. De lokale bevolking ziet daarin een offer aande vulkaan voor de geboden rijkdom.

5

Oost Java, Gunung Ijenkratermeer

Oost Java, Gunung Ijenzuur kratermeer

T = 34 0CPH = 0.5

PH0 = zoutzuur1 = accuzuur3 = cola, azijn5 = regen7 = H2O

Oost Java, Gunung Ijenzwavelafzettingen Oost Java, Gunung Ijen

zwaveltransport

Oost Java, Gunung Ijenzwavelnegotie

Oost JavaTenanger CalderaBromo

Semeru vulkaan

6

Bromo

Mt Batok

Oost Java, Tenanger Calderacalderaranden

Tenanger vulkaan

Mt Batok

tempel

Bromo

Oost Java, Mnt. Batok, Bromo vulkaan

Oost JavaTenanger calderaBromo

Oost JavaTenanger caldera

Bromo, Mnt. Batok

Oost Java, Tenanger calderaBatok, Bromo, Semeru vulkanen

Oost Java, Semeru vulkaan

7

Oost Java, Raung en Semeru vulkanen

pauze






ModdervulkanenAzerbaijan

Kinezdagh

koolwaterstoffen

Moddervulkanen, Azerbaijan

Moddervulkanengenese

Offshore Pakistan

8

Modder VulkaanAndaman Islands

LokbatanAzerbaijan

Penampakanmoddervulkaan

Lusimoddervulkaan

Surabaja

Madura

Tenanger Caldera/ Bromo

Lumpur SidoarjoLusi moddervulkaan

MalangOost Java

7/8/2006 23/5/2007

2005

18/4/2008 20/1/2009Lusi moddervulkaan

5/2010

Lusi moddervulkaan

Lusi moddervulkaan

voor

tijdens

na(> 20 jaar)

9

“de deur naar de hel’Derweze, Dasoguz, Turkmenistan

staat al 40 jaar open






Jakarta

Bandung

Krakatau

Diengplateau

SlametCeremeTangkubanParahu

Anyer

Bogor

Merapi

Sundoro

Semarang

West en midden Java

SumbingGede Papandayan Jogyakarta

Merapi

Merbabu

Sumbing

Merapi

Midden Java

Merapi geografie

karst landschap

Pre-Tertiairsubductiecomplex

Merapi actieve vulkaan

Tertiair submarienvulkanisch complex

Borududur tempeloud submarien

vulkanisch landschap

dynamische kustlaagte

dynamische kusthoogte

Indische Oceaan

Prambanan tempel

Yogyakarta

zandduinen

N

Borobudurzonsopkomstboven de Merapi

Prambanantempelcomplex

beklimming van de Merapi

vanaf de seismische observatiepost op 1300 mnaar de top op 2891 m (0.00 – 6.00 uur)

Gunung Merbabu (3145 m) op de achtergrond

10

Merapi eruptie2010

M i ti 2010Merapi eruptie 2010

lahar afzettingenDieng plateau

vulkanische bronnenin meer

Dieng Plateau

Dieng Plateau

West JavaPapandayan

11

Gede






PowerPoint heeft het automatisch downloaden van deze externe afbeelding niet toegestaan om te voorkomen dat uw privacy in het gevaar komt. U kunt de afbeelding alsnog downloaden en weergeven door op de berichtenbalk op Opties te k likken en vervolgens Externe inhoud inschakelen te k iezen.

Krakatau

< 1883

1883

Anak Krakatau

Krakatau, ontwikkeling

2007krater

2008lavastroom

oerwoud

Anak Krakatau

12

Anjervuurtoren(s)

Tsumani

luchtdruk

zeespiegel

1. Batavia

2. Port BlairAndaman Eilanden

3. Port ElizabethZuid Afrika

4. San FranciscoCalifornie, USA

5. HonoluluHawaï, USA

6. Moltke HarborSouth Georgia

2

3

1

4

5

6

Tsumani effecten

Willian Turner, U.K., 1815, Chichester Canal

Atmosferische effectenEdvard Munch, Noorwegen, 1893, De Schreeuw

Dank voor Uw aandacht

Documents

Vulkanisme in Indonesië - GEA Kring Rijnlandrijnland.gea-geologie.nl/sites/default/files/2011-10-25-Indonesie.pdf · Merapi, Dieng, Papandajan, Gede Krakatau Krakatau Dieng plateau