Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Z–ELAZNA DAMA 1
w filmie
reżyseriaPhyllida Lloyd
Dystrybucja filmu w Polsce: BEST FILM COul.Czerniakowska73/79,00–718Warszawa
tel.(22)8871480;fax(22)8871730www.bestfilm.pldystrybucja:KatarzynaŁadzińska([email protected])
Z–ELAZNA DAMA 2
W ROLACH GŁÓWNYCH
MargaretThatcher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MerylStreepDenisThatcher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . JimBroadbentCarol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . OliviaColman
GordonReece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . RogerAllam
June. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SusanBrown
JamesPrior . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NickDunning
MichaelHeseltine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . RichardE.Grant
GeoffreyHowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AnthonyHead
MłodyDenisThatcher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HarryLLoyd
MłodaMargaretThatcher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AlexandraRoach
FrancisPym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . JulianWadham
TWÓRCY FILMU
reżyseria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PhyllidaLloyd
scenariusz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AbiMorgan
zdjęcia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ElliotDavis
montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . JustinWright
muzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ThomasNewman
scenografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SimonElliott
charakteryzacja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MareseLangman
kostiumy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ConsolataBoyle
produkcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DamianJones
O FILMIE
Gatunek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . komediodramat
Czas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110min.
Krajprodukcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . WielkaBrytania
Rokprodukcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2011
Produkcja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pathé,Film4,UKFilmCouncil
Dystrybucja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BestFilm
Z–ELAZNA DAMA 3 3
NAGRODY I NOMINACJE
2012 Oscar NagrodaAmerykańskiejAkademiiFilmowej nominacjawkategoriinajlepszapierwszoplanowa
rolakobieca–MerylStreep nominacjawkategoriinajlepszacharakteryzacja
MarkCoulierJ.RoyHelland
2012 BAFTA nominacjawkategoriinajlepszapierwszoplanowarolakobieca–MerylStreep
nominacjawkategoriinajlepszacharakteryzacja–MareseLangan nominacjawkategoriinajlepszyscenariusz–AbiMorgan nominacjawkategoriinajlepszadrugoplanowa
rolamęska–JimBroadbent
2012 BFCA BroadcastFilmCriticsAssociationAwards nominacjadonagrodyCriticsChoicewkategoriinajlepszaaktorka
–MerylStreep nominacjadonagrodyCriticsChoicewkategoriinajlepszacharakteryzacja
2012 Złote Globy nagrodawkategoriinajlepszaaktorkapierwszoplanowa–MerylStreep
2012 IFTA IrishFilmandTelevisionAwards nominacjadonagrodyIFTAwkategoriinajlepszekostiumy
ConsolataBoyle
2012 ALFS LondonCriticsCircleFilmAwards nagrodaALFSwkategoriiaktorkaroku–MerylStreep nagrodaALFSwkategoriibrytyjskaaktorkaroku–OliviaColman
2011 NYFCC NewYorkFilmCriticsCircleAwards nagrodaNYFCC–najlepszaaktorka–MerylStreep
2011 PFCS PhoenixFilmCriticsSocietyAwards nominacjadonagrodyPFCSwkategoriinajlepsza
aktorkapierwszoplanowa–MerylStreep
2011 SAG ScreenActorsGuildAwards nominacjadonagrodyActorwkategoriinajlepszakobieca
rolapierwszoplanowa–MerylStreep
2011 SEFCA SoutheasternFilmCriticsAssociationAwards nagrodaSEFCAwkategoriinajlepszaaktorka–MerylStreep
2011 TFCA TorontoFilmCriticsAssociationAwards nominacjadonagrodyTFCA
2011 WAFCA WashingtonDCAreaFilmCriticsAssociationAwards nominacjadonagrodyWAFCA
wkategoriinajlepszaaktorka–MerylStreep
Z–ELAZNA DAMA 4
OPIS FILMU
„Jeśli chcesz, by coś zostało powiedziane – powierz to mężczyźnie.Jeśli chcesz, by zostało to zrobione – powierz to kobiecie”.
MargaretThatcher
Zanimstałasięjednąznajbardziejwpływowychpostaciwspółczesnegoświata,jejkapeluszinie-odłączneperłybudziłypobłażliwyuśmiech.Wfilmieoglądamyprzemianępełnejideałów,pyska-tej(jakoniejmówiono)Maggy,wMargaretThatcher,wytrawnegopolityka,premieraWielkiejBrytanii.ZewzględunapolitykęrządówsilnejrękinazywanojąŻelaznąDamą.
MARGARET THATCHER, tło historyczne
MargaretThatcherbyłapierwsząijakdotądjedynąkobietą–premieremwWielkiejBrytanii.Urządpełniłaprzeztrzykadencje,nieprzerwaniewlatach1979–1990,stającsięwtensposóbnajdłużejurzędującymbrytyjskimpremieremwXXwieku.
Z–ELAZNA DAMA 5
KALENDARIUM
1925 Margaret,wtedyjeszczenieThatcher,przychodzinaświatwGrantham,jejojciecjestwłaścicielemsklepuspożywczego.
1943 RozpoczynastudianaUniwersyteciewOksfordzienawydzialechemii.Zostajeprzewodniczącąstudenckiegostowarzyszeniakonserwatystów.
Późne lata 40’ Poukończeniustudiów,jakowykwalifikowanychemik,podejmujepracęwBri-tishXylonite,anastępniewJ.LyonsandCo.
1950 JakokandydatPartiiKonserwatywnejbierzeudziałwwyborachdoParlamentuzokręguDartford.
1951 WychodzizamążzaDenisaThatchera,biznesmena.
1953 Zdobywauprawnieniadowykonywaniazawoduadwokata.
MargaretiDeniszostająrodzicami,naświatprzychodząbliźniaki,CaroliMark.
1959 PonowniebierzeudziałwwyborachdoParlamentu,jakokandydatPartiiKon-serwatywnejzokręguFinchley.WygrywaidostajesiędoIzbyGmin.
1970 Obejmujestanowiskoministraedukacji.
1974 Poporażcerząduówczesnegopremiera,EdwardaHeatha,postanawiaubiegaćsięofotelprzewodniczącegoPartiiKonserwatywnej.
1975 StajenaczelePartiiKonserwatystów.
1976 ZwiązekRadzieckinadajejejprzydomek„ŻelaznaDama”,wodpowiedzinajejstanowczysprzeciwwobeckomunizmu.
1979 Wkolejnychwyborach,PartiaKonserwatywna,zdobywawiększośćgłosów,copozwalanastworzenierządu,MargaretThatcherzostajepierwsząkobietą–premieremwWielkiejBrytanii.
AireyNeaves,sekretarzstanuPółnocnejIrlandii,atakżebliskiprzyjacielido-radcaMargaretThatcher,giniewwynikueksplozjisamochodupułapki,zapla-nowanejprzezIrlandzkąNarodowąArmięWyzwoleńczą(INLA)
1980 Realizujepolitykęcięćbudżetowychbezwzględunarecesjęiwysokipoziombezrobocia.
1981 ZamieszkiwWielkiejBrytanii.
GrupawięźniówzIrlandzkiejArmiiRepublikańskiej(IRA)iIrlandzkiejNarodowejArmiiWyzwoleńczej(INLA),przebywającychwwięzieniuogłaszastrajkgłodowy,domagającsięprawwięźniówpolitycznych.
Z–ELAZNA DAMA 6
MargaretThatcherodbywapodróżdoUSA,byspotkaćsięzprezydentemRonaldemReaganem,zktórympóźniejpołączyłająsilnawięźopartanawspólnymświatopo-glądzie.
1982 ArgentynadokonujeinwazjinaFalklandynależącedoWielkiejBrytanii,coprowadzidowybuchuwojnywkwietniu.WczerwcuArgentynazostajepoko-nana,aFalklandyponowniedostająsiępodpanowanieWielkiejBrytanii.
1983 MargaretTatcherdrugirazzrzęduwygrywawyboryparlamentarne,sprawującurządpremieraprzezkolejnąkadencję.
1984 PodczaskonferencjiPartiiKonserwatywnejwGrandHotelwBrightondochodzidozamachubombowego,doktóregoprzyznajesięTymczasowaIrlandzkaArmiaRepublikańska.MargaretThatcherudajesięwyjśćcałozzamachu.
Thatcherudajesięstłumićtrwającyprawierokstrajkgórniczy,aMichaiłaGorbaczowaokreślamianemczłowieka,„zktórymwartorobićinteresy”.
1986 Przeprowadzaderegulacjęrynkówfinansowych,tzw.„BigBang”,któryprzygo-towałgruntpodniepohamowanyrozwójlondyńskiegoCity.
1987 PoraztrzeciwygrywawyboryizostajepremieremWielkiejBrytaniinakolejnąkadencję.
1989 UpadekMuruBerlińskiego.
1990 MargaretThatcherwprowadza„podatekgminny”,tzw.polltax,przypadającynakażdegoobywatela,wysokośćpodatkuuzależnionajestodposiadanychdóbr,anieoduzyskanegodochodu.
Wprowadzenie„podatkugminnego”wywołujefalęzamieszek.
GeoffreyHowe,jedenznajbliższychinajdłuższychwspółpracownikówMargaretThatcher,składarezygnację,kwestionującjejrządyjakoprzewodniczącejPartiiKonserwatywnej.
Wzwiązkuzesłabnącympoparciem,MargaretThatcherpostanawiazrezygno-waćzestanowiskapremiera.
1992 JakoBaronowaThatcherzasiadawIzbieLordów.
2002 MargaretThatcherwobawieowłasnezdrowie,zapowiadakoniecwystąpieńpublicznych.
2003 ŚmierćjejmężaDenisaThatchera.
Dzień dzisiejszy Margaret Thatcher mieszka wLondynie, od czasu do czasu pojawia siępublicznie.
Z–ELAZNA DAMA 7
ROZMOWA Z MERYL STREEP
Jaka była Twoja reakcja, gdy Phyliida Lloyd zaproponowała Ci rolę Margaret Thatcher?
Meryl Streep: GdyPhyllidapowiedziałami,żechcenakręcićfilmożyciuMargaretThatcher,skupiającsięnakwestiikobietyjakoprzywódcynarodu,odrazuwyraziłamswojezaintereso-wanie.Niemawielutakichpostaci,aniwielutwórcówfilmowych,którzybylibyzaintereso-wanitakimitematami.
Abywyobrazićsobiewszystkiebariery,przezktóremusiałasięprzebićMargaretThatcher,byzostaćpremieremWielkiejBrytanii,musiałampostawićsięwsytuacjikobietyżyjącejwpóź-nychlatach70’,którazaistniałajakoprzewod-niczącaswojejpartii.Nieustanniepowtarzammoimcórkom,jakbardzoświatzmieniłsięodtamtejpory,jednakniektórerzeczywciążpozo-stajątakiesame.
Tobyłoniezwykłedoświadczeniepodążaćśla-damikobiety,któradorastałapodczaswojnyiwokresiepowojennejAnglii,wczasachnie-dostatkuiodbudowy,kogoś,ktowdrażałwłasnyświatopoglądwpraktycznerozwiązania,któremiałynaprawićsytuacjęgospodarcząkraju.Tobyłojakpodglądaniekobiety,którarozwiązujewielkieproblemyświata,czegoniktsięponiejniespodziewał.
Margaret Thatcher dołączyła do męskiego klu-bu – światowej elity – i zdobyła go szturmem. Odkładając na bok politykę, czy uważasz to za znaczące dokonanie?
Pierwszydzieńpracy,gdyspotkaliśmysięnapró-bie,byłdlamniedużymwyzwaniem.Otaczalimniewspanialibrytyjscyaktorzy,byłotamoko-łoczterdziestulubczterdziestupięciumężczyzn,ajabyłamjedynąkobietą,potymdoświadcze-niulepiejjestemwstaniewyobrazićsobie,comusiałaczućMargaretThatcher,kiedybrałaudziałwspotkaniachPartiiKonserwatywnej.
Największewrażeniezrobiłynamniesceny,któ-rekręciliśmywewnątrzParlamentu.Zdałamso-biewtedysprawęztego,jakwielkiwysiłekmusiwykonaćpojedynczaosoba,abyzapanowaćnadcałympomieszczeniemiprzekonaćdoswoichracjipozostałychsłuchaczy,tocośzczymmu-simysięzmagaćniemalkażdegodnia.
Miałamokazjęobserwowaćkobiety–reżyser-ki,któremusiałymierzyćsięzroląprzywódcywswoim życiu. Kobieta-lider – nie czujemysięjeszczezbytkomfortowoztąideą.Marga-retThatcherdokonałaczegośwyjątkowego,udowadniając,żekobietamożebyćświetnymprzywódcą.Niemiałanajmniejszegoproblemuzdowodzeniemludźmi,dlategoteżmężczyźniwnaturalnysposóbpodążalizanią.Wydajemisię,żewsytuacjach,gdykobietazaczynawąt-pićwsiebie,martwiącsięosposób,wjakijest
Z–ELAZNA DAMA 8
postrzeganaibojącsięoswojąkobiecość, jejzdolnośćdowodzeniasłabnie.
W filmie, jak i w życiu Margaret Thatcher bar-dzo ważny jest wątek rządzenia i utrata wła-dzy, a także miłości. Który temat był ci bliższy?
Margaretzawszepowtarzała,żepodejmowa-nietrudnychdecyzjiokupionejestnienawiściąwspółczesnychciludzi,alewostatecznymroz-rachunkuczęstoprzynosiwdzięcznośćiszacu-nekprzyszłychpokoleń.Otosposóbmyśleniagodnyprzywódcy,alerównieżmatki,któramusipamiętać,żenawetjeśliwdanymmomenciejejdzieckuwydajesię,żejejnienawidzi,bomuczegośzabrania,towkońcujązrozumieipo-dziękuje.Moimzdaniemobydwiesytuacjesądosiebiebardzopodobne.Polityk,którymy-ślikrótkowzrocznie,możestaćsiępopularny,jednakto,cojestnaprawdęważneiczegopo-winniśmyszukaćupolityków,toumiejętnośćdostrzeganiadługofalowychskutkówpodejmo-wanychdecyzji.
Czy zdjęcia do filmu były kręcone chronolo-gicznie?
Drugiegodniazdjęciowego,dosłowniechwilępotymjakwysiadłamzsamolotuzConnec-ticut,kręciliśmyscenęnaradyGabinetu,gdyMargaretwykazywałasięnajwiększymiumie-jętnościami przywódczymi, ale jednocześniebyłtookres,gdyjejpopularnośćsłabła,aonasamacorazczęściejmyślałaoodejściuzescenypolitycznej.
OdpowiadającnaTwojepytanie,utożsamiającsięzpostaciąMargaretThatcher,niemogłamliczyćnapomoczestronytwórcówfilmów,któ-rzy,realizująckolejnesceny,niekierowalisięchronologiąwydarzeń.Jednakzdrugiejstrony,wydajemisię,żerozpoczęciepracyodtakam-bitnejscenytylkowyszłominadobre,bobardzoszybkomusiałamwejśćwrolę,jakżołnierzMa-rine,któryjestzawszegotowydowalki.Pracanaplanietegofilmuwymagałaodemnie,żebymstawaładowalkikażdegodnia.
Każdego dnia budziłam się zmyślą: „DziękiBogu,nie jestemprzywódcąwolnegoświata.Nie jestemPrezydentemObamą”.Co to zapraca!Tak,uczuciem,któregodoświadczyłampotym, jakwcieliłamsięwpostaćnamiaręszekspirowskiegobohatera,byławdzięczność.Byłampełnapokory,onieśmielonarozmiaremodpowiedzialności,jakąwzięłanaswojebarkiMargaretThatcher.Myślałamoprzerażającejidruzgoczącejsytuacjiwjakiejsięznalazła,po-dejmująctaktrudnedecyzje,jaktadotyczącawojnyoFalklandy,którejskutkiembyłowysła-nieludzinapewnąśmierćikoniecznościżyciaztąświadomością.Częstowydajenamsię,żetegotypusytuacjeniemajążadnegowpływunapolityków,zdarzanamsięwidziećwosobachpublicznychpotworówlubbogów,aleprawdajesttaka,żekażdyznajdujesięgdzieśpośrodku.
Czy uważasz, że po projekcji filmu widzowie spojrzą na postać Margaret Thatcher z zupeł-nie innej strony?
Niewiem,czyfilmsprawi,że ludziezmieniąswojezdanienatematjejdecyzjipolitycznych,alemamnadzieję,żeprzynajmniejuświadomiim,żedziałałapodwielkąpresją,żebyłajedy-nąosobą,którawtamtychczasach,potrafiłazaproponowaćkonkretnerozwiązania,mającenacelupoprawęsytuacjiwkrajuidlaczegojejpropozycjezostałyostatecznieodrzucone.
Pojejodejściuzrząduwidzimykobietę,któramusiżyćdalejzeświadomościątegowszystkie-go,cosięwydarzyło.Nieustannie,jakwkoło-wrotku,cofającejsiępamięciąwprzeszłość,byodtworzyćminionewydarzenia.
Podczas produkcji filmu pojawiły się fotosy przedstawiające Cię jako Margaret Thatcher. Można je było zobaczyć nie tylko na pierwszych stronach gazet brytyjskich, ale także w publi-kacjach międzynarodowych. Jak się wtedy czułaś?
KiedyzdjęciazaczęłysiępojawiaćwChinach,południowo-wschodniej Azji ikliku innych
Z–ELAZNA DAMA 9
miejscach,którychnigdyniepodejrzewaliby-śmyozainteresowanietymtematem,oczywiściewszyscybyliśmyniezmierniepodekscytowani,pomyśleliśmy,żemożeniejesttofilmdlasied-miuosóbwWestminster.Tobyłobardzopokrze-piająceuczucie.
Wydajemisię,żejestzapotrzebowanienafilmopowiadającyożyciuMargaretThatcher,ko-bietyktóra,przebijającsięprzezbarierypłciiklasy,udowodniła,żemożnadokonaćrzeczy,jakiewtamtychczasachwydawałysięniemoż-liwe.Jestemprzekonana,żetenfilmznajdziewidownięnacałymświecie,atakżedotrzedoludzi,którzyzaprzestalichodzeniadokinaisąznudzenidotychczasowymrepertuarem.
W prasie można było przeczytać o tym, że za-nim przystąpiłaś do pracy nad filmem, odwie-dziłaś Izbę Gmin. Czy możesz powiedzieć jakie to było uczucie i co ta wizyta Ci dała?
Tobyłonaprawdęwspaniałedoświadczenie,poczućnawłasnejskórze,jakieścisłezasady
tamobowiązująizobaczyć,jakludziezacho-wują sięwIzbieGmin.Mieliśmydostępdotylnej sceny, czyli maleńkich pomieszczeń,zktórychczłonkowieprzechodządoGłównejSali. Jednocześnieczułam sięonieśmielona,stojąc wmiejscu, gdzie w1066 roku odby-ło się pierwsze posiedzenie parlamentarne.Następnie przeszłam do Izby Gmin, byłamzaskoczona, jakniewielkich jest rozmiarów.Wzruszyłamsię,myślącotym, jakmałe jesttopomieszczeniewporównaniuzrozmiaramihistorii, która się tutajnarodziła, postacia-mihistorycznymi,któreprzemawiaływtychmurach,czyteżideami,któretutajpowstały.Zkoleiobradysąniezwykleosobiste,członko-wiesiedzązwrócenidosiebietwarzami,niktniewyglądanaznudzonego.
Jak się czułaś, gdy musiałaś zagrać te sceny, stojąc na mównicy?
Tobyłybardzostresującechwile,wpewnymsensieczułamsiętak, jakbymznajdowałasięwgłowie Margaret Thatcher. Wtamtych
Z–ELAZNA DAMA 10
czasachbyłaonajednązniewielukobietobec-nychnasceniepolitycznejijedyną,którejudałosięzajśćtakwysoko.
Audało jej się to,bynajmniej za sprawą jejwizerunku, jaki wykreowały media, czy teżzjakiegoś innegopowodu,naktórymwdzi-siejszychczasachludziebudująswojekarierypolityczne.Nie liczyło się to, czy jej schle-biasz,tylkoto,czyjesteśkompetentny.Oczy-wiścieodMargaretThatcherwymaganowię-cej,azatemmusiałabyćlepiejprzygotowana,musiałaprzewidziećnie tylkopytania, jakiemogłypaśćzestronydziennikarzy,alerównieżte,którychnigdyniktby jejnie zadał.Abyzachowaćswojąpozycję,musiałabyćlepszaodkażdegomężczyznynajejstanowisku.Wieleosóbwtamtychczasachbyłoprzeciwnychko-bietom–przywódcom.
PrzygotowującsiędoroliMargaretThatcher,miałamdostępdomateriałówarchiwalnychnajejtemat.Bardzodużewrażeniezrobiłanamniejejsiłaigotowośćdowalki,odniosłamwrażenie,żedosłownieniemogłasię jejdo-czekać,jej„apetyt”byłnaprawdęekscytujący,takpowinienwyglądaćprzywódca.
Czy to prawda, że Richard E. Grant, stwier-dził, że mężczyźni, którzy Cię otaczali, człon-kowie gabinetu, tworzyli coś w rodzaju koko-nu wokół wymiaru sprawiedliwości?
Wszyscymężczyźni, októrychwspomniałaśbyli dlamnieniezwykleuprzejmi iotwarci,zostałamprzeznichciepłopowitana,zwłasz-cza, że znalazłamsięna terytorium,doktó-regojakoAmerykanka,niemiałamwstępu.
Wydajemisię,żewykazałamsięsporąodwa-gą,wcielającsięwpostaćMargaretThatcher,onarównieżczułasięwyobcowanawświeciepolityki,amimowszystko,niczymniezrażo-na,postanawiaławstąpićdoPartiiKonserwa-tystów.Pomyślałam,żeskorojejsięudało,tomiteżpowinno.
Z–ELAZNA DAMA 11
ROZMOWA Z PHYLLIDĄ LLOYD – reżyserką filmu
Dlaczego zdecydowałaś się nakręcić film o Że-laznej Damie?
Phyllida Lloyd: Wszystkozaczęłosięmniejwię-cejdwalatatemu,gdyzasprawąstudiaPatheiAbiMorganwmojeręcetrafiłscenariuszfil-mu.Poskończonejlekturze,pierwsząmyślą,jakaprzyszłamidogłowy,było:„MargaretThatchertonajbardziejwpływowakobietanasceniepo-litycznejodczasówElżbietyI”.PostaćElżbietyIodzawszemniefascynowała.Nakręciłamfilmiwyreżyserowałamsztukęteatralnąpoświęconąjejżyciu,zatemmiałamjużpewnedoświadczeniewtejmaterii.Ucieszyłamsię,widząc,żescena-riuszfilmuniejeststandardowąbiografią,czylikatalogiemfaktów.
Margaret Thatcher wzbudzała ambiwalentne odczucia. W jaki sposób wpłynęło to na Twój film?
Jeszczenaetapieczytaniascenariusza,zauwa-żyłam,żeniejesttofilmpolityczny,raczejuży-łabymokreślenia„szekspirowski”.Naekranieoglądamyhistorięprzywódcy,człowiekawiel-kiego,aleipełnegoskaz.Jesttohistoriawalkiizderzeniazwładzą,któradoprowadzadoza-kończeniakarierypolitycznejjednejznajpotęż-niejszychkobietświata.Nawielesposobów,jesttohistoriauniwersalna,wktórejjakwzwiercia-dle,samimożemysięprzejrzeć.
Istnieje bardzo wiele istotnych materiałów na temat życia Margaret Thatcher. Czym kiero-wałaś się, wybierając wydarzenia, które umie-ściłaś w filmie?
Toprawda.Istniejebardzodużomateriałówpra-sowychiwizualnych,wdodatkuudałonamsiędotrzećdokolegówMargaretThatcher,tychzeświatapolityki,jakijejżyciaosobistego.Ze-braliśmymnóstwoinformacji,opinii ifaktówzjejżycia.NastępnieAbiwybrałatezdarzenia,które jejzdaniem,miałyznaczącywpływna
rozwójikształtjejkariery.Naekranie,widzo-wiezobaczącośwrodzajusymfoniioMarga-retThatcher,m.in.początkijejwalkiowładzęiniespodziewanezwycięstwowwyściguofotelprzewodniczącegoPartii.Wprzeciwieństwiedoswoichkolegów,Margaretniedorastaławprze-konaniu,żepewnegodniazostaniepremierem.Dopieroosobyzjejotoczenia,przekonałyją,żeświetnieporadziłabysobienatymstanowisku.
Następnieakcjaprzenosisiędoczasów,gdyosa-motnionaMargaretwalczyoutrzymanieswojejpozycjiiprzejęciekontroliwpartii,gdyżpozo-staliczłonkowiesąpełniobawwobectempaprzeprowadzanychprzezniąreform.
Wdalszejczęścifilmu,ponowniewidzimy,jakwalczy,tymrazemoodzyskanieFalklandów.Byłtozpewnościąokresjejnajwiększejświetności,Margaretbyłaniezwyciężona,udałojejsięzwró-cićnasiebieuwagęcałegoświata.Wprawdziwietragicznysposóbtewszystkiewydarzeniadopro-wadziłydojejupadku,aonasamazatenstanrze-czyobarczałaswoichpartyjnychkolegów,przezktórychczułasięzdradzona.Tym,coodróżniatenfilmodtypowejbiografii,jestfakt,żecałahistoriazostałaopowiedzianazjejpunktuwidzenia.
Jak udało Ci się pogodzić chęć zachowania porządku faktograficznego z chęcią nakręcenia filmu fabularnego atrakcyjnego dla widza?
Byliśmyniezwykleskrupulatniwpokazywaniufaktówhistorycznych,alenaszymcelembyłorzuceniejeszczewięcejświatłanahistorięopo-wiedzianąwfilmie.
Czy Twoja opinia na temat Margaret That-cher zmieniła się, kiedy zaczęłaś pracę nad tym projektem?
Było coś głęboko poruszającego wjej osa-motnieniu iwtym, jak ciężko musiała wal-czyć,najpierwoto,byzostaćprzewodniczącą,
Z–ELAZNA DAMA 12
anastępnie,byprzejąćkontrolęnadgabinetemTedaHeatha,wktórymniemalżekażdyczłonekmiałuprzywilejowanepochodzenie.Jedenzjejkolegówprzyznał,żetowłaśniefakt, iżMar-garetpochodziłazniższejwarstwyspołecznej,sprawiał,żepostrzeganojąjakooutsidera,niżto,żebyłakobietą.
Scenariuszfilmuwniezwykleprzenikliwyspo-sóbprzedstawiaobrazjednejkobietywmorzumężczyzn.Touczucie izolacji iosamotnieniaudzielasięrównieżwidzowi.Mówisię,żeosobapełniącafunkcjępremiera,zpowodudecyzjiiobowiązków,jestzawszeosamotniona,jednakwprzypadkuMargaretThatcher,stantendo-datkowopogłębiałfakt,żewywodziłasięzklasyrobotniczejibyłakobietą.
Niejestempewna,czyktośzosóbzaangażowa-nychwtenprojekt,pozakończeniuzdjęćdofil-mu,zmieniłswojepoglądypolityczne,alemuszęprzyznać,żehistoriażyciaMargaretThatcherporuszyłakażdegoznas.Największewrażeniezrobiłonamnieto,żebiorącpoduwagęprzebiegjejkariery,napewnoniemożnajejbyłozarzucić
cynizmu.Wodróżnieniuodwspółczesnychpo-lityków,nigdyniemusiaładostosowywaćsiędooczekiwańwyborców.Obdarzonaświadomościąpolityczną,niebałasiępodejmowaćśmiałychdecyzjiizawszezajmowałakonkretnestanowi-skowsprawachswojegokraju.
Dlaczego zdecydowałaś się obsadzić w roli Margaret Thatcher Meryl Streep?
Podczasrozmównatematmożliwościzatrud-nieniajejprzytymfilmie,miałammomentza-wahania.Ażwkońcudotarłodomnie,żemu-szęobsadzićgwiazdęwroliMargaretThatcher,ponieważona samabyła gwiazdą.Posiadałacharyzmęiumiejętnośćoczarowaniaabsolut-niekażdego.Dodatkowozależałomi,abyaktorgrającytęrolęmiałciepłeusposobienie,ponie-ważMargaretbyłaodrobinęchłodnąkobietą.
Nakilkamiesięcyprzedwprowadzeniemosta-tecznychpoprawekdoscenariusza,napisałamdoMerylzpytaniem,czyniezechciałabygoprzeczytać.Gdyterazotymmyślę,uświada-miamsobie, jakogromnymwyzwaniembyła
Z–ELAZNA DAMA 13
pracanadtymprojektem.Zewzględunarozpię-tośćczasowąfilmu–niemalże40lat,poważnierozważaliśmymożliwośćzatrudnieniaażtrzechaktorekdoroliMargaret.JednakMerylbyłabardzoporuszonatąhistorią,zwłaszczascenamirozgrywającymisięwspółcześnie,gdyMargaretpostanawiarozliczyćsięzcałymswoimżyciem.
GdyMargaretzastanawiasię,czyswojąpracądokonałaznaczącychzmianwkraju,wyczuwa-myżewolałautracićpoparciewspółczesnegopokolenianarzeczprzyszłego.Świetniezdawałasobiesprawęztego,żekażdarewolucjaspołecz-namaswojącenę.Jednakwierzyła,żeprzyszłepokoleniedocenijejdecyzje.Jestemprzekona-na,żekażdyczłowiek,którypróbujedokonaćrzeczywielkich,wpewnymmomenciedochodzidotakiegopunktuwswoimżyciu,wktórymzastanawiasię,czyrzeczywiścieosiągnąłswójceliczytodziałaniemiałosens.
Jaka była Twoja reakcja, gdy po raz pierwszy zobaczyłaś i usłyszałaś Meryl jako Margaret Thatcher?
TosięwydarzyłopodczasostatniegoBożegoNa-rodzenia,gdyprzebywałamwSelfridge.Otrzy-małamwiadomośćodMeryl, „OtopierwszaprzymiarkadoMaggie”.Założyłamsłuchawkiizaczęłamsłuchać,pochwilidołączyłdomniemójbrat,podałammujednązsłuchawek.Sie-dzieliśmy,słuchajączotwartymiustami,wy-dawałonamsię,żemamydoczynieniazMar-garetThatcherwewłasnejosobie.Następniewykonaliśmyzdjęciapróbneprzedkamerą,kie-dyMerylukazałanamsięwkostiumie,ucha-rakteryzowananaMargaret,dosłownieopadłynamszczęki.NieustannieczuliśmyobecnośćMargaretThatchernaplaniezdjęciowym.Pew-negodniausłyszałamrozmowęaktorów,jedenznichpowiedział:„zamknijoczy,apoczujeszjejobecność”,nacojegorozmówcaodpowiedział:„gdyotworzyszoczy,onanadalbędzieznami”.
Merylposiadanietylkozdolnośćempatycznegowczuwaniasięwrolę,poświęcarównieżbardzo
dużouwagidetalom,tensposóbgrywykraczapozagranicekonwencjonalnegonaśladowa-niadanejpostaci.Gdypojawiałasięnaplanie,następowałmoment „wdechu”.Każdy znasodczuwałstrach.Merylposiadapewnecechy,któreprzełożyłysięnarolę:przedewszystkimjestświetnymdowódcą,mawięcejenergiiniżjakakolwiekosobazekipy,zawszejestnajlepiejprzygotowana,jestświadomatego,cosiędziejenaplanie,mawizjetego, jakbędziewyglądałkażdydzieńinigdysięniepoddaje.
Czy możesz powiedzieć coś o tym, jak wyglą-dały jej przygotowania do roli Margaret?
Jakjużwspomniałam,Merylwyszłapozatra-dycyjnąimitację,zaczęławyobrażaćsobiesie-biejakoMargaretThatcher,zastanawiaćsię,jakpostąpiłabywtejczyinnejsytuacji.Cha-rakteryzacja zajmowałaokoło trzechgodzin,wtrakciektórychMerylmusiałabyćspokojnaniczymBudda.OsiągnięciaMargaretbudzi-ływniejnadmiernyentuzjazm,dlatego teżwydajemi się, że czuła sięwręczonieśmie-lona,mogącwcielaćsięwtępostać.PomysłrealizacjifilmuwAngliibyłbardzodużymwy-zwaniem iwbardzo łatwy sposóbmógł staćsiępowodem,dlaktóregowszystko ległobywgruzach.Pierwszydzień zdjęciowybyłdlamnieniezwykle stresujący, chociaż się tutajurodziłamibardzodobrzeznałamwszystkichaktorów.Potrafię sobie tylkowyobrazić, coczułaMeryl,gdyweszładoIzbyGmin,atamczekało na nią trzystu pięćdziesięciu męż-czyzn.Naszczęściebardzoszybkozyskałaichsympatię.Zakażdymrazem,gdyopuszczałaplanzdjęciowy,zapadałacałkowitacisza.
Jaka będzie reakcja widzów, gdy obejrzą film?
Tym,conajbardziejprzykuje ichuwagę,bę-dziespektakularnośćroliMeryl,którazagrałaMargaretnietylkowczasachjejmłodości,alecoważniejszewcieliłasięwpostaćMargaret,zanimstałasięonaŻelaznąDamą.Wzwiąz-kuztym,mamytutajdoczynieniazMargaretzanimjeszczepoznałaGordonaReece,który
Z–ELAZNA DAMA 14
całkowiciezmieniłjejimageiz„współczesną”Margaret,natematktórejMerylmiałabardzoniewielkiewyobrażenie.
Jednymzwielupowodów,dlaktórychtaprze-mianajejcharakterubyłataknadzwyczajna,niemówiącogeniuszuaktorskimMerylStre-ep,jestto,żetakjakMerylbyłaoutsideremwWielkiejBrytanii, takMargaretThatcherczułasięnim,należącdoPartiiKonserwaty-stów.Jestemprzekonana,żeobydwiemusiałypracowaćwyjątkowociężko, zresztą tak jakwiększośćkobiet,ponieważczujemy, żemu-simybyć lepiejprzygotowane, żeniemoże-mypozwolićsobiena jakikolwiekbłąd,któ-ry zpewnościąuszedłbyna suchonaszemu
koledze,dlatego, żekolejna szansamoże sięjużniepowtórzyć.Wydajemisię,żećwiczącangielski akcent iprzygotowując siędo rolidzieńpodniu,Merylmusiaławłożyćtylesamowysiłku,coMargaretThatcher,którarównieżpracowałanadswoimgłosem,awszczególno-ścidykcjąiintonacją.Napięcie,jakieodczu-wałaMeryl,byłoswegorodzajuzwierciadłememocjisamejMargaret.
Czy odwiedziłaś Izbę Gmin, zanim przystąpiłaś do odtworzenia jej na potrzeby filmu?
Zanimprzystąpiliśmydokręceniatychscen,odwiedziłamIzbęGmintrzykrotnie.Dwarazypojechałamtamprywatnie,bymócrozejrzećsiępoIzbie,gdyjestpusta.Poraztrzeciwy-brałam się razem zMeryl, by obserwowaćinterpelacjeposelskie,któreswojądrogąnieprzypominająniczego,comamiejscewame-rykańskiejpolityce.Chciałam,abyIzbaGmin,którązbudowaliśmynapotrzebyfilmu,dorów-nywałatejoryginalnej.Włożyliśmymnóstwowysiłkuwodtworzeniewszelkichdetali, takabyzapewnićswobodnyruchkamery,zależałomitakżenastworzeniuefekturingubokser-skiego.Jesttojednazwielurzeczy,zktórychjestemwyjątkowodumna, aszczególnepo-dziękowaniawtymzakresienależąsięSimo-nowiElliotowi,scenografowi.Gdynaplaniepojawilisięrzecznicydyscyplinypartyjnej,powejściudonaszejIzbypowiedzieli:„Czujemysiętak,jakbyśmywłaśnieprzyszlidopracy”.
Dzięki scenom, które rozgrywają się wewnątrz Izby Gmin, odbywamy fascynującą podróż przez najważniejsze wydarzenia życia Marga-ret Thatcher, śledzimy jej losy od samego po-czątku kariery, gdy jest nękana, aż do momentu, który, jak mniemam, jest punktem zwrotnym w jej karierze, gdy po zwycięstwie w wojnie o Falklandy staje się symbolem potęgi.
ObserwujemyjąjakwchodzidoIzbyGminjakonowicjuszkazAireyNeave,ajejmentorpo-zdrawiają,żartując:„Witajwdomuwariatów”.NastępnieMargaretodbywatęniesamowitą
Z–ELAZNA DAMA 15
idługąpodróż,którakończysiętrzydzieścilatpóźniej,wtym samympomieszczeniu, tylkotymrazemsiedzitamsamotnie,poważnieza-stanawiającsięnadswojąrezygnacją.Jesttonajbardziejoddziałującynawyobraźnięmomentwcałymfilmie,gdywidzimyją,jakwspominaminionelata,sprawiając,żepowracajądoniejtewszystkiegłosy,duchyifurie.
Wykorzystanie materiałów archiwalnych wzmaga napięcie w niektórych scenach filmu. Czy zawsze było to zamierzone?
Mówisię,żerealizującfilm,robisztotrzyrazy:podczaspracynadscenariuszem,kręceniazdjęćnaplaniefilmowymiwtrakciemontażu.Cho-ciażotrzymaliśmyznakomitymateriałscenariu-szowy,wiedzieliśmy,żeostatecznykształtfilmzyskadopieronaetapiemontażu.Niewiadomąbyłyzdjęciaarchiwalne.Razemzmontażystą,JustinemWrightem,zastanawialiśmysię,nailenakręconyprzezemniemateriałpozwolinamnaintegracjęzzapiskamiarchiwalnymi.Pracując
naplanie,unikałamkręceniazdjęćzręki,ty-powegodlafilmówdokumentalnych.Zdecy-dowaliśmysiępokazaćfilmmłodymludziom,którzytamteczasykojarzątylkozksiążek.Bylizdumieniobrazami,którezarejestrowaliśmy,zwłaszcza scenami pokazującymi niepokojespołecznewówczesnejAnglii.Wtensposóbzdjęciaarchiwalnestałysięczymśwrodzajubodźcadlanaszegofilmu.
Co chciałabyś, aby pozostało w widzach po projekcji filmu?
Mamnadzieję,żefilmwzbudzizainteresowa-nienie tylko tych,którzydysponująpewnąwiedząnatematMargaretThatcher.Nakrę-ciłam ten filmnie tylko zmyśląoludziach,którzyżyliwtamtychczasach,chciałamabyprzemówiłtakżedomłodszegopokolenia,któ-reposiadanieporównywalniemniejsząwie-dzęnatemattamtychczasów.Jednakprzedewszystkimjesttofilm,którywykraczadalekopozagranicepolityki.
Z–ELAZNA DAMA 16
SYLWETKI TWÓRCÓW
PHYLLIDA LLOYD – REŻYSERKA
W2008roku,PhyllidaLloydnakręciłaswójpierwszyfilmfabularny,Mamma Mia!,wroligłównejwystąpiłaMerylStreep.Filmprzy-niósł jejwielenominacji,wtymdoZłotegoGlobu,zdnianadzieństającsięświatowymhitem.
Lloydwyreżyserowałarównieższtukęteatral-nąMamma Mia!, któraokazała się ogrom-nymsukcesemkasowym.Phyllidapracowaławnajwiększych teatrachLondynu, jakRoy-alCourt,Donmar,RoyalNationalTheatreiWestEnd.W2009rokuotrzymałanagrodęTonydlaNajlepszegoreżyserazaprzedstawie-niept.Maria Stuart.
Zajmowała się także reżyserowaniem insce-nizacjioperowych.W2006rokuzdobyłana-grodę Royal Philharmonic Society, atakże
South Bank Award za inscenizację Petera Grimesa.
W2010rokuprzyznanojejtytułCommanderoftheBritishEmpire,wyróżnieniewręczaneprzezkrólowąElżbietęII.
ABI MORGAN – SCENARZYSTKA
Abi Morgan napisała wiele sztuk teatral-nych,m.inSkinned and Sleeping Around(wy-stawianejwPainesPlough),Tiny Dynamite(Traverse),Tender(Hampstead)czyteżSplen-dour, zaktórązostałauhonorowananagrodąFringeFirstpodczasFestiwaluwEdynburgu.Zkoleijejdorobektelewizyjnyzawieratakietytułyjak:My fragile heart; Murder;wielokrot-nienagradzanydramatprogramuChannel4Sex Traffic;Tsunami – The Aftermath, Whi-te girl i Royal Wedding. Niedawno telewizja
Z–ELAZNA DAMA 17
BBC 1, podpisała znią umowę na kolejnysezonserialupt. Czas prawdy.
Abitotakżeutalentowanascenarzystkafilmo-wa.Naswoimkonciemawspółpracęzwielomagłośnyminazwiskamiświatafilmowegom.in.zStevemMcQueenem,razemzktórymnapi-sałascenariuszdojegonajnowszegofilmupt.Wstyd.Filmpokazywanybyłpodczastegorocz-negoFestiwalufilmowegowWenceji,naktórymzdobyłnagrodęFiprescidlaNajlepszegoFilmu.
ELLIOT DAVIS – OPERATOR
ElliotDavispracowałzwielomauznanymire-żyseramijakStevenSoderberghczyCatherineHardwick.Najważniejszetytuływjegodorobkuto:Zmierzch; Co z oczu to, z serca; Trzynastka; Królowie Dogtown; Sam; Biały Oleander.
ByłoperatoremfilmówzudziałemtakichgwiazdjakReeseWitherspoon,RobertPattison,Kir-stinStewart.
OtrzymałnagrodędlaNajlepszegooperatorapodczasFestiwalufilmowegoSXSW,atakżedwienominacjedonagrodyIndependentSpiritzafilmyNa samym dnie(1995)iEquinox.
MARESE LANGAN – CHARAKTERYZACJA
Maresepracowałanaplaniewieluuznanychfilmów,takichjak:Gladiator, Troja, Piraci z Ka-raibów: Klątwa Czarnej Perły,Fish Tank, Chłopiec w pasiastej piżamie, Cena odwagi, Angel.
CONSOLATE BOYLE – KOSTIUMY
ConsolataBoylezaprojektowałakostiumydowielugłośnychprodukcji, jakNiewinna (reż.DavidMcKenzie),Prochy Angeli(reż.AlanPar-ker),Kadet Winslow(reż.DavisMamet), Na zachód(reż.MikeNewell).
JejwspółpracazeStephenemFearsemzaowoco-wałaprojektamiażdosześciufilmów:Królowa, Tamara i mężczyźni, Cheri, Mary Reilly, Furgonet-ka, Berbeć.PracanaplanieKrólowejprzyniosłajejnominacjędoOscaraiZłotegoGlobu.
Boylebyławielokrotnienominowanadona-grodyEmmyiZłotychGlobów,m.in.zaLew w zimie(reż.AndriejKonczałowski),Władcy świata(reż.RichardLoncraine),W czasie burzy(reż.ThaddeusO’Sullivan).
Z–ELAZNA DAMA 18
SYLWETKA MERYL STREEP
MERYL STREEP – MARGARET THATCHER
MerylStreeprozpoczęłaedukacjęwszkolepu-blicznejwNewJersey,następnieuczęszczaładoVassarCollege.W1975rokuukończyłastudianaUniwersyteciewYale.KarieręrozpoczęłanadeskachteatrówNowegoJorku.Wkrót-kimczasie jejznakiemrozpoznawczymstałasię jejwszechstronnośćizapałdopracy.TrzylatapoukończeniuszkołyzadebiutowałanascenieBroadwayu.UdziałwfilmieHolocaustprzyniósł jejnagrodęEmmy,aŁowca jeleni–pierwsząnominacjędoOscara.Wroku1980zdobyłastatuetkęAmerykańskiejAkademiizafilmSprawa Kramerów, trzylatapóźniejotrzy-małaOscarazafilmWybór Zofii. W2010rokuAmerykańskaakademiaFilmowaprzyznałajejszesnastąnominacjęzarolęJuliiChildwfilmieNoryEphornpt.Julia i Julia.
MerylStreepznana jestzeswojejdziałalno-ścina rzeczochrony środowiska,współpra-cuje zwielomaorganizacjami, jakchociażby„Mother andother”,której jestwspółzało-życielem.CelemM&Obyłom.in.wypromo-waniekonkretnych rozwiązańwrolnictwie,które są przyjaznedla środowiska.WspierarównieżdziałalnośćEqualityNow iWomenfor Women Internationl, na rzecz ochronypraw kobiet idzieci na całym świecie. JestczłonkiemVassarCollegeBoardofTrustees,atakżeAmerykańskiejAkademiiSztukiiLi-teratury.ZostałauhonorowanaCommandeurdeL’OrdredesArtsetdesLettres.Aktorkaotrzymałaprestiżowąnagrodę zrąk francu-skiegoministrakultury.ZkoleiAmerykań-skiInstytutFilmowyprzyznałjejnagrodęAFI(LifetimeAchievementAward).Wmarcubr.zostałaodznaczonaNationalMedalofArts,którewręczanejestprzezprezydentaObamę.
NOTATKI