W GAL ER I I PORTR E TÓ W

JAN ZAMOYSKI

DZI EC I ŃS TW O

Jan Saryusz Zamoyski, herbu Jelita, urodził się 19 marca

1542 roku w Skokówce, a jego rodzicami byli Stanisław,

kasztelan chełmski i Anna Herburtówna z Miżyńca.

W 1551 ojciec i rodzina Zamoyskiego przyjęli wyznanie

kalwińskie.

Kalwinistą był także jego stryj Florian.

DRZEW O GENEAL OGI C Z N E ZAMOYS KI C H

MŁ ODOŚ Ć J ANA ZAMOYS KI E GO

W swej rodzinnej wsi przeżył tylko lata najmłodsze, potem wyjechał

do Krasnegostawu, na nauki do szkoły katedralnej.

Jako trzynastoletni chłopiec, za sprawą ojca, wyruszył na 4 lata do Paryża, gdzie

żądny wiedzy uczęszczał na wykłady do Sorbony i Kolegium Królewskiego.

Później studiował także w Strasburgu i w Padwie, gdzie w 1561r. został

reprezentantem Polaków we władzach uczelni. Przedmiotem jego zainteresowań było

przede wszystkim prawo.

4 sierpnia 1563 r Zamoyski został rektorem uniwersytetu prawników w Padwie, w tym

czasie wykazał się dużą ambicją, przedsiębiorczością i umiejętnością zjednywania

sobie ludzi.

N A D W O R Z E K R Ó L E W S K I M Z Y G M U N TA A U G U S TA

Po powrocie z Włoch Zamoyski szybko znalazł się w Krakowie, na dworze

królewskim, jako sekretarz Zygmunta Augusta – redagował listy i pisma władcy,

uczestniczył w obradach senatu, miał kontakty z posłami na sejm.

W tym czasie załatwiał także wiele trudnych czy drażliwych spraw króla, jak usuwanie

magnatów z dóbr królewskich, porządkowanie archiwum skarbu koronnego.

Za sumienne wykonywanie swych obowiązków Zamoyski otrzymywał od króla kolejne

majątki ziemskie.

W 1571 r sekretarz ożenił się ze szlachcianką Anną Ossolińską, jednak zmarła ona

po roku małżeństwa, nie dając mężowi potomka.

A N N A O S S O L I Ń S K A

Z Y G M U N T A U G U S T

EL EKCJ A V I R I T I M

Po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta w lipcu 1572 r, który był ostatnim

Jagiellonem, Jan Zamoyski przejęty sytuacją rozchwianej Rzeczypospolitej

postanowił działać. Wspólnie ze szlachtą wysunął koncepcję elekcji viritim, czyli

wyboru króla przez całą szlachtę. Pod naciskiem sejm przyjął zasady wolnej

elekcji, a Zamoyski stał się przywódcą szlachty, a zarazem aktywnym politykiem

wpływającym na losy narodu.

U BOKU STEFA NA BATORE GO

Po krótkim panowaniu Henryka Walezego królem został

Stefan Batory, który uczynił Zamoyskiego

podkanclerzym koronnym i swym doradcą, hojnie

nagradzając jego pracowitość i poświęcenie.

Batory, jako król miał bardzo śmiałe plany, a Zamoyski

pomagał mu w ich realizacji, robiąc błyskotliwą karierę u

boku władcy. Wkrótce stał się potężnym magnatem,

zmieniając swe poglądy polityczne w kierunku silnej

władzy monarszej. Rozpoczął naukę sztuki wojennej,

a od 1579 r uczestniczył w wojnie z Moskwą, walcząc

przeciwko carowi Iwanowi Groźnemu.

W zastępstwie króla dowodził całą polską armią

podczas oblężenia Pskowa.

J A N Z A M O Y S K I – H E T M A N O R A Z K A N C L E R Z W I E L K I

K O R O N N Y

K A N C L E R Z W I E L K I K O R O N N Y – U R Z Ę D N I K

K I E R U J Ą C Y K A N C E L A R I Ą K R Ó L E W S K Ą

K O R O N Y K R Ó L E S T W A P O L S K I E G O I

O D P O W I A D A J Ą C Y Z A P O L I T Y K Ę

Z A G R A N I C Z N Ą K R Ó L E S T W A P O L S K I E G O .

J A N Z A M O Y S K I B Y Ł N I M W L A T A C H 1 5 7 8 –

1 6 0 5 .

H E T M A N W I E L K I K O R O N N Y – Z U R Z Ę D U

M I N I S T E R K O R O N Y K R Ó L E S T W A

P O L S K I E G O . D O W Ó D C A W O J S K

Z A C I Ę Ż N Y C H , P O T E M K O M P U T O W Y C H

K O R O N N Y C H , C Z Y L I A R M I I P O L S K I E J .

J E D E N Z D W Ó C H , O D C Z A S Ó W U N I I P O L S K I

Z L I T W Ą , N A J W Y Ż S Z Y C H Z W I E R Z C H N I K Ó W

W O J S K O W Y C H N A Z I E M I A C H

R Z E C Z Y P O S P O L I T E J O B O J G A N A R O D Ó W .

J A N Z A M O Y S K I B Y Ł H E T M A N E M W L A T A C H

1 5 8 1 - 1 6 0 5 - P I E R W S Z Y M M I A N O W A N Y M

D O Ż Y W O T N I O .

FUNDATO R AKADEMI I ZAMOY SKI EJ

W 1595 r. ufundował Akademię Zamojską. Świecka uczelnia założona w 1594 przez Jana

Zamoyskiego w Zamościu, a organizowana przez Szymona Szymonowica dla studentów

z Polski i Litwy, działająca do likwidacji w 1784 przeprowadzonej przez Austriaków.

To właśnie w akcie fundacyjnym uczelni z 1600 zawarte zostały powszechnie znane słowa

kanclerza Zamoyskiego: „Takie są Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”.

W założeniach kanclerza Zamoyskiego uczelnia miała być przeznaczona głównie dla

szlachty, ale wbrew intencjom fundatora jej charakter zmienił się szybko ze szlacheckiego

na mieszczański. W latach 1607–1609 młodzież pochodzenia szlacheckiego stanowiła

zaledwie 5% spośród 237 przybyłych wówczas studentów, zaś najliczniejszą grupą studentów

byli mieszczanie.

Przy dawnej akademii, w roku 1919, powstał szkolny ogród zoologiczny (przyrodniczy), który

stał się podstawą utworzenia obecnego zamojskiego ogrodu zoologicznego.

AKADEMI A ZAMOYS KA DAW NI EJ , A DZ I Ś . D Z I S I E J S Z Y S K R O M N Y W Y G L Ą D A K A D E M I I Z O S TA Ł J E J N A D A N Y W I P O Ł . X I X W I E K U . S K U T O W T E D Y M . I N . O Z D O B N E G Z Y M S Y, P O R TA L E , O B R A M I E N I A O K I E N N E , D E K O R A C Y J N Y F R Y Z O R A Z Z A M U R O W A N O A R K A D Y N A D Z I E D Z I Ń C U . Z A Ł O Ż E N I E Z A C H O W A Ł O J E D N A K C H A R A K T E R Y S T Y C Z N Ą F O R M Ę , O N I E M A L I D E N T Y C Z N Y C H W Y M I A R A C H K A Ż D E G O B O K U , Z W E W N Ę T R Z N Y M D Z I E D Z I Ń C E M .

SCHYŁ EK J ANA ZAMOYS KI E G O

Pod koniec 1602 r Jan Zamoyski udając się do swej rezydencji w Zamościu, usunął

się nieco ze sceny politycznej i publicznej.

3 czerwca 1605 r schorowany hetman zakończył życie.

Jego prochy i płyta nagrobna znajdują się w Kaplicy Zamoyskich w Katedrze

Zamojskiej, ufundowanej jako Kolegiata przez tegoż założyciela miasta.

K AT E D R A Z A M O J S K A K A P L I C A O R D Y N A C K A P O D

W E Z WA N I E M P R Z E M I E N I E N I A

PA Ń S K I E G O

PŁ YTA NAGROB N A J ANA ZAMOY SKI EG O W

KAPL I C Y OR D Y N A C KI EJ

„ T U L E Ż Y J A N Z A M O Y S K I , K T Ó R Y W I E L E W Y C I E R P I A Ł D L A O J C Z Y Z N Y, J E S Z C Z E W I Ę C E J O D O J C Z Y Z N Y . ”

W I E L K I H E T M A N Ż Y C Z Y Ł S O B I E , A B Y TA K I E S Ł O W A W Y K U T O N A J E G O G R O B I E .

W Z A S A D Z I E J U Ż O D W Y B O R U N A K R Ó L A P O L S K I Z Y G M U N TA I I I W A Z Ę , B A R D Z O C Z Ę S T O S P O T Y K A Ł S I Ę Z W I E L K Ą Z A W I Ś C I Ą , Z A Z D R O Ś C I Ą , C Z Y N I K C Z E M N O Ś C I Ą I S T Ą D T O P R A G N I E N I E .

ŹRÓDŁ A:

www.wikipedia.pl

www.wzamosciu.eu

www.polskiedzieje.pl

www.histmag.org

www.przewodnikzamosc.pl