opracowałamgr Iryna Krawczyk

Światowa Organizacja Zdrowia zdefiniowała zdrowie jako stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego,a nie tylko brak choroby lub kalectwa. Oznacza to, że zdrowie to między innymi:

• odporność na choroby i dolegliwości• zdolność radzenia sobie z problemami• sprawność fizyczna i intelektualna• zdolność wypełniania ról życiowych i zawodowych• poczucie siły• chęci do życia i witalność • równowaga i harmonia psychiczna.

W koncepcji tworzenia, doskonalenia, kreowani i podnoszenia na wyższy poziom swego zdrowia, na szczególną uwagę zasługuje potrzeba wprowadzenia przez każdego człowieka zmian w stylu życia i kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu. Do zachowań tych należy zaliczyć:

prawidłowe żywienieaktywność ruchowaradzenie sobie ze stresemutrzymywania prawidłowych kontaktów interpersonalnychniepalenie tytoniuużywanie alkoholu w sposób szkodliwy dla zdrowia

Do zachowań prozdrowotnych, zwłaszcza u dzieci należy również utrzymanie higieny osobistej i zachowanie bezpieczeństwa

1. Zaleca się regularne spożywanie co najmniej trzech posiłków dziennie. Najważniejszym z nich jest śniadanie, którego nie należy pomijać, gdyż zapewnia ono energię na resztę dnia.

2. Ważne jest urozmaicenie spożywanych pokarmów. Im dieta bardziej różnorodna, tym większą zawiera paletę niezbędnych składników odżywczych. Chodzi tu przede wszystkim o witaminy i minerały.

3. Niezbędne jest codzienne spożywanie produktów zbożowych, które są głównym źródłem energii do pracy organizmu oraz warzyw i owoców, najlepiej w postaci surowej. Dostarczają one niezbędnego do właściwej pracy układu pokarmowego błonnika oraz witamin.

4. Dwa razy dziennie należy spożywać mleko, bądź jego przetwory. Zalecana dawka to dwie szklanki mleka na dobę z odpowiednikiem:• 25g żółtego sera• 40 g twarogu• 75 g serka homogenizowanego• Dwóch szklanek kefiru, jogurtu, maślanki

5. Mięso, ryby i strączkowe suche są najlepszymi źródłami pełnowartościowego białka. Mięso i jego przetwory należy zjadać w umiarkowanych ilościach dwa lub trzy razy w tygodniu. Jadłospisy na pozostałe dni powinny przewidywać dania z ryb, fasoli, grochu czy soi.

5. Niezbędnym jest ograniczanie spożywania tłuszczu. Tłuszcze zwierzęce należy zastąpić olejami roślinnymi. Ważne też aby unikać tłustych potraw zawierających duże ilości szkodliwego cholesterolu

7. Sól, jako że powoduje zatrzymywanie wody w organizmie, a co za tym idzie podnosi ciśnienie, również powinna być spożywana w ograniczonych dawkach. Należałoby zerwać z nawykiem dosalania potraw. Zapotrzebowanie na zawarty w soli sód pokrywane jest z powodzeniem przez zjadane pokarmy.

8. Należy zachować umiar w jedzeniu cukru i słodyczy. Ich nadmierne spożycie powoduje podwyższenie poziomu trójglicerydów we krwi, a także przyczynia się do chorób zębów i przyzębia. Zamiast słodkości lepiej jeść więcej owoców i warzyw.

9. Oprócz zasad związanych typowo z jedzeniem, ważny jest też ruch. Uprawianie jakiegoś sportu lub chociażby codzienna gimnastyka, pozwolą na spalenie nadmiaru spożytych kalorii.

10.Na ostatnim, choć niemniej ważnym miejscu, znajduje się unikanie alkoholu. Jest on elementem wyzwalającym wiele nieprawidłowych reakcji w organizmie. Spożywany często i w dużych ilościach, powoduje nieodwracalne zniszczenia poszczególnych narządów.

Ruch, wysiłek fizyczny powoduje wiele korzystnych zmian wewnątrz poszczególnych układów człowieka: 1.W układzie ruchu - aktywność fizyczna wpływa na mineralizacje kośćca; wzrastanie kości u dzieci i młodzieży; zapobiega i koryguje wady postawy; wzmacnia i stabilizuje stawy; wzmacnia przyczepy, ścięgna i wiązadła; zwiększa przekrój i obj. włókien mięśniowych; zwłaszcza napięcie siłę i sprężystość mięśni, dzięki czemu organizm lepiej przystosowuje się do różnych obciążeń. Poprawa umięśnienia ma wielkie znaczenie dla stabilizacji układu kostnego systematyczne ćwiczenia mięśni grzbietu i brzucha prowadzą do wzmocnienia tzw. gorsetu mięśniowego, co likwiduje bądź łagodzi dolegliwości kręgosłupa zaliczane także do chorób cywilizacyjnych.

2. W układzie krwionośnym - systematyczny trening zwiększa liczbę erytrocytów i hemoglobiny; zwiększa liczbę leukocytów; zwiększa pojemność tlenową krwi; powoduje zwolnienie tętna do 40-50 uderzeń na minutę; zmniejsza ciśnienie skurczowe krwi; kształtuje ekonomiczniejszą pracę serca.Serce zmuszone do częstego wysiłku dostosowuje się do większych wymagań, rozrasta się, poprawia zdolność do transportowania krwi. Człowiek z wytrenowanym sercem nie męczy się z byle powodu i jest w stanie w każdej chwili podjąć i dobrze znieść każdy wysiłek.

3. W układzie oddechowym - aktywność ruchowa zwiększa pojemność życiową płuc; zwiększa głębokość oddechu a także zużycie tlenu i pułap tlenowy o około 25%; zmniejsza liczbę oddechów na minutę; zmniejsza wielkość długu tlenowego.

4. W układzie nerwowym - ćwiczenia fizyczne pobudzają dojrzewanie ośrodków ruchowych w mózgu, przyśpieszając tym rozwój motoryczności; powodują wzrost szybkości przewodzenia bodźców nerwowych; polepszają koordynację ruchową; zmniejszają poziom lęku; obniżają stany depresyjne oraz poprawiają jakość snu.

5. W układzie hormonalnym - aktywność fizyczna ma korzystny wpływ na budowę i czynność przysadki mózgowej przez co może odgrywać rolę czynnika intensyfikującego rozwój fizyczny.

6. W układzie immunologicznym - wysiłek fizyczny wpływa na poprawę systemu obronnego i wzrost odporności na zachorowania.

Zadaniem higieny osobistej jest utrzymywanie a nawet wzmacnianie zdrowia człowieka poprzez nabywanie w okresie dzieciństwa określonych nawyków i umiejętności, decydujących zarówno o zdrowiu jak i akceptacji przez otaczające nas środowisko.. Ważne jest właściwe podejście rodziców bo szkodliwym zjawiskiem jest nie tylko zaniedbywanie dzieci ale też nadopiekuńczość rodziców. W jej wyniku może dojść do zniechęcenia dzieci do dbania o higienę szczególnie gdy za bardzo naciska się na nie aby były spełnieniem marzeń rodziców o ideale. Zjawiskiem absolutnie niedopuszczalnym jest typowe dla rodzin patologicznych lekceważenie przez rodziców potrzeby dbałości o wygląd i czystość. Dzieciom nie przekazuje się podstawowych informacji i umiejętności albo co gorsza wpaja im się złe nawyki np. używanie dezodorantu zamiast mycia, kąpiel raz w tygodniu albo i rzadziej, wkładanie brudnych, przepoconych ubrań...itp. Elementy higieny osobistej to m.in. mycie zębów, włosów, zmiana bielizny i ubrań; wszystkie one mają znaczny wpływ na zdrowie człowieka. Ważnym elementem higieny osobistej jest dbałość o czystość skóry, paznokci i włosów.

Dla higieny osobistej bardzo istotna jest dbałość o paznokcie, stopu, pięty i uszy. Kwestią dużej wagi jest nauczenie kobiet właściwego zakładania i wymiany zużytych podpasek podczas miesiączki. Podpaski powinny być chłonne, dobrze przylegać do ciała a bielizna dopasowana. Dbałość o wygląd, ubiór i obuwie powinna dać efekt w postaci czystego i schludnego ubrania oraz zadbanego i wygodnego obuwia co pomoże zapobiegać chorobom stóp takim jak np. grzybica.

W codziennej trosce o utrzymanie na odpowiednim poziomie naszej higieny osobistej, nie powinniśmy dać się zwieść reklamom telewizyjnym propagującym środki dezynfekcyjne czyniące z każdego niemal miejsca teren bezpieczny biologicznie, zapewniający o sterylnych i naukowych warunkach przetwarzania żywności i zawierzyć swoje bezpieczeństwo zdrowotne środowisku wolnemu od drobnoustrojów. Takie środowisko może stwarzać wrażenie bezpiecznego, dającego komfort leniuchowania naszemu systemowi odpornościowemu. Nie powinno nas to zwalniać pod żadnym pozorem z codziennej dbałości o higienę osobistą dlatego że jest ona bardzo ważnym czynnikiem w utrzymaniu zdrowia każdego człowieka.