Wstp
Geografia jest jednym z przedmiotów egzaminacyjnych do wyboru na egzaminie ósmoklasisty.
Egzamin ósmoklasisty z geografii sprawdza, w jakim stopniu ucze VIII klasy szkoy podstawowej spenia wymagania okrelone w podstawie programowej ksztacenia ogólnego dla drugiego etapu edukacyjnego: klasy IV–VIII.
„Informator” prezentuje przykadowe zadania egzaminacyjne wraz z rozwizaniami oraz wyjania, w jaki sposób odnosz si one do wymaga podstawy programowej. Zadania w „Informatorze” nie ilustruj wszystkich wymaga z zakresu geografii okrelonych w podstawie programowej, nie wyczerpuj równie wszystkich typów zada, które mog wystpi w arkuszu egzaminacyjnym. Tylko realizacja wszystkich wymaga z podstawy programowej, zarówno ogólnych, jak i szczegóowych, moe zapewni wszechstronne wyksztacenie uczniów w zakresie geografii, w tym ich waciwe przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty1.
Zadania na egzaminie
W arkuszu egzaminacyjnym znajd si zarówno zadania zamknite, jak i otwarte.
Zadania zamknite to takie, w których ucze wybiera odpowied sporód podanych. Wród zada zamknitych znajd si m.in.:
– zadania wyboru wielokrotnego – zadania typu prawda-fasz – zadania na dobieranie. Zadania otwarte to takie, w których ucze samodzielnie formuuje odpowied. Wród zada otwartych znajd si m.in.: – zadania z luk, wymagajce uzupenienia zdania bd krótkiego tekstu jednym lub kilkoma wyrazami – zadania krótkiej odpowiedzi, wymagajce udzielenia odpowiedzi w postaci penego zdania lub dwóch, trzech zda, sprawdzajce umiejtnoci zwizane z argumentowaniem, wnioskowaniem, wyjanianiem, uzasadnianiem, formuowaniem opinii.
Zadania egzaminacyjne bd dotyczyy nastpujcych obszarów tematycznych i bd zrónicowane wg umiejtnoci geograficznych zawartych w podstawie programowej:
1Nauczyciel geografii jest zobowizany do zrealizowania wszystkich wymaga podstawy programowej przed egzaminem ósmoklasisty.
– analizowanie danych pozyskanych podczas prowadzenia obserwacji i pomiarów w terenie i formuowanie wniosków na ich podstawie
– korzystanie z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów, diagramów, danych statystycznych, tekstów ródowych (w tym pozyskanych dziki technologiom informacyjno-komunikacyjnych) w celu zdobywania, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych
– interpretowanie map rónej treci
– stawianie pyta, formuowanie hipotez oraz proponowanie rozwiza problemów dotyczcych rodowiska geograficznego – umiejtno percepcji przestrzeni i wyobrani przestrzennej
– analizowanie racjonalnych dziaa prorodowiskowych i spoecznych – analizowanie moliwoci zastosowania wiedzy i umiejtnoci geograficznych w yciu codziennym. Ok. 50% zada bdzie dotyczyo geografii Polski i ok. 50% zada bdzie odnosio si do geografii fizycznej.
Opis arkusza egzaminacyjnego
Egzamin ósmoklasisty z geografii trwa do 135 minut.
Liczb zada oraz liczb punktów moliwych do uzyskania za poszczególne rodzaje zada przedstawiono poniej. Rodzaj zada: Zamknite Liczba zada: 13–17 czna liczba punktów: ok. 17 Udzia liczby punktów w wyniku sumarycznym: ok. 50%  Rodzaj zada: Otwarte Liczba zada: 7–13 czna liczba punktów: ok. 17 Udzia liczby punktów w wyniku sumarycznym: ok. 50% Razem: Liczba zada: 20–30 czna liczba punktów: 34 Udzia liczby punktów w wyniku sumarycznym: 100% Zadania odwouj si do rónych treci, s zrónicowane pod wzgldem sprawdzanych umiejtnoci, a take poziomu trudnoci i sposobu udzielania odpowiedzi. Sprawdzaj przede wszystkim umiejtnoci zoone, takie jak analiza, porównywanie, wnioskowanie, uogólnianie. Mog wystpowa pojedynczo lub w wizkach tematycznych. Odwouj si do rónorodnej tematyki, a take – do zrónicowanych materiaów ródowych, w tym: tekstów, materiaów kartograficznych, zdj i danych statystycznych.
Zasady oceniania
Zadania zamknite Zadania zamknite s oceniane – w zalenoci od maksymalnej liczby punktów, jak mona uzyska za rozwizanie danego zadania – zgodnie z poniszymi zasadami: 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. albo 2 pkt – odpowied cakowicie poprawna. 1 pkt – odpowied czciowo poprawna albo odpowied niepena. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Zadania otwarte Za rozwizanie zadania otwartego mona otrzyma od 0 do 2 punktów. Schemat oceniania do kadego zadania jest opracowywany odrbnie. Za kade poprawne rozwizanie, inne ni opisane w zasadach oceniania, mona przyzna maksymaln liczb punktów, o ile rozwizanie jest merytorycznie poprawne, zgodne z poleceniem i warunkami zadania.
Materiay i przybory pomocnicze na egzaminie z geografii
Przybory pomocnicze, z których mog korzysta uczniowie na egzaminie ósmoklasisty z geografii, to:
– linijka
2. Przykadowe zadania z rozwizaniami
W „Informatorze” dla kadego zadania podano: – liczb punktów moliwych do uzyskania za jego rozwizanie (bezporednio po numerze zadania) – zasady oceniania rozwiza zada – poprawne rozwizanie kadego zadania zamknitego oraz przykadowe rozwizanie kadego zadania otwartego.
Podróujemy przez Polsk i wiat
Zadanie 1. (01) W latach 1519–1522 podczas wyprawy Ferdynanda Magellana aglowce opyny Ziemi odwiedzajc po kolei Europ, Ameryk Poudniow, Azj, Afryk i ponownie Europ. W latach 2018–2019 aglowiec Dar Modziey odby Rejs Niepodlegoci. Trasa rejsu prowadzia dookoa Ziemi. Po drodze aglowiec odwiedzi 23 porty na piciu kontynentach: Europy , Afryki , Azji , Ameryki Pónocnej i Ameryki Poudniowej . Zapisz zdanie, zawierajce bdn informacj.
A. Dar Modziey pyn przez wody Oceanu Indyjskiego.
B. Dugo trasy kadego rejsu liczya ponad 20 tysicy kilometrów.
C. Trasa wyprawy Ferdynanda Magellana nie prowadzia przez Kana Panamski.
D. Dar Modziey opyn Ziemi w tym samym kierunku, co aglowce podczas wyprawy Ferdynanda Magellana. Zasady oceniania
1 pkt – odpowied poprawna.
D Zadanie 2. (0–1)
Dokocz zdanie. Zapisz waciw odpowied sporód podanych.
Obiektem staroytnej kultury ródziemnomorskiej jest Forum Romanum, jest to
A. drewniany gród zbudowany na wyspie.
B. kamienna budowla wybudowana na planie koa.
C. koció gotycki wyróniajcy si duym rozmiarem.
D. prostoktny plac otoczony kolumnadami oraz budynkami publicznymi.
Zasady oceniania
Rozwizanie
D
Informacja do zadania 3.
W listopadzie 2019 roku Alec Benjamin koncertowa w Europie. W kolejnych krajach koncertowa tylko w jednym miecie z wyjtkiem Niemiec, gdzie koncertowa w czterech ronych miastach. W kolumnach tabeli podano nazwy pastw, obowizujce w nich waluty oraz nazwy miast, w których odbyy si koncerty.
Oznaczenia w tabeli
P – nazwa pastwa
P
W
M
Niemcy
Euro
Berlin
Szwecja
Korona
Sztokholm
Norwegia
Korona
Oslo
Wochy
Euro
Mediolan
Zadanie 3.1. (0–1) Podaj nazw pastwa na trasie koncertowej, w którym Alec Benjamin nie wystpi w stolicy. Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie Wochy Zadanie 3.2. (0–1) Podaj nazw pastwa na trasie koncertowej, które w 2019 roku nie naleao do Unii Europejskiej. Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie Norwegia Zadanie 3.3. (0–1) Podaj nazw pastwa na trasie koncertowej, które w 2019 roku naleao do Unii Europejskiej ale nie obowizywaa w nim wspólna waluta Euro. Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie Szwecja
Zadanie 4. (0–1) Na mapie pokazano pasy rzeby Polski, wybrane pasy oznaczono liczbami 1–4.
( 2 ) ( 1 ) ( 4 ) ( 4 ) ( 3 )
Uzupenij ponisze zdanie, tak aby zawierao prawidow informacj. Zapisz jedno okrelenie sporód podanych A–B oraz C–F. Wwozy lessowe, doliny krasowe i gooborza wystpuj w parkach narodowych pooonych w A. wyynnym B. górskim pasie rzeby, oznaczonym na mapie liczb C. 1 D. 2 E. 3 F. 4 Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie A E
Zadanie 5. (0–2)
Na mapie Polski numerami od 1–4 oznaczono pooenie wybranych obiektów wpisanych na list wiatowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
( 52° ) ( 2 ) ( 4 ) ( 52° ) ( 1 ) ( 3 ) ( 2 2° ) ( 16 ° )
Literami A–D oznaczono nazwy obiektów, których pooenie pokazano na mapie.
A. Nieczynna kopalnia rud oowiu, cynku i srebra w Tarnowskich Górach
B. Kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach
C. Koció Pokoju w widnicy
D. Zamek krzyacki w Malborku
Poniej podano wspórzdne geograficzne trzech z czterech pokazanych na mapie obiektów.
Do kadej pary wspórzdnych geograficznych zapisz numer, którym oznaczono pooenie obiektu na mapie, oraz liter, któr oznaczono jego nazw.
( – l inia kolejowa – rzeka Wilia – rzeka Wilejka )I. Wspórzdne geograficzne: 50º30N; 18º50E Numer na mapie …. . Litera, któr oznaczono nazw …. . II. Wspórzdne geograficzne: 50º50N; 16º30E Numer na mapie …. . Litera, któr oznaczono nazw …. . III. Wspórzdne geograficzne: 54º00N; 19º00E Numer na mapie …. . Litera, któr oznaczono nazw …. . Zasady oceniania 2 pkt – poprawne uzupenienie trzech wierszy. 1 pkt – poprawne uzupenienie dwóch wierszy. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie I. Numer na mapie 3. Litera, któr oznaczono nazw A. II. Numer na mapie 2. Litera, któr oznaczono nazw C. III. Numer na mapie 1. Litera, któr oznaczono nazw D. Informacja do zadania 6. Na planie centrum Wilna liczbami 1–5 oznaczono pi obiektów: dworzec kolejowy oraz cztery atrakcje turystyczne stolicy Litwy. Legenda:
( 4 ) ( 5 ) ( 3 ) ( 2 ) ( 1 )
Zadanie 6.1. Poniej zamieszczono opis trasy wycieczki. Z dworca kolejowego (1) idziemy do Ostrej Bramy (2) bdcej wejciem na stare miasto. Idziemy na pónoc, mijamy koció w. Teresy i cerkiew w. Trójcy, po czym skrcamy na pónocny wschód do doliny Wilejki. Idc na pónoc dolin, dochodzimy do kocioa w. Anny, po czym skrcamy na zachód i omijajc Gór Zamkow od poudnia, dochodzimy do Katedry (3). Nastpnie idziemy na pónocny wschód brzegiem Wilii. Mijamy ujcie Wilejki, Gór Trzykrzysk i dochodzimy do kocióa w. w. Piotra i Pawa (4)
Podaj nazw obiektu, który na planie opisano liczb 5. Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie Góra Trzykrzyska
Zadanie 6.2. (0–1)
Plan centrum Wilna opracowano w skali 1:20 000. Dugo trasy wycieczki zmierzona na planie to 20 cm. Oblicz, ile metrów ma dugo tej trasy w terenie. Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie 4000 m Zadanie 7. (0–1) Harcerze zorganizowali dla grupy zuchów zajcia terenowe, które sprawdzay umiejtno korzystania z kompasów oraz znajomo azymutów. Poniej zamieszczono ró wiatrów na której opisano gówne kierunki. Jeden z kierunków porednich opisano liter X. Podaj warto azymutu kierunku oznaczonego na róy wiatrów liter X.
( N )
135°
Zadanie 8. (0–1)
Na mapie rysunkiem poziomicowym pokazano sze form terenu. Rysunek poziomicowy uzupeniony jest kreskami spadku, które umoliwiaj odrónienie wypukych i wklsych form terenu. Odczytaj z mapy, ile pokazano na niej wypukych form terenu.
Zasady oceniania
4
Legenda
( – l inia brzegowa – Urugwaj – miasto BA – Buenos Aires PA – Porto Alegre )
( 50 ° ) ( 60 ° )
( BA ) ( PA ) ( 60 ° ) ( 50 ° ) ( 40 ° ) ( 30 ° ) ( 30 ° ) ( 40 ° )
Zadanie 9.1. (0–1) Uzupenij ponisze zdanie, tak aby zawierao prawidow informacj. Zapisz jedno okrelenie sporód podanych A–B oraz C–D. Najdalej wysunity na A. wschód B. zachód punkt terytorium Urugwaju ma dugo geograficzn 53°W. Rozcigo równolenikowa Urugwaju to C. 5°. D. 9°. Zasady oceniania
1 pkt – poprawne zaznaczenie dwóch odpowiedzi.
0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi.
Rozwizanie
AC
Zadanie 9.2. (0–1)
Dokocz zdanie. Zapisz odpowied A albo B i jej uzasadnienie 1, 2 albo 3. 21 marca wysoko górowania Soca jest wiksza A. w Porto Alegre ni w Buenos Aires, B. w Buenos Aires ni w Porto Alegre, poniewa 1. Porto Alegre jest pooone bliej równika. 2. Buenos Aires jest pooone na zachód od Porto Alegre. 3. Buenos Aires ma mniejsz szeroko geograficzn ni Porto Alegre. Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepoprawna lub niepena albo brak odpowiedzi. Rozwizanie A1 Zadanie 10. (0–1) W tabeli przedstawiono dugo cienia rzucanego przez drzewo na pókuli pónocnej, w wybranych dniach roku, w momencie górowania Soca. Oznaczenia w tabeli D – data L – dugo cienia w m
D
L
Sformuuj zaleno dugoci cienia od wysokoci Soca w momencie górowania. Zasady oceniania
1 pkt – odpowied poprawna.
0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Przykadowe rozwizanie Im wyej nad horyzontem znajduje si Soce w momencie górowania, tym cie jest krótszy.
Zadanie 11. (0–1)
Legenda
( Kr ) ( Wr ) ( Bi ) ( Gd )
Na podstawie mapy wska waciw kolejno wschodu Soca w miejscowociach zaznaczonych na mapie. Zapisz waciw odpowied sporód podanych.
A. Gdask, Biaystok, Wrocaw, Kraków.
B. Biaystok, Gdask, Kraków, Wrocaw.
C. Biaystok, Kraków, Gdask, Wrocaw.
D. Wrocaw, Kraków, Gdask, Biaystok. Zasady oceniania
1 pkt – odpowied poprawna.
Rozwizanie
B
( – Warszawa – Lizbona )Opis oznacze na klimatogramie
( 23 6 63 78 87 99 83 41 64 V V I V II V III IX X 20 3 73 )
Uzupenij ponisze zdania, tak aby zawieray prawidowe porównanie klimatu Warszawy i Lizbony. Wybierz i zapisz jedno okrelenie sporód podanych A–B oraz C–D. Miesiczne sumy opadów atmosferycznych od maja do wrzenia s
A. nisze
B. wysze
w Warszawie ni w Lizbonie. W padzierniku sumy opadów s
C. nisze
1 pkt – odpowied poprawna.
0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie
BC
Zadanie 13. (0–1)
Trzy europejskie pastwa: Polska, Finlandia i Wochy s podobne pod wzgldem powierzchni, ale bardzo róni si liczb mieszkaców. Oce prawdziwo podanych zda. Po kadym numerze zdania zapisz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeli jest faszywe. 1. Najwiksz gsto zaludnienia ma pastwo o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego i dominujcym klimacie podzwrotnikowym. 2. Najmniejsz gsto zaludnienia ma pastwo o wysokiej lesistoci i klimacie umiarkowanym chodnym.
Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie 1.P 2.P Zadanie 14. (0–1) W tabeli przedstawiono dane dotyczce produkcji energii elektrycznej w trzech krajach w 2016 roku. W kolumnach tabeli podano nazwy pastw oraz procentowy udzia wybranych róde energii elektrycznej. Oznaczenia w tabeli P – nazwa pastwa We – wgiel Wo – energia wodna Wi – energia wiatru G – energia geotermalna
P
We
Wo
Wi
G
Islandia
0
72
0
28
Dania
29
0
42
0
Polska
78
2
8
0
Podaj nazw pastwa, w którym w cigu roku wystpuje dua liczba wietrznych dni i fakt ten mia wpyw na rozwój dominujcego w tym pastwie róda energii. Nazwa pastwa ....
Zasady oceniania
0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie
Dania
Zadanie 15. (0–1)
rednie roczne sumy opadów atmosferycznych w Koszalinie wynosz 675 mm a w Bydgoszczy 535 mm. Wyjanij dlaczego roczna suma opasów w Koszalinie jest wysza ni w Bydgoszczy. Zasady oceniania 1 pkt – odpowied zawierajca poprawne wyjanienie. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Przykadowe rozwizanie Roczna suma opasów w Koszalinie jest wysza ni w Bydgoszczy poniewa Bydgoszcz ley w cieniu opadowym Pojezierza Pomorskiego. Zadanie 16. (0–1) Przeczytaj informacj o sytuacji pogodowej panujcej w Polsce. W lipcu Polska znajdowaa si pod wpywem mas powietrza polarnego kontynentalnego. Nastpnie zaczo napywa powietrze polarne morskie. Wyjanij, dlaczego przy takiej zmianie wzrasta prawdopodobiestwo zwikszenia stopnia zachmurzenia i wystpienia opadów. Zasady oceniania
1 pkt – odpowied poprawna.
0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie
Prawdopodobiestwo wzrostu stopnia zachmurzenia i wystpienia opadów wzrasta, poniewa masy powietrza, które napyn nad Polsk, pochodz znad zbiornika wodnego i s to masy wilgotne.
Zadanie 17. (0–1)
Na mapie przedstawiono przyrost rzeczywisty ludnoci w 2017 roku, wedug województw.
( po ni ej - 0,35% ) ( od - 0,35% do 0,35% ) ( powyej 0,35% )
Podaj nazwy dwóch województw o najwikszym tempie przyrostu rzeczywistego oraz nazwy dwóch województw o najwikszym tempie ubytku rzeczywistego ludnoci w 2017 roku. 1. Województwa o najwikszym tempie przyrostu rzeczywistego: …. 2. Województwa o najwikszym tempie ubytku rzeczywistego: …. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne wskazanie czterech nazw województw. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie 1. pomorskie, mazowieckie – w dowolnej kolejnoci 2. witokrzyskie, ódzkie – w dowolnej kolejnoci Zadanie 18. (0–1) Krajobraz przemysowy Wyyny lskiej oraz krajobraz rolniczy Wyyny Lubelskiej powstay w wyniku przeksztacenia krajobrazów pierwotnych przez czowieka. Podaj gówne czynniki przyrodnicze – po jednym dla kadego z wymienionych krajobrazów – które miay wpyw na przeksztacenia krajobrazów pierwotnych. Krajobraz przemysowy Wyyny lskiej: …. Krajobraz rolniczy Wyyny Lubelskiej: …. Zasady oceniania 1 pkt – podanie waciwych czynników przyrodniczych. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Przykadowe rozwizanie Krajobraz przemysowy Wyyny lskiej: wystpowanie surowca naturalnego (wgla kamiennego). Krajobraz rolniczy Wyyny Lubelskiej: wystpowanie yznych gleb (czarnoziemów). Zadanie 19. (0–1) Przedstaw dwa negatywne skutki przeksztacenia krajobrazu w wyniku eksploatacji zó wgla kamiennego. Zasady oceniania 1 pkt – podanie dwóch negatywnych skutków przeksztacenia krajobrazu. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Przykadowe rozwizania - degradacja rzeby terenu (hady górnicze) - szkody górnicze (pkanie budynków, dróg) - zanieczyszczenie powietrza - obniony poziom wód gruntowych - degradacja szaty rolinnej Zadanie 20. (0–2) Opisz sposób wydobycia wgla brunatnego oraz sposób jego wykorzystania w gospodarce Polski. Sposób wydobycia: …. Sposób wykorzystania w gospodarce: …. Zasady oceniania 2 pkt – poprawny opis sposobu wydobycia i wykorzystania w gospodarce. 1 pkt – poprawny opis sposobu wydobycia albo wykorzystania w gospodarce. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie Przykadowy opis sposobu wydobycia: Wgiel brunatny jest pozyskiwany metod odkrywkow, która polega na usuniciu ska zalegajcych nad zoem, a nastpnie na wydobywaniu go za pomoc koparek. Przykadowy opis sposobu wykorzystania w gospodarce: W gospodarce wgiel brunatny jest wykorzystywany jako surowiec energetyczny. Wikszo wgla brunatnego jest spalana w elektrowniach cieplnych, do których transportuje si go tamocigami. Zadanie 21. (0–1) Wyjanij, w jaki sposób zapory wybudowane w górnych odcinkach rzek mog ograniczy wystpowanie powodzi na obszarach pooonych niej. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne wyjanienie uwzgldniajce moliwo zatrzymania fali powodziowej i rozoenia jej spywu w czasie. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Przykadowe rozwizanie Zapory na rzekach mog zatrzyma wod spywajc z gór po ulewnych, obfitych opadach. T wod mona wypuszcza stopniowo tak, by nie zalaa terenów niej pooonych. Zadanie 22. (0–1) Poniej zamieszczono opis jednego z rodzajów lasów wystpujcych w Polsce. S to liciaste lasy wielopitrowe. Górne pitro tworz dby, którym towarzysz lipy. Nisze pitro tworz graby z dodatkiem klonów i wizów. Te lasy charakterystyczne s dla terenów o yznych glebach, najczciej brunatnych, z tego powodu najbardziej ucierpiay od wyrbów podczas przeksztacania w grunty orne. Podaj nazw opisanego rodzaju lasu. Rodzaj lasu wybierz sporód podanych poniej. Rodzaje lasów: bór, g, grd Rodzaj lasu: …. . Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie grd Zadanie 22. (0–2) Na mapie Polski numerami oznaczono pi wybranych parków narodowych.
( 1 ) ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 )
Zamieszczono opisy trzech z piciu pokazanych na mapie parków narodowych.
Pod kadym opisem podaj nazw opisanego parku narodowego oraz numer, którym oznaczono go na mapie. Nazwy parków dobierz sporód wymienionych poniej. Parki narodowe: Biaowieski, Kampinoski, Karkonoski, Sowiski. Opis 1. Elementem krajobrazu parku s wydmy powstae w pradolinie rzeki, a take rozlege tereny podmoke. Jest to wane miejsce bytowania wielu zwierzt, np. osi a i   ry sia. Nazwa parku narodowego: …. . Numer na mapie …. . Opis 2. W parku ochronie podlegaj torfowiska wysokie , gooborza , ostace skalne, koty polodowcowe oraz bogaty wiat rolin i zwierzt. Ten obszar jest czci przygranicznego Rezerwatu Biosfery UNESCO. Nazwa parku narodowego …. . Numer na mapie …. . Opis 3. W 1979 roku, z racji duego znaczenia dla kultury i dziedzictwa ludzkoci, obszar zosta wpisany na List wiatowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO . W tym parku ocalono ubry, które wyginy ju prawie cakowicie w XVIII wieku. Nazwa parku narodowego: …. . Numer na mapie …. . Zasady oceniania
2 pkt – poprawne wypenienie trzech wierszy tabeli.
1 pkt – poprawne wypenienie dwóch wierszy tabeli.
0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie Opis 1. Nazwa parku narodowego: Kampinoski. Numer na mapie 4. Opis 2. Nazwa parku narodowego: Karkonoski. Numer na mapie 5. Opis 3. Nazwa parku narodowego: Biaowieski. Numer na mapie 3.
Zadanie 23. (0–1)
W tabeli przedstawiono wybrane dane dotyczce rolnictwa Danii i Wgier w 2016 roku.
Oznaczenia w tabeli P – nazwa pastwa R – pracujcy w rolnictwie (w % ogóu ludnoci) PP – plony pszenicy (dt/ha) ZP – zbiory pszenicy (mln. ton) U – wydajno produkcji mleka krowiego (roczny udój od jednej krowy w t)
P
R
PP
ZP
U
Dania
1,2
75
4,9
9,2
Wgry
1,9
47
5,3
5,4
Na podstawie danych zawartych w tabeli uzasadnij, e rolnictwo Danii cechuje si wysz intensywnoci ni rolnictwo Wgier. Zasady oceniania
1 pkt – poprawne uzasadnienie rónic intensywnoci rolnictwa obu krajów.
0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Przykadowe rozwizanie
Wysze plony pszenicy lub wiksza warto udoju od jednej krowy wiadcz o tym, e rolnictwo w Danii jest bardziej intensywne ni na Wgrzech.
Wybrane problemy i regiony geograficzne pozaeuropejskich obszarów wiata
Zadanie 24. (0–1)
Przyporzdkuj do opisów nazwy obszarów nalecych do rónych stref rolinnych. Nazwy obszarów dobierz sporód wymienionych poniej.
Obszary: Himalaje, Sahara, Europa rodkowa, Grenlandia
Opis 1.
Na tym obszarze s notowane due wahania dobowe temperatury powietrza. Na wikszoci tego obszaru wystpuje bardzo uboga rolinno, któr stanowi m.in. sonorola i sukulenty.
Nazwa obszaru 1 …
Nazwa obszaru 2 …
Na tym obszarze rolinno naturalna jest zrónicowana. Zmiany szaty rolinnej s powizane ze spadkiem temperatury powietrza wraz ze wzrostem wysokoci.
Nazwa obszaru 3 …
0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Nazwa obszaru 3 – Himalaje
Zadanie 25. (0–1) Przez Kanad przebiega pónocna granica upraw. Na poudnie od tej granicy pooona jest Wyspa Ksicia Edwarda – miejsce narodzin pisarki Lucy Maud Montgomery, autorki Ani z Zielonego Wzgórza.
Odpowiedz, czy na Wyspie Ksicia Edwarda mone wystpowa krajobraz rolniczy? Uzasadnij swoj odpowied Zasady oceniania
1 pkt – odpowied poprawna i jej poprawne uzasadnienie.
0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie
Tak. Krajobraz rolniczy moe wystpowa na poudnie od pónocnej granicy upraw.
Zadanie 26. (0–1)
W tabeli przedstawiono struktur zatrudnienia i struktur produktu krajowego brutto (PKB) Indii w 2016 roku. Oznaczenia w tabeli: S – numery sektorów Z – zatrudnienie w danym sektorze (w %) PKB – PKB wytwarzane przez dany sektor (w %)
S
Z
PKB
1
47
15
2
22
23
3
31
62
1 pkt – poprawne wyjanienie.
Rolnictwo Indii jest mocno zrónicowane. Obok nowoczesnych gospodarstw rolnych funkcjonuj bardzo liczne tradycyjne i niewielkie gospodarstwa, w których pracuj czsto cae rodziny. Takie rolnictwo przy duym zatrudnieniu jest mao dochodowe i ma may udzia w wytwarzaniu PKB. Zadanie 27. (0–1)
W Indiach obserwuje si szybszy ni w wielu ssiednich krajach rozwój sektora usug. Wyjanij, dlaczego w Indiach dynamicznie rozwija si sektor usug.
Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna.
0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Przykadowe rozwizanie Nisko opacani, ale wyksztaceni i powszechnie znajcy jzyk angielski pracownicy mog zdalnie wykonywa prace zlecane przez firmy z caego wiata, gównie z pastw wysoko rozwinitych gospodarczo.
Zadanie 28. (0–1)
Na wykresie przedstawiono produkcj energii elektrycznej (w TWh) w elektrowniach jdrowych w Japonii w wybranych latach.
( 50 4 280 2010 2015 2018 2005 280 )
Dokocz zdanie. Zapisz waciw odpowied sporód podanych. Zmiana w produkcji energii jdrowej obserwowana po 2010 roku nastpia w wyniku A. wyczerpania zó uranu – surowca wykorzystywanego w elektrowniach jdrowych. B. rozwoju technologii umoliwiajcej pozyskanie na du skal energii z wntrza Ziemi. C. dziaa podjtych po awarii elektrowni jdrowej – spowodowanej katastrof naturaln. D. zmniejszenia zapotrzebowania przemysu wysokiej technologii na energi elektryczn. Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie C Zadanie 29. (0–1) Wschodnia cz Chin obejmujca midzy innymi Nizin Chisk cechuje si wysok gstoci zaludnienia w przeciwiestwie to zachodniej czci Chin, która ma bardzo nisk gsto zaludnienia. Wyjanij, odnoszc si do dwóch cech rodowiska przyrodniczego, z czego wynikaj rónice w gstoci zaludnienia Tybetu i Niziny Chiskiej. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne wyjanienie. 0 pkt – odpowied niepoprawna albo brak odpowiedzi. Przykadowe rozwizanie Rónice w gstoci zaludnienia Tybetu i Niziny Chiskiej wynikaj gównie z rónic w uksztatowaniu powierzchni tych obszarów oraz zrónicowania wielkoci opadów atmosferycznych. Zadanie 30. (0–2) Podaj dwa przykady negatywnego wpywu poarów w Angoli na rodowisko przyrodnicze poudniowo-zachodniej Afryki. Poary te nie objy afrykaskich lasów deszczowych. 1. …. 2. …. Zasady oceniania 2 pkt – podanie dwóch przykadów. 1 pkt – podanie jednego przykadu. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Przykadowe rozwizania – Wypalone formacje rolinne (sawanna, lasy parkowe) nie odtworz si w pierwotnej postaci. – Zostaje zniszczony ekosystem. – Zwierzta zostaj pozbawione miejsca do ycia. – Gleba jest naraona na erozj. Zadanie 31. (0–1) Oce prawdziwo podanych zda. Po kadym numerze zdania zapisz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeli jest faszywe. 1. Wypas byda na sawannie moe prowadzi do degradacji gleb i pustynnienia. 2. Gleby sawanny s odporne na degradacj prowadzc do pustynnienia. Zasady oceniania 1 pkt – odpowied poprawna. 0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie 1.P 2.F Zadanie 32. (0–2) Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego jest pooona na Wyspie Króla Jerzego na równoleniku 62°10’S. Muchówka Parochlus steinenii to jeden z zaledwie dwóch gatunków owadów wystpujcych na Antarktydzie. Poudniow granic wystpowania muchówki Parochlus steinenii jest równolenik 62°37’S. Oce, czy Polska Stacja Antarktyczna znajduje si w zasigu wystpowania muchówki Parochlus steinenii. Odpowied uzasadnij, odnoszc si do pooenia stacji wzgldem granicy wystpowania muchówki.
Odpowied (tak / nie) …. Uzasadnienie: …. Zasady oceniania
2 pkt – odpowied poprawna oraz poprawne uzasadnienie.
1 pkt – odpowied poprawna bez poprawnego uzasadnienia.
0 pkt – odpowied niepena lub niepoprawna albo brak odpowiedzi. Rozwizanie tak Przykadowe uzasadnienia:
– Stacja im. H. Arctowskiego pooona jest na pónoc od równolenika 62°37’S.
– Stacja badawcza znajduje si na pónoc od poudniowej granicy wystpowania muchówki.
– Szeroko geograficzna stacji jest nisza ni szeroko geograficzna granicy.
Z opinii recenzentów:
Lektura informatora pozwala stwierdzi, e sprawdzanie wiedzy i  umiejtnoci nie musi by ani stresujce, ani mudne. Zadania s pomysowe, adnie zilustrowane, urozmaicone w treci i formie. Ich rozwizywanie wciga jak dobra amigówka. I podobnie jak w wypadku dobrej amigówki, wielka jest satysfakcja, gdy umiemy wszystko rozwiza! A jeli nie udao si rozwiza wszystkiego, mamy doskona moliwo stwierdzenia, nad czym jeszcze musimy popracowa. wietny materia dydaktyczny!
dr Boena Kiciska Naley zauway, e w zadaniach akcent pooony jest na te zagadnienia, które weryfikuj umiejtnoci i stosowanie wiedzy w  praktyce. Dotyczy to zwaszcza korzystania z map, fotografii, oraz innych róde w celu zdobywania i przetwarzania informacji geograficznych. W tym kontekcie pozytywnie naley oceni materia graficzny towarzyszcy zadaniom. Obejmuje on zarówno mapy i wykresy jak i rysunki oraz fotografie. Jest on bogaty i dobrze dobrany do treci poszczególnych zada.
Za trafne podejcie naley uzna nacisk pooony na zadania, które weryfikuj umiejtno okrelania zwizków i zalenoci midzy elementami rodowiska geograficznego, jego elementów przyrodniczych i aspektów spoeczno-gospodarczych.
dr hab. Tomasz Opach Struktura informatora jest czytelna i waciwie oddaje treci zawarte w podstawie programowej. Informator stanowi wartociowe narzdzie w procesie planowania, realizacji i przebiegu edukacji geograficznej w szkole podstawowej. Komplementarno zastosowanego sposobu prezentacji czyni informator narzdziem precyzyjnym do wszechstronnego przygotowania uczniów do egzaminu ósmoklasisty.
dr hab. Tomasz Wites