Leksikudocuments.worldbank.org/curated/pt/597011468293151686/... · Web viewStrukturat e ndërtuara (njësia për banim, rrethoja, hangarë pritëse, stalla për kafshë, komunalitë,

Studimi i fizibilitetit për mbrojtjen e Kanalit Ibër Lepenc Raporti për KPR

QEVERIA E KOSOVËS

IBËR LEPENCKOMPANIA PUBLIKE E EKONOMISË SË UJËRAVE

VËLLIMI G1

RAPORTI PËR KORNIZËN E POLITIKËS SË ZHVENDOSJES

SHKURT 2016

Shkurt 2016 Faqe 1 nga 37

STUDIMI I FIZIBILITETIT PËR MBROJTJEN E KANALIT IBËR LEPENC

KOSOVË


SHKURTESAT DHE AKRONIMET

KVNMS Korniza e vlerësimit të ndikimit mjedisor dhe social BE Bashkimi EvropianRE Rezervuari emergjentKIL Kompania Ibër-Lepenc – Kompania publike e ekonomisë ujoreAKK Agjencia Kadastrale e KosovësAKP Agjencia Kosovare e PronësTCRK Termocentrali regjional i Kosovës MBPZHR Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit RuralM dhe V Monitorimi dhe vlerësimiMZHE Ministria për zhvillim ekonomikMF Ministria e FinancaveMMPH Ministria e mjedisit dhe planifikimit hapësinorPPP Person i prekur nga projektiNJIP Njësia për implementim të projektitKPZh Korniza e politikës së zhvendosjesPVZh Plani i veprimit për zhvendosjeSCADA Kontrolli mbikëqyrës dhe sigurimi i të dhënave



TABELA E PËRMBAJTJES

LEKSIKU................................................................................................................................................... 4

1 HYRJE.........................................................................................................61.1 PËRSHKRIMI I AKTIVITETEVE SPECIFIKE TË PROJEKTIT PËR TË CILAT NEVOJITET SIGURIMI I TOKËS DHE ARSYETIMI PËR KORNIZËN E POLITIKËS SË RISISTEMIMIT.............................................................................71.2 PIKËSYNIMET E “KORNIZËS SË POLITIKAVE TË RISISTEMIMIT”...........................................................91.3 LLOJET E NDIKIMEVE...................................................................................................................10

1.3.1 Ndikimet e mundshme nga nën-projektet për rehabilitim të kanalit...............................................101.3.2 RE – Projekti i rezervuarve emergjent dhe atyre amortizues (bafër).............................................13

2 KORNIZA LIGJORE PËR EKSPROPRIJIMIN E TOKËS NË KOSOVË DHE POLITIKA OPERACIONALE (PO) E BB 4.12...............................................................................14

2.1 KORNIZA LIGJORE PËR EKSPROPRIJIM TË TOKËS NË KOSOVË........................................................142.1.1 Autoriteti eksproprijues dhe parashtruesi i kërkesës në procedurë................................................142.1.2 Procedura e eksproprijimit......................................................................................................142.1.3 Vlerësimi i aseteve.................................................................................................................. 162.1.4 Konsultimi.............................................................................................................................. 16

2.2 POLITIKA OPERATIVE E BANKËS BOTËRORE [PO 4.12].................................................................172.3 KRAHASIMI I KORNIZËS LIGJORE TË KOSOVËS PËR EKSPROPRIJIM DHE POLITIKAVE OPERATIVE TË BANKËS BOTËRORE PËR RISISTEMIM TË DETYRUESHËM............................................................................18

2.3.1 Analiza e zbrazëtirave të kornizës ligjore të Kosovës kundrejt Politikës operative të Bankës Botërore 4.12 20

2.4 PRANUESHMËRIA E PERSONAVE TË PREKUR NGA NËN-PROJEKTET PËR REHABILITIM TË KANALIT TË KIL DHE NGA PROJEKTET E KIL...............................................................................................................22

3. PROCEDURAT..............................................................................................253.1 PROCEDURA E THJESHTËZUAR PËR DISPONUESHMËRINË E TOKËS DHE PËR KOMPENSIM NË RAST TË NËN-PROJEKTEVE PËR REHABILITIM TË KANALIT........................................................................................253.2 PROCEDURA E EKSPROPRIJIMIT NË RAST TË EKSPROPRIJIMIT TË TOKËS PËR NËN-PROJEKTIN E RE NË RAST SE PËRZGJIDHET KJO ALTERNATIVË.................................................................................................263.3 ARANZHIMET INSTITUCIONALE......................................................................................................293.5 PROCEDURA E ANKESËS.............................................................................................................303.6 MONITORIMI I AKTIVITETEVE PËR SIGURIM TË TOKËS.....................................................................32

4. SHABLLONI I PLANIT TË SHKURTUAR TË RISISTEMIMIT.......................................34SHTOJCA 1: LISTA E DOKUMENTEVE QË I DËRGOHET PERSONIT TË PREKUR NGA PROJEKTI (PPP) NË RAST TË EKSPROPRIJIMIT........................................................................35



LeksikuShprehjet specifike të përdorura në këtë KPR janë:

Njerëzit-amvisëritë e prekura (NJP): Njerëzit (ekonomitë familjare) të prekur nga ndryshimet në shfrytëzimin e tokës të ndërlidhura me projektin. Këto përfshijnë humbje të përhershme apo të përkohshme të tokës, pasurisë dhe të hyrave për shkak të marrjes së tokës të ndërlidhur me projektin. Personat e prekur me të drejtë në kompensim apo së paku me të drejta në kuadër të dispozitave për rehabilitim në kuadër të Projektit janë: të gjithë personat që humbasin tokën, qasjen në tokën, qoftë në mënyrë të përhershme apo të përkohshme me apo pa posedim të të drejtës ligjore/tradicionale të tokës apo pa status ligjor; qiramarrësit dhe gjysmatarët qofshin të regjistruar apo jo; pronarë të objekteve, kulturave, bimëve apo objekteve të tjera të prekura e të cilat gjenden në tokë; si dhe personat e prekur që humbasin biznesin, të hyrat dhe pagat.

Kompensimi: Pagesa në të holla apo me kompensim në naturë në shumë përkatëse si kompensim për humbjen e pasurisë (pronës), resurseve apo të hyrave

Data e prerjes – zakonisht, data e fillimit të regjistrimit të popullsisë dhe inventarizimit të pasurisë së personave të prekur nga marrja e tokës e ndërlidhur me projektin. Personat që qëndrojnë në zonën e projektit pas datës së prerjes nuk kanë të drejtë në kompensim dhe/ose ndihmë në zhvendosje. Ngjashëm, asetet fikse (siç janë strukturat e ndërtuara, kulturat, drutë frutorë dhe parcela pyjore) të krijuara pas datës së përmbylljes së inventarizimit të pasurisë, apo datës tjetër reciprokisht të dakorduar, nuk do të kompensohen.

• E drejta: Të drejtat në raport me një kategori të caktuar të të drejtave janë shuma totale e kompensimit dhe format tjera të ndihmës që iu ofrohen personave të prekur në kategorinë e caktuar të të drejtave

• Autoriteti eksproprijues: Ky është departamenti për eksproprijim në kuadër të Ministrisë së mjedisit dhe planifikimit hapësinor.

• Përmirësimet: Strukturat e ndërtuara (njësia për banim, rrethoja, hangarë pritëse, stalla për kafshë, komunalitë, objekte të komunitetit, depo, magazina, etj.) si dhe të lashta/bimë të mbjellura nga personi, amvisëria, institucioni apo organizata.

• Sigurimi i tokës: Procesi i marrjes së tokës në kuadër të marrëveshjeve të negociuara dhe/ose procedurave ligjërisht të mandatuara në një domen eminent (personi detyrohet nga një agjenci qeveritare t’ia kalojë tërë tokën apo një pjesë të tokës që posedon në pronësi apo posedim të agjencisë qeveritare për qëllime publike për kompensim të caktuar).

• Rehabilitimi: Masat tjera të kompensimit jashtë pagesave, për të kompensuar pasurinë e humbur.

• Zhvendosje: Zhvendosje fizike e një personi/amvisërive të prekura nga vendi i tij/i saj i banimit para Projektit.

• Kostoja e zëvendësimit: Llogaritja e kostos së zëvendësimit të tokës dhe strukturave do të bazohet në (i) vlerën e drejtë të tregut në kohën e shpronësimit, (ii) kostot e transaksionit/legalizimit, tatimet dhe taksat tjera (iii) kostot kalimtare dhe të restaurimit (përgatitja dhe rindërtimi i tokës), dhe (v) pagesat e tjera të aplikueshme. Vlera e përcaktuar si kompensim i drejtë për tokën, bazuar në potencialin e saj prodhues dhe lokacionin. Kostoja e zëvendësimit të shtëpive dhe strukturave (çmimi aktual i drejtë i tregut të materialeve ndërtimore dhe fuqisë punëtore, pa amortizim apo zbritje për materialin e shpëtuar ndërtuar), si dhe vlerën e tregut të tokës banesore, kulturave, druve dhe komoditeteve të tjera.

• Risistemimi: tjetërsim i parcelave të tokës dhe/ose zhvendosje fizike (bartje në vend tjetër) e amvisërive e cila ndodh brenda zonës së prekur nga projekti.



• Plani i veprimit për risistemim plan veprimi me afate kohore dhe buxhet me të cilin përcaktohet strategjia për risistemim, pikësynimet, të drejtat, veprimet, përgjegjësitë, monitorimi dhe vlerësimi. Ky dokument planifikimi përshkruan se çka do të bëhet për të shtjelluar ndikimet direkte sociale dhe ekonomike të ndërlidhura me marrjen e detyrueshme të tokës.

• Njerëzit e cenueshëm – njerëzit të cilët për shkak të gjinisë, përkatësisë etnike, moshës, paaftësisë fizike apo mendore, disavantazhit ekonomik, apo gjendjes shoqërore mund të jenë prekur më shumë nga risistemimi sesa të tjerët dhe të cilët mund të kenë aftësi të kufizuar për të shfrytëzuar ndihmën në risistemim dhe beneficione të ndërlidhura zhvillimore.

• SCADA – Sistem për kontrollin mbikëqyrës dhe marrjen e të dhënave dhe përdoret për teledirixhim dhe komandim të portave dhe pajisjeve të tjera në kanal



1 HYRJE

Projekti i sigurisë së ujit dhe mbrojtjes së kanalit në Kosovë – duke njohur rolin kritik të Kanalit Ibër-Lepenc për ekonominë e përgjithshme të Kosovës, Qeveria e Kosovës i ka kërkuar Bankës mbështetje për të përmirësuar funksionimin e kanalit. Projekti është një iniciativë e Qeverisë së Kosovës përmes Ministrisë së mjedisit dhe planifikimit hapësinor (MMPH) si dhe kompanisë publike të ujësjellësit Kompanisë Ibër-Lepenci (KIL). Ndihma teknike e financuar nga Fondi i investimeve për Ballkanin perëndimor (WBIF) mbështeti përgatitjen e Studimit të fizibilitetit teknik, i cili rekomandon llojet e intervenimeve në kanal, vlerësimet ekonomike dhe financiare, Vlerësimin e ndikimit mjedisor dhe social (VNMS) dhe këtë Kornizë së Politikës së Risistemimit (KPR) për Projektin e sigurisë së ujit dhe mbrojtjen e kanalit në Kosovë.



1.1 Përshkrimi i aktiviteteve specifike të projektit për të cilat nevojitet sigurimi i tokës dhe arsyetimi për Kornizën e politikës së risistemimit

Përshkrimi dhe lokacioni i Projektit

Pikësynimi zhvillimor i Projektit për sigurinë e ujit dhe mbrojtjen e kanalit është që të përmirësojë efikasitetin e Kanalit Ibër-Lepenc dhe të fuqizojë mbrojtjen dhe menaxhimin e Pellgut të lumit Ibër. Kjo do të arrihet përmes investimeve për të arritur sigurinë strukturore të kanalit, përmirësimin e aftësisë bartëse të kanalit dhe efikasitetit punues, mbrojtjes së ujit të kanalit nga efluentët madhor ndotës, dhe zhvillimin e kapacitetit teknik të ofruesit të shërbimeve, Kompanisë Ibër-Lepenc (KIL).

Ky pikësynim do të arrihet duke ndërmarrë investimet e nevojshme për të siguruar furnizim të pandërprerë të ujit me cilësi të mirë nga Kanali Ibër-Lepenc, i cili është i gjatë 49 km me kapacitet të dizajnuar prej 10 m3/s. Studimi i fizibilitetit analizon një listë të investimeve dhe masave të mundshme. Projekti ka tre komponente: Komponenti 1: Rehabilitimi dhe modernizimi i infrastrukturës

Kjo komponentë do të përqendrohet në përmirësimet fizike në pjesët e përkeqësuara të kanalit dhe strukturave të tij si dhe në operacione më të mira hidraulike. Punimet në kuadër të kësaj komponente përfshijnë:

Nënkomponentën 1(a) Punët e vogla për sigurinë e pendës së Ujmanit, punët për riparimin dhe stabilitetin më të madh të kanalit dhe për mbrojtjen kundër përsëritjes së dëmtimit nga rrëshqitjet e dheut dhe nga dheu jo stabil (përmes rregullimit të shtratit, trajtimin e nyjave ndërmjet pllakave të betonit, shtyllave mbajtëse, themeleve, prerjeve, akueduktëve, kanaleve nën rrugë, drenazhimit të ujit të tepërt për të kontrolluar presionin e ngritjes). Aplikimi i gjeo-membranës nga bitumeni është edhe një opsion tjetër teknik.

Nënkomponentën 1(b) zhvillimi i një rezervuari emergjent dhe balancues përgjatë kanalit (për magazinim afatshkurtër përgjatë kanalit për t’u përballuar me kërkesat kulmore të ujit për të mundësuar ndërprerjet e përkohshme për qëllime të riparimit). Strukturat do të definohen bazuar në analizën kost-dobi, e cila do të kryhet në vitin e parë.

Komponenta 2: Mbrojtja dhe menaxhimi i resurseve ujore

Projekti gjithashtu mund të mbulojë opsionet e ndërlidhura të menaxhimit të burimeve ujore në pellgun e lumit Ibër (gjë që është e ndërlidhur me bilancin e ujit të pellgut të lumit Ibër), përfshirë:

Nënkomponentën 2(a) Mbrojtja e kanalit nga ndotja e sërishme, ndotja aksidentale dhe nga kërcënimet dhe çrregullimet tjera të shkaktuara nga njeriu (përmes rrethojave, mbulojave selektive apo drenazheve paralele pritëse me shtretër vegjetativ). Kjo do të ndihmonte të shtjellohej cilësia e ujit ambientor në kanal, posaçërisht për të përmbushur kërkesat e cilësisë së prurjes për termocentrale dhe për Impiantin e ri të Prishtinës për trajtim të ujit;

Nënkomponentën 2(b) Pajisjet për menaxhim më të mirë të portave dhe rregullimin e rrjedhave të ujit, monitorim të ujit (për kanalin kryesor të Ibrit dhe për sistemin sekondar të furnizimit), përfshirë stabilimentet për tele-monitorim dhe dirixhim të strukturave të ndërlidhura. Duke marrë parasysh rëndësinë e kanalit, do të mund të instalohej një sistem relativisht i avancuar i SCADA. Pajisja gjithashtu do të mund të përfshinte instrumente për orar të optimizuar të punës për akumulacionin e



Ujmanit dhe rezervuarin e tij balancues tatëpjetë rrjedhës në Pridvoricë, të integruar me kanalin e propozuar SCADA (për të baraspeshuar lëshimet për hidrocentral me lëshimet për kanalin Ibër).

Komponenta 3: Menaxhimi i projektit, koordinimi, monitorimi dhe vlerësimi

Kjo komponentë do të mbulonte menaxhimin e përgjithshëm të projektit si dhe koordinimin ndërmjet ministrive/agjencive të ndryshme të përfshira në menaxhim të ujit të ndërlidhura me Kanalin Ibër-Lepenc. Njësia për implementim të projektit (NJIP) e cila do të vendoset në kuadër të Kompanisë Ibër-Lepenc, do të jetë përgjegjëse për menaxhimin ditor të aktiviteteve të projektit dhe do të punojë me stafin relevant në ministritë tjera siç është MMPH për nënkomponentën 2(a) aspektet garantuese të projektit (VNMS dhe KPR) si dhe në monitorim dhe vlerësim (M dhe V).

Komponenta e parë – Komponenta e rehabilitimit dhe modernizimit të infrastrukturës është ajo e cila ka gjasa të krijojë më shumë ndikim në raport me sigurimin e tokës, qoftë të përkohshëm apo të përhershëm për zbatim të saj, pasi që do të fokusohet në përmirësime fizike të pjesëve të prishura të kanalit dhe strukturave të tij si dhe në punën e përmirësuar hidraulike.

Dizajnet dhe punët specifike të ndërlidhura me rehabilitimin e kanalit, rehabilitimin e pendës dhe ndërtimin e RE (rezervuarëve emergjent dhe balancues) nuk janë të njohura. Studimi i fizibilitetit teknik vetëm propozon dhe rekomandon llojet dhe praktikat më të mira për masat e rehabilitimit të kanaleve të hapura, por përzgjedhja konkrete e masave dhe dizajnet teknike do të zhvillohen gjatë zbatimit të projektit. Ndikimi konkret në tokë do të mund të përcaktohej gjatë fazës përgatitore dhe prandaj për projektin është duke u përgatitur edhe një Kornizë e politikave të risistemimit (KPR).

Toka e nevojshme

Lokacioni i saktë i punëve që do të financohen ende është i panjohur, por ashtu si u cek më lartë, për disa aktivitete të projektit do të nevojitet zënia e përkohshme (gjatë ndërtimeve) apo sigurimi i përhershëm i tokave, në veçanti për zhvillimin e rezervuarëve emergjent/balancues, nëse merret vendimi definitiv për ndërtimin e rezervuarëve.

Do të kryhet edhe një analizë alternative bazuar në kriteret ekonomike, financiare, mjedisore dhe sociale, ku shmangia e sigurimit të tokës do të jetë njëri prej kritereve, për të vendosur nëse dhe në ç’mënyrë do të zbatohet nënkomponenta 1(b), ndërmjet ndërtimit të një rezervuari të madh apo disa rezervuarëve më të vegjël. Nëse merret vendimi për të ndërtuar një rezervuar të madh, një opsion do të ishte të vendoset në zonën e Mihaliqit (rreth 24 km në veriperëndim të Prishtinës). Ky opsion është duke u shqyrtuar për shkak të kapacitetit të madh (3.7 milion metra kube) dhe ndikimit të ulët social, duke pasur parasysh se nuk ka nevojë për zhvendosje të popullsisë. Rreth gjysma e hapësirës është tokë e pashfrytëzuar dhe gjysma tjetër është tokë e kultivuar bujqësore. Lokacioni i cili do të shqyrtohet për rezervuarët emergjent (RE) gjendet afër fshati Mihaliq të Komunës së Vushtrrisë. Zona është kryesisht rurale me vendbanime malore, të shkapërderdhura në lagje të vogla. Hapësira e cila i dedikohet REM shtrihet në të dy anët e luginës së ravinës afër Mihaliqit. Kulturat dominante bujqësore në zonë janë drithërat. Hapësira e cila do të zihet me ndërtimin e këtij akumulacioni është rreth 30 ha. Kjo hapësirë nuk përmban vendbanime njerëzore (shtëpi apo ndërtesa bujqësore). Çfarëdo hapësire tjetër e cila do të shqyrtohej për ndërtimin e ER do të ishte shumë më e vogël, me hapësirë magazinimi rreth dhjetë herë më të vogël. Një prej kritereve të përzgjedhjes, i cili duhet të merret parasysh, do të jetë shmangia apo minimizimi i zhvendosjes.

Punët në rehabilitimin e kanalit në kuadër të nënkomponentës 1(a) dhe nënkomponentës 1(a) me siguri do të ndikojnë përkohësisht në tokën që shfrytëzohet nga personat që jetojnë përgjatë kanalit. Marrja e përhershme e tokës për punët e rehabilitimit do të jetë margjinale. E gjithë toka e cila do të mund të shfrytëzohej për të Drejtën e Rrugës përgjatë kanalit përshkruhet në Seksionin 1.3.1. në vijim. Toka



është pronë e KIL dhe një pjesë e tokës në kuadër të së Drejtës në Rrugë shfrytëzohet nga disa individë nga komuniteti fqinj. Gjatë punëve të rehabilitimit, një pjesë e tokës do të ndikohet përkohësisht ndërsa një pjesë e tokës e cila është me rëndësi thelbësore për mirëmbajtjen e ardhshme të kanalit do të vihet nën rrethojë. Mirëpo, nuk ka nevojë që të vihet nën rrethojë e Drejta e Rrugës së kanalit. Deri në vitin 1990, përgjatë KIL dhe posaçërisht në pronën e KIL, ka pasur zënie dhe shfrytëzim i pa-autorizuar i pronës së KIL, e cila është manifestuar përmes ndërtimit të stabilimenteve të ndryshme, kryesisht atyre banesore dhe infrastrukturës përcjellëse, por gjithashtu edhe hapje të rrugës e cila shërben për qasje në stabilimente banesore apo afariste dhe në parcela tjera bujqësore. Nuk do të rrënohen struktura banesore ndërsa qasja në pronë e cila kalon nëpër të Drejtën e Rrugës (DeRr) të KLI-së apo nëpër pronën e KLI-së do të sigurohet.

1.2 Pikësynimet e “Kornizës së politikave të zhvendosje” Pikësynimi i KPR është që të mundësojë menaxhim të duhur të procesit të sigurimit të tokës dhe të risistemimit të detyrueshëm të nevojshëm për projektin, në përputhje me legjislacionin e Kosovës dhe me politikën operative (PO) të Bankës Botërore 4.12 lidhur me Zhvendosjen e Detyrueshme, si dhe të ofrojë udhëzime për përgatitjen dhe zbatimin e Planeve të veprimit për risistemim për punimet e ardhshme, sapo të jenë definuar (p.sh. rehabilitimin e kanalit dhe RE). Ajo identifikon procedura dhe kushte të cilat do ta udhëzojnë KIL si zbatues të projektit dhe MMPH-në si autoritet eksproprijues për të bashkëvepruar me njerëz të cilët përjetojnë humbje të tokës dhe pronës për shkak të marrjes së tokës për qëllime të Projektit.

Pikësynimet specifike të KPR janë:

- Sigurimi i tokës dhe zhvendosja të minimizohen apo të shmangen, kudo që është e mundur. Në rastet kur zhvendosja është e pashmangshme, do të ndiqen procedurat dhe kushtet e parapara me këtë Kornizë. Do të projektohen Planet e veprimit për zhvendosje (PVZH) për të minimizuar ndikimet negative.

- Personat e prekur duhet të ndihmohen në përpjekjet e tyre për të përmirësuar jetesën dhe standardin e tyre apo të paktën ta rikthejnë atë, në përmasa reale, në nivelet para fillimit të zbatimit të projektit.

- Të gjithë personat e prekur (PeP) nga sigurimi i tokës i ndërlidhur me projektin do të konsultohen në mënyrë domethënëse dhe do të jenë pjesëmarrës aktiv në ujditë e negociuara si dhe do të kenë qasje në mekanizma adekuat dhe të qasshëm të ankesës. Konsultimet do të marrin parasysh çështje gjinore si dhe nevojat e atyre hisedarëve që mund të konsiderohen si të cenueshëm.

Parimet udhëheqëse: - KIL do të synojë arritjen e marrëveshjeve të negociuara për marrjen e tokës me të gjithë PeP

bazuar në parimet e parapara me këtë Kornizë. KIL do të negociojë në mënyrë të drejtë dhe të hapur me të gjithë PeP për të arritur marrëveshje reciprokisht të pranueshme për kompensim. Imponimi i eksproprijimit do të ndërmerret vetëm si një masë e skajshme, në rastet kur dështojnë negociatat.

- Të gjitha aktivitetet lidhur me sigurimin e tokës dhe risistemimin do të menaxhohen përmes PVR-ve, në veçanti në rastet kur ka zhvendosje fizike, që nënkupton zhvendosje apo humbje të strehimit apo strukturës dhe/ose kur ka humbje ekonomike për shkak të zhvendosjes që nënkupton humbje të të ardhurave apo të mjeteve të jetesës. Rezultatet e zbatimit do të dokumentohen, monitorohen, dhe pas përfundimit, do të vlerësohen.



- Zhvendosja e detyrueshme do të shihet si një mundësi për të përmirësuar jetesën e njerëzve të prekur dhe do të zbatohet si i tillë.

- Angazhimi dhe kompensimi do të kryhet duke iu dhënë konsideratë të barabartë si grave ashtu edhe meshkujve.

- Vëmendje e veçantë duhet t’iu kushtohet amvisërive me gra si kryefamiljare dhe grupeve të tjera të cenueshme, dhe atyre duhet t’iu ofrohet ndihmë e duhur për t’iu ndihmuar në përmirësimin e gjendjes së tyre.

- Sigurimi i tokës dhe PVR duhet të projektohen dhe të ekzekutohen si pjesë e projektit, ndërsa kostot e plota të kompensimit duhet të përfshihen në kosto dhe në dobi të projektit.

- Kompensimet dhe subvencionet për risistemim do të ofrohen në tërësi para spastrimit të të drejtës së rrugës/rrafshimit të tokës, rrënimit apo fillimit të punëve në tokën e prekur.

- Pas përfundimit të ndërtimit, në rast të çrregullimeve të përkohshme toka kthehet në gjendjen e mëparshme sa më shumë të jetë e mundur në mënyrë që t’iu mundësohet pronarëve / shfrytëzuesve / qiramarrësve që të vazhdojnë veprimtaritë e tyre.

- Të gjithë PeP, pavarësisht statusit ligjor të pronës, do të marrin mbështetje të llojeve të ndryshme, në përputhje me parimet e parapara në Matricën e të drejtave, të përfshirë në këtë KPR. Mungesa e titullit ligjor nuk duhet të jetë pengesë për kompensim dhe/ose rehabilitim në përputhje me kushtet e kësaj KPR-je.

Detajet e procedurës së marrjes së tokës do të parashihen në PVZH-të e shkurtuara (shih seksionin 4) dhe të cilët do të përmbajnë së paku elementet vijuese:

- Regjistrim të popullsisë dhe sondazhet socio-ekonomike - Matricën e pranueshmërisë dhe të drejtave, me përshkrimin e kompensimeve dhe ndihmës që do të ofrohet- Aranzhimet institucionale, përfshirë aranzhimet për konsultim dhe ankesa, si dhe Ekipin e zbatimit - Orarin e zbatimit- Monitorimin dhe vlerësimin – M dhe V (përfshirë shabllonin për Raportin e M dhe V)- Koston dhe buxhetin

Punët për rehabilitim të kanalit dhe nën-projektin e ER nuk pritet të shkaktojnë zhvendosje fizike dhe as nuk do të prekin më shumë se 200 njerëz dhe prandaj as nuk kerkon përgatitjen e PVZh-së së shkurtuar për të trajtuar ndikimet nga marrja e tokës. Mirëpo, gjatë zbatimit të projektit, nëse paraqitet nevoja për të financuar punët të cilët do të shkaktojnë ndikim më të madh atëherë do të përgatitet PVZh përkatës.

1.3 Llojet e ndikimeve Kontrollet vlerësuese dhe para-vlerësimi i sigurimit të tokës për projekt do të kryhet në kuadër të Kornizës për vlerësim të ndikimit mjedisor dhe social (KVNMS, shih vëllimin F1).

1.3.1 Ndikimet e mundshme nga nën-projektet për rehabilitim të kanalit

Tabela 1. përmban një regjistër të trendëve të shfrytëzimit të tokës përgjatë të drejtës së mundshme të rrugës përgjatë kanalit. Mirëpo, jo të gjithë sektorët e të drejtës së rrugës do të përdoren për rehabilitim të kanalit por vetëm pjesë të të drejtës së rrugës të kanalit të cilat do të rekomandohen dhe të përcaktohen gjatë vitit të parë të zbatimit të projektit.

Tabela 1 : Pasqyra globale e shfrytëzimit të tokës në DeRr të nën-projekteve të kanalit



Klasat e shfrytëzimit të tokësm2 ha

Tokë e kultivuar 54707 5,47 33.89%

Kullosë 31828 3,18 19.70%

Pemishtet 546 0,55 3.41%

Pyll 17086 1,71 10.59%

Kaçube dhe zona drunore 42064 4,21 26.08%

Dru 46 (numër)

Kopsht (zona të ndërtuara) 6452 0,65 4.03%

Ndërtesë 226 0,02 0.12%

Rrugë 3477 0,35 2.17%

Shuma 161310 16,13

Kjo tabelë tregon se destinacionet kryesore përgjatë të drejtës në rrugë të punëve të projektuara janë:

• Tokë bujqësore (kultura dhe kullosa, pemishte): më shumë se 50%

• Pyje, kaçube dhe zona drunore rreth 40%

Punët për rehabilitim të kanalit do të mund të ndikonin kryesisht në tokën bujqësore. Pyjet, kaçubet dhe hapësirat pyjore nuk shfrytëzohen nga personat privatë. Vetëm disa ndërtesa (8) mund të jenë të pranishme përgjatë të drejtës së mundshme të rrugës. Mirëpo, vendimi i Kompanisë KIL është që të shmangen ndikimet në ndërtesa, posaçërisht në ato banesore. Prandaj, dizajni i nën-projekteve do të merr parasysh masat për të shmangur rrënime apo zhvendosje të ndonjë objekti banesor apo të strukturave përcjellëse të këtyre objekteve.

Disa lloje (natyra) të ndikimeve të mundshme të nën-projekteve janë dhënë në vijim.

Tabela 3 : Ndikimet e mundshme të marrjes së tokës për nën-projektet për rehabilitim të kanalit

Çështja Ndikimi PërmasatHumbja e tokës Fermerët dhe pronarët e tokave, kryesisht në pjesët bregore të

kanalit, të cilët kanë zgjeruar shfrytëzimin e tokës së tyre në pronën e KIL, do të ndalojnë zënien dhe shfrytëzimin e tokës në të drejtën e rrugës të punëve të ardhshme rehabilituese të kanalit. Kjo humbje e tokës do të prekë një shirit të tokës me gjerësi disa metra përgjatë kanalit, i cili sidoqoftë është vetëm një përqindje e vogël e sipërfaqes së përgjithshme që shfrytëzohet nga PeP, më pak se 10%. Rrjedhimisht, kjo humbje e shfrytëzimit të tokës do të përfaqësojë vetëm një humbje të vogël të tokës për PeP.

E ulët



Qasja pronave dhe shtëpive të reja përmes pronës së KIL

Në disa raste, mund të ndodh që rrugët kryesore të qasjes në parcela bujqësore apo prona të tjera private sigurohen përmes rrugës për mirëmbajtje të kanalit në pronën e KIL.

Çfarëdo ndalese në vazhdimin e shfrytëzimit të pronës së KIL si rrugë e qasjes në parcela mund të pengojë qasjen në parcela bujqësore dhe mund të krijojë probleme social me pronarë të tokave fqinje.

Në rast të punëve të projektuara të rehabilitimit të kanalit, mund të paraqiten vetëm çrregullime të përkohshme të rrugës dhe shtigjeve përgjatë kanalit gjatë periudhës së punimeve. Të gjitha rrugët ekzistuese të mirëmbajtjes dhe shtigjet përgjatë kanalit do të rikthehen në pronën e KIL pas periudhës së punimeve dhe sërish do të jenë të qasshme për pronarët e tokave përgjatë brigjeve.

Programi i punëve për rehabilitim të kanalit përfshin madje edhe përmirësim dhe zgjerim të rrugës ekzistuese të mirëmbajtjes dhe të qasjes përgjatë kanalit. Pronarët e tokave përgjatë bregut, kryesisht fermerë dhe fqinj do të përfitojnë nga këto përmirësime.

E ulët

Qasja në objekte dhe shtëpi përmes pronës së KIL

Në disa raste, mund të ndodh që qasja në shtëpi apo në objekte të tjera, posaçërisht ato përgjatë brigjeve të kanalit, sigurohet vetëm përmes pronës së KIL. Çfarëdo kufizimi apo ndryshimi në shfrytëzimin e pronës së KIL mund të ndikojë në qasjen normale këtyre shtëpive.

Ashtu siç u prezantua më lartë, në rast të punëve të projektuara të rehabilitimit të kanalit, mund të paraqiten vetëm çrregullime të përkohshme të rrugës dhe shtigjeve përgjatë kanalit gjatë periudhës së punimeve.

Të gjitha rrugët ekzistuese të mirëmbajtjes dhe shtigjet përgjatë kanalit do të rikthehen në pronën e KIL pas periudhës së punimeve dhe sërish do të jenë të qasshme për pronarët e tokave përgjatë brigjeve. Prandaj, qasja në shtëpi ekzistuese përgjatë kanalit do të preket vetëm përkohësisht gjatë periudhave të punëve. Gjatë kësaj periudhe qasja në shtëpitë e prekura do të sigurohet përmes qasjes së përkohshme, gjatë kohëzgjatjes së punimeve. Duke pasur parasysh se viti i parë i zbatimit të projektit do të shfrytëzohet për punët e caktuara të identifikuara në kuadër të studimit të fizibilitetit, përveç analizës ekonomike nuk mund të përcaktohet nëse do të ketë punime të cilat do të kufizojnë përkohësisht qasjen në ndërtesa. Mirëpo, nëse kjo do të ndodh, atëherë do të mundësohet qasja e përkohshme para ndërprerjes.

E ulët



1.3.2 RE – Projekti i rezervuarve emergjent dhe atyre amortizues (bafër) Ende nuk është vendosur nëse Projekti do të financojë Rezervuarët Emergjent. Rekomandimi i konsulentëve është që të ndërtohen rezervuarë për të mbështetur mirëmbajtjen e ardhshme të kanalit apo për furnizim afatshkurtër të shfrytëzuesve në rast të fatkeqësive madhore. Është vlerësuar një alternativë dhe ky është lokacioni afër fshatit Mihaliq, ku sasia e ujit të akumuluar është 3.7 milionë kub ujë.

Në këtë lokacion, nëse përzgjidhet, nuk ka vendbanime njerëzore (objekte, shtëpi apo ferma) brenda zonës së tij të ndikimit. Do të nevojiten rreth 30 ha të tokës bujqësore (kryesisht drithëra dhe pjesë të tjera të braktisura – të pashfrytëzuara) dhe për këtë do të nevojitet Plani i veprimit për risistemim para fillimit të punëve. Së dyti, zbatimi i projektit të RE nënkupton relokimin e rrugës së qasjes në disa ferma që gjenden në breg, në skaj të akumulacionit të ardhshëm (fshati Bequk, i cili ka rreth 10 familje).

Projekti gjithashtu do të kërkojë alternativa tjera përveç rezervuarit të madh RE të Mihaliqit. Këto do të mund të ishin disa rezervuare më të vogla afër vijës së kanalit. Gjatë përcaktimit të kritereve të këtyre RE më të vogla, do të merret parasysh kriteri i uljes së ndikimit mjedisor dhe social.



2 KORNIZA LIGJORE PËR EKSPROPRIJIMIN E TOKËS NË KOSOVË DHE POLITIKA OPERACIONALE (PO) E BB 4.12.

2.1 Korniza ligjore për eksproprijim të tokës në Kosovë Procesi i eksproprijimit të pronës së patundshme në Kosovë rregullohet me Ligjin për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit nr. 03/L-205 të aprovuar nga Kuvendi i Kosovës në vitin 2001, të amandamentuar me Ligjin nr. 03/L—139. Këto ligje garantojnë që eksproprijimi i pronës private të bëhet vetëm për interesa publike dhe përmes procesit të drejtë të kompensimit.

2.1.1 Autoriteti eksproprijues dhe parashtruesi i kërkesës në procedurë Nëse përmbushen kushtet e parapara me Nenin 4 të Ligjit për eksproprijim nr. 03/L-2051, autoriteti përkatës i eksproprijimit mund të vazhdojë me procedurën e eksproprijimit në përputhje me procedurat dhe kushtet e parapara me Ligj.

Procedura e eksproprijimit mund të iniciohet nga Autoriteti eksproprijues (siç shpjegohet në leksik, ky është Departamenti për eksproprijim i Ministrisë për mjedis dhe planifikim hapësinor), i përcaktuar me Nenin 4 të ligjit, sipas detyrës zyrtare apo me kërkesë të parashtruar Autoritetit eksproprijues.

Kërkesat mund të parashtrohet nga një autoritet publik apo nga ndonjë ndërmarrje publike siç është KIL. Nëse Autoriteti eksproprijues është Qeveria2, kërkesa mund të parashtrohet nga:

Partneriteti publiko-privat; Një palë e Kontratës së infrastrukturës, e dhënë nga Organi tenderues, ose Cili do trashëgimtar, pasues, i ngarkuar apo pranues i të drejtës së transferuar i një Partneriteti

apo pale të tillë.

Nëse Autoriteti eksproprijues vepron me iniciativë të vet, ajo kërkon nga një apo më shumë anëtarë apo zyrtarë të saj që të përgatisin dhe të parashtrojnë kërkesën.

Në kuadër të këtij projekti, Autoriteti eksproprijues është Qeveria e Kosovës, konkretisht Departamenti për eksproprijim i Ministrisë së mjedisit dhe planifikimit hapësinor dhe Kompania Ibër-Lepenc (KIL), si parashtruese e kërkesës do të aplikojë për Procedurë të eksproprijimit nën kontrollin e Autoritetit publik.

2.1.2 Procedura e eksproprijimit Sipas nenit 8 të Ligjit për eksproprijim, kërkesa për eksproprijim përmban informata vijuese:

Emrin dhe adresën e Autoritetit eksproprijues dhe, nëse Autoriteti eksproprijues (Departamenti për eksproprijim i MMPH) nuk vepron me iniciativë të vet, emrin dhe adresën e parashtruesit të kërkesës (këtu, parashtruesi i kërkesës është KIL).

1 Autoriteti eksproprijues ka kompetenca që të eksproprijojë pronën e patundshme vetëm pasi të jenë përmbushur të gjitha kushtet: 1.1. eksproprijimi është drejtpërsëdrejti i lidhur me arritjen e një qëllimi legjitim publik në kompetencë të tij, ashtu siç parashihet me paragrafët 2 dhe 3 të këtij Neni; 1.2. qëllimi legjitim publik nuk mund të arrihet pa eksproprijim; 1.3. dobitë publike që do të nxirren nga eksproprijimi janë më të mëdha se interesat që dëmtohen me të; 1.4. përzgjedhja e pronës që do të eksproprijohet nuk është bërë për ndonjë qëllim apo pikësynim diskriminues, dhe1.5. Autoriteti eksproprijues t’i ketë përmbushur të gjitha dispozitat e ligjit në fuqi.2Komuna gjithashtu mund të jetë Autoriteti eksproprijues. Në këtë rast, parashtruesi i kërkesës nuk mund të jetë PPP apo pala e ndonjë Kontrate të infrastrukturës



1.2. emri dhe adresa e secilit person i cili është, apo pohon të jetë, Pronar apo Mbajtës i Interesit në raport me secilën parcelë apo patundshmërinë e prekur nëse kjo informatë mund të vërtetohet nga shënimet kadastrale apo nga shënimet tjera zyrtare për patundshmëri që janë në dispozicion në Kosovë, përfshirë shënimet e Agjencisë Kosovare për Prona dhe nga shënimet më të fundit mbi tatimin në pronë;

1.3. lokacioni dhe numri i secilës parcelë të patundshmërisë, dhe – nëse do të eksproprijet më pak se e tërë sipërfaqja e parcelës dhe/nëse do të eksproprijohen më pak se të gjitha të drejtat e parcele të tillë – përshkrimi specifik i pjesës dhe/ose i të drejtës të cilat shtjellohen me kërkesë;

1.4. për secilën parcelë të tillë, përshkrimi i të gjitha të drejtave (qofshin të vërtetuara apo të pohuara) që kanë të bëjnë me parcelë të tillë, e të cilat parashtruesi i kërkesës kërkon të eksproprijohen.

1.5. përshkrim i hollësishëm i qëllimit publik për të cilin kërkohet eksproprijimi;

1.6. çfarëdo dokumentesh me rëndësi të cilat vërtetojnë legjitimitetin e qëllimit publik dhe/ose domosdoshmërinë e eksproprijimit të kërkuar (ose, nëse dokumenti i tillë është publikisht në dispozicion në mënyrë elektronike, indikacion të qartë se ku mund të sigurohet një dokument i tillë);

1.7. nëse eksproprijimi i kërkuar përmban objekte fikse, pjesë ndihmëse dhe/ose pemë në patundshmëri, si dhe përmasat e tyre; dhe

1.8. informatat e hollësishme, deri në masën që mund të vërtetohet me shënimet e cekura në pikën 1.2. të këtij paragrafi, lidhur me kufizimet apo kontestet pronësore apo të të drejtave apo interesave të tjera të cilat i posedon apo pohojnë se i posedojnë personat e identifikuara në pikën 1.2. të këtij paragrafi.

Autoriteti eksproprijues merr vendimin përfundimtar për aprovim apo refuzim të kërkesës për eksproprijim, qoftë pjesërisht apo tërësisht. Përderisa ankesa nuk zgjidhet në gjykatën kompetente, Autoriteti eksproprijues nuk aprovon vendimin përfundimtar përkitazi me çfarëdo prone apo të drejte në fjalë.

Autoriteti eksproprijues duhet të bëjë vlerësimin e patundshmërisë (shih § “vlerësimi i aseteve” në vijim). Ligji parasheh që shuma e kompensimit për eksproprijim, e paraparë me vendimin përfundimtar paguhet në tërësi në afat prej dy (2) viteve nga dita e hyrjes së vendimit në fuqi.

Procedura e eksproprijimit, apo aspektet relevante të saj, përmbyllen apo ndërpriten kur:

Bartja e pronësisë nuk mund të bëhet pa përmbylljen e procedurës dhe pagesës për kompensim. E drejta pronësore mbi pronën e eksproprijuar është ligjërisht e regjistruar në emrin e komunës (nëse eksproprijimi është kryer nga Autoriteti eksproprijues i një komune të tillë) apo në emrin e Republikës së Kosovës (nëse Qeveria është Autoritet eksproprijues) pas përfundimit të procedurës dhe pagesës së kompensimit të paraparë me ligjin aktual;

Nëse Autoriteti eksproprijues lëshon vendim me të cilin refuzon, tërësisht apo pjesërisht, kërkesën për eksproprijim:

o pas skadimit të afatit kohor gjatë së cilës parashtruesi i kërkesës mund të parashtrojë kërkesë tek gjykata kompetente për të kontestuar vendimin e tillë, nëse parashtruesi i kërkesës nuk ka parashtruar ankesë me kohë, ose

o nëse parashtruesi i kërkesës ka parashtruar ankesën me kohë, data në të cilën është lëshuar vendimi i formës së prerë nga gjykata, ose nga gjykata e apelit, varësisht prej rastit;

para miratimit të vendimit për eksproprijim, parashtruesi i kërkesës tërheq kërkesën e tij, tërësisht apo pjesërisht; ose



përmbyllja apo ndërprerja e tillë kërkohet nga vendimi përfundimtar i formës së prerë të gjykatës kompetente.

Nga dita kur eksproprijimi hyn në fuqi: të gjitha të drejtat para-ekzistuese pronësore dhe të posedimit, interesat e sigurisë, servitutet, të drejtat ndërtimore, të drejtat para blerjes dhe çfarëdo të drejta të tjera në pronën e eksproprijuar ndërpriten me vendimin e eksproprijimit.

2.1.3 Vlerësimi i aseteve Vlerësimi i patundshmërisë menaxhohet me Ligjin për eksproprijim nr. 03/L-205 dhe me Udhëzimin administrativ (nr. 13/2011) për aprovimin e metodave dhe kritereve për vlerësim teknik të cilat aplikohen për të llogaritur shumën e kompensimit për pronën e patundshme të eksproprijimit dhe për dëmet e ndërlidhura me eksproprijim. Vlerësimi i vlerës së patundshmërisë bazohet në tre metoda të parapara me udhëzimin e lartpërmendur administrativ.

Gjatë vlerësimit të patundshmërisë mund të aplikohet njëra prej metodave vijuese apo një kombinim i tyre për të vlerësuar pronën. Me udhëzimin administrativ parashihen tre metoda të ndryshme të vlerësimit, siç janë:

1) Metoda e shitjeve krahasuese;

2) Metoda e kostos, dhe

3) Metoda e të hyrave.

Vlerësimi i pronës kryhet nga Zyra për vlerësim të patundshmërive në Departamentin për tatimin në pronë, e cila ushtron përgjegjësitë e saj sipas Ligjit nr. 03/L-139 për “eksproprijim të patundshmërisë”. Zyra për vlerësim të patundshmërisë vlerëson pronën dhe dëmet e ndërlidhura me eksproprijim, e cila kërkon informata dhe të dhëna të nevojshme në institucionet siç janë Zyrat kadastrale komunale, gjykatat, Agjencia Kosovare e Pronës (AKP), Agjencia Kadastrale e Kosovës (AKK), Departamenti i tatimit në pronë (DTP) në kuadër të Ministrisë së financave (MF), dhe çfarëdo institucion tjetër shtetëror i cili administron pronën ose i cili mund të ofrojë informata për të. Zyrtarët e Zyrës për vlerësim të patundshmërisë marrin informata shtesë nga agjencitë e patundshmërive, avokatët dhe nga kompanitë ndërtimore.

Çmimi i patundshmërisë, në rast se është tokë bujqësore, merr parasysh cilësinë e tokës, afërsinë me vendbanime, qasjen në infrastrukturë, madhësinë dhe formën e parcelës, sistemin e ujitjes apo potencialin për ujitje, si dhe metoda të tjera mjedisore të ndërlidhura me lartësinë mbidetare dhe pjerrtësinë e terrenit. Vlera e tokave pyjore dhe pyjeve përcaktohet bazuar në cilësinë e tokës, vlerën mjedisore të tokës, lokacionin gjeografik, numrin e druve (biomasa), vlerën e materialit drunor dhe frutave tjera, nivelin e investimeve dhe qasjen në infrastrukturë, kushtet e transportit si dhe kushtet tjera mjedisore. Në anën tjetër, lidhur me vlerësimin e vlerës së objekteve, ligji dhe dispozitat e tij kërkojnë shqyrtimin e disa kritereve, siç janë: Lloji i ndërtesës, materialit ndërtimor, sipërfaqja në m2 për objekte banesore dhe jo-banesore, vitin e ndërtimit, qasjen në rrugë, qasjen në shërbime publike, sistemin e ngrohjes, gjendjen e objektit, kushtet për qiradhënie dhe qiranë, kostot operative dhe të mirëmbajtjes, etj.

2.1.4 Konsultimi Ligji i Kosovës nr. 03/L-139 për eksproprijimin e patundshmërisë parasheh, në nenin 9, kushtet për mbajtje të dëgjimeve dhe konsultimeve publike. Hapat kryesore të këtyre konsultimeve ligjore janë përmbledhur në vijim.



1. Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të kërkesës për eksproprijim merret vendim për pranim të një kërkese për procedim të mëtejmë. Autoriteti eksproprijues publikon Vendimin në Gazetën Zyrtare dhe në një gazetë ditore me qarkullim të lartë në Kosovë. Në të njëjtën periudhë, Autoriteti eksproprijues informon personat e prekur lidhur me vendimin dhe fton dëgjim publik me personat e prekur në secilën komunë ku nevojitet eksproprijimi.

2. Duke filluar nga data me të cilën parashihet publikimi, jepet afat prej tridhjetë (30) ditëve kalendarike gjatë së cilës secili person i interesuar ka të drejtë t’i parashtrojë Autoritetit eksproprijues komente me shkrim lidhur me eksproprijimin e kërkuar.

3. Menjëherë pas përmbylljes së periudhës së lartcekur për komente me shkrim, lejohet një periudhë prej pesëmbëdhjetë (15) ditëve kalendarike gjatë së cilës Autoriteti eksproprijues mban dëgjim publik lidhur me eksproprijimin e kërkuar në secilën komunë ku gjendet prona e prekur. Secili person i cili është zyrtar i komunës ku mbahet dëgjimi i tillë, apo pronar apo bartës i interesit në prona të prekura të cilat gjenden në komunën ku mbahet dëgjimi, apo avokatët dhe përfaqësuesit e personit të tillë, kanë të drejtë të marrin pjesë në takim të tillë. Secili person i tillë do të ketë mundësinë e arsyeshme që të ofrojë me gojë mendimet e tij/saj lidhur me eksproprijimin e kërkuar.

2.2 Politika operative e Bankës Botërore [PO 4.12]Përvoja e bankës tregon që risistemimi i detyrueshëm në kuadër të projekteve zhvillimore, nëse është i pazbutur, shpesh shkakton rreziqe të rënda ekonomike, shoqërore, dhe mjedisore: sistemet e prodhimit çmontohen; njerëzit ballafaqohen me varfërim kur asetet e tyre të prodhimit apo burimet e të hyrave humben; njerëzit zhvendosen në mjedise ku shkathtësitë e tyre produktive mund të jenë më pak të kërkuara dhe ku konkurrenca për resurse është më e lartë; institucionet e bashkësisë dhe rrjetet shoqërore dobësohen; grupet e të afërmve shkapërderdhen; identiteti kulturor, autoriteti tradicional si dhe potenciali për ndihmë të ndërsjellët zvogëlohen apo humben. Kjo politikë siguron mekanizma mbrojtës për të shtjelluar dhe zbutur këto rreziqet të varfërimit.

Zhvendosja e detyrueshme mund të shkaktojë vështirësi të rënda afatgjate, varfërim dhe dëmtim të mjedisit nëse nuk planifikohen dhe zbatohen me kujdes masa të duhura. Për këto arsye, disa pikësynime të politikës së Bankës mbi zhvendosjen jovullnetare janë si në vijim:

a) Zhvendosja e detyrueshme duhet të shmanget kudo që është e mundur, apo të minimizohet, duke hulumtuar të gjitha dizajnet alternative të mundshme të projektit.

b) Ku nuk është e mundur të shmanget risistemimi, aktivitetet e risistemimit duhet të përgatiten dhe të ekzekutohen si programe të qëndrueshme zhvillimore, të cilat ofrojnë burime të mjaftueshme të investimit për t’u mundësuar personave të zhvendosur nga projekti t’i shfrytëzojnë dobitë e projektit. Personat e zhvendosur duhet të konsultohen në mënyrë domethënëse dhe duhet të kenë mundësi që të marrin pjesë në planifikim dhe zbatim të programeve të risistemimit.

c) Personat e zhvendosur duhet të ndihmohen në përpjekjet e tyre për të përmirësuar jetesën dhe standardin e tyre apo të paktën ta rikthejnë atë, në përmasa reale, në nivelet para zhvendosjes apo në nivelet që kanë mbizotëruar para fillimit të zbatimit të projektit, cilido të jetë më i madh.

Politikat e Bankës Botërore për risistemim parashihen me Politikën Operative (PO 4.12) dhe pikësynimi i përgjithshëm i këtij mekanizmi mbrojtës është që të shmanget apo të minimizohet risistemimi i detyrueshëm kudo që është e mundur, duke hulumtuar të gjitha dizajnet e përshtatshme alternative të projektit. Më tej, politika inkurajon pjesëmarrjen e komunitetit në planifikim dhe zbatim të risistemimit. Politika mbulon ndikimet direkte ekonomike dhe sociale të cilat rezultojnë nga projektet investuese të



Bankës Botërore dhe shkaktohen nga (a) marrja e detyrueshme e tokës e cila shkakton (i) zhvendosje apo humbje të strehimit; (ii) humbje të aseteve apo qasje në asete; ose (iii) humbje të burimeve të të hyrave apo mjeteve të jetesës, pavarësisht nëse personat e prekur duhet të zhvendosen në lokacion tjetër; ose (b) kufizim të detyrueshëm të qasjes në parqe dhe zona të mbrojtura, të cilat shkaktojnë ndikim të dëmshëm në jetesën e personave të zhvendosura. Konkretisht, në rastet kur marrja e detyrueshme e tokës është e pashmangshme, politika parasheh kritere të pranueshmërisë për kompensim, ndihmën në risistemim dhe masat ndihmëse të rehabilitimit për të zhvendosurit në bazë të kushteve vijuese:

Ata që kanë të drejta formale ligjore në tokë, përfshirë të drejta zakonore dhe tradicionale të njohura me ligjet e Kosovës. Kjo klasë e njerëzve përfshin ata që kanë tokë me qira, tokë në pronësi direkte të pakufizuar dhe tokë të ruajtur në familje apo të trashëguar me gjenerata.

(b) ata që nuk kanë të drejta formale ligjore në kohën e regjistrimit por kanë pretendime në toka apo asete të tilla, me kusht që pretendimet e tilla njihen me ligjet e Kosovës.

(c) ata që nuk kanë të drejta ligjore apo pretendime ndaj tokës të cilën e kanë zënë. Kjo klasë e njerëzve përfshin banorë të jashtëligjshëm dhe ata që vendosen në një vend në mënyrë gjysmë të përkohshme, ose ata që vendosen në një vend pa ndonjë leje apo autoritet formal.

Personave të zhvendosur të klasifikuar në paragrafin (a) dhe (b) do t’u jepet kompensim, ndihmë në risistemim dhe ndihmë në rehabilitim për tokën, ndërtesat apo asetet fikse të tokës dhe objekteve që janë marrë nga projekti në përputhje me dispozitat e kësaj kornize, nëse gjenden në zonën e projektit para datës së prerjes (data e fillimit të regjistrimit). Personat e zhvendosur të klasifikuar me paragrafin (c) kanë të drejtë në kompensim për asetet por jo për tokën. Gjithashtu, politika e Bankës Botërore për zhvendosje parasheh që personat e zhvendosur të cilët vendosen në mënyrë të jashtëligjshme në zonën e projektit pas datës së prerjes nuk kanë të drejtë në kompensim, apo në ndihmë në risistemim apo në ndonjë formë tjetër të rehabilitimit.

Kjo Politikë e mekanizmave mbrojtës është identifikuar si e zbatueshme për projektin për shkak të disa nën-projekteve të ndërlidhura me punët mbrojtëse përgjatë pjesëve të hapura të kanalit, dhe nëse merret vendimi për RE, do të mund të përfshinin edhe marrjen e tokës apo kufizimin e qasjes në tokë.

2.3 Krahasimi i kornizës ligjore të Kosovës për eksproprijim dhe politikave operative të Bankës Botërore për risistemim të detyrueshëm

Pranueshmëria dhe formaliteti/jo-formaliteti Në kuadër të legjislacionit të Kosovës, eksproprijimi është vetëm për pronën e patundshme dhe objektet të cilat gjenden në pronë të patundshme private dhe jo për prona dhe stabilimente të cilat janë ndërtuar në mënyrë ilegale apo të cilat shkelin pronën publike. Sipas legjislacionit të Kosovës, eksproprijimi gjithashtu kryhet për stabilimente të cilat legalizohen apo kanë mundur të legalizohen në kuadër të ligjeve të aplikueshme në Kosovë në datën e lëshimit të vendimit përfundimtar mbi eksproprijimin. Ligji parasheh që kostot e procedurës së vlerësimit paguhen nga Autoriteti eksproprijues. Nëse stabilimenti apo ndonjë objekt tjetër i ndërtuar në mënyrë ilegale mund të legalizohet, por nuk legalizohet, kompensimi për humbjen e këtij stabilimenti apo objekti ndërtimor bëhet vetëm për kostot e dokumentuara të ndërtimit të tij. Ligji gjithashtu parasheh kompensim në rast të ndërprerjes së kontratës së banimit dhe në banim të përkohshëm.

Kjo nuk është në përputhje me parimet e vlerës së sugjeruar të eksproprijimit sipas PO 4.12. Politika operative e BB PO 4.12 përfshin parimin që mungesa e dokumenteve të pronësisë nuk është bazë për



diskualifikim nga ndihma në eksproprijim ndonjë pretendues apo mbajtës të pronës, ndërsa në legjislacionin e Kosovës theksohen mospërputhjet lidhur me këtë parim. Praktika është që patundshmëritë kompensohen pavarësisht nëse ndërtohen në tokë të vet apo ndërtohen në mënyrë ilegale në tokën publike. Për projektin e Sigurisë së ujit dhe mbrojtjen e kanalit në Kosovë, vlejnë dhe zbatohen terminologjia dhe kushtet e Bankës Botërore në raport me ligjet formale të Kosovës.

Pikënisja dhe sondazhet Legjislacioni i Kosovës obligon kryerjen e regjistrimit të aseteve të humbura. Por, jo domosdoshmërisht kërkon sondazhe socio-ekonomike në rast se ndikimet janë më serioze, siç është ndikimi në jetesë (mjete apo të hyra për jetesë).

Politika e Bankës Botërore kërkon vlerësim socio-ekonomik të ndikimeve nga marrja e tokës. Kjo bëhet në mënyrë që të përcaktohet ndikimi, gjë që ndihmon në përcaktimin e kompensimit të drejtë për ndikimet negative.

Ankesat

Ligji për eksproprijim mundëson ankesa në dy faza të procesit të eksproprijimit. Së pari, nëse prona mund të eksproprijohet, ku personi i prekur mund të kontestojë nevojën për eksproprijim. Së dyti, personi i prekur mund të kontestojë pakon e kontestimit. Mekanizmi joformal nuk institucionalizohet edhe pse në praktikë ndodh konsultimi, paralelisht me procesin minimal të konsultimit të paraparë me ligj.

Politika e Bankës Botërore kërkon procedura të përballueshme dhe të qasshme për zgjidhjen e kontesteve me palët e treta e që rrjedhin nga risistemimi; mekanizmat e tillë ankimor duhet të marrin parasysh rrugët ligjore si dhe mekanizmat tradicional të zgjidhjes së kontesteve dhe ato të pranishme në komunitet. Në këtë rast, projekti ofron një hap shtesë të përpjekjeve për të zgjidhur kontestet e mundshme, përveç mekanizmave formal ekzistues.

Konsultimi PublikLegjislacioni i Kosovës organizon konsultim formal publik vetëm me personat e prekur. Palëve të tjera të interesuara nuk iu garantohet pjesëmarrja. Kjo nuk është në përputhje të plotë me kërkesat e Bankës lidhur me konsultimet dhe transparencën e procesit. Sipas kornizës kosovare, së pari organizohet konsultimit lidhur me eksproprijimin dhe definimin e interesit publik ndërsa herën e dytë lidhur me kompensimin i cili përcaktohet nga Zyra për vlerësim të patundshmërive.

Sipas Politikës Operative të Bankës Botërore, konsultimi është një ngjarje publike ku komuniteti i gjerë njoftohet në mënyrë domethënëse dhe të duhur. Përveç personave të prekur, çdo kush tjetër njoftohet për procesin dhe mund të merr pjesë. Gjithashtu, konsultimi publik nuk është vetëm një ngjarje vetme por një dialog ndërmjet zhvilluesit të projektit dhe personave të prekur. Rezultati i procesi shpaloset në kopje fizike dhe online në gjuhët lokale, ashtu që i vihet në dispozicion komunitetit të gjerë.

Data e prerjes Sipas ligjeve të Kosovës, data e prerjes përcaktohet me Vendimin e pranimit të kërkesës për eksproprijim dhe publikimit të vendimit në mediat publike, ku gazetat ditore janë një medium i tillë.

Për t’u definuar si data e prerjes sipas politikës operative të Bankës, data e prerjes duhet të jetë data e fillimit të regjistrimit të personave të prekur.

Kompensimi dhe posedimi Legjislacioni i Kosovës parasheh që bartja e pronës dhe posedimi i pronës mund të bëhen sapo të kryhet procesi i eksproprijimit, përfshirë transferin e kompensimit tek personat e prekur. Mirëpo, është edhe një nen tjetër i cili thotë se kompensimi duhet të kryhet në afat prej dy viteve pas miratimit të Vendimit mbi eksproprijim.



Procedurat operative të Bankës Botërore janë rigoroze në këtë aspekt dhe kërkojnë që projekti mund të merr pronën në posedim vetëm pasi kompensimi dhe ndihma tjetër t’u jetë ofruar personave të prekur.

KompensimiPërderisa ligjet e Kosovës ofrojnë metodologji të hollësishme për vlerësimin e aseteve të humbura, ato janë të heshtura në rastet kur nevojitet kthimi i burimeve të jetesës. Në rast të eksproprijimit, metodologjia gjithashtu përfshin përmirësime të tokës, siç janë kulturat e mbjellura dhe përgatitja e tokës.

Në Projektin siguria e ujit dhe mbrojtja e kanalit në Kosovë nuk pritet të ketë ndikime në jetesën e ndonjë personi. Në rastet kur kultivohet toka e marrë, atëherë kompensimi përfshin edhe vlerën e tokës edhe kompensimin për produktet bujqësore dhe për përgatitjen e tokës. Ndihma shtesë ofrohet sipas nevojës.

2.3.1 Analiza e zbrazëtirave të kornizës ligjore të Kosovës kundrejt Politikës operative të Bankës Botërore 4.12

Në kuadër të Projektit siguria e ujit dhe mbrojtja e kanalit në Kosovë, propozimi i tejkalimit të mospërputhjeve ndërmjet legjislacionit të Kosovës dhe politikës së Bankës Botërore për eksproprijim prezantohet në tabelën në vijim për rastet kryesore të hasura.

Tabela 2 : Strategjia e propozuar për menaxhimin mospërputhjeve në eksproprijim për llogari të projektit

Lloji i marrjes së tokës/aseteve

Korniza ligjore e Kosovës Politika operative BB OP 4/12 lidhur me

risistemimin e detyrueshëm

Propozimi i KPR dhe komentet

Rikthimi i pronës së KIL nga shfrytëzuesit ilegal

Personi i prekur nuk ka të drejtë në masa kompensimi në rast të shfrytëzimit apo zënies ilegale

Personi i prekur ka të drejtë në kompensim (përveç për tokë), në ndihmë në risistemim dhe në masa për ndihmë në rehabilitim.

Kompensimi për çfarëdo përmirësimesh (por jo për tokën) ndihmë në risistemim dhe masa për ndihmë në rehabilitim. Zhvendosja dhe dislokimi i pronës do të shmanget. Një sasi e paktë e të korrurave dhe e druve kanë gjasa të preken nga projekti. Gjithashtu, kudo që është e mundur, punët duhet të fillojnë vetëm pasi të mbjellat të jenë korrur.

Marrja e tokës për RE / ose alternativat tjera për rezervuarin bafër në prona private (kryesisht tokë bujqësore)

Personi i prekur nuk ka të drejtë në masa kompensimi në rast të shfrytëzimit apo zënies ilegale (rasti kryesor)

Personi i prekur ka të drejtë në kompensim në ndihmë në risistemim dhe në masa për ndihmë në rehabilitim.

Politika e aplikuar e Bankës Botërore: Kompensimi për shfrytëzim të tokës, ndihmë në risistemim dhe masa ndihmëse për rehabilitim, edhe pse nuk



parashihet ndonjë risistemim. Gjithashtu, marrëveshja është që të shmanget risistemimi, prandaj mund të kryhet vetëm marrja e tokës nga shfrytëzuesit ilegal. Në këtë rast, nëse toka është në shfrytëzim, të mbjellat do të korren nga shfrytëzuesit. Në rast të bimëve shumëvjeçare do të ofrohet kompensim për bimët.

Konsultimi Publik Konsultimi formal vetëm me personat e prekur. Konsultimi me ftesë formale administrative.

Personat e prekur do të konsultohen në mënyrë thelbësore dhe të marrin pjesë gjatë tërë procesit.

Personat e prekur dhe komuniteti i gjerë do të njoftohen dhe të konsultohen gjatë secilës fazë të procesit.

Data e prerjes Sapo Vendimi për pranim të kërkesës për eksproprijim të jetë publikuar.

Fillimi i regjistrimit të aseteve të humbura për të gjithë personat e prekur.

Fillimi i regjistrimit dhe kur të gjithë personat e prekur të jenë njoftuar.



Strategjia e propozuar me këtë KPR është të zbatohet legjislacioni i Kosovës dhe PO e BB-së 4-12, si në vijim:

1. Në rast të RE apo ndonjë zgjidhjeje alternative: janë të prekur pronarët privat të tokës, kryesisht fermerë (përveç pronës publike). Toka e këtyre PPP (personave të prekur nga projekti) do të merret në përputhje me legjislacionin e Kosovës, ndërsa hapat shtesë të nevojshëm për organizim të konsultimit publik, përcaktimi i datës së prerjes kryhen në përputhje me PO të BB nr. 4.12.. Procedura e plotë e paraparë me ligjin e Kosovës për eksproprijim të patundshmërisë do të udhëhiqet në raport me parimet e përfshira në politikat e Bankës Botërore për risistemim. Kompensimi i ofruar do të jetë në përputhje me parimin e vlerës së zëvendësimit. Procedurat e kombinuara (legjislacioni i Kosovës dhe PO 4.12) do të përcaktohen në secilin Plan të shkurtuar të veprimit për risistemim.

2. Në rast të punëve për rehabilitim të kanalit: E tërë e drejta e rrugës e punëve të projektuara ka gjasa të përfshihet në pronën e KIL. Kjo e drejta e rrugës është zënë pjesërisht nga pronarë dhe fermerë të vendosur në brigje. Marrja e tokës për qëllime të punëve të ardhshme do të prek një shirit të ngushtë të tokës përgjatë kanalit. Humbjet për shkak të projektit janë të vogla (shumë më pak se 10%) e tokës së përgjithshme të personave të prekur. Për këto raste, sipas parimeve të PO 4-12, KIL do të ofrojë ndihmë për humbje të shfrytëzimit të tokës e cila iu shkaktohet personave të prekur nga projekti. Duke pasur parasysh shkallën e ulët të marrjes së tokës dhe humbjeve nga nën-projektet për rehabilitim të kanalit, do të përgatitet një Plan i shkurtuar i veprimit për risistemim.

2.4 Pranueshmëria e personave të prekur nga nën-projektet për rehabilitim të kanalit të KIL dhe nga projektet e KIL

Në mënyrë që të harmonizohen dispozitat e kornizës ligjore të Kosovës dhe politikave të Bankës Botërore lidhur me risistemimin vullnetar, në vijim është përgatitur dhe prezantuar një matricë e të drejtave dhe kompensimeve (Tabela 4).



Tabela 3 : Matrica e të drejtave dhe pranueshmërisë së personave të prekur

Prona e marrë Lloji i ndikimit E drejta në pronësi

E drejta në kompensim

Humbje e përhershme

Tokë bujqësore

Punët e rehabilitimit të kanalit në pronë të KIL: Aktualisht, një pjesë e vogël e

parcelave bujqësore gjendet në pronësi të KIL dhe e prekur nga marrja e tokës për nevoja të projektit

Pjesa tjetër e tokës mbetet ekonomikisht rentabile

Shfrytëzuesit e jashtëligjshëm dhe jo-formal

Ndihmë e KIL dhe informim në mënyrë që të minimizohen humbjet e të hyrave dhe çrregullime në përdorimin bujqësor të tyre Kompensim për humbje të të korrurave dhe për përmirësime të tokës

Komponenta e RE

Eksproprijimi i tërë parcelës Pjesa tjetër e tokës mbetet

ekonomikisht rentabile

Pronari

Kompensim në të holla për tokën e prekur e barasvlershme me vlerën e zëvendësimit, përfshirë të korrurat shumë-vjeçare

Sigurimi i qasjes në prona bujqësore në brigje të tokave që do të merren për RE

Tokë banesore

Punët e rehabilitimit të kanalit në pronë të KIL: Do të shmanget eksproprijimi i shtëpive për nevojave të projektit 4-6 njësi banesore do të mund të preken nga zhvendosja fizike


Kompensim për materialet për asetet e prekura (p.sh. rrënimi i murit të kufirit, largimi i druve). Kjo vlen vetëm për mure apo për struktura jo-banesore. Shtëpia/banimi do të shmanget.

Struktura e objektit / rruga e qasjes

Punët e rehabilitimit të kanalit në pronë të KIL: 10-15 rrugë lokale mund të preken nga ndalesa e shfrytëzimit të tokës


Sigurimi i qasjes në pronë apo njësi banesore. Gjatë punëve për rehabilitim të kanalit do të ofrohet qasje e përkohshme. Pas përfundimi, do të rikthehet qasja fillestare.

Komponenta e rezervuarit RE: Do të mbyllet një rrugë lokale gjatë ndërtimit të RE në Mihaliq (nëse përzgjidhet kjo alternativë), dhe disa shtëpi do të humbasin qasjen në rrugë

Cilido banorë që jeton në afërsi

Sigurimi i qasjes në pronë apo njësi banesore.



Drunjtë / frytet Punët e rehabilitimit të kanalit në pronë të KIL: Humbja e druve / fryteve


Kompensim në të holla bazuar në tipin, moshë dhe vlerën produktive të druve të prekur.



Prona e marrë Lloji i ndikimit E drejta në pronësi

E drejta në kompensim

Humbje e përkohshme

Toka që përdoret për aktivitete ndërtimore

Marrja e përkohshme e tokës jashtë pronës së KIL në rast të punëve për rehabilitim të kanalit dhe zbatimit të komponentës së REVarësisht prej negociatave ndërmjet pronarit dhe kontraktuesit

PPP (qoftë pronar, qiramarrës apo banor ilegal), i hasur në datën e prerjes

Kontraktuesi paguan kompensim në të holla me norma lokale komerciale të qiramarrjes për tërë kohëzgjatjen e shfrytëzimit Toka kthehet në gjendje të mëparshme pas përfundimit të qiramarrjes. Masat për restaurim do të përfshihen në marrëveshjet për kompensim ndërmjet kontraktuesve dhe personave të prekur. Vlejnë kushtet lidhur me mbrojtjet mjedisore. Në këtë situatë ekziston mundësia / zgjidhja për marrje të përkohshme të tokës për qëllime të punimeve. Kontraktuesi mund të kërkojë lokacion tjetër. Nuk ka marrje të detyrueshme të tokës.



3. PROCEDURAT

Procedurat do të udhëhiqen nga KIL nën kontrollin e Autoritetit eksproprijues, përfaqësuar nga Ministria e mjedisit dhe planifikimit hapësinor (MMPH), departamentit për eksproprijim, definuar me këtë KPR dhe me ligjin e Kosovës, i cili do të jetë

3.1 Procedura e thjeshtëzuar për disponueshmërinë e tokës dhe për kompensim në rast të nën-projekteve për rehabilitim të kanalit

Para zbatimit të ndonjë nën-projekti të rehabilitimit të kanalit për të cilin nevojitet marrja e tokës në shfrytëzim privat, departamenti ligjor i KIL do të zbatojë procedurën vijuese:

1. Sapo nën-projekti të jetë planifikuar, dizajnuar dhe për të cilin supozohet kompensimi i personit të prekur nga projekti, të njoftohen komunitetet e prekura, përfaqësuesit e Autoritetit kompenzues dhe personat e prekur nga projekti, kryesisht fermerët para fillimit të sezonit të mbjelljes, o Data e prerjes përcaktohet duke organizuar informim të duhur të komunitetit dhe me

fillim të regjistrimit të personave të prekur nga projekti2. Regjistrimi i PPP dhe i aseteve të prekura nga marrjet për qëllime të nën-projekteve në datën

e prerjes së bashku me përfaqësues të Autoriteteve të eksproprijimit,3. Përgatitja e një plani të shkurtuar të risistemimit (shih kapitullin 4) përfshirë vlerësimin e

aseteve të prekur dhe propozimin për masat e ndihmës dhe të kompensimit për secilin PPP të prekur.

Departamenti i tatimit në pronë në Ministrinë e Financave merret me: • Shqyrton kërkesat e parashtruara nga organet e eksproprijimit, vlerësimin e patundshmërive që do t’iu nënshtrohen procedurës së eksproprijimit; • Shqyrton kërkesat e pranuara gjatë procesit të vlerësimit të patundshmërive që do të jenë lëndë e procedurës së eksproprijimit, të parashtruar nga pronarët, bartësit e interesave, hisedarët (apo personat që veprojnë në emër të tyre) të cilët janë të prekur nga procesi i eksproprijimit; • Inspekton patundshmëritë të cilat janë lëndë e eksproprijimit; • Bashkëpunon dhe mbledh të dhëna mbi pronën që janë lëndë e eksproprijimit nga autoritetet publike apo private. Njësia për vlerësimin e patundshmërive është përgjegjëse për shqyrtim dhe vendimet në rast të kërkesave. Departamenti për eksproprijim i MMPH do të jetë Autoriteti eksproprijues për mos- kundërshtim dhe aprovim të planit përfundimtar të shkurtuar të risistemimit.

4. Mbajtjen e konsultimeve publike sërish me personat e prekur nga projekti, tash me pakon e kompensimit

5. Parashtrimi i Planit të shkurtuar për aprovim tek Autoriteti eksproprijues në afat prej 15 ditëve kalendarike

6. Publikimi i Planit të shkurtuar në ueb faqen e KIL dhe në një gazetë me qarkullim të lartë në Kosovë në gjuhën lokale



7. Organizimi dhe mbajtja e dëgjimeve dhe konsultimeve publike në kushtet e parapara me nenin 9 të Ligjit për eksproprijim (shih § 2.1.4.);

8. Kërkesa për aprovim nga Autoriteti eksproprijues i planit përfundimtar të shkurtuar të risistemimit merr parasysh rezultatet e konsultimeve me personat e prekur nga eksproprijimi.

9.Departamenti për eksproprijim i MMPH do të jetë Autoriteti eksproprijues për mos-kundërshtim dhe aprovim të raportit të zbatimit të planit të shkurtuar të risistemimit.

10. Realizimi i masave të ndihmës dhe kompensimit të planifikuara me planin e shkurtuar të risistemimit, përfshirë kompensimin e mundshëm me të holla, para dhe gjatë zbatimit të nën-projekteve,

11. Hartimi i raportit për zbatimin e planit të shkurtuar të risistemimit, 12. Kërkesa për aprovim të raportit mbi zbatimin e planit të shkurtuar të risistemimit nga

Autoriteti eksproprijues. Departamenti i eksproprijimit në MMPH merret me ekzekutimin e fazës përfundimtare të eksproprijimit ku përfshihet edhe aplikimi i kompensimit.

3.2 Procedura e eksproprijimit në rast të eksproprijimit të tokës për nën-projektin e RE në rast se përzgjidhet kjo alternativë

Procedura e eksproprijimit e cila do të zbatohet nga departamenti ligjor i KIL (Parashtruesi i kërkesës), nën kontrollin e Autoritetit eksproprijues (MMPH, departamenti për eksproprijim) është paraparë me nenet 8 deri 10 të Ligjit, dhe është përmbledhur në vijim.

Përgatitja e Kërkesës Hapi 1 – Si parashtrues i kërkesës për procedurë, KIL do të jetë përgjegjës për përgatitjen e Kërkesës për procedurë. Kjo kërkesë do të përmbajë të gjitha informatat e nevojshme në dokument (shih § 2.1.2). Kërkesës për eksproprijim i bashkëngjiten dokumentet vijuese:

për secilën parcelë të prekur: kopja e listës së posedimit dhe shënimet tjera pronësore të patundshmërisë;

planet përkatëse kadastrale dhe hartat e parcelave në fjalë; nëse në kërkesë përfshihen më shumë se një parcelë, hartat që tregojnë të gjitha parcelat e tilla

dhe zonën përreth; ekstrakt të planit aktual hapësinor apo urban që prefshin parcelat e tilla, nëse ka një plan të tillë.

Hapi 2 – KIL do të organizojë konsultimin publik me komunitetet e prekura dhe me personat potencialisht të prekur. Hapi 3 – sapo dizajnet e detajuara janë gati dhe kryhet konsultimi / informimi fillestar publik, të organizohet regjistrimi dhe të përcaktohet data e prerjes.

Hapi 4 – përgatitja e Planit të shkurtuar të veprimit për zhvendosje

Hapi 5 – Organizimi i konsultimit me personat e prekur lidhur me të drejtat e tyre.

Që nga ky hap, PVZh i shkurtuar ndryshon në mënyrë të përhershme pasi që fillon të zhvillohet procedura e eksproprijimit.



KIL parashtron kërkesë për vendim preliminar paralelisht me këtë proces.

Kërkesa deri në vendimin preliminar Në afat prej pesëmbëdhjetë (15) ditëve pas pranimit të kërkesës, Autoriteti eksproprijues bën

shqyrtimin preliminar të kërkesës për të përcaktuar nëse duket se kënaq kërkesat ligjore të parapara me Ligj.

Nëse Autoriteti eksproprijues konstaton se kërkesa duket se kënaq kushtet përkatëse, merr vendim me shkrim me të cilin formalisht pranon kërkesën për procedim të mëtejmë.

Në afat prej pesë (5) ditëve të punës pas marrjes së vendimit për pranim të kërkesës për procedim të mëtejmë, Autoriteti eksproprijues i dërgon një kopje të kërkesës dhe të gjitha dokumentet e bashkëngjitura Zyrës për patundshmëri dhe kryetarit të secilës komunë ku gjenden parcelat përkatëse.

Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të kërkesës për eksproprijim merret vendim për pranim të një kërkese për procedim të mëtejmë, Autoriteti eksproprijues njofton Personat e identifikuara në kërkesë (PPP). Edhe pse deri tash KIL do të duhej të organizonte së paku dy konsultime

Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të vendimit për pranim të kërkesës për procedim të mëtejmë, Autoriteti eksproprijues shpall në Gazetën Zyrtare dhe në një gazetë me qarkullim të lartë në Kosovë:

o vendimin e tillë; dhe o njoftim me të cilin:

përcakton informatat e ofruara në kërkesë në përputhje me kërkesat e pikave 1.1 dhe 1.4 të këtij Neni;

përcakton informatat dhe deklaratat që kërkohen me pikën 7.3 të këtij Neni (shih shtojcën 1); dhe

jep një deklaratë shtesë se cilido person i cili nuk është cekur në njoftim dhe i cili pohon se ka pronësi apo interes tjetër ligjor në ndonjë parcelë apo pronë të përshkruar në njoftim duhet t’i ofrojë menjëherë Autoritetit eksproprijues përshkrim të shkruar të pretendimit të tillë dhe bazën ligjore, së bashku me kopjet e vërtetuara të çfarëdo dokumenteve të ndërlidhura me atë pretendim.

Në afat prej shtatë deri në dhjetë (7-10) ditëve kalendarike pas publikimit të njoftimit të paraparë me paragrafin të këtij Neni (shih më lartë), Autoriteti eksproprijues publikon sërish njoftimin e tillë në të njëjtën gazetë me qarkullim të lartë në Kosovë.

Periudha e komenteve publike; dëgjimi publik

Vendimi preliminar lidhur me legjitimitetin e eksproprijimit të propozuar Në afat prej tridhjetë (30) ditëve pas përmbushjes së kushteve të Nenit 9 (Periudha për komente

publike; dëgjimi publik) të këtij ligji, Autoriteti eksproprijues merr parasysh komentet e shkruara dhe mendimet e shprehur në dëgjim(e) dhe vepron si në vijim:

o merr vendim me shkrim, në tekstin e mëtejmë “Vendimi preliminar”, me të cilën përcaktohet se nëse, dhe deri në çfarë mase, eksproprijimi i kërkuar konsiderohet se i kënaq secilin prej kushteve të parapara në pikat 1.1 deri 1.4 të nenit 4 të ligjit;

o në Vendimin e tillë preliminar gjithashtu përfshin njoftim me të cilin Parashtruesi i kërkesës dhe cilido person i cili është Pronar apo Bartës i interesit në raport me pronën e prekur nga vendimi i tillë njoftohet mbi të drejtën e ankesës tek gjykata kompetente për të kontestuar një vendim të tillë, apo ndonjë aspekt të tij, në përputhje me Nenin 35 të këtij ligji, në afat prej tridhjetë (30) ditëve të parapara me atë nen; dhe



o përfshin njoftimin se Vendimi i tillë preliminar hyn në fuqi në datën e publikimit të atij vendimi në përputhje me kërkesat e paragrafit 4 të Nenit 10 dhe Nenit 43 të këtij ligji.

Në afat prej pesë (5) ditë pune pas miratimit të Vendimit përfundimtar, Autoriteti eksproprijues i dërgon vendimin e tillë Parashtruesit të kërkesës (përveç nëse Autoriteti eksproprijues është vetë Parashtruesi i kërkesës) dhe Personave të identifikuar në kërkesë në përputhje me pikën 1.2 të Nenit 8 të këtij ligji (PPP-ve).

Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të vendimit preliminar, Autoriteti eksproprijues shpall në Gazetën Zyrtare dhe në një gazetë me qarkullim të lartë në Kosovë.

Vendimi preliminar hyn në fuqi në ditën e publikimit të atij vendimi në përputhje me kërkesat e paragrafit 4 të këtij neni dhe nenit 43 të këtij ligji.

Para Vendimit Përfundimtar PVZh i shkurtuar ndryshohet duke përfshirë shumat e kompensimit.

Vendimi përfundimtar mbi eksproprijimin Autoriteti eksproprijues merr Vendim përfundimtar për aprovimin apo refuzimin e kërkesës gjatë

periudhës gjashtë mujore e cila fillon katër dhjetë e pesë (45) ditë pas datës së hyrjes në Fuqi të Vendimit preliminar. Periudha gjashtëmujore njihet si “Periudha e Vendimit përfundimtar”, dhe periudha e tillë zgjatet ashtu siç parashihet me paragrafin 2 të këtij Neni.

Autoriteti eksproprijues nuk miraton Vendimin përfundimtar me të cilin preken pronat apo të drejtat të cilat janë lëndë e ankesave përderisa ankesat e tilla janë në pritje të zgjidhjes para gjykatës (shih procedura e ankimimit në vijim).

Vendimi përfundimtari mbi eksproprijimin përmban: o Emrat dhe adresat e Parashtruesit të kërkesës, Personave të identifikuar në kërkesë

(PPP); o Lokacionin dhe numrin e secilës parcelë të patundshmërisë e cila duhet të

eksproprijohet; o Nëse do të eksproprijohet më pak se e tërë sipërfaqja e parcelës dhe/nëse do të

eksproprijohen më pak se të gjitha të drejtat e parcele të tillë – përshkrimi specifik i pjesës dhe/ose i të drejtës të cilat shtjellohen me kërkesë; dhe

o Shuma e kompensimit të cilën Zyra për vlerësim të patundshmërisë – në përputhje me këtë ligj – ka konstatuar se duhet t’iu paguhet Personave të tillë për pronën e eksproprijuar, të drejtat në pronë dhe/ose për dëmet direkte të shkaktuara me eksproprijim;

o Vlerësimin e përcaktuar, të përgatitur nga zyra në përputhje me Nenin 22 të këtij ligji, si dhe përshkrimin e kushteve në bazë të të cilave do të kryhet eksproprijim;

o deklaratën se Vendimi përfundimtar hyn në fuqi në datën e publikimit të vendimit si në Gazetën Zyrtare të Kosovës ashtu edhe në një gazetë e cila gëzon qarkullim të lartë në Kosovë

Në afat prej pesë (5) ditë pune pas miratimit të Vendimit përfundimtar, Autoriteti eksproprijues i dërgon vendimin e tillë Parashtruesit të kërkesës (përveç nëse Autoriteti eksproprijues është vetë Parashtruesi i kërkesës) dhe Personave të tjerë, të cilët duhet të identifikohen në Vendimin përfundimtar, në përputhje me pikën 4.3.1 të këtij Neni.

Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të Vendimit përfundimtar, Autoriteti eksproprijues shpall vendimin në Gazetën Zyrtare dhe në një gazetë me qarkullim të lartë në Kosovë.

Hyrja në fuqi e kërkesës



Vendimi përfundimtar hyn në fuqi në ditën e publikimit të atij vendimi në përputhje me kërkesat e paragrafit 6 të këtij neni dhe nenit 43 të këtij ligji.

Nëse Vendimi përfundimtar autorizon eksproprijimin, nuk mund të kryhen kurrfarë ndryshimesh në pronësi apo në të drejta të tjera të personave apo në pronën në fjalë deri në pagesën e kompensimit të paraparë me Vendimin përfundimtar në përputhje me Nenin 16 të këtij ligji. Pas pagesës së kompensimit të tillë, prona në fjalë regjistrohet në emrin e komunës përkatëse (nëse Autoriteti eksproprijues është një autoritet publik komunal) ose në emër të Republikës së Kosovës (nëse Autoriteti eksproprijues është Qeveria).

Personave që kanë në pronësi apo në posedim pronën në fjalë nuk do t’u kërkohet që ta lirojnë apo dorëzojnë pronën deri në skadim të tridhjetë (30) ditëve kalendarike nga data e pagesës së kompensimit të paraparë me Vendimin përfundimtar, në përputhje me Nenin 16 të Ligjit mbi eksproprijim.

3.3 Aranzhimet institucionale Sa i përket Projektit për siguri të ujit dhe mbrojtje të kanalit në Kosovë, institucionet dhe agjencitë përgjegjëse për koordinim të të gjitha aktiviteteve, politikave dhe të drejtave të kompensimit, si dhe për ekzekutim të kompensimit janë:

• PVR do të përgatiten nga Njësia për implementim të projektit, e cila do të jetë me bazë në Kompaninë Ibër Lepenc. Njësia për implementim të projektit përbrenda KIL do të ketë personin përgjegjës për të adresuar çështjet sociale në përputhje me mekanizmat mbrojtës (garancat) sociale. NJIP do të përgatisë dhe të zbatojë PVR-në në bashkëpunim me Njësitin ligjor të KIL, të drejtat do të paguhen përmes transferit bankar nga KIL.

• Ministria e Financave – Departamenti për tatimin në pronë – Njësia për vlerësim të patundshmërive; Ky departament formalisht vlerëson humbjet dhe përgatit pakon e kompensimit.

• Ministria e mjedisit dhe planifikimit hapësinor – Departamenti për eksproprijim; Ky departament është Autoriteti Eksproprijues i Qeverisë. Departamenti vlerëson kërkesën për eksproprijim nga KIL (Kompania Ibër Lepenci). Departamenti aprovon kërkesën preliminare. Harton Vendimin përfundimtar, i kërkon Njësisë për vlerësim që të vlerësojë humbjet dhe propozon kompensim. Organizon dëgjime publike formale. Ky departament gjithashtu mbikëqyr zbatimin e PVR. Përveç rolit të Bankës për të kundërshtuar apo miratuar përgatitjen dhe zbatimin e PVR

• Kompania Rajonale Ibër Lepenc (KIL) si Parashtruese e kërkesës për procedurë; KIL parashtron kërkesë për eksproprijim dhe është përfituese e eksproprijimit. Prandaj, ajo financon procesin. • Komuna relevante ku realizohet projekti. Komunat organizojnë konsultimet formale në territoret e tyre.

3.4 Financimi – rrjedha e fondeve

Edhe pse përfituesi i eksproprijimit është Kompania publike Ibër Lepenci, përgatitja dhe shqyrtimi për kompensimin që do të kryhet nga Ministria e financave, departamenti për tatimin në pronë. Departamenti aplikon metodën e kostos apo të hyrave apo atë të krahasimit për të vlerësuar kompensimin. Mirëpo, gjatë përgatitjes së PVZh apo, konkretisht, gjatë përgatitjes së regjistrimit, vlerësohen edhe kostot dhe vlerësimi bëhet për përmbledhjen e kompensimit dhe për kosto të tjera të ndërlidhura siç janë konsultimi, kostot e transakcionit, etj. Kostot përgatiten nga eksperti social i NJIP të



KIL, i cili harton PVR në bashkëpunim me departamentin ligjor të KIL. Kompania Ibër Lepenci bën pagesën e kompensimit personave të prekur nga projekti sapo të përmbyllen procedurat formale të eksproprijimit.

3.5 Procedura e ankesës

Mekanizmi formal i ndërlidhur me eksproprijimin

Procedura efektive e ankesës ul dukshëm ankthin të cilën njerëzit e përjetojnë në përgjithësi kur humbin pasurinë pa vullnetin e tyre. Gjatë procesi të sigurimit të tokës, ankesat lidhur me vlerësimin, pagesat, mbështetjen dhe veprimet pasuese janë të pashmangshme dhe nëse menaxhohen si duhet, nuk do të duhej të paraqesin pengesë serioze për zbatim të Projektit.

Duke qenë se Autoriteti i eksproprijimit është përgjegjës për procesin e eksproprijimit, ka obligimin që të zhvillojë një proces të drejtë të eksproprijimit në disa faza. Gjatë procesit të eksproprijimit mund të ketë dy lloje të ankesave, të cilët kanë të bëjnë me vlerësimin e aseteve të pronës së eksproprijuar.

Ligji për eksproprijim në Kosovë përshkruan procedurat e ankesës në nenin 35 dhe në nenet pasuese. Procedura lidhur me Vendimin preliminar mbi legjitimitetin e eksproprijimit të propozuar (neni 35) mund të përshkruhet shkurtimisht:

Nëse një Person është Pronar apo Bartës i interesit lidhur me pronën e patundshme e cila është lëndë e procedurës së eksproprijimit, dhe Personi i tillë beson me arsye se Vendimi preliminar në


Negociatat për pakon e kompensimit

Departamenti ligjor i KIL përgatit vendimin për pagesë nga KIL

PPP pranon fonde

Transferi i fondeve

Përgatitje për pagesë

Ankesë jo formale apo formale

Pa sukses


fjalë – apo ndonjë aspekt i tij – është në kundërshtim me një apo më shumë kushte të parapara me paragrafin 1 të nenit 4 të këtij ligji, Personi i tillë ka të drejtë të parashtrojë ankesë tek gjykata kompetente me të cilën konteston Vendimin e tillë preliminar, tërësisht apo pjesërisht.

Nëse Autoriteti eksproprijues është Qeveria (rasti aktual), ankesa parashtrohet tek Gjykata Supreme e Kosovës.

Çfarëdo ankese e tillë duhet të parashtrohet në afat prej tridhjetë (30) ditëve kalendarike pas datës efektive të Vendimit preliminar në fjalë, ashtu siç parashihet në paragrafin 5 të Nenit 10 të këtij ligji. Nëse një ankesë e tillë parashtrohet pas skadimit të periudhës së tillë kalendarike prej tridhjetë (30) ditëve, ajo refuzohet nga gjykata.

Në afat prej pesë (5) ditëve kalendarike pas parashtrimit të ankesës së tillë, ankuesi sigurohet të dorëzohen pesë (5) kopje të sakta dhe të kompletuara të ankesës së tillë (përfshirë çfarëdo shtojca apo dokumente të parashtruara bashkë me të) me dorë tek zyra ligjore e Autoritetit përkatës të eksproprijimit. Nëse parashtruesi i ankesës nuk vepron në përputhje me këtë kusht, gjykata refuzon ankesën.

Nga kjo fazë, aktivizohet e drejta procedurale dhe çfarëdo vendimi lidhur me eksproprijimin në fjalë është në pritje të aktgjykimit përfundimtar të gjykatës.

Neni 36 i ligjit ka të bëjë me ankesat që kontestojnë përshtatshmërinë e kompensimit. Neni 37 ka të bëjë me Ankesat për kompensim për dëmet që rrjedhin nga eksproprijimi i

pjesërishëm, Neni 38 ka të bëjë me ankesat që kontestojnë legjitimitetin e vendimit me të cilën autorizohet

shfrytëzimi i përkohshëm i pronës Neni 39 ka të bëjë me kontestet tjera

Mekanizmi i ankesave që nuk kufizohet vetëm në eksproprijim

Përveç mekanizmit formal të ankesës, KIL do të themelojë edhe një mekanizëm të ankesave lidhur me procesin e eksproprijimit. Komisioni do të jetë në dispozicion për të diskutuar ankesën me personin e prekur. Do të formohet komisioni tre anëtarësh. Qeveria përkatëse lokale (varësisht prej lokacionit të punëve, qoftë përgjatë kanalit apo lokacionit të rezervuarit bafër), Kompania publike KIL do të caktojë anëtarin e dytë të komisionit. Anëtari i tretë do të jetë banor i fshatit më të afërt me nën-projektin (punët) përkatëse. Roli i komisionit nuk do të jetë që vetëm të lehtësojë çështjet që mund të dalin nga procesi i sigurimit të tokës. Komisioni do të formohet shumë më herët për të ndërmjetësuar gjatë procesit të dizajnimit dhe të kanalizojë mendimet e komuniteteve përreth rezervuarit të ardhshëm. Komisioni do të lehtësojë diskutimet ndërmjet KIL dhe komuniteteve lidhur me zhvillimin e rrugëve të qasjes në rezervuar dhe idetë për të shfrytëzuar rezervuarin. Duke qenë se kjo do të jetë paralelisht me mekanizmin formal të ankesës lidhur me eksproprijimin e tokës, qasja do të jetë më e lehtë.

- Personat apo vendbanimet (përmes përfaqësuesit të tyre) të cilët kanë shqetësime do t’i drejtohet ndonjë anëtari të komisionit dhe të kërkojë takim. Ata mund të bëjnë këtë qoftë duke e kontaktuar me telefon apo duke e kontaktuar personalisht. Duke pasur parasysh se dy anëtarët e komisionit do të jenë nga (1) fshati më i afërt, ku kryhen punimet, dhe (2) personi nga qeveria përkatëse lokale, supozimi bëhet se komuniteti i prekur i njeh këta dy persona

- Anëtari i komisionit do të ftojë takim në afat prej një jave - Përmbajtja e takimit do të jetë të gjendet zgjidhje reciprokisht e kënaqshme - Procesverbalet e takimit do të nënshkruhen, përfshirë marrëveshjen dhe veprimet që do të

ndërmerren. - Procesverbalet e takimit do të jenë pjesë e dosjes së projektit. Kopja e procesverbalit do të ruhet

edhe në qeverinë përkatëse lokale.



- Kontaktet e anëtarëve të komisionit do të jenë në dispozicion në ueb faqen e KIL, në tabelat e shpalljes së qeverisë përkatëse lokale si dhe në dyqanin/kafenenë më të afërt apo ndonjë vend tjetër publik/komercial të lokacionit të nën-projektit.

3.6 Monitorimi i aktiviteteve për sigurim të tokës Për nën-projektin e RE, departamenti ligjor i KIL, si përfaqësues i Parashtruesit të Kërkesës për procedurë të eksproprijimit, do të jetë përgjegjës për sigurimin e tokës dhe do të ndihmojë me përgatitjen e sigurimit specifik të tokës për të siguruar përputhshmëri me ligjin dhe menaxhimin ligjor të çështjeve të sigurimit të tokës para ndërtimit. Në këtë mënyrë, specialisti i departamentit ligjor të KIL do të parashtrojë raport të progresit mbi sigurimin e tokës, i cili do të inkorporohet në raportet e Projektit, sipas nevojës. Shpenzimet për këtë monitorim të brendshëm inkorporohen në buxhetin e projektit. Të dhënat nga monitorimi duhet të jenë të cilësisë së mjaftueshme për të mundësuar auditim të jashtëm, sipas nevojës. Sistemi i përgjithshëm i treguesve të monitorimit është dhënë në Tabelën 5 në vijim.

Tabela 4 : Matrica e monitorimit dhe vlerësimit

Qëllimi Aktivitetet Treguesit e monitorimit

Identifikimi i pranuesve të kompensimit

Kontrollimi i listës së pranuesve të kompensimit kundrejt kritereve të pranueshmërisë për kompensime.

Numri i personave në listën e pranuesve të kompensimit, të cilët nuk i përmbushin kriteret e pranueshmërisë (përfshirja e gabueshme)

Identifikimi i personave, të cilët mund të pohojnë se kanë të drejtë në kompensim, por nuk përfshihen në listat e pranuesve të kompensimit. Kontrolli i veçantë duhet të kryhet për secilin lloj të kompensimit

Numri i personave të cilët i përmbushin kriteret e pranueshmërisë, por nuk përfshihen në listën e pranuesve të kompensimit (përjashtimi i gabuar)

Kontrollimi i llojeve të kompensimit

Konfirmimi i zonave të prekura në mënyrë të përkohshme apo të përhershme kundrejt listës përfundimtare të PVR

Hapësira e tokës e cila është lëndë e marrjes së përkohshme, për të cilën janë paguar kompensimetHapësira e tokës e cila është lëndë e marrjes së përhershme, për të cilën janë paguar kompensimet

Kontrollimi i kompensimit

Ekzaminimi i dokumenteve financiare

Numri i personave, të cilët kanë pranuar kompensim me kohë dhe në shumë të plotë, të zbërthyer sipas llojit të kompensimit

Identifikimi dhe analiza e arsyeve për kompensim të cilët nuk paguhen në sasi të plotë dhe me kohë

Numri i personave, të cilët nuk kanë pranuar kompensim me kohë dhe në shumë të plotë, të zbërthyer sipas llojit të kompensimit Numri i personave, të cilët kanë pranuar kompensim me kohë, të zbërthyer sipas llojit të kompensimit Shuma e financimit të alokuar për pagesë të kompensimeve



Qëllimi Aktivitetet Treguesit e monitorimit

Identifikimi i arsyeve, për të cilën janë nënshpenzuar / mbishpenzuar fondet për kompensim

Norma e shpenzimit të fondeve të alokuara për kompensime, % nga shuma e paraparë me PVR përfundimtar

Kompensimi shtesë Monitorimi i afateve kohore të marrjes së përkohshme të tokës

Numri i personave, në parcelat e të cilëve duhet të zgjerohet marrja e përkohshmeHapësira, në të cilën do të vazhdohen punët ndërtimore pas afatit të përcaktuar

Konsultimet dhe pjesëmarrja

Përcaktimi i nivelit të përfshirjes dhe identifikimi i arsyeve për pjesëmarrje joadekuate

Numri i pranuesve të kompensimit, të cilët kanë marrë pjesë në konsultime dhe në takime koordinuese gjatë secilës fazë të marrjes së tokës

Analiza e përmbajtjes së kontesteve dhe ankesave. Zgjidhja e konflikteve

Numri i ankesave Numri i ankesave të aprovuara



4. SHABLLONI I PLANIT TË SHKURTUAR TË RISISTEMIMIT

Plani i shkurtuar i risistemimit kryhet për secilin nën-projekt për të cilin nevojitet marrja e tokës për punët apo të cilët kufizojnë shfrytëzimin aktual të tokave të KIL.

Planet e shkurtuara të veprimit për risistemim duhet të përmbajnë së paku elemente vijuese:

a) Përshkrimi i nënprojektit dhe ndikimeve të ndërlidhura me tokën

b) Sondazhi nga regjistrimi i personave të zhvendosur dhe vlerësimi i aseteve;

Regjistrimi i personave të prekur në këtë projekt do të jetë baza e të dhënave e aseteve të humbura dhe ndikimi i tij tek personat e prekur. Ndikimi do të përcaktohet duke mbledhur të gjitha të dhënat të cilat përshkruajnë statusin socio-ekonomik të PPP dhe duke krahasuar asetet e humbura kundrejt pasurisë së përgjithshme të PPP, si dhe nëse dhe si ka ndikuar humbja e aseteve në mjetet e jetesës së PPP.

c) Përshkrimi i kompensimit dhe ndihmës tjetër në risistemim e cila do të ofrohet (matrica e të drejtave);

Përshkrimi i pakos së kompensimit dhe si përcakton vlerën e zëvendësimit.

d) Konsultimet me personat e zhvendosur lidhur me alternativat e pranueshme dhe mekanizmat e ankesës;

Do të mbahen disa runde të konsultimeve, apo përsëritje të konsultimeve. Është me rëndësi të ceket se PPP do të njoftohen për konsultimin me kohë. Konsultimet do të organizohen në vendin dhe kohën e përshtatshëm për PPP sa herë që ka nevojë. Pas secilit konsultim, procesverbali i takimit do t’i bashkëngjitet draftit të PVR si amandament i dokumentit.

e) Përgjegjësia institucionale për zbatim dhe procedurat për shtjellim të ankesës;

Grafikët e rrjedhës dhe përshkrimi i procesit të përgatitjes së PVZH-ve të shkurtuara si dhe procesin e miratimit. Kombinimi i përgatitjes dhe miratimit të PVZH-së së shkurtuar me procedurat e përcaktuara me kornizën ligjore të Kosovës.

f) Aranzhimet për monitorim dhe zbatim; dhe

Personat përgjegjës brenda KIL, të cilët do të organizojnë procesin. Personat të cilët do të raportojnë dhe të përgatisin raportet.

g) Orari kohor dhe buxheti.



Gantt-grafiku dhe koha për secilin hap. Buxheti për procesin e eksproprijimit. Buxheti do të përcaktojë të gjitha kostot, gjegjësisht kompensimin dhe kostot për organizim të dëgjimit publik, kostot për mekanizëm joformal të ankesës.



Shtojca 1: lista e dokumenteve që i dërgohet Personit të prekur nga Projekti (PPP) në rast të eksproprijimit

Kopja e vendimit të Autoritetit eksproprijues me të cilin pranohet kërkesa për procedim të mëtejmë;

Kopja e kërkesës dhe e të gjitha dokumenteve të bashkëngjitura kërkesës; Njoftim me të cilin:

përshkruhet qëllimi publik për të cilin është kërkuar eksproprijimi; përcaktohet orari kohor, në përputhje me paragrafin 1 të Nenit 10 të këtij ligji, përbrenda të

cilit Autoriteti eksproprijues duhet të aprovojë apo të refuzojë kërkesën; ceket se secili Person i interesuar mund të parashtrojë komentet e shkruara për eksproprijimin

e propozuar tek Autoriteti eksproprijues deri në datën e paraparë, e cila përcaktohet në përputhje me paragrafin 1 të nenit 9 të këtij ligji;

ceket se: o Autoriteti eksproprijues do të mbajë dëgjim publik lidhur me eksproprijimin në fjalë

në secilën komunë në të cilën gjendet prona e prekur (në këtë rast, Vushtrri); o Secili person i cili është zyrtar i komunës ku mbahet dëgjimi i tillë, apo pronar apo

bartës i interesit në prona të prekura të cilat gjenden në komunën ku mbahet dëgjimi, apo avokatët dhe përfaqësuesit e personit të tillë, kanë të drejtë të marrin pjesë në takim të tillë;

o Cilido Person i tillë do të ketë mundësi të arsyeshme që të prezantojë me gojë mendimet e tij/saj lidhur me eksproprijimin e kërkuar në dëgjimin e tillë në përputhje me paragrafin 2 deri 4 të Nenit 9 të këtij ligji; dhe

o secili Person i cili dëshiron të merr pjesë dhe të jep mendimin e tij/saj në dëgjimin e tillë duhet të sjellë me vete dëshmi të arsyeshme të dokumentuar me të cilin dëshmohet se ai/ajo është një zyrtar i tillë publik, Pronar apo Bartës i Interesit, apo avokat ligjor ose përfaqësues i zyrtarit të tillë publik, Pronarit apo Bartësit të Interesit.

ofrohet orarin kohor, në përputhje me kërkesat e paragrafit 2 të Nenit 9 të këtij ligji, duke cekur datën, kohën dhe vendin e secilit dëgjim publik; dhe

përmban deklarata vijuese: o Në rast se prona e cekur në kërkesë eksproprijohet në përmbyllje të procedurës, të

iniciuar në përputhje me atë kërkesë, nuk njihen dhe as nuk do të paguhen obligimet për koston apo vlerën e përmirësimeve të bërë në pronë të tillë, stabilimenteve të ndërtuara po të zgjeruara në pronë, apo për dru apo bimë të mbjellura në pronë pas datës së përmbushjes së kushteve të publikimit nga paragrafi 8 i Nenit 8 të Ligjit për eksproprijim të patundshmërisë i Republikës së Kosovës, i vitit 2009.

o Çdo person i cili pohon se ka pronësi apo interesa të tjera të ligjshme në pronën në fjalë këshillohet të shqyrtojë ligjin e tillë dhe të merr parasysh kërkimin e këshillave profesionale juridike për t’i ndihmuar që të kuptojnë të drejtat dhe obligimet e tyre sipas ligjit.

kopjen e ligjit aktual për eksproprijim; dhe kopja e standardeve të vlerësimit të cekura në paragrafin 6 të Nenit 15 të Ligjit për eksproprijim.


Documents

Leksikudocuments.worldbank.org/curated/pt/597011468293151686/... · Web viewStrukturat e ndërtuara (njësia për banim, rrethoja, hangarë pritëse, stalla për kafshë, komunalitë,