Embed Size (px)
Citation preview
การวเคราะหตนทนตามแนวคดหวงโซมลคาCost Analysis based on Value Chain
พสฐ เขยวสวสด1([email protected])
สมบรณ สาระพด2
บทคดยอ
การศกษาเรอง การวเคราะหหวงโซคณคา เพอใหทราบถงแนวคดทชวยในการทำาความเขาใจถงบทบาทของแตละหนวยงานปฏบตการวาจะมสวนชวยเหลอใหองคกรธรกจกอกำาเนดคณคาใหแกลกคาไดอยางไรบาง โดยศกษาจากบทความการวเคราะหหวงโซคณคา ซงระบบหวงโซคณคาเปนรปแบบการบรหารงานในทกกจกรรมภายในบรษททดำาเนนการเกยวกบการผลตสนคาและบรการ ซงเกดขนจากกจกรรมหลกทเพมมลคาใหกบผลตภณฑในขนตอนสดทาย โดยไดรบการสนบสนนจากกจกรรมสนบสนนทชวยเพมมลคาในทางออม และศกษา โดยจดมงหมายเพอนำาเสนอแนวคดของหวงโซคณคา ทสามารถนำามาใชเปนแนวทางในการลดตนทนและความอยรอดในระยะยาวของธรกจ ใหมความสอดคลองกบการเปลยนแปลงในสภาวะปจจบน โดยเนนการวเคราะหภายใตแนวคดของกจกรรมพนฐานคำาสำาคญ: 1) หวงโซมลคา
AbstractsThe study on the value chain analysis. To realize
the concept, which helps to better understand about the role of each agency action that will contribute to generating value for our enterprise customers. From the study of articles on the value chain analysis. The value 1 นสตหลกสตรบรหารธรกจบณฑต สาขาการบญชบรหาร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร2 ผชวยศาสตราจารย ดร. ประจำาภาควชาการบญชบรหาร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
chain system is responsible for the management of the enterprise on production and services. The main activities that add value to products and support activities that help to support product or service. The aim was to find a ways to reduce costs and make the business survive in the long term and must be consistent with the current economic conditions.Keywords: 1) Value Chain
บทนำา (Introduction) จากปจจบนปรากฏการณ
โลกาภวฒนเปนปรากฏการณสงผลกระทบตออตสาหกรรมตางๆในโลกปรากฏการณโลกาภวฒนไดขยายกลมลกคาทกวางขนครอบคลมไปทวโลกและในขณะเดยวกนยงเปนผลใหมกลมผผลตทหลากหลายมากยงขนไปดวย นอกจากนเทคโนโลยและความ
เจรญกาวหนาทางการสอสารเปดชองทางใหกบผผลตในประเทศทกำาลงพฒนา ซงในอดตไมสามารถเขาสตลาดโลกไดอยางเตมภาคภมเทากบกลมประเทศพฒนาแลว เนองจากความจำากดทางดานเทคโนโลยสารสนเทศและการขนสงโลกาภวฒนยงไดผลกดนววฒนาการ
ของการขนสงใหมประสทธภาพตามปจจบน สงผลใหสนคาและผลตภณฑสามารถถกนำาสงใหกบผซอทวโลกไดอยางรวดเรว
ความสำาเรจขององคกรธรกจนน ลวนเกดจากความพงพอใจของผบรโภคตอผลตภณฑทถกสงมอบโดยองคกรธรกจ ซงถาหากความพงพอใจของผบรโภคนนมาก จะแสดงใหเหนวา องคกรสรางกอกำาเนดคณคาใหแกลกคาอยางมประสทธภาพ แนวคดหวงโซมลคา
จงเปนแนวคดหนงททำาใหองคกรเขาใจถงความสมพนธของบทบาทแตละสวนงานทสรางมลคาเพมแกผลตภณฑทสงมอบแกผบรโภค และสามารถนำาไปบรหารเชงกลยทธเพอสรางความไดเปรยบในการแขงขนระหวางองคกรธรกจได
คำานยาม (Definition)คำานยามของ การวเคราะห“
หวงโซคณคา (Value Chain Analysis : VCA)” หมายถง กระบวนการทองคกรหรอบรษททำาการระบกจกรรมหลกและการ
สนบสนนทเพมมลคาใหกบผลตภณฑในขนตอนสดทาย ซงเกดจากการวเคราะหกจกรรมตางๆ ของกระบวนการผลตและกระบวนการจดสง เพอลดตนทนหรอสรางความแตกตาง แสดงใหเหนถง กจกรรมภายในองคกรหรอบรษท ทมการปรบปรงเปลยนแปลงปจจยการผลต (Input) เพอใหเกดประสทธภาพสงสดจนถงกระบวนการผลตผลตภณฑ(Output) (เอกมล เอยมศร, 2556 อางถง Ovdijus Jurevicius, 2556)
VCA เปนเครองมอกลยทธทใชในการวเคราะหกจกรรมภายในบรษท โดยมเปาหมายทชดเจนเพอการพฒนาคณคาและเพมประสทธภาพใหสงสด และสามารถลดตนทนการผลตหรอคาใชจายของบรษทไดแบบมนยสำาคญ หรอ มความไดเปรยบในดานการแขงขนเมอเปรยบเทยบกบคแขง โดย Michael Porter ไดนำาเสนอแนวคดเกยวกบรปแบบหวงโซคณคา (Value Chain Model) ใน พ.ศ.2528 ซงสามารถอธบายไดวา การดำาเนนการเกยวกบการผลตสนคาและบรการ นนเกดจากกจกรรมหลก ทเพมมลคาใหผลตภณฑในขนตอนสดทาย โดย
ไดรบการสนบสนนจากกจกรรมสนบสนน ทชวยเพมมลคาในทางออม ดงภาพท 1 ตอไปน
ภาพท 1 รปแบบหวงโซมลคาทมา : Ovdijus Jurevicius
(2556)
Value Chain ของบรษทใดๆ กตามเปนสวนหนงของ Value Chain ระดบอตสาหกรรมขนาดใหญ หรอ กจกรรมอนๆ ของบรษท เพอรบรองเมอเทยบกบ Value Chain อตสาหกรรมใหมากขน ซงภาพท 2 ตอไปน จะแสดงใหเหนถงหวงโซคณคาของอตสาหกรรมและมความสมพนธกบ Value Chain ของบรษท (เอกมล เอยมศร, 2556 อางถง Ovdijus Jurevicius, 2556)
ภาพท 2 หวงโซมลคาอตสาหกรรมทมา : Ovdijus Jurevicius
(2556)
การวเคราะหหวงโซมลคาระดบอตสาหกรรม (Industrial Value Chain Analysis)
สมบรณ สาระพด (ม.ป.ป.) ไดใหคำาอธบายวา การวเคราะหหวงโซมลคานนจะตองทำาความเขาใจอตสาหกรรมโดยรวมและนำาขอมลมาวเคราะหเพอระบโอกาสและการใชประโยชนจากความเชอมโยงของกจกรรมทกอใหเกดมลคาเพม ซงนำาไปสการบรหารเชงกลยทธ โดยมขนตอนดงตอไปน
1. กำาหนดหวงโซมลคาอตสาหกรรม
2. วเคราะหความสามารถการทำากำาไรแตละหวงโซ
3. ประเมนหวงโซทสามารถเปนไปไดปรบปรง พฒนา หรอขยายเพม
4. กำาหนดกลยทธการบรหารกจกรรม
ภาพท 3 หวงโซมลคาอตสาหกรรมทมา : วสนต กาญจนมกดา
(ม.ป.ป.: 27)
จากภาพท 3 เปนตวอยาง การวเคราะหสายโซคณคาของอตสาหกรรมยาง จะเหนไดวา หนวยธรกจ ก เปนอตสาหกรรมครบวงจร หนวยธรกจ ข เปนอตสาหกรรมตนนำา และหนวยธรกจ ค เปนอตสาหกรรมกลางนำา ซง วสนต กาญจนมกดา (ม.ป.ป.: 25-27) ไดอธบายวา แตละหนวยธรกจสามารถวเคราะหดงนหนวยธรกจ ข
วเคราะหชองทางตลาดเพมเตมนอกจากอตสาหกรรมการผลตยางแผนเพอสรางมลคาเพม หรอ
วเคราะหการขยายกระบวนการผลต โดยเปรยบเทยบการลงทนเพมของหนวยธรกจตนเองกบความสามารถในการทำากำาไร เพอสรางความไดเปรยบในการแขงขนหนวยธรกจ ค
วเคราะหตนทนการปลกยางเอง เปรยบเทยบกบ ตนทนการซอนำายางสดจากหนวยธรกจ ข ทำาใหมทางเลอกการตดสนใจในการลดตนทนวตถดบลงในกระบวนการผลตยางแผน
การวเคราะหหวงโซมลคาระดบภายในและภายนอกองคกร (Internal & External Value Chain Analysis)
วสนต กาญจนมกดา (ม.ป.ป.: 27-28) ยงอธบายวา การบรหารของกจการไมเพยงสนสดภายในองคกรเทานน แตยงขยายครอบคลมไปนอกองคกร ซงทำาใหสามารถมองเหนภาพรวมเปนกจกรรมตงแตแหลงวตถดบเรมแรกไปจนกระทงถงผบรโภคคนสดทาย ดงนน หวงโซมลคานนเปนการเชอมโยงของกจกรรมทเพมคณคาของกจการอยางตอเนองและสมพนธกนไมวาจะเปน
ทางตรงหรอทางออม จะประกอบดวย 2 ลกษณะ คอ
1. การเชอมโยงภายใน เปนความสมพนธระหวางกจกรรมดำาเนนงานภายในกจการ กจกรรมแตละกจกรรมทเกดขนภายในกจการจะมการเชอมโยงกนอยางตอเนอง มความสมพนธกน ถาเกดปญหาขนทกจกรรมใดกจะสงผลกระทบไปยงกจกรรมอนๆ เปนลกโซไปเรอยๆ
2. การเชอมโยงภายนอก เปนความสมพนธระหวางกจการกบบคคลภายนอก ซงม 2 ชนด คอ การเชอมโยงความสมพนธระหวางกจการกบผขาย จากภาพท 2 ตวอยาง การวเคราะหสายโซคณคาของอตสาหกรรมยาง หนวยธรกจ ค มความสมพนธกบหนวยธรกจ ข ซงเปนผขายหรอเปนผจดหาวตถดบในการผลตใหไดแกหนวยธรกจ ค และการเชอมโยงความสมพนธระหวางกจการกบลกคา จากตวอยางในอตสาหกรรมยาง หนวยธรกจ ค มความสมพนธกบลกคาซงไดแกโรงงานททำาการผลตยางแผนรมควน ซงรบผลตภณฑสำาเรจรปทไดจากหนวยธรกจ ค ไปผลตตอ
ดงนนจงนำาไปสการวเคราะหหวงโซมลคาภายใน (Internal Value Chain Analysis) และการวเคราะหหวงโซมลคาภายนอก (External Value Chain Analysis) ซง สมบรณ สารพด (ม.ป.ป.) ไดอธบายดงน
1. การวเคราะหหวงโซมลคาภายใน (Internal Value Chain Analysis) คอ การวเคราะหความเชอมโยงของกจกรรมทกอใหเกดมลคาเพมตอสนคาหรอบรการภายใน (Internal Linkages) โดยมวตถประสงคเพอนำาไปตดสนใจเพอสรางความไดเปรยบในการแขงขน เชน การปรบปรงกจกรรมการตรวจรบวตถดบในธรกจผลตภณฑไมแกะสลก โดยการเปลยนแปลงเทคโนโลยทำาใหลดระยะเวลาและจำานวนการตรวจรบวตถดบและการตรวจนบสนคา เปนผลสบเนองใหตนทนในการตรวจรบวตถดบและการตรวจสอบสนคาลดลง
2. การวเคราะหหวงโซมลคาภายนอก (External Value Chain Analysis) คอ การขยายขอบเขตบรบทของการวเคราะหหวงโซมลคาทแสดงความสมพนธระหวางกจกรรมภายในและ
ภายนอกองคกร และมการเชอมโยงไปยงผจดหาและลกคาดงภาพท 4 ตอไปน
ภาพท 4 หวงโซมลคาภายนอกทมา : สมบรณ สารพด (ม.ป.ป.)
2.1. การวเคราะหหวงโซมลคาทเชอมโยงไปยงผจดหา เปนการวเคราะหตนทนทเกดขนจากความสมพนธระหวางกจการกบผจดหาวตถดบ (Supplier Linkages) จะทำาใหกจการสามารถระบประโยชนและโอกาสในการพฒนากลยทธการจดหาวตถดบหรอชนสวนใหมความเปนเลศได เพอทจะหลกเลยงจดออนของกลยทธ กจการควรระมดระวงในการเลอกผจดหา เพอทจะสงเสรมใหผจดการฝายจดซอทจะเลอกผจดหาทมคณภาพ ความนาเชอถอ และประสทธภาพการจดสงทยอมรบได ความตองการทจำาเปนถกระบออกมาเปน 2 ประการ คอ การมองในมมกวางของตนทนสวนประกอบทตองการ ซงหมายถงตนทนทเกยวของกบคณภาพ
ความนาเชอถอและการสงสนคาทลาชาจะถกเพมเขาไปในตนทนการจดซอ ซงการประเมนผจดหาไมไดประเมนทตนทนการจดซอแตประเมนโดยใชตนทนรวม และตนทนผจดหาจะถกนำาไปคดตนทนโดยใช Activity-Based Costing ซงเปนหวใจในการบรรลความตองการทงสอง เพอทจะบรรลความตองการ ผจดหาจะถกจดประเภทเปนตนทนและ ตนทนมความสมพนธกบการจดซอ คณภาพ ความนาเชอถอและประสทธภาพการจดสงจะถกนำาไปรวมกบตนทนผจดหา และสนคาเปนตนทนหลกและตนทนผจดหาถกนำาไปคดกบสนคาแตละชนด
2.2. การวเคราะหหวงโซมลคาทเชอมโยงไปยงลกคา เปนการวเคราะหตนทนทเกดขนจากความสมพนธระหวางกจการกบลกคา (Customer Linkages) ทำาใหกจการสามารถระบประโยชนและโอกาสในการสรางมลคาเพมเพอตอบสนองความตองการของลกคาไดตรงกลมเปาหมายมากยงขน ซงแนวทางการวเคราะหหวงโซคณคาลกคานนทนยมใชคอ แนวคดการคดตนทนบนพนฐานกจกรรมหรอ
ทเรยกวา Activity-Based Costing โดยแนวคดนนนมหลกการทวากจกรรมตางๆในสวนของกจการนนสามารถนำาไปวเคราะหตนทนได โดยเลอกใชตวผลกดนตนทนทมความเหมาะสมจะสามารถทำาใหกำาหนดราคาขายทสามารถสรางกำาไรใหกบกจการในระยะยาวไดอยางยงยนทงยงสามารถสรางความพงพอใจใหกบลกคาไดอกดวย ซงจะทำาการโอนตนทนของกจกรรมของลกคาไปยงลกคารายตวหรอประเภทของลกคา ซงการนำาตนทนกจกรรมเขามาชวยจะทำาใหองคกรสามารถแยกกลมลกคาทสรางกำาไรกบไมสรางกำาไรได ซงนำาไปสการกำาหนดราคาขายอยางเหมาะสมการวเคราะหหวงโซมลคาเชงกลยทธ (Strategic Value Chain Analysis)
เอกมล เอยมศร (2556) อางถง Ovdijus Jurevicius (2556) วา การวเคราะหสามารถแบงแยกออกไดเปน 2 วธ ซงขนอยกบประเภทของสงทมความสามารถในการแขงขนของบรษททตองการสราง ระหวางความไดเปรยบดานตนทน (Cost Leadership) หรอความไดเปรยบดานความแตกตาง
(Differentiation) ของผลตภณฑ ดงตารางท 1 ตอไปน
Cost Leadership
Differentiation
วธการนจะใชเมอองคกรพยายามทจะแขงขนดานตนทนและตองการทำาความเขาใจในแหลงทมาของตนทนทมความไดเปรยบหรอเสยเปรยบ รวมทงปจจยทผลกดนตนทน
วธการนจะใชเมอองคกรใชวธสรางความไดเปรยบดานความแตกตาง เพอมงมนทจะสรางผลตภณฑหรอบรการทเหนอกวา
1. ระบกจกรรมหลกและสนบสนนของบรษท2. ลำาดบความสำาคญแตละกจกรรมตอตนทนรวมของผลตภณฑ3. ระบตวผลกดนตนทนแตละกจกรรม4. ระบความ
1. ระบกจกรรมทสรางมลคาของลกคา2. ประเมนกลยทธทแตกตางกนสำาหรบการปรบปรงมลคาของลกคา3. ระบความแตกตางของการพฒนาอยางยงยนทดทสด
เชอมโยงระหวางกจกรรม5. ระบโอกาสสำาหรบการลดตนทน
ตารางท 1 ประเภทความไดเปรยบในการแขงขนทมา : เอกมล เอยมศร (2556)
ความไดเปรยบดานตนทน (Cost Leadership)
การสรางความไดเปรยบดานตนทน บรษทมแนวทางการวเคราะห 5 ขนตอน ดงน
1. ระบกจกรรมหลกและกจกรรมสนบสนน โดยการดำาเนนการในการผลตผลตสนคาหรอบรการ (ตงแตการรบและจดเกบวตถดบเพอการตลาด การขาย และการสนบสนนหลงการขาย) ตองไดรบการระบและแยกออกจากกนอยางชดเจน เชน กจกรรมการรบวตถดบเปนกจกรรมหลก สวนกจกรรมการวจยและพฒนาเปนกจกรรมสนบสนน ซงตองใชความร ความชำานาญ ทเพยงพอของในการบรหารจดการ เนองจากกจกรรมหวงโซคณคาไมไดถกจำากดอยภายในกจกรรมของบรษทเทานน ผจดการมหนาทระบ
กจกรรมหวงโซคณคาโดยตรวจสอบถงกระบวนการทำางานทนำาไปสการสงมอบคณคาใหลกคา
2. ลำาดบความสำาคญแตละกจกรรมตอตนทนรวมของผลตภณฑ เนองดวยตนทนรวมในการผลตสนคาหรอบรการจะถกจำาแนกและคดเขาสแตละกจกรรม ตนทนตามกจกรรมนนจะใชคำานวณตนทนแตละกระบวนการ กจกรรมจะเปนขอมลหลกสำาหรบตนทนหรอการดำาเนนงานทไมมประสทธภาพ(เมอเทยบเกณฑมาตรฐานกบคแขง)โดยการเปรยบเทยบคาใชจายหรอประมาณการจากราคาขายเปนตวกำาหนดเมอไมสามารถหาขอมลคแขง และจะตองมการปรบปรงแกไขแกไขทนท หากตนทนสงกวาเกณฑมาตรฐานของคแขง หรอ กระบวนการผลตขาดประสทธภาพ
3. ระบตวผลกดนตนทนแตละกจกรรม ซงเปนการทำาความเขาใจเกยวกบปจจยทเปนตวผลกดนตนทน ผจดการจำาเปนตองเขาไปศกษา พฒนา ปรบปรง ปจจยเหลานนเพอใหอยในระดบมาตรฐาน เชน ตนทนเกยวกบกจกรรมแรงงาน จะมตวผลกดนคอ ชวโมงการทำางาน ความเรวการ
ทำางาน อตราคาแรง และอนๆ หาก กจกรรมทแตกตางกนจะมตวผลกดนตนทนทตางกน
4. ระบความเชอมโยงระหวางกจกรรม เชน การลดตนทนในกจกรรมหนงอาจนำาไปสการลดตนทนในกจกรรมตอมา เชน สวนประกอบทนอยลงในกระบวนการออกแบบ นำาไปสสวนประกอบทนอยลงและตนทนบรการทนอยลง ดงนน การระบความเชอมโยงระหวางกจกรรมจะนำาไปสความเขาใจทดยงขนในการปรบปรงตนทนทจะสงผลกระทบตอหวงโซมลคาทงหมดของบรษท บางครง การลดตนทนจากกจกรรมหนงอาจนำาไปสตนทนทเพมขนของกจกรรมอน
5. ระบโอกาสสำาหรบการลดตนทนเมอบรษททราบกจกรรมทไมมประสทธภาพและตวผลกดนตนทนแลว กจะสามารถวางแผนปรบปรงได เชน อตราคาจางสงเกนไป สามารถจดการไดดวยการเพมความเรวในการผลต การจาง Outsourcing จากประเทศทมคาแรงตำา หรอ ตดตงกระบวนการผลตอตโนมตใหมาก
ความไดเปรยบดานความแตกตาง (Differentiation)
การวเคราะหหวงโซมลคาจะแตกตางกนเมอบรษท ม 3 ขนตอนดงน
1. ระบกจกรรมทสรางมลคาใหแกลกคา หลงจากระบกจกรรมหวงโซมลคา ผจดการตองทราบวา กจกรรมใดสรางมลคาเพมใหแกลกคามากทสด เชน ผลตภณฑของแอปเปลทประสบความสำาเรจไมไดเกดจากคณลกษณะของผลตภณฑ แตมาจากกจกรรมทางการตลาด ซงบรษทจำาเปนตองเลอกวาจะเปนผผลตทมตนทนตำากวาคแขง คณลกษณะของผลตภณฑทโดดเดนดานภาพลกษณ การใชงาน อายการใชงาน ตรงความตองการลกคา หรอการบรการหลงการขายทด
2. ประเมนกลยทธทแตกตางกนสำาหรบกจกรรมทสรางมลคาใหแกลกคา โดยผจดการสามารถใชกลยทธ ดงตอไปน เพอเพมความแตกตางของผลตภณฑและมลคาของลกคา
- เพมคณลกษณะของผลตภณฑใหมากขน
-การมงเนนการใหบรการแกลกคา และการบรการหลงการขาย
-การปรบแตงใหตรงความตองการของลกคาเฉพาะกลมมากขน
-การมผลตภณฑทด และราคาเหมาะสมกบทกชนชน
-ระบความแตกตางอยางยงยนทดทสด โดยปกตแลวความแตกตางทเหนอกวาและคณคาของลกคาทเปนผลของกจกรรมทสมพนธกนจำานวนมากและกลยทธทใช การผสมผสานทดทสดควรตงเปาหมายสรางความไดเปรยบทแตกตางอยางยงยน
สรปและอภปราย (Conclusion and Discussion)
การวเคราะหหวงโซมลคา เปนเครองมอกลยทธทใชในการวเคราะหกจกรรมภายในองคกรธรกจโดยมเปาหมายทชดเจนเพอการพฒนาคณคาและเพมประสทธภาพใหสงสด ทำาใหสามารถลดตนทนการผลตหรอคาใชจายขององคกรธรกจไดแบบมนยสำาคญ หรอ สรางความไดเปรยบในดานการแขงขนเมอเปรยบเทยบกบคแขง ซงสามารถนำามาประยกตใชในการบรหารเชงกลยทธไดหลากหลาย
ดงนน การวเคราะหหวงโซมลคานน เปนแนวทางการบรหารเชงกลยทธททำาองคกรธรกจนนมการบรหารแตละสวนงานอยางมประสทธภาพสงสด เนองจากแนวคดนจะทำาใหการวางแผนนนมงเนนไปทการพฒนาคณคาในกจกรรมทสรางมลคาเพมและขจด
หรอปรบปรงกจกรรมทไมสรางมลคาเพมแกองคกรธรกจ ทำาใหองคกรธรกจสรางความไดเปรยบในการแขงขน นอกจากนน การวเคราะหหวงโซมลคานน ยงสามารถนำามาปรบปรงเศรษฐกจในภาพรวมใหดขนไดดวยเชนกน
บรรณานกรมฐตมา วงศอนตา และ คณะ. (2558). การวเคราะหโซคณคาอาหารฮาลาล
:Value Chain Analysis of Halal Food สบคนเมอ 16 กมภาพนธ 2559, จาก http://librae.mju.ac.th/goverment/20111119104834_librae/Doc_25571127130444_258192.PDF.
เรงชย ตนสชาต และ คณะ. (2556). หวงโซคณคาของปลานลในจงหวดเชยงใหมและเชยงราย สบคนเมอ 18 กมภาพนธ 2559, จาก http://librae.mju.ac.th/goverment/20111119104834_librae/Doc_25571127130444_258192.PDF.
วสนต กาญจนมกดา. (2556). สายโซคณคา กบความอยรอดของธรกจ (Online). สบคนเมอ 17 กมภาพนธ 2559, จาก http://librae.mju.ac.th/goverment/20111119104834_librae/Doc_25571127130444_258192.PDF.
สมบรณ สาระพด, ม.ป.ป. การบรหารตนทนเชงกลยทธ : การวเคราะหหวงโซมลคาระดบอตสาหกรรม. ชลบร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
สมบรณ สาระพด, ม.ป.ป. การบรหารตนทนเชงกลยทธ : การวเคราะหหวงโซมลคาภายในและภายนอก. ชลบร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
สธน รงแจง. (2556). การศกษา Value Chain ในผลตภณฑไมสกแกะสลกเพอลดตนทนวตถดบและเพอปรบปรงกจกรรมทไมเพมคณคา กรณศกษา รานศรจอมทอง(Online) สบคนเมอ 18 กมภาพนธ 2559, จาก
https://www.strategicmanagementinsight.com/tools/value-chain-analysis.html.
เอกมล เอยมศร. (ม.ป.ป.). การวเคราะหหวงโซคณคา : Value Chain Analysis (Online) สบคนเมอ 18 กมภาพนธ 2559, จาก https://www.strategicmanagementinsight.com/tools/value-chain-analysis.html.
Don R. Hansen, and Marryanne M. Mowen. (2013). Cornerstones of Cost Management. (2nd ed.). South-Western: Cengage Learning.
