Embed Size (px)
Citation preview
1
WĘ
DR
OW
NIC
ZK
I I WĘ
DR
OW
NIC
Y
Zary
s m
eto
dyki
ZW
IĄZ
EK
HA
RC
ER
ST
WA
PO
LS
KIE
GO
2
Nin
iejs
za
pu
blik
acja
jest k
rótk
im o
pis
em
me
tod
yki w
ęd
row
nic
ze
j. Na
kilk
un
astu
stro
na
ch
sta
raliś
my s
ię p
rze
dsta
wić
po
dsta
wo
we
za
sa
dy p
racy z
wę
dro
wn
iczka
mi i w
ęd
row
nik
am
i.
Fu
nd
am
en
tem
teg
o o
pra
co
wa
nia
jest u
ch
wa
ła R
ad
y N
acze
lne
j ZH
P z
1 m
arc
a 2
00
3 r.
w s
pra
wie
syste
mu
me
tod
yczn
eg
o.
hm
. Rysza
rd P
ola
sze
wski
hm
. Ew
a P
ola
sze
wska
ISB
N 8
3-8
9037-5
1-3
Pu
blik
acja
wyd
an
a n
a z
lece
nie
Głó
wn
ej K
wa
tery
Zw
iązku
Ha
rce
rstw
a P
ols
kie
go
prz
ez H
arc
ers
kie
Biu
ro W
yd
aw
nic
ze
„Ho
ryzo
nty
”
Bro
szu
ra p
ow
sta
ła d
zię
ki w
sp
arc
iu fin
an
so
we
mu
Min
iste
rstw
a E
du
ka
cji N
aro
do
we
j i Sp
ortu
3
Dru
hn
o D
rużyn
ow
a,
Dru
hu
Dru
żyn
ow
y!
Gra
nato
wy s
znur n
a T
woim
ram
ieniu
oznacza, ż
e to
wła
śnie
Ty je
ste
ś n
ajw
ażnie
jszym
i bezpo-
śre
dnim
harc
ers
kim
wychow
aw
cą –
dru
żynow
ym
. Prz
ez o
sobis
ty p
rzykła
d, s
tosow
anie
meto
dy
harc
ers
kie
j, wie
rność h
arc
ers
kim
ideało
m w
codzie
nnym
życiu
kszta
łtuje
sz p
osta
wy in
nych –
sw
o-
ich z
uchów
, harc
ere
k i h
arc
erz
y. W re
aliz
acji c
eló
w w
ychow
aw
czych h
arc
ers
kie
j wspóln
oty
duże
znaczenie
ma z
najo
mość i s
tosow
anie
odpow
iednie
j dla
wie
ku T
woic
h p
odopie
cznych m
eto
dyki:
zuchow
ej, h
arc
ers
kie
j, sta
rszoharc
ers
kie
j lub w
ędro
wnic
zej.
Ro
k 2
00
3 p
od
wzg
lęd
em
wsp
arc
ia d
rużyn
ow
eg
o w
pra
cy w
ych
ow
aw
cze
j jest b
ard
zo
wa
żn
y. To
wła
śn
ie w
tym
roku
zo
sta
ły o
pis
an
e w
szystk
ie m
eto
dyki, z
atw
ierd
zo
ne
no
we
instru
kcje
dzia
łan
ia
gro
ma
dy i d
rużyn
y, ua
ktu
aln
ion
e lu
b o
pra
co
wa
ne
i za
twie
rdzo
ne
prz
ez w
ład
ze
ZH
P in
stru
me
nty
me
tod
yczn
e, m
.in.: s
top
nie
ha
rce
rskie
, pró
ba
ha
rce
rza
, sp
raw
no
ści h
arc
ers
kie
, zn
aki s
łużb
,
pro
jekty. D
ecyzja
Ra
dy N
acze
lne
j ZH
P o
d 1
wrz
eśn
ia 2
00
3 r. w
ca
łej n
asze
j org
an
iza
cji z
aczyn
a
ob
ow
iązyw
ać n
ow
y p
od
zia
ł me
tod
yczn
y.
Ab
y C
i te w
szystk
ie z
mia
ny p
rzyb
liżyć i p
om
óc w
pe
łnym
sto
so
wa
niu
ha
rce
rskie
j me
tod
y, prz
y-
go
tow
aliś
my n
inie
jszą
bro
szu
rę. W
sp
osó
b p
rosty
i zw
ięzły
prz
ep
row
ad
zi C
ię o
na
prz
ez w
szyst-
kie
tajn
iki m
eto
dyki, k
tórą
po
win
ien
eś s
toso
wa
ć w
pra
cy z
e s
wo
ją g
rom
ad
ą, s
wo
ją d
rużyn
ą.
A k
ied
y b
ęd
zie
sz c
zyta
ć tę
ksią
że
czkę
, my b
ęd
zie
my p
isa
ć je
szcze
ob
sze
rnie
jsze
i ba
rdzie
j
do
kła
dn
e ro
zd
zia
ły p
ora
dn
ikó
w d
la d
rużyn
ow
ych
, któ
re w
Tw
oje
j bib
liote
ce
ma
ją s
za
nsę
zn
a-
leźć s
ię ju
ż w
iosn
ą 2
00
4 r.
Czu
wa
j!
hm
. An
na
Po
raj
za
stę
pczyn
i na
cze
lnik
a Z
HP
4W
stę
p –
isto
ta p
racy w
ęd
row
nic
zej
Życie
tylko w
tedy je
st coś w
arte
i wte
dy d
aje
radość,
jeśli je
st służb
ą.
hm
. Ale
ksander K
am
iński
Kim
są w
ęd
row
nic
y?
Węd
row
niczki i w
ędro
wn
icy to czło
nko
wie zw
yczajni Z
HP
w w
ieku o
d 16 d
o 25 lat. S
ą w
Zw
iązku
po
zuch
ach
, harce
rzach
i harce
rzach
starszych
czwartą
gru
pą w
ieko
wą, a
tym sa
mym
i meto
dyczn
ą. W
ędro
wnicy
nale
żą d
o d
rużyn
wędro
wniczych
, zastę
pów
wędro
wniczych
dzia
łają
cych w
ram
ach
dru
żyn w
ielo
pozio
mow
ychora
z kręgów
aka
dem
ickich.
Wędro
wnicy to
gru
pa n
ieje
dnoro
dna. N
ajw
iększą
część sta
now
ią h
arce
rze i h
arce
rki uczą
cy się w
szkoła
chponadgim
nazja
lnych
– a
wię
c w w
ieku
16–19 la
t. Dru
gą g
rupę sta
now
ią h
arce
rze-stu
denci ko
ntyn
uują
cy swoją
dzia
łaln
ość w
dru
żynach
wędro
wniczych
lub n
ale
żący d
o krę
gów
aka
dem
ickich o
raz in
ni d
oro
śli harce
rze, któ
rzynie
uko
ńczyli 2
5 la
t. Wędro
wnicy w
okre
sie stu
denckim
kończą
swą d
ziała
lność w
ZH
P b
ądź ko
ntyn
uują
ją ja
koin
strukto
rzy, starszyzn
a h
arce
rska lu
b d
ziała
cze.
Wędro
wnikó
w ce
chuje
aktyw
na p
osta
wa w
obec o
tacza
jące
go ich
świa
ta. W
ażn
ą d
la n
ich ro
lę o
dgryw
a sa
mo-
dzie
lne p
ozn
aw
anie
świa
ta, w
ybór n
ajb
ard
ziej in
tere
sują
cych za
gadnie
ń i d
ostrze
żenie
ważn
ych, sp
ołe
cznych
pro
ble
mów
w m
yśl zasa
dy: W
ędru
jem
y p
rzez ś
wia
t po p
roble
mach, d
o c
zło
wie
ka
. Wędro
wnicy sta
wia
ją p
rzed so
bą
am
bitn
e ce
le, re
alizu
jąc je
indyw
idualn
ie a
lbo w
harce
rskim ze
spole
. Bow
iem
wędro
wnictw
o to
sam
ow
ychow
anie
do czyn
u p
rzez czyn
.
Wędró
wka
jest sp
oso
bem
na p
racę
wędro
wniczą
. Wędró
wka
rozu
mia
na d
osło
wnie
– p
ozw
ala
jąca
na p
ozn
a-
nie
ota
czają
cego św
iata
(wędró
wka
fizyczna) o
raz w
ędró
wka
po p
roble
mach
, zagadnie
nia
ch w
wyb
ranych
dzie
dzi-
nach
wie
dzy (w
ędró
wka
inte
lektu
aln
a). Ta
ka sze
roko
rozu
mia
na w
ędró
wka
ma p
om
óc m
łodej ko
bie
cie –
mło
dem
um
ężczyźn
ie w
odnale
zieniu
swego m
iejsca
w sp
ołe
czeństw
ie.
Ch
ara
kte
rysty
ka p
racy w
ęd
row
nik
ów
Wszystkie
um
ieję
tności zd
obyw
ane p
rzez w
ędro
wnikó
w p
ow
inny b
yć nabyw
ane i w
ykorzystyw
ane w
konkre
t-nym
dzia
łaniu
– w
duże
j części m
ają
cym ch
ara
kter w
yczynu i słu
żby. Z
ach
ętą
do d
ziała
nia
jest w
ędro
wnicza
dew
iza: W
yjdź w
świat, zo
bacz, p
om
yśl – po
mó
ż, czyli działaj.
Dzia
łanie
to, czyli słu
żba, re
alizo
wana je
st wew
nątrz o
rganiza
cji i poza
nią
. Słu
żba m
oże
mie
ć wym
iar za
an-
gażo
wania
w życie
ZH
P i p
rzyjmow
ania
w n
im co
raz p
ow
ażn
iejszych
funkcji –
do in
strukto
rskich w
łączn
ie. M
oże
tobyć ró
wnie
ż służb
a n
a rze
cz społe
czeństw
a: szko
ły, osie
dla
, mia
sta; lu
dzi sta
rszych, ch
orych
i dzie
ci. Najle
pie
j,gdy te
dw
a ro
dza
je słu
żby u
zupełn
iają
się. W
ten sp
osó
b w
ędro
wnik p
ełn
i służb
ę n
a rze
cz swoje
j org
aniza
cji –w
zmacn
iają
c ją, a
rów
nocze
śnie
nie
zam
yka się
w „h
arce
rskim św
iatku
”, dostrze
gają
c potrze
by o
tacza
jące
j go
społe
czności.
5Z
adania
realizo
wane in
dyw
idualn
ie lu
b ze
społo
wo m
ają
chara
kter w
yczynu
. Wyczyn
chara
kteryzu
je w
ięk-
szość d
ziała
ń w
ędro
wniczych
– p
odejm
ow
ane p
rzez w
ędro
wnikó
w za
dania
pow
inny b
yć am
bitn
e, b
yć wyzw
anie
mna kra
wędzi m
ożliw
ości (cze
go n
ie n
ale
ży mylić z kra
wędzią
bezp
iecze
ństw
a). W
ysoko
zaw
ieszo
na p
oprze
czkadopin
guje
do cią
głe
go ro
zwoju
, prze
kracza
nia
sam
ego sie
bie
. Wyczyn
nie
pow
inie
n b
yć rozu
mia
ny tylko
w a
spek-
cie fizyczn
ym, a
le ró
wnie
ż inte
lektu
aln
ym. M
oże
my m
ów
ić rów
nie
ż o w
yczynie
w p
odejm
ow
anej słu
żbie
. Jednakże
trzeba p
am
ięta
ć, by ze
spół zn
ał sw
oje
możliw
ości. T
ylko ta
ka słu
żba, któ
ra je
st skute
cznie
i rzete
lnie
realizo
wana,
może
być w
yzwanie
m n
a m
iarę
wędro
wnikó
w.
Jacy p
ow
inn
i być w
ęd
row
nic
y?
Węd
row
niczka/w
ędro
wn
ik jest wytrw
ała/y w realizacji p
ostaw
ion
ych so
bie celó
w, d
oko
nu
je w sw
oim
życiu w
yczynó
w, aktyw
nie u
czestniczy w
życiu sp
ołeczn
ym, p
ełni stałą słu
żbę, o
dp
ow
iedzialn
ie kreuje
swo
ją przyszło
ść, rozw
ija swo
je zdo
lno
ści osiąg
ając w n
ich m
istrzostw
o.
Ro
zwó
j spo
łeczny –
Wędro
wnik zb
ioro
wo i in
dyw
idualn
ie a
ktywnie
ucze
stniczy w
życiu sp
ołe
cznym
, czuje
się w
spóło
dpow
iedzia
lny za
rodzin
ę, sp
ołe
czeństw
o, p
aństw
o. D
ostrze
ga i ro
zum
ie p
roble
my życia
społe
cznego,
potra
fi okre
ślić ich p
rzyczyny i p
rzew
idzie
ć skutki. U
mie
jętn
ie fo
rmułu
je, u
zasa
dnia
i bro
ni w
łasn
ego sta
now
iska n
afo
rum
publiczn
ym. W
dzia
łania
ch h
arce
rskich i sp
ołe
cznych
zna, sto
suje
i prze
strzega za
sad d
em
okra
tycznych
.U
mie
jętn
ie sto
suje
podsta
wow
e za
sady p
racy w
zesp
ole
i pro
wadze
nia
negocja
cji. Um
ieję
tnie
poro
zum
iew
a się
i utrzym
uje
dobre
rela
cje z in
nym
i ludźm
i, potra
fi funkcjo
now
ać i w
spółp
raco
wać w
gru
pie
, radzić so
bie
z pre
sjąśro
dow
iska. P
odejm
uje
odpow
iedzia
lne d
ecyzje
, dotyczą
ce w
yboru
dro
gi życio
wej i za
wodow
ej.
Ro
zwó
j intelektu
alny –
Wędro
wnik w
ciąż p
osze
rza sw
oją
wie
dzę
. Potra
fi myśle
ć konce
pcyjn
ie i a
nalityczn
ie.
Um
ieję
tnie
wpro
wadza
zmia
ny. Z
na i p
otra
fi zasto
sow
ać za
sady p
lanow
ania
i org
anizo
wania
dzia
łań. B
ierze
ak-
tywny u
dzia
ł w życiu
kultu
raln
ym. P
osze
rza sw
oje
horyzo
nty.
Ro
zwó
j emo
cjon
alny –
Wędro
wnik u
mie
jętn
ie i św
iadom
ie kre
uje
wła
sną o
sobow
ość. P
anuje
nad sw
oim
iuczu
ciam
i i em
ocja
mi, p
otra
fi je zd
efin
iow
ać, o
kaza
ć je, w
yrazić sto
sow
nie
do sytu
acji.
Ro
zwó
j fizyczny –
Wędro
wnik o
rganizu
je i czyn
nie
ucze
stniczy w
indyw
idualn
ych i ze
społo
wych
form
ach
aktyw
ności sp
orto
wej, re
kreacyjn
ej i tu
rystycznej. Je
st odpow
iedzia
lny za
zdro
wie
wła
sne i in
nych
, potra
fi udzie
lićpie
rwsze
j pom
ocy p
oszko
dow
anym
w ró
żnych
stanach
zagra
żają
cych życiu
i zdro
wiu
człow
ieka
. Um
ieję
tnie
korzy-
sta z p
om
ocy m
edyczn
ej, ra
dzi so
bie
w sytu
acja
ch tru
dnych
ora
z um
ieję
tnie
wsp
iera
innych
.
Ro
zwó
j du
cho
wy –
Wędro
wnik u
mie
jętn
ie d
oko
nuje
etyczn
ej a
nalizy i o
ceny d
ziała
ń o
raz d
ecyzji w
łasn
ychi in
nych
. Podejm
uje
decyzje
i doko
nuje
wyb
oró
w m
ora
lnych
. Buduje
hie
rarch
ię w
arto
ści opartą
na P
raw
ie i P
rzy-rze
czeniu
Harce
rskim.
6H
arc
ers
ki s
yste
m w
ych
ow
aw
czy
Frag
men
t op
racow
ania „H
arcerskie ideały” p
rzyjętego
przez R
adę N
aczelną Z
HP
w 1997 r.
Harce
rski system
wych
ow
aw
czy realizo
wany w
ciągu b
lisko 9
0-le
tnie
j histo
rii ZH
P je
st rozu
mia
ny ja
kojed
no
ść: zasad h
arcerskiego
wych
ow
ania, m
etod
y i pro
gram
u. S
tały ro
zwój zu
chów
, harce
rzy, harce
rzy star-
szych i in
strukto
rów
jest m
ożliw
y tylko w
tedy, g
dy kie
rują
c się h
arce
rskimi za
sadam
i, wyko
rzystują
c harce
rskąm
eto
dę tw
orzym
y pro
gra
m p
obudza
jący d
o kszta
łtow
ania
w so
bie
cech
i um
ieję
tności p
otrze
bnych
w życiu
oso
bi-
stym i p
rzydatn
ych w
społe
czeństw
ie.
Zasad
y harcerskieg
o w
ycho
wan
ia to:
� � � � �
służb
a, czyli czyn
na, p
ozytyw
na p
osta
wa w
obec św
iata
i dru
gie
go czło
wie
ka,
� � � � �
braterstw
o, czyli p
rzyjacie
lska i se
rdeczn
a p
osta
wa w
obec in
nych
,� � � � �
praca n
ad so
bą, czyli n
ieusta
nne kszta
łtow
anie
i dosko
nale
nie
wła
snej o
sobow
ości.
Odzw
iercie
dle
nie
m h
arce
rskich za
sad są
: Obie
tnica
i Pra
wo Z
uch
a, P
rzyrzecze
nie
i Pra
wo H
arce
rskie, Z
obow
ią-
zanie
Instru
ktorskie
. Zasa
dy h
arce
rskiego w
ychow
ania
są w
pro
wadza
ne w
życie za
pom
ocą
wyw
odzą
cej się
zeska
utin
gu m
eto
dy h
arce
rskiej. M
eto
da ta
okre
śla sp
osó
b re
aliza
cji harce
rskiego w
ychow
ania
.
Meto
da h
arcerska to sp
osó
b d
ziała
nia
odzn
acza
jący się
:
�� ���pozytyw
nością
,�� ���
indyw
idualn
ością
,�� ���
wza
jem
nością
oddzia
ływań,
�� ���dobro
woln
ością
i świa
dom
ością
celó
w,
�� ���pośre
dnio
ścią,
�� ���natu
raln
ością
,
będący syste
mem
wsp
iera
nia
sam
oro
zwoju
zuch
ów
, harce
rzy, harce
rzy starszych
i instru
ktoró
w p
rzez:
�� ���P
rzyrzecze
nie
i Pra
wo,
�� ���ucze
nie
w d
ziała
niu
,�� ���
system
małych
gru
p,
�� ���pro
gra
m sta
le d
osko
nalo
ny i p
obudza
jący d
o ro
zwoju
.
Meto
dę h
arc
ers
ką c
ech
uje
�� ���p
ozytyw
no
ść –
gdyż h
arce
rskie w
ychow
anie
pole
ga n
a b
udow
aniu
dobra
, rozb
udza
niu
w czło
wie
ku je
go
zdoln
ości, o
dkryw
aniu
zale
t, pozw
ala
łatw
iej a
kcepto
wać św
iat, in
nych
ludzi, sie
bie
sam
ego, p
oka
zuje
, żenie
nale
ży poddaw
ać się
złu i b
ezn
adzie
jności;
�� ���in
dyw
idu
alno
ść – p
onie
waż h
arce
rskie w
ychow
anie
jest u
kieru
nko
wane n
a je
dnostkę
, na je
j rozw
ój o
sobi-
sty, dosto
sow
ują
c staw
iane p
rzed ka
żdym
członkie
m Z
wią
zku o
czekiw
ania
do je
go m
ożliw
ości i u
mie
jętn
o-
ści, budują
c jego in
dyw
idualn
e ce
chy;
7�� ���
wzajem
no
ść od
działyw
ań –
czyli partn
erstw
o czło
nkó
w n
asze
go ru
chu, g
dzie
wszyscy są
zaró
wno w
y-ch
ow
aw
cam
i, jak i w
ychow
anka
mi; in
strukto
r pełn
i rolę
„starsze
go b
rata
”, będące
go d
la h
arce
rza w
zore
mdo n
aśla
dow
ania
, a je
go a
uto
rytet o
pie
ra się
prze
de w
szystkim n
a p
osta
wie
zgodnej z H
arce
rskim P
raw
em
;
�� ���d
ob
row
oln
ość i św
iado
mo
ść celów
– g
dyż ka
żdy czło
nek Z
wią
zku sa
modzie
lnie
wyra
ża ch
ęć kie
row
a-
nia
się w
życiu h
arce
rskimi za
sadam
i i przyn
ale
żności d
o n
asze
j org
aniza
cji; w h
arce
rstwie
skute
czność
wych
ow
ania
zale
ży od ch
ęci p
oddania
się te
mu d
ziała
niu
;
�� ���p
ośred
nio
ść –
ponie
waż w
szystkie p
odejm
ow
ane p
rzez n
asz ru
ch d
ziała
nia
służą
realiza
cji celó
w w
ycho-
waw
czych, a
trakcyjn
e, sp
ołe
cznie
pożyte
czne za
dania
realizo
wane w
harce
rstwie
pobudza
ją d
o ro
zwoju
wew
nętrzn
ego czło
wie
ka;
�� ���n
aturaln
ość
– p
ole
gają
ca n
a p
rzystoso
waniu
wszystkich
podejm
ow
anych
dzia
łań d
o p
otrze
b i m
ożliw
ości
harce
rskiego ze
społu
i poszcze
góln
ych je
go czło
nkó
w o
raz ró
żnoro
dnych
waru
nkó
w d
ziała
nia
: na w
si,w
mie
ście, w
now
ej d
rużyn
ie, b
ądź ta
kiej z tra
dycja
mi, w
zastę
pie
chło
pcó
w lu
b d
ziew
cząt, w
dru
żynie
koeduka
cyjnej itd
.
Meto
da h
arc
ers
ka o
pie
ra s
ię n
a n
astę
pu
jących
ele
men
tach
Przyrzeczen
ie i Praw
o H
arcerskie –
kreślą
konkre
tny syste
m w
arto
ści, opisu
ją id
eał. O
dzw
iercie
dla
ją za
sady
harce
rskiego w
ychow
ania
: służb
ę, b
rate
rstwo, p
racę
nad so
bą. P
raw
o ka
żdem
u h
arce
rzow
i daje
ściśle o
kreślo
-ny ko
deks p
ostę
pow
ania
, jest d
la n
iego życio
wym
dro
gow
skaze
m. W
chw
ili złoże
nia
harce
rskiego P
rzyrzecze
-nia
zobow
iązu
jem
y się n
ieusta
nnie
dążyć d
o o
siągnię
cia te
go id
eału
. Mło
dy czło
wie
k składają
c je d
ecyd
uje
sięz w
łasn
ej „szcze
rej w
oli” a
kcepto
wać i sto
sow
ać w
swym
życiu za
warte
w P
raw
ie za
sady e
tyczne. W
obecw
łasn
ego su
mie
nia
, wobec g
rupy ró
wie
śnikó
w i in
strukto
ra, któ
ry jest d
la n
iego w
zore
m i a
uto
rytete
m b
ierze
odpow
iedzia
lność za
ich d
otrzym
ywanie
. To d
obro
woln
e zo
bow
iąza
nie
jest n
ajw
iększą
motyw
acją
do sa
modo-
skonale
nia
, wyra
żenie
m w
oli n
ieusta
nnej p
racy n
ad so
bą, w
oli sta
łego p
odąża
nia
dro
gą w
yznaczo
ną p
rzez
dro
gow
skaz n
asze
go P
raw
a. A
kcepto
wanie
zaw
artych
w P
raw
ie i P
rzyrzecze
niu
ideałó
w o
raz sta
ły, możliw
ienajw
iększy w
ysiłek zm
ierza
jący d
o ich
osią
gnię
cia, są
wobec m
łodego czło
wie
ka sku
teczn
ym in
strum
ente
mw
pływ
ają
cym n
a je
go ro
zwój. D
la n
ajm
łodszych
członkó
w n
asze
go ru
chu id
entyczn
ą ro
lę p
ełn
i Obie
tnica
i Pra
wo Z
uch
a. P
raw
o i P
rzyrzecze
nie
jest fu
ndam
enta
lnym
ele
mente
m m
eto
dy h
arce
rskiej.
Uczen
ie przez d
ziałanie
– o
znacza
, że w
harce
rstwie
wych
ow
uje
my w
sposó
b czyn
ny, p
oprze
z aktyw
ne u
czest-
nictw
o. M
łody czło
wie
k w sp
osó
b n
atu
raln
y łatw
iej kszta
łci się p
rzez o
bse
rwację
, eksp
erym
ento
wanie
, sam
o-
dzie
lne w
yciąganie
wnio
sków
, doko
nyw
anie
wyb
oró
w i o
sobiste
dzia
łanie
. Harce
rskie w
ychow
anie
to ro
zwój
mło
dego czło
wie
ka p
rzez d
ziała
nie
.
System
małych
gru
p –
mała
gru
pa ró
wie
śnikó
w, ko
legów
, przyja
ciół to
natu
raln
e śro
dow
isko m
łodego czło
wie
ka.
Nasza
meto
da o
pie
ra h
arce
rskie w
ychow
anie
mię
dzy in
nym
i na syste
mie
takich
rów
ieśn
iczych g
rup –
szóste
kzu
chow
ych, za
stępów
, patro
li, gru
p za
danio
wych
itp. S
kupio
na w
zastę
pie
gru
pka
przyja
ciół sa
ma u
czy sięw
spółd
ziała
nia
, sam
orzą
dności, b
rania
na sie
bie
odpow
iedzia
lności, so
lidarn
ości, p
om
aga kszta
łcić chara
ktery.
Stw
arza
mło
dym
ludzio
m a
tmosfe
rę d
o sto
pnio
wego d
ojrze
wania
oso
biste
go i sp
ołe
cznego.
8P
rog
ram stale d
osko
nalo
ny i p
ob
ud
zający do
rozw
oju
– sta
now
i treść h
arce
rskiego w
ychow
ania
. Tre
ści pro
-gra
mow
e p
ow
inny b
yć dosto
sow
ane d
o p
otrze
b i m
ożliw
ości czło
nkó
w h
arce
rskich ze
społó
w, d
o cza
su, m
iej-
sca, w
aru
nkó
w d
ziała
nia
i ocze
kiwań sp
ołe
cznych
. Na p
rogra
m skła
dają
się ko
nkre
tne za
dania
podejm
ow
ane
prze
z zesp
ół i sp
osó
b ich
realiza
cji (odrę
bny d
la zu
chów
, harce
rzy, harce
rzy starszych
i instru
ktoró
w), o
raz
rozw
iąza
nia
org
aniza
cyjne n
iezb
ędne d
la p
raw
idło
wego re
alizo
wania
harce
rskiego syste
mu w
ychow
aw
czego.
Pro
gra
m m
usi b
yć stale
dosko
nalo
ny ta
k, aby za
pew
nia
ł stopnio
wy i h
arm
onijn
y rozw
ój czło
nkó
w Z
wią
zku.
Pow
inie
n o
dpow
iadać n
a za
inte
reso
wania
harce
rzy, staw
iać w
yzwania
, być za
chętą
do sa
modosko
nale
nia
.N
arzę
dzie
m re
aliza
cji tego p
rogra
mu je
st mię
dzy in
nym
i system
stopni h
arce
rskich (g
wia
zdek zu
chow
ych) o
raz
spra
wności. N
ale
ży form
uło
wać p
rogra
m, któ
ry jest sp
ójn
ą, zin
tegro
waną ca
łością
, a n
ie zb
iore
m p
rzypadko
-w
ych, o
derw
anych
dzia
łań. P
rogra
m h
arce
rski jest h
arm
onijn
ym p
ołą
czenie
m zd
obyw
ania
okre
ślonej w
iedzy,
kształce
nia
pra
ktycznych
um
ieję
tności o
raz p
odejm
ow
ania
konkre
tnych
dzia
łań n
a rze
cz innych
i swoje
go o
to-
czenia
prze
z zabaw
ę, g
rę i słu
żbę
Waru
nkie
m sku
teczn
ości h
arce
rskiej m
eto
dy je
st przykład
oso
bisty in
strukto
ra. S
woją
posta
wą in
struk-
tor p
ow
inie
n d
aw
ać p
rzykład o
siągania
warto
ści, którym
służy h
arce
rstwo, p
oka
zywać, że
życie w
edłu
g P
raw
aH
arce
rskiego m
oże
być źró
dłe
m ra
dości. In
strukto
r nie
jest a
ni d
ow
ódcą
, ani n
auczycie
lem
. Jest „sta
rszym b
ra-
tem
”, który zu
chow
i, harce
rce, h
arce
rzow
i stwarza
waru
nki d
o kszta
łtow
ania
chara
kteru
.
Dru
hn
o D
rużyn
ow
a, Dru
hu
Dru
żyno
wy
Pam
iętaj!W
szystkie e
lem
enty m
eto
dy (P
rzyrzecze
nie
i Pra
wo, u
czenie
w d
ziała
niu
, system
małych
gru
p, cią
gle
dosko
nalo
ny i p
obudza
jący d
o ro
zwoju
pro
gra
m) są
wsp
ółza
leżn
e i sta
now
ią sp
ójn
ą ca
łość. M
etod
a ta jedy-
nie w
ów
czas będ
zie w p
ełni sku
teczna, jeżeli każd
y harcerski in
strukto
r będ
zie po
trafił łącznie w
yko-
rzystywać w
swej p
racy zgo
dn
ie z jej cecham
i wszystkie te elem
enty.
9F
un
dam
en
ty id
eo
we
Pra
wo
Harc
ers
kie
Pra
wo H
arce
rskie je
st dla
każd
ego w
ędro
wnika
fundam
ente
m id
eow
ym i d
rogow
skaze
m n
a życio
wej d
ro-
dze
. Warto
ści zaw
arte
w tym
kanonie
przyjm
uje
on ze
świa
dom
ością
staw
ianych
mu w
ymagań, sta
rają
c się d
ążyć
do id
eału
.
Wędro
wnik św
iadom
ie a
kceptu
je h
arce
rski styl życia. I to
nie
tylko w
czasie
, kiedy je
st członkie
m o
rganiza
cjiharce
rskiej. B
ow
iem
sposó
b p
ostrze
gania
ota
czają
cego g
o św
iata
wyn
iesie
on z Z
HP
i prze
nie
sie d
o d
oro
słego
życia (g
dy fo
rmaln
ie n
ic go ju
ż nie
będzie
łączyło
z org
aniza
cją). M
am
y na m
yśli takie
warto
ści, jak: o
dpow
iedzia
l-ność, u
czciwość, p
raw
dom
ów
ność, o
twarcie
na in
nych
ludzi, u
miło
wanie
szero
ko p
oję
tej w
ędró
wki.
Pra
wo H
arce
rskie w
ędro
wnik p
rzyjmuje
z pełn
ym zro
zum
ienie
m i a
kcepta
cją. P
raw
o to
nie
zosta
ło m
u n
a-
rzuco
ne –
to o
n zd
ecyd
ow
ał się
na je
go p
rzyjęcie
. Warto
ści w n
im za
warte
wędro
wnik a
kceptu
je w
wyn
iku zro
zu-
mie
nia
zaw
artych
w n
im id
ei i p
rzyjęcia
ich za
wła
sne.
Pra
wo H
arce
rskie p
ow
inno b
yć obecn
e w
pra
cy każd
ego ze
społu
wędro
wnicze
go. P
oszu
kiwanie
odpow
iedzi
na p
ytanie
, jak żyć u
czciwie
i po p
rostu
dobrze
, jest czę
stym te
mate
m ta
kich fo
rm p
racy w
ędro
wnicze
j, jak: ku
źni-
ca, o
gnio
bra
nie
czy też są
d n
ad p
roble
mem
.
NA
SZ
E P
RA
WO
I PR
ZY
RZ
EC
ZE
NIE
MA
M S
ZC
ZE
RĄ
WO
LĘ
, to zn
aczy d
obro
woln
ie, b
ez n
iczyjego n
aka
zu, b
ez ża
dnego p
rzymusu
, CA
ŁY
M Ż
YC
IEM
, ze
wszystkich
sił mego d
uch
a, z ca
łego se
rca, w
ykorzystu
jąc w
szystkie d
ane m
i możliw
ości P
EŁ
NIĆ
SŁ
UŻ
BĘ
BO
GU
, który
stanow
i uoso
bie
nie
najw
yższych id
eałó
w, ta
kich ja
k miło
ść, pra
wda, d
obro
, spra
wie
dliw
ość, w
oln
ość, p
iękn
o, p
rzyjaźń
i bra
terstw
o, w
iara
, nadzie
ja. Id
eały te
łączą
wszystkich
ludzi d
obre
j woli, n
ieza
leżn
ie o
d p
och
odze
nia
, naro
dow
ości,
wyzn
ania
, wyw
odzą
się z n
orm
mora
lnych
opartych
na u
niw
ersa
lnych
, etyczn
ych i ku
lturo
wych
tradycja
ch ch
rześcija
ń-
stwa. W
yznaw
any p
rzeze
mnie
system
warto
ści kształtu
ję sa
modzie
lnie
podąża
jąc w
kieru
nku
wska
zanym
prze
z Pra
wo
Harce
rskie.
Pra
gnę słu
żyć PO
LS
CE
, ojczyźn
ie m
oich
przo
dkó
w, o
które
j honor, n
iepodle
gły b
yt, tradycje
i kultu
rę w
alczyli czyn
em
i słow
em
, którą
otrzym
ałe
m w
spadku
jako
bezce
nną w
arto
ść mego p
oko
lenia
, którą
z całym
jej b
ogactw
em
duch
ow
ym
i mate
rialn
ym m
am
prze
kaza
ć moim
nastę
pco
m. S
tale
posze
rzam
świa
t mych
myśli i u
czuć, w
iern
y zasa
dzie
, że w
ięce
j
wie
dzie
ć, to g
łębie
j poko
chać. S
zanuję
pra
wa in
nych
państw
i naro
dów
.
Chcę
NIE
ŚĆ
CH
ĘT
NĄ
PO
MO
C B
LIŹ
NIM
nie
tylko w
tedy, g
dy o
pom
oc p
roszą
, ale
zaw
sze w
tedy, g
dy czu
jnym
okie
m
dostrze
gę, że
na d
rodze
mego życia
stanął kto
ś, kto p
otrze
buje
pom
ocy, o
pie
ki, wsp
arcia
, pocie
szenia
.
Mam
być P
OS
ŁU
SZ
NY
M P
RA
WU
HA
RC
ER
SK
IEM
U, ch
cę, b
y ono b
yło za
wsze
wska
zów
ką m
ego p
ostę
pow
ania
, by
ono d
ecyd
ow
ało
zaw
sze o
zgodności m
oich
myśli, słó
w i u
czynkó
w.
Moje P
rzyrzeczenie nie jest przysięgą ani ślubowaniem
. Przestrzeganie P
rawo H
arcerskiego jest sprawą m
ego honoru
i źródłem radości, „w
ędrówką ku szczęściu”. Z
a wypełnienie P
rzyrzeczenia odpowiadam
przed własnym
sumieniem
.
10
* * * *
1.
HA
RC
ER
Z S
UM
IEN
NIE
SP
EŁ
NIA
SW
OJE
OB
OW
IĄZ
KI W
YN
IKA
JĄC
E Z
PR
ZY
RZ
EC
ZE
NIA
HA
RC
ER
SK
IEG
O,
wra
żliwym
okie
m sp
oglą
da n
a o
tacza
jący g
o św
iat, n
a p
otrze
by lu
dzi, n
a p
otrze
by śro
dow
iska, w
którym
żyje. Je
st
dobrym
uczn
iem
i pra
cuje
rzete
lnie
. Jest g
otó
w za
wsze
pełn
ić służb
ę in
nym
, daw
ać z sie
bie
wszystko
, co d
obre
, nie
żądają
c w za
mia
n n
ic, za je
dyn
ą n
agro
dę u
waża
radość p
łynącą
z dobrze
spełn
ionych
obow
iązkó
w. O
bcy m
u je
st
egoizm
, posta
wa ko
nsu
mpcyjn
a, w
yznaje
prym
at w
arto
ści duch
ow
ych n
ad m
ate
rialn
ymi.
2.
NA
SŁ
OW
IE H
AR
CE
RZ
A P
OL
EG
AJ JA
K N
A Z
AW
ISZ
Y - to
naka
z pra
wdom
ów
ności, w
iern
ości, zg
odności słó
w
i czynów z nakazam
i własnego sum
ienia, swym
słowem
i czynem harcerz zasługuje na zaufanie, dotrzym
uje słowa,
przywraca w
iarę w solidność, rzetelność, spolegliw
ość, mów
i, co myśli, robi, co m
ówi. P
ostawą i zachow
aniem daje
świadectw
o o wartościach, jakie w
nosi harcerstwo w
życie młodzieży i całego społeczeństw
a. Harcerz jest punktualny.
3.
HA
RC
ER
Z JE
ST
PO
ŻY
TE
CZ
NY, je
go czyn
y zaw
sze słu
żą sp
ołe
czności, w
które
j żyje. N
aukę
traktu
je ja
ko p
odsta
wę
przyszłe
j służb
y Ojczyźn
ie i lu
dzko
ści. Pra
ca za
wodow
a je
st nie
tylko źró
dłe
m je
go u
trzymania
, ale
prze
de w
szystkim
form
ą re
aliza
cji służb
y społe
cznej. H
AR
CE
RZ
NIE
SIE
PO
MO
C B
LIŹ
NIM
chętn
ie i o
fiarn
ie, n
ie cze
ka, a
ż go kto
ś
o p
om
oc i o
pie
kę p
opro
si, lecz sa
m szu
ka o
kazji, b
y być p
om
ocn
ym ka
żdem
u czło
wie
kow
i i każd
ej sp
ołe
czności,
którą
spotyka
na sw
ej d
rodze
.
4.
HA
RC
ER
Z W
KA
ŻD
YM
WID
ZI B
LIŹ
NIE
GO
, każd
em
u słu
ży pra
cą, p
om
ocą
, ujm
uje
się za
każd
ym p
okrzyw
dzo
nym
,
ob
ca m
u je
st znie
czulica
i ozię
bło
ść w sto
sun
kach
mię
dzy lu
dźm
i. Prze
zwycię
ża u
razy i w
aśn
ie m
ięd
zy lud
źmi
i mię
dzy n
aro
dam
i, swą p
osta
wą d
aje
wyra
z uzn
ania
natu
raln
ych p
raw
człow
ieka
. Sprze
ciwia
się p
rzeja
wom
nie
naw
i-
ści, nie
poniża
niko
go. H
arce
rz ZA
BR
ATA
UW
AŻ
A K
AŻ
DE
GO
INN
EG
O H
AR
CE
RZ
A, ka
żdego ska
uta
na ca
łym
świe
cie, ka
żdego w
iern
ego tym
sam
ym id
eało
m. Ta
kie w
idze
nie
świa
ta i lu
dzi p
row
adzi d
o p
osza
now
ania
cudzych
prze
konań, d
o d
em
okra
cji i tole
rancji.
5.
HA
RC
ER
Z P
OS
TĘ
PU
JE P
O R
YC
ER
SK
U, tra
ktuje
życie ja
k wie
lką g
rę, w
które
j ważn
a je
st nie
tylko w
ygra
na, a
le
ważn
e je
st prze
de w
szystkim to
, jak się
gra
. Harce
rstwo to
czysta g
ra. H
arce
rz mim
o n
egatyw
nych
dośw
iadcze
ń
wie
rzy, że in
ni te
ż gra
ją czysto
. Czysta
, uczciw
a, ryce
rska g
ra o
bow
iązu
je p
rzede w
szystkim w
obec p
rzeciw
nikó
w.
Harce
rz wycią
ga rę
kę d
o zg
ody. H
arce
rz jest d
zieln
y, walczy z ch
am
stwem
, nie
tole
rancją
, prze
jaw
am
i bru
taln
ości.
Jest u
prze
jmy i ku
ltura
lny, p
otra
fi się o
dpow
iednio
zach
ow
ać w
każd
ej sytu
acji. H
arce
rz dba o
swój w
yglą
d.
6.
HA
RC
ER
Z M
IŁU
JE P
RZ
YR
OD
Ę, n
ie n
iszczy jej, p
rzeciw
dzia
ła je
j dew
asta
cji I STA
RA
SIĘ
JĄ P
OZ
NA
Ć, u
czy się
czytać „św
iętą
księgę p
rzyrody”, o
dczu
wa siln
ą w
ięź z ca
łą p
rzyrodą. M
a św
iadom
ość, że
jest je
j cząstką
, zgłę
bia
jej
taje
mnice
, w n
iej szu
ka i o
dnajd
uje
rów
now
agę d
uch
a. P
rzeciw
dzia
ła za
gro
żenio
m śro
dow
iska, któ
rych źró
dłe
m je
st
nie
tylko cyw
ilizacja
prze
mysło
wa, a
le ta
kże b
ezm
yślność, le
nistw
o, b
rak w
yobra
źni, n
ieśw
iadom
ość sku
tków
na-
szych d
ziała
ń i za
nie
dbań. D
ba o
bogactw
a n
atu
raln
e, o
pię
kno kra
jobra
zu.
7.
HA
RC
ER
Z JE
ST
KA
RN
Y, ka
rnością
opartą
na ro
zum
nym
posłu
szeństw
ie, w
ynika
jącą
z dobro
woln
ego w
yboru
dro
gi
i celu
, wyb
oru
, da
jące
go
po
czucie
wo
lno
ści. Ha
rcerz je
st PO
SŁ
US
ZN
Y R
OD
ZIC
OM
, wie
rny ro
dzin
ne
j trad
ycji,
11
która
wsp
ółtw
orzy tra
dycję
Ojczyzn
y. Jest p
osłu
szny W
SZ
YS
TK
IM S
WO
IM P
RZ
EŁ
OŻ
ON
YM
, którzy p
row
adzą
go d
o
wsp
óln
ie re
alizo
wa
ne
go
celu
– p
rzez słu
żbę
Bo
gu
, Po
lsce i b
liźnim
. Ka
rno
ść staje
się źró
dłe
m p
oszu
kiwa
nia
i uzn
aw
ania
auto
rytetó
w w
życiu sp
ołe
cznym
.
8.
HA
RC
ER
Z JE
ST
ZA
WS
ZE
PO
GO
DN
Y, id
zie m
iędzy lu
dzi z o
twartym
spojrze
nie
m p
łynącym
z pogody d
uch
a. H
ar-
cerz p
anuje
nad sw
oim
i em
ocja
mi i n
erw
am
i. Jest o
ptym
istą, m
a p
oczu
cie h
um
oru
. Pom
aga in
nym
prze
zwycię
żyć
apatię
, smute
k, znie
chęce
nie
, oboję
tność. C
ieszy się
radością
innych
.
9.
HA
RC
ER
Z JE
ST
OS
ZC
ZĘ
DN
Y, n
ie ską
py, a
le g
osp
odarn
y, nie
marn
uje
czasu
, nie
marn
uje
życia, p
racu
je sku
tecz-
nie
. Harce
rz jest O
FIA
RN
Y w
nie
sieniu
pom
ocy in
nym
, hojn
y w u
czynności. P
rzywią
zuje
szczególn
e zn
acze
nie
do
bezin
tere
sow
nej d
ziała
lności sp
ołe
cznej. P
rzezw
ycięża
marn
otra
wstw
o m
ate
riałó
w i d
aró
w p
rzyrody, p
ienię
dzy i p
ra-
cy.
10
.HA
RC
ER
Z JE
ST
CZ
YS
TY
W M
YŚ
LI, M
OW
IE I U
CZ
YN
KA
CH
, najp
ierw
myśli, p
ote
m m
ów
i, dba o
czystość i p
iękn
o
języka
. Spra
wy p
łci traktu
je p
ow
ażn
ie i o
dpow
iedzia
lnie
. Harce
rz dba o
zdro
wie
, NIE
PA
LI T
YT
ON
IU I N
IE P
IJE
NA
PO
JÓW
AL
KO
HO
LO
WY
CH
, nie
ule
ga
żad
nym
na
łog
om
, nie
pró
bu
je u
żywa
nia
na
rkotykó
w, p
om
ag
a in
nym
w zw
alcza
niu
nało
gów
. Abstyn
encję
traktu
je ja
ko w
ażn
y ele
ment tro
ski o zd
row
ie, o
hart d
uch
a, o
opanow
anie
słabo-
ści wła
snego ch
ara
kteru
.
styczeń 1
996 r.
hm
. Ste
fan M
irow
ski
Ko
deks w
ęd
row
nic
zy
Kodeks w
ędro
wniczy je
st rozw
inię
ciem
myśli za
wartych
w P
raw
ie H
arce
rskim. Je
st opise
m o
dpow
iedzia
lnej,
wra
żliwej i a
ktywnej p
osta
wy w
obec lu
dzi i św
iata
. Z ko
deksu
wędro
wnik cze
rpie
insp
irację
do p
racy n
ad so
bą.
Kodeks w
ędro
wniczy je
st stale
obecn
y w życiu
dru
żyny w
ędro
wnicze
j. Warto
ści w n
im za
warte
pow
inny b
yćdro
gow
skaze
m, p
om
agają
cym za
pla
now
ać p
racę
nad so
bą ka
żdego w
ędro
wnika
, ale
rów
nie
ż okre
ślić cele
dzia
ła-
nia
dru
żyny. K
odeks p
ow
inie
n b
yć szczególn
ie o
becn
y w w
ażn
ych d
la d
rużyn
y i wędro
wnikó
w ch
wila
ch, n
p.
w tra
kcie o
brzę
dów
, takich
jak p
rzyjęcie
do d
rużyn
y, wrę
czenie
nara
mie
nnika
wędro
wnicze
go, P
rzyrzecze
nie
Har-
cerskie
.
KO
DE
KS
WĘ
DR
OW
NIC
ZY
Być w
ędro
wnik
iem
to n
iem
ała
sztu
ka, a
dostę
pna ty
lko d
la ty
ch, k
tórz
y p
osia
dają
pra
wdziw
ie h
arc
ers
ką
posta
wę. W
ędro
wnik
ow
i nie
wysta
rcza z
najo
mość m
iejs
ca z
am
ieszkania
, wędro
wnik
a c
iekaw
i św
iat, w
ędro
w-
nik
, patrz
ąc w
sw
ą p
rzyszło
ść, p
ragnie
odnale
źć w
łasną ś
cie
żkę.
Wędro
wanie
to z
nacznie
wię
cej n
iż p
rzem
ierz
anie
kilo
metró
w c
zy w
ytrw
ało
ść fiz
yczna. T
o s
ztu
ka w
chła
-
nia
nia
życia
, któ
re n
as o
tacza, to
oczy i u
szy o
twarte
, to ta
jem
nic
a w
spóło
dczuw
ania
prz
yro
dy i c
zło
wie
ka.
Wędró
wką n
ie b
ędzie
prz
yspie
szony tu
pot n
óg, n
adm
iar k
rzykliw
ego h
um
oru
, lecz w
łaśnie
cis
za w
śró
d c
iszy
lasu, s
kupie
nie
wobec w
schodów
czy z
achodów
sło
ńca. T
o w
yczucie
wędro
wnik
łatw
o o
dszuka w
sobie
.
Wędro
wnik
– je
st z
aw
sze g
otó
w n
ieść p
om
oc.
12
Wędro
wnik
– je
st p
rzyja
cie
lem
całe
go ś
wia
ta. W
ędro
wnik
a c
iągnie
siła
nie
prz
eparta
w d
al n
a c
ora
z to
now
e, n
ieznane s
zla
ki, n
ie p
ozw
ala
zasty
gnąć m
u w
wygodnym
, osia
dły
m ż
yciu
, toczącym
się
zbyt w
oln
o.
Wędro
wnik
– s
postrz
ega u
rok ż
ycia
wszędzie
, gdzie
kolw
iek s
ię z
najd
zie
, gdyż o
dkry
wa to
, czego in
ni
w p
ozorn
ej m
onoto
nii c
odzie
nnych d
ni d
opatrz
yć s
ię n
ie u
mie
ją. W
ędro
wnik
zna ra
dość tru
dnych z
wycię
stw
,
uro
k p
rzyro
dy, p
iękno z
dobyw
ania
sam
otn
ie n
iew
ydepta
nych ś
cie
żek.
Wędro
wnik
– s
tale
upra
wia
wędró
wki, w
ędru
je w
zim
ie, w
lecie
, na w
si, w
mie
ście
, tropi m
iejs
ca, g
dzie
może b
yć p
ożyte
czny. D
rogę je
go w
ędró
wki w
yznaczają
warto
ści z
aw
arte
w P
raw
ie i P
rzyrz
eczeniu
Harc
er-
skim
.
Węd
row
nic
za d
ew
iza
Wędro
wnicy d
ziała
ją w
myśl w
ędro
wnicze
j dew
izy: „Wyjd
ź w św
iat, zob
acz, po
myśl – p
om
óż, czyli d
zia-łaj”. W
dew
izie te
j zaw
arty je
st naka
z aktyw
ności i słu
żby. Je
st ona za
pro
szenie
m d
o p
racy n
ad so
bą, d
o szu
kania
mie
jsca w
społe
czeństw
ie.
Wy
jdź w
św
iat, z
ob
ac
z –
to z
apro
szenie
u p
rogu p
raw
ie d
oro
słe
go ju
ż ż
ycia
do w
ędró
wki p
o o
tacza-
jącym
nas ś
wie
cie
, to z
achęta
do o
kre
ślo
nej p
osta
wy, to
nam
ow
a d
o s
tylu
życia
, to z
apow
iedź o
dkry
wania
i poznaw
ania
nie
znanego, to
stw
arz
anie
sobie
wie
lkie
j szansy. W
ędro
wanie
jest c
zynnością
nie
odzow
nie
zw
iązaną z
rodzaje
m lu
dzkim
. Tow
arz
yszy m
u o
d z
aw
sze. W
raz z
wie
kie
m w
ędro
wanie
nabie
ra s
ensu i g
łębi.
Głó
d p
oznaw
ania
inspiru
je d
o w
ędro
wania
hen, p
oza k
res h
ory
zontu
. Pro
ces p
oznania
opie
ra s
ię n
a w
raże-
nia
ch, s
postrz
eżenia
ch i w
yobra
żenia
ch. P
rzez o
bserw
ację
uczym
y s
ię ż
ycia
. Zauw
ażam
y p
iękno ś
wia
ta,
zło
żoność z
jaw
isk s
połe
cznych i e
konom
icznych, s
ięgam
y w
zro
kie
m a
ż p
o h
ory
zont.
Wyjd
ź w
ięc w
św
iat, b
y p
oznaw
ać w
ielo
pła
szczyznow
o je
go p
roble
my, s
pra
wy E
uro
py, k
raju
, regio
-
nu, w
spóln
oty
lokaln
ej. W
ychodź w
św
iat z
szero
ko o
twarty
mi o
czam
i i uszam
i, by ja
k n
ajw
ięcej z
obaczyć,
poznać, z
rozum
ieć i d
ośw
iadczyć.
Któ
ż z
nas c
hoć ra
z n
ie d
oznał u
czucia
cie
kaw
ości?
Czy p
am
ięta
sz, ja
k p
ocią
gała
cię
taje
mnic
zość
nie
znanych i n
ieodkry
tych m
iejs
c, ty
ch z
a ś
cia
ną n
ajb
liższego la
su, n
iedale
kie
go c
zy te
ż d
als
zego w
znie
sie
-
nia
, za lin
ią h
ory
zontu
?
Wychodź w
św
iat, b
y n
auczyć s
ię s
postrz
egać, b
y ro
zw
ijać s
woją
wra
żliw
ość n
a n
iezw
ykło
ść p
rzyro
-
dy, b
y m
óc p
oją
ć p
raw
idła
rządzące o
taczają
cą n
as rz
eczyw
isto
ścią
. Nie
poznasz i n
ie z
rozum
iesz ś
wia
ta,
jeżeli g
o n
ie z
obaczysz, je
żeli n
ie w
yjd
zie
sz, b
y o
dkry
wać je
go p
iękno i ta
jem
nic
e, b
y n
apełn
iać n
im s
iebie
.
Nie
ma m
ożliw
ości p
oznania
bez d
ośw
iadczenia
. Chcem
y o
dnajd
yw
ać s
ens i c
el ż
ycia
ora
z p
rzeży-
wać je
godnie
i odpow
iedzia
lnie
, z p
oczucie
m d
obrz
e s
pełn
ionego o
bow
iązku. A
by o
dnale
źć s
ens ż
ycia
–
dobro
, pię
kno i p
raw
dę, a
by je
gło
sić
, trzeba w
yjś
ć w
św
iat –
trzeba n
ieusta
nnie
wędro
wać.
13
Wyjd
ź, b
y p
oznać lu
dzi p
rzez b
ezpośre
dni z
nim
i konta
kt. T
en b
liższy i d
als
zy ś
wia
t prz
ez w
ędro
wnic
-
two s
taje
się
pła
szczyzną łą
czącą lu
dzi, p
rzeła
muje
ste
reoty
py, o
bala
mity, ro
zw
ija i b
uduje
bra
ters
two, je
dno-
czy w
okół p
onadczasow
ych w
arto
ści s
kautin
gu –
harc
ers
twa.
Wędro
wanie
pobudzi c
ię d
o re
fleksji n
ad ż
ycie
m, p
oja
wia
ją s
ię p
yta
nia
, wątp
liwości, n
a k
tóre
za-
cznie
sz s
zukać o
dpow
iedzi, k
tóre
zechcesz ro
zstrz
ygnąć. C
zęsto
wła
śnie
wędró
wka –
ta d
osło
wna (fiz
yczna)
– w
yzw
ala
wędró
wkę p
o p
roble
mach, z
agadnie
nia
ch c
zy te
mata
ch (in
tele
ktu
aln
ą).
Takie
budow
anie
wła
snego s
yste
mu w
arto
ści o
sadzonych n
a fu
ndam
encie
Pra
wa i P
rzyrz
eczenia
Harc
ers
kie
go o
raz K
odeksu w
ędro
wnic
zego tra
kto
wać trz
eba ja
ko d
uży p
rzyw
ilej i z
aszczyt, a
le i o
bow
iązek
tym
sam
ym
budow
ania
cyw
ilizacji s
połe
czeństw
a o
byw
ate
lskie
go. N
ie lę
kajc
ie s
ię ta
kie
go w
yzw
ania
.
Podkre
ślm
y ra
z je
szcze: N
ie m
a h
arc
ers
twa b
ez m
ocnego o
sadzenia
w o
taczają
cej n
as rz
eczyw
isto
-
ści s
połe
cznej. N
ie m
a w
ędro
wnic
twa b
ez w
ychodzenia
w ś
wia
t – te
n b
liski o
raz d
als
zy. N
asze ż
ycie
jest
nie
usta
nną w
ielk
ą w
ędró
wką, w
któ
rej u
czestn
iczym
y w
raz z
naszym
i blis
kim
i, prz
yja
ció
łmi, k
ole
żankam
i
i kole
gam
i ora
z in
nym
i spotk
anym
i ludźm
i – b
liźnim
i. Spoty
kam
y s
ię n
a ró
żnych ś
cie
żkach, s
zla
kach, d
rogach
i bezdro
żach rz
eczyw
isto
ści. W
zły
ch i d
obry
ch c
hw
ilach.
Wyjd
ź w
ięc i ty
w ś
wia
t pra
cy n
ad s
obą, s
zukania
sw
oje
go m
iejs
ca w
społe
czeństw
ie o
raz s
łużby
bliź
nim
.
Po
my
śl –
Myśle
nie
to c
zynność p
oznaw
cza o
góln
ych i is
totn
ych c
ech rz
eczy i z
jaw
isk o
raz s
tosun-
ków
– z
ale
żności m
iędzy ró
żnym
i ele
menta
mi rz
eczyw
isto
ści. K
ażda n
apotk
ana p
rzez n
as n
ow
a s
ytu
acja
najc
zęście
j i najle
pie
j mobiliz
uje
do ro
zw
iązyw
ania
napotk
anych p
roble
mów
, czyli w
isto
cie
do m
yśle
nia
.
Myśle
nie
jest ró
wnie
ż w
ażnym
ele
mente
m n
aszej ś
wia
dom
ości i to
żsam
ości. (...) M
yśle
nie
jest in
tegra
lnie
zw
iązane z
cało
kszta
łtem
pro
cesów
psychic
znych c
zło
wie
ka. C
hyba n
ikt n
ie w
yobra
ża s
obie
jakie
gokolw
iek
postę
pu, ro
zw
oju
cyw
ilizacji b
ez p
rocesu m
yśle
nia
. Bez te
j um
ieję
tności n
ie m
oglib
yśm
y p
oznaw
ać i p
rzeka-
zyw
ać z
dobyte
j wie
dzy i d
ośw
iadczeń k
ole
jnym
pokole
nio
m.
Myśle
nie
to w
ielk
i dar –
prz
yw
ilej ro
dzaju
„hom
o s
apie
ns”. W
wie
ku w
ędro
wnic
zym
uśw
iadam
iam
y
sobie
, co to
znaczy u
mie
ć m
yśle
ć i ja
ką ro
lę m
yśle
nie
spełn
ia w
życiu
czło
wie
ka, ro
dzin
y, społe
czeństw
a,
naro
du i c
yw
ilizacji. M
yśle
nie
jest k
luczem
do z
dobyw
ania
wie
dzy, a
wie
dza to
klu
cz d
o p
oznaw
ania
św
iata
.
Prz
ez m
yśle
nie
możem
y z
rozum
ieć is
totę
ota
czają
cego n
as ś
wia
ta i z
jaw
isk w
nim
zachodzących. D
zię
ki
pro
cesom
myśle
nia
możem
y k
reow
ać s
woje
posta
wy, w
pły
wać n
a s
woje
zachow
ania
, pro
jekto
wać i p
odej-
mow
ać ró
żne fo
rmy a
kty
wności, z
adania
, a ty
m s
am
ym
odczuw
ać ra
dość, s
aty
sfa
kcję
z ro
zw
iązania
kole
jne-
go n
apotk
anego p
roble
mu. P
rzez d
oskonale
nie
pro
cesów
myśle
nia
rozw
ijam
y ta
kże n
asz in
tele
kt, s
tara
my
się
zro
zum
ieć s
woje
i innych z
achow
ania
, posta
wy, a
kcepto
wać o
dm
ienność i in
dyw
idualn
ość. J
est ja
sne, ż
e
wędro
wnic
two je
st w
ielk
ą le
kcją
myśle
nia
.
14
Zasad
y p
racy w
ęd
row
nic
zej
Wędro
wnicy ch
cą zm
ienia
ć świa
t na le
pszy, a
le w
iedzą
, że u
lepsza
nie
świa
ta p
ow
inni za
czynać o
d sa
mych
siebie
. Dla
tego w
swym
dzia
łaniu
kieru
ją się
trzem
a za
sadam
i: pracy n
ad so
bą, szu
kania m
iejsca w sp
ołeczeń
-stw
ie i służb
y.
Praca n
ad so
bą to
ciągłe
dosko
nale
nie
się –
pra
ca n
ad ch
ara
ktere
m, ro
zwój fizyczn
y, inte
lektu
aln
y i duch
o-
wy. P
oszu
kiwanie
w so
bie
i dosko
nale
nie
tego, co
najle
psze
i elim
inow
anie
słabości.
Szu
kanie m
iejsca w sp
ołeczeń
stwie
zwią
zane je
st bard
zo ściśle
z wch
odze
nie
m w
doro
słość. K
ażd
yczło
wie
k musi d
la sie
bie
znale
źć mie
jsce w
społe
czności, w
które
j funkcjo
nuje
. Musi o
dnale
źć się w
różn
ychro
lach
: dzie
cka, u
cznia
, obyw
ate
la, a
późn
iej p
raco
wnika
czy rodzica
. Podsta
wow
ym w
yzwanie
m d
la m
łodego
człow
ieka
jest o
dnale
zienie
dzie
dzin
y, w któ
rej ch
ciałb
y się ro
zwija
ć i w p
rzyszłości p
odją
ć pra
cę za
wodow
ą.
Po
mó
ż, c
zy
li dzia
łaj –
któ
ż z
nas n
ie o
czekiw
ał p
om
ocy, k
tóż z
nas n
ie d
ośw
iadczał p
om
ocy? P
rzypo-
mnij s
obie
, jakie
to u
czucie
móc lic
zyć n
a c
zyją
ś p
om
oc. C
zy ty
jeste
ś ju
ż g
otó
w d
o n
iesie
nia
pom
ocy k
ażdem
u,
kto
jej p
otrz
ebuje
? C
echa g
oto
wości n
iesie
nia
bezin
tere
sow
nej p
om
ocy, c
zyli p
o p
rostu
pełn
ienia
harc
ers
kie
j
słu
żby, je
st fu
ndam
ente
m m
eto
dy w
ędro
wnic
zej. J
est z
apro
szenie
m d
o p
osta
wy o
twarte
j gło
wy, s
erc
a i rą
k
wobec s
ygnałó
w, b
y p
odejm
ow
ać s
łużbę B
ogu, P
ols
ce i b
liźnim
, a ty
m s
am
ym
zm
ienia
ć s
iebie
i ota
czają
cą
rzeczyw
isto
ść. B
y ta
k d
zia
łać, p
ow
inniś
my z
nać: c
el d
zia
łania
, realn
e w
aru
nki d
zia
łania
, śro
dki s
tosow
ne d
o
celu
i waru
nków
, w k
tóry
ch p
rzychodzi n
am
dzia
łać.
Dzia
łanie
zate
m to
zapla
now
any u
kła
d c
zynności, tw
orz
ących p
ew
ną c
ało
ść, n
akie
row
anych n
a o
kre
ślo
ny
cel, w
pro
wadzają
cych p
ozyty
wne z
mia
ny w
naszym
oto
czeniu
.
Dzia
łanie
to w
ażny e
lem
ent w
ędro
wnic
zej filo
zofii b
udow
ania
harc
ers
twa c
zynu i p
rzez c
zyn. W
ędro
wnic
-
two je
st d
zia
łanie
m p
rzez k
onkre
ty d
la k
onkre
tów
. Nasze d
zia
łanie
pow
inno b
yć s
um
ą p
otrz
eb s
am
ych w
ę-
dro
wnik
ów
, ota
czają
cej rz
eczyw
isto
ści, ś
rodow
iska d
zia
łania
, a w
nim
w ty
m k
onkre
tnych lu
dzi. M
usi w
ynik
ać
ze z
budow
anego p
rzez s
am
ych w
ędro
wnik
ów
pro
gra
mu d
zia
łania
. Podejm
ow
ane p
rzez w
ędro
wnic
zki i w
ę-
dro
wnik
ów
dzia
łanie
w d
als
zej lu
b k
róts
zej p
ers
pekty
wie
musi p
row
adzić
do w
ym
iern
ego p
ozyty
wnego e
fektu
w z
akre
sie
podejm
ow
anych z
adań. T
o p
robie
rz n
aszego ro
zw
oju
duchow
ego, s
połe
cznego, in
tele
ktu
aln
ego
i fizycznego.
Nasze w
ędro
wnic
ze d
zia
łanie
musi m
ieć k
onkre
tny c
el, w
ym
iar, s
ens i b
yć w
sw
ej n
atu
rze d
obre
i użyte
cz-
ne. U
pow
szechnia
ć id
eę, o
rganiz
ow
ać w
ędro
wnic
two, b
udow
ać d
obro
, zm
ienia
ć s
iebie
i św
iat n
a le
pszy, p
ra-
cow
ać n
ad s
obą, s
zukać i o
dnale
źć s
woje
mie
jsce w
społe
czeństw
ie i p
ełn
ić s
łużbę o
to n
as
za
wę
dro
wn
icza
de
wiz
a.
styczeń 2
001 r.
hm
. Krzyszto
f Siko
ra
15
Słu
żba je
st dzia
łanie
m p
odejm
ow
anym
prze
z wszystkich
harce
rzy. Jednak w
śród w
ędro
wnikó
w o
dgryw
aszcze
góln
ą ro
lę. W
ędro
wnicy u
czą się
podejm
ow
ania
odpow
iedzia
lnej, sta
łej słu
żby. W
konse
kwencji m
ają
ukszta
ł-to
wać w
sobie
posta
wę a
ktywnego czło
wie
ka –
potra
fiące
go d
ziała
ć bezin
tere
sow
nie
na rze
cz swoje
go o
tocze
nia
(rodzin
y, sąsia
dów
, kole
gów
z pra
cy, ale
też n
iezn
ajo
mych
, których
napotka
na sw
ej d
rodze
).
Sym
bo
lika w
ęd
row
nic
za –
Węd
row
nic
za w
atra
Sym
bole
m w
ędro
wnikó
w je
st „Wędro
wnicza
watra
”. Jest to
ognisko
uło
żone w
sposó
b ska
uto
wy n
a tzw
.dłu
gie
pale
nie
. Tw
orzą
je trzy skrzyżo
wane p
ola
na i zn
ajd
ują
ce się
nad n
imi trzy p
łom
ienie
.
Pola
na o
gniska
są zw
iąza
ne z za
sadam
i wędro
wnicze
j pra
cy: służb
a n
a rze
cz społe
czeństw
a i o
rganiza
cji;szu
kanie
swoje
go m
iejsca
w sp
ołe
czeństw
ie; p
raca
nad so
bą –
sam
odosko
nale
nie
. Pło
mie
nie
są sym
bole
m d
ąże
-nia
ku d
osko
nało
ści. Najm
nie
jszy pło
mie
ń to
siła cia
ła –
dbało
ść o zd
row
ie i tę
żyznę fizyczn
ą. Ś
redni p
łom
ień to
siła ro
zum
u –
dąże
nie
do w
iedzy i ro
zwija
nie
swoje
go in
tele
ktu. N
ajw
iększy p
łom
ień to
siła d
uch
a –
kształto
wanie
chara
kteru
, dąże
nia
do p
raw
dy i B
oga.
Wędro
wnicza
watra
jest e
lem
ente
m n
ajw
ażn
iejsze
go „zn
aku
rozp
ozn
aw
czego” w
szystkich w
ędro
wnikó
w –
nara
mie
nnika
wędro
wnicze
go. O
gnisko
to sym
bol cie
pła
, blisko
ści, wię
zi, dom
u, ro
dzin
y, wie
dzy, e
nerg
ii. Watra
na
zielo
nym
tle le
wego n
ara
mie
nnika
to sym
bol św
iadom
ej życio
wej w
ędró
wki p
o za
gadnie
nia
ch i te
mata
ch z za
kresu
wsze
lakich
dzie
dzin
ludzkie
j aktyw
ności. W
ędró
wki p
o w
łasn
ej m
iejsco
wości, re
gio
nie
, Polsce
, Euro
pie
i świe
cie.
Trzy p
łom
ienie
ozn
acza
ją d
ąże
nie
ku d
osko
nało
ści, a b
rązo
we p
ola
na sp
osó
b d
ziała
nia
wędro
wnikó
w –
zasa
dy
wędro
wnicze
j pra
cy. Zie
lone tło
nara
mie
nnika
przyp
om
ina, że
to w
szystko o
dbyw
a się
na tle
harce
rskiego życia
.
16
Nara
mie
nn
ik w
ęd
row
nic
zy
Nara
mie
nnik w
ędro
wniczy je
st wyró
żnikie
m w
ędro
wnicze
k i wędro
wnikó
w o
raz in
strukto
rek i in
strukto
rów
pra
cują
cych z w
ędro
wnika
mi. N
ara
mie
nnik w
ędro
wniczy je
st noszo
ny n
a le
wym
pagonie
munduru
. Pie
rwszy ra
zzo
stał w
pro
wadzo
ny o
ficjaln
ie w
Org
aniza
cji Harce
rzy ZH
P w
czerw
cu 1
938 r. P
rzyznaw
any je
st rozka
zem
prze
zposia
dają
cego n
ara
mie
nnik d
rużyn
ow
ego/p
rzeło
żonego. Je
st wrę
czany u
roczyście
w g
ronie
wędro
wnikó
w p
rzypło
nącym
ogniu
.
Nara
mie
nnik je
st noszo
ny p
rzez w
ędro
wnikó
w p
o p
rzebyciu
pró
by w
ędro
wnicze
j. Jest o
n sym
bole
m w
ejścia
do g
rupy i w
yróżn
ia w
ędro
wnikó
w p
ośró
d in
nych
gru
p w
ieko
wych
, jest św
iadectw
em
pra
cy nad so
bą i h
arce
rskiej
dojrza
łości.
Jod
ełka węd
row
nicza
Innym
symbole
m u
żywanym
w ru
chu w
ędro
wniczym
jest „jo
dełka
wędro
wnicza
”. Jest to
meta
low
y zna-
czek ko
loru
zielo
nego w
kształcie
drze
wka
igla
stego z u
mie
szczoną n
a n
im w
ędro
wniczą
watrą
. Prze
z pew
ien
czas jo
dełka
była
używ
ana ja
ko zn
acze
k ozn
acza
jący o
soby a
spiru
jące
do ru
chu w
ędro
wnicze
go –
zdobyw
a-
jące
nara
mie
nnik w
ędro
wniczy. O
becn
ie je
st to p
onow
nie
znacze
k ozn
acza
jący p
rzynale
żność d
o R
uch
u P
ro-
gra
mow
o-m
eto
dyczn
ego „W
ędro
wnictw
o”.
Wsp
óło
dp
ow
ied
zia
lno
ść z
a o
rgan
izację
Wędro
wniczki i w
ędro
wnicy tw
orzą
w ra
mach
ZH
P w
yróżn
iają
cą się
gru
pę w
ieko
wą o
dużym
poczu
ciu to
ż-sa
mości. W
iążą
ca d
la te
j gru
py w
ieko
wej je
st idea w
ędro
wnictw
a za
warta
w K
odeksie
wędro
wniczym
ora
z dew
iziew
ędro
wnicze
j i opisa
na p
rzez sym
bol, ja
kim je
st wędro
wnicza
watra
, um
ieszczo
na n
a n
ara
mie
nniku
. Funkcjo
no-
wanie
wszystkich
tych e
lem
entó
w w
zmacn
ia p
oczu
cie to
żsam
ości i w
skazu
je, ja
kie w
arto
ści są n
ajw
ażn
iejsze
dla
wędro
wnikó
w. D
zięki te
mu m
ają
oni d
uże
poczu
cie w
ięzi z in
nym
i wędro
wnika
mi i z ca
łą o
rganiza
cją. W
ielu
z nich
podejm
uje
cora
z wię
kszą o
dpow
iedzia
lność za
nasz Z
wią
zek –
pełn
iąc o
dpow
iedzia
lne fu
nkcje
w sw
oich
środow
i-ska
ch h
arce
rskich (d
rużyn
ach
, szczepach
, hufca
ch) o
raz ro
zpoczyn
ają
c służb
ę in
strukto
rską.
17
Dru
hn
o D
rużyn
ow
a, Dru
hu
Dru
żyno
wy
Pam
iętaj!
�� ���P
odsta
wą id
eow
ą d
la cie
bie
i członkó
w tw
oje
j dru
żyny w
ędro
wnicze
j jest P
raw
o H
arce
rskie i K
odeks
wędro
wniczy. Ś
wia
dom
e p
rzyjęcie
harce
rskiego stylu
życia je
st cech
ą ch
ara
kterystyczn
ą ka
żdego w
ę-
dro
wnika
.
�� ���W
ędro
wnicza
dew
iza za
chęca
was d
o a
ktywnej p
osta
wy w
obec o
tocze
nia
. Zadbajcie
, by w
asza
dru
ży-na zro
biła
jak n
ajw
ięce
j dobre
go d
la śro
dow
iska, w
którym
dzia
łacie
.
�� ���W
każd
ym d
ziała
niu
pam
ięta
jcie o
zasa
dach
pra
cy wędro
wnicze
j – p
racy n
ad so
bą, szu
kaniu
mie
jscaw
społe
czeństw
ie i słu
żbie
.
�� ���N
aramiennik w
ędrowniczy jest znakiem
rozpoznawczym
wszystkich w
ędrowników
. Zadbaj o to, by w
szy-scy czło
nko
wie
twoje
j dru
żyny m
ogli się
szczycić jego p
osia
danie
m.
�� ���Ty i tw
oja
dru
żyna je
steście
wsp
óło
dpow
iedzia
lni za
całą
org
aniza
cję. W
łączcie
się w
budow
anie
wa-
szej h
arce
rskiej w
spóln
oty –
hufca
.
18
INS
TR
UM
EN
TY
ME
TO
DY
CZ
NE
Instru
menta
mi m
eto
dyczn
ymi w
ykorzystyw
anym
i w g
rupie
wędro
wnicze
j są: p
róba w
ędro
wnicza
, stopnie
harce
rskie (h
arce
rka i h
arce
rz orli o
raz h
arce
rka i h
arce
rz Rze
czyposp
olite
j), upra
wnie
nia
, odzn
aki, sp
raw
ności
mistrzo
wskie
, znaki słu
żb o
raz sto
pnie
instru
ktorskie
(prze
wodniczka
– p
rzew
odnik).
Instru
menty m
eto
dyczn
e m
oże
my n
azyw
ać ró
wnie
ż bodźca
mi m
eto
dyczn
ymi. Z
a ich
pom
ocą
dru
żynow
ąza
chęca
wędro
wnikó
w d
o p
odejm
ow
ania
pra
cy nad so
bą. L
ecz ró
wnocze
śnie
są o
ne b
odźca
mi p
obudza
jącym
iw
ędro
wnika
do sa
moro
zwoju
. Motyw
ują
one w
ędro
wnikó
w d
o św
iadom
ego kszta
łtow
ania
wła
snej o
sobow
ości.
Pró
ba w
ęd
row
nic
za
Każd
y, kto ch
ce zo
stać w
ędro
wnikie
m, p
rzech
odzi p
róbę w
ędro
wniczą
. Pró
ba ta
jest sta
łym e
lem
ente
mw
ejścia
do g
rupy w
ędro
wnikó
w, n
ieza
leżn
ie, czy m
am
y do czyn
ienia
z prze
chodze
nie
m w
ew
nątrz d
rużyn
y wie
lo-
pozio
mow
ej, p
rzejście
m m
iędzy d
rużyn
am
i (starszo
harce
rską i w
ędro
wniczą
), czy też o
dbyw
a ją
oso
ba p
rzycho-
dzą
ca d
o h
arce
rstwa. C
ele
m p
róby je
st uśw
iadom
ienie
harce
rce/h
arce
rzow
i zasa
d fu
nkcjo
now
ania
w ze
spole
wędro
wniczym
. Pró
ba w
ędro
wnicza
trwa d
o 6
mie
sięcy.
Wym
agania
pró
by w
ędro
wnicze
j są tw
orzo
ne w
konkre
tnym
środow
isku (n
ajczę
ściej w
dru
żynie
). Najw
aż-
nie
jszą je
j częścią
są w
ymagania
zwią
zane ze
specyfiką
wędro
wnictw
a. D
zięki n
im ka
ndyd
at n
a w
ędro
wnika
ma
pozn
ać id
ee słu
żby i w
yczynu, ko
deks w
ędro
wniczy, sym
bolikę
wędro
wniczą
. Wszystko
to p
ozw
oli m
u zro
zum
ieć
mie
jsce w
ędro
wnika
w o
rganiza
cji. Jeże
li pró
ba w
iąże
się z p
rzejście
m d
o n
ow
ej d
rużyn
y, pow
inna za
wie
rać w
y-m
agania
zwią
zane z tą
dru
żyną (ko
nstytu
cja, h
istoria
, bohate
r).
Zadania
, które
realizo
wane są
w ra
mach
każd
ej p
róby w
ędro
wnicze
j, mają
stwarza
ć pole
do sa
modosko
na-
lenia
i pow
inny b
yć w d
uże
j części sa
modzie
lnie
okre
ślane p
rzez o
dbyw
ają
cego p
róbę. D
a m
u to
możliw
ość
przyg
oto
wania
się d
o zd
obyw
ania
stopni H
O i H
R.
WY
MA
GA
NIA
PR
ZY
KŁ
AD
OW
EJ P
RÓ
BY
WĘ
DR
OW
NIC
ZE
J:
�� ���R
ozu
mie
m, d
o cze
go zo
bow
iązu
je m
nie
Kodeks w
ędro
wniczy.
�� ���Z
nam
symbolikę
Wędro
wnicze
j watry.
�� ���W
ykonałe
m je
dno (d
wa, trzy...) za
danie
, mają
ce ch
ara
kter w
yczynu.
�� ���P
odją
łem
się sta
łej słu
żby n
a rze
cz środow
iska d
ziała
nia
.�� ���
Znam
konstytu
cję d
rużyn
y wędro
wnicze
j, do któ
rej n
ale
żę, je
j histo
rię i b
ohate
ra.
19
Dla
osó
b w
stępują
cych d
o Z
HP
po u
kończe
niu
szesn
aste
go ro
ku życia
pró
ba w
ędro
wnicza
jest u
zupełn
iana
o p
róbę h
arce
rki/harce
rza. R
ealiza
cja te
j pró
by u
możliw
ia zd
obycie
podsta
wow
ej w
iedzy o
harce
rstwie
, nie
zbędnej
do p
odję
cia św
iadom
ej d
ecyzji o
pełn
ej p
rzynale
żności d
o Z
HP. Z
ako
ńcze
nie
pró
by w
ędro
wnicze
j połą
czonej
z pró
bą h
arce
rki/harce
rza je
st jednozn
aczn
e z d
opuszcze
nie
m d
o zło
żenia
Przyrze
czenia
Harce
rskiego.
WY
MA
GA
NIA
PR
ÓB
Y H
AR
CE
RK
I/HA
RC
ER
ZA
1.
Znam
i rozu
mie
m tre
ść Przyrze
czenia
Harce
rskiego.
2.
Znam
i rozu
mie
m P
raw
o H
arce
rskie.
3.
Znam
i rozu
mie
m sym
bolikę
krzyża h
arce
rskiego, lilijki i ko
niczyn
ki. Potra
fię w
yjaśn
ić, do cze
go
zobow
iązu
je h
arce
rskie p
ozd
row
ienie
„Czu
waj”.
4.
Znam
hym
n h
arce
rski i um
iem
go za
śpie
wać.
5.
Kom
ple
tuję
swój m
undur h
arce
rski.
6.
Syste
matyczn
ie u
czestn
iczę w
zbió
rkach
zastę
pu i d
rużyn
y.
7.
Wyko
nała
m/e
m z za
stępem
(patro
lem
) przyn
ajm
nie
j jedno za
danie
zesp
oło
we (lu
b p
roje
kt).
8.
Znam
nazw
ę d
rużyn
y, imię
i nazw
isko za
stępow
ego i d
rużyn
ow
ego i w
iem
, jak się
z nim
i skonta
kto-
wać.
Uw
aga. P
rób
ę mo
żna p
oszerzyć o
do
datko
we w
ymag
ania p
rzyjęte w d
rużyn
ie.
W w
yniku
pró
by w
ędro
wnicze
j harce
rz starszy sta
je się
wędro
wnikie
m i o
trzymuje
wrę
czony w
sposó
b o
b-
rzędow
y nara
mie
nnik w
ędro
wniczy. N
adanie
nara
mie
nnika
jest n
orm
ow
ane p
rzez tra
dycje
danego śro
dow
iska.
Zasa
dą w
spóln
ą je
st przyzn
aw
anie
nara
mie
nnika
przy o
gniu
(ognisko
, kom
inek). N
adanie
nara
mie
nnika
odbyw
asię
zazw
yczaj w
gro
nie
wędro
wnikó
w i in
strukto
rów
. Obrzę
d n
adania
nara
mie
nnika
możn
a p
ołą
czyć z obrzę
dem
odnow
ienia
Przyrze
czenia
Harce
rskiego.
20
OD
NO
WIE
NIE
PR
ZY
RZ
EC
ZE
NIA
HA
RC
ER
SK
IEG
O
W cza
sie w
ojn
y harce
rzy rozw
iało
po ró
żnych
zaką
tkach
świa
ta. M
iędzy in
nym
do In
dii. P
ow
stała
tam
cała
chorą
gie
w. Ta
m te
ż w 1
944 ro
ku n
a je
dnej ze
zbió
rek w
ędro
wnicze
k i skautó
w w
pro
wadzo
no cie
kaw
yzw
yczaj: u
stalo
no, że
przy p
rzejściu
harco
wnikó
w (czyli h
arce
rzy do 1
5–16 la
t) do d
rużyn
wędro
wnicze
ki ska
utó
w b
ędą o
ni o
dnaw
iać P
rzyrzecze
nie
. Oto
króciu
tkie w
spom
nie
nie
:
„Mom
ent za
stanow
ienia
się i te
n, kto
napra
wdę g
otó
w p
ełn
ić służb
ę h
arce
rską, zo
staje
i Przyrze
czenie
pow
tarza
. Kto
szedł tylko
dla
tego, że
szli inni –
odch
odzi. K
ażd
y mów
i słow
a P
rzyrzecze
nia
sam
, gło
śno lu
bcich
o, p
ow
oli lu
b p
ośp
ieszn
ie. S
am
. Nikt g
o n
ie p
row
adzi. S
am
ma p
rzecie
ż pra
cow
ać w
harce
rskiej g
rom
a-
dzie
. Lekko
drża
ły ręce
przy p
odpisyw
aniu
dekla
racji: J
a... –
rozum
iem
i docenia
m z
naczenie
i konie
czność
pra
cy n
ad s
obą w
słu
żbie
...”.
Wła
śnie
. Wędro
wnik to
już n
ie tylko
dzie
cko, któ
re skła
da h
arce
rskie P
rzyrzecze
nie
i które
będzie
pro
wadzo
ne w
harce
rskiej g
rom
adzie
prze
z starsze
go b
rata
– d
rużyn
ow
ego. W
ędro
wnik w
ie, d
lacze
go ch
cepozo
stać w
harce
rstwie
, musi ro
zum
ieć id
ee h
arce
rstwa i sw
oje
w n
im za
dania
, musi w
iedzie
ć, że p
ow
inno-
ścią je
go je
st stała
pra
ca –
pra
ca n
ad so
bą w
służb
ie lu
dzio
m i O
jczyźnie
i pra
ca d
la lu
dzi, p
om
oc b
liźnim
,harce
rska słu
żba P
olsce
.
Przyrze
czenie
składa się
raz w
życiu. A
le in
acze
j się je
rozu
mie
i prze
żywa m
ają
c lat 11
–12, a
inacze
jm
ają
c 15–16. O
dnow
ienie
Przyrze
czenia
daje
now
e siły d
o w
ytrwania
w P
raw
ie H
arce
rskim, w
harce
rskiej
służb
ie. Je
st też p
otw
ierd
zenie
m, że
harce
rz ma n
adal szcze
rą w
olę
, że n
adal p
rzyrzeka
całym
życiem
służyć. O
dnow
ienie
nie
jest skła
danie
m P
rzyrzecze
nia
, bo n
ikt od h
arce
rza g
o n
ie o
dbie
ra. H
arce
rka, h
arce
rzsa
m re
cytuje
tekst w
obecn
ości sw
oje
j dru
żyny. N
ajle
pie
j – tylko
w o
becn
ości d
rużyn
y. Przyrze
czenie
, także
odnow
ienie
Przyrze
czenia
, jest sp
raw
ą b
ard
zo in
tymną, to
oso
biste
prze
życie. D
late
go p
rzy Przyrze
czeniu
nie
może
być m
iejsca
dla
cieka
wych
i oboję
tnych
, dla
tego ta
chw
ila n
ajczę
ściej n
astę
puje
w g
ronie
wła
snej
dru
żyny.
W cza
sie o
brzę
du o
dnow
ienia
Przyrze
czenia
dru
żynow
y zapytu
je: „C
zy masz n
adal szcze
rą w
olę
, czynadal ch
cesz żyć p
o h
arce
rsku, w
ypełn
iać n
asze
Przyrze
czenie
i Pra
wo?”. Je
śli harce
rz odpow
ie, że
tak,
dru
żynow
y wzyw
a g
o, b
y wobec o
gnia
lub szta
ndaru
odnow
ił Przyrze
czenie
. Po w
ypow
iedze
niu
słów
roty,
harce
rz stwie
rdza
: „Na m
oim
słow
ie p
ole
gajcie
jak n
a Z
aw
iszy”. Tera
z inacze
j niż w
tedy, g
dy skła
dał P
rzyrze-
czenie
. To n
ie in
strukto
r prze
kazu
je m
u n
ajw
ażn
iejszą
dew
izę h
arce
rskiego życia
. Tera
z sam
dekla
ruje
mó-
wie
nie
pra
wdy i życie
w p
raw
dzie
. Dekla
ruje
pełn
ą o
dpow
iedzia
lność za
siebie
. Po o
dnow
ieniu
Przyrze
cze-
nia
prze
z każd
ego o
ddzie
lnie
dru
żynow
y doko
nuje
wta
jem
nicze
nia
harce
rzy w ich
now
e p
raw
a i o
bow
iązki –
wyg
łasza
krótką
gaw
ędę o
tym, że
jako
wędro
wnicy m
ają
pełn
ić służb
ę O
jczyźnie
: społe
czeństw
u, in
nym
ludzio
m, so
bie
sam
ym. (...)
lipie
c 1984
hm
. Ste
fan W
ajd
a
21
Sto
pn
ie h
arc
ers
kie
Ważn
ym e
lem
ente
m p
racy n
ad so
bą są
dla
wędro
wnikó
w sto
pnie
harce
rskie. W
ędro
wnicy zd
obyw
ają
dw
aosta
tnie
stopnie
: harce
rka o
rla –
harce
rz orli o
raz h
arce
rka R
zeczyp
osp
olite
j – h
arce
rz Rze
czyposp
olite
j.
Pró
ba je
st indyw
idualn
a –
wędro
wnicy w
ram
ach
pró
by sa
modzie
lnie
pla
nują
i realizu
ją za
dania
. Pla
now
a-
nie
i realiza
cję p
róby w
spie
ra o
pie
kun p
róby. Z
dobyw
anie
stopni p
ole
ga n
a za
pla
now
anej i św
iadom
ej p
racy n
ad
sobą, a
ktywnym
poszu
kiwaniu
swoje
go m
iejsca
w o
tacza
jącym
świe
cie, słu
żbie
ora
z podejm
ow
aniu
pró
b kszta
łto-
wania
rzeczyw
istości; w
ymaga o
dpow
iedzia
lności za
siebie
i oto
czenie
.
Pró
ba je
st otw
iera
na n
ajczę
ściej p
rzez ka
pitu
łę sto
pnia
, która
może
dzia
łać n
a p
ozio
mie
dru
żyny, szcze
pu,
zwią
zku d
rużyn
czy wre
szcie h
ufca
. Kapitu
ła a
kceptu
je za
dania
, które
w ra
mach
pró
by p
osta
wił so
bie
zdobyw
ają
cysto
pie
ń. P
o za
kończe
niu
pró
by o
cenia
realiza
cję za
dań i p
rzyznaje
stopie
ń.
�� ��� Zd
ob
ywan
ie stop
nia h
arcerki/harcerza o
rlego
Kieru
jąc się Praw
em H
arcerskim b
ud
uje sw
ój w
łasny system
warto
ści. Sam
a/sam w
yznacza sw
oje
cele. Wyb
iera swo
ją dro
gę życio
wą. D
ąży do
mistrzo
stwa w
wyb
ranych
dzied
zinach
. Po
dejm
uje w
yzwa-
nia. Z
najd
uje p
ole stałej słu
żby. Ta
ka je
st idea sto
pnia
harce
rki/harce
rza o
rlego.
Sto
pie
ń te
n zd
obyw
any b
yć pow
inie
n w
1–2 kla
sie szko
ły ponadgim
nazja
lnej (1
6–18 la
t). Zdobyw
ają
cy go
wędro
wnik p
ow
inie
n sa
m stw
orzyć d
la sie
bie
zapew
nia
jący w
szech
stronny ro
zwój p
rogra
m p
róby. W
pro
gra
mie
pró
by w
ażn
e m
iejsce
zajm
ują
zadania
zwią
zane z p
racą
nad ch
ara
ktere
m i b
udow
anie
m w
łasn
ego syste
mu w
arto
-ści. W
ukła
daniu
pro
gra
mu p
róby w
ędro
wnika
może
wsp
iera
ć opie
kun p
róby (d
rużyn
ow
y, przyb
oczn
y lub p
o p
rostu
inny w
ędro
wnik –
starszy, o
wię
kszym d
ośw
iadcze
niu
).
Szcze
góło
we w
ymagania
stopnia
harce
rka o
rla / h
arce
rz orli zn
ajd
ziecie
w re
gula
min
ie sto
pni h
arce
rskich w
rozd
ziale
Załą
czniki.
�� ��� Z
do
byw
anie H
O jako
pierw
szego
stop
nia
Jeże
li wędro
wnik p
rzed p
rzyjściem
do d
rużyn
y nie
był h
arce
rzem
, to p
o za
kończe
niu
pró
by w
ędro
wnicze
jro
zszerzo
nej o
pró
bę h
arce
rza skła
da P
rzyrzecze
nie
i przystę
puje
do zd
obyw
ania
stopnia
harce
rza o
rlego. P
róba
jego je
st jednak d
odatko
wo p
osze
rzona o
najw
ażn
iejsze
wym
agania
poprze
dnich
stopni. O
tym, ja
kie to
wym
aga-
nia
, decyd
uje
rada d
rużyn
y lub o
dpow
iednia
kapitu
ła, o
twie
rają
ca p
róbę n
a sto
pie
ń. Ta
ka p
róba b
ędzie
zdecyd
ow
a-
nie
trudnie
jsza i w
ymagają
ca o
d h
arce
rki/harce
rza w
ięce
j wysiłku
niż o
d tych
, którzy zd
obyli w
cześn
iej sto
pie
ńsa
maryta
nki/ćw
ika.
Dobie
rają
c zadania
uzu
pełn
iają
ce p
róbę H
O n
ale
ży pam
ięta
ć o tym
, by w
ybra
ć z „niższych
” pró
b tylko
tew
yma
ga
nia
, których
zrea
lizow
an
ie b
ęd
zie ko
nie
czne
dla
no
rma
lne
j pra
cy wę
dro
wn
ika w
ha
rcerstw
iei d
la je
go h
arce
rskiego ro
zwoju
. Z ra
cji wie
ku w
iele
wym
agań „m
a o
n ju
ż za so
bą” –
zrealizo
wał je
w sw
oim
„cywiln
ym” życiu
. Wyp
ada ta
kże w
ziąć p
od u
wagę m
ożliw
ości cza
sow
e w
ędro
wnika
, by n
ie za
ham
ow
ać re
aliza
cjipró
by zb
yt dużą
liczbą d
odatko
wych
zadań.
22
�� ��� P
rób
a harcerki/h
arcerza Rzeczyp
osp
olitej
Ma w
łasny system
warto
ści wyn
ikający z Praw
a Harcerskieg
o. K
ieruje się n
im w
e wszystkich
aspek-
tach sw
ojeg
o życia. P
otrafi g
od
zić pełn
ion
e przez sieb
ie role, n
p. w
rod
zinie, w
szkole, w
pracy, w
działal-
no
ści spo
łecznej. O
siąga m
istrzostw
o w
wyb
ranych
dzied
zinach
aktywn
ości. Jest św
iado
mą o
byw
atelką/św
iado
mym
ob
ywatelem
RP. S
wo
im życiem
daje św
iadectw
o o
harcerstw
ie. Taka
jest id
ea sto
pnia
harce
rki/harce
rza R
zeczyp
osp
olite
j.
Sto
pie
ń H
R je
st uko
ronow
anie
m ro
zwoju
i dosko
nale
nia
się h
arce
rza. M
a św
iadczyć o
społe
cznej d
ojrza
ło-
ści jego p
osia
dacza
, a w
ięc zd
obyw
any p
ow
inie
n b
yć po 1
8 ro
ku życia
. Pow
inie
n o
n ko
ńczyć p
roce
s harce
rskiego
sam
odosko
nale
nia
i pra
cy nad so
bą.
Sto
pie
ń h
arce
rki/harce
rza R
zeczyp
osp
olite
j zwią
zany je
st w Z
HP
z dużym
pre
stiżem
. Jest p
rzez n
iektó
rychtra
ktow
any ta
k pow
ażn
ie i z ta
kim „n
aboże
ństw
em
”, że n
ie je
st w o
góle
zdobyw
any. W
ynika
to czę
sto z n
iezro
zu-
mie
nia
idei sto
pnia
. Harce
rz Rze
czyposp
olite
j nie
jest h
arce
rskim id
eałe
m –
osią
gnię
cie te
go sto
pnia
nie
jest
rów
nozn
aczn
e z w
ejście
m d
o p
ante
onu h
arce
rskich św
iętych
. Ozn
acza
jedyn
ie, że
harce
rz, który g
o zd
obył, w
szedł
w d
oro
słość, zn
ala
zł swoje
mie
jsce w
społe
czeństw
ie i p
otra
fił tego d
oko
nać w
zgodzie
z harce
rskimi id
eała
mi.
Jeże
li zasta
naw
iacie
się, ja
ki pow
inie
n b
yć wędro
wnik p
osia
dają
cy stopie
ń h
arce
rza R
zeczyp
osp
olite
j, cof-
nijcie
się d
o ro
zdzia
łu p
ierw
szego W
stęp –
istota
pra
cy wędro
wnicze
j i prze
czytajcie
tekst J
acy p
ow
inni b
yć w
ę-
dro
wnic
y?
Szcze
góło
we w
ymagania
stopnia
harce
rka R
zeczp
osp
olite
j / harce
rz Rze
czposp
olite
j znajd
ziecie
w re
gula
min
ie sto
pni
harce
rskich w
rozd
ziale
Załą
czniki.
�� ��� C
o p
o zd
ob
yciu sto
pn
ia HR
?
Wędro
wnik m
a m
ożliw
ość zd
obycia
stopnia
harce
rki/harce
rza R
zeczyp
osp
olite
j w w
ieku
19–21 la
t. Zasta
-nów
my się
, co się
dale
j z nim
dzie
je? P
o p
ierw
sze m
oże
nadal d
ziała
ć w d
rużyn
ie –
będąc ce
nnym
jej czło
nkie
m,
spełn
iają
c w n
iej ró
żne o
dpow
iedzia
lne fu
nkcje
(chocia
żby w
ażn
a ro
lę o
pie
kuna p
rób n
a sto
pnie
HO
i HR
). Jednak
tkwie
nie
w d
rużyn
ie d
wudzie
stokilku
latkó
w n
a d
łuższą
metę
nie
ma ra
cji bytu
. Natu
raln
ą ko
leją
rzeczy je
st odejście
z dru
żyny i za
kończe
nie
dzia
łaln
ości w
ram
ach
ZH
P. Osta
teczn
ym ta
kim m
om
ente
m je
st skończe
nie
25 la
t.
Oczyw
iście czę
ść wędro
wnikó
w p
ozo
staje
w h
arce
rstwie
, ale
już w
innych
rola
ch. P
o p
ierw
sze m
ogą w
ybra
ćdro
gę in
strukto
rską i p
ozo
stać w
ZH
P w
chara
kterze
kadry w
ychow
aw
czej. P
o d
rugie
mogą zo
stać sta
rszyzną –
będąc n
adal h
arce
rzam
i rozw
ijać się
w ra
mach
idei za
wartych
w P
rzyrzecze
niu
Harce
rskim, ró
wnocze
śnie
pełn
iąc
służb
ę n
a rze
cz org
aniza
cji. Wre
szcie m
ogą p
ozo
stać czło
nka
mi w
spie
rają
cymi Z
HP
– d
ziała
czam
i. Wte
dy, co
pra
wda ju
ż bez m
unduró
w, m
ogą za
chow
ać w
ięź z o
rganiza
cją i d
ale
j dzia
łać n
a rze
cz ZH
P.
23
�� ��� S
top
nie m
ęskie i żeńskie
Podsta
wow
e w
ymagania
stopni h
arce
rki orle
j i harce
rza o
rlego o
raz h
arce
rki Rze
czyposp
olite
j i harce
rzaR
zeczyp
osp
olite
j są ta
kie sa
me. N
ie m
a b
ow
iem
potrze
by ró
żnico
wania
tych w
ymagań (b
ard
zo p
rzecie
ż kieru
nko
-w
ych i o
góln
ych) w
sytuacji d
uże
j indyw
idualiza
cji na e
tapie
budow
ania
pró
by. S
tąd te
ż dużą
uw
agę n
ale
ży przy-
wią
zywać d
o o
dpow
iednie
go ko
nstru
ow
anie
pró
b n
a sto
pnie
dla
dzie
wczą
t i chło
pcó
w o
raz d
o w
łaściw
ego d
oboru
ew
entu
aln
ych o
pie
kunów
pró
b (n
ajle
pie
j, gdy zd
obyw
ają
cymi sto
pie
ń o
pie
kują
się o
soby te
j sam
ej p
łci).
Up
raw
nie
nia
, od
zn
aki i s
pra
wn
ości m
istrz
ow
skie
Um
ieję
tności zd
obyte
w cza
sie d
ziała
nia
w d
rużyn
ie w
ędro
wnicze
j pow
inny b
yć przyd
atn
e w
doro
słym życiu
.W
mia
rę m
ożliw
ości p
ow
inny b
yć potw
ierd
zone za
świa
dcze
nia
mi czyte
lnym
i na ze
wnątrz o
rganiza
cji.
Dopełn
iają
cy się syste
m u
pra
wnie
ń, o
dzn
ak i sp
raw
ności m
istrzow
skich słu
ży potw
ierd
zaniu
osią
gnię
ciaprze
z wędro
wnika
mistrzo
stwa w
wyb
ranych
dzie
dzin
ach
aktyw
ności. S
ą o
ne w
ażn
ymi kro
kam
i na d
rodze
wędro
w-
nicze
go sa
modosko
nale
nia
. Upra
wnie
nia
, odzn
aki i sp
raw
ności są
dow
odem
trudu w
łożo
nego p
rzez w
ędro
wnika
w p
racę
nad so
bą, a
chęć ich
posia
dania
jest d
odatko
wą m
otyw
acją
do p
odejm
ow
ania
takie
go w
ysiłku.
�� ��� U
praw
nien
ia i od
znaki
Odzn
aki sp
ecja
lnościo
we i u
pra
wnie
nia
państw
ow
e d
ają
możliw
ość p
otw
ierd
zenia
posia
danej w
iedzy i u
mie
-ję
tności n
a ze
wnątrz h
arce
rstwa. D
ają
możliw
ość p
ełn
ienia
dalsze
j służb
y na w
ielu
pola
ch a
ktywności sp
ołe
cznej.
Niektó
re od
znaki i u
praw
nien
ia zdo
byw
ane p
rzez węd
row
nikó
w
�� ��� B
rązo
wa i S
rebrn
a O
znaka
Rato
wnika
Medyczn
ego Z
HP
�� ��� U
pra
wnie
nia
krótko
fala
rskie
�� ��� C
ertyfika
ty języko
we
�� ��� P
raw
a ja
zdy ró
żnych
kate
gorii
�� ��� U
pra
wnie
nia
WO
PR
�� ��� U
pra
wnie
nia
wsp
inaczko
we
�� ��� O
dzn
aki i u
pra
wnie
nia
PT
TK
�� ��� O
dzn
aki i u
pra
wnie
nia
PZ
J
�� ��� O
dzn
aki i u
pra
wnie
nia
lotn
icze
�� ��� O
dzn
aki i u
pra
wnie
nia
wodnia
ckie
�� ��� O
dzn
aki i u
pra
wnie
nia
poża
rnicze
24
�� ��� S
praw
no
ści mistrzo
wskie
Spra
wności m
istrzow
skie są
uko
ronow
anie
m ro
zwoju
harce
rskiego. D
otyczą
one d
ziedzin
, w któ
rych w
ę-
dro
wnicy n
ie m
ają
możliw
ości zd
obycia
upra
wnie
ń b
ądź o
dzn
ak. K
ażd
a sp
raw
ność m
istrzow
ska je
st zbudow
ana
wedłu
g ta
kiego sa
mego sch
em
atu
. Obejm
uje
wie
dzę
i um
ieję
tności z d
ziedzin
y, które
j dotyczy n
a p
ozio
mie
mi-
strzow
skim o
raz za
dania
dodatko
we u
stala
ne d
la ka
żdej o
soby zd
obyw
ają
cej sp
raw
ność z o
sobna. Ta
kie za
dania
okre
śla zd
obyw
ają
cy spra
wność w
poro
zum
ieniu
ze sp
ecja
listam
i w d
anym
tem
acie
ora
z dru
żynow
ym.
Zn
aki s
łużb
Znaki słu
żb p
rzygoto
wują
do św
iadom
ego p
odję
cia sta
łej słu
żby i u
czą p
racy w
zesp
ole
. Zdobyw
ają
c znaki
służb
wędro
wnik p
ozn
aje
obsza
ry aktyw
ności, n
a któ
rych m
a m
ożliw
ość p
ełn
ić służb
ę n
a rze
cz org
aniza
cji i społe
-czeństw
a.
Znaki słu
żb zd
obyw
a się
w kilku
oso
bow
ych ze
społa
ch –
patro
lach
zadanio
wych
. Zesp
ół ta
ki:
�� ���przyg
oto
wuje
pla
n zd
obyw
ania
znaku
służb
y,
�� ���za
twie
rdza
go w
radzie
dru
żyny,
�� ���re
alizu
je za
dania
znaku
służb
y w cza
sie o
d kilku
mie
sięcy d
o n
ajd
łuże
j roku
,
�� ���podsu
mow
uje
i doko
nuje
sam
ooce
ny,
�� ���zw
raca
się d
o ra
dy d
rużyn
y o p
rzyznanie
znaku
.
Szcze
góło
we in
form
acje
dotyczą
ce tryb
u zd
obyw
ania
znakó
w słu
żb zn
ajd
ziecie
w „Z
asa
dach
zdobyw
ania
znakó
w słu
żb” w
rozd
ziale
Załą
czniki.
Obecn
ie m
oże
my zd
obyw
ać w
ZH
P 1
0 zn
akó
w słu
żb:
-Z
nak słu
żby d
ziecku
-Z
nak słu
żby g
osp
odarce
-Z
nak słu
żby ku
lturze
-Z
nak słu
żby n
auce
-Z
nak słu
żby p
am
ięci
-Z
nak słu
żby p
rzyjaźn
i
-Z
nak słu
żby p
rzyrodzie
-Z
nak słu
żby tu
rystyce
-Z
nak słu
żby w
spóln
ocie
loka
lnej
-Z
nak słu
żby zd
row
iu
25
Sto
pn
ie in
stru
kto
rskie
Czę
ść wędro
wnikó
w d
ecyd
uje
się n
a p
ełn
ienie
stałe
j służb
y w Z
HP
i wstę
puje
na d
rogę in
strukto
rską. D
latych
wędro
wnikó
w p
róba p
rzew
odniko
wska
jest b
ard
zo w
ażn
ym b
odźce
m p
obudza
jącym
do d
osko
nale
nia
się. Je
stto
jednak in
strum
ent tylko
dla
wyb
ranych
– tylko
tych, któ
rzy myślą
o d
ziała
lności w
ychow
aw
czej w
ram
ach
ZH
P.Z
dobyw
anie
tych sto
pni w
iąże
się z p
ełn
ienie
m w
org
aniza
cji funkcji in
strukto
rskich.
Dru
hn
o D
rużyn
ow
a, Dru
hu
Dru
żyno
wy,
Pam
iętaj!
�� ���P
róba w
ędro
wnicza
nie
jest p
o to
, by p
oka
zać, że
ktoś je
st wędro
wnikie
m d
osko
nałym
, lecz p
o to
, by
zapozn
ać h
arce
rza sta
rszego z za
sadam
i pra
cy wędro
wnicze
j, by m
ógł o
n św
iadom
ie sta
ć się w
ędro
w-
nikie
m. N
ara
mie
nnik w
ędro
wniczy w
yróżn
ia w
ędro
wnikó
w o
d zu
chów
, harce
rzy i harce
rzy starszych
, nie
jest n
ato
mia
st wyró
żnikie
m su
per w
ędro
wnikó
w. N
ara
mie
nnik o
trzymuje
się w
wie
ku o
k. 16 la
t.
�� ���W
twoje
j dru
żynie
wędro
wnicze
j są zd
obyw
ane sto
pnie
: harce
rka i h
arce
rz orli o
raz h
arce
rka i h
arce
rzR
zeczyp
osp
olite
j, a n
ie ta
kie sto
pnie
, jak n
p.: tro
picie
lka, o
dkryw
ca, sa
maryta
nka
. Oczyw
iście h
arce
rzesta
rsi, którzy p
rzyszli do tw
oje
j dru
żyny z o
twartą
pró
bą n
a sto
pie
ń sa
maryta
nki/ćw
ika, m
uszą
te p
róby
zako
ńczyć.
�� ���W
ędro
wnicy, d
ążą
c do m
istrzostw
a w
wyb
ranych
dzie
dzin
ach
, zdobyw
ają
upra
wnie
nia
, odzn
aki i sp
raw
-ności m
istrzow
skie. W
ażn
e je
st, by ka
żdy w
ędro
wnik b
ył w czym
ś specja
listą –
takim
, na któ
rego w
szy-scy m
ogą liczyć.
�� ���Z
naki słu
żb są
potw
ierd
zenie
m u
mie
jętn
ości, d
ośw
iadcze
nia
ora
z dalsze
j goto
wości p
ełn
ienia
służb
yw
danej d
ziedzin
ie. M
iejm
y na u
wadze
nie
ilość –
lecz ja
kość.
�� ��� Je
żeli u
które
goś z w
ędro
wnikó
w d
ostrze
gasz p
redysp
ozycje
do p
racy w
ychow
aw
czej –
nie
wahaj się
zapro
ponow
ać m
u, b
y wstą
pił n
a d
rogę ro
zwoju
instru
ktorskie
go.
26
Fu
nkcjo
no
wan
ie d
rużyn
yP
raca
nad so
bą w
ędro
wnika
nie
pow
inna b
yć realizo
wana w
poje
dyn
kę. Isto
tą m
eto
dyki w
ędro
wnicze
j jest
prze
cież sa
mow
ychow
anie
harce
rza p
rzez p
racę
w g
rupie
i pozytyw
ny, m
obilizu
jący w
pływ
gru
py n
a je
dnostkę
.Ta
ką g
rupą je
st dru
żyna, p
atro
l zadanio
wy, za
stęp.
Wędro
wniczki i w
ędro
wnicy d
ziała
ją w
ram
ach
dru
żyn w
ędro
wniczych
. Są to
najczę
ściej d
rużyn
y koed
uka-
cyjne, ch
oć zd
arza
ją się
rów
nie
ż dru
żyny że
ńskie
i męskie
. Dru
żyny w
ędro
wnicze
są zw
ykle m
nie
jsze o
d h
arce
r-skich
i starszo
harce
rskich –
mogą liczyć 9 (i w
ięcej) człon
ków
. Ich licze
bność n
ie p
ow
inna za
sadniczo
prze
kro-
czyć dw
udzie
stu kilku
osó
b. Je
st to isto
tne ze
wzg
lędu n
a w
ięzi, ja
kie łą
czą czło
nkó
w ze
społu
wędro
wnicze
go.
Dru
żyna w
ędro
wnicza
nie
jest tylko
sform
alizo
waną stru
kturą
ze sztyw
nym
podzia
łem
ról i za
dań. P
ow
inna
być p
rzede w
szystkim g
rupą lu
dzi, któ
rych łą
czy jedna id
ea. B
rak w
nie
j wyra
źnego p
odzia
łu n
a ka
drę
i ucze
stni-
ków
– w
szyscy odnoszą
się d
o sie
bie
na za
sadach
partn
erskich
. Pra
ca w
zesp
ole
wędro
wniczym
uczy żyć w
śród
ludzi i d
la lu
dzi, d
late
go ta
k ważn
e są
wię
zi, jakie
pow
stają
przy re
aliza
cji zadań. To
czas, w
którym
naw
iązu
ją się
przyja
źnie
na ca
łe życie
. Gru
pa w
ędro
wn
icza po
win
na o
pierać się n
a wzajem
nej p
rzyjaźni, któ
ra sce
mentu
jeją
mocn
iej n
iż jakie
kolw
iek in
ne sp
oiw
o.
Dru
żyna p
ow
inna b
yć rów
nie
ż wsp
óln
otą
o ch
ara
kterze
tow
arzyskim
. Ożyw
ione życie
tow
arzyskie
, wsp
óln
eprze
życia ku
ltura
lne i sp
ecyficzn
a, h
arce
rska a
tmosfe
ra sp
aja
ją ze
spół w
wyją
tkow
o siln
y sposó
b. W
szystko to
spra
wia
, że m
oże
my p
raco
wać i b
aw
ić się w
gru
pie
osó
bo zb
liżonym
system
ie w
arto
ści, podobnie
odbie
rają
cychśw
iat czy re
agują
cych n
a p
ew
ne zja
wiska
i wyd
arze
nia
.
Dru
żyna w
ędro
wnicza
to ze
spół e
litarn
y. Nie
mów
i-m
y tu je
dnak o
elita
ryzmie
o ch
ara
kterze
finanso
wym
czyteż tow
arzyskim. W
ędrownikiem
bowiem
może zostać każ-
dy. Elita
rność w
ynika
z faktu
, że ka
żdy m
oże
przystą
pić
do p
róby w
ędro
wnicze
j, lecz n
ie w
szyscy ją p
rzejd
ą. K
an-
dyd
at n
a w
ędro
wnika
musi b
ow
iem
zaakce
pto
wać sta
wia
-ne m
u p
rzez o
rganiza
cję w
ymagania
dotyczą
ce p
ełn
ienia
służb
y i pra
cy nad so
bą. D
late
go o
elita
rności d
rużyn
y wę-
dro
wnicze
j stanow
i świa
dom
e p
rzyjęcie
dla
siebie
harce
r-skie
go stylu
życia p
rzez w
szystkich czło
nkó
w ze
społu
.E
litarn
ość p
rzeja
wia
się w
swoistym
znaku
jako
ści, jakim
jest w
ędro
wnicza
watra
.
Elita
rność g
rupy w
ędro
wnicze
j konie
cznie
musi łą
-czyć się
z otw
arto
ścią. O
znacza
to m
ożliw
ość p
rzystąpie
-nia
do d
rużyn
y każd
ego, kto
zobow
iąże
się p
rzestrze
gać
zasa
d ru
chu w
ędro
wnicze
go. O
twarto
ść ozn
acza
rów
nie
ż
27
goto
wość w
spółp
racy z in
nym
i – n
ieza
myka
nie
się w
e w
łasn
ym śro
dow
isku. O
twarto
ść to p
raca
skiero
wana n
aze
wnątrz g
rupy. Izo
low
anie
się o
d re
szty bra
ci harce
rskiej p
ow
inno b
yć trakto
wane ja
ko ska
za n
a h
onorze
.
Dru
żynę w
ędro
wniczą
pow
inna ce
chow
ać so
lidarn
ość –
um
ieję
tność w
spóln
ego ra
dze
nia
sobie
w tru
dnych
sytuacja
ch. W
ażn
e je
st wyp
raco
wanie
mech
anizm
ów
pozw
ala
jących
na u
dzie
lanie
w ra
mach
dru
żyny p
om
ocy
tym, któ
rym je
st ona w
łaśn
ie p
otrze
bna. W
ynika
to z fa
ktu, iż w
ędro
wnicy zg
odnie
z ideą b
rate
rstwa za
wsze
mogą
na sie
bie
liczyć.
Dru
żyna w
ędro
wnicza
pow
inna b
yć nie
pow
tarza
lna –
wyra
źnie
odró
żnia
jąca
się o
d in
nych
dru
żyn. W
arto
, by
swoim
członko
m d
aw
ała
poczu
cie d
um
y z przyn
ale
żności d
o ze
społu
. Klu
czem
do te
go je
st mię
dzy in
nym
i bogata
obrzę
dow
ość. K
ażd
e P
rzyrzecze
nie
, przyję
cie n
ow
ej o
soby czy n
adaw
anie
nara
mie
nnika
pow
inno b
yć prze
dm
io-
tem
silnych
prze
żyć este
tycznych
i duch
ow
ych. W
ażn
e je
st, aby o
brzę
dy w
dru
żynie
wędro
wnicze
j były szcze
góln
ei n
iepow
tarza
lne.
Dem
okra
cja
w d
rużyn
ie. K
on
sty
tucja
dru
żyn
y
Dru
żyna w
ędro
wnicza
jest ze
społe
m sa
morzą
dnym
, dem
okra
tycznie
podejm
ują
cym p
raw
ie w
szystkie d
ecy-
zje. D
rużyn
a je
st wsp
óln
otą
tworzą
cych ją
wędro
wnikó
w –
„wła
snością
” wszystkich
jej czło
nkó
w. K
ażd
y członek
dru
żyny m
usi m
ieć p
ew
ien w
pływ
na je
j kształt i d
ziała
nie
.
Specyfika
dru
żyny w
ędro
wnicze
j pole
ga n
a tym
, że n
ajw
ażn
iejszą
jej w
ładzą
jest o
rgan d
em
okra
tyczny (n
p.
rada d
rużyn
y). Pow
oduje
to ko
nie
czność fu
nkcjo
now
ania
w d
rużyn
ie ko
nstytu
cji, która
okre
śla p
odzia
ł kom
pete
ncji
pom
iędzy d
rużyn
ow
ym a
radą d
rużyn
y (piszą
c tu i d
ale
j o ra
dzie
dru
żyny m
am
y na m
yśli org
an d
em
okra
cji funk-
cjonują
cy w d
rużyn
ie).
�� ���K
on
stytucja d
rużyn
y
Zasa
dy p
racy d
rużyn
y regulu
je je
j wew
nętrzn
y doku
ment, zw
any n
ajczę
ściej ko
nstytu
cją d
rużyn
y. W ka
żdej
dru
żynie
istnie
ją p
ew
ne p
raw
a –
wew
nętrzn
e za
sady fu
nkcjo
now
ania
– w
ykracza
jące
poza
ure
gulo
wania
znajd
ują
-ce
się w
Instru
kcji d
rużyny h
arc
ers
kie
j, sta
rszoharc
ers
kie
j, wędro
wnic
zej i w
ielo
pozio
mow
ej. K
onstytu
cja je
st doku
-m
en
tem
, w któ
rym w
szystkie o
bo
wią
zują
ce w
dru
żynie
pra
wa
są sp
isan
e i w
ten
spo
sób
„zab
ezp
ieczo
ne
”.W
dru
żynie
wędro
wnicze
j konstytu
cja re
gulu
je p
rzede w
szystkim p
odzia
ł odpow
iedzia
lności za
dru
żynę p
om
iędzy
dru
żynow
ym i ra
dą d
rużyn
y.
Konstytu
cja słu
ży budow
aniu
i utrw
ala
niu
sam
orzą
dności. C
złonko
wie
dru
żyny tw
orzą
c ten d
oku
ment,
a p
óźn
iej p
odpisu
jąc się
pod n
im, b
iorą
na sie
bie
wsp
óło
dpow
iedzia
lność za
stworzo
ny ze
spół i a
kceptu
ją p
raw
aw
nim
funkcjo
nują
ce (u
mocn
ienie
poczu
cia w
spóln
oty). K
onstytu
cja u
możliw
ia b
ranie
na sie
bie
odpow
iedzia
lności
za to
, co się
dzie
je w
dru
żynie
, prze
z wszystkich
jej czło
nkó
w. P
oza
tym ko
nstytu
cja d
rużyn
y:
�usp
raw
nia
org
aniza
cję p
racy w
dru
żynie
;
�w
pro
wadza
mech
anizm
y pom
agają
ce g
odzić sp
rzeczn
ości lu
b n
apię
cia w
dru
żynie
;
�in
form
uje
o zo
rganizo
waniu
dru
żyny d
o d
ziała
nia
oso
by ze
wnętrzn
e (ko
menda h
ufca
, rodzice
, oso
by za
in-
tere
sow
ane p
rzystąpie
nie
m d
o d
rużyn
y);
28
�pom
aga czło
nko
m d
rużyn
y zrozu
mie
ć mech
anizm
y dem
okra
cji i sam
orzą
dności.
Konstytu
cja n
a w
stępie
pow
inna za
wie
rać za
pisy d
otyczą
ce to
żsam
ości d
rużyn
y, takie
jak n
um
er, n
azw
a,
bohate
r, barw
y, mie
jsce d
ziała
nia
itp. D
obrze
było
by ró
wnie
ż um
ieścić (n
p. w
form
ie p
ream
buły) za
pis sta
now
iący
– czym
jest ko
nstytu
cja d
la d
rużyn
y ora
z kiedy i d
lacze
go zo
stała
uch
walo
na.
W za
sadnicze
j części o
kreśla
my w
ażn
e d
la d
rużyn
y pra
wa d
otyczą
ce:
�za
łoże
ń o
rganiza
cyjnych
(kom
pete
ncje
i zasa
dy d
ziała
nia
rady d
rużyn
y, kom
pete
ncje
dru
żynow
ego, sys-
tem
małych
gru
p itp
.);
�czło
nko
stwa w
dru
żynie
(przyjm
ow
ania
do d
rużyn
y now
ych o
sób, p
raw
a i o
bow
iązki czło
nka
dru
żyny);
�zw
yczajó
w i o
brzę
dów
dru
żyny;
�za
sady zd
obyw
ania
stopni (w
tym fu
nkcjo
now
ania
kapitu
ły).
Na ko
nie
c nie
pow
inniśm
y zapom
nie
ć o za
sadach
wpro
wadza
nia
zmia
n d
o ko
nstytu
cji. Może
my ró
wnie
żusta
now
ić oso
bę o
dpow
iedzia
lną za
prze
strzeganie
w d
rużyn
ie ko
nstytu
cji, prze
pro
wadza
nie
zbió
rek ko
nstytu
cyj-nych
, prze
chow
ywanie
oryg
inału
konstytu
cji (może
się o
na n
azyw
ać n
p. stra
żnikie
m ko
nstytu
cji). Konstytu
cja m
usi
być za
twie
rdzo
na p
rzez ca
łą d
rużyn
ę.
Konstytu
cja p
ow
inna p
ow
stać za
raz p
o zo
rganizo
waniu
się d
rużyn
y – je
j prze
dsta
wie
nie
w ko
mendzie
hufca
jest w
aru
nkie
m p
ozytyw
nego za
kończe
nia
okre
su p
róbnego. O
czywiście
konstytu
cja je
st i pow
inna b
yć twore
mżyw
ym –
podle
gaja
cym zm
ianom
. Dru
żyna zm
ienia
się, p
rzeobra
ża, zm
nie
jsza lu
b zw
iększa
, a w
raz z n
ią m
oże
zmie
nia
ć się ko
nstytu
cja. W
zwią
zku z tym
konstytu
cja p
ow
inna b
yć ele
mente
m p
ew
nej sta
biliza
cji pra
cy dru
żyny
(nie
pow
inna zm
ienia
ć się co
mie
siąc), a
le te
ż nie
może
być sko
stnia
łym d
oku
mente
m, któ
ry wym
yślony d
aw
no,
daw
no te
mu i n
ie p
rzystaje
już d
o rze
czywisto
ści dru
żyny.
Nie
zapom
nijm
y, że ko
nstytu
cja je
st tylko n
aszym
wew
nętrzn
ym p
raw
em
. Musi b
yć zgodna z p
odsta
wow
ymi
dla
dru
żyny d
oku
menta
mi, ja
kimi są
: Sta
tut Z
HP
ora
z Instru
kcja
dru
żyny h
arc
ers
kie
j,
sta
rszoharc
ers
kie
j, wędro
wnic
zej i w
ielo
pozio
mow
ej.
�� ��� Z
bió
rka kon
stytucyjn
a (zgro
mad
zenie w
szystkich czło
nkó
w)
Zbió
rka ko
nstytu
cyjna je
st najw
yższą w
ładzą
w d
rużyn
ie w
ędro
wnicze
j. Spoty-
kają
się w
tedy w
szyscy członko
wie
dru
żyny i p
odejm
ują
najw
ażn
iejsze
decyzje
, takie
jak: w
ybór d
rużyn
ow
ego czy p
rzyjęcie
konstytu
cji lub p
opra
wek d
o n
iej. Z
bió
rka ko
n-
stytucyjn
a p
ow
inna b
yć org
anizo
wana co
najm
nie
j raz d
o ro
ku. To
dobre
mie
jsce n
apodsu
mow
anie
roku
pra
cy i pow
ażn
ą ro
zmow
ę o
przyszło
ści dru
żyny.
�� ��� O
rgan
dem
okratyczn
y: rada d
rużyn
y i węd
row
niczy krąg
rady
W d
rużyn
ie w
ędro
wnicze
j ważn
e je
st funkcjo
now
anie
jej o
rganu d
em
okra
tycz-nego (n
p. ra
dy d
rużyn
y). W o
dró
żnie
niu
od d
rużyn
y harce
rskiej i sta
rszoharce
rskiej –
rada d
rużyn
y wędro
wnicze
j sam
a u
stala
swoje
kom
pete
ncje
(pow
inny b
yć oczyw
i-
29
ście za
pisa
ne w
konstytu
cji dru
żyny). R
ada p
ow
ołu
je d
rużyn
ow
ego i p
odejm
uje
wszystkie
ważn
e d
la d
rużyn
ydecyzje
w tryb
ie d
em
okra
tycznym
.
Zasa
dniczo
może
my w
dru
żynie
wędro
wnicze
j przyją
ć dw
a m
odele
funkcjo
now
ania
org
anu d
em
okra
tyczne-
go. P
ierw
szy z nich
to kla
syczna ra
da d
rużyn
y. Zasia
dają
w n
iej n
ajw
ażn
iejsi fu
nkcyjn
i: dru
żynow
y, przyb
oczn
ii za
stępow
i. Zale
tą ta
kiego m
odelu
jest d
uża
mobiln
ość i ła
twość zw
oływ
ania
(zwią
zana z m
ałą
liczbą za
siadają
-cych
w n
iej o
sób) o
raz fu
nkcjo
now
anie
w n
iej n
ajb
ard
ziej d
ośw
iadczo
nych
członkó
w d
rużyn
y. Istotn
ą w
adą je
stbra
k dostę
pu d
o p
odejm
ow
ania
ważn
ych d
ecyzji p
rzez d
użą
część czło
nkó
w d
rużyn
y. Taką
radę m
oże
my p
ole
cićw
łaściw
ie tylko
bard
zo liczn
ym d
rużyn
om
(liczącym
pow
yżej 2
5–30 o
sób), w
których
inny sp
osó
b p
odejm
ow
ania
decyzji b
yłby u
ciążliw
y. W ta
kim p
rzypadku
bard
zo w
ażn
e je
st zwoływ
anie
zbió
rki konstytu
cyjnej, p
odejm
ują
cej
najb
ard
ziej isto
tne d
la d
rużyn
y decyzje
.
Dru
gi m
odel, któ
ry uw
aża
my za
bard
ziej w
skaza
ny w
dru
żynie
wędro
wnicze
j, to w
ędro
wniczy krą
g ra
dy.
W ta
kim krę
gu za
siadają
wszyscy czło
nko
wie
dru
żyny (o
czywiście
po o
kresie
pró
bnym
). Krą
g ra
dy b
ard
zo p
rzypo-
min
a „zb
iórkę
konstytu
cyjną” (ch
oć u
żywanie
tej n
azw
y do g
rona sp
otyka
jące
go się
czasa
mi 2
–3 ra
zy w m
iesią
cubyło
by za
pew
ne n
iezb
yt szczęśliw
e). Z
ale
tą ta
kiego zo
rganizo
wania
się d
o p
odejm
ow
ania
decyzji je
st „dostę
p d
ow
ładzy” w
szystkich czło
nkó
w d
rużyn
y i możliw
ość u
czenia
się sa
morzą
dności o
d sta
rszych. W
dru
żynach
liczą-
cych p
ow
yżej 1
5–20 o
sób p
roble
mem
może
być sp
raw
ne p
odejm
ow
anie
decyzji, a
le je
st to w
tedy m
ożliw
ość
wsp
ania
łej n
auki d
em
okra
cji i kultu
ry dysku
sji.
�� ��� K
apitu
ła stop
ni
Pew
ną fo
rmą sa
morzą
dności w
ędro
wnikó
w są
kapitu
ły stopni: h
arce
rki i harce
rza o
rlego o
raz h
arce
rkii h
arce
rza R
zeczyp
osp
olite
j. Cele
m p
racy tych
kapitu
ł jest u
łatw
ienie
wędro
wniko
wi „d
obre
go p
rzejścia
” prze
zpró
bę n
a sto
pie
ń H
O lu
b H
R. K
apitu
ła o
pin
iuje
pro
ponow
any p
rzez w
ędro
wnika
pro
gra
m p
róby n
a sto
pie
ń i w
nio
-sku
je d
o d
rużyn
ow
ego o
otw
arcie
pró
by w
rozka
zie. W
czasie
pró
by ka
pitu
ła m
oże
udzie
lić wsp
arcia
zdobyw
ają
ce-
mu sto
pie
ń lu
b je
go o
pie
kunow
i – o
ile ta
kiej p
om
ocy p
otrze
buje
. Na ko
nie
c doko
nuje
oce
ny p
róby p
o je
j zako
ńcze
-niu
, zam
yka ją
i wnio
skuje
o p
rzyznanie
stopnia
prze
z dru
żynow
ego.
Kapitu
ły mogą fu
nkcjo
now
ać n
a p
ozio
mie
dru
żyny. W
ich skła
d w
chodzą
członko
wie
dru
żyny p
osia
dają
cysto
pie
ń, któ
rego re
aliza
cję i p
rzyznaw
anie
pro
wadzi d
ana ka
pitu
ła. Je
żeli d
rużyn
a je
st bard
zo liczn
a, m
oże
wyb
ie-
rać czło
nkó
w ka
pitu
ły na o
kreślo
ny cza
s. W p
rzypadku
zbyt m
ałe
j liczby o
sób p
osia
dają
cych d
any sto
pie
ń (m
usi
być ich
co n
ajm
nie
j troje
) możn
a zo
rganizo
wać ka
pitu
łę w
spóln
ą d
la kilku
dru
żyn n
a szcze
blu
szczepu, zw
iązku
dru
żyn b
ądź h
ufca
(najczę
ściej d
zieje
się ta
k w p
rzypadku
stopnia
harce
rki/harce
rza R
zeczyp
osp
olite
j).
�� ��� W
spó
łod
po
wied
zialno
ść za dru
żynę
Każd
y członek d
rużyn
y wędro
wnicze
j odpow
iada za
okre
ślony o
bsza
r dzia
łaln
ości d
rużyn
y (finanse
, kwate
r-m
istrzostw
o, g
ra n
a g
itarze
, kronika
, opie
ka n
a h
arcó
wką
itp.). P
ow
ierza
nie
wędro
wniko
m fu
nkcji m
nie
jszych lu
bw
iększych
, dosto
sow
anych
do ich
możliw
ości, b
uduje
poczu
cie w
spółtw
orze
nia
dru
żyny i o
dpow
iedzia
lności za
zesp
ół. W
ażn
e, b
y były to
funkcje
, które
w sp
osó
b w
idoczn
y potrze
bne są
w d
rużyn
ie –
wędro
wnik m
usi w
iedzie
ći ro
zum
ieć se
ns fu
nkcji, ja
ką sp
raw
uje
.
30
Wyb
ór d
rużyn
ow
ego
przez d
rużyn
ę
Bard
zo isto
tna d
la p
racy ze
społu
wędro
wnicze
go je
st jego sa
morzą
dność i w
ew
nętrzn
a d
em
okra
cja.
Obja
wia
się o
na p
rzede w
szystkim p
rzez p
raw
o d
rużyn
y do d
ecyd
ow
ania
, kto b
ędzie
jej d
rużyn
ow
ym.
W o
czywisty sp
osó
b w
ynika
to z in
strukcji re
gulu
jące
j pra
cę d
rużyn
wędro
wniczych
. Wyb
ór d
rużyn
ow
ego n
ieje
st pro
cese
m ła
twym
.
Cała drużyna decyduje, kto będzie jej przew
odniczył, co oznacza, że nowo w
ybrana osoba za chwilę stanie
się przełożonym, przyznającym
stopnie i sprawności, reprezentującym
drużynę na zewnątrz, odpow
iedzialnym za
majątek i finanse drużyny. T
rzeba zadbać, by zbiórka konstytucyjna powołująca now
ego drużynowego była tak
poprowadzona, aby stała się okazją do podejm
owania dojrzałych decyzji przez w
szystkich wędrow
ników.
Kom
endant h
ufca
pow
inie
n d
ecyzję
dru
żyny p
otw
ierd
zić swoim
rozka
zem
, jednak n
ie m
usi zro
bić te
go
w ka
żdej sytu
acji. S
tatu
t ZH
P w
ymaga, b
y oso
ba p
ow
oływ
ana n
a fu
nkcję
dru
żynow
ego b
yła p
rzygoto
wana d
oje
j pełn
ienia
. Tak w
ięc w
ybór d
rużyn
y jest o
gra
niczo
ny d
o tych
osó
b, któ
re sp
ełn
iają
pow
yższe w
ymaganie
.
Wska
zane je
st, by d
rużyn
ow
y dru
żyny w
ędro
wnicze
j był o
sobą p
ełn
ole
tnią
, instru
ktore
m –
najle
pie
j w sto
p-
niu
podharcm
istrza (w
tedy m
a m
ożliw
ość o
rganizo
wania
sam
odzie
lnie
obozó
w w
ędro
wnych
). Dobrze
, gdy je
stch
oć tro
chę sta
rszy od czło
nkó
w sw
oje
j dru
żyny, tym
lepie
j może
ich w
spie
rać w
ich sa
moro
zwoju
. Poza
tym to
, żeje
st zaw
sze o
krok d
ale
j w p
racy n
ad so
bą, n
iż najle
pszy p
o n
im w
ędro
wnik w
dru
żynie
, stanow
i dobry p
rzykład d
lapozo
stałych
członkó
w d
rużyn
y.
Zadania
dru
żynow
ego to
:
�� ���ko
ord
ynow
anie
pra
cy dru
żyny;
�� ���re
pre
zento
wanie
jej in
tere
sów
na ze
wnątrz;
�� ���daw
anie
dobre
go p
rzykładu –
bycie
prze
wodnikie
m w
dro
dze
do id
eału
zaw
arte
go w
Pra
wie
Harce
rskimi K
odeksie
wędro
wniczym
;
�� ���m
otyw
ow
anie
wędro
wnikó
w d
o d
ziała
nia
i wsp
iera
nie
ich w
sam
oro
zwoju
;
�� ���sp
ełn
ianie
innych
zadań o
kreślo
nych
w p
rzepisa
ch Z
HP.
W d
rużyn
ie h
arce
rskiej d
rużyn
ow
y musi d
okła
dnie
okre
ślić zadania
funkcyjn
em
u. N
ato
mia
st w d
rużyn
iew
ędro
wnicze
j nale
ży posta
wić n
a kre
atyw
ne m
yślenie
funkcyjn
ych. W
ędro
wnicy p
ow
inni m
ieć m
ożliw
ość p
osia
da-
nia
duże
j swobody w
podejm
ow
aniu
decyzji, w
wyzn
acza
niu
sobie
zadań w
ram
ach
pełn
ionej fu
nkcji. Z
e sw
ychdzia
łań ro
zliczają
się p
rzed ra
dą d
rużyn
y.
Ro
la d
rużyn
ow
eg
o
Dru
żynow
y w d
rużyn
ie w
ędro
wnicze
j to lid
er –
przyw
ódca
, obdarzo
ny za
ufa
nie
m p
rzez w
ędro
wnikó
w. Je
stw
ybie
rany n
a fu
nkcję
prze
z dru
żynę i m
oże
być p
rzez n
ią o
dw
oła
ny. D
late
go te
ż pozycja
dru
żynow
ego za
leży o
dje
go a
uto
rytetu
jako
lidera
gru
py o
raz za
ufa
nia
, jakim
zosta
ł obdarzo
ny p
rzez czło
nkó
w d
rużyn
y. Dru
żynow
y jest
pie
rwszym
wśró
d ró
wnych
. Form
aln
ie je
go m
iejsce
w ze
spole
okre
śla ko
nstytu
cja d
rużyn
y.
31
Syste
m m
ały
ch
gru
p
W d
rużyn
ach
wędro
wniczych
funkcjo
nuje
system
małych
gru
p w
posta
ci patro
li i zastę
pów
wędro
wniczych
.W
zale
żności o
d licze
bności i p
otrze
b d
rużyn
y istnie
ją d
wa m
odele
dzia
łania
małych
gru
p (m
ogą b
yć stoso
wane
raze
m): za
stępy w
ędro
wnicze
i patro
le za
danio
we.
�� ��� Z
astępy w
ędro
wn
icze
Zastę
py w
ędro
wnicze
to g
rupy b
lisko z so
bą zw
iąza
nych
wędro
wnikó
w liczą
ce o
d 4
do 7
osó
b. Z
astę
py
posia
dają
swoją
nazw
ę i o
brzę
dow
ość, n
aw
iązu
jącą
do sym
boliki d
rużyn
y. Zastę
py re
alizu
ją w
spóln
e za
mie
rzenia
,dotyczą
ce sp
ecja
lności, w
yczynu, słu
żby itp
. Zastę
pow
i są w
ybie
rani p
rzez czło
nkó
w za
stępu. C
zęsto
zastę
py
kontyn
uują
dzia
łaln
ość z d
rużyn
y harce
rskiej i sta
rszoharce
rskiej.
Funkcjo
now
anie
zastę
pów
jest szcze
góln
ie w
skaza
ne w
dru
żynach
dużych
– 2
0–30-o
sobow
ych. P
raca
za-
stępam
i uła
twia
też d
ziała
nie
dru
żynom
specja
lnościo
wym
. W d
rużyn
ach
, w któ
rych re
alizu
je się
jedną sp
ecja
l-ność, d
rużyn
a m
oże
być p
odzie
lona n
a za
stępy g
rupują
ce h
arce
rzy o p
odobnym
stopniu
wyszko
lenia
specja
lno-
ściow
ego. D
zięki te
mu w
czasie
zbió
rek za
stępów
możn
a p
row
adzić szko
lenie
specja
lnościo
we n
a zró
żnico
wanym
pozio
mie
. W d
rużyn
ach
wie
losp
ecja
lnościo
wych
to w
zastę
pach
wła
śnie
mogą b
yć realizo
wane p
oszcze
góln
esp
ecja
lności, któ
rymi za
jmują
się czło
nko
wie
dru
żyny.
�� ��� R
otacja n
a fun
kcji zastępo
weg
o
W za
stępie
wędro
wniczym
funkcja
zastę
pow
ego m
oże
być sp
raw
ow
ana p
rzez w
szystkich czło
nkó
w za
stępu
po ko
lei. Ta
ki system
jest b
ard
ziej p
rzystoso
wany d
o w
ieku
wędro
wnikó
w, a
rota
cja za
stępow
ych u
czy odpow
ie-
dzia
lności za
zesp
ół i p
odejm
ow
ania
decyzji. O
czywiście
zmia
ny n
ie m
ogą b
yć zbyt czę
ste. Z
astę
pow
y pow
inie
nm
ieć m
ożliw
ość kie
row
ania
zastę
pem
prze
z co n
ajm
nie
j 4–5 m
iesię
cy.
�� ��� P
atrole zad
anio
we
Najb
ard
ziej ch
ara
kterystyczn
y dla
wędro
wnikó
w je
st podzia
ł na p
atro
le za
danio
we. Z
osta
ją o
ne p
ow
oła
ne d
ozre
alizo
wania
konkre
tnego za
dania
zesp
oło
wego n
a kilka
tygodni lu
b n
aw
et kilka
mie
sięcy. W
patro
lach
wyb
iera
się sze
fa, któ
ry jest o
dpow
iedzia
lny za
dzia
łanie
patro
lu i re
aliza
cję p
osta
wio
nego p
rzed n
im za
dania
.
Funkcjo
now
anie
patro
li zadanio
wych
jest p
ow
szech
nie
przyję
tym syste
mem
dzia
łania
małych
gru
p w
dru
ży-nie
wędro
wnicze
j – ró
wnie
ż wte
dy, g
dy je
st ona p
odzie
lona n
a za
stępy. O
rganizo
wanie
się w
ędro
wnikó
w w
patro
leje
st szczególn
ie p
rzydatn
e p
odcza
s zdobyw
ania
znakó
w słu
żb, o
rganizo
wania
prze
z dru
żynę d
użych
impre
z na
rzecz in
nych
i pełn
ienia
wsze
lakich
służb
.
�� ��� D
rużyn
a jako m
ała gru
pa
Sporo
dru
żyn w
ędro
wniczych
to m
ałe
9–10-o
sobow
e ze
społy. W
takich
dru
żynach
tworze
nie
stałych
zastę
-pów
nie
ma zb
ytnie
go se
nsu
– sa
ma d
rużyn
a je
st małą
gru
pą. O
czywiście
jak n
ajb
ard
ziej u
żyteczn
y będzie
system
patro
li zadanio
wych
– n
iezb
ędnych
do d
obre
go w
ywią
zywania
się ze
skom
pliko
wanych
zadań.
32
Dru
hn
o D
rużyn
ow
a, Dru
hu
Dru
żyno
wy
Pam
iętaj!
�� ���O
d cie
bie
w d
użym
stopniu
zale
ży, czy twoja
dru
żyna za
mie
ni się
w g
rupę p
rzyjació
ł, zwią
zanych
wsp
ól-
ną id
eą i słu
żbą. P
am
ięta
j, że d
rużyn
a w
ędro
wnicza
to n
ie tylko
gru
pa h
arce
rzy, spotyka
jąca
się n
aw
spóln
ych zb
iórka
ch w
harcó
wce
.
�� ���K
onstytu
cja d
rużyn
y jest d
oku
mente
m, któ
ry ma w
am
pom
óc w
pra
cy. Będzie
tak tylko
wte
dy, g
dy w
szy-scy b
ędą sza
now
ać je
j posta
now
ienia
.
�� ���Z
rób w
szystko, b
y każd
y członek tw
oje
j dru
żyny czu
ł się je
j wsp
ółg
osp
odarze
m, że
to o
n d
ecyd
uje
o w
szystkim, co
dla
dru
żyny n
ajw
ażn
iejsze
.
�� ��� D
aj sza
nsę
na za
istnie
nie
w tw
oje
j dru
żynie
małych
gru
p –
zastę
pów
wędro
wniczych
i patro
li zadanio
-w
ych.
�� ���Tw
oja
dru
żyna p
ow
inna b
yć sam
ow
ystarcza
lna –
dajcie
dobry p
rzykład in
nym
dru
żynom
w o
szczędności,
gosp
odarn
ości i za
radności.
Sam
ow
ysta
rczaln
ość
Wie
le d
ziała
ń p
row
adzo
nych
prze
z dru
żynę w
ędro
wniczą
wym
aga d
ość sp
orych
zaso
bów
finanso
wych
: dzia
-ła
lność sp
ecja
lnościo
wa, w
ędró
wki czy tp
. Nie
do p
rzyjęcia
jest, b
y w d
rużyn
ie p
ow
stał p
odzia
ł na b
ogatszą
gru
pę
– któ
ra m
oże
sobie
pozw
olić n
a u
dzia
ł w p
ełn
ym p
rogra
mie
dru
żyny i b
iednie
jszą, któ
ra u
czestn
iczy w re
aliza
cjiza
dań tylko
wte
dy, g
dy n
ie w
iąże
się to
z nakła
dam
i finanso
wym
i. Rozw
iąza
nie
m te
go p
roble
mu je
st aktyw
ne
pozyskiw
anie
środkó
w n
a d
ziała
lność. P
roble
m n
ale
ży rozw
iąza
ć wie
low
ątko
wo.
Po p
ierw
sze d
rużyn
a p
ow
inna b
yć zaso
bna w
sprzę
t nie
zbędny d
o p
row
adze
nia
bogate
j dzia
łaln
ości h
arce
r-skie
j. Sprzę
t taki m
oże
pozyska
ć pro
wadzą
c akcje
zaro
bko
we i p
ozysku
jąc sp
onso
rów
. Bard
zo w
ażn
a je
st rów
nie
żw
łaściw
a o
pie
ka i ko
nse
rwacja
posia
danego sp
rzętu
. Dzię
ki tem
u m
oże
on słu
żyć prze
z dłu
gie
lata
– n
ie m
apotrze
by ku
pow
ania
now
ych n
am
iotó
w co
2–3 se
zony.
Po d
rugie
, dru
żyna p
ow
inna stw
arza
ć możliw
ość w
spóln
ego za
robie
nia
na w
yjazd
na o
bóz czy te
ż zaku
psp
rzętu
oso
biste
go.
Po trze
cie je
st możliw
ość, b
y dru
żyna p
osia
dała
sprzę
t użycza
ny czło
nko
m d
rużyn
y. Mogą to
być ku
rtki,ple
caki, ka
rimaty itp
. Dzię
ki tem
u za
kup o
sobiste
go sp
rzętu
będzie
mnie
j koszto
wnym
wyd
atkie
m d
la tych
wę-
dro
wnikó
w, któ
rzy są m
nie
j zaso
bni fin
anso
wo.
33
Pro
gra
m d
zia
łan
ia d
rużyn
y w
ęd
row
nic
zej
Program
powstaje w
zespołach wędrow
niczych jako wypadkow
a potrzeb ich członków oraz potrzeb społeczno-
ści, w których zespoły te funkcjonują. Z
adania podejmow
ane przez drużynę i wędrow
ników pow
inny być ambitne – na
miarę w
yczynu. Program
y działania drużyn wędrow
niczych wzm
acniane są propozycjami płynącym
i z innych zespo-łów
harcerskich, z komend hufców
i chorągwi, G
łównej K
watery Z
HP
oraz innych instytucji i organizacji.
Pro
gra
m re
alizo
wany p
rzez d
rużyn
y uw
zglę
dnia
funkcjo
nują
ce w
nich
specja
lności o
raz sp
ecja
lizacje
wę-
dro
wnikó
w, w
ynika
jące
z indyw
idualn
ych ście
żek ro
zwoju
(każd
y wędro
wnik p
ow
inie
n d
ążyć d
o m
istrzostw
aw
wyb
ranej d
ziedzin
ie a
ktywności). P
rogra
m je
st tworzo
ny i p
rzyjmow
any p
rzez ca
łą d
rużyn
ę.
Ważn
e e
lem
en
ty p
rog
ram
u d
zia
łan
ia d
rużyn
y
� K
ierun
ki pracy w
ędro
wn
iczej
Przyję
ty w 1
994 r. „P
rogra
m h
arce
rstwa sta
rszego” w
ytyczył dru
żynom
kieru
nki d
ziała
nia
, które
do d
zisiaj n
icnie
straciły n
a a
ktualn
ości. Te
kieru
nki to
: rozw
ój in
tele
ktualn
y i duch
ow
y, zaangażo
wanie
na rze
cz wsp
óln
oty
loka
lnej, sa
modzie
lność e
konom
iczna m
łodzie
ży, otw
arcie
na św
iat, zd
row
ie i ku
ltura
fizyczna o
raz e
kolo
gia
. Za-
dania
wyn
ikają
ce z sze
ściu kie
runkó
w P
HS
pow
inny u
wzg
lędnia
ć co ro
ku w
swoich
pla
nach
dzia
łania
wszystkie
dru
żyny w
ędro
wnicze
.
RO
ZW
ÓJ IN
TE
LE
KT
UA
LN
Y I D
UC
HO
WY
Jednym
z celó
w h
arce
rstwa je
st stwarza
nie
waru
nkó
wdo p
ełn
ego ro
zwoju
inte
lektu
aln
ego i d
uch
ow
ego m
łode-
go czło
wie
ka. S
pró
bujm
y odkryć sa
mego sie
bie
, odnale
źćto
, co w
każd
ym z n
as je
st najce
nnie
jsze, ro
zpozn
ać w
ła-
sne zd
oln
ości.
W sa
modzie
lności p
oglą
dów
odnajd
źmy d
rogi d
o zro
-zu
mie
nia
ota
czają
cej n
as rze
czywisto
ści. W P
raw
ie H
ar-
cerskim
poszu
kajm
y odpow
iedzi, czy h
arce
rstwo m
oże
być
sposo
bem
na życie
. Obecn
ie w
ielu
uw
aża
, że sta
ry dyle
-m
at p
om
iędzy „m
ieć” a
„być” sa
mo życie
rozstrzyg
nęło
na
korzyść „m
ieć”. K
ażd
y z nas m
usi sa
m zn
ale
źć odpow
iedź
na p
ytanie
, czy tak je
st rzeczyw
iście?
CO
PO
WIN
NIŚ
MY
RO
BIĆ
?•
Ukszta
łtow
ać w
łasn
y system
warto
ści oparty n
a P
raw
ieH
arce
rskim.
•S
tworzyć w
aru
nki sw
obodnego kszta
łtow
ania
świa
topo-
glą
du, n
auczyć się
tole
rancji i p
osza
now
ania
inności.
•S
tale
rozw
ijać sw
oją
oso
bow
ość i kszta
łtow
ać in
dyw
idu-
aln
ość p
oprze
z rozw
ój w
łasn
ych zd
oln
ości.
•R
ozw
ijać w
rażliw
ość n
a p
iękn
o i kre
ow
ać p
osta
wy tw
ór-
cze.•
Ucze
stniczyć w
życiu re
ligijn
ym w
spóln
oty sw
oje
go w
y-zn
ania
, w h
arce
rski sposó
b w
łączyć się
w je
j życie.
•P
rzygotować się do życia w
naszych przyszłych rodzinach.
34
EK
OL
OG
IA
„Ska
uci są
dzie
ćmi w
oln
ych p
rzestrze
ni, a
skautin
g to
bra
terstw
o w
służb
ie i św
ieże
pow
ietrze
” – m
aw
iał N
acze
l-ny S
kaut Ś
wia
ta. Ż
yjem
y na p
lanecie
, która
na ra
zie ja
koje
dyn
a zro
dziła
życie. Z
robio
no ju
ż wie
le, b
y to życie
upo-
śledzić czy n
aw
et zn
iszczyć. Robi się
jednak co
raz w
ięce
j,że
by Z
iem
ia n
adal b
yła p
iękn
a, zd
row
a i p
łodna. M
y – m
ło-
dzi lu
dzie
nie
może
my p
ozo
staw
ać w
obec tych
zadań o
bo-
jętn
i. Tu n
ie w
ystarczą
dobre
chęci, p
otrze
bna je
st wie
dza
i um
ieję
tności je
j pra
ktycznego za
stoso
wania
. Jest to
trud-
ne, za
cznijm
y wię
c na p
oczą
tek o
d sto
sow
ania
eko
logii
w co
dzie
nnym
życiu i n
aszym
harce
rskim d
ziała
niu
. Po-
móżm
y rato
wać Z
iem
ię!
CO
PO
WIN
NIŚ
MY
RO
BIĆ
?•
Budow
ać św
iadom
ość e
kolo
giczn
ą i p
oczu
cie p
otrze
by
zach
ow
ania
obecn
ego śro
dow
iska d
la p
rzyszłości.
•N
auczyć się
rozp
ozn
aw
ania
i prze
ciwdzia
łania
zagro
że-
nio
m e
kolo
giczn
ym.
•P
rzeka
zywać w
iedzę
eko
logiczn
ą in
nym
.•
Usu
wać sku
tki degra
dacji śro
dow
iska.
ZD
RO
WIE
I KU
LTU
RA
FIZ
YC
ZN
A
Cóż w
arte
jest życie
bez p
rzygody, p
oko
nyw
ania
wła
-sn
ych sła
bości, rzu
cenia
wyzw
ania
żywio
łom
, wła
snem
ulę
kow
i?A
by dokonać takiego wyczynu, należy nauczyć się dbać
o zdrowie i kondycję fizyczną, unikać zagrożeń cyw
ilizacyj-nych. T
rzeba nauczyć się dokonywać m
ądrego wyboru po-
między szacunkiem
dla własnego zdrow
ia a uzależnieniemod n
ało
gów
: narko
tyków
, alko
holu
, tytoniu
. Nauczyć się
,jak bezpiecznie przeżyć w
ędrówkę, w
yprawę, przygodę.
CO
PO
WIN
NIŚ
MY
RO
BIĆ
?•
Nauczyć się
racjo
naln
ego i zd
row
ego tryb
u życia
. Zapo-
bie
gać ch
oro
bom
cywiliza
cyjnym
.•
Uśw
iadom
ić sobie
zagro
żenia
, wyn
ikają
ce z u
zale
żnie
-nia
od n
arko
tyków
, alko
holu
, tytoniu
.•
Osią
gnąć w
ysoki p
ozio
m sp
raw
ności fizyczn
ej.
•W
spo
sób
be
zpie
czny p
rzeżyć p
rzygo
dę
, po
de
jmu
jąc
wyzw
anie walki z w
łasną słabością, lękiem, brakiem
umie-
jętn
ości.
•N
auczyć się
zasa
d p
ierw
szej p
om
ocy i b
yć stale
goto
-w
ym d
o je
j udzie
lenia
.
OT
WA
RC
IE N
A Ś
WIA
T
Polskie
harce
rstwo je
st częścią
świa
tow
ego ska
utin
gu
– n
ajw
iększe
j na św
iecie
org
aniza
cji mło
dych
ludzi.
Św
iat zm
ienia
się w
okó
ł nas. W
ciąż p
oja
wia
ją się
now
epro
ble
my w
ażn
e n
ie tylko
dla
nasze
go kra
ju, a
le d
la ca
łej
pla
nety. P
otra
fimy b
łyskaw
icznie
info
rmow
ać o
wyd
arze
-nia
ch m
ają
cych m
iejsce
w o
dle
głych
zaką
tkach
glo
bu, a
leje
dnocze
śnie
wie
my o
sobie
tak m
ało
.Tylko
wza
jem
ne p
ozn
anie
naro
dów
, ich ku
ltur i w
arto
-ści p
ozw
oli n
am
na tw
órcze
i poko
jow
e w
spółżycie
.
CO
PO
WIN
NIŚ
MY
RO
BIĆ
?•
Lepiej zrozumieć otaczający nas św
iat przez poznanie innychkrajów
i narodów: ich kultur, tradycji, języka. K
ształtować
w sobie szacunek i tolerancję dla innych kultur i społeczności.
•P
rzez w
ędró
wkę
pozn
aw
ać in
ne kra
je i n
aro
dy.
•U
świadom
ić sobie, że jesteśmy częścią św
iatowego skautin-
gu
– n
ajw
iększe
j org
an
izacji m
łod
ych lu
dzi n
a św
iecie
i przez to mam
y wpływ
na utrzymanie tw
órczych i pokojowych
stosunków m
iędzynarodowych. Z
dobyć nowych przyjaciół.
•R
ozsze
rzać za
gra
nicą
wie
dzę
na te
mat P
olski.
35
ZA
AN
GA
ŻO
WA
NIE
NA
RZ
EC
Z W
SP
ÓL
NO
TY
LO
KA
LN
EJ
„Sta
rajcie
się zo
staw
ić świa
t troch
ę le
pszym
niż te
n,
któryście
zasta
li ...” – ta
kie za
danie
posta
wił ska
uto
m ca
-łe
go
świa
ta za
łożycie
l skau
ting
u R
ob
ert B
ad
en
-Po
we
ll.S
am
i dosko
nale
wie
cie, ja
kie sp
raw
y są n
ajw
ażn
iejsze
dla
wasze
j loka
lnej sp
ołe
czności: d
zieln
icy, gm
iny, m
iasta
, re-
gio
nu
.Z
najd
źcie sp
osó
b, w
jaki m
łodzi lu
dzie
mogą n
a te
waż-
ne sp
raw
y wpływ
ać, ja
k kształto
wać o
tacza
jącą
ich rze
-czyw
istość.
Poszu
kajcie
też tych
, którzy w
waszym
sąsie
dztw
ie p
o-
trzebują
pom
ocy. W
asza
starszo
harce
rska p
om
oc m
oże
oka
zać się
najb
ard
ziej sku
teczn
a. A
ndrze
j Małko
wski m
a-
wia
ł: „Nie
mów
o słu
żbie
, po p
rostu
ją ró
b!”.
CO
PO
WIN
NIŚ
MY
RO
BIĆ
?•
Pozn
ać za
sady d
em
okra
cji i nauczyć się
z nich
korzy-
stać, d
ow
iedzie
ć się, w
jaki sp
osó
b m
oże
my m
ieć w
pływ
na n
ajw
ażn
iejsze
spra
wy n
asze
go kra
ju i sw
oich
społe
cz-ności lo
kaln
ych.
•P
ozn
ać a
ktualn
e p
roble
my sw
oje
j dzie
lnicy, g
min
y, mia
-sta
, regio
nu.
•Z
robić „co
ś ważn
ego” d
la sw
oje
j dzie
lnicy, g
min
y, mia
stai je
go m
ieszka
ńcó
w.
•Z
nale
źć w sw
oim
oto
czeniu
tych, któ
rzy potrze
bują
po-
mocy i p
o p
rostu
pom
óc!
•Z
nale
źć soju
sznikó
w d
la h
arce
rskiej d
ziała
lności.
SA
MO
DZ
IEL
NO
ŚĆ
EK
ON
OM
ICZ
NA
MŁ
OD
ZIE
ŻY
Jeże
li na kim
ś pole
gać, to
najle
pie
j na so
bie
– w
łasn
ej
zara
dności, p
om
ysłow
ości, a
ktywności. Je
żeli ch
cem
y być
nie
zale
żni, m
usim
y zaczą
ć sam
i kiero
wa
ć wła
snym
ży-cie
m.
W n
aszym
kraju
mło
dzi lu
dzie
są b
ard
zo d
ługo u
zale
ż-nie
ni o
d ro
dzicó
w. S
pró
bujm
y wcze
śnie
j wzią
ć odpow
ie-
dzia
lność za
sam
ych sie
bie
. Sw
oją
przyszło
ść funduje
my
dziś. S
am
i będzie
my m
usie
li zadbać o
znale
zienie
pra
cyi p
łacy d
ają
cej sa
tysfakcję
ora
z stworze
nie
godziw
ych w
a-
runkó
w n
asze
j przyszłe
j rodzin
ie. D
o te
go je
dnak ka
żdy
z nas p
otrze
buje
wie
lkich p
raktyczn
ych u
mie
jętn
ości.
CO
PO
WIN
NIŚ
MY
RO
BIĆ
?•
Zdobyć um
iejętność stawiania sobie celów
, dokonywania
wyborów
, podejmow
ania decyzji, skutecznego działania.•
Kszta
łtow
ać p
osta
wy za
radności, życio
wej sa
modzie
lno-
ści i odpow
iedzia
lności za
sam
ego sie
bie
. Osią
gnąć in
-dyw
idualn
ie p
ew
ien p
ozio
m życio
wej n
ieza
leżn
ości, sa
-m
em
u za
cząć za
rabia
ć na sw
oje
potrze
by.
•R
ozsze
rzyć swoją
wie
dzę
eko
nom
iczną, zro
zum
ieć p
ra-
wa rzą
dzą
ce e
konom
iczną d
ziała
lnością
człow
ieka
.•
Zdobyć p
raktyczn
e u
mie
jętn
ości p
rzydatn
e w
pro
wadze
-niu
dzia
łaln
ości g
osp
odarcze
j.•
Efe
ktywnie
popro
wadzić g
osp
odarkę
finanso
wą i kw
ate
r-m
istrzow
ską w
swoim
środow
isku h
arce
rskim.
�W
yczyn
Pro
gra
m re
alizo
wany w
dru
żynach
pow
inie
n m
ieć ch
ara
kter w
yczynu. S
taw
iane so
bie
zadania
, wyzw
a-
nia
pow
inny b
yć realizo
wane n
a g
ranicy n
aszych
możliw
ości, b
y prze
konać się
, gdzie
jest g
ranica
i na ile
nas sta
ć.R
ealiza
cja za
dania
na g
ranicy w
yczynu w
ymaga o
d n
as rze
teln
ego d
ziała
nia
i pełn
ego za
angażo
wania
. Jednak p
oza
kończe
niu
trudu i o
siągnię
ciu ce
lu o
dczu
wam
y satysfa
kcję i d
um
ę ze
zrealizo
wanego za
dania
. Satysfa
kcjaz n
aszych
osią
gnię
ć stanow
i zach
ętę
do d
alsze
go d
ziała
nia
.
Wyczyn
pow
szech
nie
koja
rzony je
st z wysiłkie
m fizyczn
ym i d
ziała
nie
m n
a g
ranicy b
ezp
iecze
ństw
a czy
zdro
wia
. Nic b
ard
ziej b
łędnego! W
yczyn to
rów
nie
ż spra
wdze
nie
się w
„ekstre
maln
ych” za
dania
ch n
a b
ard
zo w
ielu
36
innych
pola
ch a
ktywności: o
rganiza
cyjnym
(chocia
żby o
rganiza
cja d
uże
j impre
zy) czy też in
tele
ktualn
ym (o
pra
co-
wanie
jakie
goś m
ate
riału
, książki, C
D).
�S
łużb
a
W p
lanie
pra
cy nale
ży pow
iąza
ć ocze
kiwania
członkó
w ze
społu
z ocze
kiwania
mi sp
ołe
czeństw
a, śro
do-
wiska
, jakie
ota
cza d
rużyn
ę. To
uczy w
szystkich w
ędro
wnikó
w (ju
ż nie
sam
ego d
rużyn
ow
ego lu
b ra
dę d
rużyn
y)dostrze
gać i o
dpow
iadać n
a p
otrze
by śro
dow
iska, u
mie
jętn
ie w
ple
ść je w
swoje
dzia
łania
. Wią
że się
to z d
ostrze
-ganie
m i sa
modzie
lnym
podejm
ow
anie
m n
ow
ych p
ól słu
żby.
�P
rog
ram „B
arwy p
rzyszłości”
W p
racy ka
żde
j dru
żyny w
ęd
row
nicze
j po
win
ny b
yć ob
ecn
e za
da
nia
wyn
ikają
ce z p
rioryte
tów
pro
gra
mu Z
HP
„Barw
y przyszło
ści”.
BA
RW
Y P
RZ
YS
ZŁ
OŚ
CI
„Ba
rwy p
rzyszłości” to
pro
gra
m w
ycho
wa
wczy Z
HP
na
lata
20
02
-20
05
. Zo
stał p
rzyjęty p
rzez X
XX
II Zja
zd Z
HP
w g
rudniu
2001 r.
Prio
rytety pro
gram
u:
1.
Wzm
acnian
ie wych
ow
awczeg
o ch
arakteru o
rgan
izacji rozu
mia
ne ja
ko w
ew
nętrzn
e d
osko
nale
nie
treści i ja
kości
harce
rskiego d
ziała
nia
, prze
strzeganie
harce
rskiego syste
mu w
arto
ści i stoso
wanie
meto
dy h
arce
rskiej.
2.
Wych
ow
anie p
atriotyczn
e oraz w
ycho
wan
ie harcerek i h
arcerzy do
uczestn
ictwa w
e wsp
óln
ocie eu
rop
ejskiejro
zum
ian
e ja
ko kszta
łtow
an
ie św
iad
om
ości n
aro
do
we
j, w tym
du
my z p
olskie
j kultu
ry i dzie
dzictw
a n
aro
do
we
go
;patrio
tyzm w
codzie
nnym
życiu; kszta
łtow
anie
otw
arto
ści na św
iat i p
rzygoto
wanie
do in
tegra
cji euro
pejskie
j.
3.
Pro
gra
m ro
zwo
ju h
arc
ers
twa
na
ws
i rozu
mia
ny ja
ko d
ba
łość o
rozw
ój sp
ołe
czny, za
pe
wn
iają
cy rów
ny sta
rtw
doro
słe życie
, pom
oc w
wyró
wnyw
aniu
szans i m
ożliw
ości d
ziecka
wie
jskiego.
4.
Wych
ow
anie eko
no
miczn
e rozu
mia
ne ja
ko p
rzygoto
wanie
do p
odejm
ow
ania
odpow
iedzia
lności za
swoje
przyszłe
życie za
wodow
e, sa
modzie
lność fin
anso
wą i ra
dze
nie
sobie
na ryn
ku p
racy.
Wszystkie
szczegóły d
otyczą
ce p
rogra
mu o
raz m
ate
riały p
om
ocn
e p
rzy jego re
aliza
cji znajd
ziecie
na stronie: w
ww
.program.zhp.org.pl
Insp
iracje
pro
gra
mo
we
�P
rog
ramy G
K i ch
orąg
wian
e
W sw
oim działaniu drużyna w
ędrownicza m
oże korzystać z propozycji opracowanych przez G
łówną K
waterę
ZH
P i kom
endy chorągwi. P
ropozycje GK
związane są z realizow
anymi przez Z
HP
programam
i. W latach 1995–2000
był to program „M
oje ojczyzny” a obecnie „Barw
y przyszłości”. Propozycje chorągw
iane to regionalne „mutacje” progra-
mów
ogólnopolskich lub własne program
y odpowiadające na potrzeby danego środow
iska. W w
ielu chorągwiach istnie-
ją odznaki chorągwiane – zw
iązane z pracą z bohaterem chorągw
i i kultywow
aniem regionalizm
ów. P
ropozycje chorą-gw
iane to również różnego rodzaju im
prezy o charakterze kulturalnym, turystycznym
czy sportowym
...
37
Pro
po
zycje pro
gram
ow
e GK
ZH
P
�
Wo
da jest życiem
To je
dna z p
ropozycji w
ychow
ania
eko
logiczn
ego. Te
matyka
och
rony w
ód p
rzed za
nie
czyszczenia
mi o
raz o
gra
ni-
czenie
jej m
arn
otra
wstw
a to
tylko p
rzyczynek d
o p
odejm
ow
ania
prze
z gro
mady i d
rużyn
y dzia
łań n
a rze
cz środow
i-ska
człow
ieka
. Mate
riały d
o p
rogra
mu p
rzygoto
wano n
a p
odsta
wie
pro
pozycji W
AG
GG
S W
ate
r is life (dw
a to
my
prze
tłum
aczo
ne i a
dapto
wane d
o n
aszych
potrze
b o
raz trze
ci tom
, który je
st zbio
rem
mate
riałó
w m
eto
dyczn
ychi re
pertu
aro
wych
dla
gro
mad i d
rużyn
). Możn
a ta
m zn
ale
źć wie
le p
om
ysłów
na zb
iórki i p
odpow
iedzi m
eto
dyczn
ychdla
dru
żynow
ych. W
form
ie su
ple
mentu
opra
cow
any zo
stał m
ate
riał u
kazu
jący g
osp
odarkę
wodną w
Polsce
.
�
Od
krywcy N
ieznan
ego
Św
iata
Um
ow
na w
ędró
wka
w p
oszu
kiwaniu
nie
znanego św
iata
pozw
ala
na p
ozn
anie
pro
ble
matyki u
dzia
łu o
sób n
iepeł-
nosp
raw
nych
w życiu
społe
cznym
, a w
konse
kwencji kszta
łtow
anie
posta
wy o
twarto
ści na in
ność, to
lera
ncji, e
mpatii,
rozb
ud
zan
ie a
ktywn
ości w
ob
ec p
rob
lem
ów
lud
zi spra
wn
ych in
acze
j. „Od
krywcy” p
om
og
ą h
arce
rzom
i zuch
om
w p
rzygo
tow
an
iu się
do
przyję
cia n
iep
ełn
osp
raw
ne
go
dzie
cka d
o g
rom
ad
y, jak ró
wn
ież d
o w
spó
łpra
cyz d
rużyn
am
i Nie
prze
tarte
go S
zlaku
. Mate
riały m
eto
dyczn
o-re
pertu
aro
we zo
stały u
pow
szech
nio
ne w
form
ie b
roszu
r,gry p
lanszo
wej o
raz P
rzew
odnika
meto
dyczn
ego d
o p
rogra
mu O
dkryw
cy Nie
znanego Ś
wia
ta.
�
Paszp
ort d
o E
uro
py
a w n
im zad
ania p
rog
ramo
we: „U
cho
dźcy”, „W
ido
k z ratusza”, „A
zymu
t 270”
W a
trakcyjn
y sposó
b p
ozw
ala
zuch
om
i harce
rzom
pozn
ać in
stytucje
dem
okra
tycznego sp
ołe
czeństw
a. Z
uch
yi h
arce
rze m
ają
możliw
ość w
zmocn
ienia
poczu
cia w
łasn
ej w
arto
ści, wykszta
łcenia
w so
bie
szacu
nku
do d
rugie
go
człow
ieka
ora
z um
ieję
tności w
spółd
ecyd
ow
ania
. Uka
zały się
bro
szury: Z
uch
ola
ndia
, Harce
rski paszp
ort d
o E
uro
py,
Szla
k ku E
uro
pie
i mate
riał p
rogra
mow
y WO
SM
Passp
ort fo
r Euro
pe –
Your p
assp
ort fo
r life.
�
Bąd
ź go
tów
!
Pro
gra
m p
ow
stał w
wyn
iku d
ośw
iadcze
ń ze
bra
nych
w tra
kcie a
lertu
Nacze
lnika
ZH
P, o
gło
szonego w
zwią
zkuz p
ow
odzą
, jaka
naw
iedziła
Polskę
late
m 1
997 r. Z
adania
pro
gra
mu m
ają
na ce
lu n
auczyć o
dpow
iedzia
lności za
siebie
, innych
, społe
czność lo
kaln
ą i kra
j. W sp
osó
b szcze
góln
y pro
gra
m p
rom
ow
ał ro
zwój sp
ecja
lności w
ZH
P.
�
Ścieżkam
i zdro
wia
Zadania
tej p
ropozycji p
rzez p
rogra
mow
anie
zdro
wego stylu
życia ro
zwija
ją p
osta
wy p
rozd
row
otn
e, w
zbogaca
jąw
iedzę
i kształtu
ją u
mie
jętn
ości za
pobie
gania
choro
bom
społe
cznym
i cywiliza
cyjnym
. W je
go ra
mach
funkcjo
nuje
6 ście
żek.
Na ró
wn
ow
ażni –
tu m
ożn
a n
auczyć się
, jak ra
dzić so
bie
z nie
śmia
łością
, złością
, jak b
yć ase
rtywnym
.
Ślep
y zaułek
– w
ybie
rają
c tę ście
żkę, zysku
jem
y pe
wn
ość, że
sam
i om
inie
my śle
py za
ułe
k uza
leżn
ień
i będzie
my u
mie
li pom
óc in
nym
. Na te
j ścieżce
pow
inniśm
y zdobyć ja
k najw
ięce
j info
rmacji d
otyczą
cych u
zale
ż-nie
ń –
od a
lkoholu
, papie
rosó
w, n
arko
tyków
, ale
rów
nie
ż od ko
mpute
ra.
Do
przo
du
– to
system
atyczn
a d
bało
ść o sp
raw
ność i w
ydajn
ość fizyczn
ą, to
zbió
rki, biw
aki i w
ycieczki
wyp
ełn
ione g
ram
i i ćwicze
nia
mi.
38
En
ergia życia –
ta w
ędró
wka
pro
wadzi p
rzez za
sady zd
row
ego o
dżyw
iania
, wska
zuje
przyczyn
y i skutki b
łędów
die
tetyczn
ych, a
le ta
kże w
pra
ktyczny sp
osó
b u
czy, jak p
raw
idło
wo żyw
ić się w
dom
u, n
a b
iwaku
i obozie
.
Po
dru
giej stro
nie lu
stra – to
wie
dza
o tym
, jakich
zabie
gów
pie
lęgnacyjn
ych w
ymaga n
asze
ciało
w za
leżn
ości
od ro
dza
ju ce
ry i wie
ku, n
a czym
pole
gają
najczę
ściej w
ystępują
ce sch
orze
nia
skóry (n
p. trą
dzik m
łodzie
ńczy), ja
kiesą
sposo
by za
pobie
gania
im i le
czenia
.
Zd
row
iem p
om
agać in
nym
– p
lanują
c tę w
ędró
wkę
możn
a się
gnąć p
o zn
aki słu
żb i za
inte
reso
wać h
arce
rkii h
arce
rzy możliw
ością
pom
ocy lu
dzio
m sta
rszym, ch
orym
, uczą
c ich życzliw
ości i u
mie
jętn
ości o
pie
kow
ania
sięin
nym
i. W ra
mach
tej ście
żki może
my p
odnosić u
mie
jętn
ości w
zakre
sie u
dzie
lania
pom
ocy p
rzedm
edyczn
ej.
�
Od
samo
rządn
ości d
o d
emo
kracji
To p
ropozycja
, która
kontyn
uuje
pro
gra
m „M
oje
ojczyzn
y”, gdyż p
odejm
uje
tem
atykę
przyg
oto
wania
harce
rek i h
arce
-rzy d
o w
spółtw
orze
nia
społe
czeństw
a o
byw
ate
lskiego. Z
adania
pro
pozycji p
rogra
mow
ej d
otyczą
trzech
pła
szczyzn:
–b
ądźm
y czytelni –
gro
mady i d
rużyn
y okre
ślają
swój o
bra
z, postę
puje
my ta
k, aby ka
żdy w
iedzia
ł, co je
st dla
nas w
ażn
e, kim
jeste
śmy, co
chce
my ro
bić;
–b
ądźm
y wid
oczn
i – g
rom
ady i d
rużyn
y ucze
stniczą
w życiu
loka
lnym
, są w
nim
dostrze
gane;
–b
ądźm
y otw
arci – g
rom
ad
y i dru
żyny są
otw
arte
dla
wszystkich
, przyjm
ują
no
wych
człon
ków
, szuka
jąnow
ych p
rzyjació
ł i sprzym
ierze
ńcó
w.
�
Betlejem
skie Św
iatło P
oko
ju
Betle
jem
skie Ś
wia
tło P
oko
ju to
tradycyjn
a a
kcja o
rganizo
wana p
rzez ska
utó
w a
ustria
ckich. P
rzyłącza
ją się
do n
iej
naro
dow
e o
rganiza
cje ska
uto
we E
uro
py, w
tym ró
wnie
ż ZH
P.
Św
iatło
– za
pa
lon
e w
gro
cie N
aro
dze
nia
Ch
rystusa
w B
etle
jem
nie
sion
e je
st prze
z skau
tów
od
kraju
do
kraju
i prze
kazyw
ane d
o ko
ściołó
w, ro
dzin
, urzę
dów
, szkół i szp
itali ja
ko zn
ak d
obra
i poko
ju p
rzynoszo
nego p
rzez n
ow
onaro
dzo
nego Je
zusa
. Betle
jem
skie Ś
wia
tło P
oko
ju je
dnoczy lu
dzi. P
rzyjmują
je o
soby ró
żnych
naro
dow
ości, w
yznań
i poglą
dów
. W P
olsce
akcja
ta sta
ła się
już tra
dycją
– za
palo
ne w
Betle
jem
świa
tło p
łonie
na w
ielu
wig
ilijnych
stoła
ch.
Każd
ego ro
ku p
rzeka
zywanie
Św
iatła
połą
czone je
st z pro
pozycją
pro
gra
mow
ą d
la g
rom
ad i d
rużyn
.
�
Gra w
zielon
e
„Gra
w zie
lone” to
coro
czny w
iose
nny ko
nku
rs eko
logiczn
y. Jego ce
lem
jest:
–w
spie
ranie
rozw
oju
mło
dych
ludzi ze
szczególn
ym u
wzg
lędnie
nie
m w
łaściw
ego kszta
łtow
ania
ich sto
sunku
wobec śro
dow
iska n
atu
raln
ego, w
którym
żyją;
–uśw
iadom
ienie
zagro
żeń d
la śro
dow
iska n
atu
raln
ego w
ota
czają
cym n
as św
iecie
, czego e
fekte
m je
st podję
-cie
konkre
tnych
dzia
łań i za
pro
szenie
do w
spółp
racy ja
k najw
iększe
go g
rona o
sób;
–pro
mocja
eko
logii ja
ko in
tere
sują
cego (d
la m
łodych
ludzi) sp
oso
bu sp
ędza
nia
woln
ego cza
su;
–pro
mocja
inte
resu
jących
form
dzia
łania
na rze
cz och
rony śro
dow
iska n
atu
raln
ego o
raz m
eto
d w
ykorzysty-
wanych
w e
duka
cji eko
logiczn
ej.
39
�P
rog
ram h
ufca
Każd
a d
rużyn
a w
ędro
wnicza
pow
inna sta
rać się
jak n
ajp
ełn
iej za
istnie
ć w życiu
swoje
go h
ufca
. Sku
pia
najsta
rszych i n
ajb
ard
ziej d
ośw
iadczo
nych
harce
rzy – d
zięki te
mu m
a n
ajw
iększe
możliw
ości o
rganiza
cyjne
i pro
gra
mow
e ze
wszystkich
jednoste
k. Dru
żyna ta
ka n
ie tylko
pow
inna a
ktywnie
korzysta
ć z pro
pozycji p
rogra
mo-
wych
swoje
go h
ufca
, ale
rów
nie
ż aktyw
nie
je w
spółtw
orzyć. Ta
k wię
c wędro
wnicy p
ow
inni b
rać u
dzia
ł w im
pre
zach
hufco
wych
(rajd
ach
, złaza
ch, zlo
tach
, festiw
ala
ch, tu
rnie
jach
), dają
c przykła
d d
obre
j posta
wy h
arce
rskiej, h
arce
r-skie
go w
yrobie
nia
i stylu b
ycia. S
ą p
rzecie
ż wzo
rem
dla
dru
żyn h
arce
rskich i sta
rszoharce
rskich. P
ow
inni zd
oby-
wać h
ufco
we o
dzn
aki i p
lakie
tki. Pow
inni te
ż ucze
stniczyć w
tworze
niu
pro
gra
mu h
ufca
, np. o
rganizu
jąc cie
kaw
eim
pre
zy dla
mło
dszych
.
�K
orzystan
ie z pro
po
zycji inn
ych d
rużyn
Wędro
wnicy p
ow
inni ko
rzystać z in
icjatyw
innych
dru
żyn sw
oje
go h
ufca
i chorą
gw
i. Nie
zam
ykać się
we
wła
snym
gro
nie
, ale
wzb
ogaca
ć swój p
rogra
m p
ropozycja
mi in
nych
. Dobrym
mie
jscem
na w
ymia
nę p
om
ysłów
pro
gra
mow
ych są
coro
czne sp
otka
nia
dru
żyn w
ędro
wniczych
w ra
mach
letn
iej W
ędro
wnicze
j Watry.
Sp
ecja
lno
ści
Każd
y wędro
wnik p
ow
inie
n d
ążyć d
o m
istrzostw
a w
wyb
ranej d
ziedzin
ie a
ktyw-
ności. S
łużą
tem
u sp
ecja
lności re
alizo
wane w
dru
żynach
, zastę
pach
, klubach
, sek-
cjach
itp. C
zęść d
rużyn
wędro
wniczych
decyd
uje
się n
a re
aliza
cję sp
ecja
lności ca
łąd
rużyn
ą. M
og
ą w
ybra
ć do
rea
lizacji d
uży w
ach
larz sp
ecja
lno
ści fun
kcjon
ują
cychw
ZH
P. Wyb
ór sp
ecja
lności n
astę
puje
w w
yniku
zapotrze
bow
ania
członkó
w d
rużyn
yz u
wzg
lędnie
nie
m w
aru
nkó
w, w
jakich
ona d
ziała
. W p
rzypadku
dru
żyny sp
ecja
lno-
ściow
ej p
rogra
m d
ziała
nia
z oczyw
istych p
ow
odów
zdom
inow
any je
st prze
z zadania
dotyczą
ce d
anej sp
ecja
lności. T
rudno w
tym m
iejscu
szczegóło
wo o
pisyw
ać sp
ecyfi-
kę d
ziała
nia
dru
żyn sp
ecja
lnościo
wych
. Najle
pie
j skorzysta
ć z mate
riałó
w w
ydaw
a-
nych
prze
z insp
ekto
raty sp
ecja
lnościo
we G
K Z
HP.
W n
iektó
rych d
rużyn
ach
pra
cują
zastę
py w
ędro
wnicze
o ró
żnych
specja
lno-
ściach
lub te
ż specja
lność je
st realizo
wana w
odrę
bnych
sekcja
ch sp
ecja
lnościo
wych
– sku
pia
jących
wędro
wnikó
w z ró
żnych
zastę
pów
a n
aw
et d
rużyn
(takie
sekcje
mogą
działać np. w szczepie). W
przypadku drużyn wielospecjalnościow
ych ważne jest um
ie-ję
tne p
ołą
czenie
w cza
sie d
ziała
ń ró
żnych
zesp
ołó
w sp
ecja
lnościo
wych
.
Członkow
ie drużyn wędrow
niczych swoje działania specjalnościow
e mogą w
resz-cie
realizo
wać w
harce
rskich klu
bach
specja
lnościo
wych
, skupia
jących
członkó
wz ró
żnych
dru
żyn lu
b p
oza
Zw
iązkie
m w
innych
org
aniza
cjach
(PC
K, P
TT
K, L
OK
,klu
by sp
orto
we...).
40
Pla
no
wan
ie p
racy w
dru
żyn
ie w
ęd
row
nic
zej
Pla
now
anie
pra
cy w d
rużyn
ie w
ędro
wnicze
j ma tro
chę in
ny ch
ara
kter n
iż w d
rużyn
ach
harce
rskich. P
o p
ierw
-sze
mnie
jszą ro
lę w
wyb
orze
pól a
ktywności ze
społu
wędro
wnicze
go m
a d
rużyn
ow
y i przyb
oczn
i. Po d
rugie
waż-
nym
ele
mente
m p
lanow
ania
jest w
ciągnię
cie d
o n
iego w
szystkich czło
nkó
w d
rużyn
y.
�Tech
niczn
a stron
a plan
ow
ania
Chara
kterystyczn
e d
la w
ędro
wnikó
w je
st pla
now
anie
pra
cy całą
dru
żyną. W
ędro
wnicy sa
mi w
yznacza
jąsw
oje
cele
pra
cy i zam
ierze
nia
, rozp
isują
je n
a ko
nkre
tne d
ziała
nia
i zadania
. W p
racy n
ad p
lanow
anie
m d
ziała
ńpow
inna b
rać ca
ła d
rużyn
a (ze
spół w
ędro
wniczy). Ta
kie sp
otka
nie
najle
pie
j zorg
anizo
wać p
od ko
nie
c obozu
dru
ży-ny. P
odcza
s takie
go sp
otka
nia
jednocze
śnie
podsu
mow
uje
my d
otych
czaso
wą p
racę
i jej e
fekty i p
o a
nalizie
zabie
-ra
my się
do p
lanow
ania
pra
cy na ro
k nastę
pny. E
wentu
aln
ie sp
otyka
my się
na je
dnej z p
ierw
szych zb
ióre
k wrze
-śn
ia, a
le to
waria
nt le
kko sp
óźn
iony.
Podcza
s takie
go sp
otka
nia
w p
lanow
aniu
bio
rą u
dzia
ł wszyscy i w
szyscy się d
o n
iego p
rzygoto
wują
: zastę
py
czy patro
le (w
zale
żności, ja
k dzia
ła d
rużyn
a), ze
społy za
danio
we p
racu
jące
w m
inio
nym
roku
harce
rskim; d
ruży-
now
y i przyb
oczn
i, czyli kadra
dru
żyny, ka
żdy w
ędro
wnik in
dyw
idualn
ie (w
kłada co
ś od sie
bie
do w
spóln
ego „w
or-
ka” d
rużyn
y). Takie
dzia
łanie
um
ożliw
i spra
wną p
racę
nad p
lanow
anie
m, p
ozw
oli d
oko
nać p
rzede w
szystkim ko
n-
kretn
ej (rze
czow
ej i g
łębokie
j) analizy i ce
nnych
wnio
sków
, które
nale
ży uw
zglę
dnić w
pla
nach
na ro
k nastę
pny.
Snuje
my w
izję, m
arzym
y i pote
m to
spin
am
y w je
den p
lan a
kcepto
waln
y prze
z wszystkich
członkó
w w
spóln
oty.
Ponie
waż ka
żdem
u d
aje
my sza
nsę
wzię
cia u
dzia
łu w
pla
now
aniu
, wyp
ow
iedze
nia
się i w
płyn
ięcia
na p
racę
, może
-m
y ocze
kiwać o
d ka
żdego a
kcepta
cji efe
ktu ko
ńco
wego p
lanow
ania
, a n
ie tylko
wyb
ranych
części, któ
re a
kura
tin
tere
sują
i satysfa
kcjonują
daną h
arce
rkę czy h
arce
rza.
�R
ola d
rużyn
ow
ego
w p
rocesie p
lano
wan
ia pracy d
rużyn
y
Dru
żynow
y–in
strukto
r podcza
s pla
now
ania
pra
cy prze
z zesp
ół w
ędro
wniczy je
st oso
bą, któ
ra ko
ord
ynuje
pra
ce, d
ba o
pra
wid
łow
y prze
bie
g te
go p
roce
su, czu
wa, b
y nie
pom
inię
to ża
dnego isto
tnego e
tapu. P
oza
tym je
st(lub pow
inien być) tą osobą, która dysponuje wiedzą „m
erytoryczną”: zna metodę harcerską, nieobce są m
u wszystkie
instru
kcje w
ew
nątrzo
rganiza
cyjne i p
ropozycje
pro
gra
mow
e d
ostę
pne w
ZH
P. Dla
tego czu
wa n
ad tym
, aby p
lano-
wane za
mie
rzenia
były zg
odne z m
eto
dyką
i zasa
dam
i bezp
iecze
ństw
a o
raz (a
może
prze
de w
szystkim) słu
żyłyro
zwojo
wi w
ędro
wnikó
w. D
ba o
stronę w
ychow
aw
czą p
lanu.
�C
zemu
służy p
lano
wan
ie w d
rużyn
ie węd
row
niczej?
Wędro
wnicy ja
ko o
soby w
chodzą
ce w
doro
słe życie
mają
swoje
skonkre
tyzow
ane o
czekiw
ania
, marze
nia
i potrze
by. N
ato
mia
st pla
n p
racy d
rużyn
y ma to
wszystko
zebra
ć w lo
giczn
ą ca
łość i p
rzeło
żyć na ko
nkre
tne ce
lei za
mie
rzenia
gru
py –
dru
żyny i ro
zpisa
ć na o
kreślo
ne d
ziała
nia
, zadania
, zbió
rki. Poza
tym słu
ży rzeczo
wem
ui m
ądre
mu ro
zdzie
leniu
zadań, p
odzia
łow
i pra
cy. Dzię
ki tem
u w
ędro
wnicy le
pie
j, pełn
iej id
entyfiku
ją się
z dru
żyną
i jej d
ziała
lnością
, odbie
rają
tę g
rupę ja
ko sw
oją
.
41
Wsp
óln
e p
lanow
anie
uczy w
ędro
wnikó
w sa
morzą
dności w
dru
żynie
. Doko
nuje
się to
podcza
s raze
m p
odej-
mow
anych
najw
ażn
iejszych
decyzji, czu
wania
nad ich
realiza
cją i n
a ko
ńcu
wsp
óln
ej o
cenie
wyko
nanej p
racy.
Pra
ca w
ędro
wnikó
w n
ad p
lanem
uczy ich
zasa
d p
lanow
ania
, realn
ego d
osto
sow
ania
zam
ierze
ń d
o m
ożliw
o-
ści czaso
wych
, finanso
wych
i „oso
bow
ych” ze
społu
. Jednocze
śnie
kształtu
je w
wędro
wnika
ch p
oczu
cie o
dpow
ie-
dzia
lności za
cały ze
spół. T
rudno p
lanow
ać w
ielkie
zam
ierze
nia
, snuć w
ielkie
wizje
, nie
bio
rąc p
od u
wagę m
ożliw
o-
ści członkó
w ca
łego ze
społu
.
Poza
tym u
czy wędro
wnikó
w o
cenia
ć swoją
indyw
idualn
ą p
racę
(często
możn
a sp
otka
ć mło
dych
ludzi
z niską
sam
ooce
ną w
łasn
ej p
racy lu
b zu
pełn
ie n
a o
dw
rót –
bezkrytyczn
ie za
dow
olo
nych
ze sw
oich
doko
nań),
pra
cę ca
łego ze
społu
i jego p
oszcze
góln
ych czło
nkó
w. U
czy ich za
sad o
cenia
nia
pozb
aw
ionego krzyw
dzą
cego
i bezp
roduktyw
nego krytyka
nctw
a, a
le rze
czow
ego i ko
nstru
ktywnego re
cenzo
wania
pom
ysłów
czy pra
cy innych
.
Nato
mia
st sam
a p
raca
nad p
lanem
w g
rupie
wędro
wnikó
w, m
łodych
ludzi o
rozb
ieżn
ych p
oglą
dach
i zain
te-
reso
wania
ch, to
dosko
nała
oka
zja d
o n
auki n
egocja
cji, prze
konyw
ania
. Wsp
ania
le m
ożn
a u
czyć się za
sad ku
ltura
l-nej d
yskusji, p
odcza
s które
j szuka
się rze
czow
ych a
rgum
entó
w i w
yważo
nych
kontra
rgum
entó
w.
Dru
hn
o D
rużyn
ow
a, Dru
hu
Dru
żyno
wy
Pam
iętaj!
�W
pla
nie
pra
cy twoje
j dru
żyny p
ow
inna zn
ale
źć się słu
żba i w
yczyn. W
ażn
e je
st, byście
uw
zglę
dnili
kieru
nki p
racy w
ędro
wnicze
j: rozw
ój in
tele
ktualn
y i duch
ow
y, zaangażo
wanie
na rze
cz wsp
óln
oty lo
-ka
lnej, sa
modzie
lność e
konom
iczną m
łodzie
ży, otw
arcie
na św
iat, zd
row
ie i ku
lturę
fizyczną o
raz e
ko-
logię
.
�P
ostarajcie się skorzystać z propozycji programow
ych płynących z GK
, komend chorągw
i i hufców oraz
z innych drużyn wędrow
niczych. Pam
iętajcie o realizacji programu naszego Z
wiązku „B
arwy przyszłości”.
�W
tworze
niu
pla
nu d
ziała
nia
dru
żyny p
ow
inni u
czestn
iczyć wszyscy je
j członko
wie
. Zadbaj, b
y sam
opla
now
anie
stało
się o
kazją
do p
ogłę
bie
nia
sam
orzą
dnego ch
ara
kteru
wasze
go ze
społu
.
42
Ch
ara
kte
rysty
czn
e fo
rmy p
racy
W d
rużyn
ach
wędro
wniczych
chara
kterystyczn
e są
form
y pra
cy, które
stwarza
ją m
ożliw
ość o
siągania
mi-
strzostw
a w
wyb
ranych
dzie
dzin
ach
, odnale
zienia
swoje
go m
iejsca
w sp
ołe
czeństw
ie i u
gru
nto
wania
wła
snych
prze
konań, p
oglą
dów
, system
u w
arto
ści. Są to
głó
wnie
wsze
lkie fo
rmy d
yskusyjn
e (ku
źnice
, sesje
popula
rnonau-
kow
e, se
jmiki, są
d n
ad... itp
.), form
y dosko
nalą
ce (w
arszta
ty, kursy), g
ry strate
giczn
e i n
egocja
cyjne. Isto
tą w
szel-
kich d
ziała
ń je
st wsp
ółp
raca
z innym
i zesp
oła
mi w
ędro
wniczym
i. Oczyw
iście w
ażn
ą ro
lę o
dgryw
ają
wszystkie
rodza
je w
ędró
wek.
Węd
rów
ka
Opró
cz wędró
wki in
tele
ktualn
ej i d
uch
ow
ej n
a p
ierw
szy pla
n w
ysuw
a się
wędró
wka
rozu
mia
na w
sensie
fizycz-nym
– n
ajszyb
ciej ko
jarzo
na ze
słow
em
wędro
wanie
.
Rajd
– to
form
a, p
odcza
s które
j jej u
czestn
icy mogą sp
raw
dzić sw
oje
um
ieję
tności z ró
żnych
dzie
dzin
, nie
tylko h
arce
rskich, w
ykorzystyw
ania
zdoln
ości i u
mie
jętn
ości. W
spóln
e p
oko
nyw
anie
kilom
etró
w, ryw
aliza
cja, b
ory-
kanie
się z tru
dnościa
mi i w
ykonyw
anie
zadań sp
rzyjają
zacie
śnia
niu
wię
zi mię
dzy w
ędro
wnika
mi. R
ów
nie
ż pod-
czas ra
jdów
będzie
możliw
ość n
aw
iąza
nia
konta
któw
z innym
i środow
iskam
i harce
rskim, n
aw
et z ca
łej P
olski.
Ryw
aliza
cja z n
imi, w
spóln
a za
baw
a i w
ymia
na d
ośw
iadcze
ń czy m
yśli i um
ieję
tności to
jeden z g
łów
nych
pow
o-
dów, d
la któ
rych w
ędro
wnicy u
czestn
iczą w
rajd
ach
. To ró
wnie
ż oka
zja d
o p
ozn
ania
now
ych m
iejsc i lu
dzi.
W rajd
zie mo
żna b
rać ud
ział, ale rów
nież m
ożn
a go
org
anizo
wać. D
ob
rze zorg
anizo
wan
y rajd to
zada-
nie g
od
ne d
rużyn
y węd
row
nikó
w.
Rajd
y ekstremaln
e –
to o
kazja
do sp
raw
dze
nia
swoje
j gra
nicy w
ytrzymało
ści fizycznej, sp
raw
dze
nie
sięw
ekstre
maln
ych w
aru
nka
ch lu
b sp
róbow
ania
now
ych w
yzwań, sp
raw
dze
nia
swoje
j wytrzym
ało
ści fizycznej i o
d-
porn
ości p
sychiczn
ej. R
ajd
ekstre
maln
y to św
ietn
y sposó
b n
a re
aliza
cję w
ędro
wnicze
go w
yczynu. U
czestn
icząc w
tego typ
u im
pre
zie p
am
ięta
ć nale
ży o b
ard
zo so
lidnym
przyg
oto
waniu
kondycyjn
ym. C
hce
my p
rzecie
ż spra
wdzić
swoje
możliw
ości, a
nie
zrujn
ow
ać so
bie
zdro
wie
.
Rajd
y piesze
– n
ajb
ard
ziej p
opula
rna fo
rma ra
jdu i skie
row
ana d
o sze
rokie
go g
rona o
dbio
rców
. Prze
d je
jucze
stnika
mi sta
wia
stosu
nko
wo m
ałe
wym
agania
sprzę
tow
e –
zwykły e
kwip
unek d
o w
ędró
wki to
zazw
yczaj o
dpo-
wie
dnie
nam
ioty, o
buw
ie i p
leca
ki. Przy o
kazji m
ożn
a za
inte
reso
wać się
zdobyw
anie
m o
znak O
TP
lub G
OT.
Rajd
y row
erow
e –
to p
raw
dziw
a w
ędró
wka
z row
ere
m, a
nie
tylko p
rzeja
żdżka
po o
kolicy sw
oje
go m
iejsca
zam
ieszka
nia
. Wym
aga o
dpow
iednie
go sp
rzętu
i przyg
oto
wań. O
pró
cz specja
listycznych
spra
w, ja
k dobór typ
uro
weru
i jego p
rzygoto
wanie
tech
niczn
e d
o p
oko
nania
znaczn
ych o
dle
gło
ści, trzeba ró
wnie
ż przyg
oto
wać ca
ły strój
row
erzysty, któ
ry gw
ara
ntu
je n
ie tylko
spra
wną i p
rzyjem
ną w
ędró
wkę
ale
prze
de w
szystkim b
ezp
iecze
ństw
o.
Ważn
a je
st znajo
mość p
rzepisó
w ru
chu d
rogow
ego i za
sad b
ezp
ieczn
ego p
oru
szania
się p
o d
rogach
.
Sp
ływy kajako
we i rejsy żeg
larskie –
to w
ędró
wki, p
odobnie
jak ra
jdy ro
wero
we, w
ymagają
ce w
ykorzysta
-nia
sprzę
tu –
w tym
przyp
adku
pływ
ają
cego.
43
Wyp
rawy –
wsze
lkiego ro
dza
ju w
ędró
wki o
rganizo
wane p
rzez g
rupy w
ędro
wnikó
w cza
sam
i w fo
rmie
obozu
wędro
wnego, cza
sam
i w fo
rmie
kilkudnio
wego „w
ypadu”. C
ele
wyp
raw
y mogą b
yć bard
zo ró
żne: zd
obycie
szczy-tu
, prze
jście ja
kiegoś p
asm
a g
órskie
go lu
b szla
ku, o
dw
iedze
nie
jaskin
i, odnale
zienie
i pozn
anie
„pam
iąte
k prze
-szło
ści” (zam
ków
, um
ocn
ień, p
ała
ców
, kościo
łów
itp.). C
ech
ą w
spóln
ą ta
kich w
ypra
w je
st wyczyn
(nie
tylko fizycz-
ny) o
raz ch
ęć p
ozn
ania
now
ych lu
dzi i m
iejsc.
Ob
óz w
ędro
wn
y –
najb
ard
ziej ch
ara
kterystyczn
a fo
rma o
bozu
dla
wędro
wnikó
w (szcze
góły w
nastę
pnym
rozd
ziale
).
Fo
rmy d
ysku
syjn
e
Form
y dysku
syjne p
row
adzo
ne są
w d
rużyn
ach
po to
, by n
auczyć w
ędro
wnikó
w ku
ltury d
yskusji, któ
rej n
am
tak b
raku
je w
dzisie
jszych cza
sach
. By d
yskuto
wać z ku
lturą
, nale
ży u w
ędro
wnikó
w w
ykształcić u
mie
jętn
ość
rzeczo
wego za
stanow
ienia
się n
ad a
rgum
enta
mi stro
ny p
rzeciw
nej. F
orm
a ta
zmusza
do m
yślenia
i form
uło
wania
wła
snych
arg
um
entó
w i ich
doboru
. Uła
twia
zrozu
mie
nie
spra
w i p
recyzo
wanie
wła
snego sta
now
iska. D
zięki n
imkszta
łtuje
my p
oglą
dy w
ędro
wnikó
w a
lbo u
możliw
iam
y im sa
modzie
lnie
je kszta
łtow
ać. S
ą to
sposo
by n
a ro
zwią
zy-w
anie
pro
ble
mów
w d
rużyn
ie lu
b „d
otkn
ięcie
” pro
ble
mów
, dotyczą
cych n
asze
go kra
ju, sp
ołe
czeństw
a. W
ędro
wni-
cy mają
pra
wo lu
b n
iedłu
go je
otrzym
ają
decyd
ow
ania
o so
bie
i o sw
oje
j ojczyźn
ie, a
takie
form
y sprzyja
ją o
byw
a-
telskie
mu w
ychow
aniu
, uczą
sam
odzie
lnego m
yślenia
, wycią
gania
wnio
sków
i prze
dsta
wia
nia
swoje
go zd
ania
.
Ku
źnica
– p
ole
gają
ca n
a w
ygła
szaniu
prze
z ucze
stnikó
w w
łasn
ych p
rzem
yśleń, o
pin
ii na te
maty –
pyta
nia
podsu
wane p
rzez p
row
adzą
cego. W
tej fo
rmie
nie
ma d
ialo
gu, d
yskusji, ro
zmow
y. Każd
y ma p
raw
o w
yrazić sw
oje
zdanie
, swoje
myśli d
otyczą
ce te
matu
kuźn
icy, ale
nikt p
odcza
s jej trw
ania
nie
może
tego o
cenia
ć, dysku
tow
ać
z nim
i, dalsze
wyp
ow
iedzi n
ie n
aw
iązu
ją d
o słó
w p
oprze
dnikó
w. R
ów
nie
ż pro
wadzą
cy nie
doko
nuje
podsu
mow
ania
i nie
oce
nia
, jedyn
ie „ro
zmow
ę” m
oże
zako
ńczyć w
cześn
iej p
rzygoto
wanym
i stoso
wnym
do ch
wili cyta
tem
, pio
-se
nką
. Ka
żdy sa
m „w
ykuw
a” sw
oją
op
inię
, zda
nie
na
tem
at ku
źnicy. W
czasie
kuźn
icy po
win
niśm
y zad
ba
ćo o
tocze
nie
, by sp
raw
iało
szczególn
y nastró
j, sprzyja
jący sku
pie
niu
i prze
myśle
nio
m.
W n
iektó
rych śro
dow
iskach
to fo
rma p
anelu
– ro
zmow
y lub d
yskusji n
a w
ażn
e te
maty p
row
adzo
na p
rzez
zesp
ół in
strukto
rów
lub w
ędro
wnikó
w w
cześn
iej b
ard
zo d
obrze
przyg
oto
wanych
do te
matu
.
Sejm
ik – m
iejsce
spotka
nia
wsp
óln
oty w
ędro
wnicze
j – d
aje
możliw
ość w
ymia
ny d
ośw
iadcze
ń, p
oglą
dów
,dysku
sji na in
tere
sują
ce w
ędro
wnikó
w te
maty.
Sem
inariu
m –
ta fo
rma p
racy p
rzezn
aczo
na d
la w
ędro
wnikó
w, któ
rzy już p
osia
dają
pew
ną w
iedzę
na d
any
tem
at i ch
cą ją
posze
rzyć. Zazw
yczaj se
min
ariu
m o
twie
ra re
fera
t wpro
wadza
jący d
o te
matu
, a p
o je
go w
ygło
sze-
niu
odbyw
a się
dysku
sja w
szystkich u
czestn
ików
, podcza
s które
j mają
oni o
kazję
zapre
zento
wać sw
oje
poglą
dy n
aw
ybra
ny te
mat i za
pozn
ać się
ze zd
anie
m in
nych
ucze
stnikó
w sp
otka
nia
. Może
rów
nie
ż otw
iera
ć sem
inariu
modczyta
nie
refe
ratu
i kore
fera
tu, p
o czym
dale
j pro
wadzo
na je
st dysku
sja.
Wszech
nica
– p
row
adzo
na p
rzez d
ośw
iadczo
ne śro
dow
isko lu
b d
rużyn
ę, któ
re z p
ow
odze
nie
m ze
tknęły się
z pro
ble
mem
lub w
yzwanie
m i ch
cą się
tym p
odzie
lić z innym
i. Może
sesja
, na któ
rej za
pre
zento
wane zo
staną
prze
z różn
e śro
dow
iska ro
zwią
zania
tego sa
mego p
roble
mu, za
gadnie
nia
, różn
e d
rogi d
o te
go sa
mego ce
lu. S
am
o
44
spotka
nie
może
odbyw
ać w
różn
ych m
iejsca
ch i o
koliczn
ościa
ch: h
arcó
wka
ch czy n
a b
iwaka
ch. C
zas ich
trwania
zale
ży rów
nie
ż od o
rganiza
toró
w w
szech
nicy. S
esja
może
trwać o
d kilku
godzin
do kilku
dni. N
ajw
ażn
iejsze
jest,
żeby u
czestn
icy nie
bra
li udzia
łu w
such
ym w
ykładzie
„mądrych
” instru
ktoró
w, le
cz stworzo
no im
waru
nki d
o „p
rze-
życia” ta
kiego sp
otka
nia
, do w
ymia
ny d
ośw
iadcze
ń i m
yśli.
Sesja n
auko
wa –
sposó
b zd
obyw
ania
wie
dzy i kszta
łtow
ania
poglą
dów
na o
kreślo
ny te
mat, p
orzą
dko
wania
ich, p
recyzo
wania
i prze
twarza
nia
wedłu
g n
ow
ych p
otrze
b. S
posó
b p
rzyswaja
nia
wie
dzy „ko
nkre
tnej, fa
chow
ej”
prze
z członkó
w d
rużyn
y. Wyró
żnia
się tym
od in
nych
form
, mają
cych p
odobny ce
l, że je
j ucze
stnicy b
iorą
udzia
łw
przyg
oto
wania
ch, są
odpow
iedzia
lni za
jeden fra
gm
ent. S
esję
mogą p
opro
wadzić lu
b d
zielić się
wia
dom
ościa
mi
podcza
s jej trw
ania
członko
wie
dru
żyny, któ
rzy mają
spre
cyzow
ane za
inte
reso
wania
. Z je
dnej stro
ny b
ędzie
todzie
lenie
się w
iedzą
z innym
i członka
mi d
rużyn
y, a z d
rugie
j strony –
pogłę
bia
nie
swoje
j wie
dzy.
Sąd
nad
pro
blem
em –
sąd n
ad ko
ntro
wersyjn
ym te
mate
m, d
wie
strony –
obro
ńca
i oska
rżyciel, a
rgum
enta
-cja
obu stro
n, p
odsu
mow
anie
nale
ży do a
uto
rytetu
(np. d
rużyn
ow
ego, n
am
iestn
ika). Ta
ką fo
rmę p
oprze
dza
ją sta
-ra
nne p
rzygoto
wania
. Zaró
wno o
skarżycie
l, jak i o
bro
ńca
muszą
znać w
cześn
iej te
mat i p
rzygoto
wać lin
ię o
bro
ny
bądź o
skarże
nia
, czyli przyg
oto
wać i d
ysponow
ać o
dpow
iednim
i mate
riała
mi n
iezb
ędnym
i do „p
rzepro
wadze
nia
”ro
zpra
wy czy d
yskusji n
ad ko
ntro
wersyjn
ym te
mate
m. M
ożn
a za
angażo
wać w
iększą
liczbę w
ędro
wnikó
w d
o b
ez-
pośre
dnie
go u
dzia
łu w
chara
kterze
świa
dkó
w o
bro
ny lu
b o
skarże
nia
. Mile
wid
ziani są
bie
gli są
dow
i, czyli eksp
erci
z wyb
ranej d
ziedzin
y. Nato
mia
st sędzia
, który p
row
adzi d
yskusję
, musi b
yć bard
zo d
obrze
przyg
oto
wany d
o te
ma-
tu, d
o n
iego n
ale
ży podsu
mow
anie
, dla
tego p
ow
inie
n b
yć auto
rytete
m w
danej d
ziedzin
ie.
Fo
rmy d
osko
nalą
ce
Warsztaty i ku
rsy specjaln
ościo
we –
dają
one o
kazję
do w
zbogace
nia
wie
dzy sp
ecja
listycznej w
wyb
ranej
dzie
dzin
ie. D
zięki u
dzia
łow
i w n
ich w
ędro
wnik m
a m
ożliw
ości zd
obycia
odzn
ak i u
pra
wnie
ń. K
ursy i w
arszta
ty sąorg
anizo
wane p
rzez in
spekto
raty sp
ecja
lnościo
we G
łów
nej K
wate
ry ZH
P o
raz ko
mend ch
orą
gw
i. Poza
tym m
ożn
asko
rzystać z b
ogate
j ofe
rty szkole
ń o
rganizo
wanych
mię
dzy in
nym
i prze
z PT
TK
, PC
K, L
OK
, OS
P o
raz in
ne in
sty-tu
cje i o
rganiza
cje.
Warsztaty i ku
rsy przyg
oto
wu
jące do
fun
kcji – istn
ieje
cały w
ach
larz m
ożliw
ych d
o o
bję
cia p
rzez w
ędro
w-
nika
funkcji. Z
aczyn
ają
c od p
rzyboczn
ego, d
ale
j dru
żynow
ego p
o fu
nkcje
na p
ozio
mie
szczepu czy n
aw
et h
ufca
.S
zkole
nia
mają
dać w
ędro
wniko
m n
iezb
ędną w
iedzę
i um
ieję
tności d
o o
bję
cia i p
ełn
ienia
tych fu
nkcji. S
zkole
nia
takie
org
anizo
wane są
głó
wnie
prze
z hufco
we ze
społy ka
dry kszta
łcące
j.
Fo
rmy o
brz
ęd
ow
e
Og
nio
bran
ie –
Cele
m o
gnio
bra
nia
jest re
fleksja
nad w
ybra
nym
pro
ble
mem
. Jest to
rozb
udow
ane o
gnisko
z fabułą
, zach
ęca
jącą
do re
fleksji. W
ognio
bra
niu
wyko
rzystuje
się e
fekty w
izualn
e i d
źwię
kow
e d
la w
ytworze
nia
odpow
iednie
go n
astro
ju, b
y ucze
stnicy m
ogli je
prze
żyć w szcze
góln
y sposó
b.
Nad
anie n
aramien
nika w
ędro
wn
iczego
– Je
st to o
brzę
d zw
iąza
ny z p
rzyjęcie
m d
o g
rupy w
ędro
wnikó
w.
Szcze
góło
we in
form
acje
w ro
zdzia
le In
stru
menty
meto
dyczne –
pró
ba w
ędro
wnic
za
.
45
Gry
stra
teg
iczn
e i n
eg
ocja
cyjn
e
Gry n
ego
cjacyjne –
zaangażo
wani są
wszyscy, ka
żdy m
a p
rzydzie
loną sw
oją
rolę
, z którą
podcza
s gry m
usi
się id
entyfiko
wać. P
rzed g
rą ka
żdy m
usi d
okła
dnie
się za
pozn
ać ze
swoją
rolą
. Gry n
egocja
cyjne u
czą w
ędro
wni-
ków
wyp
raco
wać w
spóln
e ro
zwią
zanie
zadow
ala
jące
wszystkie
zain
tere
sow
ane stro
ny. U
czą p
raco
wać z lu
dźm
i,któ
rzy ma
ją o
dm
ien
ne
cele
i zam
ierze
nia
. Uczą
szuka
nia
rozw
iąza
ń, a
le ró
wn
ież za
wie
ran
ia ko
mp
rom
isów
a cza
sam
i soju
szy. Uczą
, że n
ie za
wsze
„moje
” rozw
iąza
nie
jest n
ajle
psze
i ono m
usi o
bow
iązyw
ać, że
nale
życza
sam
i ustę
pow
ać.
Gry strateg
iczne –
to b
ard
zo ró
żne g
ry, których
wsp
óln
ą ce
chą je
st konie
czność p
lanow
ania
, prze
wid
ywania
,ogóln
ie rze
cz bio
rąc –
myśle
nia
strate
giczn
ego. Ta
kie g
ry mogą o
dbyw
ać się
w h
arcó
wce
(gry p
lanszo
we, R
PG
)i o
czywiście
rów
nie
ż w te
renie
(na p
rzykład tzw
. gry w
oje
nne).
Prz
ed
się
wzię
cia
ch
orą
gw
ian
e i o
gó
lno
po
lskie
Sejm
iki węd
row
nicze
(sejm
iki ogóln
opolskie
i regio
naln
e –
chorą
gw
iane) –
spotka
nie
środow
isk wędro
wni-
czych, g
dzie
odbyw
a się
wym
iana d
ośw
iadcze
ń, a
le p
rzede w
szystkim d
yskutu
je się
o a
ktualn
ych sp
raw
ach
Zw
iąz-
ku, sytu
acji ru
chu w
ędro
wnicze
go. N
a ko
nie
c sejm
iku w
ypra
cow
uje
się w
spóln
e sta
now
isko w
kwestia
ch w
ażn
ychdla
wędro
wnikó
w, b
ędące
ich sa
morzą
dnym
gło
sem
.
Węd
row
nicza w
atra jest ko
ntyn
uacją
coro
cznych
spotka
ń m
łodzie
ży harce
rskiej o
rganizo
wanych
pod ko
nie
cw
aka
cji (PZ
HS
-y). Jest to
spotka
nie
wędro
wnikó
w: d
rużyn
lub p
atro
li z całe
j Polski p
rzy tradycyjn
ej, sym
boliczn
ej
wędro
wnicze
j watrze
. Kilku
dnio
wa im
pre
za słu
ży wym
ianie
dośw
iadcze
ń, za
wie
raniu
now
ych zn
ajo
mości –
inte
-gra
cji całe
go ru
chu w
ędro
wnicze
go. M
ożn
a ta
m zo
baczyć, ja
k pra
cują
inne śro
dow
iska i p
oszu
kać in
spira
cji do
pra
cy na ko
lejn
y rok. W
ażn
ym e
lem
ente
m je
st służb
a n
a rze
cz innych
prze
z wsp
óło
rganizo
wanie
watry. W
odró
ż-nie
niu
od in
nych
impre
z jej u
czestn
icy rów
nie
ż przyg
oto
wują
zaję
cia i o
dpow
iadają
za p
oszcze
góln
e słu
żby.
Zb
iórk
i dru
żyn
y w
ęd
row
nic
zej
Zbió
rka d
rużyn
y wędro
wnicze
j zazw
yczaj je
st monote
matyczn
a, p
ośw
ięco
na je
dnem
u za
gadnie
niu
. Poszcze
-góln
e zb
iórki lu
b sp
otka
nia
przyg
oto
wyw
ane są
prze
z sam
ych w
ędro
wnikó
w.
Mogą to
być za
rów
no re
gula
rne zb
iórki co
tygodnio
we, ja
k i spotka
nia
mnie
j form
aln
e (p
rzy herb
acie
, osie
m-
nastki ...) –
dzię
ki nim
zacie
śnia
się w
ięź w
dru
żynie
. Tem
aty zb
ióre
k są ró
żnoro
dne i je
dyn
ym kryte
rium
ich d
oboru
są za
inte
reso
wania
sam
ych w
ędro
wnikó
w. R
ów
nie
ż wyb
ór fo
rm m
ożliw
ych d
o p
rzepro
wadze
nia
na zb
iórce
jest
bard
zo b
ogaty. O
d fo
rm d
yskusyjn
ych, p
rzez ró
żnego ro
dza
ju g
ry, zapra
szanie
specja
listów
z różn
ych d
ziedzin
życia, a
ż po sa
mą w
ędró
wkę
(po w
łasn
ym m
ieście
też m
oże
cie „w
ędro
wać” –
odkryw
ają
c cieka
we m
iejsca
i ludzi).
Każdej zbiórce czy spotkaniu w
ędrowników
zawsze przyśw
ieca myśl – by służyły one rozw
ojowi w
ędrowników
(uczestników tych form
). Cel każdej zbiórki m
usi być czytelny dla samych w
ędrowników
. Pow
inni go akceptować
ucze
stnicy zb
ióre
k, by p
o za
kończe
niu
zbió
rki mogli d
oko
nać p
odsu
mow
ania
i oce
nić, ile
wnio
sła d
o ich
życiai rozw
oju. Dobrze jest, gdy staram
y się o niekonwencjonalne posunięcia, o zaskoczeniu – w
tym tygodniu jest tak, ale
za tydzień coś zupełnie innego – zaskakującego (działanie nieszablonowe, bez rutyny). O
atrakcyjności raczej nie
46
trzeba pisać, bo to musi charakteryzow
ać wszystkie zbiórki harcerskie, tak by w
chwili zakończenia jednej zbiórki
myślało się już o następnej.
Zbió
rki dru
żyny w
ędro
wnicze
j odbie
gają
od sza
blo
nu i za
sad p
rzyjętych
dla
spotka
ń h
arce
rskich m
łodszych
gru
p w
ieko
wych
. Wyn
ika to
prze
de w
szystkim z w
ieku
sam
ych za
inte
reso
wanych
bio
rących
udzia
ł ora
z z faktu
, żew
org
anizo
waniu
ich u
czestn
iczą w
szyscy członko
wie
dru
żyny.
Dru
hn
o D
rużyn
ow
a, Dru
hu
Dru
żyno
wy
Pam
iętaj!
�C
hara
kterystyczn
ą fo
rmą p
racy d
la tw
oje
j dru
żyny je
st wędró
wka
. Dla
tego p
lanują
c swoje
dzia
łania
nie
zapom
nijcie
o ró
żnych
jej fo
rmach
.
�R
óżn
ego ro
dza
ju fo
rmy d
yskusyjn
e p
om
agają
twoim
wędro
wniko
m w
budow
aniu
sytem
u w
arto
ści. Pa-
mię
taj, b
y w życiu
twoje
j dru
żyny n
ie za
bra
kło m
om
entó
w, g
dy ro
zmaw
iacie
o isto
tnych
dla
was p
roble
-m
ach
.
�S
tara
jcie się
korzysta
ć z różn
ych fo
rm d
osko
nale
nia
się o
rganizo
wanych
prze
z ZH
P i in
ne in
stytucje
.
�S
tara
jcie się
być a
ktywni –
bie
rzcie u
dzia
ł w w
ędro
wniczych
spotka
nia
ch w
wasze
j chorą
gw
i ora
zw
impre
zach
ogóln
opolskich
.
�Z
bió
rki dru
żyny w
ędro
wnicze
j zazw
yczaj są
monote
matyczn
e, czyli p
ośw
ięco
ne je
dnem
u za
gadnie
niu
,a ich
auto
ram
i są sa
mi w
ędro
wnicy.
47
Ob
óz w
ęd
row
nik
ów
Ob
ozy d
rużyn
y
Sam
odzielny obóz drużyny wędrow
niczej jest zwieńczeniem
jej całorocznej pracy. Obóz w
ędrowników
to nietylko aktyw
na forma w
ypoczynku dla młodzieży harcerskiej. D
zięki niemu drużynow
y może pozw
olić wędrow
nikomspraw
dzić się w działaniu na now
ych polach służby czy wyzw
alać u nich samodzielność i inicjatyw
ę, uczyć ichodpow
iedzialności za grupę. Obóz drużyny stw
arza też możliw
ość dalszego budowania sam
orządności w drużynie.
Wyro
bien
ie wśró
d w
ędro
wn
ików
od
po
wied
zialno
ści za siebie i zesp
ół. O
bozy w
ędro
wnikó
w to
szansa
na w
yrobie
nie
odpow
iedzia
lności za
siebie
i całą
gru
pę. U
czy gru
pę o
dpow
iedzia
lności za
jednostkę
i na o
dw
rót,
jednostkę
za g
rupę. D
zięki p
rzygoto
wanio
m, w
których
wszyscy b
iorą
udzia
ł, każd
y ma p
rzydzie
lone za
danie
i musi się
z nie
go w
ywią
zać. W
prze
ciwnym
razie
cała
gru
pa o
dczu
je n
a „w
łasn
ej skó
rze” za
nie
dbanie
spow
odow
a-
ne p
rzez je
dną o
sobę lu
b p
atro
l. Nato
mia
st kom
endant o
bozu
spra
wuje
funkcję
koord
ynato
ra i n
adzo
ruje
wszystkie
pra
ce o
raz u
dzie
la w
sparcia
poszcze
góln
ym w
ędro
wniko
m lu
b p
atro
lom
.
Bu
do
wan
ie zaradn
ości i sam
od
zielno
ści u w
ędro
wn
ików
. Obóz „w
ymusza
” sam
odzie
lność i in
icjatyw
ęu w
ędro
wnikó
w. P
odcza
s obozó
w zd
arza
ją się
sytuacje
zupełn
ie n
ieprze
wid
ziane i za
skaku
jące
. Dla
wędro
wnikó
w,
którzy czu
ją się
wsp
óło
dpow
iedzia
lni za
obóz ja
ko je
go w
spółtw
órcy, je
st to o
kazja
do w
ykaza
nia
się in
icjatyw
ąi za
radnością
i nie
jednokro
tnie
sam
odzie
lnością
w p
odejm
ow
aniu
decyzji. S
zczególn
ie w
tedy, g
dy p
ełn
ią o
dpow
ie-
dzia
lne fu
nkcje
podcza
s ich trw
ania
, a ka
dra
pozw
oli im
na p
ew
ną sw
obodę d
ziała
nia
.
Mo
żliwo
ść spraw
dzen
ia się w d
ziałaniu
na n
ow
ych p
olach
służb
y. Sam
odzie
lny o
bóz u
możliw
ia w
ędro
w-
niko
m p
ełn
ienie
różn
ych fu
nkcji o
bozo
wych
. Jest to
oka
zja d
o sp
raw
dze
nia
się w
dzia
łaniu
na n
ow
ych p
ola
chsłu
żby, p
odnosze
nia
swoich
um
ieję
tności i w
iedzy a
tym sa
mym
służy ro
zwojo
wi.
Bu
do
wan
ie samo
rządn
ości w
dru
żynie. O
rganiza
cja sa
modzie
lnych
obozó
w w
ędro
wnikó
w d
aje
możliw
ość
decyd
ow
ania
lub w
pływ
ania
na w
szystkie p
odejm
ow
ane d
ecyzje
zwią
zane z ich
przyg
oto
wanie
m i p
rzepro
wadze
-nie
m. D
uży w
spółu
dzia
ł wędro
wnikó
w ja
ko w
spółtw
órcó
w o
bozu
wzb
udza
po-
czucie
wsp
óło
dpow
iedzia
lności za
nie
go o
raz je
st ele
mente
m m
otyw
ują
cymm
łodych
ludzi d
o d
alsze
j pra
cy i rozw
oju
.
Na o
bozie
wędro
wnikó
w n
ie m
oże
zabra
knąć „w
yczynu”, czyli stw
orze
nia
sytuacji, sza
nsy sp
raw
dze
nia
wła
snych
możliw
ości, n
ie tylko
fizycznych
. Dla
każd
ej d
rużyn
y wędro
wnicze
j „wyczyn
” będzie
mia
ł inne o
blicze
. Dla
jednych
szczytem
możliw
ości b
ędzie
zorg
anizo
wanie
wła
śnie
pie
rwsze
go, sa
modzie
l-nego o
bozu
, a d
la in
nych
będzie
to w
ypra
wa ch
ocia
żby n
a E
lbru
s. Ważn
e je
st,by co
roku
nie
pow
tarza
ć tych sa
mych
schem
ató
w, b
o d
rużyn
a cią
gle
się zm
ie-
nia
i rozw
ija. To
, co p
oprze
dnie
go la
ta b
yło „w
yczynem
”, w n
astę
pnym
roku
oka
że się
rutyn
ą.
48
Ud
zia
ł węd
row
nik
ów
w o
bo
zach
szczep
ów
Czę
sto d
rużyn
y wędro
wnicze
bio
rą u
dzia
ł w o
boza
ch szcze
pów
, gdzie
pełn
ią słu
żbę ja
ko ka
dra
pom
ocn
icza.
Zale
żnie
od sw
oich
um
ieję
tności w
ędro
wnicy p
ełn
ią fu
nkcje
pro
gra
mow
e, kw
ate
rmistrzo
wskie
, finanso
we czy n
a-
wet p
racu
ją w
kuch
ni. N
ale
ży wte
dy p
am
ięta
ć, że d
rużyn
a w
ędro
wnikó
w p
ow
inna p
osia
dać w
łasn
y pro
gra
mi za
dania
dosto
sow
ane d
o sw
oje
go w
ieku
i rozw
oju
psych
ofizyczn
ego. D
late
go je
j udzia
ł w ta
kim o
bozie
nie
może
ogra
nicza
ć się tylko
do p
om
ocy w
przyg
oto
waniu
i prze
pro
wadze
niu
zaję
ć lub p
om
ocy w
pio
nie
kwate
rmistrzo
w-
skim. P
om
agać, w
spie
rać i u
czestn
iczyć w p
raca
ch d
rużyn
mło
dszych
– ja
k najb
ard
ziej. D
zięki te
mu p
rzygoto
wu-
jem
y, wych
ow
uje
my so
bie
przyszłą
kadrę
zaró
wno w
ychow
aw
czą, ja
k i gosp
odarczą
(by p
odcza
s nastę
pnych
akcji
letn
ich czy zim
ow
ych w
ędro
wnicy m
ogli ju
ż sam
odzie
lnie
pełn
ić różn
e fu
nkcje
).
Ob
óz w
ęd
row
ny
Jest n
ajb
ard
ziej ch
ara
kterystyczn
ą fo
rmą d
la o
bozu
wędro
wnikó
w. D
obrze
przyg
oto
wana, zo
rganizo
wana
i rozsą
dnie
prze
pro
wadzo
na w
ędró
wka
będzie
wpływ
ała
na
rozw
ój fizyczn
y harce
rek i h
arce
rzy. Dzię
ki czynnem
u w
ypo-
czynko
wi m
łodzi lu
dzie
będą m
ogli się
oderw
ać się
od te
lew
i-zo
rów
czy kom
pute
rów
, wyg
odnych
łóże
k i fote
li i pośw
ięcić
ten cza
s na za
jęcia
, wym
agają
ce w
ysiłku fizyczn
ego. B
ow
iem
istota
wyp
oczyn
ku tkw
i nie
w b
ezczyn
ności i w
ygodnictw
ie,
lecz w
zmia
nie
środow
iska i ro
dza
ju za
jęć.
Należy jednak pam
iętać, że istotą obozu wędrow
nego jestje
go p
rogra
m, a
nie
poko
nyw
anie
trasy, za
liczanie
kilom
etró
w.
Wędró
wka
pow
inna b
yć tak zo
rganizo
wana, b
y um
ożliw
ić jej
ucze
stniko
m n
ie tylko
rozw
ój fizyczn
y, ale
rów
nie
ż inte
lektu
al-
ny i d
uch
ow
y. Ma to
być o
kazja
do p
ozn
ania
histo
rii, etn
ogra
fiiczy lu
dzi m
ieszka
jących
na te
renie
, którę
dy w
iedzie
trasa
obo-
zu w
ędro
wnego.
Warto
wsp
om
nie
ć o w
ytrwało
ści, jaka
się b
uduje
w h
arce
rzach
podcza
s wędró
wki. T
rudne g
órskie
szlaki, n
ieza
wsze
sprzyja
jąca
pogoda, cię
żki ple
cak m
ogą zn
iech
ęcić d
o p
odję
cia lu
b ko
ntyn
uacji tru
dów
wędró
wki. Je
dnak
wło
żony w
ysiłek w
poko
nanie
trasy p
ow
oduje
, że p
o d
ota
rciu d
o ce
lu je
j ucze
stnicy p
oczu
ją sa
tysfakcję
i odczyta
jąja
ko sw
ój su
kces, ró
wnie
ż sukce
s chara
kteru
.
Słu
żba p
odcza
s wędró
wki –
bez p
roble
mu ka
żda d
rużyn
a m
oże
znale
źć pole
służb
y podcza
s obozu
wędro
w-
nego. O
czywiście
w ró
żnym
zakre
sie i kie
runka
ch, za
leżn
ie o
d w
ieku
, liczebności i u
mie
jętn
ości czło
nkó
w g
rupy.
Najczę
ściej sp
otyka
ną fo
rmą i n
ajp
rostszą
do zo
rganizo
wania
obozu
jest p
iesza
wędró
wka
. Poza
tym w
ędro
w-
nikó
w m
ożn
a sp
otka
ć na ka
jaka
ch czy ka
nu o
raz ro
wera
ch, a
czasa
mi w
sam
och
odach
... Ogra
nicze
nia
stwarza
tylko w
yobra
źnia
sam
ych w
ędro
wnikó
w.
49
Ob
óz z
ag
ran
iczn
y
Obóz za
gra
niczn
y (nie
wycie
czka!) lu
b u
czestn
ictwo w
zlocie
skauto
wym
daje
możliw
ość p
ozn
ania
now
ychm
iejsc, ku
ltur czy lu
dzi p
oza
gra
nica
mi w
łasn
ego kra
ju. S
twarza
możliw
ość sp
raw
dze
nia
się w
now
ych, n
ieco
-dzie
nnych
waru
nka
ch, p
raktyczn
ego sto
sow
ania
obce
go ję
zyka czy sko
nfro
nto
wanie
zdobytych
w szko
le w
iado-
mości z za
kresu
histo
rii czy geogra
fii. Jednak w
ymaga o
n ze
strony o
rganiza
toró
w w
iększe
go n
akła
du p
racy
i czasu
na p
rzygoto
wania
. Rów
nie
ż wyp
raw
y zagra
niczn
e za
zwycza
j wią
żą się
z wię
kszymi ko
sztam
i niż o
bozy
pro
wadzo
ne w
kraju
. Dla
tego d
odatko
wo p
oja
wia
się e
lem
ent p
ozyskiw
ania
i zara
bia
nia
pie
nię
dzy. To
uczy w
ę-
dro
wnikó
w d
odatko
wych
um
ieję
tności i m
oże
wię
kszej n
ieza
leżn
ości fin
anso
wej. P
o m
iesią
cach
przyg
oto
wań n
a-
stępuje
przyje
mny fin
ał.
Ob
óz s
pecja
lno
ścio
wy
Obozy sp
ecja
lnościo
we o
rganizo
wane m
ogą b
yć także
prze
z dru
żynę. C
zęsto
poszcze
góln
i jej czło
nko
wie
bio
rą u
dzia
ł w ku
rsach
wsp
iera
jących
ich ro
zwój czy d
rogę d
o m
istrzostw
a. M
ają
oni sza
nsę
pozn
aw
ania
now
ych
dzie
dzin
aktyw
ności o
raz zd
obycia
upra
wnie
ń i o
dzn
ak.
Dru
hn
o D
rużyn
ow
a, Dru
hu
Dru
żyno
wy
Pam
iętaj!
�S
am
odzie
lny o
bóz d
rużyn
y jest w
ażn
ym e
lem
ente
m p
racy d
rużyn
y, bez któ
rego tru
dno w
yobra
zić sobie
podsu
mow
anie
roku
harce
rskiego.
�O
bóz d
rużyn
y wędro
wnicze
j pow
inie
n b
yć am
bitn
y, nie
pow
iela
jący sch
em
ató
w –
nie
zale
żnie
od te
go,
czy jest to
obóz sta
ły, czy wędro
wny, w
kraju
czy za g
ranicą
.
�W
ędro
wnicy p
ow
inni w
spie
rać sw
oje
szczepy –
bio
rąc u
dzia
ł w o
rganiza
cji kolo
nii zu
chow
ych i o
bozó
wharce
rskich ja
ko ka
dra
pom
ocn
icza.
50
ZA
ŁĄ
CZ
NIK
I:
�
Instru
kcja d
rużyn
y harce
rskiej, sta
rszoharce
rskiej, w
ędro
wnicze
j i wie
lopozio
mow
ej
�
Syste
m sto
pni h
arce
rskich
�
Spra
wności h
arce
rskie
�
Zasa
dy zd
obyw
ania
znakó
w słu
żb
Instru
kcja
dru
żyn
y h
arc
ers
kie
j, sta
rszo
harc
ers
kie
j,
węd
row
nic
zej i w
ielo
po
zio
mo
wej
Po
stano
wien
ia og
óln
e1.
Podsta
wy p
raw
ne d
ziała
nia
dru
żyny o
kreśla
§ 3
0 S
tatu
tu Z
HP, sta
now
iący, że
rozp
oczę
cie d
ziała
lności p
odsta
-w
ow
ej je
dnostki o
rganiza
cyjnej Z
HP
wym
aga zg
ody w
łaściw
ego ko
mendanta
hufca
. W szcze
góln
ie u
zasa
d-
nio
nych
wyp
adka
ch u
tworze
nie
podsta
wow
ej je
dnostki o
rganiza
cyjnej m
oże
nastą
pić ta
kże za
zgodą ko
men-
danta
chorą
gw
i alb
o N
acze
lnika
ZH
P.
2.
Posta
now
ienia
nin
iejsze
j instru
kcji, w któ
rych m
ow
a o
harce
rzu, h
arce
rzu sta
rszym, w
ędro
wniku
, instru
ktorze
,dru
żynow
ym, sto
suje
się o
dpow
iednio
do h
arce
rki, harce
rki starsze
j, wędro
wniczki, in
strukto
rki i dru
żynow
ej.
3.
Jeże
li w n
inie
jszej in
strukcji je
st mow
a o
dru
żynie
, nale
ży prze
z to ro
zum
ieć d
rużyn
ę h
arce
rską, sta
rszohar-
cerską
, wędro
wniczą
lub w
ielo
pozio
mow
ą. W
dru
żynie
wie
lopozio
mow
ej d
ziała
ją m
ałe
gru
py (n
p. szó
stki, za-
stępy, p
atro
le) z co
najm
nie
j dw
óch
gru
p m
eto
dyczn
ych.
Ro
zpo
częcie działaln
ości d
rużyn
y4.
Waru
nka
mi u
tworze
nia
dru
żyny p
róbnej są
:
1)uzyska
nie
zgody w
łaściw
ego ko
mendanta
;
2)sp
ełn
ienie
prze
z dru
żynow
ego w
aru
nkó
w o
kreślo
nych
w p
kt. 11;
3)za
twie
rdze
nie
we w
łaściw
ej ko
mendzie
pla
nu p
racy d
rużyn
y na o
kres p
róbny.
5.
Po sp
ełn
ieniu
pow
yższych w
ymagań w
łaściw
y kom
endant za
twie
rdza
dru
żynę n
a o
kres p
róbny o
raz m
ianuje
dru
żynow
ego i o
pie
kuna (je
śli dru
żynow
y nie
jest p
ełn
ole
tni). W
okre
sie p
róbnym
dru
żyna p
osłu
guje
się n
azw
ąza
wie
rają
cą o
kreśle
nie
„pró
bna”.
6.
Okre
s pró
bny trw
a o
d 2
do 6
mie
sięcy.
7.
Waru
nkie
m p
ozytyw
nego za
mkn
ięcia
okre
su p
róbnego je
st:
1)pra
ca zg
odna z o
dpow
iednią
meto
dyką
;
2)w
łasn
a o
brzę
dow
ość;
3)pozytyw
na o
cena re
aliza
cji pla
nu p
racy o
kresu
pró
bnego;
51
4)osią
gnię
cie licze
bności m
inim
um
16 czło
nkó
w d
rużyn
y (w szcze
góln
ych w
ypadka
ch ko
menda h
ufca
może
obniżyć tę
liczbę d
o 1
2); w
przyp
adku
dru
żyny w
ędro
wnicze
j – 9
członkó
w d
rużyn
y;
5)w
przyp
adku
dru
żyny w
ędro
wnicze
j – p
rzedsta
wie
nie
wła
ściwej ko
mendzie
konstytu
cji dru
żyny.
8.
Po za
mkn
ięciu
okre
su p
róbnego z w
ynikie
m p
ozytyw
nym
:
1)w
łaściw
a ko
menda n
adaje
dru
żynie
num
er o
raz, n
a je
j wnio
sek, m
oże
nadać je
j nazw
ę;
2)w
łaściw
a ko
menda m
oże
przyzn
ać d
rużyn
ie p
raw
o p
osia
dania
imie
nia
i sztandaru
; tryb p
rzyznaw
ania
na-
zwy, im
ienia
i sztandaru
okre
śla o
drę
bna in
strukcja
;
3)czło
nko
wie
dru
żyny m
ogą skła
dać P
rzyrzecze
nie
Harce
rskie;
4)dru
żyna m
a p
raw
o u
żywania
pie
częci za
reje
strow
anych
we w
łaściw
ej ko
mendzie
;
5)dru
żyna m
a p
raw
o o
rganizo
wania
obozó
w i zim
ow
isk.
9.
Rozp
oczę
cie i za
mkn
ięcie
okre
su p
róbnego, za
twie
rdze
nie
dru
żyny, m
ianow
anie
dru
żynow
ego i o
pie
kuna o
gła
-sza
ne je
st w ro
zkazie
wła
ściwego ko
mendanta
.
10.
Oso
by d
o la
t 16 m
ogą n
ale
żeć d
o d
rużyn
y za p
isem
ną zg
odą ro
dzicó
w lu
b o
pie
kunów
pra
wnych
.
Fu
nkcyjn
i dru
żyny
11.
Dru
żynow
ym m
oże
być tylko
instru
ktor Z
HP
lub czło
nek Z
HP
w w
ieku
co n
ajm
nie
j 16 la
t, po u
kończe
niu
kursu
dru
żynow
ych i p
rzygoto
wany d
o p
racy o
dpow
iednią
meto
dyką
, który zło
żył pise
mne zo
bow
iąza
nie
do p
row
a-
dze
nia
dru
żyny. Je
śli dru
żynow
y nie
jest p
ełn
ole
tni, w
łaściw
y kom
endant w
yznacza
pełn
ole
tnie
go o
pie
kuna,
który skła
da p
isem
ne zo
bow
iąza
nie
do p
ełn
ienia
tej fu
nkcji.
12.
Dru
żynow
y:
1)kieruje pracą drużyny zgodnie z obow
iązującymi przepisam
i wew
nętrznymi Z
HP
oraz innymi przepisam
ipraw
a;
2)odpow
iada za
bezp
iecze
ństw
o i zd
row
ie czło
nkó
w d
rużyn
y;
3)odpow
iada za
opra
cow
anie
i realiza
cję p
lanu p
racy d
rużyn
y;
4)odpow
iada za
pro
wadze
nie
doku
menta
cji dru
żyny;
5)odpow
iada za
gosp
odarkę
dru
żyny;
6)odpow
iada za
term
inow
e i rze
teln
e p
rzepro
wadze
nie
spisu
harce
rskiego w
dru
żynie
;
7)przyg
oto
wuje
nastę
pcę
na fu
nkcję
dru
żynow
ego;
8)w
spółp
racu
je z ro
dzica
mi czło
nkó
w d
rużyn
y i środow
iskiem
dzia
łania
dru
żyny;
9)podnosi sw
oje
um
ieję
tności i w
iedzę
meto
dyczn
ą;
10)bie
rze czyn
ny u
dzia
ł w d
ziała
nia
ch h
ufca
;
11)uzysku
je w
sparcie
pro
gra
mow
o-m
eto
dyczn
e z w
łaściw
ej ko
mendy;
12)re
pre
zentu
je d
rużyn
ę;
13)w
ydaje
rozka
zy;
14)przyjm
uje
i zwaln
ia czło
nkó
w d
rużyn
y;
15)dopuszcza
do zło
żenia
Przyrze
czenia
Harce
rskiego;
52
16)przyjm
uje
Przyrze
czenie
Harce
rskie –
jeśli je
st instru
ktore
m Z
HP.
13.
Dru
żynow
em
u w
pro
wadze
niu
dru
żyny p
om
aga co
najm
nie
j jeden p
rzyboczn
y, mia
now
any ro
zkaze
m p
rzez
dru
żynow
ego. W
dru
żynach
koeduka
cyjnych
przyn
ajm
nie
j jeden p
rzyboczn
y pow
inie
n b
yć innej p
łci niż d
ruży-
nowy.
14.
Zastę
pam
i kieru
ją p
rzygoto
wani d
o fu
nkcji za
stępow
i, mia
now
ani ro
zkaze
m p
rzez d
rużyn
ow
ego. W
dru
żynie
wędro
wnicze
j pra
cę za
stępów
wędro
wniczych
lub p
atro
li zadanio
wych
koord
ynują
wędro
wnicy p
ow
oła
ni p
rzez
te ze
społy, a
mia
now
ani ro
zkaze
m p
rzez d
rużyn
ow
ego.
15.
Dru
żynow
y może
pow
oła
ć innych
funkcyjn
ych (n
p. kro
nika
rz, skarb
nik, kw
ate
rmistrz).
16.
Opie
kun d
rużyn
y:
1)odpow
iada za
bezp
iecze
ństw
o i zd
row
ie czło
nkó
w d
rużyn
y;
2)odpow
iada za
gosp
odarkę
dru
żyny;
3)czu
wa n
ad p
raw
idło
wością
dzia
łań w
ychow
aw
czych d
rużyn
ow
ego.
System
pracy d
rużyn
y17.
Dru
żyna h
arce
rska p
racu
je zg
odnie
z meto
dyką
harce
rską, d
rużyn
a sta
rszoharce
rska –
meto
dyką
starszo
har-
cerską
, a d
rużyn
a w
ędro
wnicza
– m
eto
dyką
wędro
wniczą
. W d
rużyn
ie w
ielo
pozio
mow
ej d
rużyn
ow
y stosu
jem
eto
dyki o
dpow
iednie
do w
ieku
członkó
w d
rużyn
y.
18.D
rużynowy planuje i prow
adzi działalność wychow
awczą uw
zględniając zasady zawarte w
Praw
ie i Przyrzecze-
niu Harcerskim
, oczekiwania członków
drużyny, rodziców i środow
iska działania oraz propozycje programow
eZ
HP.
19.
Dru
żyna d
ba o
stworze
nie
ciągu w
ychow
aw
czego p
rzez w
spółp
racę
z jednostka
mi zrze
szają
cymi czło
nkó
wZ
HP
z pozo
stałych
gru
p m
eto
dyczn
ych.
20.
Dru
żyna h
arce
rska i sta
rszoharce
rska skła
da się
z co n
ajm
nie
j dw
óch
zastę
pów
. Zastę
p zrze
sza o
d 5
do 1
2czło
nkó
w d
rużyn
y. W d
rużyn
ach
koeduka
cyjnych
pra
cują
zastę
py że
ńskie
i męskie
.
21.
Dru
żyna w
ędro
wnicza
pra
cuje
system
em
zastę
pów
wędro
wniczych
lub syste
mem
patro
li zadanio
wych
alb
oobyd
wom
a syste
mam
i rów
nole
gle
. Zastę
p zrze
sza o
d 4
do 7
wędro
wnikó
w, a
patro
l zadanio
wy liczb
ę w
ędro
w-
nikó
w ko
nie
czną d
o re
aliza
cji okre
ślonego za
dania
.
22.
Zbió
rki dru
żyny o
raz sa
modzie
lne zb
iórki za
stępów
odbyw
ają
się re
gula
rnie
.
23.
Dru
żyna, ró
wnie
ż w o
kresie
pró
bnym
, zbie
ra skła
dki czło
nko
wskie
i prze
kazu
je o
dpow
iednią
ich czę
ść do
wła
ściwej ko
mendy.
24.
Przy d
rużyn
ie m
oże
dzia
łać ko
ło p
rzyjació
ł harce
rstwa.
25.
Dzia
łaln
ość fin
anso
wo-g
osp
odarczą
dru
żyny re
gulu
ją o
drę
bne in
strukcje
ZH
P.
26.
Nadzó
r nad d
ziała
lnością
dru
żyny sp
raw
uje
wła
ściwa ko
menda. D
rużyn
a p
odle
ga ta
kże ko
ntro
li odpow
iednie
jko
misji re
wizyjn
ej.
System
kierow
ania w
dru
żynie
27.
Dzia
łaln
ością
dru
żyny kie
ruje
:
�
dru
żyny h
arce
rskiej –
dru
żynow
y przy p
om
ocy ra
dy d
rużyn
y;
53
�
dru
żyny sta
rszoharce
rskiej –
dru
żynow
y przy w
spółu
dzia
le ra
dy d
rużyn
y;
�
dru
żyny w
ędro
wnicze
j – ra
da d
rużyn
y pod p
rzew
odnictw
em
dru
żynow
ego.
28.
W skła
d ra
dy d
rużyn
y harce
rskiej i sta
rszoharce
rskiej w
chodzą
dru
żynow
y, przyb
oczn
i, zastę
pow
i ora
z inni
członko
wie
dru
żyny –
zgodnie
z przyję
tymi w
dru
żynie
usta
lenia
mi. W
pra
cach
rady d
rużyn
y ucze
stniczy
z gło
sem
dora
dczym
opie
kun d
rużyn
y. Kom
pete
ncje
i sposó
b p
racy ra
dy d
rużyn
y okre
śla d
rużyn
ow
y uw
zglę
d-
nia
jąc w
iek i d
ojrza
łość czło
nkó
w d
rużyn
y.
29.
Skła
d, ko
mpete
ncje
ora
z sposó
b p
racy ra
dy d
rużyn
y wędro
wnicze
j okre
śla ko
nstytu
cja d
rużyn
y, którą
zatw
ier-
dza
cała
dru
żyna.
30.
Ważn
e d
ecyzje
dru
żynow
ego o
raz u
chw
ały ra
dy d
rużyn
y dru
żynow
y ogła
sza ro
zkaze
m.
Do
kum
entacja d
rużyn
y31.
Dru
żyna p
row
adzi i p
rzech
ow
uje
nastę
pują
cą d
oku
menta
cję p
racy w
ychow
aw
czo-o
rganiza
cyjnej:
1)ksią
żkę p
racy w
raz z re
jestre
m czło
nkó
w i p
isem
nym
i zgodam
i rodzicó
w n
a p
rzynale
żność d
o d
rużyn
y;
2)pla
n p
racy p
rzedsta
wio
ny w
e w
łaściw
ej ko
mendzie
;
3)ro
zkazy d
rużyn
ow
ego;
4)te
czkę ko
resp
ondencji d
rużyn
y;
5)doku
menta
cję p
racy za
stępów
;
6)doku
menta
cję fin
anso
wo-g
osp
odarczą
z reje
strem
składek czło
nko
wskich
;
7)dru
żyna w
ędro
wnicza
– ko
nstytu
cję d
rużyn
y prze
dsta
wio
ną w
e w
łaściw
ej ko
mendzie
.
Zako
ńczen
ie działaln
ości d
rużyn
y
32.
W p
rzypadku
dzia
łaln
ości n
iezg
odnej z ce
lam
i, zasa
dam
i i regula
min
am
i ZH
P i m
eto
dą h
arce
rską w
łaściw
ako
menda m
oże
:
1)w
yznaczyć o
kres d
o 3
mie
sięcy n
a d
opro
wadze
nie
dzia
łań d
rużyn
y do p
ełn
ej zg
odności z p
rzepisa
mi Z
HP
;
2)zw
oln
ić z pełn
ionej fu
nkcji d
rużyn
ow
ego, m
ianują
c jednocze
śnie
now
ego;
3)ro
zwią
zać d
rużyn
ę.
33.
Dru
żynow
em
u p
rzysługuje
pra
wo d
o o
dw
oła
nia
się o
d d
ecyzji o
zwoln
ieniu
z funkcji lu
b ro
zwią
zaniu
dru
żyny
w cią
gu 1
4 d
ni o
d d
aty p
ow
iadom
ienia
dru
żynow
ego o
tej d
ecyzji.
34.
W ra
zie ro
zwią
zania
dru
żyny, ró
wnie
ż pró
bnej, w
łaściw
y kom
endant m
a o
bow
iąze
k zapro
ponow
ać je
j człon-
kom
przyd
ział d
o in
nej d
rużyn
y.
35.
Mają
tek i d
oku
menta
cja ro
zwią
zanej d
rużyn
y są p
rzejm
ow
ane p
rzez w
łaściw
ą ko
mendę. W
przyp
adku
dru
żyndzia
łają
cych w
szczepach
lub zw
iązka
ch d
rużyn
mają
tek je
st prze
jmow
any p
rzez szcze
p lu
b zw
iąze
k dru
żyn.
54
Syste
m s
top
ni h
arc
ers
kic
hD
la h
arce
rki i harce
rza (w
takim
konte
kście n
azw
: harce
rka i h
arce
rz używ
am
y w o
dnie
sieniu
do h
arce
rkii h
arce
rza, h
arce
rki starsze
j i harce
rza sta
rszego, w
ędro
wniczki i w
ędro
wnika
) stopie
ń je
st wyzw
anie
m, któ
repozw
ala
zmie
rzyć się z sa
mym
sobą. K
ole
jne sto
pnie
wska
zują
im p
ożą
dane ce
chy ch
ara
kteru
i wyzn
acza
ją e
tapy
osią
gnię
ć życiow
ych. K
ażd
y stopie
ń je
st dla
harce
rki i harce
rza ta
kże ce
lem
, które
go o
siągnię
cie je
st dostrze
gane
w śro
dow
isku.
Cza
s zdobyw
ania
stopnia
nazyw
am
y pró
bą, b
o d
aje
możliw
ość sp
raw
dze
nia
siebie
, wyka
zania
się w
konkre
tnym
dzia
łaniu
posta
wą, w
iedzą
i um
ieję
tnościa
mi.
Dla
dru
żynow
ych sto
pnie
harce
rskie są
instru
mente
m w
ychow
aw
czym, czyli śro
dkie
m, za
pom
ocą
które
go re
ali-
zują
podsta
wow
y pro
gra
m h
arce
rskiego w
ychow
ania
i uw
zglę
dnia
ją in
dyw
idualn
y rozw
ój h
arce
rki i harce
rza. P
rzez
zdobyw
anie
stopni d
rużyn
ow
i wpro
wadza
ją h
arce
rki i harce
rzy na d
rogę syste
matyczn
ej p
racy n
ad so
bą, u
czą ich
poko
nyw
ania
kole
jnych
pro
gów
i łącze
nia
wła
snych
dąże
ń z d
ziała
nie
m w
zesp
ole
.
Syste
m skła
da się
z pró
by h
arce
rki/harce
rza i sze
ściu sto
pni: o
chotn
iczki/mło
dzika
, tropicie
lki/wyw
iadow
cy, pio
-nie
rki/odkryw
cy, sam
aryta
nki/ćw
ika, h
arce
rki orle
j/harce
rza o
rlego, h
arce
rki Rze
czyposp
olite
j/harce
rza R
zeczyp
o-
spolite
j.
Kole
jne sto
pnie
prze
znaczo
ne są
dla
harce
rek i h
arce
rzy w o
kreślo
nym
wie
ku:
�
harce
rki i harce
rze: o
chotn
iczka–m
łodzik, tro
picie
lka–w
ywia
dow
ca
�
harce
rki starsze
i harce
rze sta
rsi: pio
nie
rka–odkryw
ca, sa
maryta
nka
–ćw
ik
�
wędro
wniczki i w
ędro
wnicy: h
arce
rka o
rla–harce
rz orli, h
arce
rka R
zeczyp
osp
olite
j–harce
rz Rze
czyposp
olite
j.
Ukła
d w
ymagań ko
lejn
ych sto
pni ró
żni się
ze w
zglę
du n
a sp
ecyfikę
poszcze
góln
ych g
rup w
ieko
wych
.
PR
ÓB
A H
AR
CE
RK
I/HA
RC
ER
ZA
Pró
ba h
arce
rki/harce
rza p
rzygoto
wuje
do zło
żenia
Przyrze
czenia
Harce
rskiego. Id
ea i w
ymagania
pró
by h
arce
r-ki/h
arce
rza d
otyczą
kształto
wania
harce
rskiej p
osta
wy o
raz p
odsta
wow
ej w
iedzy o
harce
rstwie
i Zw
iązku
. W ka
ż-dym
indyw
idualn
ym p
rzypadku
wym
agania
pow
inny b
yć sform
uło
wane o
dpow
iednio
do e
tapu ro
zwoju
(wie
ku)
harce
rki i harce
rza re
alizu
jących
pró
bę.
Pró
ba h
arce
rki/harce
rza n
ie p
ow
inna trw
ać kró
cej n
iż 3 m
iesią
ce i d
łuże
j niż 6
mie
sięcy. W
przyp
adku
zuch
ów
trzecie
j gw
iazd
ki nale
ży uw
zglę
dnić p
rzygoto
wanie
, jakie
otrzym
ały w
gro
madzie
zuch
ow
ej i u
możliw
ić im o
dbycie
krótsze
j pró
by.
IDE
A S
TO
PN
IA
Idea p
róby h
arce
rza o
raz id
ee p
oszcze
góln
ych sto
pni o
kreśla
ją p
osta
wę, d
o ja
kiej h
arce
rka i h
arce
rz pow
inni
dążyć, zd
obyw
ają
c dany sto
pie
ń. P
osta
wa ta
jest za
wsze
zgodna z P
rzyrzecze
nie
m i P
raw
em
Harce
rskim.
Pró
ba h
arcerki/harcerza
Sta
ra się
zasłu
żyć na m
iano h
arce
rki/harce
rza. C
hce
pozn
ać h
arce
rstwo i d
osto
sow
ać się
do je
go w
ymagań,
okre
ślonych
w p
raw
ie i P
rzyrzecze
niu
Harce
rskim. C
hce
ucze
stniczyć w
życiu za
stępu (p
atro
lu) i d
rużyn
y.
55
Och
otn
iczka–mło
dzik
Pozn
aje
smak h
arce
rskiej p
rzygody. W
swoim
postę
pow
aniu
kieru
je się
Pra
wem
Harce
rskim. P
am
ięta
o co
-dzie
nnym
dobrym
uczyn
ku. C
hętn
ie zd
obyw
a n
ow
e w
iadom
ości i u
mie
jętn
ości p
rzydatn
e w
zastę
pie
, dru
żynie
,dom
u i szko
le. Je
st zara
dna/n
y, dzie
lna/n
y i pogodna/n
y.
Trop
icielka–wyw
iado
wca:
Prze
strzega P
raw
a i P
rzyrzecze
nia
Harce
rskiego w
codzie
nnym
życiu. Z
dobyw
a h
arce
rską w
iedzę
i dosko
nali
um
ieję
tności z ró
żnych
dzie
dzin
. Tro
pi sytu
acje
, w któ
rych m
oże
być p
ożyte
czna/n
y. Ćw
iczy swoją
spostrze
gaw
-czo
ść i spra
wność. A
ktywnie
ucze
stniczy w
zadania
ch za
stępu i d
rużyn
y.
Pio
nierka–o
dkryw
ca
Oce
nia
siebie
i swoje
postę
pow
anie
odw
ołu
jąc się
do P
raw
a H
arce
rskiego. P
otra
fi radzić so
bie
w ró
żnych
sytu-
acja
ch. M
ożn
a n
a n
iej/n
im p
ole
gać. Je
st uczyn
na/n
y, odw
ażn
a/n
y, sam
odzie
lna/n
y. Wyw
iązu
je się
z obow
iązkó
w,
wyn
ikają
cych z m
iejsca
w d
rużyn
ie.
Sam
arytanka–ćw
ik
Poszu
kuje
wzo
rów
do n
aśla
dow
ania
zgodnych
z harce
rskimi w
arto
ściam
i. Szu
ka sytu
acji, w
których
może
po-
móc zg
odnie
z wyra
żoną w
Przyrze
czeniu
szczerą
wolą
. Pra
cuje
nad sw
oim
chara
ktere
m. P
oszu
kuje
swoich
zain
tere
sow
ań i p
asji. R
ozw
ija je
, zdobyw
ają
c wie
dzę
i um
ieję
tności w
wyb
ranych
dzie
dzin
ach
. Wsp
ółtw
orzy życie
dru
żyny.
Harcerka o
rla–harcerz o
rli
Kie
rują
c się P
raw
em
Harce
rskim b
uduje
swój w
łasn
y system
warto
ści. Sam
a/sa
m w
yznacza
swoje
cele
. Wyb
ie-
ra sw
oją
dro
gę życio
wą. D
ąży d
o m
istrzostw
a w
wyb
ranych
dzie
dzin
ach
. Podejm
uje
wyzw
ania
. Znajd
uje
pole
stałe
jsłużby.
Harcerka R
zeczypo
spo
litej–harcerz R
zeczypo
spo
litej
Ma w
łasn
y system
warto
ści wyn
ikają
cy z Pra
wa H
arce
rskiego. K
ieru
je się
nim
we w
szystkich a
spekta
ch sw
oje
go
życia. P
otra
fi godzić p
ełn
ione p
rzeze
siebie
role
, np. w
rodzin
ie, w
szkole
, w p
racy, w
dzia
łaln
ości sp
ołe
cznej.
Osią
ga m
istrzostw
o w
wyb
ranych
dzie
dzin
ach
aktyw
ności. Je
st świa
dom
ą o
byw
ate
lką/św
iadom
ym o
byw
ate
lem
RP. S
woim
życiem
daje
świa
dectw
o o
harce
rstwie
.
ZA
SA
DY
I TR
YB
ZD
OB
YW
AN
IA S
TO
PN
I HA
RC
ER
SK
ICH
1.
Harce
rka i h
arce
rz zdobyw
ają
stopnie
indyw
idualn
ie. Z
dobyw
anie
stopni ro
zpoczyn
a się
po zło
żeniu
Przy-
rzecze
nia
Harce
rskiego.
2.
Harce
rka i h
arce
rz przystę
pują
do zd
obyw
ania
stopni o
dpow
iednich
do e
tapu sw
oje
go ro
zwoju
.
3.
Zadania
na sto
pnie
och
otn
iczki–m
łodzika
, tropicie
lki–w
ywia
dow
cy harce
rki i harce
rze re
alizu
ją g
łów
nie
prze
zaktyw
ny u
dzia
ł w życiu
dru
żyny. N
ad ich
zdobyw
anie
m czu
wają
opie
kunow
ie, któ
rymi są
zgodnie
ze zw
ycza-
jem
środow
iska, n
p. za
stępow
i, przyb
oczn
i, dru
żynow
y.
4.
Zdobyw
anie
stopni p
ionie
rki–odkryw
cy, sam
aryta
nki–
ćwika
poprze
dza
sform
uło
wanie
prze
z harce
rkę i h
arce
-rza
indyw
idualn
ych za
dań, zg
odnych
z ideą i w
ymagania
mi d
anego sto
pnia
. W sfo
rmuło
waniu
tych za
dań
pom
agają
im o
pie
kunow
ie, zg
odnie
ze zw
yczaje
m śro
dow
iska, n
p. za
stępow
i, przyb
oczn
i, dru
żynow
y.
5.
Zdobycie
stopni h
arce
rki orle
j–harce
rza o
rlego i h
arce
rki Rze
czyposp
olite
j–harce
rza R
zeczyp
osp
olite
j wym
a-
ga u
łoże
nia
indyw
idualn
ej p
róby n
a sto
pie
ń. P
lanow
anie
i realiza
cję p
rób n
a te
stopnie
wsp
iera
opie
kun p
róby.
56
Może
nim
być h
arce
rz w sto
pniu
rów
nym
zdobyw
anem
u a
lbo w
yższym lu
b in
strukto
r (w p
rzypadku
stopnia
harce
rki orle
j–harce
rza o
rlego w
stopniu
prze
wodnika
, a w
przyp
adku
stopnia
harce
rki Rze
czyposp
olite
j–har-
cerza
Rze
czyposp
olite
j min
imum
w sto
pniu
podharcm
istrza).
6.
W szcze
góln
ych p
rzypadka
ch d
rużyn
ow
y może
dosto
sow
ywać w
ymagania
stopnia
do in
dyw
idualn
ych m
ożli-
wości h
arce
rki i harce
rza (n
p. zd
row
otn
ych), sp
ecyfiki p
racy d
rużyn
y, waru
nkó
w śro
dow
iska itp
.
7.
Przy za
mkn
ięciu
pró
by n
ale
ży wzią
ć pod u
wagę re
aliza
cję w
ymagań n
a sto
pnie
i posta
wę h
arce
rki/harce
rza.
8.
Decyzje
w sp
raw
ie za
twie
rdze
nia
pro
gra
mu p
róby o
raz o
przyzn
aniu
stopnia
podejm
ują
:
�
w d
rużyn
ie h
arce
rskiej –
dru
żynow
y przy w
spółu
dzia
le ra
dy d
rużyn
y,
�
w d
rużyn
ie sta
rszoharce
rskiej –
rada d
rużyn
y,
�
w d
rużyn
ie w
ędro
wnicze
j – czło
nko
wie
dru
żyny zg
odnie
z konstytu
cją d
rużyn
y.
Pro
gra
m p
róby m
usi b
yć zapisa
ny w
karcie
pró
by.
9.
Do p
row
adze
nia
pró
b H
O i H
R (za
twie
rdze
nia
pro
gra
mu p
róby o
raz p
odję
cia d
ecyzji o
przyzn
aniu
stopnia
)m
ożn
a p
ow
oła
ć kapitu
łę sto
pni p
rzy dru
żynie
, szczepie
, zwią
zku d
rużyn
lub h
ufcu
. W skła
d ka
pitu
ły mogą
wch
odzić tylko
posia
dają
cy ten sto
pie
ń h
arce
rze i in
strukto
rzy. Kapitu
ła skła
da się
przyn
ajm
nie
j z trzech
człon-
ków. S
zczegóło
we za
sady fu
nkcjo
now
ania
kapitu
ły okre
ślają
członko
wie
kapitu
ły, a za
twie
rdza
kom
endant
jednostki, p
rzy które
j dzia
ła ka
pitu
ła.
10.
Decyzje
o o
twarciu
pró
by, za
mkn
ięciu
i przyzn
aniu
stopnia
ogła
sza d
rużyn
ow
y w ro
zkazie
.
11.
Podsu
mow
anie
realiza
cji pró
by m
oże
odbyw
ać się
w sp
osó
b p
rzyjęty w
danym
środow
isku, n
p. b
ieg h
arce
rski,oce
na p
rzez ka
pitu
łę sto
pni.
12.
Zdobycie
stopnia
potw
ierd
za się
wpise
m d
o ksią
żeczki h
arce
rskiej i o
znacze
nie
m n
a p
agonach
(lub p
atka
ch w
dru
żynach
wodnych
) munduru
harce
rskiego:
�
och
otn
iczka i m
łodzik –
jedna b
elka
,
�
tropicie
lka i w
ywia
dow
ca –
dw
ie b
elki,
�
pio
nie
rka i o
dkryw
ca –
jedna kro
kiew
ka,
�
sam
aryta
nka
i ćwik –
dw
ie kro
kiew
ki,
�
harce
rka o
rla i h
arce
rz orli –
jedna g
wia
zdka
,
�
harce
rka R
zeczyp
osp
olite
j i harce
rz Rze
czyposp
olite
j – d
wie
gw
iazd
ki.
Dodatko
wo sto
pnie
możn
a o
znacza
ć nabicie
m n
a krzyżu
harce
rskim:
�
pio
nie
rka i o
dkryw
ca –
srebrn
a lilijka
,
�
sam
aryta
nka
i ćwik –
złota
lilijka,
�
harce
rka o
rla i h
arce
rz orli –
złota
lilijka i zło
ty okrą
g,
�
harce
rka R
zeczyp
osp
olite
j i harce
rz Rze
czyposp
olite
j – zło
te: lilijka
, okrą
g i w
ienie
c.
57
PR
ÓB
A H
AR
CE
RK
I–PR
ÓB
A H
AR
CE
RZ
A
Staram
się zasłużyć n
a mian
o h
arcerki/harcerza. C
hcę p
ozn
ać harcerstw
o i d
osto
sow
ać się do
jego
wym
a-g
ań, o
kreślon
ych w
praw
ie i Przyrzeczen
iu H
arcerskim. C
hcę p
rzebyw
ać w zastęp
ie (patro
lu) i d
rużyn
ie.
Zalecan
y czas trwan
ia pró
by: 3–6 m
iesięcy.
WY
MA
GA
NIA
PR
ÓB
Y
1.
Znam
i rozu
mie
m tre
ść Przyrze
czenia
Harce
rskiego.
2.
Znam
i rozu
mie
m P
raw
o H
arce
rskie.
3.
Znam
i rozu
mie
m sym
bolikę
krzyża h
arce
rskiego, lilijki i ko
niczyn
ki. Potra
fię w
yjaśn
ić, do cze
go zo
bow
iązu
jeharce
rskie p
ozd
row
ienie
„Czu
waj”.
4.
Znam
hym
n h
arce
rski i um
iem
go za
śpie
wać.
5.
Kom
ple
tuję
swój m
undur h
arce
rski.
6.
Syste
matyczn
ie u
czestn
iczę w
zbió
rkach
zastę
pu i d
rużyn
y.
7.
Wyko
nała
m/e
m z za
stępem
(patro
lem
) przyn
ajm
nie
j jedno za
danie
zesp
oło
we (lu
b p
roje
kt).
8.
Znam
nazw
ę d
rużyn
y, imię
i nazw
isko za
stępow
ego i d
rużyn
ow
ego i w
iem
, jak się
z nim
i skonta
ktow
ać.
Uw
aga. P
róbę m
ożn
a p
osze
rzyć o d
odatko
we w
ymagania
przyję
te w
dru
żynie
.
TR
YB
PR
ZE
JŚ
CIO
WY
(...)
WY
MA
GA
NIA
NA
ST
OP
NIE
OC
HO
TN
ICZ
KA
–M
ŁO
DZ
IK(…
)T
RO
PIC
IELK
A–W
YW
IAD
OW
CA
(…)
PIO
NIE
RK
A–O
DK
RY
WC
A(…
)S
AM
AR
YTA
NK
A–Ć
WIK
(…)
58
HA
RC
ER
KA
OR
LA
–HA
RC
ER
Z O
RL
IW
harcerskiej w
ędró
wce p
rzez życie od
najd
uję w
zory d
o n
aślado
wan
ia. Kieru
jąc się Praw
em H
arcerskimb
ud
uję sw
ój w
łasny system
warto
ści. Sam
a/sam w
yznaczam
swo
je cele. Wyb
ieram sw
oją d
rog
ę życiow
ą.D
ążę do
mistrzo
stwa w
wyb
ranych
dzied
zinach
. Po
dejm
uję w
yzwan
ia. Zn
ajdu
ję po
le stałej służb
y.
Do
pró
by m
oże p
rzystąpić h
arcerka/harcerz, któ
ra/y:
�zdobyła/ył stopień sam
arytanki–ćwika. Jeśli nie posiada stopnia sam
arytanki–ćwika, realizuje próbę harcerki
orlej–harcerza orlego poszerzoną o wiadom
ości i umiejętności zaw
arte w w
ymaganiach poprzednich stopni,
�aktyw
nie
ucze
stniczy w
życiu d
rużyn
y,
�zre
alizo
wała
/ał p
róbę w
ędro
wniczą
i otrzym
ała
/ał n
ara
mie
nnik w
ędro
wniczy,
�w
spóln
ie z o
pie
kunem
przyg
oto
wała
/ał in
dyw
idualn
y pro
gra
m p
róby.
Zalecan
y czas trwan
ia pró
by: 12–18 m
iesięcy.
Wym
agan
ia stop
nia w
yznaczają p
łom
ienie w
ędro
wn
iczej watry.
Siła
ciała
1.
Pro
wadzę
hig
ieniczn
y tryb życia
i dosko
nalę
swoją
spra
wność fizyczn
ą. Z
nam
gra
nice
swoje
j wytrzym
ało
ścifizyczn
ej.
2.
Zapla
now
ała
m/e
m i zo
rganizo
wała
m/e
m w
ędró
wkę
o ch
ara
kterze
wyczyn
u.
Siła
rozu
mu
1.
Sam
odzie
lnie
pla
nuję
swój cza
s. Znam
podsta
wow
e za
sady d
obre
go p
lanow
ania
czasu
.
2.
Rozsą
dnie
gosp
odaru
ję w
łasn
ymi i p
ow
ierzo
nym
i zaso
bam
i finanso
wym
i. Opra
cow
ała
m/e
m sp
osó
b sfin
anso
-w
ania
wyb
ranego p
rzedsię
wzię
cia i zre
alizo
wała
m/e
m g
o.
3.
Pogłę
bia
m sw
oją
wie
dzę
i um
ieję
tności w
różn
ych d
ziedzin
ach
aktyw
ności (n
auka
i kultu
ra).
4.
Znala
złam
/em
dzie
dzin
ę, w
które
j chcę
osią
gnąć m
istrzostw
o. M
am
już w
nie
j osią
gnię
cia.
Siła
duch
a
1.
Na p
odsta
wie
Pra
wa H
arce
rskiego b
uduję
swój syste
m w
arto
ści. Potra
fię o
twarcie
i konse
kwentn
ie g
o b
ronić.
2.
Sam
odzie
lnie
podejm
uję
stałą
służb
ę w
dzie
dzin
ie życia
duch
ow
ego.
3.
Sta
ram
się zro
zum
ieć in
nych
i uzn
aję
ich p
raw
o d
o o
dm
ienności. P
ozn
ała
m/e
m kilka
kultu
r (np. n
aro
dow
ych,
wyzn
anio
wych
).
4.
Sta
ram
się żyć w
harm
onii z n
atu
rą.
5.
Pie
lęgnuję
wię
zi rodzin
ne.
6.
Znala
złam
/em
swoje
mie
jsce w
gru
pie
rów
ieśn
iczej (d
oko
nują
c świa
dom
ych w
yboró
w i za
chow
ują
c wła
sny
system
warto
ści).
7.
Poko
nała
m/e
m je
dną ze
swoich
słabości.
8.
Dzie
dzin
y swoich
zain
tere
sow
ań p
oró
wnała
m/e
m z p
otrze
bam
i środow
iska. W
ten sp
osó
b o
kreśliła
m/e
m sw
o-
je p
ole
służb
y. Pełn
iłam
/em
służb
ę p
rzez w
yznaczo
ny cza
s.
59
Form
ą za
kończe
nia
pró
by je
st wędró
wka
, um
ożliw
iają
ca w
łasn
e, w
ew
nętrzn
e p
odsu
mow
anie
pró
by. S
posó
bodbyw
ania
wędró
wki za
leży o
d tra
dycji śro
dow
iska.
Uw
aga. P
róbę m
ożn
a u
zupełn
ić o d
odatko
we w
ymagania
przyję
te w
środow
isku.
HA
RC
ER
KA
RZ
EC
ZY
PO
SP
OL
ITE
J–HA
RC
ER
Z R
ZE
CZ
YP
OS
PO
LIT
EJ
Mam
własn
y system w
artości w
ynikający z P
rawa H
arcerskiego
. Kieru
ję się nim
we w
szystkich asp
ek-tach
swo
jego
życia. Po
trafię go
dzić p
ełnio
ne p
rzeze mn
ie role, n
p. w
rod
zinie, w
szkole, w
pracy, w
dzia-
łalno
ści spo
łecznej. O
siągam
mistrzo
stwo
w w
ybran
ych d
ziedzin
ach aktyw
no
ści. Jestem św
iado
mą o
by-
watelką/św
iado
mym
ob
ywatelem
RP. S
wo
ją po
stawą i p
ostęp
ow
aniem
prezen
tuję h
arcerski styl życia.
Do
pró
by m
oże p
rzystąpić h
arcerka/harcerz, któ
ra/y:
-zd
obyła
/ył stopie
ń h
arce
rki orle
j–harce
rza o
rlego,
-w
spóln
ie z o
pie
kunem
przyg
oto
wała
/ał in
dyw
idualn
y pro
gra
m sw
oje
j pró
by.
Zalecan
y czas trwan
ia pró
by: 12–24 m
iesiące
Wym
agan
ia na sto
pień
wyzn
aczają po
lana w
ędro
wn
iczej watry:
� � � � �
Pra
ca n
ad so
bą
� � � � �
Służba
� � � � �
Poszu
kiwanie
swoje
go m
iejsca
w sp
ołe
czeństw
ie
Indyw
idualn
e za
dania
pró
by h
arce
rki Rze
czyposp
olite
j–harce
rza R
zeczyp
osp
olite
j harce
rka/h
arce
rz buduje
zgo
dn
ie z trze
ma
wym
ien
ion
ymi kie
run
kam
i pra
cy wę
dro
wn
iczej. W
pra
cy na
d so
bą
um
acn
ia sw
oje
zale
tyi n
iwe
luje
wa
dy o
raz sła
bo
ści. Db
a o
zdro
wie
i kon
dycję
fizyczną
. Ro
zwija
swo
ją o
sob
ow
ość p
rzez u
dzia
łw
różn
ych fo
rma
ch życia
du
cho
we
go
i kultu
raln
eg
o. P
ełn
i stałą
służb
ę, któ
ra p
rzyno
si wym
iern
e e
fekty. P
oszu
-ku
jąc sw
oje
go m
iejsca
w sp
ołe
czeństw
ie, ko
nse
kwentn
ie re
alizu
je p
om
ysł na życie
: w n
auce
i w p
racy, w
rodzi-
nie
, rozw
ijają
c pa
sje i za
inte
reso
wa
nia
. Zn
a sw
oje
pra
wa
i ob
ow
iązki, w
ynika
jące
z pe
łnio
nych
ról sp
ołe
cznych
,sta
ra się
wyw
iązyw
ać z n
ich ja
k na
jlep
iej. W
ie, n
a czym
op
iera
się syste
m p
ań
stwa
pra
wa
, zna
w n
im sw
oje
mie
jsce. S
zuka
dro
gi o
siągnię
cia sa
modzie
lności e
konom
icznej.
Sp
raw
no
ści h
arc
ers
kie
„Harc
erk
a b
ez s
pra
wności m
oże d
użo i d
obrz
e c
hce, a
le m
ało
i źle
może”.
Jadw
iga F
alk
ow
ska
Spra
wność to
zdobyta
i udow
odnio
na d
ziała
nie
m u
mie
jętn
ość, któ
rą h
arce
rka lu
b h
arce
rz (tu i d
ale
j w ta
kimko
nte
kście n
azw
: harce
rka i h
arce
rz używ
am
y w o
dnie
sieniu
do h
arce
rki i harce
rza, h
arce
rki starsze
j i harce
rzasta
rszego, w
ędro
wniczki i w
ędro
wnika
) potra
fi posłu
żyć się w
razie
potrze
by. Z
dobyw
anie
spra
wności je
st form
ąsa
mokszta
łcenia
. Słu
ży budze
niu
, rozw
ijaniu
i pogłę
bia
niu
zain
tere
sow
ań, u
możliw
ia p
rzyswoje
nie
przyd
atn
ychw
życiu u
mie
jętn
ości i ćw
iczenie
zara
dności o
raz u
czy rzete
lności w
dzia
łaniu
. Przyzn
anie
spra
wności je
st uzn
a-
nie
m u
mie
jętn
ości h
arce
rki i harce
rza w
danej d
ziedzin
ie.
60
Zdobyte
spra
wności w
skazu
ją, że
harce
rka lu
b h
arce
rz wyko
nali o
kreślo
ne za
dania
, zdobyli n
iezb
ędne u
mie
jęt-
ności z p
ew
nej d
ziedzin
y i potra
fią z n
ich ko
rzystać.
Spra
wności o
dgryw
ają
ważn
ą ro
lę w
harce
rskim w
ychow
aniu
. Aby w
pełn
i wyko
rzystać m
ożliw
ości w
ychow
aw
-cze
, jakie
stwarza
zdobyw
anie
spra
wności, d
rużyn
ow
y pow
inie
n w
iedzie
ć, że zd
obyw
ają
c je, h
arce
rka i h
arce
rz:
�
zdobyw
ają
konkre
tną w
iedzę
i um
ieję
tności,
�
rozw
ijają
swoje
zdoln
ości,
�
odkryw
ają
now
e za
inte
reso
wania
,
�
uczą
się za
radności, p
rzedsię
bio
rczości i rze
teln
ości,
�
uczą
się sza
cunku
dla
ludzkie
j pra
cy,
�
spra
wdza
ją sw
oje
możliw
ości.
Wyb
ór sp
raw
ności za
leży o
d in
dyw
idualn
ej d
ecyzji h
arce
rki i harce
rza. Z
adanie
m d
rużyn
ow
ego je
st prze
dsta
-w
ienie
harce
rzom
ofe
rty spra
wności i stw
orze
nie
waru
nkó
w d
o ćw
iczenia
wyb
ranych
prze
z nich
um
ieję
tności.
Dru
żynow
y pow
inie
n ta
kże tro
szczyć się o
to, a
by zd
obyw
anie
spra
wności u
możliw
iało
harce
rkom
i harce
rzom
osią
gnię
cie p
ew
nego za
sobu p
odsta
wow
ych u
mie
jętn
ości z ró
żnych
dzie
dzin
, potrze
bnych
w co
dzie
nnym
życiu,
przyd
atn
ych sp
ołe
cznie
i wsze
chstro
nnie
wsp
iera
jących
rozw
ój m
łodego czło
wie
ka.
Dru
żynow
y pow
inie
n m
otyw
ow
ać d
o zd
obyw
ania
spra
wności. M
usi p
rzy tym p
am
ięta
ć, że n
ieuza
sadnio
ne
obniża
nie
wym
agań p
odw
aża
wych
ow
aw
czy sens sp
raw
ności. D
o za
dań d
rużyn
ow
ego n
ale
ży także
troska
o to
,aby zd
obyte
prze
z harce
rki i harce
rzy um
ieję
tności zn
ala
zły zasto
sow
anie
w ich
codzie
nn
ym życiu
ora
z w p
racy
dru
żyny.
Wym
agan
ia spraw
no
ści
1.
Każd
a sp
raw
ność skła
da się
z wym
agań, d
otyczą
cych p
ozn
ania
lub zro
zum
ienia
okre
ślonej d
ziedzin
y ora
zz za
dań, u
możliw
iają
cych ćw
iczenie
, spra
wdze
nie
i zapre
zento
wanie
konkre
tnych
um
ieję
tności.
2.
Każd
a sp
raw
ność o
pisa
na je
st w p
osta
ci 4–5 w
ymagań, w
yrażo
nych
najczę
ściej za
pom
ocą
czaso
wnikó
w„w
ykonał”, „p
oka
zał”, „p
rzedsta
wił”, „zo
rganizo
wał”, „p
rzygoto
wał” lu
b in
nych
wska
zują
cych n
a za
danio
wy ch
a-
rakte
r wym
agania
.
3.
Podsta
wow
y z
esta
w s
pra
wności, z
atw
ierd
zony p
rzez G
łów
ną K
wate
rę Z
HP, z
aw
iera
wym
agania
spra
wności,
doty
czących tra
dycyjn
ych o
bszaró
w h
arc
ers
kie
go d
zia
łania
, odpow
iadają
cych n
a w
yzw
ania
współc
zesnego
życia
, rozw
ijają
cych n
ajp
opula
rnie
jsze d
zie
dzin
y z
ain
tere
sow
ań h
arc
ere
k i h
arc
erz
y.
Po
ziom
y spraw
no
ści
Spra
wności w
ystępują
w czte
rech
pozio
mach
trudności.
1.
Spra
wności o
znaczo
ne je
dną g
wia
zdką
– d
la p
oczą
tkują
cych w
danej d
ziedzin
ie. P
ozw
ala
ją zd
obyć p
odsta
wo-
we h
arce
rskie u
mie
jętn
ości lu
b n
a p
ozio
mie
ele
menta
rnym
pozn
ać ja
kąś in
ną d
ziedzin
ę. Ich
zdobyw
anie
nie
wym
aga szcze
góln
ych p
redysp
ozycji i w
aru
nkó
w a
ni d
ługie
go cza
su p
róby. S
pra
wności te
najb
ard
ziej o
dpo-
wie
dnie
są d
la h
arce
rek i h
arce
rzy (10–13 la
t).
2.
Spra
wności o
znaczo
ne d
wie
ma g
wia
zdka
mi –
dla
pogłę
bia
jących
wie
dzę
i dosko
nalą
cych u
mie
jętn
ości, ro
zwi-
jają
cych sw
oje
zain
tere
sow
ania
. Motyw
ują
do zd
obyw
ania
podsta
wow
ej w
iedzy z w
ybra
nej d
ziedzin
y poza
61
pro
gra
mem
pra
cy dru
żyny lu
b za
stępu i d
o sa
modzie
lnego p
oszu
kiwania
możliw
ości ich
pra
ktycznego w
yko-
rzystania
. Mogą je
zdobyw
ać h
arce
rki i harce
rze (1
0–13 la
t) ora
z harce
rki i harce
rze sta
rsi (13–16 la
t).
3.
Spra
wności o
znaczo
ne trze
ma g
wia
zdka
mi –
zakła
dają
zdobycie
ponadprze
ciętn
ej, ro
zległe
j wie
dzy i u
mie
jęt-
ności z w
ybra
nej d
ziedzin
y, wym
agają
um
ieję
tności sa
modzie
lnego, ko
nse
kwentn
ego d
osko
nale
nia
się w
tej
dzie
dzin
ie, a
także
zorg
anizo
wania
do d
ziała
nia
innych
(np. za
stępu, d
rużyn
y, klasy). N
ajb
ard
ziej o
dpow
iednie
są d
la h
arce
rek i h
arce
rzy starszych
(13–16 la
t).
4.
Spra
wności m
istrzow
skie –
wym
agają
um
ieję
tności n
a p
ozio
mie
nie
mal p
rofe
sjonaln
ym (w
przyp
adku
dzie
dzin
zwią
zanych
z aktyw
nością
zaw
odow
ą), liczą
cym się
w d
oro
słym życiu
. Mogą sta
now
ić istotn
y atu
t przy p
odej-
mow
aniu
pra
cy zaw
odow
ej. S
pra
wności m
istrzow
skie sta
now
ią św
iadectw
o za
aw
anso
wanych
zain
tere
sow
ań
i duże
j aktyw
ności sp
ołe
cznej w
wyb
ranej d
ziedzin
ie. P
rzezn
aczo
ne są
dla
wędro
wnicze
k i wędro
wnikó
w. O
so-
by, które
zdobyły sp
raw
ności m
istrzow
skie, to
pote
ncja
lni e
ksperci (w
dru
żynie
, w szcze
pie
, w h
ufcu
), służą
cypom
ocą
zdobyw
ają
cym sp
raw
ności n
iższego sto
pnia
. W n
iektó
rych d
ziedzin
ach
odpow
iednikie
m sp
raw
ności
mistrzo
wskich
są u
pra
wnie
nia
zwią
zkow
e (n
p. o
dzn
aka
„rato
wnika
medyczn
ego Z
HP
”), państw
ow
e, sp
ecja
li-styczn
e, p
otw
ierd
zenia
um
ieję
tności w
ydaw
ane p
rzez o
dpow
iednie
instytu
cje (n
p. p
raw
o ja
zdy, ce
rtyfikaty
języko
we, o
dzn
aki tu
rystyki kwalifiko
wanej P
TT
K, u
pra
wnie
nia
żegla
rskie).
Wym
ag
an
ia ko
lejn
ych sp
raw
no
ści mo
gą
stan
ow
ić pro
gra
m in
dyw
idu
aln
eg
o ro
zwo
ju h
arce
rki lub
ha
rcerza
w w
ybra
nej d
ziedzin
ie –
dro
gę d
och
odze
nia
do m
istrzostw
a. D
rogę tę
możn
a ro
zpoczą
ć od sp
raw
ności d
ow
oln
ego
pozio
mu, n
ajle
pie
j odpow
iadają
cej e
tapow
i rozw
oju
, zaangażo
waniu
, pozio
mow
i zain
tere
sow
ań, w
iedzy i u
mie
jęt-
ności h
arce
rki lub h
arce
rza.Tw
orze
nie sp
rawn
ości p
oza p
od
stawo
wym
zestawem
1.
Dru
żyny, szcze
py i n
am
iestn
ictwa m
ogą o
pra
cow
ywać w
łasn
e sp
raw
ności. W
ymagania
tych sp
raw
ności n
ale
-ży o
pra
cow
ywać zg
odnie
z zasa
dam
i prze
dsta
wio
nym
i w „R
egula
min
ie sp
raw
ności”. N
ale
ży rów
nie
ż okre
ślićich
pozio
m i za
pro
jekto
wać zn
ak g
raficzn
y. Opra
cow
ane w
środow
iskach
spra
wności p
o za
twie
rdze
niu
w ko
-m
endzie
hufca
nale
ży prze
syłać d
o G
łów
nej K
wate
ry ZH
P w
celu
ich u
pow
szech
nie
nia
.
2.
Dru
żyny sp
ecja
lnościo
we m
ogą tw
orzyć w
łasn
e p
rogra
my sp
raw
ności, o
ile to
jest p
otrze
bne w
ich p
racy.
Spra
wności d
rużyn
specja
lnościo
wych
nie
pow
inny je
dnak za
stępow
ać istn
ieją
cych u
pra
wnie
ń czy o
dzn
ak
specja
listycznych
ani za
wie
rać w
ymagań zw
iąza
nych
ze zd
obycie
m ta
kich u
pra
wnie
ń lu
b o
dzn
ak.
3.
Dru
żyny N
ieprze
tarte
go S
zlaku
mogą a
dapto
wać d
o m
ożliw
ości sw
oich
harce
rek i h
arce
rzy spra
wności z p
od-
staw
ow
ego ze
staw
u i tw
orzyć w
łasn
e sp
raw
ności, o
dpow
iadają
ce ich
potrze
bom
.
Zasad
y i tryb zd
ob
ywan
ia spraw
no
ści
1.
Harce
rka i h
arce
rz zdobyw
ają
spra
wności in
dyw
idualn
ie, d
ziała
jąc w
zastę
pie
i dru
żynie
. W cza
sie zd
obyw
ania
spra
wności h
arce
rz lub h
arce
rka p
ow
inni ko
rzystać z p
om
ocy fa
chow
ców
, książe
k i czaso
pism
(to o
dnosi się
szczególn
ie d
o sp
raw
ności o
znaczo
nych
dw
iem
a lu
b trze
ma g
wia
zdka
mi o
raz m
istrzow
skich).
2.
Po d
oko
naniu
wyb
oru
spra
wności h
arce
rka lu
b h
arce
rz zgła
sza d
rużyn
ow
em
u (za
stępow
em
u, p
rzyboczn
em
u)
chęć je
j zdobyw
ania
, ukła
da in
dyw
idualn
y pla
n je
j zdobyw
ania
i przyg
oto
wuje
kartę
pró
by.
3.
Spra
wność p
rzyznaje
dru
żynow
y na w
nio
sek ra
dy d
rużyn
y. Wska
zane je
st korzysta
nie
przy tym
z pom
ocy
i opin
ii eksp
ertó
w –
posia
daczy sp
raw
ności m
istrzow
skich (w
przyp
adku
spra
wności je
dno-, d
wu- i trzyg
wia
zd-
kow
ych), in
strukto
rów
specja
listów
w d
anej d
ziedzin
ie, in
nych
fach
ow
ców
spoza
dru
żyny.
62
4.
Zdobycie
spra
wności o
gła
sza się
w ro
zkazie
dru
żynow
ego i p
otw
ierd
za w
pise
m d
o ksią
żeczki h
arce
rskiej o
raz
um
ieszcze
nie
m n
a m
undurze
znaczka
spra
wności.
5.
Spra
wności je
dno-, d
wu- i trzyg
wia
zdko
we, tw
orzą
ce je
den cią
g te
matyczn
y (np. h
igie
nista
*, sanita
riusz**,
rato
wnik***), m
ają
taki sa
m zn
ak g
raficzn
y. Pozio
m tru
dności o
znacza
ny je
st odpow
iednim
kolo
rem
obw
ódki
znaczka
:
–sp
raw
ności je
dnogw
iazd
kow
e –
kolo
r gra
nato
wy,
–sp
raw
ności d
wugw
iazd
kow
e –
kolo
r zielo
ny,
–sp
raw
ności trzyg
wia
zdko
we –
kolo
r czerw
ony,
–sp
raw
ności m
istrzow
skie –
kolo
r czarn
y.
Spra
wności o
znacza
się za
pom
ocą
kółe
k o śre
dnicy 3
0 m
m z o
dpow
iednim
symbole
m g
raficzn
ym, n
oszo
nych
na p
raw
ym rę
kaw
ie m
unduru
.
Zasad
y z
do
byw
an
ia z
nakó
w s
łużb
IDE
A Z
NA
KÓ
W S
ŁU
ŻB
1.
Znaki słu
żb p
rzygoto
wują
do św
iadom
ego p
odję
cia sta
łej słu
żby i u
czą p
racy w
zesp
ole
. Prze
z zdobyw
anie
znakó
w słu
żb w
ędro
wnik p
ozn
aje
dzie
dzin
y, w któ
rych m
a m
ożliw
ość p
ełn
ić służb
ę n
a rze
cz org
aniza
cjii sp
ołe
czeństw
a.
2.
Zdobyw
anie
znakó
w słu
żb m
a b
yć szkołą
odpow
iedzia
lności za
siebie
i zesp
ół, p
oka
zywać, ja
k indyw
idualn
yw
ysiłek skła
da się
na e
fekty p
racy ze
społo
wej, m
a w
yzwala
ć aktyw
ność sp
ołe
czną m
łodych
ludzi, b
udow
ać
posta
wy o
byw
ate
lskie. Z
dobyw
anie
znaku
jest p
odję
ciem
służb
y na rze
cz innych
, swoje
go o
tocze
nia
, wsp
óln
o-
ty loka
lnej, re
gio
nu, kra
ju, sp
ołe
czności m
iędzyn
aro
dow
ej.
3.
Zadania
podejm
ow
ane p
rzy zdobyw
aniu
znakó
w słu
żb p
rzez ze
spół w
ędro
wniczy m
ają
stworzyć p
ole
do in
dy-
wid
ualn
ego ro
zwoju
każd
ego czło
nka
tego ze
społu
. Zadania
, których
podejm
uje
się w
ędro
wnik w
zesp
ole
zdobyw
ają
cym zn
ak słu
żby, p
ow
inny b
yć zapisyw
ane ja
ko za
dania
w in
dyw
idualn
ych p
róbach
na sto
pnie
har-
cerskie
.
PR
ZE
PR
OW
AD
ZA
NIE
PR
ÓB
4.
Wyb
rany zn
ak słu
żb m
ogą zd
obyw
ać w
ędro
wnicy w
zesp
ole
istnie
jącym
stale
lub zo
rganizo
wanym
specja
lnie
dla
zdobyw
ania
znaku
.
5.
Przystą
pie
nie
do p
róby zd
obycia
znaku
jest d
obro
woln
e. Z
esp
ół za
mie
rzają
cy zdobyw
ać w
ybra
ny zn
ak słu
żby
opra
cow
uje
wsp
óln
ie p
lan re
aliza
cji pró
by o
party n
a p
rogra
mie
znakó
w słu
żb. O
pra
cow
ują
c pla
n re
aliza
cjipró
by, ze
spół kie
ruje
się p
rzede w
szystkim p
otrze
bam
i swoje
go w
łasn
ego śro
dow
iska. F
orm
ułu
jąc za
dania
może
korzysta
ć z pro
pozycji za
wartych
w p
rogra
mie
wyb
ranego zn
aku
służb
y. Zadania
nale
ży form
uło
wać ta
k,aby p
ole
gały n
a p
odejm
ow
aniu
dzia
łań (p
ełn
ieniu
służb
y) na rze
cz innych
i swoje
go o
tocze
nia
, np. sp
ołe
czno-
ści loka
lnej, re
gio
naln
ej.
6.
Pró
ba p
ole
ga n
a w
ykonaniu
zapla
now
anych
zadań w
okre
sie n
ie d
łuższym
niż je
den ro
k. Zam
iast za
dań, któ
reoka
żą się
nie
możliw
e d
o re
aliza
cji, zesp
ół m
oże
wyko
nać in
ne, za
stępcze
, o p
odobnym
stopniu
trudności.
63
7.
Realiza
cję za
dań ze
spół o
dnoto
wuje
w „K
arcie
pró
by zn
aku
służb
y”. Karta
pow
inna za
wie
rać:
�nazw
ę zd
obyw
anego zn
aku
,�
imię
, nazw
isko kie
rują
cego ze
społe
m,
�w
ykaz czło
nkó
w ze
społu
,�
pro
gra
m p
róby (z u
wzg
lędnie
nie
m o
sób o
dpow
iedzia
lnych
za p
oszcze
góln
e za
dania
),�
czas trw
ania
pró
by.
8.
Pra
wo d
o p
rzepro
wadza
nia
pró
b n
a zn
aki słu
żb m
ają
rady:
�dru
żyny w
ędro
wnicze
j,�
dru
żyny w
ielo
pozio
mow
ej,
�szcze
pu,
�krę
gu in
strukto
rskiego lu
b a
kadem
ickiego.
9.
Prze
pro
wadza
jący p
róbę p
odejm
uje
decyzję
o je
j otw
arciu
po za
pre
zento
waniu
prze
z zesp
ół p
lanu re
aliza
cjipró
by. D
ecyzja
ta je
st ogła
szana w
rozka
zie d
rużyn
ow
ego, p
rzew
odniczą
cego krę
gu lu
b ko
mendanta
szczepu.
Prze
pro
wadza
jący p
róbę m
ogą za
pro
ponow
ać ze
społo
wi zm
ianę n
iektó
rych za
dań lu
b u
zupełn
ienie
pro
gra
mu
pró
by o
inne w
ażn
e za
dania
.
10.
Zesp
ół zd
obyw
ają
cy znak słu
żby w
dow
oln
ej fo
rmie
doku
mentu
je p
rzebie
g p
róby.
11.
Po zre
alizo
waniu
zadań lu
b p
o u
pływ
ie cza
su p
róby ze
spół p
odsu
mow
uje
swoją
pra
cę, d
oko
nuje
sam
ooce
ny
i wystę
puje
do p
row
adzą
cego p
róbę z w
nio
skiem
o p
rzyznanie
znakó
w słu
żby. Z
esp
ół zd
obyw
ają
cy znak p
rzed-
staw
ia w
tym ce
lu d
oku
menta
cję re
aliza
cji pró
by.
12.
Na p
odsta
wie
prze
dło
żonej d
oku
menta
cji i po za
pre
zento
waniu
prze
z zesp
ół p
rzebie
gu p
róby p
rzepro
wadza
ją-
cy pró
bę p
odejm
uje
decyzję
o p
rzyznaniu
znaku
. Decyzja
o za
mkn
ięciu
pró
by i p
rzyznaniu
znaku
ogła
szana
jest w
rozka
zie i w
pisa
na d
o ksią
żeczki h
arce
rskiej.
13.
Zesp
ół m
oże
wnio
skow
ać o
przyzn
anie
znakó
w słu
żb tylko
nie
którym
członko
m ze
społu
– je
żeli ta
ki był w
ynik
sam
ooce
ny ze
społu
.
14.
Jeże
li zesp
ół zd
obyw
ają
cy znak n
ie w
ykonał za
pla
now
anych
zadań lu
b zre
zygnow
ał ze
zdobyw
ania
znaku
,prze
pro
wadza
jący p
róbę p
odejm
uje
decyzję
o je
j zam
knię
ciu, n
ie p
rzyznają
c znaku
.
UW
AG
I KO
ŃC
OW
E
15.
Sym
bole
m zd
obycia
znaku
służb
y jest m
eta
low
a o
dzn
aka
wyko
nana w
edłu
g w
zoró
w za
twie
rdzo
nych
prze
zG
łów
ną K
wate
rę Z
HP. K
ażd
y znak m
a o
drę
bny sym
bol. O
dzn
aki u
mie
szcza się
na m
undurze
zgodnie
z obo-
wią
zują
cymi re
gula
min
am
i.
16.
Szcze
góło
we p
rogra
my zn
akó
w słu
żb w
ynika
ją z a
ktualn
ych p
otrze
b p
rogra
mow
ych Z
wią
zku H
arce
rstwa P
ol-
skiego. P
rogra
my zn
akó
w słu
żb są
zatw
ierd
zone p
rzez G
łów
ną K
wate
rę Z
HP
i wpro
wadzo
ne w
życie ro
zka-
zem
Nacze
lnika
ZH
P.
64
Warto
prz
eczyta
ć(z tych
publika
cji korzysta
liśmy tw
orzą
c to o
pra
cow
anie
)
� � � � �
Paw
eł M
. Pucia
ta, W
ędro
wnicy. P
ogaw
ędka
z dru
żynow
ymi o
pra
cy starszych
chło
pcó
w, W
ilno 1
937 [W
arsza
wa 1
998].
�
Harce
rki wędro
wniczki, p
od. re
d. Ja
dw
igi W
ierzb
iańskie
j, Warsza
wa 1
939 [W
arsza
wa 1
998].
�
Bro
nisła
w P
ance
wicz, Ja
k pra
cują
wędro
wnicy, L
ondyn
1980 [W
arsza
wa 1
998].
�
Ste
fan W
ajd
a, M
ate
riały d
o kszta
łcenia
dru
żynow
ych sta
rszoharce
rskich, Kato
wice
1980.
�
Ste
fan W
ajd
a, W
bra
terskie
j gro
madzie
. Ksią
żeczka
dru
żyny sta
rszoharce
rskiej, K
ato
wice
1987.
�
Pio
tr Niw
iński, W
kręgu d
rużyn
ow
ych sta
rszoharce
rskich, W
arsza
wa 1
989.
�
Bogdan S
zwagrza
k, Wędro
wnicy. O
czym w
ędro
wnik w
iedzie
ć pow
inie
n, L
ondyn
1990.
�
Robert B
oka
cki, Wędro
wnictw
o, K
onsta
ncin
1993.
�
Krzyszto
f Siko
ra, W
ędro
wniczy tryp
tyk, Warsza
wa 1
999.
�
Tom
asz S
ibora
, My w
ędro
wnicy Z
HR
, Warsza
wa 1
999.
�
Krzyszto
f Siko
ra, W
ędro
wnicza
książe
czka, W
arsza
wa 2
001.
�
Jace
k Kurzę
pa, M
oje
wędro
wanie
. Ksią
żka d
la w
ędro
wnikó
w –
o p
racy z m
łodzie
żą sta
rszą, Paryż-W
ilno-P
raga 2
002.
Sp
is tre
ści
Wstęp
– istota p
racy węd
row
niczej.....................................................................................................4
Harcerski system
wych
ow
awczy
.........................................................................................................6F
un
dam
enty id
eow
e..............................................................................................................................9
Instru
men
ty meto
dyczn
e....................................................................................................................1
8F
un
kcjon
ow
anie d
rużyn
y...................................................................................................................2
6P
rog
ram d
ziałania d
rużyn
y węd
row
niczej........................................................................................3
3C
harakterystyczn
e form
y pracy
........................................................................................................42
Ob
óz w
ęd
row
nikó
w.............................................................................................................................4
7In
strukcja d
rużyn
y harcerskiej, starszo
harcerskiej, w
ędro
wn
iczej i wielo
po
ziom
ow
ej..............5
0S
ystem sto
pn
i harcerskich
................................................................................................................54
Sp
rawn
ości h
arcerskie.......................................................................................................................5
9Z
asady zd
ob
ywan
ia znakó
w słu
żb....................................................................................................6
2W
arto p
rzeczytać.................................................................................................................................6
4
