Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
WEEK BOSVA
N H
ET
zonder grenzen9-16oktober 2011
on
twe
rp:
Patr
ick V
an
de
n B
erg
he
, A
ge
nts
ch
ap
vo
or
Natu
ur
en
Bo
s
www.weekvanhetbos.behet volledige programma vind je op :
een organisatie van in samenwerking met
campagnekrant
V.u
. Dir
k B
og
aert
(a
nB
) –
ko
nin
g a
lber
t II-
laan
20
bu
s 8
– 1
00
0 B
russ
el |
Wet
telij
k D
epo
tnu
mm
er: D
/20
11/3
241/
176
| c
reat
ie: w
ww
.mag
elaa
n.b
e
Bos
zonder
gre
nze
n
Op 24 januari 2011 ging in New York het Internationaal Jaar van de Bossen van start. De Verenigde Naties zetten hiermee het bos in de kijker, overal ter wereld en voor alle lagen van de bevolking. Uiteraard doet de Week van het Bos mee! Bos zonder grenzen is de slogan waarmee we dit jaar van 9 tot en met 16 oktober het bos in trekken. Het wordt een editie om U tegen te zeggen.
Een jaar lang internationale aandacht voor bossen is niet zo verrassend. Ruim 1,6 miljard mensen zijn rechtstreeks afhankelijk van bossen voor hun dagelijks bestaan. Ook de overige 5 miljard bewoners van deze planeet gebruiken iedere dag bosproducten. In feite zijn we allen bosmensen.
Het is dan ook fijn om tijdens deze Week van het Bos stil te staan bij de betekenis van bossen en natuur in ons eigen leven. Bossen zijn immers nooit ver weg: als je ’s ochtends een kopje koffie drinkt, op een warme zomerdag de koelte van een schaduwboom opzoekt, je gezellig bij een haard-
Beste lezers, zin in een klein bosspel zonder
grenzen? Beantwoord de vragen in deze
krant. Met de gevonden letters kun je op de laatste pagina een
woord maken en een mooie prijs winnen!
Wat is het logo van het Internationaal jaar van de Bossen?
Beste lezer,
v
r a a g
1
vuur nestelt, de kinderen duwt op de schommel, een fles wijn ontkurkt, de boekenkast afstoft … Of gewoon, deze campagnekrant leest: een krant boordevol informatie over het belang van onze bossen en natuur, samen met een lijst vol boeiende activiteiten waarop we je graag verwelkomen.
Het activiteitenaanbod in de krant is maar het tipje van de sluier. Het Agentschap voor Natuur en Bos, de Vereni-ging voor Bos in Vlaanderen, Natuurpunt en tal van andere vereni gingen serveren je tijdens de Week van het Bos meer dan 200 activiteiten verspreid in Vlaanderen. Meer infor-matie vind je op www.weekvanhetbos.be.
Reserveer in de week van 9 tot en met 16 oktober 2011 al-vast een fijne uitstap in de Vlaamse natuur. Allen van harte welkom!
Marleen EvenepoelAdministrateur-generaal Agentschap voor Natuur en Bos
Forest BiodiversityEarth’s Living Treasure
inte
rnat
ional day For Biological diversity 22 M
ay 2011
B M C
2 | Week Van het Bos 201 1
in samenwerking met …
Een productie van …
AgentschAp voor nAtuur en BosHet Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) streeft
naar meer en betere natuur, bossen, parken en open-baar groen, van in de stadskern tot in het buitenge-bied. Daarom investeren we in een hedendaags beleid en beheer, en ondersteunen we partners die dezelfde doelen nastreven. Het ANB maakt er immers een ere-zaak van om dicht bij en tussen de mensen te staan, om prominent aanwezig te zijn in de maatschappij. De bos-sen, parken en reservaten in ons beheer spreken het meest tot de verbeelding. Het zijn stuk voor stuk groe-ne pareltjes waar we je graag van laten meegenieten.Maar het ANB doet veel meer: plannen, bebossen, natuur inrichten, reservaten erkennen en onder-steunen, adviseren en overleggen met doelgroepen, subsidiëren, handhaven, dier- en plantensoorten be-schermen, jacht en riviervisserij regelen en kansen geven, campagnes organiseren zoals de Dag van het Park … en natuurlijk de Week van het Bos!
Waar vind je het agentschap
voor natuur en Bos?
Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brusseltel. 02 553 81 02 | fax 02 553 81 05e-mail [email protected] www.natuurenbos.bewww.facebook.com/natuurenbos
vereniging voor Bos in vlAAnderenDe Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw (VBV) is een
milieu organisatie die zich specifiek bezighoudt met bossen. VBV vindt dat bossen er voor iedereen moeten zijn: dieren, planten én mensen.VBV weet dat bossen belangrijk zijn voor de mensen. Ze zuiveren onze lucht, ze zetten ons aan tot bewegen en zijn de ideale plaats om de stress en het jachtige leven even te vergeten. Jammer genoeg is er in Vlaanderen te weinig bos. Ondanks de be-schermende wetgeving sneuvelen er jaarlijks nog steeds te veel bossen. VBV wil in eerste plaats de bestaande bossen bescher-men. Daarnaast willen we nieuwe bossen aanleggen. Want die hebben we dringend nodig!Samen met tal van partners staat VBV onder andere in voor de aanleg en inrichting van speelbossen en stadsbossen, het toegankelijk maken van bossen, de 1 miljoen bomencampagne, CO
2-bossen … We organiseren ook wandelingen, film in het bos, info avonden over bosbeheer en -beleid, ludieke media-acties … en natuurlijk ook de Week van het Bos!
Waar vind je de vereniging
voor Bos in vlaanderen?
Geraardsbergsesteenweg 267, 9090 Gontrodetel. 09 264 90 50 | fax 09 264 90 92e-mail [email protected] www.vbv.bewww.facebook.com/verenigingbosvlaanderen
Week vAn het Bos 9–16 oktoBer
In het midden van deze krant vind je een uitneembare katern met een overzicht van de activiteiten.
Voor het volledige aanbod en voor meer gedetailleerde informatie per activiteit verwijzen we naar:
WWW.WeekvAnhetBos.Be > BosBezoeker > Activiteiten
Met de zoekfunctie vind je informatie over de activiteiten in je buurt en per doelgroep.
Beschik je niet over een internetverbinding? Bel 1700 voor meer informatie.
Programma
nAtuurpuntAls grootste natuurvereniging in Vlaanderen is Natuurpunt al meer dan 50 jaar actief om bos- en natuurgebieden aan te kopen
en voor de toekomst te behouden. Natuurpunt wil meer en betere natuur! Natuurlijk moet er ruimte zijn om te wonen, te werken en ons te verplaatsen, maar hoe drukker het leven wordt, hoe meer nood de mensen hebben aan groen en natuur. Dankzij de inspanningen van duizenden vrijwil-ligers blijven unieke stroken bos, heide, duinen en valleigebieden bewaard voor de volgende generaties. Natuur voor iedereen! Verspreid over Vlaanderen liggen 500 bos- en natuurgebieden beheerd door Natuurpunt. Iedereen is er welkom om te komen genieten, de natuur te bestuderen of een handje toe te steken bij het beheer.Een dagje uit? Maak je keuze op www.natuurpunt.be/natuurgebieden en www.natuurpunt.be/bezoekerscentra.
Waar vind je natuurpunt?
Coxiestraat 11, 2800 Mechelentel. 015 29 72 20 | fax 015 42 49 21e-mail [email protected] www.natuurpunt.be
Bos zonDer grenzen | 3
Actie !
In het logo van het Internationaal Jaar van de Bossen staat elk symbool voor een bosfunctie. We dagen jullie uit om deze symbolen uit te knippen en doorheen de krant op de juiste plaats in de voorziene ruimtes te kleven (of tekenen)!
?Kleef het juiste
symbool op deze
vlakjes met tips
doorheen de krant.
4 | Week Van het Bos 201 1
De Verenigde Naties riepen 2011 uit tot het Internationaal Jaar van de Bossen. Een jaar lang internationale aandacht voor bossen is niet zo verrassend. Ruim 1,6 miljard mensen zijn rechtstreeks afhankelijk van bossen voor hun dagelijks bestaan. Voor de overige 5 miljard bewoners van deze planeet dragen bossen in belangrijke mate bij tot hun welzijn.Uiteraard doet de Week van het Bos mee! Met de slagzin Bos zonder grenzen zoomt de campagne in op wat bossen wereld-
wijd betekenen voor de mens en zijn omgeving. Het internationale logo krijgt een prominente plaats in de campagne. En je had het wellicht al door … de verschillende symbooltjes in het campagnebeeld verwijzen naar de vele functies die bossen vervullen. Met een mooi woord noemen we dit ecosysteemdiensten: het ecosysteem bos levert tal van diensten aan de mens en onze omgeving.
2011Internationaal Jaar van de Bossen
Ontwerp je eigen affiche! Laat in je tekening of collage zien waarom jij bossen belangrijk vindt.
Actie !
Bos- en natuurspelen zonder grenzenWoensdagnamiddag 21 september 2011
Op het vormingsmoment stomen we je klaar om een groep (kinderen)
te begeleiden tijdens hun ontdekkingstocht in (de Week van) het bos.
Na een algemene kennismaking met verschillende methodieken, pre-
senteren we vier bestaande educatieve spelen. Je trekt met een ervaren
gids het bos in en beleeft zelf het spel naar keuze. Vanuit deze ervaring
en met een hoop tips ben je klaar om zelf aan de slag te gaan.
D e e l n a m e : gratis maar inschrijven is noodzakelijk
D o e l g r o e p : leerkrachten en gidsen
a f s p r a a k : 13.30u-17u, VBNC De Nachtegaal, Olmendreef 2, De Panne
o r g a n i s a t i e : ANB & VBV i.s.m. VBNC De Nachtegaal
m e e r i n f o e n i n s c h r i j v e n : www.weekvanhetbos.be > educatief > vormingsmoment of 09 264 90 57
Bos zonDer grenzen | 5
p. 16-17
Forest!
Bosque!
p. 18
p. 10
Bos! Skog!
Las!
Ala!Miombo!
p. 13-14p. 15
p. 9
p. 8
p. 12
Bosoppervlakte
per land (%)*
0-10
10-30
30-50
50-70
70-100
* Bron: FAO. Op de website van FAO vind je heel wat informatie over bossen wereldwijd. Kijk op www.fao.org/forestry/fra/fra2010
!
6 | Week Van het Bos 201 1
In deze campagnekrant nemen we je mee op reis. We bezoeken wereldwijd negen verschillende bossen waarbij we je telkens een ecosysteemdienst laten ontdekken. Je leest in de tekst waarom die bossen belangrijk zijn voor de mens. Bij een aantal landen vroegen we een inwoner wat bos voor hem of haar betekent. Betekent dit hetzelfde voor jou?
Bos in de wereld
p. 16-17
Forest!
Bosque!
p. 18
p. 10
Bos! Skog!
Las!
Ala!Miombo!
p. 13-14p. 15
p. 9
p. 8
p. 12
Bosoppervlakte
per land (%)*
0-10
10-30
30-50
50-70
70-100
* Bron: FAO. Op de website van FAO vind je heel wat informatie over bossen wereldwijd. Kijk op www.fao.org/forestry/fra/fra2010
!
Bos zonDer grenzen | 7
Panoramix
eucalyptus
wetenschappers
genezen
chemische stoffen
aspirientje?K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l
Heb jij een taxushaag in de
tuin? Taxus bevat de kostbare stof baccatine die
gebruikt wordt om het belang-rijkste geneesmiddel tegen kanker te maken. Voor 1 kilo
baccatine is meer dan 12 ton taxussnoeisel
nodig!
roze maagdenpalm
De roze maagdenpalm groeit in het regenwoud in Ma-dagaskar. Het is een kleine, altijdgroene plant met licht-roze bloemen. In de jaren vijftig van vorige eeuw ont-dekten Westerse onderzoekers dat muizen met leukemie langer leven na een inspuiting met een extract van de maagdenpalm dan onbehandelde zieke soortgenoten. In 1960 werden testen op mensen uitgevoerd, met succes!Wetenschappers vonden uiteindelijk twee werkzame stoffen in de roze maagdenpalm. Vincristine is een geneesmiddel voor kinderen met leukemie. Met vin-blastine behandelen dokters mensen met de ziekte van Hodgkin. Aan de ontdekking van deze twee medicijnen hebben vele mensen hun leven te danken.
In een recent rapport
schatte de Wereld-gezondheidsorganisatie
(WH0) dat 80% van de bevol-king in ontwikkelingslanden afhankelijk is van plantaar-
dige geneesmiddelen om ziektes te
behandelen.
Als iemand met genetisch mate riaal bv. een geneesmiddel ontwik-
kelt, moet hij voordelen die hij zo verkrijgt, delen met het land waar het genetisch materiaal vandaan
komt. Het Access and Benefit Sharing (ABS)-protocol geeft aan
hoe die verdeling kan verlopen. Dat kan door bv. de wetenschappelijke of technologische kennis te delen
of een deel van de winst af te staan uit de verkoop van het medicijn of
de royalty’s die voortkomen uit een patent op het medicijn.
Het bereiken van dit protocol op de conferentie te Nagoya (2010) was een belangrijke realisatie van het Belgisch voorzitterschap van de
Europese Raad.
Als we ziek zijn, stappen we een apotheek binnen om een geneesmiddel te kopen. Maar wist je dat een
kwart van die geneesmiddelen plantaardige stoffen bevat? En dat de helft daarvan uit de tropische
regenwouden afkomstig is?Alle planten produceren chemische stoffen: fyto
chemicaliën. Sommige ervan hebben genezende eigen schappen. Wetenschappers schatten dat slechts
1% van de bekende plantensoorten tot nu toe op geneeskrachtige eigenschappen is onderzocht.
Bossen: apotheken van
de toekomst!
Medicijnen uit het oerWoudWetenschappers zoeken in de hele wereld naar planten
met nieuwe genezende stoffen. Ze trekken daarvoor vooral naar de regenwouden, omdat daar het grootste aantal plan-tensoorten groeit.Het ontdekken van de juiste plant in de tropische regen-wouden, is als zoeken naar een speld in een hooiberg. De kennis van lokale medicijnmannen is daarom zeer welkom. Zij weten uit ervaring welke planten geneeskrachtige eigen-schappen hebben. De regenwouden worden jammer genoeg met een schrikbaren-de snelheid verwoest. Door de ontbossing verdwijnen jaarlijks tot 3.000 plantensoorten. Ook de mensen die er wonen moe-ten hun huizen en hun omgeving verlaten. Daardoor gaat hun uitgebreide kennis van geneeskrachtige planten uiteindelijk voorgoed verloren. Spaarzaam omgaan met de resterende tro-pische bossen is van levensbelang: morgen wordt er misschien een oplossing ontdekt voor een ongeneeslijke ziekte!
8 | Week Van het Bos 201 1
?dieren
salamander
micro-organismen
diversiteit
zwammen
floragekko?reservaat
eend
fauna
soortenrijkdom
planten
K l e e f h i e r d e t w e e p a s s e n d e s y M B o l e n
Een bos vol leven
Primair bos bedekte vroeger tot 90% van Europa. Vandaag zijn deze oorspronkelijke bossen prak-
tisch verdwenen. In Vlaanderen zijn er geen meer. Om verder biodiversiteitsverlies te stoppen
werden de instandhoudingsdoelstellingen of natuurdoelen in het leven geroepen. Elke Euro-
pese lidstaat moet vastleggen wat er nodig is om internationaal belangrijke bedreigde dier- en
plantensoorten en natuurtypen te beschermen.
oerBos = priMAir BosDiep in het Amazonewoud geldt de
wet van de natuur. De weinige mensen die er leven, leven in harmonie met het bos en laten geen of weinig sporen na. Dergelijke ongerepte bossen noemen we oerbossen of primaire bossen. Bossen die wel door de mens beïnvloed zijn, bij-voorbeeld door (duurzame) houtexploi-tatie, noemen we secundaire bossen.
BialoWieza: het laatste oerBos
van europa?
Op zoek naar een oerbos in Europa? Ga dan naar Bialowieza, op de grens van Oost-Polen en Wit-Rus-land. Het bos is zo’n tienduizenden hectare groot en biedt onderdak aan minstens 3.000 verschil-lende soorten paddenstoelen, 1.000 plantensoor-ten en 10.000 diersoorten. Het is de enige plaats in Europa waar de wisent of Europese bizon voorkomt.Een deel van het bos is sinds 1921 beschermd en de UNESCO erkent het als biosfeerreservaat. Er loopt maar één pad door. Enkel met een gids mag je er komen.
Welk dier hoort NIET thuis in een gematigd loofwoud, het typische bos in MiddenEuropa?e
[vuursalamander]a
[kleine ijsvogelvlinder]o
[driekleurige gifkikker]v
r a a g
2
Hoe ziet een bos eruit in Polen?
De diversiteit van de Poolse bossen maakt de beschrij-
ving van een bos moeilijk. In vergelijking met een Bel-
gisch bos lijken Poolse bossen meer op zichzelf gelaten,
zonder zichtbare bijdrage van de mens.
Waarom is het bos er belangrijk?
Bossen in Polen zijn vooral verbonden aan familiale en
toeristische activiteiten. De ecologische motieven lijken
er jammer genoeg nog steeds aan ondergeschikt.
Hoe ver is het dichtste bos van je huis?
Op 200 meter van ons huis (Tolcze)
Wat is je lievelingsboom?
De magnolia
Welk product uit het bos bevindt zich het dichtst bij jou?
Mijn FSC-houten bureautafel
Naam Sebastian Strycharski
Land Polen
Beroep student
31% van de aarde is met bos bedekt. Toch leven ongeveer 66%
van alle planten en diersoorten op aarde in bossen. Deze grote
soortenrijkom is het gevolg van de verschillende leefgebieden die in één bos voorkomen. Zo
voelt bv. de vuursalamander zich thuis in een lager gelegen, nat deel van het bos. De rand van
het bos is een ideale plaats voor tal van vlinders. Diep in het bos
vind je weer andere soorten, zoals de middelste bonte specht, op zoek naar oude dikke bomen.
In één hectare Amazonewoud vind
je tot 300 verschillende boomsoorten: meer dan het aantal boomsoorten
dat in heel Europa voorkomt.
Bos zonDer grenzen | 9
Een sneukel-haag bestaat uit
struiksoorten met eetbare vruchten, meestal bessen.
Hiermee biedt het aan voor-bijgangers, buurtbewoners en
spelende kinderen een gezond tus-sendoortje: braambessen, hazel-noten, vlierbloesems … Zelf een
sneukelhaag aanplanten? www.tandem.be
Bossen om van te smullenHeel wat dieren vinden voedsel in het bos. Denk maar aan eek
hoorntjes die beukennoten verzamelen, gaaien die verlekkerd zijn op eikels … Maar ook voor mensen heeft het bos een feestmenu
klaar. Inheemse regenwoudbewoners bijvoorbeeld, voeden zich hoofdzakelijk met wat ze vinden in het bos: tal van bosvruchten,
knollen, insecten, wild … Dichter bij huis, onder andere in de Ardennen, zie je in de herfst heel wat paddenstoelenplukkers. Je maakt de heerlijkste gerechten met morielje, eekhoorntjesbrood
en cantharellen. En wellicht ga je zelf ook wel eens kastanjes rapen, of een handvol bramen plukken? Wist je dat zelfs onze
winkelrekken vol liggen met lekkers afkomstig uit het bos?
Welk product is NIET afkomstig uit het bos?
n s d
v
r a a g
3
Hoe ver is het dichtste bos van je huis?
Tien minuutjes wandelen, en ik sta middenin het
oerwoud! Een koffieboer in Peru beheert ongeveer
tien hectare grond. Zijn koffieplantage en huis
beslaan ongeveer twee hectare. De overige acht
hectare zijn bos.
Welk product uit het bos bevindt zich het dichtst
bij jou? Hoh, ongeveer alles rondom mij is gemaakt met
producten uit het bos: de meubels en de basisstruc-
tuur van mijn huis, het keukengerei, de houten
kruiwagen om koffiebonen te vervoeren. Vroeger
was zelfs de molen voor de koffiebonen uit hout
gemaakt, maar nu hebben we een metalen molen.
Hoe ziet een doorsnee bos eruit in jouw land?
De bomen zijn er groot en er zijn heel veel soorten.
Er komen ook veel diersoorten voor: apen, eek-
hoorns, vogelspinnen en af en toe een slang …
Naam Leonardo Mamani Peralta
Land Peru
Beroep koffieteler (coördinator van de koffie koepel CECOVASA)
Wist je dat eikelkoffie de oude Vlaamse variant is
van koffie?
Vanillestokjes komen uit het bos.
Het zijn de peulen van de regenwoudorchidee Vanillia
planifolia uit Mexico. Als je ze openbreekt zie je de aromarijke zaadjes
zitten. ?voeden
lekkerseekhoorntjesbrood
bosvruchten
braambes
fruit
?jacht
mmmm ...
paddenstoelen
hazelnoten
smullen
K l e e f h i e r d e t w e e p a s s e n d e s y M B o l e n
wild
10 | Week Van het Bos 201 1
Hier
onde
r vin
d je
een
ove
rzic
ht v
an d
e ac
tivite
iten.
Voo
r het
vol
ledi
ge a
anbo
d en
voo
r mee
r ged
etai
lleer
de in
form
atie
per
act
ivite
it ve
rwijz
en w
e na
ar:
ww
w.w
eekv
anhet
bos
.be
> b
osb
ezo
eke
r >
acti
vite
ite
n
Met
de
zoek
func
tie v
ind
je in
form
atie
ove
r de
activ
iteite
n in
je b
uurt
en p
er d
oelg
roep
.Be
schi
k je
nie
t ove
r een
inte
rnet
verb
indi
ng?
Bel 1
700
voor
mee
r inf
orm
atie
.
Be
la
ng
rij
k!
Ook
voor
de
onde
rsta
ande
act
ivite
iten
kun
je h
et b
est e
erst
nog
een
kijk
je n
emen
op
de w
ebsi
te.
Daar
vin
d je
de
exac
te a
fspr
aakp
laat
s, e
xtra
geg
even
s en
een
(duu
rzam
e) ro
uteb
esch
rijvi
ng.
Mis
je in
dez
e ka
lend
er e
en a
ctiv
iteit
die
je to
ch n
og w
ilt a
anko
ndig
en?
Laat
het
ons
wet
en o
p w
eekv
anhe
tbos
@vb
v.be
of W
eek
van
het B
os,
Gera
ards
berg
sest
eenw
eg 2
67, 9
090
Gont
rode
. Je
kunt
de
activ
iteit
ook
zelf
rech
tstre
eks
invu
llen
op d
e w
ebsi
te.
Programmaweek Bos9–16 oktoBer
van het
provin
cie
gemeente
datum
activ
iteit
aanvang
afspraak
organis
atie
inschrij
ven?
AAA
RTSE
LAAR
zo 9
/10
Gegi
dste
wan
delin
g in
AN
B-do
mei
nbos
Cle
ydae
lhof
10u
Inko
m Z
inkv
alst
raat
NP
Aart
sela
ar
AAN
TWER
PEN
zo 9
/10
Ecod
room
13u
– 17
u30
Cent
rale
wan
deld
reef
gro
endo
mei
n Ri
vier
enho
f Deu
rne
Prov
inci
ale
groe
ndom
eine
n re
gio
Antw
erpe
n
ABA
LEN
do 1
/9 –
di 2
9/11
Wie
wor
dt M
issT
ree
en M
iste
r Woo
d 20
11n.
v.t.
Recr
eati
e- e
n Na
tuur
park
Kei
heuv
el, 1
7de
Esc,
Lic
htvl
iegw
ezen
laan
14
Groe
n-Bl
auw
-Roo
d vz
w
ABA
LEN
do 1
/9 –
di 2
9/11
Eco-
Droo
m-B
oom
en
doe!
Cre
atie
fn.
v.t.
Ter p
laat
se o
f Kei
heuv
elGr
oen-
Blau
w-R
ood
vzw
A
BALE
Nm
a 19
/9 –
vr 1
8/11
De B
omen
Flu
iste
raar
sop
aan
vraa
gRe
crea
tie-
en
Natu
urpa
rk K
eihe
uvel
, Lic
htvl
iegw
ezen
laan
14
Groe
n-Bl
auw
-Roo
d vz
w
ABO
RNEM
za 1
5/10
Avon
dwan
delin
g in
het
sti
lteg
ebie
d W
eert
19u
Stre
ekm
useu
m D
e Zi
lver
reig
er, S
chel
dest
raat
18,
Bor
nem
-Wee
rtGe
mee
nte
Born
em
ABR
ASSC
HAA
Tzo
9/1
0M
et d
e ki
ds o
p on
tdek
king
in H
et P
eerd
sbos
10u
Park
ing
Mel
keri
jVM
PA N
atuu
rgid
sen
A
BRAS
SCH
AAT
zo 1
6/10
Padd
enst
oele
nwan
delin
g in
De
Insl
ag14
uKe
rked
reef
, 50
m v
oorb
ij hu
isnr
. 48
VMPA
Nat
uurg
idse
n
ABR
ECH
Tza
15/
10St
erre
n en
land
scha
psw
ande
ling
19u
Naas
t Cuv
eeho
eve
Brec
ht, B
ouw
dew
ijnst
raat
NP
Antw
erpe
n no
ord,
Ast
erio
n, R
L de
Voo
rkem
pen
& M
ilieu
dien
st
Gem
eent
e Br
echt
AES
SEN
za 1
5/10
Vlee
rmui
zent
ocht
doo
r het
Sta
pper
sven
18u3
0 –
23u
Park
ing
tenn
is, H
uybe
rgse
baan
164
NP
Noor
derk
empe
n
AH
EIST
-OP-
DEN
-BER
Gza
15/
10Ed
ucat
ieve
wan
delin
gts
. 19u
& 1
9u30
Park
ing
tech
nisc
he d
iens
t, H
eren
tals
este
enw
eg 1
12Ge
mee
nte
Hei
st-o
p-de
n-Be
rg &
NP
A
HEI
ST-O
P-DE
N-B
ERG
zo 1
6/10
Fees
tbom
enro
ute
14u
– 17
uBl
okhu
t, P
rovi
ncia
al G
roen
dom
ein
De A
vere
gten
, Boo
nmar
kt 1
2Pr
ovin
ciaa
l Gro
endo
mei
n De
Ave
regt
en
AH
ERSE
LTzo
9/1
0H
eerl
ijk H
erfs
tbos
!14
u –
16u3
0Pl
ein
tege
nove
r Tav
erne
Mie
Maa
n, D
iest
seba
an 2
8Pr
ovin
ciaa
l Gro
endo
mei
n H
ertb
erg
A
HER
SELT
za 1
5/10
Nach
t van
de
Duis
tern
is20
uM
ie M
aan,
Die
stse
baan
28
Gem
eent
es H
erse
lt, W
este
rlo
en L
aakd
al
AH
OOGS
TRAT
ENzo
9/1
0Zo
ndag
swan
delin
g El
sakk
er13
u30
Kerk
plei
n, M
eerl
eN
P M
arkv
alle
i
AH
OOGS
TRAT
ENza
15/
10Be
heer
wer
ken
De H
alsc
he B
eem
den
9uIn
fobo
rd H
alsc
he B
eem
den
NP
Mar
kval
lei
A
HOO
GSTR
ATEN
za 1
5/10
Lich
t zie
n in
het
don
ker
20u
Bezo
eker
scen
trum
De
Klap
ekst
er, K
olon
ie 4
1, W
orte
lN
P M
arkv
alle
i
AH
OOGS
TRAT
ENzo
16/
10Pa
dden
stoe
len
kijk
en14
uBe
zoek
ersc
entr
um D
e Kl
apek
ster
, Kol
onie
41,
Wor
tel
NP
Mar
kval
lei
A
KALM
THOU
Tzo
9/1
0Zi
e je
doo
r het
bos
de
bom
en?
10u
– 17
uOn
thaa
lgeb
ouw
Arbo
retu
m K
alm
thou
t
AKA
LMTH
OUT
zo 9
/10
Her
fstw
ande
ling
met
gid
s14
uOn
thaa
lgeb
ouw
Arbo
retu
m K
alm
thou
t
AKA
LMTH
OUT
zo 9
/10
Wan
delin
g on
der l
eidi
ng v
an e
en n
atuu
rgid
s14
u30
Park
ing
Natu
ured
ucat
iece
ntru
m D
e Vr
oent
e, P
utse
stee
nweg
129
Natu
urgi
dsen
regi
o Ka
lmth
out
A
KALM
THOU
Tdo
13/
10H
allu
cina
nte
vert
elav
ond
Padd
enst
oele
n20
uN
EC D
e Vr
oent
e, P
utse
stee
nweg
129
Gem
eent
e Ka
lmth
out i
.s.m
. NP
Noor
derk
empe
n
AKA
LMTH
OUT
za 1
5/10
Foto
zoek
toch
t doo
rhee
n de
Bot
erbe
rgen
voo
r kin
dere
n tu
ssen
7 e
n 15
jaar
13u3
0 –
17u
De S
ter,
krui
spun
t Fra
ns R
aats
stra
at &
Kas
tanj
edre
efJN
M A
kerl
and
AKA
LMTH
OUT
za 1
5/10
Duis
tern
isw
ande
ling
19u
Onth
aalg
ebou
wAr
bore
tum
Kal
mth
out
A
KALM
THOU
Tzo
16/
10Ve
dett
en v
an d
e he
rsft
: pad
dens
toel
en in
geu
ren
en k
leur
en10
u –
12u
De S
ter,
hoek
Fra
ns R
aats
stra
at &
Kas
tanj
edre
efN
P No
orde
rkem
pen
A
KALM
THOU
Tzo
16/
10Bo
stoc
ht d
oorh
een
de K
alm
thou
tse
heid
e10
u –
14u
NEC
De
Vroe
nte,
Put
sest
eenw
eg 1
29JN
M A
kerl
and
A
KALM
THOU
Tzo
16/
10W
ande
ling
met
gid
s14
uOn
thaa
lgeb
ouw
Arbo
retu
m K
alm
thou
t
AKA
PELL
ENzo
16/
1015
jaar
nat
uur-
en
bosb
ehee
r in
gem
eent
elijk
na
tuur
gebi
ed H
et R
ood
10u
– 13
uGe
mee
ntep
ark
Beau
lieu,
Kap
else
stra
atN
P An
twer
pen
Noor
d vz
w
AKA
STER
LEE
za 1
5/10
Bosw
ande
ling
14u
Park
ing
Prov
inci
aal d
omei
n, H
olle
Weg
NP
Kast
erle
e
ALA
AKDA
Lzo
16/
10W
ande
lzoe
ktoc
ht in
het
bos
14u
Zaal
Den
neno
ord,
Sm
alle
stra
at 4
Gem
eent
e La
akda
l
AM
ALLE
wo
12/1
0Be
kend
mak
ing
win
naar
foto
wed
stri
jd P
rach
t van
een
boo
mw
eekv
anhe
tbos
.be
Foto
inst
uren
tuss
en 1
/9 e
n 1/
10: a
nny.
de.s
chut
ter@
mal
le.b
eGe
mee
nte
Mal
le
AN
B: A
gent
scha
p vo
or N
atuu
r en
Bos | V
BV:
Ver
enig
ing
voor
Bos
in V
laan
dere
n | N
P: N
atuu
rpun
t | R
L: R
egio
naal
Lan
dsch
ap |
BG
: Bos
groe
p V
RIJ
TOEG
AN
KELI
JK
V
OO
RAF
INSC
HRI
JVEN
VO
ORA
F IN
SCH
RIJV
EN V
OO
R EE
N d
EEL
V/H
pRO
GRA
mm
A
wA
Nd
ELIN
G
FIE
TSTO
CHT
wO
RKSH
Op
LEz
ING
S
pEL
FIL
m/V
ERH
AA
L T
ENTO
ON
STEL
LIN
G
EVE
NEm
ENT
mET
mEE
RdER
E A
CTIV
ITEI
TEN
A
Nd
ERE
provin
cie
gemeente
datum
activ
iteit
aanvang
afspraak
organis
atie
inschrij
ven?
AM
ECH
ELEN
zo 9
/10
Het
bos
als
bio
toop
15u
Neer
hofp
oort
kin
derb
oerd
erij
Dom
ein
Tivo
li
AN
IJLE
Nza
15/
10Zi
ntui
genw
ande
ling
19u
park
ing
Krui
sken
sber
gGe
mee
nte
Nijl
en &
NP
Afde
ling
de W
iele
waa
l
ARA
NST
zo 1
6/10
Her
fstw
ande
ling
Zeve
nber
genb
os14
u30
Mar
iagr
ot e
n H
of Z
even
berg
en, K
aste
eldr
eef
NP
Wer
kgro
ep Z
even
berg
enbo
s Ra
nst
ARA
VELS
zo 1
6/10
Rave
ls z
onde
r gre
nzen
met
ope
ning
spe
elbo
s Ba
eten
heid
e10
u –
17u
Bezo
eker
scen
trum
Bos
huis
, Jac
htw
eg 2
7 &
spe
elzo
ne B
aete
nhei
deAN
B, v
zw D
en B
unt,
Bos
huis
Rav
els,
gem
eent
e Ra
vels
, VVV
Rav
els,
ch
iro
Wee
lde
& V
BV
ARE
TIE
za 1
5/10
Her
fstw
ande
ling
met
bos
snoe
pers
ts. 1
9u &
21u
Educ
atie
f cen
trum
Pri
nsen
park
Prov
inci
ale
groe
ndom
eine
n Re
gio
Kem
pen
A
SCH
OTEN
za 1
5/10
Nach
t van
de
Duis
tern
is
wee
kvan
hetb
os.b
eDo
mei
n Vo
rden
stei
n, K
opst
raat
Gem
eent
e Sc
hote
n
ASC
HOT
ENzo
16/
10H
erfs
twan
delin
g in
Vor
dens
tein
14u
Park
ing
Vord
enst
ein,
Kop
stra
atVM
PA N
atuu
rgid
sen
A
VORS
ELAA
Rza
8/1
0 –
wo
12/1
0Zw
erfv
uila
ctie
wee
kvan
hetb
os.b
eCo
ntai
nerp
ark
Vors
elaa
r, Oo
stak
ker
Gem
eent
e Vo
rsel
aar
AW
ESTE
RLO
ma
3/10
– w
o 12
/10
Spri
ng e
en g
at in
de
luch
t wan
t zo
kan
de a
arde
je n
iet
houd
en G
roen
hart
vzw
door
lope
ndGe
mee
nteh
uis
Wes
terl
o, B
oere
nkri
jgla
an 6
1Ge
mee
nte
Wes
terl
o
AW
ESTE
RLO
zo 9
/10
Fiet
stoc
ht10
u –
16u
Star
tpla
ats
voor
zien
per
dee
ldor
pGe
mee
nte
Wes
terl
o
AW
ESTE
RLO
wo
12/1
0Ko
e in
blik
14u
Bibl
ioth
eek,
Kas
teel
park
5Ge
mee
nte
Wes
terl
o
AW
ESTE
RLO
vr 1
4/10
Boss
mos
ke20
uDe
Mer
odez
aal,
Heu
ltje
dorp
1Ge
mee
nte
Wes
terl
o
AW
ESTE
RLO
zo 1
6/10
Culin
aire
bos
wan
delin
g14
uBo
swac
hter
shui
s, P
aped
reef
1Ge
mee
nte
Wes
terl
o
AW
ILLE
BROE
Kza
15/
10W
eek
van
het B
os –
Nac
ht v
an d
e Du
iste
rnis
19u
Broe
k de
Nae
yer,
Stuy
venb
ergb
aan
Mili
eudi
enst
Will
ebro
ek
AZO
ERSE
Lzo
9/1
0 en
zo
16/1
0W
ande
ling
14u
– 16
u30
Bezo
eker
scen
trum
Zoe
rsel
bos,
Bos
huis
weg
2Vr
iend
en v
an h
et Z
oers
elbo
s
BRU
SSEL
BRU
SSEL
di 1
1/10
De B
razi
liaan
se C
erra
do e
n Eu
ropa
19u
Mun
do B
, Edi
nbur
gstr
aat 2
6W
erve
l vzw
BR
USS
ELBR
USS
ELw
o 12
/10
Op re
is n
aar G
inde
rbui
ten
13u3
0 –
16u
Inga
ng D
uden
park
, V. R
ouss
eaul
aan,
Vor
stGR
EEN
vzw
LIBE
RING
ENzo
16/
10Ki
nder
acti
vite
it: s
peel
goed
uit
het
bos
14u
Bezo
eker
scen
trum
De
Wat
ersn
ip, G
rauw
e St
eens
traa
t 7/2
, Koe
rsel
Bezo
eker
scen
trum
De
Wat
ersn
ip
LIBR
EEdi
11/
10On
tdek
par
els
in L
imbu
rgs
priv
ébos
!14
uDo
mei
n Gr
ootb
roek
BG N
oord
oost
-Lim
burg
LIDI
EPEN
BEEK
do 1
3/10
Het
hoe
, waa
rom
en
wat
van
CO 2(m
inde
ren)
thui
s14
u –
16u3
0Bi
blio
thee
k ge
mee
nte
Diep
enbe
ekKi
low
at?u
ur v
zw
LIDI
LSEN
-STO
KKEM
za 1
5/10
Bele
ving
swan
delin
g in
Ber
gerv
en19
uKa
pel v
an d
e W
eers
tand
, Bru
gstr
aat,
Rot
emSt
ad D
ilsen
-Sto
kkem
, RL
Kem
pen-
Maa
slan
d, L
imbu
rgs
Land
scha
p vz
w,
Wild
behe
eree
nhei
d
LIGE
NK
di 1
1/10
Dwar
sbom
en: s
amen
tim
mer
en a
an d
uurz
aam
hou
t – v
orm
ing
voor
leer
krac
hten
hou
top
aan
vraa
gKa
stee
l Bok
rijk
, Bok
rijk
laan
8Gr
oenh
art v
zw &
Kle
ur b
eken
nen
LIH
AMza
15/
10Na
cht v
an d
e du
iste
rnis
19u3
0Na
tuur
cent
rum
Den
Haa
s, B
roek
stra
at z
n, K
waa
dmec
hele
nEu
ropl
anet
ariu
m
LIH
ASSE
LTzo
9/1
0Bo
eboe
ks in
Kie
wit
met
Mar
c de
Bel
14u
– 17
uBe
zoek
ersc
entr
um K
iew
itN
P Li
mbu
rg
LIH
ECH
TEL-
EKSE
Lzo
9/1
0Pa
dden
stoe
lenw
eetj
es14
uRe
ster
heid
e, p
arki
ng B
egijn
envi
jver
s, B
egijn
enst
raat
, Hec
htel
NP
Hec
htel
-Eks
el
LIH
ECH
TEL-
EKSE
Lzo
16/
10H
erfs
ttoc
ht, p
adde
nsto
elen
excu
rsie
en
kind
erw
ande
ling
14u
Park
ing
Bos-
en
duin
enge
bied
Den
Bra
nd, K
amer
tstr
aat,
Hec
htel
NP
Hec
htel
-Eks
el
LIH
EERS
wo
12/1
0On
tdek
par
els
in L
imbu
rgse
pri
vébo
s!14
uM
ansh
oven
bos
BG Z
uid-
Lim
burg
vzw
LIH
OUTH
ALEN
-H
ELCH
TERE
Nzo
9/1
0Pa
dden
stoe
lenw
ande
ling
14u
Bezo
eker
scen
trum
Lim
burg
s La
ndsc
hap,
Hen
gelh
oefd
reef
6Li
mbu
rgs
Land
scha
p vz
w
LIH
OUTH
ALEN
-H
ELCH
TERE
Nm
a 10
/10
Ontd
ek p
arel
s in
Lim
burg
s pr
ivéb
os!
10u
Dom
ein
Hoe
verh
eide
BG L
imbu
rgse
Dui
nen
vzw
LILO
MM
ELzo
16/
10Sp
eel e
r op
los
in d
e W
eek
van
het B
os13
u30
Saha
ra: E
vene
men
tenh
al D
e So
ever
ein,
Spo
rtve
lden
stra
atBo
slan
d, s
tad
Lom
mel
& V
BV
LILU
MM
ENzo
9/1
0De
geh
eim
en v
an d
e W
illen
kens
berg
ont
slui
erd
14u
Park
ing
Beuk
enho
f, B
euke
nboo
mst
raat
NP
Lum
men
LIM
EEU
WEN
-GR
UIT
RODE
za 1
5/10
Een
spee
lse
nam
idda
g in
het
bos
14u
Kolli
sber
gen
Jeug
ddie
nst e
n M
ilieu
dien
st M
eeuw
en-G
uitr
ode
LIM
EEU
WEN
-GR
UIT
RODE
za 1
5/10
Gean
imee
rde
avon
dwan
delin
g in
het
bos
19u
Kolli
sber
gen
Mili
eura
ad M
eeuw
en-G
ruit
rode
LISI
NT-
TRU
IDEN
zo 9
/10
Klei
ne b
ewon
ers
van
het b
os9u
– 1
2uBe
zoek
ersc
entr
um N
ieuw
enho
ven,
Has
selt
sest
eenw
eg 1
Vorm
ingp
lus
Lim
burg
, CVN
, LM
K, L
IKON
A &
Wer
kgro
ep
Lim
burg
se N
atuu
rgid
sen
LITE
SSEN
DERL
Ozo
9/1
0Pa
dden
stoe
lenw
ande
ling
Gerh
agen
14u
– 17
uBo
smus
eum
Ger
hage
n, Z
avel
berg
10
Wer
kgro
ep E
colo
gie
Tess
ende
rlo
vzw
O-
VLAA
LST
zo 1
6/10
Land
scha
psw
ande
ling
Krav
aalb
os –
Put
tenb
eekv
alle
i14
uCa
fé B
ij St
inne
, Put
stra
at 1
16, M
elde
rtSt
rate
gisc
h Pr
ojec
t Lan
dsch
ap v
an E
rem
bald
tot K
rava
albo
s
O-VL
DE P
INTE
za 1
5/10
Weg
van
wou
d19
uSc
outs
dom
ein
Moe
rken
shei
deGe
mee
nte
De P
inte
O-
VLDE
NDE
RMON
DEzo
9/1
0M
ens
en n
atuu
r10
u –
17u
gren
s m
et G
ijzeg
em, S
cheu
tlag
estr
aat,
Mes
pela
reJe
f Key
meu
len
O-
VLEE
KLO
zo 1
/10
– di
6/1
2Bo
s in
de
Wer
eld
door
lope
ndBo
sinf
ocen
trum
Prov
inci
aal d
omei
n H
et L
een
O-
VLGE
NT
zo 9
/10
Bezo
ek jo
ng b
os B
uffe
r R4
10u
– 12
uLi
efke
nsst
raat
thv
Liev
e, W
onde
lgem
Groe
ndie
nst –
sta
d Ge
nt
O-VL
GEN
Tdo
13/
10De
inhe
emse
bev
olki
ng in
ver
wee
r teg
en d
e be
drei
ging
en
voor
het
am
azon
ewou
d en
hun
leef
cult
uur
19u3
0Vr
edes
huis
, Sin
t-M
argr
iets
traa
t 9Gr
oenh
art &
Put
umay
o vz
w
O-VL
GEN
Tza
15/
10Ro
ndri
t naa
r de
klei
ne b
osje
s va
n Ge
nt14
u –
16u3
0Gr
oend
iens
t Gen
t, F
erdi
nand
Lou
sber
gska
ai 3
2Gr
oend
iens
t – s
tad
Gent
O-
VLGE
NT
za 1
5/10
Bosm
enu
op g
astr
onom
isch
niv
eau
19u3
0 –
23u3
0EV
A vz
w, S
int-
Piet
ersn
ieuw
stra
at 1
30EV
A vz
w
O-VL
GEN
Tzo
16/
10Pl
ant e
en g
eboo
rteb
os13
u30
Groe
npoo
l Gen
tbru
gse
Mee
rsen
, Kon
ings
donk
stra
atGr
oend
iens
t – s
tad
Gent
O-
VLGE
RAAR
DSBE
RGEN
zo 9
/10
Wan
delin
g H
et b
ehee
r in
het R
aspa
illeb
os10
uN
MEC
De
Hel
ix, H
oogv
orst
2, G
rim
min
geAN
B, N
MEC
De
Hel
ix,
VBV,
NP,
INBO
& s
tad
Gera
ards
berg
en
O-VL
GERA
ARDS
BERG
ENzo
9/1
0W
ande
ling
Van
Zaad
tot B
oom
10u
& 1
1uN
MEC
De
Hel
ix, H
oogv
orst
2, G
rim
min
geAN
B, N
MEC
De
Hel
ix,
VBV,
NP,
INBO
& s
tad
Gera
ards
berg
en
provin
cie
gemeente
datum
activ
iteit
aanvang
afspraak
organis
atie
inschrij
ven?
O-VL
GERA
ARDS
BERG
ENzo
9/1
0W
ande
ling
Op z
oek
naar
inhe
emse
bom
en e
n st
ruik
en10
uPa
rkin
g M
oerb
ekeb
os a
an d
e vo
et v
an d
e Bo
sber
g, K
apel
lest
raat
, M
oerb
eke
ANB,
NM
EC D
e H
elix
, VB
V, N
P, IN
BO &
sta
d Ge
raar
dsbe
rgen
O-VL
GERA
ARDS
BERG
ENzo
9/1
0Ra
spai
llebo
s: b
os z
onde
r gre
nzen
14u
NM
EC D
e H
elix
, Hoo
gvor
st 2
, Gri
mm
inge
ANB,
NM
EC D
e H
elix
, VB
V, N
P, IN
BO &
sta
d Ge
raar
dsbe
rgen
i.s
.m. R
L Vl
aam
se A
rden
nen
O-VL
GERA
ARDS
BERG
ENzo
16/
10Gr
enze
nloz
e pa
dden
stoe
lenw
ande
ling
14u
– 17
u30
Bezo
eker
scen
trum
Rie
tbee
md,
Bou
reng
57,
Deu
x-Ac
ren
NP
Bove
n-De
nder
O-
VLH
ERZE
LEvr
7/1
0 –
14/1
0Fo
tow
edst
rijd
en
tent
oons
telli
ngw
eekv
anhe
tbos
.be
vzw
‘t U
ileko
t, G
roen
laan
39
vzw
‘t U
ileko
t
O-VL
KNES
SELA
REza
15/
10 –
zo
16/1
0Dr
onge
ngoe
d in
bew
egin
gw
eekv
anhe
tbos
.be
Dron
geng
oedh
oeve
, Dro
ngen
goed
weg
9, 9
910
Urs
elGe
mee
nte
Knes
sela
re i.
s.m
. AN
B, R
L M
eetj
esla
nd, N
P, N
atuu
rgid
sen
&
gem
eent
e M
alde
gem
O-VL
MAA
RKED
ALzo
16/
10Kl
eine
bee
stje
s in
het
bos
14u
– 17
uDe
Bra
men
tuin
, Gan
zenb
erg,
Sch
oris
seIn
vert
ebra
tenw
erkg
roep
Lam
pyri
s &
Ker
n Ro
ndom
‘t B
urre
ken
O-VL
MEL
LEdo
13/
10Dw
arsb
omen
: sam
en ti
mm
eren
aan
duu
rzaa
m h
out
vorm
ing
voor
leer
krac
hten
hou
top
aan
vraa
gLa
bo v
oor B
osbo
uw, G
eraa
rdsb
ergs
este
enw
eg 2
67, G
ontr
ode
Groe
nhar
t vzw
& K
leur
bek
enne
n
O-VL
MER
ELBE
KEzo
16/
10Do
od h
out,
beg
in v
an n
ieuw
leve
n14
u –
17u
Aan
de Z
oete
Zon
de, B
osst
raat
1, M
unte
NP
Bove
n-Sc
held
e
O-VL
RON
SEzo
9/1
0Pr
oeve
n va
n he
t Bos
14u
Naas
t zij-
inga
ng k
erkh
of R
onse
, Hog
erlu
chts
traa
tN
P Ro
nse,
Gez
insb
ond
Rons
e, V
ELT
Rons
e, F
iets
ersb
ond
Rons
e &
st
ad R
onse
O-VL
RON
SEza
15/
10Dw
alen
doo
r het
dui
ster
e M
uzie
kbos
19u
Dien
st To
eris
me
Rons
e, D
e Bi
eses
traa
t 2St
ad R
onse
O-VL
SIN
T-LI
EVEN
S-H
OUTE
Mzo
9/1
0Co
tthe
m in
de
kijk
er14
uM
arkt
plei
nN
EC D
e Pa
stor
ie Z
onne
gem
& N
P H
oute
m
O-VL
SIN
T-LI
EVEN
S-H
OUTE
Mza
15/
10Co
tthe
m b
y ni
ght …
het
sta
at in
de
ster
ren
gesc
hrev
en19
uM
arkt
plei
nN
EC D
e Pa
stor
ie Z
onne
gem
& g
emee
ntel
ijke
Min
a-ra
ad
O-VL
TEM
SEza
15/
10Av
ondl
ijke
bosw
ande
ling
tijd
ens
Nach
t van
de
Duis
tern
is19
uM
arkt
Dien
st d
uurz
aam
heid
– G
emee
nte
Tem
se
O-VL
WAA
RSCH
OOT
zo 9
/10
Wan
delin
g na
ar d
e St
uive
rse
Boss
en13
u30
Kape
l op
de S
tuiv
erN
P W
aars
choo
t
O-VL
WAC
HTE
BEKE
zo 9
/10
– zo
16/
10Fo
to’s
bos
sen
in d
e w
erel
d en
kor
tfilm
Of F
ores
ts a
nd M
endo
orlo
pend
CC W
acht
ebek
ePr
ovin
cie
Oost
-Vla
ande
ren
O-
VLW
ACH
TEBE
KEza
15/
10In
het
hol
st v
an d
e na
cht
23u
– 1u
Bezo
eker
scen
trum
van
Puy
enbr
oeck
Prov
inci
aal d
omei
n Pu
yenb
roec
k
O-VL
WAC
HTE
BEKE
zo 1
6/10
Een
Kloo
ster
bos
zond
er g
renz
en?
14u
Hoo
fdin
gang
Geb
r. N
audt
slaa
n, d
oodl
open
d st
ukPr
ovin
cie
Oost
-Vla
ande
ren
O-VL
WAC
HTE
BEKE
–
MOE
RBEK
Ezo
16/
10H
eide
bos
zond
er g
renz
en13
u30
– 17
u30
Park
ing
1, H
eide
bos
(Moe
rbek
e)w
ww
.hei
debo
s.be
Natu
urpu
nt M
oerv
aart
-Zui
dled
e
O-VL
WET
TERE
Nzo
9/1
0Eu
rope
se b
osse
n in
Wet
tere
n14
u –
17u
Krui
spun
t Mae
lbro
ekst
raat
– O
orde
gem
sest
eenw
eg, M
asse
men
NP
Sche
ldel
and
& g
emee
nte
Wet
tere
n
O-VL
ZWAL
Mza
15/
10In
‘t h
olst
van
de
nach
t23
u –
1uPN
EC D
e Ka
aiho
eve,
Oud
e Sc
held
estr
aat 1
6, M
eile
gem
Prov
inci
aal n
atuu
redu
cati
ef c
entr
um D
e Ka
aiho
eve
VL
-BBE
ERSE
Lzo
9/1
0H
erfs
twan
delin
g14
u30
Prov
inci
aal d
omei
n H
uizi
ngen
, Tor
leyl
aan
100
ANB
& N
atuu
rgid
sen
Zuid
-Wes
t-Br
aban
t
VL-B
BIER
BEEK
/LEU
VEN
/ OU
D-H
EVER
LEE
zo 9
/10
Wan
del-
, fiet
s- e
n ge
zins
acti
vite
it H
et G
rens
geva
l13
u30
Vers
chill
ende
loca
ties
(ho
ofda
ctiv
itei
t in
Neth
en)
Cult
uurc
entr
um d
e bo
rre
en g
emee
nte
Bier
beek
, AN
B, P
rovi
ncie
Vl
aam
s-Br
aban
t, V
rien
den
van
Hev
erle
ebos
en
Mee
rdaa
lwou
d vz
w,
Stad
Leu
ven
& N
P Ve
lpe-
Men
e
VL-B
HAL
LEzo
9/1
0, z
o 16
/10
&
zo
23/1
0Te
ntoo
nste
lling
: GO
4 bo
s!14
u –
17u
Bosm
useu
m, H
alle
rbos
, Vla
smar
ktdr
eef 4
ANB
& N
atuu
rgid
sen
Zuid
-Wes
t-Br
aban
t
VL-B
HAL
LEzo
16/
10Bo
men
en
hun
sym
bolie
k14
u30
Acht
drev
en, H
alle
rbos
, Vla
smar
ktdr
eef
ANB
& N
atuu
rgid
sen
Zuid
-Wes
t-Br
aban
t
VL-B
HOE
ILAA
RTw
o 3/
10 –
wo
30/1
1Te
ntoo
nste
lling
vle
erm
uize
n13
u –
17u
(enk
el w
o to
t zo)
Bosm
useu
m J
an v
an R
uusb
roec
, Dub
oisl
aan
6NG
Z i.s
.m. I
nver
de
VL-B
HOE
ILAA
RTzo
9/1
0H
et In
tern
atio
naal
Jaa
r van
de
Boss
en14
uBo
smus
eum
Jan
van
Ruu
sbro
ec, D
uboi
slaa
n 6
NGZ
i.s.m
. Inv
erde
VL-B
HOL
SBEE
Kza
15/
10In
het
Hor
st v
an d
e Na
cht
18u3
0Ka
stee
l van
Hor
st, H
orst
stra
at 2
8AN
B, R
L No
ord-
Hag
elan
d, n
atuu
rgid
sen
VHM
, gem
eent
e H
olsb
eek,
VB
V, N
P H
olsb
eek,
BG
Noor
d-H
agel
and,
Erf
goed
Vla
ande
ren
vzw
&
gem
eent
e Ti
elt-
Win
ge
VL-B
KAM
PEN
HOU
Tzo
9/1
0Pa
dden
stoe
lenw
ande
ling
10u
– 12
uH
elle
boss
traa
t (=
zijs
traa
t van
de
Perk
sest
eenw
eg)
NP
Kam
penh
out
VL
-BKO
RTEN
AKEN
zo 9
/10
Begi
jnen
bos
Kort
enak
en14
uKe
rk, W
aanr
ode
NP
Gete
-Vel
pe
VL-B
KORT
ENBE
RGzo
16/
10Pa
dden
stoe
lenw
ande
ling
14u
– 17
uGe
mee
nsch
apsc
entr
um C
olom
ba, W
ijnga
ards
traa
tN
P Ko
rten
berg
VL
-BLE
UVE
Ndi
26/
4 –
di 1
3/12
Lezi
ngen
reek
s W
eten
scha
p va
n de
Bos
sen
20u
– 21
u30
Colle
ge D
e Va
lk, T
iens
estr
aat 4
1K.
U.Le
uven
VL
-BM
EISE
za 2
1/5
– zo
6/1
1Kr
iebe
lbee
stje
s va
n he
t Bos
9u30
Nati
onal
e Pl
ante
ntui
n va
n Be
lgië
, Nie
uwel
aan
38Na
tion
ale
Plan
tent
uin
van
Belg
ië
VL-B
MEI
SEza
21/
5 –
wo
30/1
1W
erel
dwou
denp
arco
urs
9u30
Nati
onal
e Pl
ante
ntui
n va
n Be
lgië
, Nie
uwel
aan
38Na
tion
ale
Plan
tent
uin
van
Belg
ië
VL-B
MEI
SEm
a 30
/5 –
za
31/1
2At
elie
r: N
iets
is g
rote
r dan
een
boo
mop
aan
vraa
gH
oofd
inga
ng, N
atio
nale
Pla
nten
tuin
van
Bel
gië,
Nie
uwel
aan
38Na
tion
ale
Plan
tent
uin
van
Belg
ië
VL-B
op a
fspr
aak
za 1
/10
– zo
30/
10Op
sta
p m
et d
e bo
seig
enaa
rop
afs
praa
kop
afs
praa
kBG
Dijl
e-Ge
tela
nd v
zw
VL-B
OVER
IJSE
zo 1
6/10
geZi
n in
Zon
iën
14u
– 17
uGC
de
Bosu
il, W
ithe
rend
reef
1Ge
mee
nte
Over
ijse,
Inve
rde,
AN
B &
VBV
VL-B
PEPI
NGEN
zo 1
6/10
Pajo
tten
land
inte
rnat
iona
l14
uIn
gang
van
het
Par
k Te
r Rijs
t (te
geno
ver d
e pa
rkin
g) K
aste
elst
raat
, H
eikr
uis
NP
Pepi
ngen
& N
EC P
adde
nbro
ek
VL-B
ROTS
ELAA
Rzo
9/1
0 –
zo 1
6/10
Educ
atie
ve o
ntde
kkin
gsto
cht i
n de
nat
uur
op a
anvr
aag
Sint
-Pau
lusc
entr
um, G
alge
nstr
aat 3
6Si
nt-P
aulu
scen
trum
VL-B
SIN
T-JO
RIS-
WEE
RTzo
16/
10Ge
zins
acti
vite
it ro
nd d
uurz
aam
bos
behe
er14
uDo
mei
n De
Klu
is, K
luis
1Ge
mee
nte
Oud-
Hev
erle
e en
FSC
Bel
gië
(vzw
Fai
r Tim
ber)
, Fai
rTra
de
Oud-
Hev
erle
e, P
rovi
ncie
Vla
ams-
Brab
ant &
AN
B
VL-B
TERN
ATzo
9/1
0W
ande
ling
Natu
urpu
nt Te
rnat
14u
Dahl
iala
anN
P Te
rnat
VL-B
TIEL
T-W
INGE
zo 1
6/10
Publ
ieks
even
emen
t in
Wal
enbo
s14
uRo
esel
berg
kape
l, Ro
esel
berg
ANB,
RL
Noor
d-H
agel
and,
nat
uurg
idse
n VH
M, V
BV, N
P, B
G No
ord-
Hag
elan
d, E
rfgo
ed V
laan
dere
n vz
w &
gem
eent
e Ti
elt-
Win
ge
provin
cie
gemeente
datum
activ
iteit
aanvang
afspraak
organis
atie
inschrij
ven?
VL-B
TREM
ELO
zo 9
/10
Bom
en e
n st
ruik
en in
het
Lae
kdal
14u
– 17
uDa
mia
anpl
ein/
Kerk
Trem
elo
NP
Trem
elo
W
-VL
ALVE
RING
EMzo
9/1
0Bo
ssen
, bom
en e
n m
ense
n =
een
oero
ude
rela
tie
14u
Info
rmat
iebo
rd E
vers
ambo
s, S
tave
leDi
enst
toer
ism
e, c
ultu
ur e
n in
form
atie
W
-VL
ALVE
RING
EMzo
9/1
0Bo
men
poëz
iew
ande
ling
met
het
them
a gr
enze
n14
uIn
form
atie
bord
Eve
rsam
bos,
Sta
vele
Dien
st to
eris
me,
cul
tuur
en
info
rmat
ie
W-V
LAL
VERI
NGEM
wo
12/1
0Be
weg
en in
het
bos
voo
r kle
uter
s en
kin
dere
n va
n de
la
gere
sch
ool
13u3
0 –
15u3
0In
form
atie
bord
Eve
rsam
bos,
Sta
vele
Dien
st J
eugd
en
Spor
t
W-V
LAL
VERI
NGEM
za 1
5/10
Ever
sam
bos
Duis
tere
wez
ens
by n
ight
19u
Info
rmat
iebo
rd E
vers
ambo
s, S
tave
leDi
enst
toer
ism
e, c
ultu
ur e
n in
form
atie
W
-VL
BEER
NEM
ma
5/9
– w
o 30
/11
Tent
oons
telli
ng To
verb
osdo
orlo
pend
Bezo
eker
scen
trum
(ka
stee
l) B
ulsk
ampv
eld
Bezo
eker
scen
trum
Bul
skam
pvel
d &
pro
vinc
ie W
est-
Vlaa
nder
en
W-V
LBE
ERN
EMzo
9/1
0Pa
dden
stoe
lenw
ande
ling
14u3
0Be
zoek
ersc
entr
um (
kast
eel)
Bul
skam
pvel
dBe
zoek
ersc
entr
um B
ulsk
ampv
eld
& p
rovi
ncie
Wes
t-Vl
aand
eren
W
-VL
BEER
NEM
zo 1
6/10
Zie
jij n
og h
et b
os tu
ssen
de
bom
en?
14u3
0Be
zoek
ersc
entr
um (
kast
eel)
Bul
skam
pvel
dBe
zoek
ersc
entr
um B
ulsk
ampv
eld
& p
rovi
ncie
Wes
t-Vl
aand
eren
W-V
LBR
UGG
Ezo
9/1
0Ee
n Bo
skat
met
neg
en L
even
s14
u30
Hoo
fdin
gang
AN
B-bo
rd L
appe
rsfo
rt P
oëzi
ebos
Bru
gge,
ho
ek Te
n Br
iele
& V
aart
dijk
stra
at la
ngs
kana
alGr
oene
Gor
del F
ront
& B
osdi
chte
rs L
appe
rsfo
rt P
oets
Soc
iety
W-V
LBR
UGG
Ezo
16/
10Pa
dden
stoe
lenk
erm
is –
Kun
stig
e pa
dden
stoe
len
10u
Aan
het k
aste
elSt
ad B
rugg
e &
Nat
uurc
entr
um B
eisb
roek
W
-VL
DAM
ME
zo 9
/10
Padd
enst
oele
nwan
delin
g in
Ryc
keve
ldeb
os14
u –
16u3
0Ka
stee
l van
Ryc
keve
lde,
Sijs
ele
NP
Dam
me
W
-VL
DE H
AAN
za 1
5/10
Nach
twan
delin
g in
de
Duin
boss
en19
uGe
mee
nteh
uis
De H
aan,
Leo
pold
laan
24
Gem
eent
e De
Haa
n i.s
.m. N
P
W-V
LDE
NTE
RGEM
zo 1
6/10
Open
ing
Mei
kens
boss
enw
eekv
anhe
tbos
.be
Poel
berg
site
& M
aria
loop
stra
atAN
B, s
tad
Tiel
t, g
emee
nte
Dent
erge
m, W
estt
oer,
NP
De To
renv
alk
&
prov
inci
e W
est-
Vlaa
nder
en (
via
Euro
pees
Lea
der-
Proj
ect)
W-V
LH
AREL
BEKE
za 1
5/10
De b
oom
in!!
14u
Arbo
retu
m D
e Ga
vers
Prov
inci
e W
est-
Vlaa
nder
en
W-V
LH
AREL
BEKE
za 1
5/10
Duis
tern
isw
ande
ling
20u
wee
kvan
hetb
os.b
eSt
ad H
arel
beke
& M
iNa-
raad
Har
elbe
ke
W-V
LH
EUVE
LLAN
Dzo
9/1
0H
euve
lland
en
zijn
bos
sen
14u
– 16
uM
uzie
kcen
trum
Dra
nout
erAN
B, R
L W
est-
Vlaa
mse
Heu
vels
, gem
eent
e H
euve
lland
&
Muz
iekc
entr
um D
rano
uter
W-V
LH
EUVE
LLAN
Dza
15/
10Bo
sspe
l voo
r kin
dere
n: b
os –
mos
– v
os14
uKo
smos
, Rod
eber
gstr
aat 2
2, W
esto
uter
Jeug
dbon
d vo
or N
atuu
r en
Mili
eu (
JNM
)
W-V
LH
EUVE
LLAN
Dzo
16/
10De
Kem
mel
berg
in G
eure
n en
Kle
uren
14u
– 16
uDr
ies
– do
rpsp
lein
– k
iosk
, Kem
mel
Prov
inci
e W
est-
Vlaa
nder
en &
RL
Wes
t-Vl
aam
se H
euve
ls
W-V
LIE
PER
vr 1
/7 –
di 6
/12
Gezo
cht N
atuu
rtal
ent!
n.v.
t.Be
zoek
ersc
entr
um D
e Pa
lingb
eek,
Vaa
rtst
raat
7, Z
illeb
eke
Bezo
eker
scen
trum
De
Palin
gbee
k
W-V
LIE
PER
do 1
/9 –
wo
30/1
1H
et d
uist
ere
dier
enri
jk13
u30
– 16
u30
Bezo
eker
scen
trum
de
Palin
gbee
k, V
aart
stra
at 7
, Zill
ebek
ePr
ovin
cie
Wes
t-vl
aand
eren
& d
iens
t NM
E BC
De
palin
gbee
k
W-V
LIE
PER
zo 9
/10
Padd
enst
oele
nwan
delin
g9u
Info
luife
l Par
king
Caf
etar
ie P
alin
gbee
k, P
alin
gbee
kstr
aat 1
8,
Zille
beke
Dien
st N
ME
– Pr
ovin
cie
Wes
t-Vl
aand
eren
W-V
LIE
PER
zo 1
6/10
Dier
en V
erzo
rgen
14u
– 17
uSt
allin
gen
mili
eubo
erde
rij d
e Pa
lingb
eek,
Vaa
rtst
raat
7, Z
illeb
eke
Mili
eubo
erde
rij d
e Pa
lingb
eek
i.s.m
. met
die
nst N
ME
prov
inci
e
Wes
t-Vl
aand
eren
W-V
LIZ
EGEM
zo 9
/10
Gele
ide
wan
delin
g in
Man
delh
oek
9u30
& 1
4uRe
serv
aat M
ande
lhoe
kDe
Bui
zerd
W
-VL
IZEG
EMzo
9/1
0Pa
dden
stoe
lenw
ande
ling
in M
ande
lhoe
k14
u –
16u3
0M
ande
lhoe
kN
P De
Bui
zerd
W
-VL
IZEG
EMw
o 12
/10
Groe
ne fi
etst
ocht
voo
r sen
iore
nw
eekv
anhe
tbos
.be
wee
kvan
hetb
os.b
eM
inar
aad
Izeg
em &
gem
eent
e Le
dege
m
W-V
LKO
KSIJ
DEza
15/
10On
tspo
orde
zw
amm
en14
uBe
zoek
ersc
entr
um D
e Do
ornp
anne
, Doo
rnpa
nnes
traa
t 2IW
VA B
ezoe
kers
cent
rum
De
Door
npan
ne
W-V
LKO
RTRI
JKzo
9/1
0W
ande
ling
Jong
bos
doe
t lev
en9u
30Br
ug o
nder
de
E403
, Pre
shoe
kstr
aat
NP
Kort
rijk
W
-VL
LEN
DELE
DEw
o 12
/10
Groe
ne F
iets
toch
tw
eekv
anhe
tbos
.be
wee
kvan
hetb
os.b
eSp
ortd
iens
t & m
ilieu
dien
st L
ende
lede
W-V
LLI
CHTE
RVEL
DEdi
11/
10Gr
enze
loos
Bos
: fiet
stoc
ht, p
adde
nsto
elen
wan
delin
g,
zoek
toch
t … M
eer i
nfo
en in
schr
ijven
: fr
anky
.van
hast
e@lic
hter
veld
e.be
– 0
51 7
2 94
38
10u
– 16
uPa
rkin
g H
uwijn
sbos
, Bev
eren
stra
atM
ilieu
dien
st L
icht
erve
lde
W-V
LM
EULE
BEKE
zo 9
/10
Gele
ide
herf
stw
ande
ling
10u
Jeug
dlok
alen
, Kre
kels
traa
tM
ilieu
raad
Meu
lebe
ke i.
s.m
. gem
eent
e
W-V
LM
EULE
BEKE
do 1
3/10
Thea
terv
oors
telli
ng V
ijf v
oor T
waa
lf10
u &
14u
OC V
onde
l, Ka
rel v
an M
ande
rstr
aat 2
6M
ilieu
raad
& g
emee
nte
Meu
lebe
ke
W-V
LOO
STEN
DEm
a 10
/10
– vr
14/
10Ve
rken
het
sta
dsra
ndbo
s Oo
sten
de!
14u
Pold
erdi
jk 1
0Bu
iten
goed
cvb
a
W-V
LOO
STEN
DEza
15/
10H
erfs
t in
het S
tads
rand
bos
14u
– 16
u30
Krui
spun
t Gis
tels
este
enw
eg m
et G
rint
weg
en
Pold
erdi
jkN
P M
idde
nkus
t
W-V
LOO
STEN
DEza
15/
10Na
cht v
an d
e Du
iste
rnis
19u
– 22
uVO
C Oo
sten
de, N
ieuw
poor
tses
teen
weg
642
Opva
ngce
ntru
m v
oor V
ogel
s en
Wild
e Di
eren
Oos
tend
e
W-V
LOO
STKA
MP
zo 9
/10
Hoe
beg
(h)e
er je
een
bos
?14
uPa
rkin
g in
gang
Her
tend
reef
, Nie
uwen
hove
bos
Gem
eent
e Oo
stka
mp
W-V
LST
ADEN
zo 9
/10
De K
eune
leut
e in
9u30
Open
Hui
s, Ie
pers
traa
t 157
Gem
eent
e St
aden
, Sta
d-La
nd-s
chap
‘t W
est-
Vlaa
mse
har
t,
vzw
Lee
fmili
eu R
oese
lare
, AN
B &
Pas
ar
W-V
LTO
RHOU
Tzo
16/
10Ja
arlij
kse
padd
enst
oele
nwan
delin
g14
u30
Park
ing
bij k
aste
el d
’Aer
tryc
ke, Z
eew
eg 4
2H
outl
ands
e M
ilieu
groe
p, To
rhou
t
W-V
LZE
DELG
EMzo
16/
10Fe
est i
n ‘t
bos
!11
uDo
ever
en (
t.h.
v. b
rug
E 40
3), S
ijslo
stra
at, W
aard
amm
eN
P In
zich
t
W-V
LZW
EVEG
EMza
15/
10Th
e Ca
nal b
y N
ight
19u3
0Pa
rkin
g Si
nt-P
iete
rsbr
ug, K
raai
boss
traa
t, M
oen
NP
Zwev
egem
Het
bos
in d
e kla
s/M
et d
e kla
s in
het
bos
?Ho
nder
den
scho
len
doen
mee
met
de
Wee
k va
n he
t Bos
: een
bos
wan
delin
g, e
en b
ossp
el, e
en zo
ekto
cht,
een
knut
selw
erkj
e m
aken
rond
het
bos
, ee
n (b
os)te
ntoo
nste
lling
bez
oeke
n …
Som
mig
e kl
asse
n ga
an o
p ei
gen
hout
je n
aar h
et b
os, a
nder
en n
emen
dee
l aan
één
van
de
vele
bos
activ
iteite
n di
e ve
rspr
eid
over
Vla
ande
ren
aang
ebod
en w
orde
n do
or h
et A
NB,
edu
catie
ve e
n cu
lture
le c
entra
, reg
iona
le la
ndsc
happ
en, g
emee
nten
…
p B
enie
uwd
waa
r je
heen
kan
? N
eem
een
kijk
je o
p w
ww
.wee
kvan
hetb
os.b
ep
Op
zoek
naa
r ins
pira
tie?
Raad
plee
g da
n ze
ker d
e ed
ucat
ieve
bos
spel
en o
p
ww
w.w
eekv
anhe
tbos
.be
> le
erkr
acht
en/g
idse
n >
educ
atie
fp
Zel
f aan
de
slag
? Ko
m n
aar h
et v
orm
ings
mom
ent b
os- e
n na
tuur
spel
en o
p
21 s
epte
mbe
r 201
1 in
NM
EC D
e N
acht
egaa
l in
de P
anne
.
Mee
r inf
o: w
ww
.wee
kvan
hetb
os.b
e of
09
264
90 5
7.
vochtig BergWoud In (sub)tropische regenwouden is het altijd
warm en vochtig. De meeste woudreuzen staan heel het jaar in blad. Daarom is het onder het dichte blader dek altijd een beetje donker. Daar vind je de kleinere bomen van ongeveer vijftien meter hoog. Op de bosbodem vind je de planten die het minste licht nodig hebben. Dit zijn de water minnende mossen, korstmossen en varens … maar ook heel wat planten die je bij de bloemist als kamerplant kunt kopen! In onze huizen is het namelijk net even donker als in het tropisch regenwoud en de temperatuur is er constant.
Koffie uit het Bos
Gemiddeld negen Belgen op de tien begin-nen hun dag met een kopje koffie. Maar wie van hen weet dat koffie oorspronkelijk afkomstig is … uit het bos? Koffiestruiken zijn ongeveer drie tot vier meter hoge, groenblijvende struiken. Ze groeien onder het beschermende bladerdak van hoge bomen. Koffiestruiken houden van het don-kere en zeer vochtige milieu in het bergwoud.De beste koffie teel je dus in het bos. In volle zon zijn de koffieplanten na twee jaar volledig uitge-put en is de koffie minder lekker. In het tropisch regenwoud profiteren de boeren bovendien van de vele nuttige insecten en dieren die plagen en ziektes te lijf gaan.
1 Miljoen Bomen en AVEVE bieden met ondersteuning van de bosboomkwekers van Vlaanderen en het Algemeen Verbond van de Belgische Siertelers en groenvoorzieners (AVBS)
iedereen bomen aan.
Van 1 september tot en met 31 oktober 2011 kan je in meer dan 100 AVEVE-winkels verspreid over heel België kwaliteitsvolle bomen kopen aan een democratische prijs.
De bestelde boompjes kan je afhalen vanaf 11 november 2011, klaar om te planten en de natuur in je tuin te brengen.
Meer info: www.1miljoenbomen.be
Ook in Vlaan-deren zetten
organisaties zich in voor het behoud en beheer van
tropisch bos. Onder impuls van het Vlaams Fonds voor
Tropisch Bos bijvoorbeeld ont-wikkelt, realiseert en monitort de
NGO Groenhart projecten die tropische bossen behouden,
beheren, herstellen én aanleggen.
Bos zonDer grenzen | 11
zonder Bomen geen Warm eten
Tientallen miljoenen mensen zijn voor hun energievoorziening afhanke-lijk van de Miombo Woodlands. Maar liefst 70% van het energieverbruik is afkom-stig van hout. De vrouwen sprokkelen er dagelijks hout om in hun basisbehoef-ten te voorzien: geen bos betekent geen warm eten en geen verwarming in koude maanden.
Tot de 19de eeuw was hout wereldwijd de belangrijkste energiebron. Met de intrede van fossiele brandstoffen en
kernenergie nam het belang van brandhout in de ontwikkelde landen enorm af. Maar in grote delen van de wereld
zijn mensen nog steeds afhankelijk van hout om te koken en zich te verwar
men. Door de hoge olieprijzen is ook in Vlaanderen hout als energiebron weer brandend actueel. En zeg nu zelf: wat
is er gezelliger dan met z’n allen genieten van de warmte van een kampvuur?
Brandhout: brandend actueel
MioMBo WoodlAnds In grote delen van de wereld kregen mensen nooit toegang tot fossiele brandstoffen of kern-
energie. Dit is o.a. zo in de Miombo Woodlands. Deze bossen bedekken meer dan twee miljoen vier-kante kilometer in de droge zones van Centraal en Zuidelijk Afrika. De bossen zijn er zeer open: de kruinen van de afzonderlijke bomen raken elkaar net. Door de schrale, droge bodems worden de bomen er slechts 15 tot 20 meter hoog. Je kunt ze nog het best vergelijken met onze eiken. In het Swahili, de taal van de lokale bevolking, worden ze Miombo genoemd.
K [eik] U [beuk] M [den]
v
r a a g
4Sommige bomen produceren hars.
Bij hoge temperaturen kan dit leiden tot ontploffingen. Het hout van welke boom steek je daarom best niet in
de kachel?
In de Miombo Wood-
lands groeit ook het zwarte savanne-ebbenhout,
lokaal Mpingo genoemd. Deze houtsoort wordt veel naar
Europa geëxporteerd om er muziekinstrumenten zoals
klarinetten van te maken.
Twee andere belangrijke producten
afkomstig uit de Miombo Woodlands zijn honing en
bijenwas. De Miombo bomen produceren veel nectar en
daar zijn bijen verlek-kerd op.
warmte
groeiringschors
sprokkelen
kachel?K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l
hout
12 | Week Van het Bos 201 1
Herbos jezelf
spelen in het groenHoe meer we bewegen, hoe gezonder we leven en hoe
hoger ons welzijn! Kinderen bijvoorbeeld die in een na-tuurlijke omgeving buiten spelen, ontwikkelen een be-tere motoriek dan diegene die alleen in de stad spelen. Bos is dan ook voor veel kinderen en jongeren dé plek bij uitstek voor spel en avontuur. Jammer genoeg is spelen in bossen niet altijd evident. Door de schaarse natuur in Vlaanderen en de kwetsbaar-heid van de gebieden is het niet altijd makkelijk om een groene speelplek te vinden. Bossen en natuurreservaten zijn immers in de regel enkel toegankelijk op de paden. Dat is om de dieren te beschermen en jonge planten te behoe-den voor vertrappeling. Gelukkig zijn er overal in Vlaan-deren speelzones: daar kun je ongedwongen ravotten!
Heb je er ook zo’n zin in? Ga op zoek naar de speelbossen in jouw buurt: www.natuurenbosspel.be
?toegankelijk
fietsen
spelen
plezier
fit-o-meter
bospad
kronkelweg
herfst
K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l
Elk seizoen valt er in het bos iets nieuws te ontdekken: bonte
bloemen tapijten in de lente, frisheid tijdens hete zomers, warme
kleurenpracht tijdens killige herfstdagen en besneeuwde takken in de
winter. Veel mensen vinden bos en na
tuur een fijne omgeving om zich te ontspannen: een groene omgeving
is aantrekkelijk om te wandelen, fietsen, joggen of spelen. En geef toe, wie kan kiezen tussen hard
lopen op de loopband of in het bos, hoeft niet lang te twijfelen!
Het bos vervult zo overal ter wereld, en zeker in het druk bevolkte Vlaanderen, een belangrijke sociale
en recreatieve functie.
In een bos is het
zelden stil. Het bos produceert een geluids-
niveau van 30 tot 40 deci-bel, dit is bijna evenveel als een vaatwas machine!
Welk geluid verkies jij?
everzWijnBad
De 17 hectare grote speel-zone Everzwijnbad in het Meerdaalwoud-Heverleebos (Oud-Heverlee, Vlaams-Bra-bant) is de pionier in avon-tuurlijk ingerichte speelzones. Langs een wandelparcours staan een tiental uitdagende speel elementen opgesteld. De speelzone is een aantrek-kingspool voor jong en oud!
Het gigantische bossen complex
Meerdaalwoud telt jaarlijks meer dan
750.000 bezoekers!
Bos zonDer grenzen | 13
s e Z
v
r a a g
5Wat is toegelaten in een speelzone in het bos?
Actie ! Zin in een (ont)spannende boswandeling? Deze tips kunnen helpen:- Om beurt geeft iemand een opdracht: huppel als een haas, ren als een ree, sluip als een
vos, trippel als een vogel …- Zoek in het bos een voorwerp dat begint met de letter … Of raak iets aan met de kleur …
Wie het eerst iets bedenkt, mag de volgende letter of opdracht kiezen!- Zoek een stevige gevorkte tak, aan de twee uiteinden van de tak maak je een elastiek vast.
Mik met eikels of dennenappels op een niet-levend doel. Wie schiet er raak?- Maak bij de start van je wandeling een paar afspraken. Bijvoorbeeld: iedere keer als je een
omgevallen boom ziet, maakt iedereen een sprongetje. Als je een paddenstoel ziet, draait iedereen om zijn as. Hoeveel wandelafspraken kan de groep onthouden?
Meer inspiratie: De Boom in!VBV – GezinsbondUitgeverij DavidsfondsMeer info: www.vbv.be > boswinkel
Hoe ziet een bos eruit in België?Met veel bomen, veel takken en blaadjes op de grond. Soms zijn er harde paadjes, soms paadjes met schors of haksel.Waarom vind je het bos belangrijk? Er moeten genoeg bomen zijn, anders is er niet genoeg zuurstof in de lucht. Je kan er ook in spelen en kampen bouwen. Het is het huis van veel dieren.Hoe ver is het dichtste bos van je huis? Het Calmeynbos in De Panne, dat is ongeveer acht kilometer van mijn huis.Wat is je lievelingsboom?Alle bomen waar je in kan klimmen.Welk product uit het bos bevindt zich het dichtst bij jou? Heel veel producten die gemaakt zijn uit hout: de deur, het werkblad van de bureau, de vloer, de kast, een kader aan de muur …
Naam Saar Cocquyt
Land België/VlaanderenBeroep leerlinge
Op zondAg 9 oktoBer 2011 … … ben je met je
familie en vrienden van harte welkOm
in het raspaillebOs (GeraardsberGen) Op de
officiële openingvan de Week van het Bos
de
boomin Een �oen doeboek
vo� ravo�ers, speurneuzen en knutselaars
abcdefghijklmnopqrstuvwxyz
Eli a Romeijn-PeetersHilde De Weirdt
davidsfonds/infodok
Een groen doeboekvoor ravotters, speurneu en en knutselaars�
Een groen doeboekvoor ravotters, speurneu en en knutselaars�
Op zondag 9 oktober opent Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege, Natuur en Cultuur de Week van het Bos in het Raspaillebos (Geraardsbergen) aan het natuur- en milieueducatiecentrum De Helix. In dit Internationaal Jaar van de Bossen heeft dit evenement een belangrijk doel voor ogen: bosuitbreiding voor het Raspaillebos! En daar hebben we jouw hulp voor nodig …Tijdens deze gezinshappening die in het teken staat van Bos zonder grenzen kan je deelnemen aan een geanimeerde tocht vol boeiende activiteiten naar en in het bos. Welkom! Doorlopend Plant mee aan een bos zonder grenzen: verzamel boompjes langs de infoposten tijdens je wandeling in het bos; per
post is een opdracht voor kinderen voorzien (sporen van dieren boetseren, vlinder-memory-spel, camouflagespel …). Verder: boomklimmen, huifkar en oldtimertractor, wilgenhut bouwen, culinaire zoektocht, muziek- en andere
kinderanimatie Creanima, kortfilm en tentoonstelling Yann Arthus Bertrand, infostanden, koop je bos-postzegel bij het postkantoor-voor-één-dag (collectors item!), publieksprijs scholenwedstrijd, hapje en drankje …
17u Prijsuitreiking scholenwedstrijd: welke school wint een bos? Bomentelling: hoe groot wordt het nieuwe bos? Slotoptreden Creanima Afspraak zondag 9/10 van 14u tot 18u, NMEC De Helix, Hoogvorst 2, 9506 Geraardsbergen (Grimminge)Deelname gratis Meer info: www.weekvanhetbos.be > activiteiten > nationale opening of bel 1700.
(vanaf 14u)
14 | Week Van het Bos 201 1
??Bob de Bouwer
warmconstructie
ramen E deur
CO2-opslag
K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l
hout: duurzame grondstof
In de Verenigde staten, Canada en Scandinavië zijn 90% van de huizen in hout gebouwd. Hout is een degelijk en duurzaam bouwmateriaal en wordt ook steeds meer in Vlaanderen gebruikt. Hout isoleert goed de warmte. Neem de proef op de som: loop in de winter over een houten en daarna over een stenen vloer. Welke voelt het koudst?Anders dan je zou denken, biedt hout ook langer weerstand tegen vuur dan de meeste andere materialen, omdat het zeer traag brandt. In landen met veel aard-bevingen wordt vaak voor houten huizen gekozen, omdat ze beter in staat zijn om de schokken op te vangen.Ten slotte is hout vanuit ecologisch standpunt hét duurzaam materiaal bij uit-stek: hernieuwbaar, lokaal beschikbaar, recycleerbaar …
Bossen leveren een belangrijke en hernieuwbare grondstof: hout. Kijk maar eens rond in je eigen huis: slakommen van beuk of rubberhout, dakbalken afkomstig van douglassparren, (tuin)tafels en stoelen uit de populaire tropische houtsoort teak …
Een huis zonder hout is bijna ondenkbaar! Sommige mensen zijn nog veel meer afhankelijk van bossen: zij leven in en met het bos. Voorbeelden van zulke volkeren zijn de Pygmeeën in CentraalAfrika, de Amazone Indianen
in ZuidAmerika of de Penan in Sarawak (Borneo). Ontbossing betekent voor hen het verlies van hun hele hebben en houden.
Een bos om in te wonen
hout uit BoreAle Wouden De boreale wouden zijn een brede strook van
vochtige bossen. Het is een donkergroene gordel rondom de noordpool: van het westen van Canada over Noord-Europa tot in het verre oosten van Sibe-rië, alleen onderbroken door oceanen. Ze vormen sa-men het grootste bosgebied op aarde en worden ook taiga genoemd, het Russische woord voor oerwoud. Heel wat van ons bouwhout is afkomstig uit deze naaldbossen.
w n t
Wereldwijd leven 300 miljoen
mensen in en rondom bossen. 60 miljoen ervan
zijn praktisch volledig afhankelijk van het bos
om te overleven.
Bos zonDer grenzen | 15
20 tot 40% van de wereldwijde
houtproductie is afkomstig van illegale houtkap. Wil je zeker zijn
dat je hout koopt afkomstig uit een duurzaam beheerd bos? Koop dan
gecertificeerd hout! Meer info: www.fair-timber.be,
www.fsc.be, www.pefc.be.
v
r a a g
6 Welk voorwerp is NIET vervaardigd uit een boomproduct?
?stormen
regenwolk
waterdamp
waterhuishouding
erosie
overstroming
neerslag
wateropname
Met de voeten in het water?
Bos in zee? Wist je dat er bomen groeien in zee?
Dit is zo in de mangrovebossen, langs de kust en langs grote rivieren in de tropen en subtropen. Mangrovebossen herken je aan de bomen met steltwortels. Deze wortels geven de bomen houvast en die-nen als ademhalingsorgaan. In de bo-dem onder het water is er immers geen zuurstof. Mangrovebossen zijn dicht begroeid. Bij hoogwater steken de kruinen net boven het water uit. Bij laagwater is een doolhof van stammen bekleed met zeewier en mossel- en oesterschelpen zichtbaar.
Bossen als
golfBreKers
De stammen van mangrove-bomen breken de immense kracht van het wassende water en hun wortels verankeren de modderbanken. Zo beschermen mangrovebossen het achterlig-gende land en zijn bewoners tegen zware stormen, overstro-mingen en zelfs tsunami’s. De mangroven vormen als het ware een levende dijk. Indien min-der mangrovewoud was gekapt, zouden er veel minder slachtof-fers geweest zijn van de tsunami in Thailand (2004). Mangrovebossen houden ook het bodemmateriaal dat door rivieren wordt afgevoerd tegen. Zo beschermen ze de koraalrif-fen tegen het schurende zand.
Bomen nemen grote hoeveelheden water op, waardoor ze een belangrijke rol spelen in de water
cyclus. In een vegetatierijke omgeving stroomt maar 10% van het regenwater naar de rivieren. Op kale grond is dat veel meer. Bij hevige regenbuien kunnen de rivieren de enorme watertoevloed niet
meer slikken, met overstromingen als gevolg. Herinner je voorbije herfst? Verschillende rivieren
traden buiten hun oevers.
Om deze reden herstelt de Vlaamse overheid hier en daar de natuurlijke overstromingsfunctie van
riviervalleien. De grote werken in de Dijlevallei bijvoorbeeld bewezen al hun nut. Bij de zware
regenval (herfst 2010) liepen tienduizenden m³ water de vallei in. Het natuurreservaat werd her
schapen in een reusachtig meer. Stad Leuven bleef hierdoor gespaard van de overstromingsramp, die
Vlaanderen veel leed bezorgde.
De wilg is een echte
zuipschuit. Hij kan op een doordeweekse
dag tot 160 liter water opnemen en
verdampen!
Ook in Vlaande-ren zijn er bomen
die in het water groeien: we vinden ze
in broekbossen en langs de getijden-
rivieren.
Bomen geven het overtollige water
af via hun bladeren: ze zweten als het ware. Man-
grovebomen zijn in staat om ook het zout via hun bladeren
af te scheiden. Het bewijs: lik maar eens aan zo’n
blad!
K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l
16 | Week Van het Bos 201 1
De laatste 30 jaar werd 20% van
de mangrovewouden vernietigd waardoor kustlijnen wereldwijd steeds kwetsbaarder
worden.
Waarom is het bos belangrijk in jouw land? Mangrovebossen hebben vele functies. Ze dienen als paai- en broedgebied voor heel veel zeedieren. Met hun wortels verstevigen ze de kust en vormen ze een barrière tegen stormen en overstromingen. Mangro-ven produceren zeer goed constructie- en brandhout. Sommige mangrovesoorten hebben geneeskrach-tige eigenschappen.Hoe ver is het dichtste bos van je huis? Als je het paadje achter mijn huis volgt, kom je aan de lagune. Aan de overkant van de lagune groeit een groot mangrovebos. Waar nu mijn huisje staat, was er vroeger ook een bos. Welk product met het bos als oorsprong bevindt zich het dichtst bij jou? Het hutje in de tuin is gebouwd met rechte takken van mangrovebomen.Hoe ziet een doorsnee bos eruit in jouw land? Een mangrovebos bestaat uit veel verschillende boomsoorten. Alle mangrovebomen beschikken over een speciaal worteltype dat ervoor zorgt dat ze zich vast kunnen houden in de modder als het getij binnen-stroomt. Deze wortels zien er zo eigenaardig uit dat sommige mensen denken dat mangrovebomen kunnen wandelen. Maar dat is een fabeltje.In een mangrovebos is er geen wind. De temperatuur is iets lager dan in de volle zon. Het is er heel vochtig en het krioelt er van de muggen. Je zakt er gemakkelijk weg in de modder. Daarom klimmen we in de bomen en wandelen we over de luchtwortels op een hoogte van twee tot drie meter. Wat is je lievelingsboom? De red mangrove (Rhizophora mucronata). Deze bomen hebben steltwortels waartussen de kleine vissen en garnalen zich kunnen verschuilen en groeien zonder dat ze opgegeten worden door de grote vissen.
Naam Sanath
Land Sri Lanka
Beroep visser
Heb je de weg naar boven gevonden? Zoek dan ook (6x) en (5x).
Bos zonDer grenzen | 17
Zaadbommen, groene safari’s, verticale tuinen, groene guerrilla’s … in de publicatie ‘Ideeën voor groenere steden en gemeenten in Vlaanderen’ vind je een mooie verzameling van inspirerende ideeën om meer groen in je stad te reali seren! Je kunt het gratis online inkijken. Meer info: wwww.natuurenbos.be
stAdsBossen: een verAdeMing voor de stedenIn en rond steden leven miljoenen mensen dicht op elkaar. Door het drukke verkeer
en de industrie is luchtvervuiling er vaak een groot probleem. Steden zijn ook warmte-eilanden. Door de aanwezigheid van hoofdzakelijk beton is het er warmer dan in groene omgevingen. Tijdens hittegolven krijgen mensen er soms gezondheidsproblemen. Bomen en bossen bieden een deel van de oplossing. In Vlaanderen zijn er plannen om tiental-len stadsbossen te planten. Spijtig genoeg laat de realisatie er van nog even op zich wachten.
stanley parK
In Vancouver (Canada) vind je een voorbeeld van een schitterend stadsbos: Stanley park. Deze groene long is bijna 500 hectare (1.000 voetbalvelden) groot en bestaat grotendeels uit bos waar de natuur vrij spel krijgt. Er groeien een half miljoen bomen waar-van sommige honderden jaren oud zijn en meer dan 70 meter hoog. In Stanley Park leven wasberen, zee-arenden, blauwe reigers … Je kan er wandelen op meer dan 200 kilometer wandelpaden. Logisch dus dat jaarlijks meer dan acht miljoen mensen het park bezoeken.
Bomen als groene longen, stofzuigers en
airconditioners ?bladeren
zuivere lucht
fijn stof
koolstofdioxide
zonlicht
fotosynthese
gezond
?schaduw
kruinbladgroenkorrels
koelte
varenszuurstof
s [plataan] i [beuk] r [zomereik]
v
r a a g
7Welke van deze drie bomen is het best aangepast aan de stad
(uitlaatgassen, strooizout, straatwerken …)?
Actie !
Bomen groeien door water en koolstofdioxide om te zetten in biomassa. Daar
voor gebruiken ze de energie van de zon. Deze reactie vindt plaats in hun bladeren en heet fotosynthese. Het restproduct is
de voor ons levensnoodzakelijke zuurstof. Als gratis luchtverfrisser halen bomen
ook giftige chemische stoffen en fijn stof uit de lucht: de stofpartikels blijven aan
de bladeren en de takken kleven. Ten slotte zorgen bomen en bossen ook voor afkoeling op hete zomerdagen. De krui
nen beschermen ons als levende parasols tegen de zon en door waterverdamping
doen ze de luchttemperatuur dalen.
K l e e f h i e r d e t w e e p a s s e n d e s y M B o l e n
18 | Week Van het Bos 201 1
kijk eens in de spiegel
petflessen
Bomen die op hoge bergtoppen in een guur klimaat met veel sneeuw en wind groeien, hebben vaak een spiraalvormige stam. Deze spiraalvormige groei biedt meer weerstand tegen weer en wind dan een rechte stam. De whitebark pine uit Noord-Amerika is zo een typische boom die hevige sneeuw stormen doorstaat. Ingenieurs keken zijn oplossing om mechanische druk te weerstaan af. Zo konden ze een stevige petfles ontwerpen met minder plastiek dan gewone petflessen.Waarschijnlijk is de schat aan informatie in de natuur oneindig. Daarom is het ook zo be-langrijk om ze te beschermen. Enkel zo zullen we nu en in de toekomst beroep kunnen doen op de grote encyclopedie die de natuur is.
De mens staat groot en centraal in het logo van het Internationaal Jaar van de Bos
sen. Na het lezen van deze krant weet je ongetwijfeld waarom. Koken, huizen bouwen en verwarmen, een frisse neus halen,
drinkbaar water, voedsel, medicijnen … Alle zeven miljard mensen op deze wereld zijn op één of andere manier afhankelijk
van bossen. Naast alle hiervoor genoemde ecosysteemdiensten die bossen ons leveren,
hebben bomen ook nog iets anders in hun mars: we kunnen er heel wat van leren!
Zonder bomen geen mensen
BoMen: sliMMer dAn ingenieursBomen zijn inspirerend. Dankzij hun jarenlange evolutie
bieden ze soms oplossingen voor complexe problemen. On-derzoekers maken gretig gebruik van de informatie die ze in bossen vinden. Voor één keer mag afkijken wel! Het nabootsen van de natuur om problemen in onze men-selijke wereld op te lossen, noemt met een moeilijk woord biomimicry.
Bos zonDer grenzen | 19
Bij welke plant/dier
haalde de mens zijn
inspiratie voor deze
toepassingen?
Verbind ze met elkaar.velcro P P ijsvogel
plakken zonder lijm
P P klit
hogesnelheids-trein
P P gekko
Antwoord
en meer info:
www.weekvanhetbos.be
> campagnemateriaal
> campagnekrant
Week van het Bos een aanbod zonder grenzen!De Week van het Bos is het moment bij uitstek om bos- en na-tuurgebieden te bezoeken: genieten van de herfstbladeren, een frisse neus halen, je laten verwonderen door de honder-den paddenstoelen … Verspreid over Vlaanderen zijn er meer dan 200 activiteiten! Ze zijn het resultaat van het enthousiasme en harde werk van
het Agentschap voor Natuur en Bos, de Vereniging voor Bos in Vlaanderen, Natuurpunt en talrijke andere verenigingen, educatieve centra en overheden. Wandelingen, een bosquiz, film in het bos, vleermuizentocht, bosspel zonder grenzen … Er is voor elk wat wils!
progrAMMA 9–16 oktoBer
verantwoordelijke uitgever: Dirk Bogaert, Agentschap voor Natuur en Bos, Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brussel | eindredactie: VBV (Marlies Vanlerberghe) | redactie: VBV (Marlies Vanlerberghe, Emma Denorme, Sander Van Daele), ANB (Johnny Cornelis, Griet Buysse, Carl De Schepper, Dirk Bogaert) en Natuurpunt (Wim Sauwens) | foto’s: VBV, iStock, Vildaphoto (p. 9, wisent en vuursalamander), Marc Van Opstaele, Oxfam Wereldwinkels, Job Van Nieuwenhove , Leonardo Mamani Peralta, Lotte Van Nevel, Katrijn Gijsel, Stephanie Schelfhout, Bert De Somviele, Diana Di Nitto, Katrien Quisthoudt, Guy Kieckens (p. 16, overstroming), www.kuleuven-kortrijk.be/bioweb, www.asknature.org, Griet Van Nevel, Fam. Cocquyt, Wim Sauwens, Johnny Cornelis | vormgeving en illustraties: www.magelaan.be
colofon
Als je het juiste
antwoord gevonden hebt
op alle vragen, dan kun je
met de letters die erbij
staan een woord vormen!
Stuur een mail met de oplossing
in de onderwerpregel naar
win een van de vele prijzen.
Meer info:
www.weekvanhetbos.be >
campagnemateriaal >
campagnekrant
Kijk snel in de uitneembare middenkatern voor een eerste overzicht van de activiteiten. Ga voor het volledige aanbod en voor meer informatie per activiteit naar:
WWW.WeekvAnhetBos.Be > BosBezoeker > kAlender
Met de zoekfunctie vind je informatie over de activiteiten in je buurt en per doelgroep.Beschik je niet over een internetverbinding? Bel 1700 voor meer informatie.
duurzAAM nAAr het BosAls je een activiteit gekozen hebt, vergeet dan niet de belangrijke boodschap van de Week van het Bos 2008 (thema Bos en Klimaat): kom klimaatvriendelijk naar het bos!
1 2 3 4 5 6 7
20 | Week Van het Bos 201 1