PS7kunstWOENSDAG 29 JUNI 2011

gespendeerd.’ De tweede regel was:geen uitleg, geen interpretaties,geen interviews. Ze wantrouwdetaal, geloofde niet in woorden. Na-tuurlijk heeft ze wel interviews ge-daan, maar daarin werd overduide-lijk hoe ongemakkelijk ze zich voel-de wanneer haar gevraagd werdover haarwerk te praten. Alsof ze zohaar werk verraadde. Dus ik beloof-de haar: geen zorgen, ik zal je niksvragen.”Het zou een film met twee drijfve-

ren worden, vanuit twee verschil-lende interesses. “Mijn uitgangs-punt was anders dan dat van Pina.Ik wilde ontdekken hoe Pina deunieke stukken maakte, en ik reali-

seerde me dat dat kwam door demanier waarop zij naar haar dan-sers én naar de wereld keek. Pinahad een ongelofelijk indringendeobserverende gave en een vermo-gen haar observaties in bewegingom te zetten zoals niemand anders

dat kon. Ik wilde haar blik aan hetwerk laten zien.”Bausch zocht juist verbeten naar

een bevredigende manier om haarstukken op film te zetten. “Er warenal wel wat van haar stukken opge-nomen, maar ze was ontevredenover het eindresultaat. Ze voeldedat er een andere, betere maniermoest zijn. En ze vertrouwde eropdat ze die met mij zou kunnen vin-den.”Toch duurde het twintig jaar voor-

dat zemet de voorproductie zoudenbeginnen. “Ik realiseerde me dat ikniet wist hoe dans te filmen. Allereeds bestaande dansfilms haddenhetzelfde probleem: er leek een

soort onzichtbare muur te zitten,die filmniet konoverbruggen.Voor-al in de eerdere registraties van Pi-na’s werk, kwam die aanstekelijkefysicaliteit, die urgentie niet over.Dus ik vertelde Pina: ‘Ik denk nietdat mijn ambacht kan doen wat je

wilt dat het doet.’ Pina vond dat ikvol moest houden. En elke keer datzeme zag vroeg ze: ‘Heb je de oplos-sing gevonden?’Mijn antwoordwastelkens: ‘Nee,Pina,nogsteedsniet.’Het werd haast een komische routi-ne.”

De redding kwam uit een on-verwachte hoek, toen Wen-ders in 2007 de live-registra-

tieU2 3D zag. “Ik had nooit gedachtdat de oplossing niet bij mezelf lag,maar bij een andere technologie,3D. Dat was mijn eurekamoment.Eindelijk kon ik Pina bellen en zeg-gen: ik heb het antwoord!”De voorbereidingen werden ge-

troffen, de vier stukken (Café Mül-ler, Le sacre du printemps, Kontakt-hof en Vollmond) geselecteerd.Tweedagenvoor ermetdeopnameszou worden begonnen, sloeg hetnoodlot toe. Pina Bausch overleedplots, op 58-jarige leeftijd, aan degevolgenvankanker. “Het gingalle-maal zo snel,” zegt één van haardansers in de film, “ik denk dat zeop het einde gewoon heeft losgela-ten.”Het project leekmet Bausch te zijn

gestorven. “Het was zo treurig natwintig jaar dromen, was de droomniet meer mogelijk. En mijn eerste

impuls was opgeven. Niets in mewilde de filmnogmaken.Maar tweemaanden later besefte ik dat dat deverkeerde beslissing was. Zelfs alwas de film die we samen voor ogenhadden nietmeermogelijk, zelfs nuPina er zelf niet meer was om vooren achter de camera te staan,wachtte er een andere film om ge-maakt te worden. Niet een filmmet,maar één over Pina. Een film diehaar dansers, alle 36, de kans geeftafscheid te nemen en misschienzelfs iets terug te geven. Dus beslo-ten ik en de dansers de film tochdoor te zetten. Zonder te weten wathet zouworden.”Haar voortijdige dood vroeg om

een ander concept. Er was geennieuw filmmateriaal van Bausch,alleen dat uit de archieven. “Eerstdeden we het meest voor de hand-liggende: we filmden de vier dans-stukken die Pina voor de film hadgeselecteerd. Dat was ook de rug-gengraat van het originele projectgeweest. Maar alleen dat is geenfilm. We moesten het gat op zien tevullen dat Pina had achtergelaten.Toen kwam het idee dat de dansersmijn vragen over Pina, over Pina’sblik, zouden beantwoorden. Som-mige van haar dansers hebben tien-tallen jaren bij haar gedanst. En,

met dezelfde methode waarop Pinahaar werkmaakte, antwoordden dedansers niet met woorden, maarmet dans.”

Het eindresultaat is een verza-meling prachtige solo’s enduetten, mini-odes aan

Bausch. Van treurig tot vrolijk, vanabsurd tot wonderschoon. En alle-maal opgenomen in en omWupper-tal, sinds 1972 de thuishaven vanBausch’ dansgezelschap. “Dit is destad die Pina voor bijna veertig jaarheeft gesteund en gevoed. Ze hadnooit hetzelfde kunnen doen in eenmetropool als Parijs, Londen, ofBerlijn. Alleen een kleine stad biedtdie intimiteit, die bescherming voorzo’n intens en uitgebreid oeuvre.Veel van haar inspiratie kwam ookvan het observeren van de menseninWuppertal, op straat, op het bus-station, in de trein, in de super-markt. Ik voelde dat de stad ook eenprotagonistmoest zijn in de film.”Na meer dan twintig jaar is de film

een feit. Maar is dit ook wat hij enBausch voor ogen hadden? “Dievraag stelde ikmezelf de hele tijd. Ikheb alleen maar met Pina kunnenpraten over 3D, over mijn wensen enverlangens voor de technologie. Ikheb haar nooit kunnen bewijzen datmijn dagdromen terecht waren. Tij-dens de opnames heb ik vaak overmijn schouder gekeken en eendenk-beeldige Pina gevraagd: ‘Is dit goedgenoeg?’ Maar ik ben er redelijk ze-ker van dat het de juiste beslissingwas. 3D en dans brengen het bestebij elkaar naar boven. Ik denk nietdat ik Pina te veel heb beloofd.”

Pina 3D. Te zien vanaf 7 juli.

‘Veel van haar inspiratie kwamvanhet observeren vanmensen in desupermarkt, op straat, in de trein’

deDuitse stadWuppertal, sinds 1972 de thuishaven van Pina Bausch’ dansgezelschap.