Upload
vuongnhu
View
255
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar
wigni 17
gamomcemloba palitra L
Tbilisi, 2011
UDC (uak) 821.353.1-311.6g-195
`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~
es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli.
sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs
50 saukeTeso wigns msoflio literaturis saganZuridan.
saqarTveloSi `kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi
adamiani gamoexmaura. swored maTi dadgenilia im rCeuli
wignebis nusxa, romelic `palitramediam~ realur bibli-
oTekad aqcia.
es wigni msoflio literaturis am unikaluri bibli-
oTekis nawilia.
© gamomcemloba palitra L, 2011
yvela saavtoro ufleba daculia.
ISSN 1987-9628
ISBN 978-9941-422-77-5
didostatis konstantines
marjvena
konstantine gamsaxurdia
teqsti momzadebulia
2005 wlis gamocemis mixedviT
5
xekorZulas wyali misvams,
mcxeTa ise amigia,
damiWires, mklavi momWres,
ratom kargi agigia.
prologi
dasvenebis dRes, roca tfiliselebi komfortabeluri av-
toebiT miemgzavrebian qalaqgared, Cveulebisamebr hipodromze
mivdivar xolme. doRis sezoni moTavebulia da nasuqal ulayebs
aras avnebs saqarTvelos samxedro gzaze gajiriTeba. hipo-
dromze kargad ician Cemi gardauvali vneba cxenosnobisadmi.
`seira gnebavT?~ _ mekiTxeba noSrevani, Zveli mejinibe.
`seira Cinebuli cxenia, magram dacdili maqvs, manqanebis eS-
inia~.
`navarda?~
TavaTve dasZina:
`navarda xidze gasvlas ufrTxis~.
`dardimandisaTvis ras ityviT?~
`oho, dardimandi yvelaze metad dinji ulayia, arc man-
qanebs epueba, xidzedac uwyinarad gadadis~.
dardimandze SeCerda Cemi arCevanic.
samxedro gza ulamazesia msoflios did gzaTa Soris, xolo
dardimandi _ cxenTa Soris usaCinoesi.
cxenosnoba udidesi dasvenebaa CemTvis. roca Tavwvrila,
mkerdganieri, muxlmagari da yurdacqvetili cxeni Semomxedavs
Sromisagan welSi gadrekils, winaprebis Cemis uSreti energia
kvlav iRviZebs CemSi, ase mgonia, xelaxla vSobilvar-meTqi da
jerac ar megemnos siarulis, xtomis da Wenebis sixaruli am
mSvenier miwaze.
veferebi dardimands Telis foTolisebr pawia yurebze, ql-
6
iavisfer TvalebSi Sevcqeri da Cems sulSi gadmodis is mouR-
alavi Zalmosileba, cxovelisaTvis ase Warbad rom miucia
dedabunebas.
moxda ise, rom es darbaiseli dardimandic gaficxda. cxeni
gulTmisania, mxedris ganwyobilebas Seicnobs xolme winaswar.
uwinac vmjdarvar dardimandze, igi saqarTvelos Cempionia
wmindasisxlian ulayTa Soris, mravali didi qalaqis hipo-
dromze usaxelebia mas Cveni qveyana, amitomac mokrZalebulad
veqcevi.
matareblebiT davlili aqvs sabWouri kavSiris didroni
centrebi. SeCveulia lokomotivebis bRavils, avtoebis zuzun-
sa da traqtorebis bubuns.
rogorc zogierTs, kacTagans, cxovelsac ase sCvevia, roca
Sen qedmodrekilad eqcevi, mas agre hgonia: Cemi eSinia, Torem
rad momepyrobodao pativiscemiT?
gaxelda dardimandi da mec iseT gunebaze var, yarayorumam-
dis vivli Tundac gabmuli WenebiT, magram vzogav dardimandis
iSviaT talantebs.
Tavis mSvenier didron Tvalebs ubrialebs kriala avtoebs,
muzmuzela sabargulebs da yovel wuTSi mzadaa gamitacos,
gadanTqas sivrce.
me ar vamtyuneb dardimands, ase xelaRebiT rom auCqrolda
mouRalavi ulayis mduRare sisxli.
tfilisi Tvalsa da xels Sua gaizarda, gadidqalaqda.
laplapebs uzarmazari koconi mTawmindaze, elaven eleqt-
ronis lampionebi, CeliuskinelTa xidisa da stalinis Ses-
aniSnav sanapiros gaswvriv eleqtronis burTebi tivtiveben
mtkvarSi, CabRavian gaxelebul ulays Tvalebbriala avtoebi
yurSi, daizmuvleben da garbian gudroniT mogebul gzaze.
zuzuneben qarxnis sirenebi, guzguzeben raionebisaken
mimqrolavi traqtorebi, mxiarulad wkrialeben velosipedebi
da dinji dardimandi ifxoreba, frTxeba, Jamidan Jamze mous-
venrad frutunebs da ReWavs lagams.
veRarc saybeuri akavebs, veRarc samkerde, daiTrevs gedis
kisrisebr gadrekil qeds da wamarTmevs Tavs.
7
isev movsdrek, daviokeb, magram ganze gogvas mohyveba erTba-
Sad, daigrZelebs sadaves ukiTxavad da mohyveba qevqeviT svlas.
bolos mec momeRala mklavebi, neba-nebas mivuSvi, ase vi-
fiqre, guls Seijerebs-meTqi WenebiT mcire xans.
diRmis boranTan moswyda adgilidan da gamiWenda. mivyevi
sulmoswrafebul ulays da ase mgonia, aTasi cecxlovani Tva-
li mogvsdevdes ukan qSeniTa da bubuniT.
umata Wenebas cxenma, grZnobdes dardimandi TiTqos,
rom manq anis qalaqSi aRaraa cxenis adgili, garbodes igi
tfilisidan, sadac misi naTesavi dRes Tu xval sastikad
damarcxdeba da miqrolavdes qedficxeli ulayi, raTa daRup-
vas gadaarCinos Tavisi jilagi.
qalaqis mijnebi movaTave da CorTze gadaviyvane, rogorc iqna.
raki mogvianebiT momixda tfilisidan gasvla, amitomac
ganzraxuli mqonda avWalidan Semobruneba qalaqSi da amadac
aRar menaxa Cemi sayvareli sveticxoveli.
Tumca am taZrisaTvis Tvalis Sevleba yovel droSi sanukve-
lia; diliT xvlikisferia igi, mouRalavi mziT gaSuqebuli;
SeRamebisas oqrocurvilia; xolo mwuxris Semodgomisas, Tu
varskvlavianma camac daadga Tvali, cas mieWreba misi mrume
harmoniiT aRvsili xazebis zeswrafva.
CemTvis sakmarisia odnav, odnav mainc movkra Tvali caSi aty-
orcnil simfonias lodebisas, dee, Tundac WenebiT gamataros
qedficxelma dardimandma mis gverdiT.
wamierad Tvali Sevavlo mwuxrSi gandgomils da gavecalo
kvlav.
swored avWalasTan damifrTxa cxeni.
traqtorisaTvis furgoni gamoebaT ukan, gausworda Tu ara,
moulodnelad Semoesma manqanis bubuni, isev wamarTva Tavi da
gaWenda saSinelis siswrafiT.
me ise miama misi Tavawyvetili qrolva, maincdamainc ar mive-
Zale da mivuSvi sadave.
zahesis elnaTurebi cimcimeben mtkvarSi. am aTasTvala de-
vis naTeli misdgomia zedazenis mTas, romelic demonebis sau-
flod miaCndaT Zvel iberielebs odesRac.
8
jvaris monastris gaswvriv Zlivs avlagme dardimandi.
wveboda Rame zedazenisa da sarkineTis mTebis ubeebSi.
wvimis Sxefebi mxvdeboda saxeze.
mtkvari Sesdgomia pompeusis xids.
gza da xidi ucnaur fiqrs aRmiZravs xolme. am xidze gauv-
liaT romael konsulsa da mis jarebs, gana marto romaelTa
legionebs _ sarkinozebis, seljukianebis, urumTa da iranel-
Ta urdoebs.
mtkvarze tivtivebs es xidi da igi ukve aRaraa dRevandelisa
da guSindelis mtkice kavSiri. warsulis utyvi mowmea, dRevan-
delobisaTvis savsebiT uxmari, muzeumis eqsponatad vergamom-
dgari da sadacaa walekavs mas mtkvari, rogorc qimeras, momav-
lisaTvis mouxmarebels.
sataxto qalaqSi misasvlelis da meklitis roli gmirebis
xids waurTmevia misTvis iseve, rogorc Cvens saamayo tfiliss
pirveloba mcxeTisaTvis.
ukve mcxeTaSi var, RrublebiT wagragnili cargvali damx-
obia sveticxovelis wvetian gumbaTs, kide-kide qarvisferi
kalTebi mouCans cas, mrumezuCian mwvervalebze elavs xandaxan.
sveticxovelis galavanTan Tavdeba Cveni epoqis Cqami da si-
naTle, mis wiaRSive iwyeba saukune, ricxviT meaTe Tavisi mrume
RameebiTa da idumalebiT.
karibWesTan davqveiTdi, ramdenime landi CaliCobda taZris
SesavalTan, quCaSi.
eqvTime Tu Sinaa-meTqi, vekiTxebi uqudo biWunas.
ymawvilma Tavi gaaqnia: aq aravin megulebao aseTi.
viRac dedakaci momeaxla Tavsafriani.
e mand, ezoSi ziso berikaci, imas hkiTxeo.
WiSkari SevaRe, dasadavebuli cxeni Seviyvane galavanSi,
marcxena kuTxeSi, zed galavanze moSenebuli Sramelis win wel-
Si modrekili landi ijda lodze.
cxenianad ra daminaxa landma, zewamoiWra, momiaxlovda.
romeli xaro? SemekiTxa gancvifrebuli.
xmaze Sevicani eqvTime, man ki ver micno, vidre gvari ar
vuTxari Cemi.
9
gaixara moxucma, marjvena mkerdze makoca ise, rogorc
odiSelebs sCveviaT xolme. cxeni CamomarTva da xis kibisaken
gamiZRva.
siberes daepataravebina isedac tanmorCili moxuci. ocdaa-
Ti wlis winad galobas maswavlida igi, Zvel sZlispirebs
agrovebda, Zvel xelnawerebs, folkloris nimuSebs, Selocvebs,
zRaprebs da Zvel monetebs.
aseTi kacebi Cveni muzeumebisa da Zeglebis garSemo dafus-
fuseben xSirad, isini Zveli kulturis nasufraliT ikvebebian.
eqvTime Cems mexsierebaSi darCenili iyo, rogorc qera,
savsebiT qera kaci, romelsac simindis xaSariviT brWyviala,
grZeli ulvaSebi hqonda.
axla savsebiT TeTri Tma mosavda mas da grZeli, grZeli
wveri, iseTi, rogoriTac primitiuli mxatvrebi bibliur
RmerTs hxatavdnen xolme soflis eklesiebSi.
eqvTime, Cemis dakvirvebiT, erTi maTgania, romelnic yvel-
gan saWironi arian, magram roca adgilze mivlen, mudam zed-
metni aRmoCndebian xolme. isini mudam axalsa da axals mizans
eZieben cxovrebaSi, magram versad pouloben Tavis Tavs, radgan
maTze axdeba xolme yovelTvis: `mravalni arian rCeulni da
mxolod erTman moixveWos niWi~.
zogierTi adamiani Tavisi umniSvnelobiT xdeba SesamCnevi,
amitomac igi mudam TvalSi mxvdeboda xolme.
xan galobas aswavlida Zvel senakSi, xan zugdidis muzeumis
kustosad iyo, quTaisis pirvel kinoSi gamged, xanac statis-
tad quTaisis TeatrSi, neronis qandakebis rols Cinebulad
asrulebda scenaze, aTi wlis winad eTnografiul xoroebs
dahyveboda, erT dros tfilisSi bukinistobda, mas mudam hqon-
da savsebiT iSviaTi, Zveli wignebi da suraTebi. erT mSvenier
dRes mis pawia duqanSi saparikmaxero aRmovaCine da amis Semdeg
gahqra igi Cemi horizontidan.
mcxeTaSi Casvlis kviraZalSi SemTxveviT gavige: sveticxov-
elis meTvalyured yofilao Turme.
didxans visxediT me da eqvTime aivanze.
gaielvebda, moiWreboda caze sveticxovelis silueti, kv-
10
lav dabneldeboda irgvliv, Seudgeboda cas ucnauri caxcaxi,
axla ufro Zlieri gaxdeboda elvaTa krToma, jvaris monast-
eri gamoCndeboda, zedazenisa da sarkineTis Savjagriani mTebi.
iZala qarma. aRmosavleTisaken gadalala Rrublebi, Se-
modgomis ca moiwminda da iseTi kaSkaSa mTvare daadga svet-
icxovels, rogoric maisSi minaxavs xolme.
usityvod Sevscqerodi bnelSi mTvlemare taZars da mis
garSemo mojarul kbilovan qongurebs. Ramurebi ukanasknel
ferxuls uvlidnen ezoSi da iseTi ucnauri myudroeba idga
irgvliv, TiTqos drosac daviwyniao srbola.
Tavze daadga taZars muqlurji cargvali, romlis qubebs
galavnis qongurebis naCrdilebi ise xatavdnen, rogorc giS-
risa da iaspis aJurebs.
rac unda didi qmnilebis winaSe idge, TviT umniSvnelo ada-
mianic met yuradRebas moiTxovs Sengan.
me gamovkiTxe eqvTimes Tavisi cxovrebis ambavi. ijda taZris
Crdilisagan wamomdgar bnelSi Cia moxuci da momiTxrobda.
es iyo tragedia iseTi adamianisa, romelsac mravali ram
ainteresebda da, yuradRebis dafantulobis wyalobiT, yvel-
gan moscarvoda xeli. ukanasknelad aTi weli dauyvia mcxeTaSi
am ucnaur kacs, romelic yovel wels sam samsaxurs icvlida
xolme.
amJamad numizmatikiT yofila Turme gatacebuli.
adga, oTaxSi Sevida, Wraqi gamoitana da pawia qisa, monete-
biT savse. es fulebi saqarTvelos muzeums unda vuanderZoo
sikvdilis win.
Zvelkolxuri spilenZis monetebi maCvena, Tamaris, rusu-
danis, laSa giorgis, daviT narinisa da erekle mefis TeTrebi.
es yvelaferi dmanisis, ufliscixis da gelaTis sanaxebSi hqo-
nia napovni.
eqvTimes moZravi bunebis ambavi raki vicodi, gamovkiTxe: mcx-
eTidan Tu apireb-meTqi adgilis gadanacvlebas sadme?
`visTan an sad wavide, Svilo?
ori wyeba col-Svili miwas mivabare am oci wlis ganmavlo-
baSi. ukve mixrwnilebaSi gadamdgari var.
11
erTaderTi, rac cota, sul cota makavSirebs am cxovre-
basTan, es aris am taZrisadmi siyvaruli waruxoceli. aq
vCaliCob, Svilo, am sayvareli qmnilebis Crdilis qveS. vuvli
am SesaniSnav taZars da igi Cems TvalSi RvTis saxli rodia,
aramed didi xelovnebis igavmiuwvdeneli qmnileba, romelic,
rogorc xedav, TviT RmerTze ufro xangrZlivi aRmoCnda.
ase davdivar, davborialob, Svilo, Cems winaparTa safla-
vebsa da aCrdilebs Soris. wreuls daiwyes am taZris SekeTeba,
im xaraCoebs xom xedav, gumbaTze ramdenime sarkmelia kidev
Casadgmeli, veluri mtredebi Cadian taZarSi.
mec davdivar, skores gadavacli xolme vaxtang gorgasalisa
da erekle meoris saflavebs.
gana CemisTanebs gauwiravT Tavi am taZrisaTvis? cameti
saukune awydebodnen mis galavans mtris urdoebi.
sarkinozi abul-yasimi eZgera mas pirvelad, Semusra
da aqlemTa Tavlad gaxada igi, aRadgines, Semdgom ami-
sa, seljukma alf-aslanma iavarhyo igi, kvlav aRadgines
da Temur-lengma daangria iseve, Sah-Tamazma da Sah-abasma
milewes mravalgzis.
merme is iyo, mTeli saukune awvimda taZars. axal droSiac
kacs ar mohgonebia misi SekeTeba, mxolod sabWourma xelisu-
flebam, venacvale mas, gadaaxurvina igi wreuls da galavnis
qongurebi SeakeTes, Crdilos fasadze xaraCoebi jerac ar
mouxsniaT, gumbaTis sarkmelebSiac Casdgamen am dReebSi TiTo
mtkavela minas da Cemi aq yofnis mizanic aRsrulebuli iqneba
kidevac, SesaZloa, Cemi cxovrebisac~... (es sityvebi mcire-
odenis gulis tkiviliT iyo naTqvami mis mier).
`xval dilas ahyevi im xaraCoebs da iseT rames giCveneb, rac
STagonebiT aRgavsebs uTuod.
me ase mesmis, Svilo, mwerloba gmirobis gamosarClebaa mx-
olod, miCqmaluli gmirobis qomagia mwerali da sxva araferi.
Crdilos kedelze erTi warweraa da qandaki ori kacisa. Seni
Tvalisa da marjvenis saqme iqneba es, Tu rogor amoikiTxav
cxra saukunis ganmavlobaSi qvaSi Cakirul saidumlos dRem-
dis Seucnobs~.
12
* *
im Rames aivanze movisurve wola. gaTenebamdis mousvenrad
vborgavdi. cxenis mier gaRebuli Cqami mesmoda ZilSi, dardi-
mandi frutunebda, fexebs abakunebda da tkbilad, tkbilad
axramunebda Tivas. Tanac pirqve damxobili bnelSi, gaTenebas
vnatrobdi, aRTqmuli saidumlos male Sesacnobad.
ciskarma yuri amohyo Tu ara, SoSiebma astexes Wyipini. merme
is iyo, Tavze wamomadga mziT gabrwyinebuli, xvlikisferi svet-
icxoveli; igi iseTi mSvenieri iyo im dilas, rogoric ara-
sodes minaxavs manamdis.
avyevi xaraCoebs Crdilos fasadze.
adamianis marjvena gamouxatavs kedelze ostats. gonio upy-
ria mas.
iqve warweraa aseTi: `xeli monisa arsakiZisai, raTa Seun-
doT~.
Soriaxlos ucnauri qandakia ori kacisa.
erTi uwveruli Wabukia qarTul CoxaSi morTuli, xolo me-
ores, saxedaRrejil moxucs, piri daubCenia vaglaxad, spar-
suli samosi acvia da gulborotebis ieri gadahkravs saxeze.
roca xaraCoebidan Zirs Camovedi, Wruta TvalebiT miRi-
moda moxuci.
`es uwveruli konstantine arsakiZea, xolo CaquCiani mox-
uci _ misi ostati farsman sparsi.
kidev gaCveneb erTi kacis saxes, am Cven dromdis mkrTalad
moRweuls~.
didxans afaTura xelebi ubeSi, bolos ZvelTaZveli moneta
amoiRo qarTuli.
cxenosans Savardeni uzis marcxenaze da asomTavruliT war-
werilia zed:
`mefeT mefe giorgi _ messiis maxvili~.
es iyo da es.
weliwadze metia, rac es ambavi Cems sulSi sduRs. bolos
igi daiwrita, Cems warmodgenaSi Sededda, sityvam xel-fexi
Seisxa da gadmoinTxa qaRaldze, rogorc naTeli miTi, sauku-
noTa armuridan gadmonaJoni.
13
Tavi pirveli
swored im wels, roca, giorgis brZanebisamebr, sami eklesia
moaTava farsman sparsma samcxeSi, saqarTvelos Wilyvavi Se-
moesia.
mexis RrubeliviT daabnela man aRmosavleTi, Sirvanidan wa-
mosuli qvemo qarTls moedo, mtkvars aRma ahyva da basianamdis
gaaoxra naTesi.
axmobina mefem farsmani da ubrZana, moesra siri.
tfilisi imJamad sarkinozebs epyraT, farsmani amiras karze
iyo namyofi, giorgis mamas, bagrat kurapalats, tyved hyavda
igi, jer kidev siyrmeSi Camoyvanili.
qvismTlelTa da kiriTxuroTa uxucesi, idumalTa mimTxro-
bi iyo farsmani, arabul alqimiaSi friad ganswavluli, uebari
varskvlavTmricxveli, SesaniSnavi aqimi, ucnauri mewamle da
mCxibavi.
friad bnel ambebs ukavSirebdnen mis saxels crumorwmune-
ni, imasac ambobdnen, gveli hyavso farsmans lagamamodebuli
da zedmjdomi dahqriso igi aragvis WalebSi. sami kvira amza-
debdnen wamlebs farsmani da misi Segirdebi, bolos jadosnu-
ri ram siTxe Sekazmes, mamasaxlisebs dauriges, leSebi daa-
wamlines da xeebze gaatanines.
gaumaZRari siri mietana mZors da moisra srulad.
Semdgom amisa, wlis miwurulamdis mSvidoba sufevda saeri-
sTavoebSi. berZenTa keisarTan mtkice zavi Seikra, bagrat kura-
palatis mier mravalgzis gvemuli ganZeli fadloni xarks
aZlevda mefes; am magaliTiT daSinebuli tfiliseli amirac
gatvrinuli iyo, sarkinozebi jer kidev boginobdnen Suris
cixeSi.
gulmocemuli giorgi dadioda afxazeTsa, samcxesa da
qarTlSi, agebda cixe-qalaqebs, agarebsa da eklesiebs, xanmok-
le zavis dros xangrZlivi omebisaTvis emzadeboda.
axal wels mcxeTaSi iyo taZreuliTurT giorgi, kaTalikosma
melqisedekma uTenia ukvlia, sawolis darbazs moadga oqroiTa,
vercxliTa da broweulebiT gavsili xonCiT, klarjeTidan
14
Camotanili Zelicxovelis jvari miarTva, patiosanis TvlebiT
mooWvil luskumaSi Cadebuli, da Zvirfasi xati aminaSatisa.
dilidanve ewvivnen mefes erisTavni, zviad spasalari da
msaxurTuxucesi, mandaturTuxucesi da msajulTuxucesi,
ezosmoZRvari da CuxCeraxi, molareTuxucesi da meRvineTux-
ucesi. menadireTuxucesma sami qori miarTva foladisferi,
Svidi Savardeni lazikidan Camoyvanili, erTi Tavic veluri eS-
visa savsebiT mooqrovili. meremeTuxucesma da samma erisTavma
_ Svid-Svidi cxeni TviToeulTa.
erisTavebma isrebic moarTves mefes, msxvilni boZalni did-
nadirTaTvis, qeiburni mxecTaTvis, xarCa da qiburji frinvel-
TaTvis, did-didni kaparWni saomarni.
moiRo mTeli kona isrebisa banjgvlianma mamamze erisTav-
ma, romelsac lomkacad uxmobdnen Tavisi didi anagobisa da
vaJkacobis gamo. Wreli da mWreli Tvalebi isariviT miaWdo
taxtze mjdomares da warmosTqva:
`mravalJamier hyos dambadebelman yovelTaman mefoba Seni
da isarni ese gulsa Sina ganerTxos mefobisa Senisa orgulsa.
wyeulimc iyos yoveli gulboroti da qvegamxedvari taxtisa
Senisai~.
giorgi mdumare iyo bunebiTganve, kaci arametyveli, magram
friad dakvirvebuli. man xmaliviT Seageba mzera isrimisfer
Tvalebs, dafanCvul, TeTr warbebqveS TriTinebsaviT awriale-
bulT, Semdgom amisa, spasalarisaken gadaitana mzera.
Tavmodrekili idga zviad spasalari, warbSeuxrelad is-
menda mamamzis sityvebs da aguris iataks dasCereboda raRac
ucnaur fiqrSi wasuli. uzarmazari xmlis vadas mosWideboda
misi faCvunieri marjvena (yvelani uxmlod idgnen garSemo, mx-
olod mas ertya darbazobis dros foladis javardeni).
puroba moTavda da nadimi daiwyo Tu ara, menadireTuxuces-
ma, bazierebma da marekebma erisTavebis mier morTmeuli cxenebi
waasxes mefis nakrZalSi, xmliT daayrevines Tavebi da nakrZali
gamohketes irgvliv.
Ramem Semouswro nadims, memaSxaleT maSxalebi aanTes,
meWurWleT samaSxale qoni da alya Semozides darbazSi.
15
mefes molxena ewada im saRamos, magram spasalaris mowyeniT
mdumarebam guneba gaufuWa anazdad.
naSuaRamevs gaiyarnen darbaziserni, ori memaSxale anTebu-
lis maSxalebiTa kaTalikoss waruZRva win, TiTo-TiTo samTave
erisTavTa.
mefem Ramenebisa usurva stumrebs, zviads wamuyo, memaSx-
aleni daiTxova da win daisva spasalari.
sruli myudroeba sufevda darbazSi, Taflis sanTlebi
bJutavdnen niSebSi, nasmurevze loyebi Sefakloda Wabuk mefes,
magram uguneboba ver daeTrguna Rvinos.
mcire xans isxdnen oriveni ase mdumared, Wotis xma modioda
kaTalikosis baRidan, guSagebi hyivodnen uvarskvlavo RameSi.
Tavi aiRo giorgim, jiqurad Sexeda spasalaris Savad Sey-
ril warbebs da ugunebobis mizezi hkiTxa.
ar mindoda axal wels uxiag ambavTa moxseneba mefisaTvis,
Tavi imarTla zviadma, aw SuaRame gadasuliao da amitomac
uambo Semdegi: swored winadRiT mstovrebs ucnobebiaT aq
moTxrobili misTvis.
kvetaris erisTavs, Talagva kolonkeliZes, ZaliT uTay-
vanebia fxovelni da didoni, maT ahyolian ZurZukni da RalRai
da is Temebi, romelnic tiliWamiaTa mezoblad binadrobdnen
maSin.
aragvis xeobaSi SemoWrilan saerTo jariT, cixeebs Semowyo-
bian, ubrZolvelad gautexiaT cixisTavebi, radganac yvelgan
Sinakacebi hyoliaT warmarTTagani Turme.
mamamze erisTavis erTaderTi vaJi, Wiaberi, gudamayarSi
SebrZolebia kolonkeliZes, magram uvneblad ukuqceula da
qorsatevelas cixeSi Caketila mciredis jariT.
arc is daumalavs zviad spasalars, am Setakebisas mxolod
cametni fxovelni daukodniaT isriT da Svidni aragvelni sak-
maod msubuqad.
Semdgom amisa, Sesevia Turme kolonkeliZe Tavis laSqriT
aragvis xeobas, eklesiebi gadaubugavs, xatebi Seumusravs,
xucebi da berebi samrekloebze daukidnia TokiT, borcvebze
bomonebi aRumarTavT kvlav, aragvelebic SeerTebian fxovel-
16
Ta da maTTa mimyolTa, Rameebi uTeviaT kerpebisaTvis, Zeni da
asulni SeuwiravT uZveless wesisamebr.
sami dRe da Rame rokavdnen Turme bomonebis winaSe da gamar-
jvebas zeimobdnen ludiT galeSili brboebi.
es momxdara swored im dRes, roca mamamze erisTavi mefesTan
sadarbazod gamoemarTa.
Tavi Cahqindra giorgi pirvelma, am ambis Semcnobma. Tvalwin
daudga mamamze erisTavis isrimisferi Tvalebis yalbi cimci-
mi. rogori nirSecvlili eCvena mas mamamze erisTavi im wuTSi?
nuTu mamamze iyo igi, Tu satana Casvloda mas gvamSi?
merme vin?
bagrat kurapalatis ganuyreli megobari fadlon amirasTan
omebSi, Sirimnis brZolaSi giorgisTan erTad mravali Wiris
gadamxdeli.
gana mamamze ar udga giorgis mxarSi, roca `gandga qveyana
hereT-kaxeTisa da RadrobiTa aznaurTaTa Sepyrobil iqmnen
erisTavni~.
bolos esec moagonda giorgis: nialis velze berZnebTan Se-
takebis pirveli Rame. Wabukma mefem xmliT gahkveTa berZenTa
mTavarsardali, Semoabruna cxeni Tu ara, berZenma mxedarma To-
riani cxeni gamoukla mefes da marjvena wvivi gaugmira SubiT.
iskupa mamamzem cxenidan, balRiviT aiyvana xelSi Wabuki
giorgi, sakuTar cxenze Sesva, xmals xeli gaivlo da ise daif-
rina mteri, Savardeni dareviao RalRaTa gunds.
axal wels imave mamamzem isrebis kona aiRo xelSi da liq-
nida urcxvad mefis winaSe, erTgulebas eficeboda.
karga xania icoda giorgim, arc mamamze da arc misi vaJi,
Wiaberi guliT qristeanebi ar iyvnen.
saqarTvelos mefisaTvis Tvalis asaxvevad xatebiTa da
jvrebiT hqondaT morTuli qorsatevelas cixe-darbazi da
karis eklesia. miuvals mTebSi warmarTuli bomonebi hqondaT
muxovanebSi aRmarTuli da iq loculobdnen TavaT.
mstovrebs es ambavic euwyebinaT spasalarisaTvis: kvetaris
erisTavs _ kolonkeliZes, mamamzesa da Wiabers piri SeekraT
giorgis winaaRmdeg.
17
es ar iyo oRond dadgenili, vin idga maT ukan? tfiliseli
sarkinozebis amira Tu bizantiis keisari basili, romelsac
basians gadaRmeli qveynebi waarTva giorgim odesRac.
SesaZloa, amira an basili?
an oriveni erTad?
giorgis isic moxsenda, rom Talagva kolonkeliZis mx-
olodSobili qali, pirmSvenieri Sorena, akvanSive daniSnuli
hyolia Wiabers.
eklesiebis Semusvra mxolod niadagis mosinjvas moaswaveb-
da. gazafxulze mamamze da Talagva damzaxldebodnen da saer-
To ZaliT Semoewyobodnen ufliscixes.
giorgi Sors Wvretda friad. man kargad uwyoda, rom
qristes sjuli safarveli iyo am SemTxvevaSi.
TavaT giorgisac Seryeuli hqonda rwmena.
arabi bazierni uwvrTnidnen mas miminoebs, xolo farsman
sparsTan Rameuli saubrebis dros igi didis gulisyuriT is-
menda misgan platonis swavlas sulTa gadavlenisaTvis.
varskvlavebs uTvalTvalebda astrologi mefe RamRamobiT,
vin icis, egeb mzegadasulTa sulni iyvneno igini?
miuxedavad amisa, qristeanobis qomagad iTvleboda giorgi
da mis zarafxanaSi moWril TeTrze ase ewera:
`mefeT mefe giorgi _ messiis maxvili~.
keisarTan zavis darRvevas gaurboda giorgi. Tavis mxriT,
bizantiisaTvis Tvalis asaxvevad daucxromlad agebda qris-
teanul taZrebs da maxviliT avrcelebda mTels kavkasionSi
qristes sjuls.
axla mixvdnen giorgi da zviadi mamamze erisTavis darbazo-
bis namdvil mizezs.
dasazveravad gamoegzavna vaJs es sapatio stumari. giorgis
SeeZlo axal wlis meore dResve Tvalebi daeTxara mamamzisa-
Tvis, Wiaberisa da kolonkeliZis winaaRmdeg jari gaegzavna,
vidre pirveli TovliT Seififqebodnen mTebi, magram Wiaberi
axlad mobrunebuli iyo bizantionidan, sadac igi TurqebT-
an brZolaSi SvelisaTvis oqros muzaradiTa da `arxegosis~
saxelwodebiT daajildova keisarma.
18
Wiaberma bizantionidan dabrunebisTanave RalatiT moakv-
levina ovsTa mefe da ZaliT iTayvanna ovsni; Seudarebel me-
omarsa da mojiriTes didi saxeli hqonda gavardnili mTels
kavkasionSi.
zviad spasalari guldinji mrCeveli iyo, arcTu giorgis
sCveoda did saqmeTa xelaRebiT gadawyveta. amitomac dasTqves:
mxolod meore dRes gamolaparakebodnen mamamzes.
Tanac daadgines, gadacmuli berebi gaegzavnaT fxovSi da
gamoerkviaT, sarkinozebis amira urevda am saqmeSi xels Tu
cbieri keisari basili?
19
Tavi meore
im Rames movida saSineli TqeSi, naSuaRamevidan wvimda
daucxromelad. Semodgomis pirveli susxi Camodga. Sirim-
nis brZolaSi miRebuli iara ganuaxlda giorgis. fexi ast-
kivda, magram winaparTa wesis darRveva ar isurva da wina
Ramis uZilarma uTenia iTxova cxeni.
zardaxanis molarem aRviri moarTva, lagami amosdo
oqrosfer ulays, merme zardaxanis mejinibe mieWra, saybeu-
ri Seusxa, zardaxanis molaremve Seudga unagiri.
Sejda mefe da zardaxnisuxucesma maTraxi miarTva.
dawinaurdnen aCuxCi da zardaxnisuxucesi.
giorgim cxens maTraxi swyvita, ukan gamoudgnen samive er-
isTavni, meremeTuxucesi, menadireTuxucesi da bazierni.
atyda bukis cema mefis nakrZalSi. spilenZis dafdafebs
scemdnen meiTarebi da marekebi, ucnauris RrianceliT mos-
debodnen tyes.
nadirma Sors gaityua madevrebi, Soridan, Zlier Soridan
ismoda maTi gamalebuli yefa da gniasi.
giorgisa da mis amalas adgilis gamocvla ewadaT, magram
xevs gaRma kbodeebi da qarafebi iyo, xevSi usieri WoWi da
sadebi, gauvali katabardebi gzas uRobavdnen mxedrebs.
fexiT svla iyo saWiro, cxenze jdomam uaresad aatkiva
mefes wvivis iara. amitomac veRar bedavda daqveiTebas igi.
mamamzem TaTbiri miawoda aseTi:
mxarmarjvniT xevia erTi, im mTis cxviris gadaRma mde-
bare, madevrebi ucilod im xevSi Semoabruneben otebul na-
dirs. dasavleTisken qarafebi axlavs im xevs, roca madevrebi
mosdeven mxecs, igi ioli gziT garbiso mudam, ar etanebao
arasdros qarafs. im xevis yelTan davuxvdeT da ar agvcde-
bao arc erTi.
gaiziares mamamzis rCeva. sadebs Soridan mouares, nekerCx-
lis tye gadalaxes cxendacxen.
mouaxlovdnen xevis yels da isev atyda madevrebis yefa,
marekebma umates Rriancels. jer muxnaric ar gaearnaT mxe-
20
drebs, aSrialda erTbaSad tevri, cxeniseburi Tqaruni mois-
ma anazdad, miwis pirze gadairbina mgelma.
axla meore moZunZulebda xevdaxev, kvlav ismoda cxenise-
buri Tqaruni. katabardebSi gaielva cecxlovanma Tvalma.
mSvildi mozida giorgim da pirveli qeiburi esrola guld-
agul, ZaRliviT daiyefa raRacam, daigmina da moisma bragva-
ni sul axlos, kunelis Cirgvebis gadaRma.
daqveiTda mamamze erisTavi, birkebian jagebSi gadaiWra,
didxans dabobRavda katabardSi da merme giorgim Tvali hk-
ida _ RiWianidan gamovida mamamze, mxarze uzarmazari mgeli
Seegdo. tyiskacsa hgavda birkiT mocul tyavkabaSi gamowyo-
bili.
Tavisi mSvenieri TeTri kbilebi SemoanaTa giorgis da moa-
Zaxa:
`es erTi da sxva aTasi, mefeT mefeo~.
esa sTqva da giorgis cxenis ferxTiT daagdo nanadirevi.
isev astexes marekebma dafdafebis cema, menadireTuxucesis
didi buki ismoda sul axlos.
nekerCxlis Stoebs lewavda iremi, moangrevda tyes da mo-
hqroda gamalebuli. sCanda: madevrebi mosdevdnen fexdafex.
mxedrebma SeniSnes, adamianis suni rom igrZno nadirma,
mxarmarjvnisken gadauxvia, swored im sadebisken, romelsac
Soridan mouares mefem da misma amalam xevis yelamdis mos-
vlisas.
didebulebma ar indomes TavaT gamodgoma, radgan cxen-
dacxen ver miyvebodnen; giorgim cxenidan Camoxtoma daapira,
magram mamamzem aRvirSi utaca xeli.
uaresad gagimizezdebao naiarevi fexi, nu iqmo, aficebda
bagrat kurapalatis suls.
mefe dinjad ijda mSvlis bewvis unagirze da Sescqeroda
mamamzis isrimisfer Tvalebs. mis mudaraSi imdeni siwrfele
da mamaSviluri ruduneba ismoda, gaocda giorgi.
Zveli mamamze moagonda, Sirimnis, fanaskertis da nialis
omebSi TanamebrZoli, bagrat kurapalatis uerTgulesi yma
da misive siyrmis megobari.
21
axla ki eWvi Seepara giorgis, egeb styuodnen mstovrebi,
mamamze ubralo iyoso kolonkeliZisa da Wiaberis mier at-
exil amboxSi.
cxenidan ar Camovida da gadaswyvita im wuTSive daemar-
toxelebina mamamze, Zmurad, mamaSvilurad gasaubreboda,
gamoekiTxa Wiaberis gandgomis mizezi.
Semdgom amisa, saxis gamometyvelebiT an xmis niriT gamo-
arkvevda mefe, Tu ra wili edo TavaT mamamzes am saqmeSi?
bolos xom SesaZloa, mamamze imadac wamosuliyo saaxal-
wlod mefesTan, raTa TavaT emxila sakuTari vaJi.
amitomac daiTxova danarCeni erisTavebi. menadireTux-
ucess ubrZana, sadebisaken gamosdgomodnen irems, nekerCx-
lis tyeSi eZiaT nakvalevi misi.
me da mamamze xevis yelTan davrCebiTo marto.
xevis yelisken miabrunes cxenebi orTa. mefes nabijiT
mohyavda ulayi, Tanac gulmodgined eZebda pirvel sityvas
saubris dasawyebad.
mis gulSi rialebdnen sityvebi xan goleuliviT tkbili,
xan aspitis gesliviT mware, magram idumalad gadaixedavda
mis gverdiT cxendacxen momaval moxucisaken, isev nialis
veli moagondeboda, basianis sanaxebSi gamarTuli brZolebi,
fanaskertis cixeSi Caketvis ambebi da kvlav daebmeboda ena.
bolos, mamamze misi stumari iyo. bagrat kurapalatma
mis xelSi dalia suli. gana mamamzem da zviad erisTavma ar
waiRes bagratis gvami bediaSi dasamarxavad?
nuTu igive xelebi lesaven giorgis winaaRmdeg maxvils,
igive xelebi, romelTac gaapatiosnes bagratis cxedari fa-
naskertis cixeSi?
es yovelive sduRda giorgis gulSi da sityva ver epovna
mas, simZimilis gamosaTqmeli.
swored am dros kvlav moisma didi bukis xma da marekebis
moaxloebulma Rriancelma daafrTxo giorgis cxeni. fiqr-
Si wasulma mxedarma sadavis damokleba moaswro da uzarma-
zari qarafis kidesTan yalyze Seayena ulayi.
xevis yelTan Sesdgnen oriveni.
22
yuri scqvites monadireTa.
romeliRac nadiri mobobRavda nislisagan daburul tye-
Si. mis TaTebis qveS liwin-liwini gahqonda gamxmar Stoebs.
dezi hkra Tavis ulays giorgim, xevis siRrmeSi Seagdo
igi, mSvildi mozida da arwivis frTaze gamarTuli qeiburi
mkerdSi hkra Calisfer daTvs.
daiRriala gamZvinvarebulma mxecma, cxenosanTan Sebmas
ganerida, qarafisaken gaiqca, erTi Sesdga ufskrulis pirad,
kvlav daiRriala da gadaeSva daWrili nadiri.
mefes siWabukem sZlia, ukan gamoudga cxendacxen, qara-
fis kideze misuli gadmoxta, kvlav mozida mSvildi, magram
daacdina fiWianSi gauCinarebul daTvs.
gulnatkeni mefe zed dascqeroda ufskruls, magram mixv-
da, naiarevi fexis patroni ver mihyveboda otebuls.
maSin iskupa cxenidan mamamze erisTavma, swored iseve mar-
jved, rogorc Sirimnis brZolaSi, tyavkabis ukana balTe-
bi amoikeca, zed dajda da Wabukuri xalisiT gadaeSva uf-
skrulisaken.
idga giorgi qarafis kidesTan da Sescqeroda Semrecil
bilikze srialiT mimaval mamamzes zurgs, merme SambSi dain-
Tqa misi tyavkaba da sruli mdumareba davarda tyeSi.
buki aiRo giorgim, ixmo marekebi da meiTarebi.
qarafebs Semouares Soridan bazierebma, marekebma da mei-
Tarebma. madevrebma SambnarSi ipovnes daTvis nakvalevi da
nasisxlari, magram dekaSi gadasuli daekargaT isev.
amaod Cxrikes Rranteebi, xevebi, Sambnarebi da RiWiani, ma-
gram miwam piri uyoo orTaves, verc daTvi ipovnes sadme da
veRarc mamamze.
daimartoxela spasalari giorgim, uCurCula: gagveparao
mTavari nadiri.
ver SegbedeTo, Torem ar mindoda mamamzis gamoSveba cixi-
dan. misni zraxvani wuxelve naTeli iyo CemTvis. mas es un-
doda: davezvereT, Cveni saomari mzaoba Seemowmebina. kargad
icoda, mefis karze xels aravin axlebda stumars. axali
wlis meore dRes sanadirod gaiwvevdnen sadarbazod mosul
23
didebuls, xolo nadirobis dros gaparva arc ise saZnelo
iqnebodao.
giorgis eniSna zviadis naTqvami, magram dadumda, Tavis si-
Wabukesa da gamoucdelobas qenjnida mwared.
mze miidrika, giorgis ukve sami iremi, Svidi mgeli, xuTi
tura da sami mSveli moekla, magram mainc ar iRimeboda
gamarjvebuli monadire.
bolos sxva Rone ar iyo, unda aeSvaT yurSai, sayvareli
madevari mefisa.
yurSai maked iyo, mainc Sin ar dadga, rogorc ki sxva ZaR-
lebis yefa Semoesma. wamosvlisas iseTi sacodavi ymuili
morTo, giorgis Seebrala da brZana: saseirod mainc wamoiy-
vaneTo yurSai, TokiT atareTo tyeSi.
bolos menadireTuxucesma TavaT moiyvana yurSai daTvis
gawyvetil nakvalevTan, namexar ifnis Ziras. am adgilidan
sisxlis wveTebic ar aCnda miwas.
yurSaim mxarmarcxniT gauxvia, bevri isunsula, or-
samjer wre dauara da merme aiRo geSi. sami bazieri da Svidi
moisari gaayola bazierTuxucesma yurSais.
nakrZali gadaiares, SemoRobili gaengria nadirs, veli
gadalaxes Sambiani, muxovani daiwyo usieri da swored am
tyeSi, erT muxis qveS yurSai Tavze daadga moklul daTvs.
nadiris gverdiT, gvimrianSi pirqve damxobili egdo dato-
rili mamamze.
marjvenaSi satevari SerCenoda moxucs, sisxls daecvara
misi TeTri, matyliviT TeTri wveri.
gvimra daTqerili iyo irgvliv, sisxls daecvara daje-
gili balaxic.
giorgi friad daaRona am ambavma. zviad spasalars
gamoutyda idumal; is merCia, gaparuliyoo mamamze erisTavi,
radgan Wiabers veravin daajerebso, nadirobis dros rom
SeemTxva es yovelive mamamiss.
didxans usrises safeTqlebi mamamzes, merme is iyo,
Tormetma monadirem Zlivs miaTria sasaxlemdis gons mosu-
lis uzarmazari sxeuli.
24
giorgim brZana da ixmes farsmani. arc amas dasjerda mefe,
TurmaniZe Camoayvanina fanaskertis cixidan.
Tvalis gaxelis umalve es ikiTxa mamamzem:
sada varo?
roca gaigo, sasaxleSio, myisve amoioxra, merme Tvalebi
moifSvnita da sTqva:
im daTvis tyavi unda mimerTmiao mefisaTvis. amadac
gavswireo Tavi.
Sors gaetyuebina dakodil nadirs mamamze. RiWianebSi
mravalgzis xeli moscarvia moisars da roca ukanaskneli
qeiburiT mucelSi daukodnia daTvi, daZrula Turme es
uzarmazari mxeci, mamamzes mSvildi gadaugdia da pirispir
Sebmian urTierTs daTvi da mamamze.
25
Tavi mesame
eqvsi Tve Tavze adga TurmaniZe mamamzes. yovel SabaTs an
mefe ewveoda, an kaTalikosi, janmrTelobis ambavs gamohkiTx-
avdnen da gaeclebodnen kvlav. mesawole beri Rameebs uTevda,
ezosmoZRvari sasTumalTan ujda, fsalmuns ukiTxavda.
mamamze gulmodgined ismenda xucis qadagebas, xalisianad
izepirebda fsalmunis leqsebs, gulSi dascinoda ̀ ebraeleb-
is RmerTis iwil-biwilos~.
ukanasknel SabaTs, Zelsa hkres Tu ara eklesiebSi, mefe da
zviadi ewvien erisTavs.
amjerad didxans dayovndnen mnaxvelebi. gadaxdili omeb-
isa, Zvelebur nadirobaTa ambavi Camoagdo giorgim, yaryatze
nadirobaao axla aragvis WalebSi kargi.
giorgi Cveulebrivze metad gultfili iyo im saRamos.
mamamzes mainc Sesdgomoda Zrwola. yovel wuTSi moeloda,
sadacaa daagdebso mefe nadirobis ambavs da kolonkeliZis
amboxs gadaswvdebao anazdad.
merme?
merme moulodnelad miapyrobda mas Tavis didron, wab-
lisfer Tvalebs da SeekiTxeboda:
merme Sen ra hqeni, mamis Cemis TanamebrZolo da Cemo uerT-
guleso ymav?
ra eTqva mamamzes?
saTqmelic mzad hqonda.
mtkice uari da samariseburi dumili. gzaSi viyavi da ara
vici rao. sakuTari nebis simtkicis unaric hqonda, gind
dilegSi CaegdoT, gind Zelze gaekraT, gind Tvalebi daewvaT.
mefem dumili daarRvia, jiqurad Sexeda da aseTi ram
uTxra:
`Zalian ar ivaJkaca yurSaim?~
mamamzes gulze moeSva. gaixara am sityvebis gagonebisas.
diaxo, miugo, Tavi dauqnia Tanac.
giorgim Tavi Cahqindra. aguris iataks daaSterda. TiTqos
raRac davardniao da axla eZebso mand.
26
`diax. Zalian erTguli cxovelia ZaRli~...
sityva `erTguli~ samsWvaliviT SeerWo mamamzes gulSi.
naTeli iyo: ZaRlis erTgulebidan erTi nabijiRa darCenoda
mas mamamzisa da Wiaberis orgulobamdis.
erTbaSad haeri ecotava, zewamoiWra, raRac undoda eTqva
da giorgim daaswro sityva:
`Cven ki, adamianebi, ubedurni varT, sakuTari sicocxlis
gadasarCenad (es sityvebi Zalian gaaWianura mefem) uerT-
gules adamiansac iolad gavwiravT xolme~.
merme isev dadumda, kvlav daxeda aguris iataks.
amis Semdeg, yovelive iWvis gareSe, mamamze, Wiaberi da
kolonkeliZe unda exsenebina mas, magram gaocebulis yurebma
aseTi ram gaigones:
`gaxsovs, fanaskertis cixeSi rom Cagvketa basili keisar-
ma, mesame Tves, roca wyaro mogviwyvites da SimSilma
xeli dagvria, Cemi sayvareli madevari kudai davkaliT da
SevWameT~.
Tavisuflad amoisunTqa gaxarebulma mamamzem:
`oho, didebuli ZaRli iyo kudai, rogor ar maxsovs, yur-
Sais sjobda kudai kidevac~.
moulodnelad zewamoiWra mefe, Rame nebisao, daagdo si-
tyva. wasvla daapira anazdeulad.
mamamze sawolidan wamoiwia, Seevedra giorgis, saerisTa-
voSi wasvlis neba damrTeo.
roca amas ambobda igi, giorgim SeniSna: qveda yba dau-
grZelda, aucaxcaxda moxucs.
Semcivnebuli xom ar xaro?
hkiTxavda moxucs.
SeuZlod var, magram Tu mefis brZaneba iqneba, SesaZloa
cxenze jdomam margoso kidevac.
`Sen xom Cemi stumari xar, wadi-meTqi, xom ar getyodi?~
esa sTqva da spasalars miubrunda giorgi:
dilaadrian cxenebi mzad hyavdes mejinibeTuxucess. erTi
uremic Tan gaataneT. vinZlo iarebi gaexsnas da ver SesZloso
cxeniT svla.
27
martoSTenili stumari sawolidan wamodga, darbazSi
gaiar-gamoiara, naavadar iogebs sinjavso TiTqos. merme ko-
Skis Cardaxze gavida, gadaxeda mZinare qalaqs.
kbilovani Savi qongurebi gars Semortymodnen molurjo
cargvals.
Zelsa hkres eklesiebSi, karis eklesiidan erToblivi ga-
loba ismoda. monastrebis ezoebSi Savosani berebisa da mon-
azvnebis laSqari zimzimebda.
aragvis karis koSkidan guSagebis yivili modioda.
nela eSveboda Rame sarkineTis gadrekil zurgze.
vaSlisa da aluCis yvavils TeTrad daefifqa kaTalikosis
baRi. bulbulebi kvnesodnen CirgvebSi.
moajirs miyrdnobili idga mamamze erisTavi. xvalindeli
gamgzavrebis sixaruli Semogzneboda gulze.
aRmosavleTisaken gaixeda. mTvare dasdgomoda jvaris mon-
asters.
mogvTa xidze erTobliv laplaps Seaswro Tvali. mogvTa
xidze Toriani laSqari gadmodioda. moagonda: am sami dRis
winadac wavida xerkis cixisaken jari. Tvali gaayola muza-
radebis elvas, isini sers gadaRma gauCinardnen, merme iseve
gamoCndnen aRmarTze. mdumared isxdnen cxenebze mxedrebi,
floqvebis tkapatkupi ismoda, ulayebis frutuni da Wakebis
Wixvini.
omi moagonda, ki ar moagonda, moenatra mamamzes. cxenze
jdoma da omi. samTavros moedani gaiara jarma da mecixovnee-
bma CrdiloeTis karni gauRes.
Semdgom amisa myudroeba damyarda sruli. gaSavdnen ek-
lesiebis wvetiani gumbaTebi, varskvlavebi aenTnen caze. gars
momdgar dumilSi mousvenroba daeufla mamamzes (Wotis xma
modioda kaTalikosis baRidan mxolod).
eqvsi Tve dahyo mamamzem mcxeTaSi da am xnis ganmavlo-
baSi arc mefes, arc kaTalikoss, arc spasalars sityvac ar
dauZravT fxovelTa da aragvelTa amboxebis gamo. arc ek-
lesiebis Semusvra uxsenebiaT. am moCvenebiTi Tavazianobis
miRma saSineli wyroma da muqara boboqrobda.
28
gasul Tves mefe taZreuliTurT ufliscixeSi dayovnda,
RamRamobiT dahyavdaT jarebi xerksa da ufliscixes Soris.
mTeli Rameebis manZilze TqaraTquri esmoda mamamzes. sasax-
leSiac uCveulo fusfusi iyo.
axla isev amoZravda laSqari. SesaZloa, keisarTan oms
moelodes mefe an tfilisel amiras Tavdasxmas.
es yvelaferi kargi, magram Wiabers ra uyves netavi, an
kolonkeliZes ra bedi ewvia?
SesaZloa, orives dasTxares Tvali. vin icis, miwasTan
gaaswores kidevac qorsatevelas da kvetaris cixe-koSkebi.
xolo mamamzes, mamamzes gamokeTebas aclian albaT, es mesa-
wole beri ise saeWvod sdums, SesaZloa, mstovari iyos. bibli-
is zRaprebis Txrobas da fsalmunis ReWvas ra moaTavebs, da-
dumdeba da Sescqeris mamamzes cercvisferi, usiamo TvalebiT.
cxadia, stumris gankurnebas ucdidnen aqamdis da, vin
icis, egeb es iyo mamamze erisTavis ukanaskneli Rame.
`eha, Ramev, sulis Cemisaebr bnelo, mamcne idumalni
zraxvani Senni!~
sad midioda netavi is cxenosani jari, mogvTa xidze rom gad-
movida weRan? SesaZloa, Wiaberi da Talagva mcxeTaSi hyavdeT,
dilegSi sadme da erT mSvenier Rames samTaves daayrevinon Tavebi.
gana ase ar moeqca mefe cota-erisTavebs, cxratbisas? jer
mama iwvia stumrad, ZaliT iTayvana, merme Svili Camoayvani-
na cxvilos cixidan. sam Tves mTavarTa sanaTlois dileg-
Si hyavda oriveni, vnebis kviraSi ezosmoZRvari miugzavna,
aziarebina, Semdgom amisa Tavi mosWres mama-Svils da aragvs
gaatanes gvamebi.
oh, es ezosmoZRvari, is Savanaforiani yorani, Wiris-
dResaviT sZagda mudam mamamze erisTavs. ai, vin aris mar-
Tlac mstovari da ZaRlTapiri!
sapatio tusaRebisaTvis miCenili hyavs igi giorgis. misi
yrantali ueWvel sikvdilis macnea. pirvel TveebSi, roca
mamamze sulTmobrZavi iyo, yovel dilas SemoiWyitavda dar-
bazSi, Tavis Wruta, Tevzisebur Tvalebs miaSterebda mamamz-
es, TiTqos ekiTxeboda: kidev ar amogarTveso suli?
29
Zelze gasayvan tusaRs ziarebas miucunculebs da uambobs
merme, Tu rogor aqcia kanas qorwilSi wyali Rvinod ieso
qristem.
`eha, Ramev, sulis Cemisaebr bnelo, mamcne idumalni
zraxvani Senni!~
SekrTa fiqrSi garTuli mamamze. ori cxenosani mohqro-
da muxnarisas cixidan. cecxlismfrqveveli xmlebi eWiraT
xelSi. samTavros moedani gamoiares WenebiT. sasaxles Cauq-
roles da mogvTa xidisken gahqrnen.
zmaneba iyo, netavi, Tu gancxadeba ucnaurobisa?
`eha, Ramev, sulis Cemisaebr bnelo, mamcne idumalni
zraxvani Senni!~
floqvebis Tqaruni mkafiod esmoda mamamzes, magram sas-
axlis guSagebi rad idgnen godolebze gaunZrevlad?
Tvalma da smenam xom ar uRalata mamamzes?
egeb Cveneba iyo raime ucnauri?
ara, cxenosnebi iyvnen, cxadliv cxenosnebi, cecxlismfr-
qveveli maxvilebi eWiraT xelSi.
mamamze erisTavs imdenive omi hqonda gadaxdili, ramdeni
welic daeyo amqveynad, magram sikvdilis winaSe SiSi ucnobi
iyo am dRemde misTvis.
axla ki SekrTa, muxlebi moeWra, qviTkiris moajirs moeW-
ida welSi modrekili vaglaxad.
mxneoba moikrifa, isev gasworda, kvlav gadaxeda samTav-
ros moedans da xedavs: sami mxedari mohqris, sams sami mo-
hyveba ukan, merme mTeli razmeuli gamoCnda. saSinelis sis-
wrafiT mohqrodnen, varvarebdnen gaSiSvlebuli xmlebi.
Cqams ar iRebdnen TavaT mxedrebi, cxenebis Tqaruni ismoda
erToblivi. da roca isini sasaxles gauswordnen, xmlebis
elvarebisagan amdgar naTelSi mxedrebis moRuSul saxeebs
Tvali hkida mamamzem: laplapebdnen muzaradebi da jaWvis
perangebi. mTeli laSqari mohqroda bnelSi.
`eha, Ramev, sulis Cemisaebr bnelo, mamcne idumalni zraxva-
ni Senni!~
vin icis, egeb Wiaberi da misi ZuZumte toxaisZe yofiliy-
30
vnen is ori mxedari, pirvelad SemoWrilni qalaqSi. mwuxri-
sas mcxeTidan gasuli jari daamarcxes albaT da Semovidnen
kidevac, es aris.
Tu asea, guSagebi rad sduman netavi?
gana guSagebs ver moisyididnen winaswar?
...magram es xmlebi? cecxlismfrqveveli javardenebi? Ses-
aZloa, Wiabers Camoetanos bizantionidan cecxlismfrqveve-
li xmlebis saidumlo?
Tu ase iyo, rad ar gaumxila mamas?
vin icis, egeb jer TavaT unda gamoecada. axla moagonda
mamamzes Wiaberis naTxrobi: baRdadeli Turqi Seipyro
keisarma erTi, dilegSi Caagdo, ZvalTa da rkinaTa mkveTeli
xmlebis ostati unda yofiliyo igi. amasac ambobda Wiaberi,
Zelze gaakres, mainc ar gasTqvao es saidumlo Turqma.
ho, magram cixeni muxnarisa da RarTiskarisa rogor
danebdebodnen ase ubrZolvelad Wiabers?
Tu Wiaberi da toxaisZe marTlac SemoWrilan qalaqSi,
mcxeTis sasaxle arc ise advilad danebdeba mters. gars Se-
moewyobian Tu ara cixes, mamamzes Seipyroben da Tavs waaclian.
`eha, Ramev, sulis Cemisaebr bnelo, mamcne idumalni
zraxvani Senni!~
darbazSi Sebrunda mamamze ficxlad, mesawole bers fsal-
muni gavardnoda xelidan, sakuTar mklavebze damxobils eZi-
na mSvidad.
Torni gadaicva, muzaradi daixura, xmali Semoirtya da
idumal kibes mihyva baRisaken Casasvlels.
baRSi gasvlisTanave SeniSna mamamzem, orma landma Caur-
bina gverdiT da utyvad gauCinardnen oriveni xilnarSi.
samTavros moedani ise gaiara, Zexorcieli ar Sexvedria
gzaze.
gascda moedans da sami Subosani wamoewia, mxedrebi daqan-
culni sCandnen, muzaradebi laplapebdnen mTvaris naSu-
qarze, uRimRamod midiodnen cxenebi.
Caiares mxedrebma, ukan moixeda mamamzem da aqlemebis qar-
avani modioda didi.
31
ganerida meqaravneTac. gzis pirad samlocvelo niSi Seni-
Sna da Sesdga mun.
samlocvelos kibeze maTxovrebi miyriliyvnen, miuaxlov-
da, ver gaego, maTxovrebi iyvnen Tu mgzavrebi?
tkbilad eZinaT usaxlkaro mwirebs. erTi moxuci iqve
gdebul lodze ijda gankerZoebiT da Ramis locvebs but-
butebda TavisTvis. niSis winaSe xatis sanTlebi bJutavdnen.
macxovris saxes, vaglaxad daRrejils, Sexeda mamamzem, ar
iama misi danaxva, lodze mjdars mieaxla da mwuxri mSvido-
bisao, usurva.
salmiTve gadauxada berikacma madli.
wamuyo: Camojeqio lodze da TavaT miiwia lodis kidis-
aken.
`moxuco mwiro, _ eubneba mamamze berikacs, _ modi,
gavcvaloT samoseli, Tu mogesurvos~.
moxuci wamodga, xatis sanTlebTan miiyvana ucnobi, axed-
daxeda, mixvda: didebulTagani rom iyo viRac.
eucxova: rad monatvriao am didkacs mwiris ZonZebi?!
`ra SeWirvebai dagdgomia, qristes mier Zmao bedSavo, an
mwiris ZonZebi rad mognatrebia?~
`warmarTTagani viyavi, Zmao, mcxeTaSi momnaTles, Sjuli
Sevicvale, _ daiwyo mamamzem, _ amieridan minda qristes ma-
galiTs mivyve, amqveyniuri didebisagan ganviZarcvo da viaro
soflad, viTa boganom, usaxlkarom, miusafarma. gana agre ar
daZrwoda qveynad ufali Cveni, macxovari macxonebeli?~
moxucma jiqur Sexeda ucnobis mSvenier saxes da anagobas
keTilSobils. misi naTqvami eWeSmarita.
gaixara: Tavisi dabebkili wamosasxami mklavze gadahkida
mamamzes, lodze Camojda, dafxrewili samogvis wuRebi gaix-
ada, miawoda masve.
muzaradi moixada mamamzem, lodze daagdo, Seixsna Torni,
Zvirfasi juba gaixada tariskonisa, gadasca moxucs, lodze
Camojda, verZis tyavis waRebi gaiZro, berZnul katarReb-
saviT Wvintabzekilni, egec mwirs daudo win.
`sadauri xarT da saiTken miedinebiT?~
32
ekiTxeba mamamze moxucs.
`yveliscixidan movdivarT, qvismTlelebi varT da kiriTxu-
roni, qorsatevelas karis eklesia daungreviaT warmarTebs da
mis aRsadgenad gvgzavnis kaTalikosi melqisedeki xval diliT~.
qorsatevelas xsenebaze gulma reCxi uyo mamamzes, undoda
ekiTxa, kidev ra gsmeniaTo qorsatevelas gamo, magram Tavi
Seikava.
Cacma moaTava Tu ara, wasvlas daadga. moxucs guliT un-
doda vinaoba da sadauroba ekiTxna misTvisac, magram sity-
vis daZvra verc ki moaswro, mwuxri mSvidobisao, daubara
ucnobma da gauCinarda bnelSi.
mTavarTa sanaTlois bnel quCaze wamoewia meqaravneT
mamamze.
javaxeli vaWrebi aRmoCndnen, xerkisaken midiodnen.
mwirs Tu waritanTo? SeekiTxa meqaravnes Tavmodrekilad
mamamze. Rame mxecebis SiSi maqvso, fexdafex gamovyvebio qara-
vans.
meqaravne mgzavris vinaobas ikiTxavda.
mwiri varo taoeli, artanujis cixidan movdivaro fexiT.
gudamayarSi mivalo saroWikod.
am saubriT garTulT mTavarTa sanaTloi gaearnaT. gareu-
banSiac ar ismoda Cqami. mamamze ukan ixedeboda.
aravin sCanda. guli moeca, maS sasaxleSi SeumCneveli
darCenodaT misi gaparva, kidev mcire manZili da muxnarisas
cixes Tu gascdebodnen, samSvidobos gavidoda mamamze da es
bneli Rame iqneboda misi cixesimagre.
`eha, Ramev, sulis Cemisaebr bnelo, mamcne idumalni
zraxvani Senni!~
muxnarisas cixis karibWe dagmanuli dauxvdaT.
adre ketaveno cixes, Wiaber erisTavsa da Talagva kolon-
keliZes Zalad uTayvanebia ovsni da ZurZukni, mefe Tavdasx-
mas moeliso CrdiloeTidan.
sTqva meqaravnem.
qaravani cixes mieaxla, guSagebi gamoeyvnen bnels.
mwuxri mSvidobisa usurva meqaravnem cixisTavs, sTxova,
33
gagvatareTo. uTenia gamovsulvarT ufliscixidan, magram
gzaSi erTi aqlemi dagvivarda, vidre mas falns movxsnidiT da
tvirTs sxva aqlemebze gadavitandiT, SemogvaRamdao kidevac.
bodiSobda meqaravne.
`sul ramdeni meaqleme gaxlavT?~ SeekiTxa cixisTavi.
`aTormeti, da erTic mwiri Semogvekedla, meroWike beri
unda iyos~.
am saubarSi iyvnen garTulni cixisTavi da meqaravne,
mamamzem SeniSna: ori landi SemouerTda qaravans.
da roca, cixisTavis brZanebisamebr, muxnarisas cixis
kari gaaRes, landTagani erTi miswvda mamamzes da meqaravnis
gasagonad sTqva:
eg mwiri mefis stumaria, amaRam ver gandobTo mas.
zviad spasalaris sasaxleSi didi aliaqoTi Sehqmna
mamamzis gaqcevam. memaSxleni gamocvivdnen, maSxalebi aanTes,
batons ar eZina, mainc didxans daigviana sawolis darbazSi.
mamamzes miwisferma gadahkra, spasalari darbazSi Semovi-
da, xelebgakoWili tusaRi fexze idga.
selze dajda pirbanjgvliani, moRuSuli mxedarTmTavari.
maTxovris ZonZebSi gamowyobil mamamzes axed-daxeda.
vina xaro? _ SeekiTxa yasidad, TiTqos ar icoda, Tu vin
idga mis winaSe.
mamamze erisTavi gaxlavarTo, miugo TavCaqindrulma tyvem.
zviad spasalari wamodga, TavaT daudga seli. merme wa-
muyo Subosnebs da xelebi Seuxsnes mamamzes.
raRac waibutbuta tusaRma madlobis grZnobis gamosax-
atavad da kvlav SeniSna spasalarma: qveda yba isev daugrZel-
da da aucaxcaxda erisTavs.
`isev xom ar Segamcivna, erisTavT erisTavo?~
`ara, axla Semaxura, spasalaro batono~.
simwris Rimma daRrija mamamzis didroni, vnebiani tuCebi.
`rad iltvodi mainc, aki nabrZanebi hqonda mefes, xval
unda gagvemgzavrebineT saerisTavoSi?~
mcire xans sdumda erisTavi, merme Tavi aiRo, isev gaus-
wora Tvali zviadis Seyrilsa da mrisxane warbebs.
34
`me TavaT ar vici, rad SememTxva, spasalaro, eg.
SesaZloa, avadmyofuri Cveneba momelanda, ucnauri ram.
Tqveni wabrZanebis Semdeg cixis Cardaxze gavedi. qalaqs ga-
davcqerodi. viRac mxedrebma cxeni Semoaqroles, jer orni
iyvnen, merme orjer sam-samni, bolos mTeli laSqari, yvelas
cecxlovani xmlebi eWira xelSi, cecxlismfrqveveli javar-
denebi.
sarkinozebTan brZolebSi mravalgzis vxlebivar bagrat
kurapalats, berZnebTan omebSi mibrZolnia giorgi mefesTan
mxardamxar, amis msgavsi araferi momlandebia~.
`aha, Sen ega gsurs, vin iyvnen is mxedrebi an is xmlebi
rani iyvnen? es saidumlo mxolod mefem da me viciT da Cvenma
ostatebma, _ xolo orgulTaTvis miuwvdenelia igi.
es yvelaferi me movawyve, raTa usityvod gamomerkvia, sam-
trod iyavi Tu samegobrod mosuli?
exla yovelive naTelia CvenTvis.
xvalve, mefis brZanebisamebr, saerisTavoSi gaemgzavrebi,
Caagonebde Wiabers da kolonkeliZes, mefis erTgulebad
moiqcnen kvlav, Torem Cven movalT, qorsatevelas cixesac
mivwvdebiT da maSin gaigebT, Tu is mxedrebi vin iyvnen an is
xmlebi rani arian~.
esa sTqva spasalarma da Ramenebisa usurva stumars.
mTeli Rame muSaobdnen mTavarTa sanaTlois mWedlebi,
gadmoiRebdnen Tu ara gamokveril maxvilebs grdemlidan,
xelSi awvdidnen zedmomdgar cxenosnebs da esenic saSinelis
siswrafiT miaWenebdnen mTvarian RameSi cxenebs, haerSi awr-
Tobdnen hindur folads _ cecxlebr mgznebares.
RamenaTevi mamamze dilamdis ar moSorebia cixe-darbazis
samzers. roca mtredisfrad ayvavda ca da marixi Caqra, mx-
olod maSin CasTvlima odnav.
dilaadrian amirCqarma gamoaRviZa, cxenebi mzad ariso, es
moaxsena.
ori Subosani amoudga mxrebSi, cixis ezoSi Camoiyvanes da
Sesves cxenze.
mejinibeTuxucesma maTraxi miarTva.
35
mamamzem madloba daubara mefesa da zviad spasalars,
Tanac sTxova: saaRdgomod kaTalikosi mobrZanebuliyo qor-
satevelas cixeSi, xatebi da xucebi gamoetanebinaT saeri-
sTavosTvis.
roca cxenosnebma muxnarisas cixe gaiares da amirCqar-
ma CrdiloeTisaken gahqusla cxeni, mxolod maSin irwmuna
mamamzem, rom mas saiqios rodi agzavnidnen, aramed sakuTar
saerisTavoSi.
gazafxulis areni misdgomodnen mTebsac, aragvis pirad
aluCebi hyvaodnen da torolebs ahqondaT ganaxlebuli mi-
wis sixaruli.
36
Tavi meoTxe
aprilis miwurulSi msaxurTuxucesi miugzavna giorgim
melqisedek kaTalikoss da sTxova: SabaT saRamos mwuxris
Semdeg swvevoda.
kaTalikosma msaxurTuxucesi ra dainaxa Sua darbazSi
Tavmodrekilad mdgomare, gaocda, radgan am dRemde Wabuki
mefe TavaT eaxleboda melqisedeks.
kaTalikosi gulSi nawyeni iyo mefeze, oRond es ambavi
veravisTvis gaemxila. emduroda, radganac giorgi bagrat
kurapalatsaviT gulmodgined ar eqceoda sarwmunoebisa da
zneobis saqmeebs.
saerTo senia kacTa: micvalebulebs imadac aqeben xandax-
an, raTa cocxals miayenon Crdili.
gulmodgined adidebda melqisedeki bagrat kurapalats,
friad RvTismosavi iyoo bagrati, amitomac mohxedao ufal-
man da daapyrobinao `kavkasia jiqeTidan vidre gurganis zR-
vamde~.
giorgis idumal hqirdavda kaTalikosi cxratbis cota-
erisTavebisaTvis Tavis mokveTis gamoc. stumari RvTisaao,
sjeroda melqisedeks iseve, rogorc qarTvel xalxs
odesRac, _ rad gaswirao stumari qristeanma mefem. bagrat
kurapalati aseT rames ar ikadrebdao.
cxadia, melqisedeks ver warmoedgina, Tu JamTaaRmwereli
aseTs rasme daswerda: `bagrat kurapalatma iwvia klarjni
xelmwifeni sumbaT da gurgen, Zeni bagrat artanujelisani,
Tavisni mamis diswulni, darbazad mis winaSe cixesa Sina fa-
naskertisasa, darbazobis nacvlad Seipyra igini da aRixvna
qveyanani da cixeni maTni, xolo TviT igini patimar hyo cix-
esa Sina Tmogvisasa~ (am cixeSi suli dalies stumrebma bo-
los).
melqisedek kaTalikoss kargi mexsiereba hqonda, magram
rasac micvalebuls miuteveben xolme, mas cocxals ar apa-
tieben Tanamedroveni arasdros.
es ambavi axsovda melqisedeks, swored amadac dafacurda
37
igi, roca sadarbazod mosuli mamamze erisTavi sapatio ty-
veobaSi moxvda uecrad.
eqvsi Tvis manZilze gamudmebuli da idumali brZola iyo
axalgazrda mefesa da moxuc kaTalikoss Soris.
roca javardenebis wrToba da saomari samzadisi daiwyo
mefem, Rameebs locvaSi aTenebda melqisedeki.
zviad spasalari TavgamodebiT moiTxovda mamamzisaTvis
Tavis mokveTas an Tvalebis dawvas. es kidev cotaa, zviads
TavaT unda waeyvana jari, rogorc ki zvavebis safrTxe gaivl-
ida, Wiaberis, toxaisZisa da kolonkeliZis Tavebi margile-
bze wamoecva, qorsatevelas da kvetaris cixeebi balavrianad
daengria.
kaTalikosi giorgis arwmunebda:
`ara brZanebul ars uflisagan maxvilisa aReba, xams sax-
arebiTa da patiosaniTa jvariTa uCvenoT gzai WeSmaritebi-
sai gandgomilTa, rameTu Zelicxovelis jvari patiosani ars
mimyvanebeli cxovrebad saukunod da Zalman misman gananaT-
los bneli igi guliTa maTTa~.
giorgi maincdamainc did imedebs ar amyarebda Zelicx-
ovelis jvarze, magram kaTalikosis TaTbirisaken ixreboda
ufro, radgan WiaberTan omiT bizantionTan urTierTo-
bis gafuWebas erideboda. garda amisa, TavaT mamamzis didi
damsaxureba samefo taxtis winaSe, misi Tavganwiruli Se-
brZoleba daTvTan, dabolos, mamamzis mSvenieri aRnagoba,
yovelive es urTierTs daerTo da cocxali TaviT gaaswro
stumarma mTebSi.
zviad spasalari, diaxac, morwmune iyo, magram jvaris Za-
liT damarcxebuli mteri arsad enaxa jer da amitomac da-
JinebiT urCevda mefes: sanam mamamzes, Wiabersa da kolon-
keliZes Tavebi asxiaT mxrebze, mSvidoba ar damyardebao.
toxaisZes koWis ZarRvebi davaWraT da es vakmaroTo saxl-
Tuxucess.
im SabaTs mwuxris locva gangeb gaagrZela kaTalikosma.
mosabodiSebeli mzad hqonda: aRapebi dagvigrovda da mwux-
ris Semdeg gvian xlebas moverideo.
38
Tavi mexuTe
gaWianurebulma mwuxrma friad moqanca kaTalikosi. mas
gulis manki sWirda, fexebi usivdeboda. wirva gaTavda Tu
ara, TvalT daubnelda da mcxeTeli episkopozi rom ar miS-
veleboda, waiqceoda.
merme, Cveulebisamebr eaxlnen misi siyrmis megobrebi:
beri gaiozi da mamaTa monastris mamai stefanoz. mxrebSi
amoudgnen da monasterSi waiyvanes.
melqisedeks ase sjeroda: Tu gsurs zegavlena moaxdino
erze, igive unda sWamo, rasac mrevli sWams da ise Caicva, rac
mas acvia, sxva mxriT unda ecado iSviaTad eCveno xalxs.
Tvals SegaCveveno...
amitomac iSviaTad eCveneboda mrevls, did xatobebsa da
dReobebze daswrebas gaurboda, TviT mefis sasaxleSi did
darbazobas erideboda iseT dReebSi, roca sxva qveynis
despanebi, mefeebi an erisTavebi modiodnen xolme. did aznau-
rTa saxlebSi gamarTul nadimebsa da qorwilebs arasodes
daeswreboda. aznaurTa Soris mometebulni mwvaleblebad da
mkrexelebad miaCnda.
eklesiidan gamosuli ubralo beris Coxas icvamda jva-
losas.
rac Seexeba yoveldRiur purobas, stefanoz beris sa-
ostignoSi, berebisa da morCilebis Tvalwin sWamda mxa-
leulsa da saerTo samarxvos.
am saRamosac gaioz berisa da stefanoz winamZRvars Soris
ujda sufras melqisedeki da ospis gbolvils Seeqceoda xis
kovziT.
mTeli dRis namarxulevs iama ospis wveni, meore iTxova
da swored egec miarTva qerakululianma morCilma, kovziT
aiRo ospis wveni da pirisken rom mihqonda, swored am dros,
ramdenime nabijis siSoreze viRacam ikiTxa xmamaRla:
kaTalikosi Tu brZandebao aq?
kaTalikosma es gaigona da gaiozs uCurCula: Cemi aq yofna
aravis amcnoTo.
39
vidre moxuci gaiozi wamodgomas SesZlebda, Savanafori-
anma gaarRvia berebisa da morCilebis brbo, Tavs waadga ka-
Talikoss.
qedmodrekili mieWra ezosmoZRvari, Tavisi marad sveli,
msuqani tuCebiT dauloSna marjvena melqisedeks, merme kr-
Zalvisagan acaxcaxebuli ukudga da moaxsena:
mefe sadarbazod iwvevso Sens meufebas.
melqisedeki daafiqra ganmeorebiT mipatiJebam, ase
gaifiqra: farsman sparsis ambavi awuxebso.
melqisedeks friad ar moswonda am `saeWvo uSjulos~
yofna mefis karze. miT umetes, aravin icoda dabejiTebiT,
marTlac sparsi iyo igi, sarkinozi Tu berZeni?
farsman sparsi Serqmeuli saxeli unda yofiliyo, arse-
biTad namdvili misi vinaoba da sadauroba aravin uwyoda.
yoveli ena, yovelgvari sjulis kanoni zedmiwevniT icoda:
qarTuli, arabuli, Turquli, iranuli da berZnuli.
jer kidev bagrat kurapalats auxirda melqisedeki
am `warmarTis~ gamo, merme is iyo, moanaTvlina mefem or-
mocdaxuTi wlis kaci.
eklesiaSi siaruliTa da marxulobiT Tavs ar iwuxebda
farsmani.
mstovar berebs ambavi mihqondaT kaTalikosTan: Cum-Cumad
dasciniso kidevac qristes sjuls. mariamis uxrwnelobis
dogmas apampulebda Turme da, roca TriaqiT daTvreboda,
mourideblad xiTxiTebda: RvTismSobels imdeni Svili hy-
olia, ramdenic angelosi daetevao nemsis wverze.
es oxunjobac orpirulad iyo mosazrebuli. Tu etyodnen,
nemsis wverze bevrze bevri angelosi daetevao, igi miugebda:
Tqven ar gcodniaT, angelosi kacisodena rom ariso. xolo
Tu vinme miugebda, saerTod, angeloss rogor daitevso nem-
sis wveri, _ Tqven ar gcodniaT, angelosni uxorconi rom
ariano.
merme mohyveboda imdens angelosebis uxorcobis gamo,
Tavbrus daaxvevda msmenels.
rogorc yovel avantiurists (da Sua saukuneebSi isini
40
gacilebiT metni iyvnen, vidre Cvens droSi), masac ramdenime
xeloba hqonda momarjvebuli.
ukanasknelad mzis saaTebs awyobda, mTvaris `xelTais~
swerda, xandaxan nadimebze miiwvevdnen, rogorc xumaras
da moclils, moxuc aznaurebs acinebda, yovel sarwmunoe-
bas apampulebda idumal (raTa sakuTari daemala), yoveli
erovnebis kacs amasxaravebda (raTa sakuTari ar gaemxila
rogorme).
kaTalikosi didxans eZebda raime sababs arsebiTs, raTa
mcxeTidan misi gaZeveba moeTxovna mefisagan da axla gaxare-
buli iyo melqisedek, rom swored ezosmoZRvarma miawoda mas
aseTi, friad gamocdilma Worikanam da moenem.
farsman sparsi dedaTa monasters SesCveoda, mcirewlovan
morCil qalwulebs saCuqrebiT gaityuebda mTavarTa sanaT-
lois erT bnel quCisken, sadac gauqmebuli bazilikis ukan,
bnel senakSi cxovrobda TavaT, da namuss axdida Turme.
ukanasknelad fanaskertelis qalisTvis daedga Tvali, ca-
meti wlis gogona ZaliT gaexrwna (igi ezosmoZRvaris naTe-
savi aRmoCnda).
Tu afxazeTidan, klarjeTidan da fxovidan Camoyvanil mo-
naTa Svilebis gaupatiurebam dausjelad Cauara farsmans, fa-
naskerteli didi aznauri iyo da aq ki ueWvelad moZebnili iyo
is foni, romelsac mkrexeli farsmani ucilod unda daexrCo.
gamoZieba dasrulebuli iyo, magram jer sxaltbis ek-
lesia ar moeTavebina farsmans da kaTalikosi jer ar apireb-
da saqmisTvis msvlelobis micemas, mefesTan Sexvedrasac
imitom gaurboda, vaiTu giorgim Semavrdomoso farsmani.
ezosmoZRvaris piriT SemoTvlil xelmeored wvevas, cxa-
dia, ver gaeqceoda melqisedeki. odnav gulnawyeni iyo am mi-
patiJebiT, magram erTbaSad gadawyvita, daeswro rogorme me-
fisaTvis da dabejiTebiT moeTxova am bilwi warmarTis dasja.