Witamy w Programie EuroAction

Witamy w Programie EuroAction

Dbając o swoje serce

EuroAction to program, który ma na celu pomóc Panu(i) oraz Państwapartnerom i bliskim krewnym ograniczyć ryzyko kolejnych przypadkówchorób serca w rodzinie.

Sposób, w jaki żyjemy – czyli nasz styl życia – może zwiększać ryzykopojawienia się choroby serca. Palenie tytoniu, niezdrowy sposóbodżywiania się i brak aktywności fizycznej, w połączeniu z innymiczynnikami ryzyka, mogą doprowadzić do choroby wieńcowej (czynnikryzyka to coś, co zwiększa ryzyko choroby serca). Wspomniane wyżejczynniki ryzyka omówiono szczegółowo w Rodzinnym pakiecie wsparciaEuroAction. Pakiet ten zawiera również wiele pomocnych wskazówekodnośnie metod ograniczenia tego ryzyka we własnej rodzinie.

Co obejmuje Program EuroAction?Program składa się z trzech etapów:

Wraz z członkami swojej rodziny otrzymają Państwozaproszenie na pierwsze badanie. Osoba oceniająca zapytaPaństwa o nawyki w zakresie palenia tytoniu i odżywiania sięoraz poziom aktywności fizycznej. Nastąpi również pomiar wagiciała, ciśnienia krwi oraz stężenia cholesterolu i glukozy.

W ciągu 16 tygodni po pierwszym badaniu wezmą Państwoudział w ośmiu sesjach edukacyjnych i ćwiczeniowych orazuzyskają wsparcie w zakresie zmian stylu życia i innychczynników ryzyka.

Po 16 tygodniach od pierwszego badania otrzymacie Państwozaproszenie do złożenia kolejnej wizyty w przychodni wraz zczłonkami swojej rodziny, abyśmy mogli ponownie ocenićstężenie cholesterolu, częstość pracy serca, ciśnienie tętniczeitp. Taka sama ocena będzie miała miejsce rok po pierwszymbadaniu.

1

2

3

Verte.

©ESC, 2003. Dokument opracowano w ramach programu EuroAction –inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego.www.escardio.org A1-Pol

W trakcie udziału w Programie EuroAction otrzyma Pan(i) osobistą,indywidualną opiekę zapewnianą przez członków zespołu ProgramuEuroAction, w tym kardiologa , pielęgniarkę przeszkoloną w zakresiechorób serca, dietetyka oraz fizjoterapeutę. Wymienieni wyżej specjaliściudzielą Panu(i) indywidualnie informacji na temat zmian w stylu życia,jakich można dokonać, aby ograniczyć ryzyko choroby serca, a także poradodnośnie tego, co należy zrobić, gdy osiągnięcie tych zmian sprawiatrudności.

Personel pracujący w ramach programu EuroAction odpowie na każdePani/a pytanie.

Ograniczenie ryzyka choroby serca


Co to jest choroba wieńcowa?Serce to mięsień, który pompuje krew do wszystkich narządów worganizmie człowieka. Krew i tlen do mięśnia sercowego sądoprowadzane przez tętnice zwane „tętnicami wieńcowymi". U osób zchorobą wieńcową tętnice zostają pokryte tłustymi złogami, które określasię mianem „zmian miażdżycowych".

Z czasem te złogi mogą stwardnieć w procesie nazywanym „miażdżycąnaczyń krwionośnych". Może to prowadzić do dusznicy bolesnej lubzawału serca.

Czynniki ryzyka choroby wieńcowej:Palenie tytoniu, niezdrowy sposób odżywiania się i brak aktywnościfizycznej mogą prowadzić do wysokiego ciśnienia krwi, wysokiegostężenia cholesterolu i cukrzycy oraz do odkładania się tłuszczów wtętnicach.

Te tzw. „czynniki ryzyka" choroby wieńcowej często dzieli się na dwiegrupy:

• czynniki ryzyka, które można zmodyfikować,

• czynniki ryzyka, których nie można zmodyfikować.

Jak widać z tabel przedstawionych na następnej stronie, jest wieleczynników ryzyka, które można zmodyfikować. A nawet niewielkie zmianymogą spowodować dużą różnicę w zakresie stanu zdrowia!

Verte

Czynniki ryzyka, które MOŻNA zmodyfikować:

• Palenie tytoniu

• Niezdrowy sposóbodżywiania

• Brak aktywności fizycznej

• Nadwaga /Otyłość

• Wysokie ciśnienie krwi

• Wysokie stężeniecholesterolu

• Cukrzyca

©ESC, 2003. Dokument opracowano w ramach programu EuroAction –inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. www.escardio.org A2-Pol

Czynniki ryzyka, których NIE MOŻNA zmodyfikować:

• Wiek Ryzyko wystąpienia chorobywieńcowej jest wyższe ustarszych osób.

• Płeć Mężczyźni zwykle częściejzapadają na chorobę wieńcowąw młodszym wieku niż kobiety.

• Obciążenie rodzinneRyzyko u osób, których bliskikrewny (rodzice, siostra lub brat)ma lub miał chorobę serca, jestwyższe.

Dbaj o swoje serce.

Rzuć palenie, zdrowo sięodżywiaj i bądź bardziejaktywny fizycznie.

Jeśli w twojej rodzinie wystąpił przypadekchoroby serca


Jak Program EuroAction może ci pomóc?Program EuroAction ma na celu pomóc Tobie i Twojej najbliższej rodziniestwierdzić, jakie zmiany mogą być konieczne, aby zwiększyć szansęutrzymania dobrego stanu zdrowia w przyszłości.

Uprzejmie prosimy zapoznać się z Rodzinnym pakietem EuroAction, któryzawiera wiele informacji, jak ograniczyć ryzyko choroby i dbać o zdrowieswojej rodziny.

Czy jest Pan(i) spokrewniona z kimś, u kogoprzedwcześnie wystąpiła choroba wieńcowa?Gdy choroba wieńcowa pojawi się u osób w młodszym wieku (umężczyzn poniżej 55 roku życia, a u kobiet poniżej 65 roku życia), unajbliższych krewnych tych osób może występować podwyższoneryzyko choroby serca.

• Czy u Twojej matki lub siostryrozpoznano chorobę wieńcowąprzed 65 rokiem życia?

Jeśli odpowiedź na którekolwiek z powyższych pytań brzmi TAK, ryzykowystąpienia u Ciebie choroby serca może być wyższe. Ty i Twoja rodzina możecie jednak wiele zrobić, aby ograniczyć toryzyko.

©ESC, 2003. Dokument opracowano w ramach programuEuroAction – inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. www.escardio.org A3-Pol

• Czy u Twojego ojca lub bratarozpoznano chorobę wieńcowąprzed 55 rokiem życia?

Stwierdzenie choroby serca w rodzinie oznacza, że konieczne może byćwprowadzenie istotnych zmian w stylu życia wszystkich jej członków.Szanse dokonania skutecznych, trwałych zmian są wyższe przy wsparciurodziny, szczególnie tych jej członków, którzy mieszkają w tym samymgospodarstwie domowym. Wynikiem takiej współpracy może być lepszezdrowie w przyszłości.

Wspólnie wprowadzane zmianyPodczas podejmowania prób zmiany zachowań, na przykład zaprzestaniapalenia tytoniu, często łatwiej odnieść sukces przy wsparciu swojegopartnera, rodziny i przyjaciół. Dokonywanie zmian jest łatwiejsze, jeślimożecie wprowadzać je wspólnie.

Poprawa stanu zdrowia całej rodzinyJeśli wszyscy członkowie rodziny rozumieją problem, jaki stanowi chorobaserca oraz dlaczego konieczne są zmiany w stylu życia, łatwiej będzieutrzymać dobry stan zdrowia. Zmiany te mogą pomóc zapobiec pojawieniusię chorób serca. Jeśli wspieracie się Państwo na wzajem i podejmujeciewspólne wysiłki – w zakresie rzucania palenia, zdrowszego sposobuodżywiania się, odchudzania i większej aktywności fizycznej – wszyscyodniesiecie korzyść.

Kto może udzielić wsparcia?Proszę pomyśleć, którzy członkowie rodziny są w stanie pomóc Panu/Paninajbardziej. Na przykład:

• partner,

• dzieci,

• bracia i siostry,

• przyjaciele,

• rodzice.

Wspólnie wprowadzane zmiany w całej Rodzinie

Co Ty i Twoja rodzina możecie zrobić...

Verte

Wspólne wprowadzanie zmian

Pomyślcie o swoimdotychczasowym stylu życia.Gdzie należałoby dokonać zmian i jak to uczynić?

Omówcie i wspólnie wyznaczcie konkretne cele.

Omówcie wspólnie, co sądzicieo tym, czego musicie dokonać.

Istotną sprawą jest, abyście Państwo widzieli swoje postępy. Kiedy już osiągniecie którykolwiek z wyznaczonych celów, nie zapomnijcie o nagrodzie.

©ESC, 2003. Dokument opracowano w ramach programuEuroAction – inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. www.escardio.org B1-Pol

Proszę pamiętac, że jeśli uda się Panu/Pani zaangażowaćrodzinę i przyjaciół, da Pan/Pani im szansę na poprawę ichstanu zdrowia.

Zachęcajcie i wspierajcie sięwzajemnie w chwilach, gdyutrzymanie wprowadzonychzmian sprawia Wam trudności.

W przypadku powrotu dopoprzedniego stylu życia,wspólnie podejmijcie kolejnąpróbę.

Wspólnie oceniajcie zmianystylu życia, poziomu ciśnieniatętniczego, ciężaru ciała itp.

Zmiany, których mogą Państwo dokonać wspólnie:• Zaprzestanie palenia tytoniu.

• Zdrowy sposób odżywiania.

• Większa aktywność fizyczna. Zaplanujcie wspólne regularne ćwiczeniafizyczne.

• Relaks. Znajdźcie coś, co lubicie robić wspólnie.

Jeśli palisz papierosy, rzucenie palenia stanowi najważniejszy pojedynczykrok jaki możesz uczynić, aby uniknąć w przyszłości problemów z sercem.

Jak rzucić palenieWażne jest całkowite rzucenie palenia tytoniu. Samo ograniczenie paleniazwykle jest mniej skuteczne niż całkowite zerwanie z nałogiem. Nie istniejełatwy i szybki sposób rzucenia palenia, dlatego należy starannie sięprzygotować i dowiedzieć, jaka pomoc jest dostępna.

Zaprzestanie palenia tytoniu


Wskazówki ułatwiające rzucenie palenia

Ustal datę i pozbądź sięwszystkich papierosów ipopielniczek.

Miej zawsze dużo zajęć. Nudamoże spowodować, żesięgniesz po papierosa.

Zachowaj aktywność fizyczną.Staraj się każdego dniaregularnie ćwiczyć.

Odkładaj pieniądze, którezostałyby wydane na papierosyi przygotuj sobie nagrodę.

W chwili słabości zadzwoń doprzyjaciela, pielęgniarkipracującej w ramach ProgramuEuroAction lub do kogoś o kimwiesz, że może udzielić ciwsparcia.

Nie poddawaj się!

Miej pozytywne nastawienie.

Poproś swojego lekarza lubpielęgniarkę pracującą wramach Programu EuroAction onikotynową terapię zastępcząlub bupropion. Bupropion to lek,który nie zawiera nikotyny, alepomaga ograniczyć chęć paleniai przynosi ulgę w zakresieniektórych objawów, jakie mogąpojawić się po zaprzestaniupalenia.

Sporządź listę powodów, dlaktórych chcesz rzucić palenie. Wtym celu możesz wykorzystaćwolne miejsce z tyłu niniejszejulotki.

Powiedz swoim przyjaciołom irodzinie, że planujesz rzucićpalenie.

Verte

Powody, dla których chcę rzucić palenie

Ulotka nie zastępuje informacji, których może udzielić lekarz woparciu o znajomość stanu zdrowia pacjenta.

©ESC, 2003. Dokument opracowano w ramach programu EuroAction –inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. www.escardio.org B2-Pol

W jaki sposób palenie przyczynia się do chorób serca?• Palenie powoduje uszkodzenie ścian tętnic.

• Nikotyna, która jest substancją uzależniającą zawartą w papierosach,zwiększa częstość akcji serca i podwyższa ciśnienie krwi, powodującwiększe obciążenie serca.

• Podczas palenia z krwią przenoszony jest tlenek węgla zamiast tlenu,utrudniając dostarczenie do serca wystarczającej ilości tlenu.

Cel

Rzucenie palenia

Wskazówki w zakresie zdrowego sposobu odżywiani

Zdrowa dieta ogranicza ryzyko choroby serca. Należy stosować się do tychsamych porad w zakresie zdrowego sposobu odżywiania, jakie sąudzielane wszystkim, ale które są szczególnie istotne dla Ciebie i Twojejrodziny!

Osoby z chorobą serca muszą dopilnować, aby ich dieta byłazrównoważona pod względem zawartości składników odżywczychniezbędnych w procesie powrotu do zdrowia. Zdrowa dieta możeograniczyć ryzyko problemów z sercem w przyszłości. Należy zachowaćpozytywne nastawienie, czytać o tym i zastanowić się nad sposobamiudoskonalenia swojej diety i stylu życia.

Zdrowy sposób odżywania się - z myślą o swoim sercu


Zastąp tłuszcze nasyconetłuszczamijednonienasyconymi iwielonienasyconymi. Naprzykład używaj olejurzepakowego, oliwy z oliweklub oleju słonecznikowego.Spożywaj mniejszą całkowitąilość tłuszczów.

Zwiększ ilość spożywanychtłustych ryb. Do tłustych rybnależą m.in. makrele,sardynki.

Spożywaj więcej owoców iwarzyw. Zmierzaj do celu,jakim jest spożywanie conajmniej pięciu porcji dziennie.

Spożywaj więcej błonnika,szczególnie rozpuszczalnego,który znajduje się na przykładw fasoli, grochu, soczewicy i owsie.

Unikaj używania zbyt dużychilości soli. Do przyprawianiadań zamiast soli używaj ziół,przypraw, cytryny lub czosnku.

Unikaj stosowania zbyt dużych ilości cukru, a takżespożywania zbyt wielu dań inapojów o dużej zawartościcukru.

Utrzymuj spożycie alkoholu wzalecanych granicach.

Verte

Zmierzaj do osiągnięcia następujących proporcji różnychgrup pokarmów w swojej ogólnej diecie.



Wskazówki• Jedz więcej warzyw niż dotąd.

• Nałóż na talerz najpierw warzywa, aby zajęły co najmniej połowęjego powierzchni.

• Następnie nałóż produkty bogate w skrobię, na przykład ziemniakilub ryż.

• Na koniec nałóż część posiłku składającą się z mięsa lub sera. Dziękitemu łatwiej Ci będzie ograniczyć spożywaną ilość tych produktów.

Owoce i warzywa

Produkty bogatew skrobię (np.ziemniaki lub ryż)

Nabiał (Produkty mleczne)

Białka (innegopochodzenia)

Tłuszcze i cukry

Dlaczego należy być aktywnym fizycznie?Aktywność fizyczna może ograniczyć ryzyko wystąpienia chorób serca. Uosób, u których jest już obecna choroba, aktywność fizyczna możepomóc ograniczyć postęp choroby w przyszłości.

Aktywność fizyczna i ćwiczenia


CelOgółem 30 minutumiarkowanej aktywnościfizycznej dziennie przez conajmniej 5 dni w tygodniu.

W przypadku jakichkolwiek problemów zdrowotnych lub braku pewności należy zasięgnąć porady lekarza przed rozpoczęciem ćwiczeń.

Jaki rodzaj aktywności Jaki poziom aktywności jest zalecany? jest wystarczający?

Do najodpowiedniejszych dlaserca rodzajów aktywnościnależą: spacery, jazda narowerze, taniec i codzienneczynności, takie jak np.:wchodzenie po schodach.Bez względu na rodzajwybranej aktywności niemoże ona być zbytwyczerpująca i nie możepowodować żadnego bólu.

Poziom aktywności należydostosować indywidualnie doswoich potrzeb. Należy wziąćpod uwagę swój wiek,poziom sprawności fizycznej,stopień ciężkości chorobyserca i powrotu do zdrowiapo ataku serca (jeśli miałmiejsce) oraz wszelkie inneproblemy zdrowotne, jakiemogą występować.

Ćwicz na umiarkowanympoziomie. Ćwiczenia powinnysprawiać przyjemność,powodując lekkie zmęczenie irozgrzanie organizmu. Istniejegeneralna zasada, że wysiłekfizyczny powinien mieścić sięw granicach od „dość lekkiego"do „trochę wyczerpującego".Dobrą metodą na określenie,czy nie został przekroczonypróg wysiłku, jest tzw. „próbamówienia". Jeśli nie jesteś wstanie prowadzić rozmowy wtrakcie ćwiczeń,prawdopodobnie wysiłekfizyczny jest zbyt intensywny.

Aby zadbać o sprawnośćfizyczną, należy ćwiczyć częstoi regularnie. Ćwiczenia raz wtygodniu nie są wystarczające!Aktywność należy zwiększaćstopniowo i włączać ją doswojego codziennego trybużycia. Należy dążyć dokońcowego celu łącznie 30minut umiarkowanejaktywności fizycznej dziennieprzez co łajmniej 5 dni wtygodniu.

Recepta na sukces!Spróbuj wykonywać następujące ćwiczenia co najmniej pięć razy wtygodniu:

Przekąska Przed głównymi ćwiczeniami rozgrzewaj się przez 10-15 minut.

Danie główne: ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, takie jakenergiczny spacer. Rozpocznij od 5 minut i wydłużaj tenczas tydzień po tygodniu do 20-30 minut.

Deser: Odpocznij po głównych ćwiczeniach przez 10 minut.

• Aktywność fizyczna poprawiaprzepływ krwi w całymorganizmie.

• Pomaga kontrolować wagę ciała,obniżyć ciśnienie krwi, obniżaćstężenie cholesterolu orazregulować stężenie glukozy wekrwi.

• Pomaga ograniczyć ryzyko zawałuserca i udaru mózgu.

• Ogranicza stres, niepokój idepresję oraz zapewnia dobresamopoczucie.

• Poprawia sen.

• Regularne ćwiczenia wzmacniająkościec oraz poprawiająelastyczność i równowagę.

• U osób z dusznicą bolesnąwłaściwy rodzaj ćwiczeń możepomóc zwiększyć wydajnośćserca. Oznacza to, że chory jestmniej ograniczony przez dusznicęi będzie w stanie więcej zrobićbez pojawienia się objawów.

Potencjał aktywności fizycznej: korzyści, jakie możnaodnieść

Wskazania

Przerwij ćwiczenia wprzypadku wystąpienia bóluw klatce piersiowej,zawrotów głowy lubomdlenia.

W przypadku wystąpieniadusznicy w trakcie ćwiczeń,przerwij ćwiczenia i użyjnitrogliceryny w aerozolu.Jeśli ból minie całkowicie,można wznowić lekkąaktywność fizyczną

. Noś luźne, wygodne ubraniai buty z dobrym podparciemłuku stopy.

Próbuj ćwiczyć przedposiłkami. Jeśli jest toniemożliwe, odczekaj conajmniej godzinę po spożyciuposiłku.

Przeciwwskazania

Nie ćwicz, jeśli ostatniowystąpił ból w klatcepiersiowej, brak tchu lubkołatanie, które były ciwcześniej nieznane.

Nie nadwyrężaj organizmu.Więcej korzyści można odnieśćz umiarkowanych ćwiczeń niż zintensywnego wysiłku.

Nie ćwicz, jeśli jesteś chory(-a)lub masz temperaturę, naprzykład w przypadkuprzeziębienia, kaszlu lub grypy.

Osoby z chorobą wieńcową:• Nie wykonuj męczących

ćwiczeń ani takich, którewiążą się z nagłymzatrzymaniem lubrozpoczęciem ruchu.

• Nie wstrzymuj oddechu wtrakcie ćwiczeń.

• Nie ćwicz na świeżympowietrzu w wyjątkowogorące lub zimne, bądźwietrzne dni, ani przy dużejwilgotności lub silnychwiatrach.



Ważne wskazania i przeciwwskazania

Utrzymanie właściwej sylwetki i wagi

Co Ty i Twoja Rodzina możecie zrobić...

Utrzymanie właściwego ciężaru ciała ogranicza ryzyko wielu problemówzdrowotnych, w tym choroby serca. W odniesieniu do choroby serca,zasadnicze znaczenie mają dwa czynniki:

• ciężar ciała,

• rozłożenie tkanki tłuszczowej na ciele.

Zbyt duża warstwa tkanki tłuszczowej w pasie zwiększa ryzyko chorobyserca.

Czy masz zbyt dużo tkanki tłuszczowej w pasie?Aby to określić, należy zmierzyć obwód w pasie 2,5 centymetra nadpępkiem. Jeśli obwód ten u mężczyzny wynosi więcej niż 94 cm lub ukobiety ponad 80 cm, wówczas istotną sprawą jest schudnięcie izmniejszenie tkanki tłuszczowej w pasie. Zapoznaj się ze Wskazówkami,jak osiągnąć właściwą sylwetkę i wagę, znajdującymi się na ostatniejstronie.

Cele

W pasie:Mężczyźni: Poniżej 94 cmKobiety: Poniżej 80 cm

Waga:Sprawdź na wykresieznajdującym się wewnątrz.Zmierzaj do osiągnięcia zakresuciężaru ciała oznaczonego jako„OK".

Czy masz nadwagę? Możesz to sprawdzić przy użyciu wykresu przedstawionego poniżej.Poprowadź prostą linię na wykresie od wartości swojego wzrostu (bezbutów). Następnie poprowadź linię do góry lub do dołu od swojej wagiciała (bez ubrań). Miejsce przecięcia się linii będzie wskazywać, czy musiszschudnąć.

Waga w kilogramach

Wzr

ost w

met

rach

Niedowaga

OK

Nadwaga

Otyłość

Duża otyłość

Overweight

Fat

Very fat

Jakie kroki należy podjąć?

Niedowaga Niedowagę można powiązać z wieloma problemamizdrowotnymi. Porad w tym zakresie może udzielićpielęgniarka Programu EuroAction.

OK Gratulacje! Spróbuj utrzymać tę wagę ciała.

Ważną sprawą jest podjęcie próby odchudzania.Energia (kalorie) ze spożywanych posiłków powinnabyć mniejsza niż energia zużywana w trakciecodziennych zajęciach. Zapoznaj się ze wskazówkamipodanymi na następnej stronie.

Jaki cel mam sobie postawić, jeśli występuje u mnienadwaga, otyłość lub duża otyłość?Należy postawić sobie realistyczny cel. Pomoc w ustaleniu docelowej wagiciała, do której należy dążyć, można uzyskać podczas udziału w ProgramieEuroAction. Spadek wagi o 5-10% obecnej wagi ciała spowoduje poprawęogólnego stanu zdrowia. W przypadku osoby ważącej 90 kilogramówspadek wagi o 5-10% oznacza utratę od 4,5 do 9 kilogramów.

Nadwaga

Otyłość

Duża otyłość

Wskazówki, jak osiągnąć właściwą sylwetkę i wagę

Spróbuj jeść posiłkiregularnie.

Unikaj smażonych potraw.Podczas przygotowywaniaposiłków używaj jak najmniejtłuszczów i oleju.

Wybieraj produkty o niskiejzawartości tłuszczu.

Spożywaj niewielkie porcjemięsa. Częściej jedz kurczaki iryby.

Z każdym posiłkiem spożywajporcję pokarmu bogatego wskrobię (np. ziemniaków lubryżu).

Spożywaj co najmniej pięćporcji owoców i warzywdziennie.

Unikaj produktów o dużejzawartości cukru.

Ogranicz ilość spożywanegoalkoholu z uwagi na jego dużąkaloryczność.

Bądź bardziej aktywny fizycznie.


©ESC, 2003. Dokument opracowano w ramach programu EuroAction– inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. www.escardio.org B5-Pol

Wysokie ciśnienie krwi


Co to jest ciśnienie krwi?Dzięki ciśnieniu krwi możliwe jest jej krążenie po całym organizmie. Serceto pompa, która działa na zasadzie skurczu i rozkurczu. Podczas skurczuserca ciśnienie krwi rośnie. W trakcie rozkurczu serca ciśnienie krwi spada.

Podczas pomiaru ciśnienia krwi przez lekarza lub pielęgniarkęodnotowywane są dwie wartości, np. 130/80. Pierwsza wartość wskazujeciśnienie w trakcie skurczu serca i jest nazywana „skurczowym ciśnieniemkrwi". Druga wartość to ciśnienie podczas rozkurczu serca i jest określanamianem „rozkurczowego ciśnienia krwi". Obydwie wartości mają istotneznaczenie w leczeniu.

Ciśnienie krwi u każdego człowieka zmienia się przy każdym uderzeniuserca, przez cały dzień – podczas wysiłku i spoczynku, przy stresie ipobudzeniu emocjonalnym. Nie należy zatem się dziwić, gdy przy każdympomiarze ciśnienia krwi uzyskiwane odczyty będą różne. Ważny jestnatomiast trend, w jakim się znajduje ciśnienie krwi. A zatem, jeśli ciśnieniekrwi jest przeważnie wysokie podczas pomiaru, być może konieczne będzieprzyjmowanie odpowiednich leków, które pomogą je obniżyć.

Co to jest wysokie ciśnienie krwi i co jest jego przyczyną?Wysokie ciśnienie krwi jest bardzo częste, szczególnie u osób z chorobąwieńcową. Częściej występuje u osób starszych niż u młodszych i możebyć dziedziczone w rodzinie. Przy wysokim ciśnieniu krwi nie są obecneżadne objawy. Jedyną metodą stwierdzenia, czy występuje u Ciebiewysokie ciśnienie krwi, jest pomiar ciśnienia krwi.

W Programie EuroAction postaramy się zapewnić, aby ciśnienie krwi upacjentów było niższe niż 140/90 mmHg, a w przypadku osób chorych nacukrzycę – poniżej 130/85 mmHg. Jest to uzasadnione faktem, że ciśnieniekrwi poniżej tych wartości ułatwia ochronę serca.

Cel

Ciśnienie krwi:Poniżej 140/90 mmHg.Osoby chore na cukrzycę: Poniżej 130/85 mmHg.



Co mogę zrobić, aby lepiej kontrolować ciśnienie krwi?

Przyjmuj leki przepisaneprzez lekarza. Niezaprzestawaj przyjmowanialeków bez wcześniejszegoskonsultowania się zlekarzem lub pielęgniarką.

Dodawanie soli dopożywienia powoduje wzrostciśnienia krwi. Spróbuj niedodawać w ogóle soli dospożywanych produktów.Zamiast soli używaj innychsubstancji smakowych, takichjak zioła, pieprz, sok z cytrynyczy czosnek. Spożywajrównież mniej słonychprzetworzonych produktówżywnościowych.

Jeśli masz nadwagę, postarajsię trochę schudnąć.Prawdopodobieństwowystępowania wysokiegociśnienia krwi jest wyższe uosób z nadwagą.

Spożywaj alkohol wumiarkowanych ilościach.

Bądź aktywny fizycznie.Regularne ćwiczenia iaktywność pomagają obniżyćciśnienie krwi oraz schudnąć.

Jak wysokie ciśnienie krwi wpływa na serce?Gdy ciśnienie krwi rośnie, krew krążąca w tętnicach uszkadza ścianętętnic. Aby zrozumieć dlaczego to zjawisko ma miejsce wyobraźmy sobieco się dzieje po odkręceniu kranu z wodą. Przy normalnym ciśnieniu wodapłynie w linii prostej, ale gdy kran zostanie odkręcony maksymalnie, wodazaczyna rozpryskiwać się we wszystkich kierunkach. Zanim sięwydostanie, napiera we wszystkich kierunkach na ścianki rur. To samo mamiejsce z krwią w tętnicach w przypadku wysokiego ciśnienia krwi.Wszystko to stanowi dodatkowe obciążenie dla serca.

Co to jest cholesterol?Cholesterol to substancja niezbędna do życia. Pomaga organizmowi wtworzeniu ścian komórkowych w naszych ciałach i w wytwarzaniupewnych hormonów. Cholesterol jest wytwarzany w wątrobie. Organizmniektórych ludzi produkuje więcej cholesterolu niż innych.

W krążącej krwi występują różne typy cholesterolu, które krążą w obiegudołączone do białek. Są one znane jako „lipoproteiny". Lipoproteiny małejgęstości (LDL) powodują uszkodzenie tętnic. Lipoproteiny dużej gęstości(HDL) chronią tętnice. Istnieje jeszcze jeden rodzaj tłuszczów, które krążą wstrumieniu krwi nazywanych trójglicerydami. Wszystkie wymienione wyżejsubstancje tworzą „profil lipidowy" pacjenta.

Profil lipidowy będzie mierzony w ramach Programu EuroAction poprzezpobranie próbki krwi. Cholesterol i lipidy mierzy się w milimolach na litrkrwi (mmol/l) lub w miligramach na decylitr krwi (mg/dl). Postaramy sięzapewnić poziomy lipidów pacjentów poniżej wartości docelowychprzedstawionych w tabeli poniżej.

Czy to ma jakieś znaczenie, że mój poziom cholesterolu jestzbyt wysoki?Choć nasze organizmy potrzebują cholesterolu, zbyt wysoki poziomcholesterolu może spowodować uszkodzenia ściany tętnic, szczególnietych, które doprowadzają krew do mięśnia sercowego, co uniemożliwiawłaściwą pracę serca. Obniżenie poziomu cholesterolu poniżej poziomudocelowego pomaga chronić serce.

Cholesterol


Cele

Verte

Całkowite stężenie cholesterolu Stężenie cholesterolu LDLPoniżej 5 mmol/l Poniżej 3 mmol/lPoniżej 190 mg/dl Poniżej 115 mg/dl

Jak ograniczyć stężenie cholesterolu i chronić swojeserce?

Przyjmuj zalecene leki obniżające stężenie cholesterolu.

Ogranicz całkowitą ilośćtłuszczów w diecie,szczególnie tłuszczównasyconych.

Zwiększ ilość tłustych ryb w swojej diecie, np. makreli, sardynek.

Jeśli masz nadwagę, spróbujtrochę schudnąć.


©ESC, 2003. Dokument opracowano w ramach programu EuroAction– inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. www.escardio.org B7-Pol

Spożywaj produktyżywnościowe bogate wbłonnik, takie jak owoce,warzywa, nasiona roślinstrączkowych, chleb razowyi zboża razowe.

Ogranicz spożycie alkoholudo zalecanych poziomów.

Zwiększ swoją aktywnośćfizyczną.

Ogranicz ilość spożywanegocukru oraz słodkich potraw inapojów.

Czy mogę zrobić coś w tym zakresie?Tak! Poprzez zdrowe odżywianie się i większą aktywność fizyczną, możeszpoprawić swój profil lipidowy i ograniczyć ryzyko rozwinięcia się lubwystąpienia choroby serca. Leki obniżające cholesterol pomogą obniżyćpoziom cholesterolu i ograniczyć ryzyko rozwoju choroby serca.

Cukrzyca


Co to jest cukrzyca?Cukrzyca jest powszechnie występującą chorobą. Z cukrzycą mamy doczynienia, gdy ilość glukozy (cukru) we krwi jest zbyt duża, ponieważorganizm nie jest w stanie go prawidłowo zużyć.

Normalnie trzustka (narząd znajdujący się za żołądkiem) wytwarza naturalnyhormon o nazwie insulina, który kontroluje poziom glukozy we krwi. Uosób z cukrzycą organizm nie wytwarza wystarczającej ilości insuliny lubwytwarza insulinę, ale nie jest w stanie właściwie jej wykorzystać.

Istnieją dwa typy cukrzycy: cukrzyca typu 1 i cukrzyca typu 2. Rozpoznanieu osób z cukrzycą typu I następuje zwykle w dzieciństwie. Pacjenci z tejgrupy wymagają stosowania właściwej diety oraz zastrzyków z insuliny.Cukrzyca typu 2 zwykle rozwija się w późniejszym okresie życia i jestprzeważnie leczona odpowiednią dietą i tabletkami, a czasem równieżinsuliną. Zdrowa dieta jest istotna w leczeniu obu typów cukrzycy.

Co to jest upośledzona tolerancja glukozy?Badanie poziomu glukozy we krwi może wykazać, że pacjent ma„upośledzoną tolerancję glukozy". Oznacza to, że choć pacjent nie macukrzycy, istnieje u niego wyższe ryzyko jej pojawienia się. W przypadkuupośledzonej tolerancji glukozy ważną sprawą jest stosowanie się do takichsamych wytycznych w zakresie stylu życia, jak przy cukrzycy.

Jeśli poinformowano Cię, że masz upośledzoną tolerancją glukozy, poproślekarza o kontrolę poziomu glukozy we krwi co najmniej raz w roku.

Dlaczego należy zapewnić kontrolą cukrzycy?Cukrzyca stanowi czynnik ryzyka choroby serca. Jeśli cukrzyca jest słabokontrolowana, zwiększa również ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnychw całym organizmie.

Jeśli cukrzyca nie jest kontrolowana, mogą pojawić się takie objawy, jakutrata wagi, zmącenie, silne pragnienie, częste oddawanie moczu lubzaburzenia widzenia. Niemniej u niektórych ludzi nie pojawiają się żadneobjawy.

Verte



Jak mogę kontrolować cukrzycę?

Przyjmuj leki zgodnie zzaleceniami lekarza.

Utrzymuj właściwą wagęciała.

Bądź aktywny fizycznie.

Rzuć palenie.

Spożywaj regularne posiłki.

Do swoje diety włącz wolnoprzyswajalne produktyżywnościowe bogate wskrobię.

Spożywaj co najmniej pięćporcji owoców i warzywdziennie.

Ogranicz spożycie tłuszczów,cukru, soli i alkoholu.

Włącz do swojej diety tłusteryby, na przykład makrele,sardynki.

Regularnie zgłaszaj się dopomiaru ciśnienia krwi,stężenia cholesterolu i stężeniaglukozy we krwi.

Jeśli przyjmujesz tabletki lub insulinę z powodu cukrzycy, być możestwierdzisz, że stężenie glukozy we krwi spada po zwiększeniuaktywności fizycznej. Dopilnuj, aby regularnie mierzyć poziom glukozy wekrwi. Lekarz może podjąć decyzją o zmianie dawki leku. Należy pamiętać,aby podczas ćwiczeń mieć przy sobie węglowodany o szybkim działaniu,takie jak tabletki glukozy lub słodki napój.

Stężenie glukozy we krwi na czczoPoniżej 6,1 mmol/lPoniżej 110 mg/dl

Cel

Stres


Nie ma potwierdzonych danych, że stres wywołuje chorobę serca.Jednakże wysoki poziom stresu może wpłynąć na stan zdrowia, dlategonależy nauczyć się rozpoznawać i radzić sobie ze stresem.

Stres jest wywoływany przez wszystko, co powoduje, że człowiek staje sięspięty, zły, sfrustrowany lub nieszczęśliwy. Całkowite uniknięcie stresu jestniemożliwe, ale można nauczyć się metod radzenia sobie z nim.

Złote zasady radzenia sobie ze stresem

Ustal priorytety. Określ, coma dla ciebie rzeczywisteznaczenie w życiu.

Pomyśl wcześniej i spróbujzastanowić się, jak możnauniknąć trudności.

Spróbuj zachować wszystkowe właściwych proporcjach.

Nie wymagaj od siebie zbytwiele.

Naucz się przekazywaćobowiązki innym w pracy i wdomu.

Zachowaj aktywność fizyczną.

Zarezerwuj czas na relaks iodpoczynek.

Zaplanuj czas na przerwy naposiłki.

Gdy tylko możesz, dziel sięswoimi zmartwieniami zrodziną lub przyjaciółmi.

Ciesz się z życia, swojej rodziny i przyjaciół.

Verte

Fałszywi przyjacieleAlkohol i palenie tytoniu to fałszywi przyjaciele, ponieważ mogą daćuczucie tymczasowej ulgi, ale w rzeczywistości utrudniają tylkowypracowanie metod radzenia sobie ze stresem.



Jakiego rodzaju pomoc jest dostępna?Dostępne są trzy zasadnicze rodzaje profesjonalnej pomocy:

• pomoc społeczna, na przykład grupy wsparcia,

• pomoc psychologiczna, na przykład poradnictwo,

• pomoc lekarska, na przykład leki przeciwdepresyjne.

Należy pamiętać, że niektóre z tych metod pomocy mogą wymagaćpewnego czasu zanim przyniosą skutek, dlatego konieczna jest cierpliwość.

Choroba wieńcowa to schorzenie tętnic, które zaopatrują mięsień sercowyw krew i tlen. Tętnice wieńcowe mogą pokryć się tłustymi złogaminazywanymi „zmianami miażdżycowymi", które z czasem twardnieją.Proces ten jest określany mianem „miażdżycy naczyń krwionośnych" imoże prowadzić do dusznicy bolesnej lub zawału serca. Oba te stany sąwywoływane przez ten sam proces chorobowy, ale różnią się sposobem,w jaki wpływają na organizm.

ZAOPATRZENIE SERCA W KREWPrawa i lewa tętnica wieńcowa zaopatrują mięsień sercowyw krew i tlen.

Dusznica bolesnaDusznica bolesna to nazwa, jaką określa się ból powodowany przezchorobę serca. Ból ten może być odczuwany w klatce piersiowej lubmiędzy łopatkami, a także w ramionach, szczęce lub gardle.

Dusznica bolesna jest wywoływana przez spadek dopływu krwi do mięśniasercowego. Spowodowane jest to zwężeniem tętnic wieńcowych wwyniku wyniku odkładania się tłustych złogów w tętnicach.

Co to jest choroba wieńcowa?

Badania i leczenie chorób serca

prawa tętnica wieńcowa

lewa tętnica wieńcowa

zdrowa tętnica wieńcowa zmiany miażdżycowezwężona tętnicawieńcowa

Verte

Dusznica bolesna zwykle występuje w chwilach, gdy mięsień sercowypotrzebuje więcej tlenu, na przykład przy wysiłku, po ciężkostrawnymposiłku, w niskich lub bardzo wysokich temperaturach i przy stresie.Dusznica zwykle ustępuje po odpoczynku. Nie powoduje ona żadnegouszkodzenia mięśnia sercowego.

Zawał sercaZawał serca ma miejsce, gdy następuje całkowite zamknięcie jednej ztętnic wieńcowych. Takie zamknięcie tętnicy całkowicie zatrzymuje dopływkrwi do obszaru mięśnia sercowego, który dana tętnica zaopatruje w krew.Część tego obszaru mięśnia sercowego może ulec uszkodzeniu, natomiastpozostała część mięśnia sercowego nie zostaje uszkodzona. Z tegowzględu ważna jest właściwa troska o serce na przyszłość.

Zawał SercaZawał serca ma miejsce, gdy nastąpi zamknięcie jednej z tętnic wieńcowych. Może to doprowadzić do uszkodzenia części mięśnia sercowego.

część sercaobjęta zawałemserca

zamkniętatętnica

wieńcowa

Podobnie jak w dusznicy, głównym objawem zawału serca jest ból.Jednakże ból lub dyskomfort związany z zawałem serca jest zwyklesilniejszy, trwa dłużej i nie ustępuje po użyciu nitrogliceryny lub poodpoczynku. Pacjent może również odczuwać brak tchu i nudności orazmoże się pocić.

Ulotka nie zastępuje informacji, których może udzielić lekarz w oparciu oznajomość stanu zdrowia pacjenta. Reprodukcja ilustracji za zgodą Brytyjskiej Fundacji Serca.

©ESC, 2003. Dokument opracowano w ramach programu EuroAction –inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. www.escardio.org C1-Pol

Niniejsza ulotka opisuje wybrane badania diagnostyczne stosowane dorozpoznawania chorób serca lub oceny już obecnej choroby serca.Konieczne może się okazać przeprowadzenie więcej niż jednego z niżejopisanych badań.

Elektrokardiogram (EKG)Jaki jest cel badaniaEKG to metoda rejestrowania rytmu i aktywność elektrycznej serca.Pozwala na wykrywanie nieregularnego rytmu serca i potwierdzenie, czypacjent przebył zawał serca w ostatnim czasie lub w przeszłości. DziękiEKG można również stwierdzić, czy bóle, jakie mogą występować, sązwiązane z chorobą serca.

Jaki jest przebieg badaniaBadanie EKG zajmuje około pięciu minut. Badanie nie wiąże się z żadnymdyskomfortem ani nie ma jakiegokolwiek wpływu na pracę serca. Doramion, nóg i klatki piersiowej są przylepiane plastrem małe elektrody,które są podłączone do urządzenia rejestrującego. Urządzenie rejestrujesygnały elektryczne wytwarzane przy biciu serca.

Próba wysiłkowa Jaki jest cel badania?Badanie to ułatwia rozpoznanie i leczenie chorób serca. Pomaga równieżlekarzowi podjąć decyzję, czy pacjent wymaga dalszych badań, takich jakkoronarografia czy scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowego (badania teopisane są wewnątrz ulotki).

Jaki jest przebieg badaniaEKG jest rejestrowane, gdy pacjent znajduje się na bieżni lub na rowerzetreningowym. Próba wysiłkowa rozpoczyna się od wysiłku o niewielkiejintensywności, który następnie wzrasta. Badanie trwa maksymalnie 15minut. Osoba prowadząca badanie informuje pacjenta o zakończeniu próby.W razie wystąpienia w trakcie badania bólu w klatce piersiowej, zmęczenialub duszności, należy poinformować o tym pracownika prowadzącegobadanie.

Badania serca


Badanie echokardiograficzneJaki jest cel badania?Badanie to wskazuje lekarzowi, jak efektywna jest praca mięśniasercowego. Pozwala na ocenę wielkości uszkodzenia spowodowanegozawałem serca oraz informuje lekarza o sprawności zastawek serca.

Jaki jest przebieg badania?Na klatce piersiowej pacjenta rozprowadzona zostaje warstwa żelu. Poskórze przesuwana jest sonda, pozwalając na uzyskanieultrasonograficznego obrazu serca. Badanie jest całkowicie bezbolesne.

Koronarografia (zwana również cewnikowaniem serca)Jaki jest cel badania?Badanie to pozwala na uzyskanie informacji o dokładnym rozmieszczeniuwszelkich zwężeń w tętnicach wieńcowych.

Jaki jest przebieg badania?Badanie przeprowadzane jest w specjalnym pomieszczeniurentgenowskim i trwa od 20 minut do jednej godziny. Pacjent otrzymujemiejscowo środek znieczulający, dlatego badanie nie jest bolesne. Wtrakcie badania pacjent może zadawać pytania.

W tętnicy w pachwinie lub na ramieniu umieszczana jest cienka pustarurka, która kierowana jest przez tętnicę w kierunku serca. Przez rurkęwstrzykiwany jest specjalny kontrast i przy użyciu promieniowaniarentgenowskiego lekarz jest w stanie zaobserwować wszelkie zwężenia wtętnicach wieńcowych. W trakcie przeprowadzania tego badania pacjentjest podłączony do urządzenia monitorującego serce. Po badaniu koniecznemoże być leżenie na płasko przez kilka godzin.

Scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowegoJaki jest cel badania?Jeśli pacjent nie jest w stanie poddać się próbie wysiłkowej na bieżni lubna rowerze lub jeśli badania te nie przyniosły jednoznacznych wyników,lekarz może zalecić wykonanie scyntygrafii perfuzyjnej mięśnia sercowego.Przy użyciu tego badania lekarz może ocenić przepływ krwi z tętnicwieńcowych przez mięsień sercowy oraz ocenić wielkość i działanie komórserca.

Jaki jest przebieg badania?Do krwi wstrzykiwana jest niewielka ilość substancji radioaktywnej.Kamera rejestruje obraz serca i przepływ krwi do serca. Pacjent możezostać poproszony o wykonywanie ćwiczeń w trakcie badania, ale jeśli niejest w stanie wykonać żadnego wysiłku alternatywnie otrzyma dożylnie(czyli przez żyłę) odpowiedni lek.


Ulotka nie zastępuje informacji, których może udzielić lekarz w oparciu oznajomość stanu zdrowia pacjenta.

Nawet jeśli rozpoznano u Ciebie dusznicę, możesz wiele uczynić, abychronić i wzmocnić swoje serce. Rzuć palenie, zadbaj o zdrową dietę istopniowo zwiększaj aktywność fizyczną w sposób opisany poniżej.Pamiętaj również o przyjmowaniu każdego dnia wszystkich leków, gdyżznajdują się wśród nich leki chroniące twoje serce.

Co jest przyczyną dusznicy?Dusznica to sposób, w jaki serce sygnalizuje, że nie otrzymujewystarczającej ilości tlenu. Mięsień sercowy potrzebuje tlenu, któryotrzymuje z krwi dopływającej przez tętnice wieńcowe otaczające serce. Uosób z dusznicą tętnice te uległy zwężeniu wskutek odkładania się tłustychzłogów nazywanych zmianami miażdżycowymi. Te tłuste złogi są wynikiemczynników ryzyka, które obejmują palenie tytoniu, niezdrowy sposóbodżywiania się, brak aktywności fizycznej i nadwagę.

Jak dbać o serce przy dusznicy bolesnej


Co zrobić w przypadku napadu dusznicy?

Usiądź, odpocznij i zażyjnitroglicerynę zgodnie zzaleceniami lekarza.

Pamiętaj, że dusznica jesttylko przejściowa. Spróbujsię rozluźnić. Myślpozytywnie i nie panikuj.

Gdy dusznica ustąpi,możesz dalej wykonywaćswoje zajęcia wwolniejszym tempie.

Jeśli dusznica nie ustępuje,zażywaj kolejne dawkinitrogliceryny wpięciominutowych odstępachmiędzy dawkami.

Jeśli ból nie ustąpi po 10minutach od początku ataku,zadzwoń po pogotowie. Dochwili przyjazdu karetki możeszprzyjmować nitroglicerynę co 5minut.

Aby zwiększyć ilośćdostarczanego tlenu ...

Aby ograniczyćzapotrzebowanie na tlen ...

Nie pal.

Utrzymuj aktywnośćfizyczną.

Przyjmuj regularnie leki,ponieważ pomagają onerozszerzyć tętnice.

Utrzymuj właściwą wagę isylwetkę zdrowo sięodżywiając i utrzymującaktywność fizyczną.

Przyjmuj leki, gdyż obniżająone ciśnienie krwi i częstośćakcji serca.

Jak osiągnąć równowagę?Jeśli ilość dostarczanego tlenu nie zaspokaja zapotrzebowania mięśniasercowego na tlen, może to prowadzić do bólu w klatce piersiowej. Bólten, nazywany dusznicą, jest przejściowy i ustępuje, gdy do mięśniasercowego zacznie znowu docierać wystarczająca ilość tlenu.

Dusznicę można ograniczyć, zwiększając ilość dostarczanego tlenu doserca lub ograniczając zapotrzebowanie na tlen, bądź też stosując obie temetody jednocześnie.

Jakie kroki można zatem podjąć?

NIEDOSTATECZNAILOŚĆ

DOSTARCZANEGOTLENU ...

... będąca wynikiemtłustych złogów

zwężających tętnice dostarczające tlen domięśnia sercowego

WIĘKSZEZAPOTRZEBOWANIE

NA TLEN ...... gdy serce pracuje

intensywniej, na przykładpodczas wchodzenia podgórę, stresu lub nawet

po ciężkostrawnymposiłku

DUSZNICABOLESNA

+ =

W jaki sposób może pomóc aktywność fizyczna?Wytrzymałość mięśnia sercowego, podobnie jak wszystkich innych mięśniw ciele, można zwiększyć poprzez aktywność fizyczną w codziennymżyciu. Im zdrowsze jest serce, tym więcej możesz zrobić zanim pojawi siędusznica. Aktywność fizyczna pobudzi serce do zapewnienia lepszegozaopatrzenia w krew.

Czy aktywność fizyczna jest dla mnie bezpieczna?Tak, ale należy zachować rozsądek. Należy wybierać te rodzaje aktywnościfizycznej, które nie powodują przemęczenia, i stopniowo zwiększać ichintensywność. Należy unikać aktywności wiążącej się z przenoszeniemciężkich przedmiotów, takich jak podnoszenie ciężarów, oraz związanej zgwałtownym rozpoczęciem/zakończeniem, np. bieg do autobusu.

Należy pamiętać, że przy braku aktywności fizycznej mięsień sercowystanie się mniej wydajny i będzie wymagał większej ilości tlenu. A to zkolei może doprowadzić do pogorszenia się dusznicy.

Recepta na sukces!Spróbuj wykonywać następujące ćwiczenia co najmniej pięć razy w tygodniu.Zakąska: Przed głównymi ćwiczeniami rozgrzewaj się przez 10-15

minut.

Danie główne: Ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, takie jakenergiczny spacer, jazda na rowerze lub taniec. Rozpocznijod 5 minut i stopniowo wydłużaj ten czas tydzień potygodniu do 20-30 minut. ģwiczenia powinny być na tyleintensywne, aby powodować lekki brak tchu, ale nieumożliwiać prowadzenia rozmowy w trakcie ichwykonywania.

Deser: Odpocznij po głównych ćwiczeniach przez 10 minut.

Nie odkładaj wszystkichzajęć na „lepszy" dzień, jeśliw danym momencieczujesz się dobrze. Lepiejjest zaplanować wykonaniezajęć w dłuższym okresieczasu i realizować je potrochu każdego dnia. W tensposób nie zmęczysz sięnadmiernie i będziesz wstanie uwzględnić w swoimrozkładzie zajęć również to,co sprawia ci przyjemność.

U niektórych osób pomocnejest zażycie nitrogliceryny przedwykonaniem zajęć, którewywołują dusznicę.

Nie wykonuj ćwiczeń, jeślimasz temperaturę, na przykładprzy przeziębieniu lub grypie.

Poinformuj lekarza, jeśli nastąpipogorszenie dusznicy lub jeślipojawią się nowe objawy, takiejak duszność lub kołatanieserca.



Jak będę się czuć?Dusznica może powodować, że będziesz odczuwać, iż nie jesteś w staniekorzystać z życia tak, jak w przeszłości. Rodzina może również miećtendencję do nadmiernej troski nad tobą, nie pozwalając ci wykonywaćżadnych czynności. Wspólnie z lekarzem możesz wiele zrobić, abykontrolować dusznicę i ułatwić prowadzenie normalnego życia.

Ponieważ stwierdzono u Ciebie dusznicę, być może niepokoi cię ryzykozawał serca. W rzeczywistości jednak zawał serca może mieć miejsce uosób, u których nie występuje dusznica. Należy pamiętać, że dusznica toznak ostrzegawczy i ważne jest teraz podjęcie działań, aby utrzymaćzdrowe serce w przyszłości.

Pomocne może być omówienie z kimś swoich odczuć związanych zdusznicą, na przykład z pielęgniarką Programu EuroAction, lekarzem,członkiem rodziny lub przyjacielem.

Wskazówki, jak żyć z dusznicą

Angioplastyka wieńcowa i stentowanie


W przypadku dusznicy bolesnej, gdy leki nie przynoszą ulgi lub jeślidusznica stanowi zagrożenie dla życia, lekarz może zalecićprzeprowadzenie zabiegu angioplastyki wieńcowej. Zabieg ten jestpodobny do koronarografii i w pewnych przypadkach może zostaćwykonany bezpośrednio po angiografii.

Angioplastyka zmniejsza objawy przez rozszerzenie zwężonych tętnicwieńcowych i poprawienie dopływu krwi do mięśnia sercowego. Tzw.stent jest umieszczany wewnątrz tętnicy, aby utrzymać jej drożność. (Patrzna odwrotnej stronie) Zabieg ten zwykle wiąże się z pobytem w szpitaluprzez co najmniej jedną dobę. Podobnie jak przy każdej operacji lub zabieguna sercu, angioplastyka wiąże się z pewnym ryzykiem. Należy omówić zlekarzem ryzyko i korzyści przeprowadzenia tego zabiegu.

Po angioplastyce• Lekarz prawdopodobnie przepisze

leki przeciwpłytkowe, które trzebabędzie przyjmować przez kilkatygodni. Pomogą one ograniczyćryzyko powstania skrzepów krwiw stentcie.

• Przez pierwszych kilka dni należyunikać bardzo gorących kąpieli.

• Jeśli rana zacznie krwawić lubpojawi się jakikolwiek obrzęk,należy powrócić do szpitala, wktórym przeprowadzono zabieg.

• W przypadku pojawienia się bóluw pachwinie lub ramieniu wmiejscu, gdzie wsunięto cewnik,należy zażyć zwykły środekprzeciwbólowy, taki jakparacetamol.

• Przez tydzień po angioplastycenależy zachować ostrożnośćpodczas kierowania pojazdamimechanicznymi.

Verte.

Inwestuj w swoją przyszłośćAngioplastyka może zmniejszać objawy, ale nie leczy przyczyny chorobywieńcowej. Po zabiegu nadal należy prowadzić zdrowy styl życia orazregularnie zażywać leki, aby nie dopuścić do dalszych problemów z sercem.Do głównych zmian w stylu życia należą: zaprzestanie palenia tytoniu,zdrowe odżywianie się i zwiększenie aktywności fizycznej. Zespół ProgramuEuroAction będzie w stanie pomóc ci w tym zakresie.

Ulotka nie zastępuje informacji, których może udzielić lekarz w oparciu oznajomość stanu zdrowia pacjenta.Reprodukcja ilustracji za zgodą Brytyjskiej Fundacji Serca.


zmianamiażdżycowa(nagromadzonetłuste złogi)

rurka zeznajdującym

się wewnątrzcewnikiem

tętnica ścianatętnicy

stentbalonik

rurkanastępnie się

wyjmuje.

stent

Stent rozpręża się,rozszerzając zmianęmiażdżycową.

tętnica

Przebieg zabiegu angioplastykiwieńcowejPacjent otrzymuje miejscowy środekznieczulający. Lekarz wsuwa cewnik(bardzo cienka, pusta rurka) do tętnicy wpachwinie lub na ramieniu. Lekarznastępnie przesuwa cewnik wewnątrztętnicy aż dotrze nim do serca.

Na końcu cewnika znajduje się balonik istent. Stent to krótka rurka z siatkiwykonanej ze stali nierdzewnej lubtytanu.

Gdy balonik dotrze do zwężonej częścitętnicy wieńcowej, zostaje delikatnienapełniony, dociskając zmianęmiażdżycową do ścian tętnicy. Podczasnapełniania balonika pacjent możeodczuwać przez kilka sekund niewielki bólprzypominający dusznicę.

W miarę, jak balonik poszerza tętnicę,stent się rozpręża, umożliwiając ponownieswobodny przepływ krwi.

Następnie lekarz wyjmuje rurkę i balonik,pozostawiając stent w tętnicy. Zastosowaniestentu zmniejsza ryzyko ponownegozwężenia tętnicy.

Dlaczego potrzebuję pomostowania tętnic wieńcowych? Tętnice wieńcowe to naczynia krwionośne dostarczające krew do serca.Zwężenie w jednym lub więcej tych naczyń może ograniczyć dopływ krwido mięśnia sercowego. Niekiedy możliwe jest obejście tego zwężenia przyużyciu tętnicy lub żyły pobranej z ramienia lub nogi, bądź też z wnętrzaściany klatki piersiowej. Poprawiając zaopatrzenie w krew, możliwe jestzmniejszenie dolegliwości. Podobnie jak przy każdej operacji na sercu,zabieg ten wiąże się z pewnym ryzykiem. Należy omówić z lekarzemryzyko i korzyści przeprowadzenia tego zabiegu.

ZABIEG POMOSTOWANIA TĘTNIC WIEŃCOWYCH

Jaki będzie stan mojej klatki piersiowej po operacji?Chirurg musi otworzyć klatkę piersiową, aby uzyskać dostęp do serca. Z tego powodu częstym zjawiskiem jest ból w klatce piersiowej po zabiegu.Pacjenci często opisują ten ból jako głębokie, tępe odczucie bólu. Ważnejest regularne przyjmowanie środków przeciwbólowych, które pozwolązapobiec problemom związanym z unieruchomieniem z powodu bólu.

Dyskomfort w klatce piersiowej powinien stopniowo ustąpić, ale lekki bólmoże utrzymywać się przez kilka miesięcy. Niektórzy pacjenci odczuwająrównież drętwienie wzdłuż blizny. Jest to częste zjawisko, a powrót czuciaskóry do normalnego stanu może trwać ponad rok. Niekiedy drętwienienigdy nie ustąpi całkowicie.

Zabieg pomostowania tętnic wieńcowych


prawa tętnicawieńcowa

lewa tętnica wieńcowa

wszczepiony pomost

wszczepionypomost zwężone odcinki

tętnicy wieńcowej

Verte.

Co następuje po operacji?

Ulotka nie zastępuje informacji, których może udzielić lekarz w oparciu oznajomość stanu zdrowia pacjenta.Reprodukcja ilustracji za zgodą Brytyjskiej Fundacji Serca.


• Około 10-14 dni po operacjipacjenci mogą już normalniespacerować. Aktywność fizycznąnależy zwiększać stopniowo, gdyżpoczątkowo będziesz szybko sięmęczyć.

• Zaplanuj regularne przerwy naodpoczynek.

• Częstym zjawiskiem sąemocjonalne reakcje, a niekiedygorszy nastrój. Pomocne w tymzakresie może być porozmawianiez kimś o swoich odczuciach – naprzykład z członkiem zespołuProgramu EuroAction, lekarzem,członkiem rodziny lub przyjacielem.W przypadku ciągłego złegonastroju należy porozmawiać zlekarzem lub pielęgniarkąProgramu EuroAction.

• W przypadku pobrania żyły z nogi,najprawdopodobniej będzieszodczuwać dyskomfort i wystąpiobrzęk nogi. Lekarz może zalecićnoszenie pończochyterapeutycznej. Aktywnośćfizyczna pomaga zapobiecobrzękowi.

• Większość pacjentów powraca donormalnego trybu życia około 8 do12 tygodni po operacji. Czaspowrotu do zdrowia zależy odstopnia sprawności pacjenta przedoperacją.

• Przestrzegaj wytycznych odnośniećwiczeń przedstawionych przezfizjoterapeutę ProgramuEuroAction, które pomogą ci dojśćdo zdrowia.

Inwestuj w swoją przyszłośćZabieg chirurgiczny nie leczy choroby wieńcowej. Nadal musisz dokonaćzdrowych zmian w stylu życia, a następnie je utrzymać i kontynuowaćprzyjmowanie leków, aby nie dopuścić do zwężenia pomostów lub innychtętnic. Główne zmiany w stylu życia obejmują: zaprzestanie palenia tytoniu,zdrowe odżywianie się i zwiększenie aktywności fizycznej. Takie zmianyułatwią ochronę nowych pomostów. Zespół Programu EuroAction będziew stanie pomóc ci w tym zakresie.

Jak dbać o serce po operacji serca


Co mam zrobić, aby przyspieszyć swój powrót do zdrowia?

Przez pierwsze 2-3 dniwykonuj wszystkie czynnościbardzo spokojnie.Opuszczenie szpitala możestanowić znaczny wysiłek.

Postaraj dobrze się wysypiaćw nocy i odpoczywaj przez 1-2 godziny po obiedzie.

Wchodź po schodach raz lubdwa razy dziennie.

Początkowo przebywajgłównie w domu. Niezapraszaj zbyt wielu gości.

Spaceruj tyle, ile wcześniejw szpitalu. Przez tydzieństopniowo zwiększaj długośćspacerów każdego dnia.Ważne jest, aby czynić tostopniowo. Wydłużaj czasspaceru tylko, jeślipoprzedniego dnia niespowodował on zbytniegozmęczenia i złegosamopoczucia.

Jeśli odczuwasz osłabienie,omdlenie lub dusznośćpodczas aktywnościfizycznej, przerwij ją iodpocznij.

Verte.

Serce to miesień, którego wytrzymałość i wydajność – podobnie jakkażdego innego mięśnia w ciele – można zwiększyć przez aktywnośćfizyczną. Po operacji zaopatrzenie serca w krew uległo poprawie.Bardzo ważnym elementem procesu powrotu do zdrowia jeststopniowe zwiększanie poziomu aktywności.

Pierwszy tydzień w domu

Przebyty zabieg chirurgiczny serca poprawia zaopatrzenie mięśniasercowego w krew. Możesz teraz wiele zrobić, aby chronić nowe tętnice imięsień sercowy oraz zwiększyć wytrzymałość serca. Rzuć całkowiciepalenie, zadbaj o zdrową dietę i stopniowo zwiększaj aktywność fizyczną wsposób opisany poniżej. Pamiętaj również o przyjmowaniu każdego dniawszystkich leków, gdyż znajdują się wśród nich leki chroniące twoje serce.

Tygodnie 2 i 3

Nadal rezerwuj czas na częsteprzerwy na odpoczynek.

Wchodź po schodach trzy lubcztery razy dziennie.

Więcej spaceruj, także naświeżym powietrzu. Stopniowozwiększaj aktywność – każdegotygodnia 5-10 minut dłużej niżpoprzedniego tygodnia.

Wykonuj lekkie prace domowe,takie jak zamiatanie czyzmywanie i wycieranie naczyń.

Tydzień 4 i kolejne tygodnie

Stopniowo zwiększaj długośćspacerów. Zmierzaj do celu,jakim są spacery trwające od30 minut do 1 godzinydziennie przez co najmniej 5lub 6 dni w tygodniu.

Na tym etapienajprawdopodobniej będzieszjuż uczestniczyć w ProgramieEuroAction. Program tenobejmuje zajęciagimnastyczne, które zostałyopracowane specjalnie w celustopniowego zwiększeniawydajności serca.

Co mogę zrobić, aby zabezpieczyć ranę w klatcepiersiowej? W celu przeprowadzenia zabiegu pomostowania tętnic wieńcowych,chirurg zwykle musi przeciąć mostek. Nie ma jednak powodów do obaw!Kość jest z powrotem składana i drutowana, aby ją zabezpieczyć w trakcieprocesu gojenia. Ponowne jej zrośnięcie wymaga co najmniej 4 do 6tygodni. Istotną sprawą jest, aby nie wykonywać czynności, które mogąuszkodzić nową kość, gdyż opóźniłoby to proces gojenia. Należy zatemunikać podnoszenia przedmiotów, powtarzalnych ruchów ramion lubnadmiernych ruchów skręcających przez 6 tygodni. Odzyskanie pełnejwytrzymałości przez kość wymaga 3 miesięcy, dlatego przez ten okresnależy powstrzymać się od bardzo ciężkich czynności.

Przez pierwsze 6 tygodni po operacji

• Unikaj wszelkich powtarzalnych ruchów ramion, takich jak przyodkurzaniu, prasowaniu, pracach w ogrodzie, myciu samochodu idekorowaniu pomieszczeń.

• Unikaj podnoszenia wszystkiego o wadze powyżej pół kilograma

• Unikaj większych ruchów skręcających ciała, na przykład przy grze wtenisa.

6 tygodni do 3 miesięcy po operacji

• Możesz już podnosić lekkie przedmioty, ale musisz unikać podnoszeniabardzo ciężkich przedmiotów, np. noszenia ciężkich walizek.

• Możesz już wykonywać większość prac domowych.

• Nadal musisz unikać większych ruchów skręcających. (A zatem nadalobowiązuje zakaz gry w tenisa!)

Po 3 miesiącach

• Będziesz w stanie wykonywać większość czynności, w tym grać wtenisa, i pływać.

A co z prowadzeniem samochodu?Najlepiej nie prowadzić pojazdów mechanicznych, aż do złożenia wizytykontrolnej u lekarza. Więcej informacji na temat przepisów ruchudrogowego odnośnie osób po przebytej operacji serca może udzielićpielęgniarka Programu EuroAction.

Jak przedstawia się sprawa powrotu do pracy zawodowej?Po operacji serca musisz mieć czas na powrót do zdrowia. Ludzieodzyskują zdrowie w różnym tempie. Jeśli wykonywana praca wiąże się zpodnoszeniem ciężkich przedmiotów, musisz poczekać 3 miesiące zanimwrócisz do pracy. Oczywiście możesz wrócić do pracy wcześniej, alewtedy nie możesz wykonywać żadnych zadań związanych z podnoszeniemciężkich przedmiotów do chwili, gdy powrócisz w pełni do zdrowia.

A co z aktywnością seksualną?Pacjentów często niepokoi ta sfera życia. Jeśli jesteś w stanie wejść dwapiętra po schodach lub energicznie przejść około 300 metrów po płaskiejpowierzchni, prawdopodobnie będziesz w stanie wznowić współżyciepłciowe. Podobnie jak w przypadku innych czynności, również aktywnośćseksualną należy rozpoczynać stopniowo.

Jak się będę czuć?Po operacji serca częste jest niewielkie złe samopoczucie lub reakcjeemocjonalne. Pomocne może być porozmawianie z kimś o swoichodczuciach – na przykład z pielęgniarką Programu EuroAction lub innymczłonkiem zespołu Programu EuroAction, lekarzem, członkiem rodziny lubprzyjacielem. Takie odczucia są normalne i zwykle utrzymują się jedynieprzez kilka tygodni. Jeśli nie ustąpią, dalszej pomocy może udzielićpielęgniarka Programu EuroAction.



Jak dbać o serce po zawale serca


Mimo przebytego zawału serca, można wiele uczynić, aby chronić tętnice imięsień sercowy oraz zwiększyć wytrzymałość serca. Rzuć całkowiciepalenie, zadbaj o zdrową dietę i stopniowo zwiększaj aktywność fizyczną wsposób opisany poniżej. Pamiętaj również o przyjmowaniu każdego dniawszystkich leków, gdyż znajdują się wśród nich leki chroniące twoje serce.

Co mam zrobić, aby przyspieszyć swój powrót do zdrowia?Serce to miesień, którego wytrzymałość i wydajność – podobnie jakkażdego innego mięśnia w ciele – można zwiększyć przez aktywnośćfizyczną. Po zawale serca będziesz potrzebował(a) odpowiedniegoodpoczynku, aby umożliwić rekonwalescencję obszarów mięśniasercowego, ale również dostatecznej aktywności fizycznej, aby ułatwićpowrót do zdrowia.

Verte.

Przez pierwsze 2-3 dniwykonuj wszystkie czynnościbardzo spokojnie.Opuszczenie szpitala możestanowić znaczny wysiłek.

Postaraj się dobrze sięwysypiać w nocy iodpoczywaj przez 1-2 godzinypo obiedzie.

Wchodź po schodach raz lubdwa razy dziennie.

Początkowo przebywajgłównie w domu. Niezapraszaj zbyt wielu gości.

Spaceruj tyle, ile wcześniej wszpitalu. Przez tydzieństopniowo zwiększaj długośćspacerów każdego dnia.Ważne jest, aby czynić tostopniowo. Wydłużaj czasspaceru tylko, jeślipoprzedniego dnia niespowodował on zbytniegozmęczenia i złegosamopoczucia.

Jeśli odczuwasz osłabienie,duszność lub ból w klatcepiersiowej podczasaktywności fizycznej, przerwijją i odpocznij.

Unikaj podnoszenia ciężkichprzedmiotów i pracdomowych oraz skoncentrujsię na spacerowaniu jakozasadniczej aktywnościfizycznej.

Pierwszy tydzień w domu

Tygodnie 2 i 3

Nadal rezerwuj czas na częsteprzerwy na odpoczynek.

Wchodź po schodach trzy lubcztery razy dziennie.

Więcej spaceruj, także naświeżym powietrzu. Stopniowozwiększaj aktywność – każdegotygodnia 5-10 minut dłużej niżpoprzedniego tygodnia.

Wykonuj lekkie prace domowe,takie jak zamiatanie czyzmywanie i wycieranie naczyń.

Nadal musisz unikaćpodnoszenia ciężkichprzedmiotów.

Tydzień 4 i kolejne tygodnie

Stopniowo zwiększaj długośćspacerów. Zmierzaj do celu,jakim są spacery trwające od30 minut do 1 godzinydziennie przez co najmniej 5lub 6 dni w tygodniu.

Na tym etapienajprawdopodobniej będzieszjuż uczestniczyć w ProgramieEuroAction. Program tenobejmuje zajęciagimnastyczne, które zostałyopracowane specjalnie w celustopniowego zwiększeniawydajności serca.

Przez pierwsze 3 miesiąceunikaj podnoszenia wszelkichciężkich przedmiotów. Po 6tygodniach zacznij wykonywaćczynności obejmującepodnoszenie lekkichprzedmiotów i rozsądniezwiększaj intensywność tychczynności.

A co z prowadzeniem samochodu?Najlepiej nie prowadzić pojazdów do złożenia wizyty kontrolnej u lekarza.Kierowcy prowadzący autobusy lub ciężarówki zwykle muszą zostaćpoddani dodatkowym badaniom zanim będą mieli prawo ponownieprowadzić takie pojazdy mechaniczne. Więcej informacji na tematprzepisów ruchu drogowego odnośnie osób po przebytym zawale sercamoże udzielić pielęgniarka Programu EuroAction.



Jak przedstawia się sprawa powrotu do pracy zawodowej?Po zawale serca musisz mieć czas na powrót do zdrowia. Ludzie odzyskujązdrowie w różnym tempie. Niektórzy pacjenci czują się na siłach wrócić dopracy, często najpierw w niepełnym wymiarze godzin, po 4-6 tygodniach.Jeśli wykonywana praca wiąże się z podnoszeniem ciężkich przedmiotów,musisz poczekać 3 miesiące zanim wrócisz do pracy. Oczywiście możeszwrócić do pracy wcześniej, ale wtedy nie możesz wykonywać żadnychzadań związanych z podnoszeniem ciężkich przedmiotów do chwili, gdypowrócisz w pełni do zdrowia. Zespół Programu EuroAction może udzielićci porad odnośnie tego, kiedy będziesz w stanie fizycznie i umysłowopowrócić do pracy. Większość osób powraca do pracy zawodowej poprzebytym zawale serca.

A co z aktywnością seksualną?Pacjentów często niepokoi ta sfera życia. Jeśli jesteś w stanie wejść dwapiętra po schodach lub energicznie przejść około 300 metrów po płaskiejpowierzchni, prawdopodobnie będziesz w stanie wznowić współżyciepłciowe. Podobnie jak w przypadku innych czynności, również aktywnośćseksualną należy rozpoczynać stopniowo.

Jak się będę czuć?Po zawale serca częstym zjawiskiem są emocjonalne reakcje,przygnębienie, a nawet gniew. Możesz również dojść do wniosku, żeraczej w ogóle nie chcesz myśleć o zawale serca. Może być ci trudnopogodzić się z tym, co się stało. Pomocne może być porozmawianie zkimś o swoich odczuciach – na przykład z pielęgniarką ProgramuEuroAction lub innym członkiem zespołu Programu EuroAction, lekarzem,członkiem rodziny lub przyjacielem. Takie odczucia są normalne i zwykleutrzymują się jedynie przez kilka tygodni. Jeśli nie ustąpią, dalszej pomocymoże udzielić pielęgniarka Programu EuroAction.

Jak przedstawia się kwestia aktywnościseksualnej u osób z chorobą wieńcową?


Poniższe informacje dotyczące aktywności seksualnej mogą się okazaćużyteczne, jeśli Twój partner lub Ty leczysz się na chorobę wieńcową.

• Seks jest aktywnością fizyczną, jak każda inna. Większość osób sądzi, żeseks wymaga więcej energii niż jest to w rzeczywistości. W gruncierzeczy, seks jest odpowiednią aktywnością o umiarkowanejintensywności dla serca.

• Po zawale serca lub takim zabiegu, jak angioplastyka lub operacja,możesz wznowić aktywność seksualną, gdy będziesz na to gotowy(-a).Może to nastąpić już po 1 do 3 tygodniach. Jeśli jesteś w stanie przejśćdwa piętra po schodach bez nadmiernego zmęczenia lub energicznieprzejść około 300 metrów po płaskiej powierzchni, prawdopodobniebędziesz w stanie wznowić współżycie płciowe.

• Często pacjentów niepokoi, czy wznowienie współżycia płciowego jestbezpieczne. Pamiętaj, że twój partner może się bardziej niepokoić niż ty.Otwarta rozmowa z partnerem może pomóc zapobiec powstaniunieporozumień między wami.

• Niektórzy ludzie niepokoją się, że w trakcie współżycia mogą dostaćzawału serca. W rzeczywistości są to bardzo rzadkie przypadki.

• Przy wznowieniu współżycia płciowego po raz pierwszy:

– Wybierz bardziej bierną pozycję.

– Unikaj pozycji, które powodują dyskomfort lub duszność.

– Dopilnuj, aby otoczenie było wygodne i ciepłe.

– Rozpocznij współżycie łagodnie i stopniowo je zwiększaj.

• Unikaj współżycia płciowego, gdy odczuwasz zmęczenie.

• Jeśli spodziewasz się, że współżycie seksualne najprawdopodobniejwywoła ból w klatce piersiowej , spróbuj zażyć wcześniej nitroglicerynęjednak wcześniej zapytaj o taką możliwość lekarza.



• Osoby z chorobą serca często mają problemy z impotencją. Istnieje wieleprzyczyn tego stanu rzeczy, na przykład lęki, stres, skutki uboczne leków iutrata pewności siebie. Pielęgniarka Programu EuroAction może udzielićporady, gdzie można uzyskać dodatkową pomoc.

Nie wolno jednocześnie zażywać nitrogliceryny i niektórych lekówstosowanych w leczeniu impotencji.

Leki o działaniu profilaktycznym


Dlaczego muszę przyjmować te leki?W przypadku dusznicy lub przebytego zawale serca lekarz przepisze Cikombinację leków o działaniu profilaktycznym. Każdy lek działa wszczególny sposób, ograniczając ryzyko dalszych uszkodzeń serca i układukrwionośnego. Przepisana kombinacja leków jest wybierana konkretnie dlaokreślonej choroby serca.

Ważną sprawą jest zapamiętanie nazwy i dawki wszystkichprzyjmowanych leków oraz sposobu ich zażywania. Pomocne będzierównież zrozumienie, dlaczego przyjmujesz każdy z tych leków.

Czy muszę przyjmować leki codziennie?Tak. Aby zapobiegać przyszłym problemom z sercem i odnieśćmaksymalną korzyść, należy codziennie przyjmować wszystkie leki zgodnieze wskazówkami lekarza.

Należy przyjmować wszystkie leki, nawet jeśli poczujesz się lepiej. Nienależy zaprzestawać przyjmowania leków bez uprzedniego skonsultowaniasię z lekarzem lub farmaceutą.

Sporządź listę wszystkich zażywanych lekówPrzygotuj listę wszystkich przyjmowanych leków. Dla każdego leku napiszjego nazwę i dawkę. Zanotuj również wszystkie leki, na które maszuczulenie.

Aktualizuj tę listę leków i miej ją zawsze przy sobie dokądkolwiek idziesz.

Jakie protekcyjne leki nasercowe są dostępne?Do najpowszechniej stosowanych leków protekcyjnych w chorobach serca należą:

• kwas acetylosalicylowy (aspiryna),

• klopidogrel, tiklopidyna

• beta-blokery,

• inhibitory ACE,

• antagoniści angiotensyny II,

• statyny,

• acenokumarol.

Verte.

Konieczne może się okazać przyjmowanie kilku z tych klas lekówprotekcyjnych. Więcej informacji o każdej z tych klas leków przepisanychprzez lekarza może udzielić pielęgniarka Programu EuroAction.

Co zrobić, jeśli zapomnę przyjąć dawki leku?Tego samego dnia należy jak najszybciej zażyć dawkę. Jeśli przypomni Cisię o tym dopiero na następny dzień, pomiń dawkę, która zostałaprzeoczona. Nie należy przyjmować podwójnych dawek.

Co rozbić, jeśli mam trudności z zażywaniem leków?Jeśli masz problemy z przyjmowaniem leków, na przykład trudności zpołykaniem tabletek lub otwieraniem buteleczek, porozmawiaj zpielęgniarką Programu EuroAction, farmaceutą lub lekarzem.

Należy dokładnie przestrzegać instrukcji podanych na etykiecie leku istarannie zapoznać się z ulotkami informacji dla pacjenta dołączonymi do leków.

Aby uzyskać więcej informacji lub odpowiedzi na pytania odnośnieprzepisanych leków, należy porozmawiać z lekarzem, farmaceutą lubpielęgniarką Programu EuroAction. Prosimy zadawać wszelkie pytania, jakiemogą się nasunąć.

Co zrobić, jeśli mam trudności z pamiętaniem oprzyjmowaniu leków?

Przyjmuj leki każdego dnia o tej samej porze.

Jeśli nadal masz trudności z pamiętaniem o przyjmowaniu lekówkażdego dnia, porozmawiaj z pielęgniarką Programu EuroAction,farmaceutą lub lekarzem, aby udzielili ci dalszych sugestii.

Każdego dnia po zażyciu lekówzaznacz to w kalendarzu.

Ulotka nie zastępuje informacji, których może udzielić lekarz w oparciu oznajomość stanu zdrowia pacjenta. Podziękowania dla Gavina Millera z oddziału farmacji szpitala CharingCross Hospital w Londynie za pomoc w przygotowaniu ulotki.


Aspiryna (kwas acetylosalicylowy)


Jaką dawkę przyjmuję?

Czy istnieją jakieś szczególne instrukcje odnośnie sposobuprzyjmowania tego leku?Kwas acetylosalicylowy (aspirynę) najlepiej przyjmować zaraz po posiłku. Wprzypadku zażywania powlekanych tabletek aspiryny należy je połykać wcałości, nie rozgryzając. Rozpuszczalne tabletki należy natomiast najpierwrozpuścić w wodzie.

Jakie jest zastosowanie tego leku?Aspiryna jest bardziej znana jako środek przeciwbólowy. Jednakże niskadawka aspiryny przyjmowana codziennie ma działanie przeciwpłytkowe.Oznacza to, że pomaga ona zapobiec łączeniu się krwinek ze sobą itworzeniu się skrzepów w naczyniach krwionośnych. Takie działanieaspiryny zmniejsza prawdopodobieństwo zawału serca lub udaru mózgu.

Czy lek ten ma jakieś skutki uboczne?Skutki uboczne przy zażywaniu aspiryny w niskiej dawce są bardzo rzadkie.

Jednym z tych rzadkich skutków jest podrażnienie żołądka. W przypadkuzauważenia niestrawności należy poinformować o tym lekarza.

U osób uczulonych na aspirynę może wystąpić świszczący oddech inapady astmy. W takim przypadku należy natychmiast powiadomić o tymlekarza.

O czym należy jeszcze wiedzieć odnośnie tego leku?Należy unikać przyjmowania preparatów aspiryny i ibuprofenu jako środkaprzeciwbólowego, chyba że zaleci ją lekarz. W przypadku koniecznościużycia środka przeciwbólowego, należy zażyć preparat na bazieparacetamolu. Informacji na temat innych środków przeciwbólowych możeudzielić farmaceuta.

Verte.


Czy mogę zażywać inne leki, gdy przyjmuję aspirynę?Tak. Większość osób przyjmujących aspirynę, zażywa też inne leki. O przyjmowaniu aspiryny należy poinformować lekarza lub farmaceutę,szczególnie jeśli konieczne jest użycie środków przeciwbólowych.

Czy w trakcie przyjmowania tego leku mogę pić alkohol?Tak, ale nie wolno przekraczać maksymalnych ilości zalecanych przezlekarza.

Należy dokładnie przestrzegać instrukcji podanych na etykiecie aptecznej istarannie zapoznać się z ulotką informacji dla pacjenta dołączoną do leku.




Klopidogrel/Tiklopidyna


Jaką dawkę należy przyjmować?Klopidogrel 75 miligramów (mg) dziennie lub Tiklopidyna 2 razy po 250 mgdziennie

Czy istnieją jakieś szczególne instrukcje odnośnie sposobuprzyjmowania tego leku?Lek należy przyjmować w trakcie posiłku lub zaraz po posiłku, aby ochronićżołądek przed skutkami ubocznymi.

Jakie jest zastosowanie tego leku?Klopidogrel/Tiklopidyna jest lekiem przeciwpłytkowym. Oznacza to, żepomaga zapobiegać łączeniu się krwinek ze sobą i tworzeniu się skrzepóww naczyniach krwionośnych. Takie działanie zmniejszaprawdopodobieństwo zawału serca lub udaru mózgu.

Klopidogrel/Tiklopidyna są często przepisywane osobom, które nie są wstanie przyjmować kwasu acetylosalicylowego, a niekiedy stosowane są uosób po niedawno przebytym zawale serca. Niekiedy Klopidogrel/Tiklopidyna jest przepisywany jednocześnie z kwasem acetylosalicylowym.Może być również podawany przez krótki okres czasu osobom po zabieguangioplastyki i wszczepienia stentu (zabieg mający na celu rozszerzenienaczyń krwionośnych).

Czy lek ten ma jakieś skutki uboczne?Do skutków ubocznych Klopidogrelu/Tiklopidyna należą: nudności,wymioty, biegunka i zawroty głowy.

Niewielki odsetek ludzi jest uczulony na Klopidogrel/Tiklopidyna. U takichosób wystąpi wysypka na skórze. W razie pojawienia się wysypki należybezzwłocznie skontaktować się z lekarzem.

W przypadku stosowania tiklopidyny należy po 2 tygodniach zażywaniawykonać badanie morfologii krwi.

Innym rzadkim skutkiem ubocznym jest podrażnienie żołądka. Jeśli zaczniepojawiać się u ciebie niestrawność, powiadom o tym lekarza.

Verte.


Czy mogę jednocześnie przyjmować inne leki?Tak. Większość pacjentów przyjmujących Klopidogrel/Tiklopidyna, zażywarównież inne leki. O przyjmowaniu Klopidogrelu/Tiklopidyna należypoinformować lekarza lub farmaceutę, szczególnie jeśli konieczne jestużycie środków przeciwbólowych.


Należy dokładnie przestrzegać instrukcji podanych na etykiecie leku istarannie zapoznać się z ulotką informacyjną dla pacjenta dołączoną doleku.

Aby uzyskać więcej informacji lub odpowiedzi na pytania donośnieprzepisanych leków, należy porozmawiać z lekarzem, farmaceutą lubpielęgniarką Programu EuroAction. Prosimy zadawać wszelkie pytania, jakiemogą się nasunąć.



Beta-blokery


Jaka jest nazwa przyjmowanego przeze mnie leku?


Jakie jest zastosowanie tego leku?Beta-blokery zmniejszają pracę serca, również w czasie wysiłku fizycznegolub stresu.

Beta-blokery są stosowane po zawale serca, ponieważ zmniejszająprawdopodobieństwo kolejnego zawału serca lub udaru mózgu. Sąrównież stosowane w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi, dusznicy iniewydolności serca oraz do kontroli nieregularnej częstości akcji serca.

Po zażyciu beta-blokera, częstość akcji serca będzie niższa. Jest tonormalne zjawisko.

Czy lek ten ma jakieś skutki uboczne?Skutki uboczne beta-blokerów mogą obejmować odczucie zimna palcówrąk i nóg.

W razie wystąpienia świszczącego oddechu lub duszności należybezzwłocznie skontaktować się z lekarzem, gdyż beta-blokery mogąwywoływać ataki astmy.

U niektórych osób pojawia się ból lub suchość w jamie ustnej, a takżewysypka na skórze. W takim przypadku należy natychmiast powiadomić otym lekarza.

Niektórzy pacjenci odczuwają zmęczenie, ale występuje ono zwykle tylkow trakcie pierwszych kilku tygodni od rozpoczęcia przyjmowania leku. Jeślizmęczenie nie ustąpi po kilku tygodniach, należy o tym poinformowaćlekarza. Verte.

U niektórych mężczyzn mogą wystąpić trudności z uzyskaniem iutrzymaniem erekcji podczas stosowania beta-blokera. Jeśli problem tenutrzymuje się dłużej niż kilka tygodni, należy porozmawiać z pielęgniarkąProgramu EuroAction lub lekarzem.

O czym należy jeszcze wiedzieć odnośnie tego leku?Nie należy odstawiać beta-blokerów, jeśli nie zalecił tego lekarz.

W przypadku osób z cukrzycą beta-blokery mogą maskować objawy, którenormalnie wystąpiłyby przy spadku poziomu cukru (hipoglikemia), takie jakdrżenie. Pacjenci z cukrzycą powinni jednak dalej przyjmować beta-blokerzgodnie z zaleceniami lekarza.


Czy mogę jednocześnie przyjmować inne leki?Tak. Większość osób przyjmujących beta-bloker, zażywa też inne leki.Należy pamiętać, aby poinformować lekarza lub farmaceutę oprzyjmowaniu beta-blokera.

Czy w trakcie przyjmowania tego leku mogę pić alkohol?Tak, ale nie wolno przekraczać maksymalnych ilości zalecanych przez lekarza.





Inhibitory ACE


Jaka jest nazwa się przyjmowany przeze mnie lek?


Czy istnieją jakieś szczególne instrukcje odnośnie sposobuprzyjmowania tego leku?Lekarz może zalecić pierwszorazowe zażycie tego leku przed snem.Zalecenie to związane jest z tym, że u niektórych osób pierwsza dawkaleku może spowodować gwałtowny spadek ciśnienia krwi, który możewywołać zawroty głowy.

Jakie jest zastosowanie tego leku?Inhibitory ACE powodują rozluźnienie naczyń krwionośnych i poprawiająprzepływ krwi do mięśnia sercowego.

Są stosowane po zawale serca, gdyż zapobiegają dalszym uszkodzeniomserca, zmniejszając prawdopodobieństwo udaru mózgu lub kolejnegozawału serca. Inhibitory ACE są również stosowane w leczeniu wysokiegociśnienia krwi i niewydolności serca.

Czy lek ten ma jakieś skutki uboczne?Jednym ze skutków ubocznych może być utrzymujący się suchy kaszel.Występuje on u jednej osoby na dziesięć przyjmujących inhibitory ACE.Jeśli kaszel jest dokuczliwy, należy porozmawiać o tym z lekarzem lubpielęgniarką Programu EuroAction.

Verte.

Po rozpoczęciu przyjmowania inhibitora ACE lub po zwiększeniu dawkiprzez lekarza mogą wystąpić zawroty lub bóle głowy. Wyżej wymienioneskutki uboczne na ogół ustępują po kilku tygodniach stosowania inhibitoraACE. Jeśli jednak będą się utrzymywać, należy poinformować o tymlekarza.

U niektórych pacjentów występuje suchość ust, a także odczuciełagodnego upośledzenia zmysłu smaku.

Niewielki odsetek ludzi jest uczulony na inhibitory ACE i może u nichwystąpić wysypka na skórze. W razie pojawienia się wysypki należybezzwłocznie skontaktować się z lekarzem.


Czy mogę jednocześnie przyjmować inne leki?Tak. Większość osób przyjmujących inhibitor ACE zażywa też inne leki. O przyjmowaniu inhibitora ACE należy poinformować lekarza lubfarmaceutę, szczególnie jeśli konieczne są środki przeciwbólowe.






Antagoniści angiotensyny II




Jakie jest zastosowanie tego leku?Antagoniści angiotensyny II powodują rozluźnienie naczyń krwionośnych ipoprawiają przepływ krwi do mięśnia sercowego.

Leki te są stosowane w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi. Niekiedy sąużywane jako alternatywa dla inhibitorów ACE u osób, które nie mogąprzyjmować inhibitora ACE.

Czy lek ten ma jakieś skutki uboczne?Po rozpoczęciu przyjmowania antagonistów angiotensyny II lub pozwiększeniu dawki przez lekarza mogą wystąpić zawroty i/lub ból głowy.Wyżej wymienione skutki uboczne na ogół ustępują po kilku tygodniachstosowania antagonisty angiotensyny II. Jeśli jednak będą się utrzymywać,należy poinformować o tym lekarza lub pielęgniarkę Programu EuroAction.

Niewielki odsetek ludzi jest uczulony na antagonistów angiotensyny II imoże u nich wystąpić wysypka na skórze. W razie pojawienia się wysypkinależy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem.


Verte.

Czy mogę jednocześnie przyjmować inne leki?Tak. Większość osób przyjmujących antagonistę angiotensyny II zażywa teżinne leki. O przyjmowaniu antagonisty angiotensyny II należypoinformować lekarza lub farmaceutę, szczególnie jeśli konieczne są środkiprzeciwbólowe.


Należy dokładnie przestrzegać instrukcji podanych na etykiecie leku istarannie zapoznać się z ulotką informacji dla pacjenta dołączoną do leku.




Statyny




Czy istnieją jakieś szczególne instrukcje odnośnie sposobuprzyjmowania tego leku?Leki z tej grupy zażywa się przed snem.

Jakie jest zastosowanie tego leku?Lekarz może przepisać statynę w przypadku występowania u pacjentachoroby wieńcowej lub wysokiego ryzyka jej rozwinięcia się. Statynyzmniejszają ilość cholesterolu we krwi, zapobiegając kolejnym powikłaniomkardiologicznym.

Statyny są również stosowane u osób z dusznicą lub po przebytym zawaleserca, gdyż zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia kolejnegozawału serca lub udaru mózgu.

Czy lek ten ma jakieś skutki uboczne?Skutki uboczne statyn mogą obejmować nudności, wymioty, biegunkę iwzdęcia.

Niewielki odsetek ludzi jest uczulony na statyny. U takich osób wystąpiwysypka na skórze. W razie pojawienia się wysypki należy bezzwłocznieskontaktować się z lekarzem.

Bardzo rzadkim skutkiem ubocznym jest miopatia, czyli choroba mięśni. W razie wystąpienia niewyjaśnionego bólu mięśni, tkliwości mięsni lubosłabienia mięsni należy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Verte.

Lekarz może zlecić wykonanie analizy krwi, aby stwierdzić, czy za problemodpowiedzialna jest statyna.

O czym należy jeszcze wiedzieć odnośnie tego leku?Należy regularnie sprawdzać poziom cholesterolu we krwi. Nawet jeślipoziom cholesterolu we krwi obniży się do prawidłowej wartości, należynadal kontynuować stosowanie statyny. Ponieważ organizm będzie dalejwytwarzać cholesterol, konieczne będzie przyjmowanie statyny, abyutrzymać niski poziom cholesterolu.


Czy mogę jednocześnie przyjmować inne leki?Tak. Większość osób przyjmujących statynę zażywa też inne leki. Należypamiętać, aby poinformować lekarza lub farmaceutę o przyjmowaniustatyny.






Nitrogliceryna (trójazotan glicerolu, NTG)


Jaką dawkę należy przyjmować?W razie potrzeby 1-2 rozpylenia aerozolu (lub 1-2 tabletki) pod język.

Jakie jest zastosowanie tego leku?Nitrogliceryna rozluźnia mięśnie w ścianach tętnic i żył, powodując ichrozszerzenie. Jest stosowana w leczeniu dusznicy bolesnej.

Czy istnieją jakieś szczególne instrukcje odnośnie sposobuprzyjmowania tego leku?Nitrogliceryna jest dostępna w postaci tabletek lub aerozolu. Jest środkiemo szybkim działaniu. Nitroglicerynę stosuje się pod język w chwiliwystąpienia dusznicy lub przed wykonaniem czynności, o której wiadomo,że najprawdopodobniej wywoła dusznicę. Podczas użycia nitroglicerynynależy usiąść i zamknąć usta po zażyciu dawki.

W razie ataku dusznicy przyjmij dawkę nitrogliceryny. Jeśli ból nie ustąpi,przyjmuj kolejne dawki nitrogliceryny w pięciominutowych odstępachmiędzy dawkami. Jeśli ból nie ustąpi po drugiej tabletce nitrogliceryny,zadzwoń po pogotowie. Do chwili przyjazdu karetki możesz przyjmowaćnitroglicerynę raz na 5 minut.

Czy lek ten ma jakieś skutki uboczne?Częstymi skutkami ubocznymi nitratów są: pulsujący ból głowy,zaczerwienie skóry i zawroty głowy. Objawy te zwykle ustępują z czasem.Jeśli nie ustąpią po kilku tygodniach, należy o tym poinformować lekarza.

Czy mogę jednocześnie przyjmować inne leki?Tak. Większość pacjentów przyjmujących nitroglicerynę zażywa równieżinne leki. Należy pamiętać, aby poinformować lekarza lub farmaceutę oprzyjmowaniu nitrogliceryny w aerozolu lub w tabletkach.

Verte.

Czy w trakcie przyjmowania tego leku mogę pić alkohol?Podczas stosowania nitrogliceryny nie należy pić zbyt dużych ilościalkoholu, gdyż ciśnienie krwi może spaść do bardzo niskiego poziomu,wywołując zawroty głowy i omdlenie. Nie wolno przekraczaćmaksymalnych ilości zalecanych przez lekarza.





Acenokumarol

Badania i metody leczenia chorób serca

Jakie jest zastosowanie tego leku?Acenokumarol jest lekiem przeciwkrzepliwym, co oznacza, że pomagapowstrzymać łączenie się krwinek ze sobą i tworzenie się skrzepów wnaczyniach krwionośnych. W ten sposób zapobiega zawałom serca orazudarom mózgu.

Czy lek ten ma jakieś skutki uboczne?Głównymi skutkami ubocznymi acenokumarolu jest większa niż normalniepodatność na posiniaczenia oraz dłuższy czas krwawienia w przypadkuskaleczenia się. W następujących przypadkach należy bezzwłocznieskontaktować się z lekarzem:

• większa niż dotąd podatność na posiniaczenia,

• długi czas krwawienia w przypadku skaleczenia,

• pojawienie się krwotoków z nosa,

• obecność krwi w moczu,

• krwawienia z dziąseł podczas mycia zębów.

O czym należy jeszcze wiedzieć odnośnie tego leku?Acenocumarol należy przyjmować codziennie o stałej porze dnia.

Pacjenci powinni regularnie wykonywać badanie krwi w celumonitorowania wskaźnika INR (INR to wskaźnik określający zdolność krwido tworzenia skrzepów). Dawka acenokumarolu będzie zależna odwskaźnika INR. Dawka jest ściśle monitorowana, aby upewnić się, żeprzyjmowana dawka jest wystarczająca dla zapobiegania powstawaniuskrzepów krwi, ale jednocześnie nie powoduje zbyt dużych krwawień.

Przed poddaniem się kaźdemu zabiegowi, w tym takźe dentystycznemubardzo ważną sprawą jest poinformowanie lekarza o przyjmowaniuacenokumarolu.

Verte.

Co zrobić, jeśli zapomnę przyjąć dawki leku?Tego samego dnia należy jak najszybciej zażyć dawkę. Jeśli przypomni Cisię o tym dopiero na następny dzień, pomiń dawkę, która zostałaprzeoczona. Nie należy przyjmować podwójnych dawek. Ponadto należypoinformować lekarza o tym, że zapomniałeś(-aś) zażyć określoną dawkę.

Czy mogę jednocześnie przyjmować inne leki?Tak. Większość pacjentów przyjmujących acenokumarol zażywa równieżinne leki. Należy jednak unikać przyjmowania preparatów aspiryny iibuprofenu jako środków przeciwbólowych, chyba że zaleci je lekarz. Wprzypadku konieczności użycia środka przeciwbólowego, należy zażyćpreparat na bazie paracetamolu. Informacji na temat innych środkówprzeciwbólowych może udzielić farmaceuta.

W przypadku stosowania innych leków bardzo ważne jest poinformowanielekarza lub farmaceuty o przyjmowaniu acenokumarolu, szczególnie jeślikonieczne jest użycie środków przeciwbólowych.






Documents

Witamy w Programie EuroAction