Włośnica (trichinellosis)

Włośnica (trichinellosis)Włośnica (trichinellosis)

- w Polsce corocznie około 50 przypadków chorób odzwierzęcych

- należy do chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi rejestracji

- świnie, konie, dzikie gryzonie i mięsożerne, ptaki żywiące się mięsem, koty, psy, lisy, nutrie, szczury, myszy

T. spiralis (T1)- świnie, człowiek, klimat umiarkowany T. nativa (T2)- dzikie psy, niedźwiedzie, morsy klimat zimny T. britovi (T3)- zwierzęta dzikie, czasem świnie i konie,umiarkowane rejony Europy i Azji T. pseudospiralis (T4)- ptaki, dzikie mięsożerne, szczury, torbacze, Azja, Am Pł.Australia T. murrelli (T5)- zwierzęta dzikie, rzadko konie i ludzie, Ameryka Pł. (T6)- niska inwazyjność dla świń, zwierzęta dzikie, człowiek, Ameryka Pł. T. nelsoni (T7)- dzikie zwierzęta, Afryka (T8)- Afryka T. papaue (T9) T. Zimbabweiensis (T10)

- nicień rozdzielnopłciowy

- samica 3.7 mm (larworodna)

- samiec 1.8 mm

- rozwój w jednym gatunku

- postać dojrzała - jelito cienkie

- larwy pasożyta - włókna mięśni prążkowanych

- otorbione larwy giną w 65,5 ˚C po 15 min.

-35˚C po 5 godzinach 1mm x 36 µm.

spożycie larw włośnia z mięsem

larwy wnikają do śluzówki dwunastnicy

i jelita czczego

4 dni – dojrzałość migracja do światła

zapłodnienie

samice penetrują śluzówkę jelita,

rodzą żywe larwy

larwy przenikają do przestrzeni chłonnych

roznoszone z krwią osiedlają się w

mięśniach

otorbienie larw

torebka ulega zwapnieniu

Źródło zakażenia i rezerwuar zarazkaŹródło zakażenia i rezerwuar zarazka

- mięso wieprzowemięso wieprzowe

- mięso dzikówmięso dzików

- mięso konimięso koni

- przetwory mięsne zawierające żywe otorbione larwy włośniaprzetwory mięsne zawierające żywe otorbione larwy włośnia

- świnie, lisy, nutrieświnie, lisy, nutrie

- psy, kotypsy, koty

- szczury, gryzonie, niedźwiedzie, dziki, lisy, wilki, rysie, szczury, gryzonie, niedźwiedzie, dziki, lisy, wilki, rysie, borsuki, morsyborsuki, morsy

Objawy choroby u zwierząt

- okres umiejscawiania się w okres umiejscawiania się w jelitach cienkichjelitach cienkich

Utrata apetytu, biegunka, Utrata apetytu, biegunka, posmutnienie, gorączkaposmutnienie, gorączka

- osiedlenie się larw włośni w osiedlenie się larw włośni w mięśniachmięśniach

Zaburzenia w pracy Zaburzenia w pracy zaatakowanych grup mięśni, zaatakowanych grup mięśni, bolesność, sztywność bolesność, sztywność przyspieszenie oddechów, przyspieszenie oddechów, upośledzenie ruchów, upośledzenie ruchów, trudności w połykaniu, trudności w połykaniu, obrzęk powiekobrzęk powiek

- najczęściej przebieg bezobjawowy

- przy silnej inwazji padnięcia

Rozpoznanie u zwierzątRozpoznanie u zwierząt

- przyżyciowo test Elisa (wynik ujemny w pierwszych przyżyciowo test Elisa (wynik ujemny w pierwszych tygodniach po zakażeniu) tygodniach po zakażeniu)

- po uboju metoda kompresorowa lub wytrawiania- po uboju metoda kompresorowa lub wytrawiania

Objawy choroby u ludziObjawy choroby u ludzi

• Faza jelitowa – mogą wystąpić bóle brzucha, łagodna biegunka

• Faza tkankowa, narządowa – silna reakcja alergiczno-zapalna związana z osiedlaniem i zwijaniem się włośni

• Do charakterystycznych objawów zespołu włośnicowego należą: bóle mięśniowe, gorączka, obrzęk powiek, tkanki oczodołowej, obrzęk twarzy, bóle gałek ocznych przy ruchach, bóle głowy, zapalenie spojówek, wysypki skórne o alergicznym charakterze, linijne wybroczyny pod paznokciami (objaw wbitych drzazg), bolesność uciskowa mięśni i przy ruchach

Włośnica – odchylenia w badaniach Włośnica – odchylenia w badaniach laboratoryjnychlaboratoryjnych

• Wybitna eozynofilia (hipereozynofilia) we krwi Wybitna eozynofilia (hipereozynofilia) we krwi obwodowej rzędu 30 – 50 %obwodowej rzędu 30 – 50 %

• Znacznie podwyższony poziom kinazy kreatynowej, Znacznie podwyższony poziom kinazy kreatynowej, izoenzymu Mizoenzymu M22 (CPK- M (CPK- M22))

• Podwyższony poziom dehydrogenazy mleczanowej Podwyższony poziom dehydrogenazy mleczanowej (LDH)(LDH)

• Podwyższony poziom aminotransferaz (ALAT, AspAT)Podwyższony poziom aminotransferaz (ALAT, AspAT)

• Spadek stężenia albumin i białka całkowitego w surowicy Spadek stężenia albumin i białka całkowitego w surowicy krwi, względny wzrost frakcji krwi, względny wzrost frakcji αα globulin i globulin i γγ globulin globulin

Włośnica – diagnostykaWłośnica – diagnostyka

• Biopsja mięśnia (naramiennego, brzuchatego łydki, Biopsja mięśnia (naramiennego, brzuchatego łydki, czworogłowego); świeży wycinek (skrawek) mięśnia czworogłowego); świeży wycinek (skrawek) mięśnia umieszczamy w kompresorze i oglądamy pod umieszczamy w kompresorze i oglądamy pod mikroskopem w pracowni parazytologicznej– mikroskopem w pracowni parazytologicznej– znalezienie włośni w preparacie bezpośrednimznalezienie włośni w preparacie bezpośrednim

• Preparat nadtrawionyPreparat nadtrawiony• Charakterystyczny obraz histopatologiczny mięśnia po Charakterystyczny obraz histopatologiczny mięśnia po

utrwaleniuutrwaleniu1.1. WłośnieWłośnie2.2. Ogniska martwicy wokół włośniOgniska martwicy wokół włośni3.3. Nacieki z komórek kwasochłonnych i jednojądrzastychNacieki z komórek kwasochłonnych i jednojądrzastych4.4. Zanik prążkowia (poprzecznego prążkowania)Zanik prążkowia (poprzecznego prążkowania)5.5. Transformacja bazofilna mięśnia (preparat barwi się na Transformacja bazofilna mięśnia (preparat barwi się na

niebiesko)niebiesko)

Włośnica – diagnostykaWłośnica – diagnostyka

• Test immunoenzymatyczny (ELISA) Test immunoenzymatyczny (ELISA)

• Test immunofluorescencji pośredniejTest immunofluorescencji pośredniej

• Odczyn hemaglutynacji biernejOdczyn hemaglutynacji biernej

• OWDOWD

• Odczyn precypitacji pierścieniowejOdczyn precypitacji pierścieniowej

• Immunoelektroforeza przeciwprądowaImmunoelektroforeza przeciwprądowa

Włośnica – rozpoznanie i leczenieWłośnica – rozpoznanie i leczenie

• Wywiad epidemiologiczny – spożycie Wywiad epidemiologiczny – spożycie surowego, niedopieczonego mięsa surowego, niedopieczonego mięsa wieprzowego lub dziczyznywieprzowego lub dziczyzny

• Zespół charakterystycznych objawów Zespół charakterystycznych objawów klinicznych (objawy zespołu włośnicowego)klinicznych (objawy zespołu włośnicowego)

• Eozynofilia lub hipereozynofiliaEozynofilia lub hipereozynofilia

• Znalezienie włośni w wycinku mięśniaZnalezienie włośni w wycinku mięśnia • Dodatnie odczyny serologiczneDodatnie odczyny serologiczne

Włośnica- leczenieWłośnica- leczenie

• Leczenie: Mebendazol (Vermox tabletki a 100 Leczenie: Mebendazol (Vermox tabletki a 100 mg) 3 x 200 mg przez 14 dnimg) 3 x 200 mg przez 14 dni

• Alternatywnie Albendazol (Zentel tabletki a Alternatywnie Albendazol (Zentel tabletki a 200 mg) 2 x 400 mg przez 14 dni200 mg) 2 x 400 mg przez 14 dni

• Prednizon (Encorton) początkowo 40 Prednizon (Encorton) początkowo 40 mg/dobę później stopniowo zmniejszamy mg/dobę później stopniowo zmniejszamy dawkę dobowądawkę dobową

TasiemczyceTasiemczyce

Człowiek jest żywicielem ostatecznym dla:

• tasiemca nieuzbrojonego (Taenia saginata)

• tasiemca uzbrojonego (T. solium)

• bruzdogłowca szerokiego (Diphyllobothrium latum)

Taenia saginataTaenia saginata

• w jelicie człowiekaw jelicie człowieka- 4-12 m długości4-12 m długości- 4-6 mm szerokości4-6 mm szerokości

• 1000-2000 proglotydów1000-2000 proglotydów

• główka ma 4 przysawkigłówka ma 4 przysawki


• dojrzałe człony wypełnia dojrzałe człony wypełnia macicamacica

- pień główny pień główny - 15- 35 odgałęzień 15- 35 odgałęzień

• jajo jajo - 31- 43 μm 31- 43 μm - grubościenna ścianagrubościenna ściana- zawiera onkosferezawiera onkosfere- 7070˚C – 10 minutach˚C – 10 minutach- żywotność 5-6 mcżywotność 5-6 mc- -30˚C- 16 dni-30˚C- 16 dni


- spożycie wołowiny

- uwalnianie wągrów w żołądku człowieka

- dojrzałe tasiemce w jelicie cienkim

- człon tasiemca wydalany z kałem

- wągry w tkankach bydła

Źródło zarażenia i rezerwuar pasożytaŹródło zarażenia i rezerwuar pasożyta

- źródłem jest bydłoźródłem jest bydło- rezerwuarem jest człowiekrezerwuarem jest człowiek- jaja w kale człowieka- 10-14 tyg po zarażeniujaja w kale człowieka- 10-14 tyg po zarażeniu- człony lub jaja zanieczyszczają środowiskoczłony lub jaja zanieczyszczają środowisko

Wrota zarażenia i drogi szerzenia się choroby

- spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa

- wągier bydlęcy (cysticercus bovis)- postać inwazyjna

Objawy choroby u człowiekaObjawy choroby u człowieka

- okres wylegania - kilka kilkanaście tygodni- okres wylegania - kilka kilkanaście tygodni- większość inwazji - bezobjawowowiększość inwazji - bezobjawowo- wymioty, nudnościwymioty, nudności- łaknienie nadmierne lub osłabionełaknienie nadmierne lub osłabione- spadek masy ciałaspadek masy ciała- biegunki lub zaparciabiegunki lub zaparcia- obecność członów w kaleobecność członów w kale- zapalenie dróg żółciowych lub wyrostka zapalenie dróg żółciowych lub wyrostka

robaczkowegorobaczkowego

RozpoznawanieRozpoznawanie

- wykrywanie jaj i członów tasiemca w kalewykrywanie jaj i członów tasiemca w kale- badanie hematologiczne- eozynofiliabadanie hematologiczne- eozynofilia- test Elisa- wykrywanie koproantygenówtest Elisa- wykrywanie koproantygenów

PostępowaniePostępowanie

- niedopuszczenie do zarażenia ludzi i bydłaniedopuszczenie do zarażenia ludzi i bydła- ochrona wody i gleby przed zanieczyszczeniem ochrona wody i gleby przed zanieczyszczeniem

kałemkałem- leczenie chorych i bezobjawowych nosicieli leczenie chorych i bezobjawowych nosicieli

tasiemcówtasiemców- poddawanie mięsa wołowego obróbce termicznejpoddawanie mięsa wołowego obróbce termicznej- mycie rąk, warzywmycie rąk, warzyw- odrobaczanie zwierzątodrobaczanie zwierząt

Tasiemczyce - leczenieTasiemczyce - leczenie

• Lekiem z wyboru jest praziquantel podawany Lekiem z wyboru jest praziquantel podawany doustniedoustnie

• Preparaty: Cesol tabletki a 150 mg (Merck) Preparaty: Cesol tabletki a 150 mg (Merck) oraz Biltricide tabletki a 600 mg (Bayer) nie oraz Biltricide tabletki a 600 mg (Bayer) nie są niestety zarejestrowane w Polsce i lek są niestety zarejestrowane w Polsce i lek sprowadzany jest na konkretnego pacjenta sprowadzany jest na konkretnego pacjenta na import docelowyna import docelowy

• Dawkowanie: 10-20 mg/kgcc jednorazowoDawkowanie: 10-20 mg/kgcc jednorazowo• Po zastosowanym leczeniu w ciągu kilku, Po zastosowanym leczeniu w ciągu kilku,

kilkunastu godzin powinna zostać wydalona kilkunastu godzin powinna zostać wydalona strobila. Główka najczęściej ulega rozłożeniustrobila. Główka najczęściej ulega rozłożeniu

• Skuteczność jednorazowej terapii przekracza Skuteczność jednorazowej terapii przekracza 95%95%

Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium)Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium)

- - jest najbardziej niebezpiecznym pasożytem człowiekajest najbardziej niebezpiecznym pasożytem człowieka- człowiek może być ostatecznym i pośrednim żywicielemczłowiek może być ostatecznym i pośrednim żywicielem- postacie larwalne- wągier postacie larwalne- wągier (cysticercus cellulosae)(cysticercus cellulosae)- tasiemczyca człowieka na terenach wągrzycy świńtasiemczyca człowieka na terenach wągrzycy świń- Ameryka Środkowa i PołudniowaAmeryka Środkowa i Południowa- Afryka, Chiny, AzjaAfryka, Chiny, Azja


• długość 3-5 mdługość 3-5 m

• główka (scolex)

- 4 przyssawki

- 2 wieńce haków

• szyjka


• macica ma od 7 do 12 rozgałęzień

• jajo zawiera zarodek z 6 haczykami

• Taenia saginata

- świnia zaraża się zjadając kał z członami lub jajami

- w jelicie cienkim świni z jaja uwalnia się onkosfera, przebija ścianę jelita, wraz z krwią migruje do mięśni i mózgu, gdzie przekształca się w wągra- cysticercus celulose

Źródło zarażenia i rezerwuar pasożytaŹródło zarażenia i rezerwuar pasożyta

- wieprzowina i narządy świni z wągramiwieprzowina i narządy świni z wągrami- człowiek zarażony tasiemcemczłowiek zarażony tasiemcem

Wrota zakażenia i drogi szerzenia się choroby

- spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa świni zawierającego wągry

- spożycie jaj (woda, pożywienie, ręce)- wągrzyca

- samozarażenie

Wągrzyca (Cysticercosis)Wągrzyca (Cysticercosis)

• Człowiek jest żywicielem pośrednimCzłowiek jest żywicielem pośrednim• Drogi zarażenia Drogi zarażenia - egzoinwazja- egzoinwazja- autoegzoinwazja- autoegzoinwazja- autoendoinwazja- autoendoinwazja• Autoendoinwazja – zarażenie od dorosłej formy Autoendoinwazja – zarażenie od dorosłej formy

własnego pasożyta w przypadku dostania się własnego pasożyta w przypadku dostania się członów macicznych do żołądka w wyniku odwrotnej członów macicznych do żołądka w wyniku odwrotnej perystaltyki (np. fala antyperystaltyczna podczas perystaltyki (np. fala antyperystaltyczna podczas wymiotów) wymiotów)

• W świetle żołądka człony maciczne ulegają W świetle żołądka człony maciczne ulegają uszkodzeniu i częściowemu strawieniu – uwalniane uszkodzeniu i częściowemu strawieniu – uwalniane są jajasą jaja

• Z jaj uwalniają się w świetle jelita larwy (onkosfery), Z jaj uwalniają się w świetle jelita larwy (onkosfery), które inwadują ścianę i wnikają do krwiobieguktóre inwadują ścianę i wnikają do krwiobiegu

Wągrzyca (Cysticercosis)Wągrzyca (Cysticercosis)

• Onkosfery osiedlają się przede wszystkim w Onkosfery osiedlają się przede wszystkim w mięśniach szkieletowych (ponadto w tkance mięśniach szkieletowych (ponadto w tkance podskórnej, oun, narządzie wzroku) i przekształcają podskórnej, oun, narządzie wzroku) i przekształcają się w wągry (cysticercus)się w wągry (cysticercus)

• Leczenie polega na podawaniu praziquantelu (Cesol; Leczenie polega na podawaniu praziquantelu (Cesol; Biltricide) 50 mg/kgcc/24h w dwóch dawkach przez Biltricide) 50 mg/kgcc/24h w dwóch dawkach przez 12 dni oraz albendazolu (Zentel) 15 mg/kgcc/24h w 12 dni oraz albendazolu (Zentel) 15 mg/kgcc/24h w dwóch dawkach przez 15 dnidwóch dawkach przez 15 dni

• Leczenie wyłącznie w warunkach szpitalnychLeczenie wyłącznie w warunkach szpitalnych• W razie wystąpienia reakcji organizmu na uwolnione W razie wystąpienia reakcji organizmu na uwolnione

antygeny pasożyta (niebezpieczeństwo obrzęku antygeny pasożyta (niebezpieczeństwo obrzęku mózgu) należy podawać glikokortykoidymózgu) należy podawać glikokortykoidy

Wągrzyca mózgu (Neurocysticercosis)Wągrzyca mózgu (Neurocysticercosis)

• Obraz kliniczny zależy od miejsca osiedlenia się Obraz kliniczny zależy od miejsca osiedlenia się wągrów i ich liczbywągrów i ich liczby

• We wczesnym okresie inwazji OUN występują objawy We wczesnym okresie inwazji OUN występują objawy podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych ((meningismusmeningismus))

• W miarę upływu czasu może rozwinąć się wzmożone W miarę upływu czasu może rozwinąć się wzmożone ciśnienie śródczaszkowe, może wykształcić się ciśnienie śródczaszkowe, może wykształcić się wodogłowiewodogłowie

• Zespoły neurologiczne, padaczka, zaburzenia sfery Zespoły neurologiczne, padaczka, zaburzenia sfery psychicznejpsychicznej

• Umiejscowienie wągrów w rdzeniu kręgowym – objawy Umiejscowienie wągrów w rdzeniu kręgowym – objawy związane z uciskiem na rdzeńzwiązane z uciskiem na rdzeń

• Badania obrazowe (CT; MRI) oraz wykrycie swoistych Badania obrazowe (CT; MRI) oraz wykrycie swoistych przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym potwierdza przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym potwierdza rozpoznanie rozpoznanie

DifylobotriozaDifylobotrioza

• Diphyllobothrium latumDiphyllobothrium latum

• w jelicie człowieka do 20mw jelicie człowieka do 20m

• główka tasiemca ma 2 bruzdy główka tasiemca ma 2 bruzdy przyssawkoweprzyssawkowe

Objawy choroby u człowiekaObjawy choroby u człowieka

• okresowe niedrożności jelitokresowe niedrożności jelit• biegunkabiegunka• bóle brzuchabóle brzucha• niedokrwistość megaloblastycznaniedokrwistość megaloblastyczna

RozpoznanieRozpoznanie

- badanie laboratoryjne kałubadanie laboratoryjne kału- stwierdzenie obecności jajstwierdzenie obecności jajstwierdzenie członów tasiemcastwierdzenie członów tasiemca

Bąblowica (Bąblowica (EchinococcosisEchinococcosis) ) Hydatidosis (hydatid tapeworm)Hydatidosis (hydatid tapeworm)

• Parazytoza o przewlekłym przebiegu wywołana przez Parazytoza o przewlekłym przebiegu wywołana przez postacie larwalne tasiemców bąblowcowychpostacie larwalne tasiemców bąblowcowych

• Bąblowica Echinococcus granulosus Bąblowica Echinococcus granulosus ((Echinococcosis unilocularisEchinococcosis unilocularis) ) Bąblowica jednokomorowaBąblowica jednokomorowa Bąblowica jednojamowaBąblowica jednojamowa• Żywicielami pośrednimi są ssaki roślinożerne i Żywicielami pośrednimi są ssaki roślinożerne i

wszystkożerne, przede wszystkim zwierzęta kopytnewszystkożerne, przede wszystkim zwierzęta kopytne• Żywicielami ostatecznymi są: pies, rzadziej wilk, lis, Żywicielami ostatecznymi są: pies, rzadziej wilk, lis,

jenotjenot• Źródłem zarażenia są zanieczyszczone ręce (np. Źródłem zarażenia są zanieczyszczone ręce (np.

poprzez dotykanie sierści psa skażonej inwazyjnymi poprzez dotykanie sierści psa skażonej inwazyjnymi jajami tasiemca)jajami tasiemca)

Echinococcus granulosusEchinococcus granulosus

• strobila długości od 3 do 6 mm

• kilka członów

• żywiciel ostateczny- mięsożerne

Documents

Włośnica (trichinellosis)