چشم اندازتعاريف:

است توصيف روشن و فشرده - برايسون: چشم انداز 1و پس از به فعليت در آمدن شهر در آينده از سيمايي که

کليه توانهاي بلقوه اش پيدا مي کند.( :چشم انداز تصويري by design-کتاب به کمک طراحي)2

که مجموعه اهداف مقصد نهايي يک برنامه است که برنامه را مشترکا به شنونده انتقال مي دهند.چشم انداز

استفاده از فرصت هاي موجود و به جامعه و شهر در ياري رسانده و به اجتماع کمک خلق فرصت هاي جديد

مي کند تا برنامه تغيير خويش و واکنش به تغييرات محيط خارجي را تنظيم نمايد.

که وضعيت ايده آلي -اتحاديه ملي شهرداريهاي آمريکا: 3جامعه اميد دارد در آينده به آن نايل آيد.چنين چشم

باشد به گونه اي که ميان کل جامعه مشترک اندازي بايد به مفهوم واقعي آن را از»آن همه ي ما« دانست.

زماني در يك مقطع آينده به تصوير كشيدن چشم اندازبيانيه تواند به صورت يك ‌ است؛ كه ميمشخص، به همراه تصاوير ايده هاي كلي طرح شامل فشرده

بيان فرآيندي كلي از شناخت و مناسب باشد و يا حاصل از نگريستن به جلو است. ارزيابي اطالعات

مشترک و از - 2 آرمانگرايانه- 1دو ويژگي چشم انداز :آن همه

اهداف چشم انداز

حوزه هاي پژوهش براي شناخت نگري‌. آينده1استراتژيك

سياست ها درستي، انعطاف پذيري و ثبات . سنجش2آينده نخستين نسبت به تصميمات. آماده كردن 3

چشم انداز چيزي است که موجب تفاوت شهرها و محالت مي شود.

اي از شهر/ محله است که مي خواهيم در وصف روشن و فشرده- 1

آينده طوالني مدت داشته باشيم.

است که به شهر / محله تصويري قابل ادراک و ويژگي هايي- بيان 2

متمايز مي بخشد.

ست که تصميم گيري هاي آتي را هدايت ارزشها- مجموعه اي از 3

نمايد.

چشم اندازویژگيهاي

بودناي‌ميان رشته بودن چشم اندازها و چند بعديهاي جامعهنياز به سمت جهت گيري

پذيريمشاركت روشهاي متفاوتآزمايش

استفاده از فرايند يادگيري انعكاسي از آيندهتصاويريارائه

تكيه بر تصورات اصلياجراپيوند خوردن با

سه نوع تلقي از چشم انداز

معموال قبل از طرح جامع تهيه مي . برنامه چشم انداز که 1

.شود

که سلسله فرآيند چشم انداز سازي. چشم انداز به مفهوم 2

استفاده از کمک هاي مشارکتي به بافعاليتهايي است که

.تدوين بيانيه چشم انداز منجر مي شود

“ که محصول فرآيند بيانيه چشم انداز. چشم انداز به مفهوم ”3

چشم انداز سازي است.

و ضروري دارد که عبارتند از:پايه اصليچشم انداز سازي بر دو

“سنجش جامع وضعيت موجوداتکاء چشم انداز سازي بر ”1(مشارکتي بودن 2(

چشم انداز مشترک به بيان ديگر منظور از چشم انداز ”“ است و بدون مشارکت گروه هاي ذينفع و و جمعي

ذي نفوذ چشم انداز به لفظي تهي از معنا تقليل مي بيني، ‌يابد. چشم انداز از طريق فرآيندي كه شامل پيشارزيابي، مشاهده، مصاحبه، تفكر خالقانه، بررسي

شود‌سازمان يافته، تشكيل كارگاهها و... تدوين مي .

فرآيند چشم اندازسازي

يك در حقيقت تدوين چشم انداز مي تواند بيش از باشد. مرحله

است كه در يك هايي‌نگريستن به حوزهي اول ‌مرحله العاده مهم مي نمايند.‌مسير مشخص فوق

در حوزه هاي مشخص نگريستن به آيندهي ‌بعد مرحلهشود كه اين مرحله ‌اي است كه با تفصيل بيشتر دنبال مي‌شده

ديسيپلين علمي توسط است كه در هر بيني آينده‌پيشهمان صورت مي گيرد. تكنيكهاي مشخصي

است كه در ارزيابي با توجه به هدف يا ارزيابيي بعد ‌مرحله ي ‌گيرد. لذا گاهي اوقات در مرحله‌اهداف ارزيابي صورت مي

پيش بيني نيز قضاوت صورت مي گيرد. با بكارگيري معيارها تر و استخراج نتايج ‌هاي آينده، براي بررسي دقيق‌يكي از گزينه

مربوط به زمان حال انتخاب مي شود.ي ‌ي انتخاب يك وضعيت معين، گزينه‌با تصميم گيري درباره

شود.‌ تبديل مينظر به يك هدفمورد

روند چشم اندازسازي

اجراي پيمايش اجتماعي .1از طرح ها و پيش نويس چشم برگزاري نمايشگاه .2

اندازبا مسئوالن و مديران شهري رايزني و بحث. 3 از شهر ها و محالت ديگربازديد. ترتيب دادن 4 مثال هايو ارائه برگزاري برنامه هاي آموزشي. 5

از چشم انداز هاي تصويري و ساده و قابل فهممحتمل

آموزش و پرورش آلمانمدل تدوين چشم انداز

شناسايي موضوعات گسترده و يا روندهاي شروع آن ‌نقطه1. و طي يك كارگاههاي مختلفهستند. اين موضوعات در

بتدريج و تعداد موضوعاتشوند. ‌مرحله ارزيابي مشخص مي موضوعات ارزيابي مي يابند. اي كاهش‌شرايط مقايسهدر

شود، به عبارتي ‌ است كه تدوين ميمعيارهاييمبتني بر موضوعات اولويت بندي مي شوند.

بود. گروههاي كاري حقيقي و مجازيي بعد تشكيل ‌مرحله2.اين كار موجب مي شود كه افراد غيردولتي و ديگر فعاالن

نسبت به تشويق آگاهيترغيب به مشاركت شوند و نوعي حلقه را در ميان گروههاي بيشتري پرورش مي دهد.يك آينده

وجود دارد كه در تر‌شناخت كلي از شركت كنندگان با دروني هستند و در كارگاهها هاي گسترده نوآوري درگير‌تعيين حوزه

تر شامل ‌ گستردهي بيروني‌حلقهشركت مي كنند و يك كه طي فرآيند اجراي برنامه براي متخصصين موضوعي

نتايج متفاوت در مراحل مختلف پروژه از ارزيابي و انتقال انتخاب شده اند.طريق اينترنت

به صورت گرايشات غالب. بعد از تشكيل كارگاهها، اين 3 مورد معيارهاي متفاوتو براساس مجموعه اي از سؤاالتي

قرار مي گرفت. همچنين و عناوين زيادي بندي‌تحليل و دسته مورد استفاده قرار كنفرانس آزادشدند و براي ‌مشخص مي

گرفتند.‌ميگرايشات . سپس ، با استفاده از برخي از مجالت آينده نگري، 4

هاي خود را نيز به ‌ را مشخص و خالصه كرده و يافتهو روندهاكنفرانس عنوان ورودي به آنها اضافه نمود و براين اساس

در برلين برگزار شد. هدف اين كنفرانسها تشكيل آزادگروههاي متمركز و توصيف دقيق موضوعات بود. از گروهها

خواسته شد كه تاريخچه و شرح حالي از موضوعات خود تهيه كنند و از آنها خواسته شد كه عنوان كنند به چه افراد يا

چه نوعي از اطالعات اضافي براي گردهمايي خود نياز اي نيز براي نوشتن شرح جالبي كه به ‌دارند. مسابقه

مجموعه اي از معيارهاي مشخص بپردازد، برگزار شد.

5.‌.‌ تشكيل شد. كارگاههاي كارگاههاي آينده نگريمرحله بعد هاي مطلوب، براي ‌آينده نگري شيوه اي براي توسعه آينده

اجرا و اقدامات به شمار مي رود. در اين كارگاهها شيوه به كار گرفته تجسم و خالقيت، تبادل نظرهايي براي

شد. مراحل سه گانه چنين كارگاههايي به اين صورت ‌مي.است

ي ‌ي آرمانگرايي؛ مرحله‌ي نقد؛ مرحله‌مرحله تحقيق؛

بين افرادي كه در گروههاي كاري مختلف بودند برقراري ارتباط.از جمله اهداف اصلي اين كارگاهها است

6.‌ ، موضوعات را تشريح كردند، چشم گروههاي كانونيدر نهايت قرار دادند و وضعيت اين تجزيه و تحليلاندازها را مورد

بندي كردند. چشم اندازهاي اصلي، ‌موضوعات را قالبهاي پژوهشي جديد فراهم ‌ها و برنامه‌چارچوبي براي پروژه

استمرار كل فرآيند اي كه حائز اهميت است، ‌مي آورند. نكته است. گروههاي مختلف تصورات مختلفي تدوين چشم انداز

دهند. اين جهت گيريها بايد با هم ‌نسبت به آينده ارائه ميترسيم آن آشكار نگري و ‌مرتبط شوند. يكي از مزاياي آينده

. استشدن اختالف نظرها

مهمترین هدف این برنامه مشارکت دادن افراد بیشتری در برنامه ریزی در مقایسه با قبل است، همچنین ایجاد تعهد بهتر نسبت به تصمیمات.

برنامه آموزش

تعیین موضوعات

موضوعات و مسائل جدید

تعریف مشکالت

جستجوی راه حل

بررسی سازمان یافته

روش دلفی

نتایج قابل دسترس برای همه

بحث مشارکتی

کارگاه ها

تنظیم سناریو ها

تجزیه و تحلیل دقیق

مطالعات

پروژه ها

شرایط تدوین چشم انداز

گروه هدف باید مشخص باشد.1.

آگاهی کامل به پتانسیل منطقه وجود داشته باشد.2.

بهره گیری عقالیی از این پتانسیل ها و منابع3.

روشن بودن نحوه و ابعاد توسعه4.

روشن بودن فرآیند توسعه5.چشم انداز در دوره زمانی مشخصی متحقق می شود. هر سازمان اجتماعی

در روند حیات خود نقطه ی اوجی دارد که استراتژی ها کوشش می کند. کند. لحاظ زمانی طوالنی تر روند را به نقطه اوج رسانده و آن را به

نقطه تعادلروند موجود

سناریوی ممکن

چشم انداز سازي:مدل هاي

توسط بانک جهاني و ائتالف شهرها CDSمدل چشم انداز سازي

پيشنهاد شد که در آن يک سند به نام راهبرد توسعه شهر را به

عنوان يک ابزار موثر معرفي کرد که چشم انداز سازي در آن

سند به عنوان قلب فرآيند محسوب مي شودکه از پنج گام

بررسي چشم اندازهاي گذشته و تشکيل مي شود که عبارتند از: موجود

باز انديشي و نقد چشم اندازهاي گذشته و موجود

شناسايي و تدوين چشم انداز هاي گزينه

انتخاب چشم انداز بهينه

تدوين بيانيه چشم انداز

گام اول: آيا چشم انداز وجود داد/چگونه تدوين شده استگام دوم: گاهي اوقات چشم انداز پيشين مخرب است و يا ربطي ندارد

Competitive ))قابل رقابتگام سوم: بازشناسي چشم انداز گزينه و گوشه هاي Niche:براي آينده شهر

از آينده شهر يا منطقهتصاوير تخيلي - تدوين جلسات ذهنکاوي - برگزار نمودن

براي شهرها و مناطق ديگرچشم اندازهاي تدون شده - بررسي طرفهاي - رايزني و تشريک مساعي با بيشترين تعداد ممکن از

ذينفع در صورت نيازتکرار فرآيند -

يک چشم انداز يا گوشه ي قابل رقابت براي شهر:انتخابگام چهارم: چشم انداز هاي گزينهتحليل - تفصيلي براي چشم انداز هاي گزينهتدوين سناريوهاي -

)آيا چشم انداز بررسي هاي محيطي تفصيلي - در صورت نياز انجام بر اساس فرصتهاي بالقوه بنا شده است.

در مورد سناريوي بهترين و بدترين وضع موجودبحث - چشم انداز بهينهگزينش -

بيانيه چشم انداز: تدوينگام پنجم: - بيانيه چشم انداز بايد کوتاه باشد )يک جمله يا حداکثر يک صفحه(

- شماره ويرايش پيش نويس چشم انداز بايد روي آن ذکر شود)شايد الزم به بازنگري باشد(

توزيع گردد.CDS - نسخه اي از آن بين شرکت کنندگان در فرآيند

:oregonمدل

مدل ارگون توسط شاخه ي ايالت ارگون ”انجمن برنامه ريزان آمريکا“ براي امر برنامه ريزي بلند مدت شهر توسط ”استيون

گام است که هر گام 4امس“ نوشته شده که فرآيندي متشکل از بر اساس يک پرسش بنا شده است:

اکنون کجا هستيم؟1( شهر اختصاص دارد.توصيف وضع موجود به ترسيم نيم رخ

آن قوت ها و ضعف هاي شهر , ارزيابي ويژگيهاي مهم سوابق و و صورت بندي ارزشهاي دغدغه هاي جاري تعريف نمودن مباحث و

“ از موارد اين قسمت است. بيانيه ي ارزشهااجتماعي در قالب ””بيانيه ي ارزشها“ مجموعه اي از معيار هاي کيفي را به دست مي

دهد که براي ارزيابي ايده ها و مفاهيم جديدي که در حين فرايند ظهور مي کند مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

به کجا مي رويم؟( 2روندهاي اجتماعي ,اقتصادي, زيست در اين مرحله

و مباحث نوظهوري که ممکن محيطي ,کالبدي بازشناسي شده است شهر با آن مواجه شود را صورت بندي مي کند.بر اساس

“ تدوين مي گردد که سناريوي محتملتحليل هاي مذکور يک ”و بدون هيچ سيماي آينده شهر را به صورت تداوم شرايط کنوني تغيير عمده اي در جهت گيري ها نمايش خواهد داد.

کجا مي خواهيم باشيم؟( 3اين گام هسته ي مرکزي فرآيند چشم انداز سازي است که هدف آن

در آينده به آن چيزي است که شهر آرزوي دارد تدوين چشم انداز سناريوي بدل شود.در اين گام بر اساس ”سناريوي محتمل“ يک ”

“ تدوين مي شود.مرجع

چگونه آنجا برسيم؟( 4فرآيند مستقل و کامل برنامه ريزي اين مرحله از کار ماهيتا يک

که راهبردهاي کوتاه مدت و راهبردي يا برنامه ريزي اجرايي استاقدامات الزم جهت هدايت شهر به سمت چشم انداز طوالني مدت

تدوين مي نمايد.

Where are we now?Community profile

Where are we going?Trend statement

Where do we want to be?Vision statement

Where do we get there?Action plan

بيانيه ي چشم انداز:. در ابتداي هر سند چشم انداز ارائه مي گردد و به بيان موجز ايده اصلي آن مي پردازد.بيانيه چشم انداز مي تواند از مقياس يک قاره

تا يک محله وجود داشته باشد.مي تواند به صورت هاي مختلف وجود داشته باشد ولي بايد براي مردم قابل فهم باشد. موارد زير

در بيانيه چشم انداز ارائه مي گردد

اين محل به چه نوع مکاني تبديل خواهد شد؟

کيفيت هايي که اميد مي رود توسعه به آن دست يابد در قالب -چه کليد واژه ها و عباراتي قابل توصيف هستند؟

چه نوع شخصيت و کاربري هايي مي توانند اين کيفيت ها را به -وجود آورند؟

سند هدايت چه مقياس زماني را در نظر دارد؟-

-چه اهداف عملياتي مي بايد مورد توجه توسعه باشند و کدام يک از آنها مهمتر اند؟

بيانيه چشم انداز بايد:- بر اساس آرمانگرايي واقع گرايانه تدوين شود1

- بيانيه بايد ساده و قابل فهم باشد.2

- بيانيه بايد بر اساس الصاق کنيه يا لقب شهر/محله نامگذاري 3نمادين شود.لقب بايد ساده جذاب و نمادين باشد

( بيانيه بايد ”ايماژ/تصوير برانگيز“ باشد.مثال بريستول=هدف 4 لقب= شهر خوانا / ليدز=هدف سرزندگي سهولت حرکت مردم

ساعته24لقب=شهر

(در انشاء متن بيانيه براي القاي تصوير قوي و روشن از آينده از 5افعال حال استفاده شود

( افق زماني تحقق چشم انداز در بيانيه دقيق ذکر شود.6(شاخصهاي اندازه گيري کيفيت هاي محوري در بيانيه چشم انداز 7

%(15قيد شود)مثال کاهش فقر ( بيانيه چشم انداز بايد بر ارزشهاي مشترک ساکنين استوار بوده 8

و به آنها تعلق داشته باشد

مثال هاي بيانيه ي چشم انداز:- کاوينگتون سيتي)واشنگتن(:1

سرمايه گذاري براي باال بردي شخصيت)کاراکتر( شهر کوچک ما ومحيط زيست و به وجود آوردن محيطي با فرصتهاي زياد و در عين

حال جوابگوي مسائل اقتصادي. - دوندي سيتي)اورگون(:2

دوندي يک روستا شهر و هماهنگ با طبيعت و با جمعيت 2022سال هست.حرکت هماهنگ دولت ,ملت و اورگانهاي 5700 تا 5000

اقتصادي محلي به سمت باال بردن کيفيت افسونگر روستايي شهر و حفظ شخصيت)کاراکتر( آن است.دوندي نمونه ي موفق يک شهر

زنده ي کوچک با هماهنگي و همکاري تجمع شهروندان با شوراي محل ,تجار ,توسعه دهندگان در جهت رسيدن به يک دولت محلي مستقل به صورت خصوصي و عمومي است.هيچ شهري در دنيا

مانند دوندي توانا در ايجاد اين جو نيست.-روچستر)نيو يورک( :3

روچستر بهترين شهر متوسط براي زندگي در آمريکا خواهد بود با باال بردن ارزش خانواده و ترفيع اقتصاد.شهر ما شهرت خواهد

داشت به خاطر آرامش در واحد هاي همسايگي,اقتصاد منسجم , آموزش عالي وسرويس به شهروندان.

- ردموند: 4همه با هم مي سازيم اجتماعي از همسايه هاي خوب.

پايان