SALT

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជា

ការអភវឌឍសដឋកចចនាពលថមៗ នងទសសនវសយអតថបទជមើសវនយោគលើអនាគតកមពជា ៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារ

ករមធនាគារពភពលោក

ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

ករមធនាគារពភពលោក

ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ការអភវឌឍសដឋកចចនា ពលថមៗ នងទសសនវសយ

បចចបបននភាព សដឋកចច កមពជា

សចកតថលងអណរគណ �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������1អកសរកាត ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������2សចកតសងខប ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������3ការអភវឌឍសដឋកចចថមៗ នង ទសសនៈវសយ �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9

ការអភវឌរឍថមៗ �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������9សរដឋកចចកមពជា នៅតរ ដណើរការ លអ ជា ងការរពង ទក កាល ព ឆនរមន �������������������������������������������������������������������������������������������������9 ការនាចរញ សខានៗបានកើនឡើង ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������9កណើន យរងលឿន នរ ការ វនយោគលើ ទនញ ធវើដណើរ បាន ជយជរញការ នាចរញ ���������������������������������������������������������������������������10ទនកចតត បរកប ដោយសទដឋនយមរបសវនយោគន បាន ជយដលកណើនលឿនកនង វសយសណង ������������������������������������������������������10តមរវការ កនងសរកមានភាពរងមា �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11ឱនភាព គណន ចរនត ទទលបាន ហរញញបរបទានទាងសរង ព លហរចលនរការវនយោគផទរលពបរទរស ������������������������������������������������������ 11លហរចលនរការវនយោគផទរលពបរទរស ជយ រករសា សកមមភាព សណង ឲរយរសរវើក �������������������������������������������������������������������������� 11ចននវនយោគនចនបាន កើន ដលជាង 2 លាននាក ទៅ ហើយ (ដរលនរះជាគោលដៅ កណតសមររបឆនរ 2020) ��������������������������������������12ភញៀវ ទរសចរចនជតមយភាគបន ចលមកកមពជាដើមរប ធវើ ជនញ ��������������������������������������������������������������������������������������������������12ភញៀវ ទរសចរតរ 5 ភាគរយ នរចននភញៀវដរលចលមកបរទរសវៀតណាម នងភញៀវ 13�5 ភាគរយនរចននភញៀវដរលចល មក បរទរសថរ បាន បនត ដណើរទរសចរណ មកកានបរទរស កមពជា �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������13លកខខណឌអាកាសធាត មនសវ អណោយផលដល ការធវើ កសកមម �������������������������������������������������������������������������������������������������14សហភាព អរប បាន ដាកវធានការ ការពារ លើ អងករ នាចល ពកមពជា នង មយរនមារ �������������������������������������������������������������������������������14ការកាតបនថយភាពករករនៅតរ បនត បនតរ ករមមនសរស ចនន 40 ភាគរយដរលនៅផនរក ខាងកររម បផត កពង មានការលបាកជាងមន ���������������15អតផរណា ថយចះបនតច ដោយសារ តរការ ធាលរកចះ តមលរបររងឥនធនៈជយ បះបវ ការឡើង ថលរ មហប អាហារ ������������������������������������������������������16លហរនរការវនយោគទនផទរលពបរទរសជយ ដល បររកបញញើ ជា របយបណណ បរទរស ������������������������������������������������������������������������� 17មានការ ផលរសបតរនរ ការផតល ឥណទានកនងសរក ទៅ ផតល ហរញញបរបទាន ដល វសយសរវា ������������������������������������������������������������������������18កណើននាពរលថមៗនរលហរការវនយោគផទរលពបរទរស ជយទរទរង កណើនការសាងសង ����������������������������������������������������������������18បររក ចណលតរវ បានបារនសាមរនថាមាន អតររ ខពសថមមយ នៅ ឆនរ 2018 ������������������������������������������������������������������������������������������19យទធសាសរត បរមលបររកចណល ថម មានគោលដៅ ធវើ ទនើបកមម រដឋបាល �������������������������������������������������������������������������������������������19បររកបៀវតរសរ កនងវសយសាធារណៈតរវ បាន បារនសាមរន ថា មាន ចនន 8�6 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 ����������������������������������������������20ការវភាគ នរនតរភាព បណល ឆនរ 2018 ដោយ ធនាគារ ពភពលោក/ មលនធ របយវតថ អនតរជាត បងហរញ ព វបតត បណល ទាបនៅកមពជា ������������������21ចន ជា អនកផតលឥណទានធជាងគរ ដរលមានចនន 50 ភាគរយ នរ បណល សរប របស កមពជា ���������������������������������������������������������������21ថវកា ឆនរ 2019 បងហរញ ពពងរងសារពើពនធ របស អាជាញរធរ កមពជា ��������������������������������������������������������������������������������������������������21ចណាយលើ បររកបៀវតរសរ នៅឆនរ 2019 តរវ បានបារនសាមរន ថា មានចនន 7�6 ភាគរយ នរ ផសស ���������������������������������������������������������22កញចប ថវកា ឆនរ ២០១៩ បានប ងកើនចណរក ថវកា សមររប រដឋ បាលថានរកកររម ជាត ចនន 30 ភាគរយ ������������������������������������������������������22

ទសរសនៈវសយ �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������22ដោយសារដណើរការ នាចរញលអជាងការ រពង ទក ទសរសនៈ វសយកណើន តរវ បាន ករសមរល ឡើងវញ ដោយធៀបនង ការ ពរយាករពមន �����������������22

ហានភយ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23កមពជា ពងផអរកកានតរខាលរង លើ បរទរស ចនកនងរករសា បាន ការវនយោគទនផទរលពបរទរស នងកណើន ភញៀវ ទរសចរ ������������������������������������� 23ភាព មនបររកដបរជា កានតរខាលរងផនរក ពាណជជកមម បាន បងកើន ហានភយ កានតរខពស ��������������������������������������������������������������������������26ការ វភាគ ការ បររបរល តមលរ ផលតផលនាចរញ គ សមលៀក បពាក សរបរកជើង អងករ នង កង ជយ កណត ទហ ផល បះពាល នរការពរយរ EBA �������������26បរសនបើ មានការពរយរ EBA ទហបារនសាមរន នរការ ថយចះ ការ នាចរញ ផលតផលសមលៀកបពាកជា អតបរមា ទៅកាន ទផរសារ សហភាព អរប គ 10�4 ភាគរយ ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������27ទហបារនសាមរន នរការ ថយចះ ការនាចរញ សរបរកជើង ទៅកាន ទផរសារ សហភាព អរប គ 25�2 ភាគរយ ��������������������������������������������������������27ការ កាតបនថយ ចណាយលើផលតកមម នង ការនាចរញ អាច ជយ សមររលផលបះពាល នរការ ពរយរ EBA បាន �������������������������������������������28ការ កាតបនថយភាពងយរងគររះ ផនរក មារករសរដឋកចច គជា ការ ចាបាចបផត ������������������������������������������������������������������������������������� 30

អតថបទ ជមើស ៖ វនយោគលើ អនាគត របសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភ សមបវយកមារភាព �������������������������������������������������33១�សរចកតផតើម ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������33២� មលធន មនសរស នង ការរម ចណរកនរមលធន មនសរសដល ការអភវឌរឍសរដឋកចច របសកមពជា ���������������������������������������������������������������������������������33៣� សថរនភាព សខភាព នងអាហារបតថមភ របស កមារ នៅ កមពជា �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 37៤�កតតរជរញ ឲរយមានបញហរកងវះ អាហារបតថមភលើកមារ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������39

ក�ការបរពរតតដរល ធវើ ឲរយមានកងវះអាហារបតថមភ ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������39ខ� កងវះលទធភាពអាច រកបាន នងលទធភាព ទញ អាហារ មាន សារជាតចញចម ������������������������������������������������������������������������������������41គ� ចណច ខវះខាត កនងការផតល សរវា អាហារបតថមភ ដោយ វសយសខាភបាល ��������������������������������������������������������������������������������������42ឃ� កងវះ លទធភាពទទលបាន សរវា កមម ទកសាអរត នងអនាមយ លអបរសើរ �����������������������������������������������������������������������������������������43ង�បញហរ ធនធាន សមររបសរត កនងការ ទទលបាន ការ ថរទា លអបផត ������������������������������������������������������������������������������������������������� 44ច� កងវះខាតការទទលបាន នង បរសទធភាព នរការ ចណាយ សាធារណៈលើសខភាព នងអាហារបតថមភសមររបកមារ ������������������������������������ 46

៥�ជមរើស គោលនយោបាយ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 49ឧបសមពនធ ១ ៖ ការ បបលតមល សមលៀកបពាក សបកជើង នង អងករ កនងពភពលោក ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������52ឧបសមពនធ ២ ៖ បទសកមពជា៖ សចនាករសខានៗ ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������53ឯកសារយោង �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 54

មាតកា

ការរៀបចរបាយការណបចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជាឆនរ ២០១៩ នៅកមពជា (CEU) សថតកររមការដកនារបសលោក ល សដរត ដោយមានការរមចណរកពលោក Miguel Eduardo Sánchez Martín លោក ភម រនសណារទធ លោកសរ គ លនណា លោក តង គមសន Anne Marie Provo, លោក Somil Nagpal, and លោកសរEkaterine Vashakmadze។ លោក ប សារឿន នងលោកសរ អាត សជាត ជយលើការងរផរសពវផរសាយតាមសារពតមាន ភសតភារ ការបងហរញតាមគរហទពរ នងពធផរសពវផរសាយរបាយ ការណនរះ។

ករមការងរនរះបានធវើការកររមការដកនារមរបស លោក Deepak Mishra។ ករមការងរសមថលរងអណរគណចពោះដបនាមរន នងយោបលរបសលោកសរ Ellen A� Goldstein នង លោកសរ Inguna Dobraja។ សហសរវករបសធនាគារពភពលោកមយ ចនន ដរលរមមាន លោក Andrew Mason, លោក Ergys Islamaj នង លោកសរ Francesca de Nicola បានផតលយោបលលើសរចកតពររងចងកររយនររបាយការណនរះ ។

ករមការងរសមអរគណដលអាជាញរធរកមពជា ជាពសរសករសងសរដឋកចច នងហរញញវតថ នងធនាគារជាតនរកមពជា សមររបកចច សហបរតបតតការ នងការគាទររបសពកគាត។ របាយការណកទទលបានផលបរយោជនពដបនាមរន យោបល នងទសរសនៈរបសអនក ពាកពនធនានានៅកនងបរទរសកមពជា រមទាងអនកអាន នងអនករះគនផងដររ។

របាយការណនរះតរវបានផលតពរដងកនងមយឆនរ ផតលពតមានបចចបរបននភាពសតពការអភវឌរឍមារករសរដឋកចចនៅកមពជា។ ឯកសារនរះ តរវបានចរកចាយ នងពភាករសាយរងទលទលាយ រមទាងកនងចណោមអាជាញរធរកមពជា ដរគអភវឌរឍន វសយឯកជន សាថរបនសររវជររវ នងផតលយោបល អងគការសងគមសវល នងសាកលវទរយាលយនានា។

សមររបពតមានអពធនាគារពភពលោក នងសកមមភាពរបសធនាគារពភពលោកនៅកមពជា សមមើលគរហទពររបសយើងតាមរយៈ អាសយដាឋរន: www�worldbank�org/cambodia ។

ដើមរបបញចលនៅកនងបញជចរកចាយអមរលរបសរបាយការណនរះ នងការបោះពមពផរសាយដរលពាកពនធសមទាកទង លោកសរ អាត សជាត (sath@worldbank�org)។ សមររបសណរអពខលមសារនរអតថបទនរះសមទាកទងលោក ប សារឿន (sbou@ world bank�org) ។

របកគហើញ ការបកសររយ នងសរចកតសននដាឋរនដរលមានកនងរបាយការណនរះ មនបររកដថាឆលះបញចរងពទសរសនៈរបសនាយក បរតបតតនរធនាគារពភពលោក ឬរដាឋរភបាលដរលធនាគារពភពលោកតណាងនោះទរ។ ធនាគារពភពលោកមនធានាទៅលើភាពតរមតរវ នរទនននយដរលមានកនងឯកសារនរះទរ។ ពរបរទល ពណ កណតសមាគរល នងពតមានផរសរងៗដរលមាននៅលើផរនទនៅកនង ឯកសារ នរះមនបងហរញពការវាយតមលររបសធនាគារពភពលោកពាកពនធនងសាថរនភាពចរបាបដរនដ ឬការអនមត ឬការទទលយក ពរ បរទល ទាងនោះទរ។

សចកតថលងអណរគណ

សរចកតថលរងអណរគណ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩1

អកសរកាត

AFTA កចចពរមពរៀងពាណជជកមមសររើអាសារន

ASEAN សមាគមបរជាជាតអាសអាគនរយ

CEU បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា

CDHS ការអងករតបរជាសាសរត នងសខភាពកមពជា

CR បររករៀល

C/S ឃសងករត

EAP អាសបពារ នងបារសហវក

EBA អវគរបយរង លើកលរងតរអាវធ

EC គណៈកមមការអរប

EMDEs ទផរសារដរលងើបឡើង នងបរទរសកពងអភវឌរឍន

EU សហភាពអរប

FCD បររកបញញើរបយវតថបរទរស

FDI វនយោគដោយផទរលពបរទរស

GDP ផលតផលកនងសរកសរប

GVC សងវរកតមលរសកល

HIV/AIDS មររោគអរដស/ជងអរដស

HS បរពនធសមរល

IDP គោលនយោបាយអភវឌរឍនឧសរសាហកមម

IMF មលនធរបយវតថអនតរជាត

LPCO បរតបតតការផតលសនទនយភាពដោយមាន ការធានា

MCH សខភាពមាតា នងកមារ

MDI សាថរបនមករហរញញវតថ

MEF ករសងសរដឋកចច នងហរញញវតថ

MFI គរះសាថរនមករហរញញវតថ

MOEYS ករសងអបរ យវជន នងកឡា

MOH ករសងសខាភបាល

MOP ករសងផរនការ

NCD វញញរបនបតរបញញើដរលអាចជញដរបាន

NIS វទរយាសាថរនជាតសថត

NPL កមចមនដណើរការ

RGC រាជរដាឋរភបាលកមពជា

RMS យទធសាសរតបរមលចណល

RS យទធសាសរតចតកោណ

SDR សទធដកបររកពសរស

SME សហគររសធនតច នងមធរយម

TVET ការអបរ នងបណតះបណាតរលបចចរកទរស នងវជាជរជវៈ

TEU ឯកតាដរលមានចននសមើនងមភរហវត

UK ចករភពអងគលរស

UNAIDS កមមវធរមរបសសហបរជាជាតសតពជងអរដស

UNICEF មលនធសហបរជាជាតសមររបកមារ

US សហរដឋអាមររក

US$ ដលាលររអាមររក

VAT ពនធលើតមលរបនថរម

WBG ករមធនាគារពភពលោក

WHO អងគការសខភាពពភពលោក

YTD ពដើមឆនរដលបចចបរបនន

y/y or yoy ធៀបនងឆនរមន

អករសរកាត

2បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

សចកតសងខបការអភវឌឍ ថមៗ

ការ បារនសមរន បឋម បងហរញពកណើន ពតដរលមានកមរតខពសកនងរយៈពរលបនឆនរកនលងទៅនរះ គ កណើន 7�5 ភាគរយនៅឆនរ 2018 ធៀបនង អតររកណើន 7�0 ភាគរយនៅឆនរ 2017។ ដោយ សារតរកណើន យរង ឆប រហស នរការ នាចរញ នង តមរវ ការ កនងសរកខពស សរដឋកចច កមពជា ដណើរការទៅ លអ ជា ង ការ រពង ទក។ ការនាចរញ កើនឡើងយរងឆបរហស ដោយសារតរ ការ កើនឡើង នរតមរវការ ខាងកររ ជាពសរស ការនាចរញទៅទផរសារ សហរដឋ អាមររក នង សហភាព អរប មានភាពរងមា។ ការនា ចរញ សមលៀកបពាក នង សរបរក ជើង ដរលមានចននជាងពរភាគបនរការ នាចរញទនញសរប កើនឡើងព 8�3 ភាគរយនៅ ឆនរ 2017 ដល 17�6 ភាគរយនៅ ឆនរ 2018។ នរះជា អតររ កណើន ខពសបផតកនង រយៈពរល 5 ឆនរកនលងមក។

ទនកចតត បរកប ដោយសទដឋនយមរបសអនកបរើបររស ទនញ បានធវើឲរយមាន កណើន នរការ នាចល។ ការ នាចល យនយនត នង ដរកសណង ដរល បងហរញ ព តមរវការនរការ បរើបររស នង ការ សាងសងកនងសរក បានកើនឡើង កនងអតររ 50 ភាគរយ សមររប យនយនត នង 48 ភាគរយសមររបដរកសណង។

ឱនភាព គណន ចរនត កើនឡើង ព 9�7 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2017 មកតរម 10�4 ភាគរយនរ ផសស នៅឆនរ 2018 បនតរ នៅតរទទល ហរញញបរបទានទាងសរងព ការ វនយោគផទរល ព

បរទរស។ តាមការបារនសាមរន ការវនយោគផទរលពបរទរសបាន ឈាន ដល បរមាណ ខពស បផតគជាង 3 ពាន លានដលាលរ ឬសមើនង 13�4 ភាគរយនរ ផសស នៅឆនរ 2018។ កណើន ការ នាចរញ នងលហរ ចលនរការវនយោគផទរលពបរទរស បាន រមចណរក ដលកណើនបនថរមនរទនបមរង អនតរជាត សរប ដរលឡើងដល 10�1 ពាន លានដលាលរនៅឆនរ 2018 ឬសមើនង ការ នាចលនា ពរល អនាគតបរហរល 6 ខរ។

បភាគបននរលហរចលនរការវនយោគផទរលពបរទរស (ដរល បាន អនមត) មានបរភពពបរទរស ចន ។ កនង រយៈពរល បនាមរន ឆនរ ថមៗនរះ ការ វ នយោគរបសចន មាន កណើនខពស ដោយ វនយោគ ជា សខាន លើ វសយសណង (ហរដាឋររចនាសមពនធ តបន ពាណជជកមម នង លនៅ ដាឋរន) ទរសចរណ នង វសយកមមនត សាល នង កសកមម (កនងបរមាណ តចជាងគរ)។ ទករងតបនឆនររសមទរនរករងពរះ សហនបានបររ កាលរយទៅ ជា តបនសខាននរការរើកចមរើន យរងរហស នរសណងនាពរលបចចបរបនន។

ទនកចតត លើ បរពនធធនាគារបរសើរឡើងធវើ ឲរយមានកណើន បររក បញញើ ជា របយ បណណ បរទរស ។ បររកបញញើ ជា របយបណណ បរទរស កើន 26�5 ភាគរយ កនងឆនរ 2018 កើន ព 23�6 ភាគរយកនងឆនរ 2017។ ការផតលឥណទាន ដោយ ធនាគារ ដល វសយឯកជន បាន កើនឡើងជាងមនបនតច ដចពមនដររដោយកើនព 19�6ភាគរយ នៅឆនរ 2017 ដល 24�2 ភាគរយ នៅ ឆនរ 2018។ ការផតលកមច

សរចកតសងខរប

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩3

ដោយ ធនាគារ ដល វសយសណង នងអចលនទរពរយ នៅតរបនត ជរញ កណើន ឥណទានកនងសរក ដោយរមចណរក បរមាណ 40 ភាគរយ នរ កណើន ឥណទាន។ វសយបនាទរបដរលទទលបានកមចពធនាគារគ វសយលកដ នងលករាយ ដរល មាន ចននមយភាគ បររនរ កណើនកមច កនងសរក។

អតផរណា បានថយចះបនតច ទរទរងមយផនរកដោយ សថរភាព នរ អតររ បតរ បររក។ ការថយ តមលរ បររ ង ឥនធនៈចាបតាងពតរមាស ទបនកនងឆនរ 2018 បានជយបះបវកណើន ថលរ មហបអាហារ។ ជា លទធផល អតផរណា បាន ថយចះមកតរម 1�6 ភាគរយ គតតរម ខរ ធន ឆនរ 2018 ចះព 2�2 ភាគរយនៅឆនរ 2017។ បររក រៀល ដរល ធៀបនង បររកដលាលរ អាមររក នៅតរមានតមលរថររកនង អតររ 4018 រៀលកនងមយដលាលរនៅបណាចឆនរ 2018 ធៀបនង អតររ 4037 រៀលកនងមយដលាលរ នៅឆនរ 2017។

ការឡើង បររកបៀវតរសរលឿន កនងវសយ សធារណៈ បាន ដាក សមាពរ ធ លើ សថរនភាព សរពើពនធ បនតរ ដណើរការបងកើត បររក ចណល ដរលលអជា ងការ រពង ទក បានទបទលនងឱនភាព សរពើពនធ ។ បើ ទោះជា មាន ការ បងកើនបររកបៀវតរសរ នៅឆនរ 2018 រមនង ការបងកើន ការ ចណាយ មលធនពពរលដបង ដរល ទទលបាន ហរញញបរបទាន កនងសរក កត ក ឱនភាព រម នៅតរអាចទបទលបាន។ ឱនភាព (រមទាង ជនយឥតសណង) តរវ បាន បារនសាមរនថា កើនដល 1�9 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 កើនព 1�6 ភាគរយនរ ផសស នៅឆនរ 2017។

យោងតាម ការវភាគទៅលើនរនតរភាព បណល ដោយធនាគារ ពភពលោក នងមលនធរបយវតថអនតរជាត នៅឆនរ 2018 កមរត វបតត បណល របសកមពជា នៅតរមានកមរត ទាប ដោយសារ តរ បណល សាធារណៈ គជាបរភរទបណលសមរបទាន នងកមរត ឱនភាព ទាប កនលងមក។ កររយ ការ រករសា បាន ដណើរការ សារពើ ពនធ លអបរសើរ ជាចរើនឆនរ អាជាញរធរកមពជា បាន បងកើនបររក បញញើ រដាឋរភបាល រហត ដល 14�9 ភាគរយនរ ផសស នៅឆនរ 2018។

ទសសនៈវសយ កររយ ពមានកណើនខពសចនន 7�5 ភាគរយ នៅឆនរ 2018

សរដឋកចច កមពជាតរវ បាន រពង ថា នងមានកណើន រយៈពរល វរង បរមាណ 7 ភាគរយ។ ដោយសារតរការនាចរញ ថយចះ បនតច ទនទម នង ការ ថយចះនរតមរវការ សកល (សមមើលបរអប 1) កណើនពត តរវ បានពរយាករ ថា នង ថយមកតរម 7 ភាគរយ នៅឆនរ 2019។ កណើនសរដឋកចច រងមា តរវ បាន រពង ថា នងបនត ជយ កាត បនថយ ភាពករករ ។

ទោះជាយរងណាកដោយ ទសរសនៈវសយរយៈពរលវរង អាសរយ លើ លទធភាព របស កមពជា កនងការ សរប យក កណើន លហរ ចលនរ

1 សមមើលរបាយការណសតពការធវើធរៈកចច ឆនរ 2019, ធនាគារពភពលោក។

ការវនយោគផទរលពបរទរសបរកប ដោយផលតភាព នង ជរញ ការ វនយោគកនងសរក។ កនងគោលបណងនរះ ជាការ សខានតរវមាន តមលរ ថាមពល នងការ ចណាយផនរក ភសតភារមាន កមរត ទាប មាន កមាលរងពលកមមជនាញ នងមានការភាជរបទនាក ទនងលអទៅនង សងវរកផគតផគង ដើមរបរករសា ភាពបរកត បរជរងបាន ។ កនងរយៈពរល ខល ចាបាចតរវបពរញ ការ ខវះខាត ជនាញ ហើយតរវចាបផតើម ដោះសររយ បញហរ ខវះខាត មលធន មនសរស ដើមរប គាទរដល បណង បររថានរ រយៈពរលវរង របសកមពជា។ សម អាន ការលើកឡើង លមអត សតព ការ ខវះខាតជនាញ នងមលធន មនសរស នៅកមពជានៅកនងផនរកអតថបទជមរើស។

ហានភយ នង បញហបឈមភាពមនបររកដ បរជាកានតរខលរង បានបងកើន ហានភយ។ នៅ

ខរកមភៈ សហភាព អរប បាន ចាបផតើម ដណើរការមយដរលអាច ឈានទៅដលការពរយរ ការអនគររះ ពនធសមររបកមពជា តាម រយៈ បរពនធ “អវគរបយរង លើកលរង តរអាវធ (EBA)” ជាបណោតរះ អាសនន។ ទផរសារសហភាពអរបបចចបរបនន មានទហ ជាងមយភាគប នរ ការនាចរញ សខានៗរបសកមពជា ភាគចរើនជា សមលៀកបពាក សរបរកជើង នង កង។ ដចនរះ ការ បាតបងការអនគររះពនធនរះ ដរល បចចបរបនន ផតលការ អនគររះពនធដលកមពជា កនងការនាចលទៅកាន សហភាពអរប អាចនងធវើឲរយការ នាចរញ នងកណើន ថមថយ លរបឿន។

ការ ថយ ចះ សនទះសរដឋកចចកនងបរទរស ចន នងកណើនហស កមរតនរ វសយហរញញវតថ បាន បងកជា ហានភយ ដល ទសរសនៈវសយ កណើនរបសកមពជា ។ ដោយសារ តរ កមពជា ពងផអរកយរងខាលរង លើ លហរ ចលនរមលធន នងភញៀវទរសចរ ព បរទរស ចន ការ ថយ ចះ សនទះសរដឋកចច ចន អាច បះពាលដល ទសរសនៈវសយកណើន។ ការ អសបនាលរយនរការរើកឡើងនរកណើន ឥណទានកនងសរក ដរល ភាគចរើនជាមលហរតនៅពកររយ កណើន វសយសណង នង អចនលទរពរយ ដរល ធវើឲរយ វសយ ហរញញវតថ រើកហសកមរត។ ដោយ សារ តរ វសយ សណង នងអចលនទរពរយ ងយ បរឈម នង វដត នរ ការឡើងចះ ការកើនឡើង នរ ឥណទានកនងសរក សមររប វសយ សណង បានបងកើន ភាពងយរងគររះ នរ វសយហរញញវតថ។

តរវ ចាតវធានការជា បនាទរន ដើមរបសមររល ផលបះពាល អវជជមាន ដរល អាច កើតឡើង ដោយសរ ការពរយរបរពនធអនគររះពនធ។ យោង តាមរបាយការណសតពការធវើធរៈកចច ឆនរ 20191 កមពជាឈរ នៅ លដាបទ 185 កនងចណោមបរទរស 190 ពាកពនធនង ភាព ងយ សរលកនងការ ចាបផតើម អាជវកមម។ ចណាយលើការធវើពាណជជកមម មានឥទធពលយរងខាលរងទៅលើ រចនាសមពនធនរការ នាចរញ របស កមពជា នង ដណើរការ របស ករមហននាចរញ ។ ការ រមចណរកនរ

សរចកតសងខរប

4បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ការដកជញជន នងភសតភារ ចពោះ តមលរ បនថរម សរបនរការ នាចរញ កើន ដល 14 ភាគរយ ដរលជា អតររ ខពស ជាង ពរដង បើធៀប នង បរទរស ថរ នង ខពសជាង 3�5 ដង បើ ធៀបនង មារឡរស ឬ វៀតណាម ។ ទនាកទនងទៅនង សងវរកផគតផគង រវាង ករមហន បរទរស នងករមហនកនងសរក មានភាពទនខរសាយ ។ ដើមរប ដោះ សររយបញហរបរឈមទាងនរះ ចាបាចតរវ ធវើកណរទមរងផនរករចនា សមពនធ ជាពសរសកណរទមរង ដរលអាច ជយករលមអ បរយកាស វនយោគ នង កាតបនថយការ ចណាយ លើ ការធវើធរៈកចច រមទាង ការ ផតលតមលរ ថាមពលដរលមានភាពបរកត បរជរង នង ការ កាត បនថយ ចណាយលើផនរកភសតភារ ។ សមមើល បរអប 2 សតពវធាន ការ របស អាជាញរធរកមពជាកនង ការ កាតបនថយតមលរ នង សមរប សមរល ពាណជជកមម កាលពខរ មនា ឆនរ 2019។

អាជាញរធរកមពជា អាចពចារណា ចាតវធានការ បរងបរយតនផនរកមារករសរដឋកចច បនថរមទៀត ដចជា ការរតតរបតការវនយោគរបស វសយធនាគារ ទៅលើ វសយសណង នងអចលនទរពរយ។ ដោយសារ

តរ កណើន ឥណទានកនងសរក រយៈពរលយរ ដរលជាមលដាឋរន នរកណើនលឿននរវសយសណង នងអចលនទរពរយ ការ ពងរង សមតថភាព តរតពនតរយ នង ការ តរៀមខលនទបទលនង វបតត កនង វសយ ហរញញវតថ គជា វធានការសខានដបងមយ ។ កណើន លហរ ចលនរការវនយោគផទរលពបរទរសបានជយរករសាកណើនខាលរង រយៈពរលយរនរការសាង សង ក ដច ជាលាកបាងភាពងយរង គររះ របសវសយ ហរញញវតថ កររយពមាន កណើន នរការផតលកមច យរង ឆបរហស កនងរយៈពរល ជាចរើនឆនរកនលង មក ។ យរង ណា ក ដោយ លហរ ចលនរ មលធន យរងចរើនពបរទរសបរបនរះ បរហរល ជា គាមរននរនតរភាពទរ ជាពសរស កនងបរបទ នរកណើន ភាព មន បររកដ បរជាកនងពភពលោក នង ការថយចះ សនទះ សរដឋកចច កនង បរទរស ចន ។ ការថយចះនរការ វនយោគ ពបរទរស លើការសាង សង អាច ធវើ ឲរយ ថលរធាលរកចះ នង បងហរញពភាព ងយរងគររះ របស វសយ ហរញញវតថ។

សរចកតសងខរប

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩5

7.1

7.37.4

7.1 7.0 7.0 7.0

7.5

0

5

10

15

20

25

30

35

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e 5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

មក�-10

ស�

-10

ម�-11

ត�-11

ឧស�-12

ធ��-12

កក��-13

កម�:-14

ក���-14

េម�

-15

វ�ច��-15

មថ�-16

មក�-17

ស�

-17

ម�-18

ត�-18

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

preធ��-10

ធ��-11

ធ��-12ធ��-13

ធ��-14

ធ��-15

ធ��-16

ធ��-17

ធ��-18

10

12

14

16

18

20

22

24

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

e

7.1

7.37.4

7.1 7.0 7.0 7.0

7.5

0

5

10

15

20

25

30

35

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e 5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

មក�-10

ស�

-10

ម�-11

ត�-11

ឧស�-12

ធ��-12

កក��-13

កម�:-14

ក���-14

េម�

-15

វ�ច��-15

មថ�-16

មក�-17

ស�

-17

ម�-18

ត�-18

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

preធ��-10

ធ��-11

ធ��-12ធ��-13

ធ��-14

ធ��-15

ធ��-16

ធ��-17

ធ��-18

10

12

14

16

18

20

22

24

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

e

7.1

7.37.4

7.1 7.0 7.0 7.0

7.5

0

5

10

15

20

25

30

35

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e 5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

មក�-10

ស�

-10

ម�-11

ត�-11

ឧស�-12

ធ��-12

កក��-13

កម�:-14

ក���-14

េម�

-15

វ�ច��-15

មថ�-16

មក�-17

ស�

-17

ម�-18

ត�-18

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

preធ��-10

ធ��-11

ធ��-12ធ��-13

ធ��-14

ធ��-15

ធ��-16

ធ��-17

ធ��-18

10

12

14

16

18

20

22

24

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

e

7.1

7.37.4

7.1 7.0 7.0 7.0

7.5

0

5

10

15

20

25

30

35

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e 5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

មក�-10

ស�

-10

ម�-11

ត�-11

ឧស�-12

ធ��-12

កក��-13

កម�:-14

ក���-14

េម�

-15

វ�ច��-15

មថ�-16

មក�-17

ស�

-17

ម�-18

ត�-18

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

preធ��-10

ធ��-11

ធ��-12ធ��-13

ធ��-14

ធ��-15

ធ��-16

ធ��-17

ធ��-18

10

12

14

16

18

20

22

24

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

e

7.1

7.37.4

7.1 7.0 7.0 7.0

7.5

0

5

10

15

20

25

30

35

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e 5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

មក�-10

ស�

-10

ម�-11

ត�-11

ឧស�-12

ធ��-12

កក��-13

កម�:-14

ក���-14

េម�

-15

វ�ច��-15

មថ�-16

មក�-17

ស�

-17

ម�-18

ត�-18

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

preធ��-10

ធ��-11

ធ��-12ធ��-13

ធ��-14

ធ��-15

ធ��-16

ធ��-17

ធ��-18

10

12

14

16

18

20

22

24

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

e

7.1

7.37.4

7.1 7.0 7.0 7.0

7.5

0

5

10

15

20

25

30

35

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e 5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

មក�-10

ស�

-10

ម�-11

ត�-11

ឧស�-12

ធ��-12

កក��-13

កម�:-14

ក���-14

េម�

-15

វ�ច��-15

មថ�-16

មក�-17

ស�

-17

ម�-18

ត�-18

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

preធ��-10

ធ��-11

ធ��-12ធ��-13

ធ��-14

ធ��-15

ធ��-16

ធ��-17

ធ��-18

10

12

14

16

18

20

22

24

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

e

ទដឋភាពរមសតពការអភវឌឍថមៗនៅកមពជាកណើនពតកើនឡើងយរងលឿន���

កណើនពត (ភាគរយ)���ដោយ សរ តរកណើនការ នាចរញសខនៗ នង

ការ នាចរញ សមលៀកបពាក (ការបររបរលជាភាគរយ ធៀបនង ឆនរមន)

���វសយ សណង កើនឡើង���( ការ បររបរល គតជាតមលរបចចបរបនន)

���គាទរដោយ កណើនវនយោគខពសបផត(ភាគរយ នរ ផសស)

ការ ផតលកមច ដល វសយ សណង កើនឡើង(ការ រមចណរកដល កណើនឥណទាន កនងទមរង ជាការ

ផតលកមច ដល វសយ សណង នង អចលនទរពរយ, ភាគរយពនទ)

កណើនសរពើពនធដោយសរតរតមរវការ កនងសរកចណាយ ទទៅ របសរដាឋរភបាល ( ភាគរយនរ ផសស)

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា នង ការ បារនសាមរន នងការពរយាករ របស បគគលកធនាគារពភពលោកសមគរល ៖ e=ការ បារនសាមរន, pre=បឋម

សរចកតសងខរប

6បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ផនកទ 1

ការអភវឌឍសដឋកចចថមៗ នង ទសសនៈវសយ

ការអភវឌឍថមៗ

សរដឋកចចកមពជា នៅតរ ដណើរការ លអ ជា ងការរពង ទក កាល ព ឆនរមន

ការ បារនសមរនបឋម បងហរញពកណើន ពតដរលមា នកមរត ខពស កនង រយៈពរលបន ឆនរកនលងមក គ 7�5 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 ធៀបនង 7�0 ភាគរយ នៅឆនរ 2017 (រប 1)។ កណើននរះតរវ បានជរញ ដោយ ការ នាចរញ នង តមរវការកនងសរក ដខាលរងកាលរ។ កមពជា ជា បរទរស មយ នៅអាសបពារ ដរលមានកណើន លឿន បផត នងសថតកនងចណោម បរទរ សមយ ចននតច ដរល មាន ដណើរការ សរដឋកចច លអ ជា ងការ ពរយាករ នៅឆនរ 2018 ( ដចគានរ នងបរទរស មងហគរល នង វៀតណាម)។

កណើន កនង បណាតរបរទរស កពងអភវឌរឍន នៅអាសបពារ នង បារសហវក នៅតរ រងមា បើទោះជា សថរនភាពនៅ សកលលោក មន លអ កត។ ភាពរងមានរកណើន កនង តបន នរះតរវ បានជរញ ដោយ តមរវ ការ កនងសរកខពស ដោយទទលបានការគាទរ ព សមាពរធ អត ផរណា តចតច ទផរសារ ការងរ រងមា នងកនងករណ មយចននមាន ការ ជរញ ផនរក សារពើពនធ។ ភាពករករ បនតថយចះ នៅពរល មាន កណើន រងមា ដរល ទទលការគាទរ ដោយ ការ នាចរញ បើ ទោះ ជា

2 បចចបរបននភាព សរដឋកចចអាសបពារ នង បារសហវក ខរ មរសា ឆនរ 2019 ៖ ធនាគារ ពភពលោក។3 ទសរសនៈវសយគោលនយោបាយ របយវតថ ឆនរ 2019 ៖ សនទរកថា របស លោកអនបរធាន Richard H ករមបរករសា ភបាល នរបរពនធ បររក បមរង របសសហពនធ ៖

https://www�federalreserve�gov/newsevents/speech/clarida20190110a�htm4 ពាណជជកមមលករាយ មនរាបបញចល រថយនត ៖ ការ លក សរប នៅ សហរដឋ អាមររក ដោ យមនគតតាម រដវ ការយលយ ជរឿន សហរដឋ អាមររក។

ការនាចរញនរះ មាន សនទះ យតជា ងពរលកនលងទៅកត។ យរង ណា កដោយ នៅតរមានភាព រាងសទះ នរ សរដឋកចច សកល ដោយសារ តរ ភាព តានតង ផនរកពាណជជកមមដរល មនទានបានដោះសររយ នង ការ ថយចះ បនតចនរតមរវការ ជាសកល។

ការនាចរញ សខនៗបានកើនឡើង

ការនាចរញ ដរល ជា ផនរកសខន នរ សរដឋកចចកមពជា កើនឡើង ដោយសរ តមរវការ ខងកររមានភាពរងមា។ ការនាចរញ សមលៀក បពាក នងសរបរកជើង បាន កើនឡើង 17�7 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 ដោយកើនព 8�4 ភាគរយនៅឆនរ 2017 (រប 2)។ កមពជា ទទលបានអតថបរយោជន ព កណើនដរងមា នៅ បរទរ សដរលមាន បររកចណលខពស ជាពសរស សហរដឋ អាមររក។ សហរដឋ អាមររក មានកណើន រហតដល 2�9 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 ដរលទទល បានការគាទរ ដោយ ការ ជរញផនរក សារពើពនធ នង វធានការ កាត បនថយ នយតកមម 2។ ពាណជជកមមលករាយរបស សហរដឋ អាមររក កបានកើនឡើងដររ កាលពឆនរមន3។ ពាណជជកមម លក រាយ (មន រាប បញចល រថយនត) កើនព 4�5 ភាគរយ នៅឆនរ 2017 ដល 5�3 ភាគរយ នៅឆនរ 20184។ ការ ពងរកបរពនធអនគររះពនធពាណជជ

រប 1 ៖ កតតររមចណរកដលកណើនពត (ភាគរយពនទ) រប 2 ៖ ការនាចរញ សមលៀកបពាក នង សរបរកជើង ទៅកានបរទរសគោលដៅ ធៗ ( លានដលាលរអាមររក)

7.18.0

6.0

4.0

2.0

0.0

7.0 7.0 7.07.5

2014 2015 2016 2017 2018pre

ពន�ដកឧបត�ម�ធន���កម�-����ងៗ���កម�-ស����រ នង�ជនយ���នឧស��ហកម�-����ងៗ

ឧស��ហកម�-សណង

ឧស��ហកម�-ស���កប�ក នង����ក�ើង

កសកម�

ក�ើន ផសស

-15%-10%-5%0%5%10%15%20%25%

0

200

400

600

800

1,000

1,200

មក�-

17ម�

-17

ឧស�

-17

កក��

-17

ក���-1

7វ�ច

��-1

7មក

�-18

ម�-1

8ឧស

�-1

8កក

��-1

8ក�

��-18

វ�ច��

-18

����ងៗសហ�ពអរ�បសរប (YTD, �គរយ������ល�ៀបនង���មន, �ង���)

ជបនសហរដ����រ�ក

ការអភវឌឍសដឋកចចថមៗ នង ទសសនៈវសយ

បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជា សមគរល ៖ pre=ការ បារនសាមរនបឋម

បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជាសមគរល ៖ RHS= ខាងសាតរ

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩9

កមមឲរយគរបដណតប លើ ទនញទាកទងនងការធវើដណើរ ដរលបាន អនវតត តាង ព ខរ មថនា ឆនរ 2016 បាន ជយជរញការនាចរញ របសកមពជា ទៅទផរសារ សហរដឋ អាមររក ។ ការនាចរញ របសកមពជា ទៅកានសហភាពអរប បានកើនឡើងបនតច ទោះបជា កណើន ទៅ តបនចាយបររក អរ ថយចះបនតច មកតរម 1�8 ភាគរយនៅឆនរ ២០១៨ នៅខណៈពរលដរល តមរវការ ខាងកររ មានការអនថយ។ ដោយសារ តរ ភាពរងមា នរ ការលក រាយនៅ សហរដឋ អាមររក ការ នាចរញ របសកមពជា កើនឡើង ចនន 29 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 កើន ព 4�6 ភាគ រយ នៅឆនរ 2017 (រប 3)។ ការ នាចរញ របស កមពជា ទៅកាន សហភាព អរប កើន ឡើងចនន 12�9 ភាគរយ នៅ ឆនរ 2018 កើនព 9�3 ភាគរយនៅឆនរ 2017។ ចណរកនរការ នាចរញ សមលៀកបពាក នង សរបរកជើងរបសកមពជា ទៅ កនងទផរសារ សហរដឋ អាមររក កើន ដល 29�7 ភាគរយនៅឆនរ 2018 កើនព ចណរក 25�0 ភាគរយ នៅឆនរ 2017 រើឯចណរក នរការ នាចរញ ផលតផលទាងនរះ ទៅ កនងទផរសារ សហភាព អរប បាន ថយចះ មក តរម 39�1 ភាគរយ ថយពចណរក 46�0 ភាគរយ កនងអឡងពរល ដចគានរនរះ។

កណើន យរងលឿន នរ ការ វនយោគលើ ទនញ ធវើដណើរ បាន ជយជរញការ នាចរញ

ការ កើនឡើងយរង ឆបរហស នរ គមររង វនយោគ លើការ ផលត ទនញ ធវើដណើរ តរវបានសមរលដោយ ការ អនគររះពនធ ទៅ ទផរសារ សហរដឋ អាមររក។ កាលពថងរទ 30 ខរ មថនា ឆនរ 2016 ការយលយ តណាង ពាណជជកមម សហរដឋអាមររក (USTR) បាន

5 ពតមានបនថរមមាននៅ https://kh�usembassy�gov/duty-free-access-travel-goods-made-cambodia/6 របាយការណបរចាឆនរ 2018 របស ធនាគារជាតនរកមពជា ។

បរកាស ព ការពងរក បរពនធ អនគររះពនធពាណជជកមមដសខានមយ។ កររម កណរទមរងថមៗ លើ បរពនធអនគររះពនធរបសសហរដឋ អាមររក (GSP) កមពជា នង បរទរសដរល មានការ អភវឌរឍ តចតច បផត ផរសរងៗ ទៀត ដរល ជាអនកទទលផល ដរលផលត ទនញធវើដណើរ ដចជា វារល កាបប សាពរយ កាបប ដរ នង កាបបលយ នង អាច នា ចរញ ផលតផលទាងនរះ ទៅកាន សហរដឋ អាមររកដោយមនបង ពនធ5។ ការពងរក បរពនធអនគររះពនធ GSP របស សហរដឋអាមររក បាន ជរញការ វនយោគ លើ គមររង ដរលទទលបាន ហរញញបរបទាន ព ការ វនយោគផទរលពបរទរស (FDI) (បានអនមត រច) កនងវសយ ទនញធវើដណើរ ដរលមានទកបររក រហតដល 120 លានដលាលរ នៅរយៈពរលពរខរដបង កនងឆនរ 2019 កើន ព ទហទកបររក 50 លានដលាលរ នៅឆនរ 2018។

ទនកចតត បរកប ដោយសទដឋនយមរបសវនយោគន បាន ជយដលកណើនលឿនកនង វសយសណង

ការ វនយោគ ដោយវសយ ឯកជន ដរលភាគចរើនបានមកពលហរចលនរការវនយោគផទរលពបរទរស មានកណើនខពស ថម។ នៅឆនរ 2018 តមលរនរគមររងវនយោគ ដរល បាន អនមត កើន ឡើង ដល 5�8 ពានលានដលាលរ កនងនោះ គមររងវនយោគពរភាគប គជាការវនយោគផទរលពបរទរស។ លហរចលនរការវនយោគ ផទរលពបរទរស កើនឡើងចនន 24�8 ភាគរយ កនងទហទកបររកចរើនមនធាលរបមានពមន គជាង 3 ពានលានដលាលរ ឬសមើនង 13�4 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 (រប 4)6។ កនង វសយ

រប 3 ៖ ការលករាយ នៅសហរដឋ អាមររក នង ការ នាចរញរបសកមពជា ទៅកាន សហរដឋ អាមររក

រប 4 ៖ ការ វនយោគផទរលពបរទរស ( ភាគរយនរ ផសស)

100%80%60%40%20%0%

-20%-40%

12%10%8%6%4%2%0%-2%

មក�-

11ស

�-1

1ម�

-12

ត�-1

2ឧស

�-1

3វ�ច

��-1

3កក

��-1

4កម

�ៈ-15

ក���-1

5េម

�-1

6វ�ច

��-1

6មថ

�-1

7មក

�-18

ស�

-18

�រ���ញ��នសហរដ����រ�ក (�ៀបនង���មន)

�រលក�យ�សហរដ����រ�ក (�ៀបនង���មន, �ង���)

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e

បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជាសមគរល ៖ ទផរសារសហភាព អរបនៅឆនរ 2014 រមទាងចករភពអងគលរស RHS= ខាងសាតរ

បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជា នងការ បារនសាមរនរបសបគគលកធនាគារពភពលោក

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

10បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

6050403020100

-10-20-30

ធ��-11

មថ�-12

ធ��-12

មថ�-13

ធ��-13

មថ�-14

ធ��-14

មថ�-15

ធ��-15

មថ�-16

ធ��-16

មថ�-17

ធ��-17

មថ�-18

ធ��-18

100806040200

-20-40

ស���រ����ង�ៀត�រ�ចលសមង

�រ�ចល��ក��បបរ����រ��ើឲ�����ក

ធ��-13 ធ��-14 ធ��-15 ធ��-16 ធ��-17 ធ��-18

ផលត មាន ការវនយោគ ដោយវសយឯកជនលើ វសយ សណង អចលនទរពរយ នង ទរសចរណដរល សរប មានចនន 60 ភាគរយ នរ ការ វនយោគសរប (ដរលបានអនមត) នៅឆនរ 2018។ ដោយ មាន ការគាទរដោយ កណើនលឿនកនងវសយ សណង សកមមភាព កនង វសយកមមនត សាល សខានៗ ដចជា សមាភររសណង គរឿង សងហររម លោហៈធាត នង ផលតផល ផលរសទក កពង កើនឡើង យរង ឆបរហស។

វសយកមមនតសាលកររព កាតដររ មានចនន បរមាណ 20 ភាគរយ នរ ការវនយោគសរប។ បភាគបននរការវនយោគផទរលពបរទរស (ដរលបានអនមតរច) មានបរភព ពបរទរស ចន។

តមរវការ កនងសរកមានភាពរងមា

ការ កើនឡើង យរង ឆបរហស នរ តមរវ ការ កនងសរកធវើឲរយមាន កណើននរការ នាចល។ ការកើនឡើង នរ តមរវការ បរើបររស ទនញ បានជរញ ការ ទញ ទនញ ជាបធន សមររបបរើបររសកនងគរសារ ។ ការ នាចល យនយនត កើនឡើង ចនន 52�9 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 (រប 5) បនាទរបមក ឥនធនៈគជា ផលតផលនាចល ចរើន ជាង គរ ទពរ ។ ការនាចលបររងសាង នង បររងមារសត ក កើន ឡើង 30 ភាគរយដររ ។ ជាការបងហរញពកណើនឆប រហស នរវសយ សណង ការ នាចល ដរកថរប បរកាខររ ធវើឲរយតរជាក នងសមាភររ សណងផរសរង ទៀត បានកើនឡើង ខពសចនន 47�6 ភាគរយ សមររបដរកថរប 54�3 ភាគរយ សមររបបរកាខរតរជាក នង 73�0 ភាគរយសមររប សមាភររសណង (រប 6)។ ដចបាន ពភាករសា ខាងលើ សកមមភាព សាងសង ភាគចរើនបរមលផត នៅ រាជធានភនពរញ នង ករងពរះ សហន។ សរដឋកចច កមពជា ពងផអរក លើ វសយ សណង ដរលបងកើន ហានភយពាកពនធនង កណើននរ វសយ សណង ។

ឱនភាព គណន ចរនត ទទលបាន ហរញញបរបទានទាងសរង ព លហរចលនរការវនយោគផទរលពបរទរស

ឱនភាព គណន ចរនត តរវ បានបារនសមរនថាបានកើនឡើង ដល 10�4 ភាគរយនរ ផសស នៅឆនរ 2018 កើនពអតររ 9�7 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2017។ សាថរនភាពលអបរសើរ នរ ការនាចរញ បាន ជយបះបវកណើនតមរវការ នាចល។ នៅឆនរ 2018 ការ នា ចរញ ទនញតរវ បានបារនសាមរនថា កើន ដល 11�2 ពានលានដលាលរ ចណរកការនាចលទនញ បាន កើនដល 13�8 ពានលានដលាលរ ។ កណើននរ សរវា សរប តរវបានជរញជាសខាន ដោយ សរវា ទរសចរណកនងវសយទរសចរណដរលបានកើនឡើង។ ការ ផទររ សាចបររក បចចបរបនន តរវបានគាទរ ដោយ បញញើបររក របស កមមករ នយោជត ( សរប) ដរលតាមការបារនសាមរនមានចនន 1�0 ពានលានដលាលរ។ ដចនរះ ឱនភាពគណនចរនត នៅតរ ទទលបាន ហរញញបរបទាន ទាង សរង ព លហរចលនរការវនយោគផទរលពបរទរស។ ការនាចរញ ដរលមានដណើរការ លអ ជាងការ រពង ទក នង អតររ ខពសនរលហរ ចល នរការវនយោគផទរលពបរទរស ផតល លទធភាព ឲរយ ធនាគារ ជាតកើន ទនបមរង អនតរជាត កានតរចរើន ដោយ មានចនន ដលទៅ 10�1 ពានលានដលាលរ តរមចងឆនរ 2018 ដរល សមើនង រយៈពរល 6 ខរ នរការនាចល ។

លហរចលនរការវនយោគផទរលពបរទរស ជយ រករសា សកមមភាព សណង ឲរយរសរវើក

នៅឆនរ 2018 គមររង អភវឌរឍន សណង ពាណជជកមម នង លនៅដាឋរន ដរលបានអនមត (មនរាបបញចល គមររង ធៗ ដរល មានទហ ទកបររកចនន 1 ពានលានដលាលរឡើងទៅ) មានចនន 4�6 ពានលានដលាលរ ឬសមើ នង កណើន 14 ភាគរយ ។ ករង ពរះសហន ដរលជាទករង ឆនររ សមទរ ធជាងគរ នៅកមពជា បាន កាលរយ ជា មជរឈមណឌល សណង អគារ ខពសថមៗ នង បរមលផត ដោយ សកមមភាព សាងសង យរង រសរវើក ដរល ទទលបាន ហរញញបរបទាន ភាគចរើនព វនយោគនចន។

រប 5 ៖ ការកើនឡើងនរ ការនាចល យនយនត (ភាគរយបររបរលធៀបនងឆនរមន)

រប 6 ៖ ការ នាចលសមាភររ សណង នង ដរកថរប (ភាគរយបររបរលធៀបនងឆនរមន)

បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជា បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជា

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩11

កណើន ដលឿនបផតនរចននសណងអគារ ខពសៗ កនង ទ រម ខរតត ពរះសហន ដរលមនធាលរបមានពមន គ នៅ ឆនរ 2018 ដរលមាន សណង ចនន 238 អាគារ តរវ បាន អនមត កើនឡើងព 188 អគារ នៅឆនរ 2017។ ចនន អគារ កមពស ចាបព 5 ជាន ឡើង ទៅ នៅ ករង ពរះសហន នង រាជធានភនពរញ មាន ចនន 1,217 អគារ 7។ ភាពទាកទាញកានតរខាលរងនរ តបនឆនររ ជាពសរ សខរតត ពរះសហន ដរលមាន ចននភញៀវ ទរសចរកើន ឡើងដល 10 ភាគរយ នរចនន ភញៀវ ទរសចរសរប នៅឆនរ 2018 ( ធៀបនង កណើន តរមតរ 5�5 ភាគរយ នៅឆនរ 2010) នងទទលបានការគាទរដោយ ការ សាតររ នង ពងរក ពរលានយនតហះអនតរជាតដរលនៅជតទរមខរតតនរះ បាន ជយជរញ កណើនវសយសណង នៅទនោះ។ នៅឆនរ 2018 គមររង វនយោគ ដរលបានអនមត សរប សមររប ករងពរះសហនតរ មយ គត មានទហទកបររក ចនន 1�03 ពានលានដលាលរ កនងនោះ គមររង វនយោគ 43 ភាគ រយផតរតលើ វសយកមមនត សាល ។ លើស ពនរះទៀត ដើមរបបងកើនទនាកទនង រវាង ខរតតពរះសហន នង ករង ភនពរញ ផលវ បើកបរលរបឿន លឿន មយ ដរលតរវ ចណាយ ទកបររក សាងសង ចនន 1�87 ពានលានដលាលរ កររមគមររងសាងសង ដណើរការ នងផទររ (BOT) កពងតរវ បានសាងសងឡើង8។

ចននវនយោគនចនបាន កើន ដលជាង 2 លាននាក ទៅ ហើយ (ដរលនរះជាគោលដៅ កណតសមររបឆនរ 2020)

កណើនចនន ភញៀវ ទរសចរ អនតរជាត នៅតរមានជាបនត កនងអតររ 10�7 ភាគរយ ធៀបនងឆនរមន (2018) ដរលថយពកណើន 11�8 ភាគរយកនងឆនរ 2017។ កណើននរះគាទរការកើនឡើងនរ ចនន ភញៀវ ទរសចរចន (រប 7)។ ភញៀវ ទរសចរចនឈរ នៅលដាប លើគរ គមានចនន 2�03 លាននាក ឬ សមើនង 32�6 ភាគរយ នរចននភញៀវ ទរសចរសរប។ នរះមាននយថា អាជាញរធរកមពជា

7 របាយការណវឌរឍនភាពបរចាឆនរ 2018 នង គោលបណង នរ ការ អនវតត ការងរ ឆនរ 2019 ថងរទ 7 ខរ កមភៈ ឆនរ 2019, ករសងរៀបច ដរនដ នគរបនយកមម នង សណង ។8 សមររប ពតមានសតព ផលវបើកបរលរបឿនលឿនតភាជរបករងភនពរញ នងខរតតពរះសហន សមមើល http://www�mpwt�gov�kh/ kh /public -works/expressways

សមររច បាន គោល ដៅកណត មន ពរឆនរ ។ កររមយទធសាសរត “តរៀម ខលនរចរាលសមររបបរទរសចន” ដរល តរវបានអនមត នៅឆនរ 2016 អាជាញរធរកមពជា កណត គោលដៅទទលបាន ចននភញៀវ ទរសចរ ចន ចនន 2 លាន នាក តរម ឆនរ 2020។ ចននភញៀវ ទរសចរមកព បរទរស វៀតណាម មាន ចនន 12�9 ភាគរយ ឡាវ មានចនន 6�9 ភាគរយ នងថរ មាន ចនន 6�2 ភាគរយ នរចននភញៀវ ទរសចរ សរប។ ការ កើន ឡើងនរ ភញៀវទរសចរចនទាង នោះ តរវបានរាយ ការណថា ភញៀវ ទរស ចរចនភាគចរើន មានគោលបណង ចលមក ធវើជនញ នៅ កមពជា។

ភញៀវ ទរសចរចនជតមយភាគបន ចលមកកមពជាដើមរប ធវើ ជនញ

នៅឆនរ 2018 សរចកតរាយការណ បងហរញថា ភញៀវ ទរសចរ ចនជតមយភាគបន ចលមកកមពជាដើមរបធវើជនញ (រប 8)។ ដោយសារតរ កណើនយរង លឿន នរការចលមកកមពជា តាម ផលវ អាកាស គ តាមរយៈ ពរលានយនតហះ អនតរជាតសខានៗ ៣ នៅ ភនពរញ សៀមរាប នង ពរះសហន កមពជា ទទលបានចនន ភញៀវ ទរសចរ ជាង 10 លាននាក ឬ សមើនង កណើន 25 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 (រប 8)។ នៅឆនរ 2018 ពរលានយនតហះទាងប ទទល បានភញៀវ ទរសចរបរទរស ជាង 4 លាននាក ឬសមើនង 65�8 ភាគរយនរចននភញៀវ ទរសចរ អនតរជាតសរប នងហះទៅ គោល ដៅធវើដណើរចនន 89 កនងនោះ គោល ដៅ 57 គ បរទរស ចន។ កនង ចណោមភញៀវទរសចរ 65�8 ភាគរយ នរះ ពរលាន យនតហះ អនតរជាត ភនពរញ ( មានករមហនអាកាសចរណចនន 35 ទៅកាន គោល ដៅអនតរជាត 34 ដរលកនងនោះ គោល ដៅ 21 គជា បរទរស ចន) នងពរលានយនតហះ អនតរជាត សៀមរាប (មានករមហន អាកាសចរណចនន 32 ទៅកានគោល ដៅ អនតរជាត 46 ដរលកនង នោះ គោល ដៅ 29 គជា បរទរស ចន) ទទលបាន ភញៀវទរសចរ

-15-10-505

101520253035

�� កម��� �ៀត�ម

ធ��-09

ធ��-10ធ��-11ធ��-12ធ��-13ធ��-14ធ��-15ធ��-16ធ��-17ធ��-18

30

25

20

15

10

5

0

109876543210

2013 2014 2015 2016 2017 2018���វ��សចរចលមក��ើជនញ (�គរយ��ចនន���វ��សចរសរប, �ង���)���វ��សចរ��លចលមក�មផ��វ��ស (�គរយ������ល�ៀបនង���មន)

រប 7 ៖ ចននភញៀវ ទរសចរមកកានបរទរសកមពជា ថរ នង វៀតណាម (ភាគរយបររបរលធៀបនងឆនរមន)

រប 8 ៖ ចននភញៀវទរសចរ ចល មកតមផលវ អាកាស នង ចលមកធវើជនញនៅកមពជា (ភាគរយបររបរលធៀបនងឆនរមន)

បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជាបរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជាសមគរល ៖ RHS=ខាងសាតរ

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

12បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

អនតរជាតចនន 31 ភាគ រយ នរចននភញៀវ អនតរជាតសរប ។ ពរលាន យនតហះពរះសហន (មានករមហនអាកាសចរណចនន 10 ទៅ កានគោល ដៅ អនតរជាត 9 ដរលកនងនោះ គោល ដៅ 7 គជា បរទរស ចន) ទទលបាន ភញៀវ អនតរជាត 3�8 ភាគរយដរលនៅ សល នោះ ។ ពរលានយនតហះទាងប មានជើងហះហើរ ទៀងទាត បរមាណ 700 ជើងហះហើរកនងមយសបាតរហ9។

ភញៀវ ទរសចរតរ 5 ភាគរយ នរចននភញៀវដរលចលមកបរទរសវៀតណាម នងភញៀវ 13�5 ភាគរយនរចននភញៀវដរលចល មក បរទរសថរ បាន បនត ដណើរទរសចរណ មកកានបរទរស កមពជា

យរងណាកដោយ កមពជានៅមាន សកាតរនពល ទរសចរណ ជាចរើនដរលមនទានបានទាញយកផល ពររះ ភញៀវ ទរសចរ ចលមក បរទរស វៀតណាមតរ 5 ភាគរយ នងភញៀវទរសចរចលមក បរទរស ថរតរ 13�5 ភាគរយបណោណរះ ដរល បនត ដណើរទរសចរណ មកកានបរទរសកមពជា10។ នៅឆនរ 2018 ខណៈដរល កមពជា ទទលបាន ភញៀវទរសចរបរទរស ចនន 6�2 លាននាក ( កណើន 10�7 ភាគរយ ធៀបនង ឆនរមន) បរទរស ថរ ទទលបាន ភញៀវ ទរសចរ ចនន 38�3 លាននាក ( កណើន 8�2 ភាគរយ ធៀបនង ឆនរ មន) ចណរកបរទរសវៀតណាមទទលបានភញៀវ ទរសចរចនន 15�5 លាននាក ( កណើន 20 ភាគរយ ធៀបនងឆនរមន)។

ការពងរក ខលន ចលកនង ទផរសារ ដរលមានកណើន នៅ បរទរស ជត ខង របសកមពជា អាច ជាការលបាក នងបរហរលជា តរវ មានការ វនយោគកានតរចរើន នង ការ សមរបសមរល កានតរ បរសើរ។ មាន

9 សមមើល https://corp�cambodia-airports�aero/10 ភញៀវទរសចរ បរទរស ចនន 34�7 ភាគរយមកពបរទរស ថរ នង 31�2 ភាគរយ មកពបរទរសវៀតណាម បាន ចលមក បរទរសកមពជា, របាយការណបរចាឆនរ

2017 របសករសង ទរសចរណ។ 11 Abdullah, S�, Abdul Razak A�, Jaafar M�, 2014� ហរដាឋររចនាសមពនធ ទរសចរណសាធារណៈ ៖ បញហរ បរឈម កនង សកមមភាព អភវឌរឍន នង ជសជល

ថរទា។12 សរចកតសមររច លរខ 201/QD-TTg នៅថងរទ 22 ខរ មករា ឆនរ 2013 អនមត ផរនការ មរ សតព ការ អភវឌរឍវសយទរសចរណវៀតណាម រហត ដល ឆនរ 2020

ដោយ មានចកខវសយ ឆពរះទៅឆនរ 2030។

ការ អនវតត គនតផតចផតើមជាចរើន ដើមរប ករលមអ នងពងរក សរវា ទរសចរណ ដចជា “ ទករង សាអរត រមណយដាឋរនសាអរត សរវាកមម លអ” សតងដារ អាហារ តាម ដងផលវ ការផតលសរវា Wi-Fi ដោយ មន គត ថលរ នៅតាមទសាធារណៈ នង គនត ផតចផតើមខរសរករវាត បរតង នង ទករង ឆលរត។ បនតរ ការបងកើនការ វនយោគ កនងការ ផតល ហរដាឋររចនា សមពនធ ទរសចរណសាធារណៈ គរបគររន នង ដណើរការ លអបរសើរ នង ការ បងកើន កចចសហបរតបតតការរវាង វសយពាណជជកមម នង វសយ សាធារណៈ គជា ការ ចាបាច។

ការ អភវឌរឍ នងការ ផតលហរដាឋរ រចនាសមពនធទរសចរណ តរវ បានមើលឃើញថា ជា បររលកខខណឌ ដើមរបបររកាលរយកមពជា ទៅជា គោល ដៅ ទរសចរណ ដទាកទាញ។ គោល ដៅ ទរសចរណដទាក ទាញ តរវ ពងផអរកលើ ធនធាន ធមមជាត នង ហរដាឋររចនាសមពនធ សមាភររ បរកាខររ នង សរវា នៅទនោះ 11។ តយរងដចជា បរទរស វៀតណាម បាន ចណាយ ថវកាបរមាណ 24 ពានលានដលាលរសមររប អឡង ឆនរ 2016-2020 កនងនោះ កញចបថវការដឋ មានបរមាណ 8-10 ភាគរយ ។ ចណាយ ទាងនរះផតរតលើ ការ កសាង នង ធវើទនើប កមមហរដាឋរ រចនាសមពនធ ទរសចរណ នង ដកជញជន នៅតាម ខរតត ដរល សបរ ដោយ កនលរងបរវតតសាសរតសខានៗ ដរល ទាកទាញ ភញៀវ ទរសចរ 12។ ចននភញៀវទរសចរ មកកាន បរទរស វៀតណាម បានកើនឡើង យរង ខាលរង កនងរយៈពរល 3 ឆនរកនលងមក ដោយ មាន កណើន 56 ភាគរយ ឬសមើនង 15�5 លាននាក នៅឆនរ 2018 (កើនព 9�9 លាននាក នៅឆនរ 2016)។ នៅឆនរ 2015 បរទរស វៀតណាម បានទាកទាញ ភញៀវ ទរសចរចនន 6 លាននាក កនង មយ ឆនរ។

-0.4

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

ទន�ផលសរប�យ�រ�រប��ើនទន�ផល

�យ�រ�រព��ក���ដ�ដះ -

100

200

300

400

500

600

700

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

រប 9 ៖ ការ រមចណរកព ទននផល សរវ វសរសា បរចា ឆនរ កើន ឡើង តចតច ( លាន តោន)

រប 10 ៖ ការ នាចរញ អងករ មានអតររ ថររ (ពានតោន)

បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជា បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជា

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩13

លកខខណឌអាកាសធាត មនសវ អណោយផលដល ការធវើ កសកមម

កាលពឆនរមន លកខខណឌអាកាសធាត គ មនសវអណោផល ឡើយ ។ ការធវើកសកមម រងការបះពាល ដោយសារ គររះរាង សងត នៅពាកកណាតរលរដវ នង គររះ ទកជនន នៅតាមតបនមយ ចនន កនងបរទរស13។ យរង ណាកដោយ តមលរ បនថរមសរប របសវសយ កសកមម ( តាមតមលរបចចបរបនន) កើនដល 4�4 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 ដរលមានទកបររកចនន 21,913 ពានលាន រៀល (ឬ 22�0 ភាគរយ នរ ផសស)។ ការ បងកបងកើនផលសរវ ដរល មានបរមាណ 50 ភាគរយ នរ ផសស វសយកសកមម បានកើនឡើង 3�5 ភាគរយ ឬសមររចបាន 10�8 លាន តោន ដរលទាប ជាងឆនរ 2017 ដរល មាន កណើន 5�7 ភាគរយ ( រប 9)។ កនង នោះ ទននផល សរវ បររង រមចណរកចនន 2 ភាគរយពនទ ចណរកឯទននផល សរវ វសរសារម ចណរកចនន 1�5 ភាគរយពនទ។

នៅឆនរ 2018 កណើន ទននផលមានចនន 57 ភាគរយ នរ កណើនផលសរវ ចណរកភាគរយ ផរសរងៗទៀត គ ដោយសារតរ ការពងរកផទរដ ដាដះ។ នៅឆនរ 2017 93�2 ភាគរយនរកណើន ផលសរវ បានមកព ការពងរកផទរ ដដាដះ គបផរសនង លកខខណឌ អាកាសធាត លអបរសើរ។ ដចនរះ នៅឆនរ 2018 កណើនទនន ផល បងហរញ ព ការបរើបររស ធនធានកសកមម បាន កានតរលអបរសើរ នង មានបរសទធភាព ។ ទននផល សរវ វសរសា កើនឡើង 1�7 ភាគរយ ចណរកទននផល សរវ បររងកើនឡើង 1�0 ភាគរយ។

ផទរដបងក បងកើនផលសរវ កើន ដល 3�3 លានហកត ឬ កើន ឡើង 3�3 ភាគរយ ដោយសរតរកណើន ផទរដ បងកបងកើនផលសរវ វសរសា។ ផទរដ បងកបងកើនផលសរវ វសរសា កើនឡើង ដល 2�74 លាន ហកតា នៅឆនរ 2018 (ឬសមើ កណើន 3�4 ភាគរយ) ដោយកើន ឡើង ព 2�65 លានហកតា នៅឆនរ 2017។ ផទរដបងកបងកើនផល សរវ បររង នៅតរ មានទហ 0�59 លាន ហកតាដដរល។ ចណច នរះ បងហរញព បញហរ លបាកនរ ការ ពងរកបរពនធធារាសាសរត សមររប ការ ធវើសរវកនងកឡងរដវ បររង។

សថតផលវការ បងហរញថា អតររក ទននផលសរវ នៅកមពជាកើនដល 5�8 លាន តោន ឬ សមើនង អងករ 3�7 លាន តោន។ បនតរ កមពជា បាន នាចរញ ផលលើស សរវ អងករ របសខលន ភាគចរើនកនងទមរង ជា សរវ ចណរកឯ ការ នាចរញ អងករ មានចនន 0�6 លាន តោន (ឬ សមើ នង 16�7 នរ អតររក សរប) (រប 10)។

ការនាចរញអងករករអបបរណតរបសកមពជា មានចនន 79 ភាគរយ នរ ការនាចរញ អងករ សរប នៅឆនរ 2018។ កនងនោះអងករ ស គររបសរឡនមានចនន 17 ភាគរយ ហើយ អងករ សរប គររបសរឡ ន មានចនន 4 ភាគរយ14។ អងករករអបបរណត បានឈនះ ពានរងវរន អងក រ លអជាងគរ លើពភពលោកជា ថម មតង ទៀត នៅឆនរ 2018 នៅកនង 13 របាយការណ បរចា ឆនរ សមទធផល ឆនរ 2018 នង គោល ដៅ ឆនរ 2019 ករសង កសកមម រកាខរបរមាញ នងនរសាទ ខរ មនា ឆនរ 2018។14 របាយការណសតព សាថរនភាពនរការ នាចរញសរវអងករ របសកមពជានៅឆនរ 2018 លរខាធការដាឋរន សរវា ចរកចរញចលតរមយ សមររបការ នាចរញ សរវ អងករ។15 https://thericetrader�com/conferences/2018-WRC-Hanoi/worlds-best-rice/16 សរចកតថលរងការណ របសគណៈកមមការ សហភាពអរប ថងរទ 19 ខរ មករា ឆនរ 2019 ៖ http://europa�eu/rapid/ press- release_IP-19-427_en�htm

ការ បរកត បរជរង អងករ លអជាងគរបផត លើ ពភពលោក ដរល The Rice Trader15 រៀបចឡើង ជា រៀងរាលឆនរ។ ចាបតាង ពឆនរ 2009 មកអងករផករមលះ របសកមពជា បាន បរកត បរជរង ជាសកល ជាពសរស អងករ ផករមលះថរ កនងការ ដណតើមពានរងវរន អងករ លអជាង គរ លើ ពភពលោក។ កនលងមក កមពជា ឈនះពានរងវរនបនដង គនៅឆនរ 2012 2013 2014 នង 2018 ចណរកអងករករអបបរណត ថរ ឈនះ ពានរងវរនបររដង។ អងក រសហរដឋ អាមររក នង អងករ មយរនមារ ឈនះ ពាន រងវរនមតងមានរក។

សហភាព អរប បាន ដាកវធានការ ការពារ លើ អងករ នាចល ពកមពជា នង មយរនមារ

គណៈកមមការ សហភាព អរប (EC) បាន ដាក វធានការ ការពារ លើ អងករកមពជា។ យោង តាមគណៈ កមមការ សហភាពអរប ការ សើបអងករត បានបញជរក ពកណើនខាលរង នរការ នាចលអងករស ព កមពជា នងមយរនមារ មកកាន សហភាព អរប ដរល ធវើ ឲរយ បះពាល ដល សរដឋកចច របសអនកផលតនៅ អរប ។ ជាការឆលើយតបសហភាព អរប បានសមររច យកពនធ នាចល លើ អងករ ដរល នង តរវ កាត បនថយ បនតចមតងៗ កនងរយៈពរល 3 ឆនរ ។ កររយការ អនមត នៅថងរ ទ 18 ខរ មករា ឆនរ 2019 សហភាព អរប បាន យក ពនធ គយឡើងវញ ចនន 175 អរកនងមយតោន នៅឆនរទមយ នង កាតបនថយ មកតរម 150 អរកនងមយតោន នៅ ឆនរទពរ នងធាលរក មកតរម 125 អរ កនង មយតោននៅឆនរទប 16។ ជាលទធផល នៅខរ កមភៈ ឆនរ 2019 ការ នាចរញអងករ របសកមពជា ទៅកាន សហភាព អរប មានតរ 10,080 តោនបណោណរះ ឬ ថយចះ 57�8 ភាគរយ ធៀបនង ខរមន ។ កមពជា បាន នាចរញ អងករ 270,000 តោន (ឬសមើនង 43 ភាគរយ នរ បរមាណ អងករ នាចរញ សរប) ទៅកាន ទផរសារ សហភាព អរបនៅឆនរ 2018។

ផទយទៅវញ បរទរស ចន បានបងកើន កត នាចលអងករ ព កមពជា រហ តដល 400,000 តោន នៅឆនរ 2019 កើន ព 300,000 តោននៅឆនរ 2018។ នៅឆនរ 2018 ចនននរការ នាចរញ អងករ ជាក សតរង ទៅកានបរទរស ចន (ចនដគោក តបន រដឋបាលពសរស ហងកង នង តបនរដឋ បាលពសរស មារកាវ ) គមានចនន 170,154 តោន ឬសមើនង 27 ភាគរយ នរការ នាចរញ អងករ សរប។ សរចកត រាយការណបងហរញ ថា ចនននាចរញនរះគ បណាតរលមកព ដណើរ ការ យតយរវ នរការផតលការ អនញញរត (ដោយ គយ ចន) ដល ការ នាចរញទៅបរទរស ចន ។ ដចទផរសារ សហភាព អរប ដររ ទផរសារ ចន បាន ទញអងករករអបបរណតជាចរើន ពកមពជា។

ជារម ការ ថយចះនរ ការនាចរញ អងកររបសកមពជាទៅកាន សហភាព អរបតរវបាន បះបវ ដោយ កណើន នរការ នាចរញ អងករ

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

14បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

របសកមពជា ទៅកាន ទផរសារ ចន។ នៅខរ កមភៈ ឆនរ 2019 នៅ ពរល ដរលវធានការ ការពារ តរវ បានអនវតតពរញលរញនោះ ការ នា ចរញ អងករ ទៅកាន សហភាព អរប បាន ថយចះចនន 57�8 ភាគរយបើ ធៀប នង ខរមន ។ ផទយទៅវញ ការ នាចរញ អងករ របសកមពជា ទៅ កាន ទផរសារ ចន បាន កើនឡើងចនន 45�6 ភាគរយ ។ ជាលទធផលចនន នរ ការ នាចរញអងករ របសកមពជា កើនឡើង 2 ភាគរយ កនង រយៈពរល ពរ ខរ ដបង កនង ឆនរ 2019។ ទនននយផលវការ បងហរញថា ការ នាចរញ អងករ របសកមពជា មានទទលបាន 413�5 លានដលាលរ នៅឆនរ 201817។

នៅ រយៈពរល មយទសវតរសរចងកររយនរះ មានវឌរឍនភាព កនង ការ បងកើត ភាពលរចធលររ ផនរក គណភាព នង ឈមរះ។ ដោយសារ តរកមពជាមានទតាងនៅជត បណាតរបរទរស ផលតធៗ ដចជា មារឡរស ថរ នងវៀតណាម កមពជា កពង ខតខ ធវើការជា យទធសាសរត កនងការ បងកើតភាព លរចធលររ ផនរកគណភាព (សរវ អងករ មររច) នរនតរភាព (“បរតង”) នង បងកើនសវតថភាពអាហារ ( “សាអរត”) កដចជា បនតទៅជរញការ ករចនរ ផលតផលកសកមម ( សាវរយចនទ ដណា មរសៅ)។ ចពោះការងរនរះ អាជាញរ ធរ កមពជា បាន បរើបររស ឈមរះអងករ “មលះអងគរ” នង ផលតផល សមាគរល ភមសាសរត (GI) ដចជា មររច កពត នង កាហវរ មណឌលគរើ ។ រោងចករ ករចនរ សាវរយ ចនទមយចនន កពងតរវបាន សាងសងឡើង បនតរ ការធវើពពធកមម ឆពរះទៅ ការផលត ផលតផល សតវ នង ជលផល នៅតរ ទទល បាន ជោគជយតចតច បើ ទោះប ជា មាន កណើន តមរវការ នង ថលរយរងណាកដោយ។ កណើនបររកចណល នងកណើនទ បរជជន ដរលគាទរដោយកណើនវសយទរសចរណ កពង ផលរសបតរ ការ បរើបររសមហបអាហារ កនងគរសារ ជាពសរស ពាក ពនធ នង ការ បរើបររសផលត ផល សតវ។ សាថរនភាពនរះ កកើតឡើង ចពោះ ការ

17 នៅឆនរ 2018 ចនន នរការ នាចរញសមើនង អងករ 567,500 តោន (ទនននយគយ) បនតរ ទនននយរបស សហពនធសរវ អងករ កមពជា បងហរញថា ការ នាចរញ អងករ មានចនន 626,200 តោន។

នាចរញដររ នៅពរលមានកណើន បរជាជន វណណៈ កណាតរល កានតរ ចរើន នៅ អាស ជាពសរសកនងបរទរស ចន។ ដចនរះ ជាការចាបាច តរវមានយទធសាសរត ជាតជរញ ការ ធវើ ពពធ កមម កសកមម។

ការកាតបនថយភាពករករនៅតរ បនត បនតរ ករមមនសរស ចនន 40 ភាគរយដរលនៅផនរក ខងកររម បផត កពង មានការលបាកជាងមន

ខណៈដរល ភាព ករករ បនត ថយចះ កតតរ ជរញការ កាតបនថយ ភាព ករករមានការបររបរល។ ការ បារនសាមរនភាពករករ សមររប អឡងឆនរ 2015-2017 កពងសថតកររមការពនតរយ ដោយអាជាញរធរ កមពជា បនតរ ការ បងហរញជាបឋម គថា អតររភាពករករនៅតរបនត ថយចះ។ បើទោះជា បនតមានវឌរឍនភាពសខានៗកត ការថយចះ ភាពករករនៅអឡង ឆនរ 2013-2017 តចជាង ការ ថយចះ ភាព ករករ នៅ អឡង ឆនរ 2009-2013 ជាសខានដោយសារ តរ កណើន សរដឋកចចបានផតលបរយោជន ដល បរជាជនមនមរន ករករ ចរើន ជាង ខណៈដរលភាពករករ នៅតបនទបរជជនមនមានការបររបរលបើ ធៀបនង ពរលមននោះ។ ការបរើបររស របសមនសរស មានរកៗនរករម មនសរស ចនន 40 ភាគរយដរលនៅផនរកខាងកររម បផត កើន ឡើង 13 ភាគរយ នៅអឡង ឆនរ 2013-2017 បនតរ ការ បរើបររស របសមនសរស មានរកៗ នរ ករមមនសរស ចនន 60 ភាគរយ ដរលនៅ ផនរកខាងលើ បផត កើនឡើង 22 ភាគរយ។ បររកឈនល ដរល ទទលបានពការងរផរសរងកររពវសយកសកមម ដើរ តនាទ កានត សខាន កនងការកាតបនថយភាពករករ នៅអឡងឆនរ 2013-2017 ធៀប នងអឡងឆនរ 2009-2013 នៅពរលដរល កសកមម គរសារ គជាចលករ ដ សខាន សមររបកាតបនថយភាពករករ។

-3

2

7

មថ�

-11

ធ��-11

មថ�

-12

ធ��-12

មថ�

-13

ធ��-13

មថ�

-14

ធ��-14

មថ�

-15

ធ��-15

មថ�

-16

ធ��-16

មថ�

-17

ធ��-17

មថ�

-18

ធ��-18

����ងៗសន�ស��នរង �រ ដកជ���នសន�ស��នរង ម��ប��រ

សន�ស��នរង ល����ន នង ទក ��ើង �ៀបនង ���មន

876543210

-1

មក�-2016

ម�-2016

ឧស�-2016

កក��-2016

ក���-2016

វ�ច��-2016

មក�-2017

ម�-2017

ឧស�-2017

កក��-2017

ក���-2017

វ�ច��-2017

មក�-2018

ម�-2018

ឧស�-2018

កក��-2018

ក���-2018

វ�ច��-2018

មក�-2019

ចនហ�លពន

ឥណ����ស��

�����ស�ៀត�ម

រប 11 ៖ ការរមចណរក ដល អតររ អតផរណា រយៈពរល 12 ខរ (ភាគរយ)

រប 12 ៖ សមាពរធអតផរណា ថយចះ យរ ងខលរង កនង បណាតរបរទរស ដរលមាន សរដឋកចច រើកចមរើន ���អតររ អតផរណា សខានៗ ( ភាគរយ ធៀប នង ឆនរមន ចងគររ)

បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជា បរភព ៖ បចចបរបននភាព សរដឋកចច អាសបពារ នងបារសហវក ខរ មរសា ឆនរ 2019 ធនាគារ ពភពលោក

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩15

ការ ថយចះភាពករករ ផនរករបយវតថ តរវ បាន បងហរញឲរយ ឃើញ តមរយៈភាព បរសើរ ឡើង នរ ជវភាពគរសរ។ ជាតយរង ការ មាន កងហររ អគគសនបរើបររសកើន ដល 37 ភាគរយពនទ នៅអឡងឆនរ 2013-2017 ចណរក លទធភាពទទលបាន អគគសន កើនដល 27 ភាគរយពនទ ហើយ លទធភាព ទទលបានអនាមយបរសើរ កើនដល 24 ភាគរយ ពនទ។ អតររលទធភាព ទទលបាន អនាមយ នង អគគសន បរសើរ កើនឡើង លឿនជាងអតររ នៅអឡង ឆនរ 2009-2013។ បនតរ នៅតរមានគរសារ ជាចរើនដរល សថតនៅ លើ បនាទរត ភាពករករតរបនតច នង មនសវ មានលទធភាពទបទលនង វបតត ផរសរងៗ សមរបតរ ជា វបតត តចតាចកដោយ ។ នៅពរលមាន វបតតណា មយដរលកាតបនថយ ការ បរើបររសសមររបមនសរសមានរក កនងចនន ទកបររក 2,000 រៀល (0�50 ដលាលរ) នោះ នង បងកើនភាព ករករ ទវរដង។

អតផរណា ថយចះបនតច ដោយសរ តរការ ធាលរកចះ តមលរបររងឥនធនៈជយ បះបវ ការឡើង ថលរ មហប អាហារ

អតររ អតផរណាមានកមរតទាបបផត កនងរយៈពរល បនឆនរ កនលង មក ។ នៅឆនរ 2018 អតផរណា ថយចះ បនតច ដោយសារ តរការ ថយ ចះ តមលរបររង ឥនធនៈ តាងព តរមាសទបន កនងឆនរ 2018 បាន ជយបះបវ ការ ឡើង ថលរមហប អាហារ ។ សនទសរសន តមលរនរការ បរើបររស ថយចះ មកតរម 1�6 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 ចះព 2�2 ភាគរយ នៅខរ ធន ឆនរ 2017 (រប 11) សខានដោយសារ តរការថយចះការ ចណាយ នរ សមាសភាគ ដកជញជន (សនទសរសនរង) នៅពរល ដរល តមលរ លក រាយ បររង សាង នង បររងមារសត ថយចះ នង សមរល ដោយ ការ ថយចះនរ ថលរ បររង នៅទផរសារអនតរជាត នៅ ចង ឆនរ

18 http://cnv�org�kh/petroleum-price-decrease-0-03-first-july/19 បចចបរបននភាព សរដឋកចច អាសបពារ នង បារសហវក ខរ មរសា ឆនរ 2019 ករមធនាគារពភពលោក វារសនតោនឌស។

2018។ ដោយសារ តរ ដលាលររបនយកមមមានកមរតខពស នៅកមពជា ការ ឡើងថលរ បររក ដលាលរអាមររក នៅ ឆមាសទពរកនងឆនរ 2018 បាន រមចណរក ដលការ រករសា អតររ អតផរណា ឲរយនៅទាប។

នៅខរ កកកដា ឆនរ 2018 ដើមរប រករសា សថរភាព តមលរលករាយ នរផលតផល បររងឥនធនៈ នៅពរលមានការឡើង ថលរ បររង នៅ ទផរសារ អនតរជាត អាជាញរធរកមពជា បាន កាតបនថយអាករពសរស ( អាករមយកនងចណោម អាករបន ៖ ពនធគយ ពនធតមលរបនថរម ពនធអាករ នង អាករពសរស) លើ ផលតផល បររង ឥនធនៈនាចល។ អាករ ពសរស លើ បររងសាង តរវបាន កាតបនថយមកតរម 15 ភាគរយ (ចះព 35 ភាគរយ ) ចណរក អាករពសរស លើ បររង មារសត តរវ បាន កាតបនថយមកតរម 5�5 ភាគរយ (ចះព 15 ភាគរយ) ហើយអាករពសរស លើ បររង កាត តរវ បានកាតបនថយ មកតរម 5 ភាគរយ (ចះព 15 ភាគរយ)18។ ការបាតបងបររក ចណលពនធ ព ផលតផល ទាងនរះដរលបានរាយការណ គ 30 លាន ដលាលរកនងមយឆនរ ។ បើទោះជាកមពជានាចល ផលត ផល បររង ឥនធនៈទាងអស នង មាន “ ការផទររ ” អតផរណា ពរញ ព តមលរបររង កនងទផរសារ អនតរជាត លើ តមលរ លករាយកនងសរក អាជាញរ ធរកមពជា តរង ចរញ ផរសាយតមលរ បររង សាង នង បររង មារសត លក រាយ រៀង រាលពរខរ មតង ដើមរប ឲរយ ករមហនលក រាយផលតផល បររងឥនធនៈ ផលវការ អនវតតតាម។

នៅ តបនអាសបពារ នងបារសហវក សមាពរធអតផរណា ថយ ចះ បនតច កនងចណោមបណាតរបរទរ សដរលមាន សរដឋកចច រើក ចមរើន ដរលភាគចរើនជាដរគ ពាណជជកមមរបសកមពជា។ ភាគចរើននរ បរទរសដរល មានសរដឋកចច រើកចមរើនកនងតបននរះ មាន អតររ អតផរណា ថយចះ (រប 12)19។ ដោយសារ តរបរទរស ចន ថរ

ធ��-12

ឧស�-1

3ត�

-13

ម�-1

4ស�

-14

មក�-15

មថ�-15

វ�ច��-1

5���

-16

ក���-16

កម�ៈ-1

7កក

��-17

ធ��-17

ឧស�-1

8ត�

-18

ច�ចរណ���ក�ៀល ���កប��ើ�របយបណ�បរ��ស

50454035302520151050

454035302520151050

-5

ធ��-12

ម�-13

មថ�-13

ក���-13

ធ��-13

ម�-14

មថ�-14

ធ��-14

ក���-14

ម�-15

មថ�-15

ក���-15

ម�-16

មថ�-16

ធ��-15

ក���-16

ធ��-16

ម�-17

មថ�-17

ក���-17

ធ��-17

មថ�-18

ម�-18

ក���-18

ធ��-18

���កប��ើ�របយបណ�បរ��ស���កប��ើ����ក�ៀល

ច�ចរណ���ក�ៀល

រប 13 ៖ ការរមចណរក ដល កណើនរបយវតថទលាយ ( ភាគរយពនទ)

រប 14 ៖ ចរាចរណបររករៀល ថយចះ ( ភាគរយបររបរលធៀបនង ឆនរមន)

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

16បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

2013 2014 2015 2016 2017 2018សណង នងអចលន��ព��ដកជ���ន នងទរគម�គមនលកដរករក��� នង�រ���ន�យថ�សរប

បណ����លខ��ន នងបណ�ឥណ�នលក�យ(ស����រ នង�ជនយ���ន)កម�ន��ល នងទក��ើងកសកម�

180160140120100

80604020

0ចន

��រណរដ�ក���

�ៀត�មសង�បរ�

�����ស ��

កម���

សហរដ��

��រ�កហ�ល

ពន �វ

ឥណ����ស

ម���ន���

នង វៀតណាម ជា ដរគពាណជជកមម សខានៗ របសកមពជា ការ ថយ ចះអតររ អតផរណា កនងបរទរស ទាងនរះ បានជយរករសា សមាពរធ អតផរណា នៅកមពជា។ បរទរស មានសរដឋកចចរើកចមរើន ជាចរើន កនងតបន នរះ បានអនវតត គោលនយោបាយ របយវតថ រត តរបត ដើមរប ឆលើយត ប នង ការ ថយចះ អតររ បតរ បររក នងគោលនយោ បាយធវើ ឲរយមានលនង របយវតថ របសសហរដឋ អាមររក ។ ដោយសារ តរភាគ ចរើននរ បរទរសដរល មានសរដឋកចច រើកចមរើនទាងនរះ មាន អតររ អតផរណា ថររ គោលនយោបាយ រតតរបត បាន ជយ កាត បនថយ ថលរ បនថរមទៀត។

លហរនរការវនយោគទនផទរលពបរទរសជយ ដល បររកបញញើ ជា របយបណណ បរទរស

បើទោះជា កណើនរបយវតថ ទលាយ នៅតរមានអតររ 24�0 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 បនតរ បររកបញញើ ជា របយបណណ បរទរស កើនឡើង ជនស ការ ដាកបររកបញញើជា បររករៀល នង ចរាចរណ បររករៀល។ បររកបញញើជារបយបណណបរទរសបានកើនឡើង 26�5 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 កើនព 23�6 ភាគរយ នៅឆនរ 2017។ បររកនរះបានរមចណរក 22�1 ភាគរយ ពនទនរ កណើន របយវតថ ទលាយ 24�0 ភាគរយនរះ (រប 13)។ ដោយសារ តរ ដលាលរ របនយកមម មាន កមរត ខពស បររករបយបណណបរទរស ដរលជា ចណរកមយនរ របយវតថ ទលាយនៅឆនរ 2018 មានចនន 84�8 ភាគរយ កើន ព 83�1 ភាគរយ នៅឆនរ 2017។

ការសនរសទនបមរង អនតរជាត សរប ថយចះ ដោយសរ ការ បញចល របយបណណ កនងសរក យតៗទៅកនង ទផរសារ ដោយ ធនាគារ ជាត។ ធនាគារ ជាតបាន ទញ បររក ដលាលរ 875 លាន នៅឆនរ 2018 ដរលថយចះ 9 ភាគរយ បើ ធៀបនង ឆនរ 2017។ ជាលទធផល

ទន បមរង អនតរជាតសរប ថយចះ មកតរម 16�0 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 ថយព 30 ភាគរយ នៅឆនរ 2017។ យរងណាកដោយ ទន បមរងអនតរជាតបានកើន ដល 10�1 ពានលានដលាលរ ឬ សមើនង ការ នាចល នាពរលអនាគតរយៈពរល 6 ខរ នៅឆនរ 2018។ កណើន ចរាចរណបររករៀល ថយមកតរម 11�5 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 ចះ ព 28�2 ភាគរយ នៅឆនរ 2017 ដោយសារ តរ របយបណណ កនងសរក រងសមាពរធកានតរចរើនព កណើនតមរវ ការ នាចល (រប 14)។

យរង ណាកដោយ អតររ បតរ បររករៀលធៀបនងបររកដលាលរ អាមររកដរល ធាលរកថលរ នៅតរមាសទបនរឆនរ 2018 រករសា បានសថរភាព នៅ ចងឆនរ 2018។ អតររ បតរបររកគ 4,018 រៀលកនងមយដលាលរ នៅខរ ធន ឆនរ 2018 ធៀបនង អតររ 4,037 រៀលកនងមយដលាលរ នៅឆនរ 2017។ បររករៀលចះថលរបនតចបើ ធៀបនង បររកបាតថរ បនតរឡើងថលរ បើធៀប នង បររកដង វៀតណាម នង បររកយនចន។ ធៀបនង របយបណណ របស ទផរសារនាចរញសខានៗរបសកមពជា ( កររ ពសហរដឋ អាមររក) បររករៀល ឡើង ថលរ បើ ធៀបនង បររក អរ បររកដលាលរ កាណាដា នង បររកផន អងគលរស។

ការ ជរញការ បរើបររស របយបណណ កនងសរក តរវបាន គាទរ ដោយភាពជោគជយនរ បរតបតតការ ផតលសនទនយភាព ដោយមាន ការ ធានា ដរល តរវ បានចាបផតើមអនវតត កាលពខរ តលា ឆនរ 2016 ដើមរប បងកើ តកមរតកណត សមររប កមច ជា របយបណណ កនង សរក។ គមររងបរតបតតការផតលសនទនយភាពដោយមានការធានា ដរល តមរវ ឲរយមានវញញរ បនបតរ បញញើ ដរល អាចជញដរ ជា ទរពរយ បញចរ ដើមរបទទលបាន របយបណណកនងសរក (ជាមយនង លកខខណឌ បងកើន កមចជាបររក រៀល រហ តដលយរង ហចណាស 10 ភាគរយ នរ ទហ បររកកមច សរបតរមចងឆនរ 2019) បានផតលលទធភាព ឲរយធនាគារ ជាតបញចល របយបណណ កនងសរក នៅពរលដរល រករសា

រប 15 ៖ ការផតល ឥណទាន ដោយ វសយធនាគារ នៅកមពជា ដល វសយ ឯកជន មាន កមរតខពស ( ឥណទានកនងសរកធៀប គតជា ភាគរយ ផសស ឆនរ 2017)

រប 16 ៖ ការរមចណរក ដល កណើន ឥណទានកនងសរក (ភាគរយ ពនទ)

បរភព ៖ សចនាករ អភវឌរឍនពភពលោក, ធនាគារ ពភពលោក បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩17

សថរភាពនរ អតររ បតរ បររក រៀល-ដលាលរ អាមររក 20។ ការណរនា វធាន ការ នរះ បាន ជយកាតបនថយ អតររ កមច ជាបររក រៀល បនតច មតងៗ។

អតររ ការបររករយៈពរលខល ថយចះបនតចមតងៗ ទោះបជា ព ដបងមានកណើនកត ។ មធរយមភាគ នរ អតររ ផតល បររក កមច ព ធនាគារ ថយចះ មកតរម 11�08 ភាគរយ កនងមយឆនរ នៅខរ កញញរ ឆនរ 2018 ថយ ចះ ព 11�7 ភាគរយកនងមយឆនរ នៅ ចងឆនរ 2017។ បនតរ អតររ ផតលកមច ជាមធរយម ព គរះសាថរនមករ ហរញញវតថ មានកមរត ខពស ជាងបើធៀបនងអតររ ផតលកមចពធនាគារ ។ អតររ ការបររក បញញើ មានការ បររបរលតចតច។ មធរយមភាគ នរ អតររ ការបររក បញញើ ជា បររកដលាលរអាមររក (រយៈពរល 12 ខរ) នៅតរមាន 4�42 ភាគរយ កនងមយឆនរនៅខរ កញញរ ឆនរ 2018។

ទរទរង ដោយ សកមមភាព សរដឋកចច ដរសរវើក ការផតលកមច ដល វសយឯកជនមានកណើន ជាថម បនាទរបព ថយចះបនតច នៅ ចង ឆនរ 2017 នង ដើម ឆនរ 2018។ កណើន ឥណទាន មានចនន 24�4 ភាគរយ កើន ព អតររ 19�6 ភាគរយ នៅ ឆនរ 2017។ កមពជា មានអតររ កណើន យរ ងឆបរហស នរ ការផតលកមច ដោយ ធនាគារ ជាពសរស កររយពវបតត ហរញញវតថ សកល។ កឡង ពរលនរះ មាន ការរើកលតលាសនរ វសយ សណង នង អចលនទរពរយ ។ ការ បរៀប ធៀប រវាងបរទរស បងហរញ ថា ឥណទាន ធនាគារ របសកមពជា ធៀប នង ភាគរយ ផសស មាន កមរត ខពស ជាង ឥណទាន ធនាគារ របស ឥណឌនរស នង ហវលពន បើទោះជាវសយ ធនាគារ នៅកមពជា ទើបតរដណើរការកត (រប 15)។

មានការ ផលរសបតរនរ ការផតល ឥណទានកនងសរក ទៅ ផតល ហរញញបរបទាន ដល វសយសរវា

នាពរលថមៗនរះ ឥណទាន កនងសរក ដរលផតលឲរយវសយសរវា មានការកើនឡើង។ វសយ សរវានរះ រមមាន ការ លកដ ការ ដក ជញជន នង ទរគមនាគមន នង ការ បរើបររសផទរលខលន (រប 16)។ ននានរការ នរះបងហរញ ព កណើននរការ បរើបររស នង តមរវការ សាង សង ដោយមានពាណជជកមម លក ដដរលបងកើនការ នាចល ទនញ ជាប ធន មានជាអាទ យនយនត នង សមាភររ សណង។ ផទយទៅវញ ឥណទាន កនងសរក ដរល ផតរត លើ វសយកសកមម សកមមភាព កមមនត សាល ឬសរវា លក រាយ ( ដចជា វសយមហប អាហារ) មានការ ថយ ចះ។

បររកកមច មនទានសង សរបដរលផតលហរញញបរបទាន ដោយ វសយធនាគារ នង មករហរញញវតថ មានចននជាង 100 ភាគរយនរ ផសស ឬសមើ នងទកបររក 104�2 ទរលាន រៀលនៅឆនរ 2018។ កនងនោះ ហរញញបរបទាន 80 ភាគរយ ទទលបានពវសយ ធនាគារ ហើយ 20 ភាគរយ ទៀត ទទលបាន ព វសយ មករហរញញវតថ ។ យរងណាកដោយ តលរខ នរះ មនរាបបញចលឥណទានដរលផតល

20 សមមើល បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា ខរ មរសា ឆនរ 2018 សមររបការ ពភាករសា លមអត សតព ការ បរើបររស បរតបតតការ ផតលសនទនយភាព ដោយមាន ការ ធានាកនង វសយរបយវតថ។

21 របាយការណឆនរ 2018 របស ធនាគារ ជាតនរកមពជា ។22 របាយការណបរចាឆនរ 2017 នង 2018 របសធនាគារ ជាតនរកមពជា។

ដោយ បរពនធ “ធនាគារ សរមោល” ដរល បងកើតឡើង ដោយ អនក អភវឌរឍន វសយ អចលនទរពរយ ករមហន ជល ហាង បញចរ នង អនក ផតល កមចកររផលវការ ឡើយ។ ដចនរះ ទហ ឥណទានសរប កនង សរដឋកចច ទាងមល មានកមរត ខពសជាងនរះចរើន។

ការរាយការណបងហរញថា ផលធៀប កមច មនដណើរ ការសមររប វសយធនាគារ ថយចះ បនតច។ ផលធៀបកមចមនដណើរការសមររប វសយធនាគារ បានកើនឡើង ដល 2�8 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 កើន ពអតររ 2�3 ភាគរយ នៅចង ឆនរ 201721។ កមចមនដណើរការ កនងវសយកសកមម មាន កមរតខពស បផតគ 8 ភាគរយ ចណរក វសយសណង នងវសយកមមនតសាល មានអតររ សមើគានរ គ4 ភាគរយ។ កមចមនដណើរការសមររប វសយ មករ ហរញញវតថ មានភាព បរសើរ ឡើង ដោយថយចះមកតរម 1�0 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 ថយព 2�0 ភាគរយ នៅឆនរ 2017។ យរង ណាកដោយ តរវ មានការ បកសររយ ផលធៀប កមចមនដណើរការដោយបរងបរយតន ពររះមានភាព មនសសងវរកគានរ លើ ការ ចាតថានរក បរភរទ កមច ការបនត សងបររក នង ការផតល កមច ឡើងវញ។

កណើននាពរលថមៗនរលហរការវនយោគផទរលពបរទរស ជយទរទរង កណើនការសងសង

កណើននាពរលថមៗនរះនរ លហរការវនយោគផទរលពបរទរស មនតរមតរជយទរទរង កណើនការសងសងបណោណរះ ទរ បនតរ ថរមទាងបានលាកបាង ភាព ងយរងគររះ របសវសយហរញញវតថ ទៀត ផង។ ការ រម ចណរក នរ ការផតលឥណទាន ដល វសយសណង អចលនទរពរយ នង ការបញចរ មានចនន 8 ភាគរយពនទ ឬ សមើនង 40 ភាគរយ នរ កណើនឥណទានកនងសរកសរប។ ជាទទៅ វសយ សណង នង អចលនទរពរយងយ បរឈម នង វដតនរការ ឡើង-ចះ ហើយ ការ ថយចះនរ លហរ ការវនយោគផទរលពបរទរស អាច លាក បាងការបរឈម នងភាពងយរងគររះនរវសយធនាគារបាន។

យរង ណាកដោយ មានកចចខតខបរងបររង ជាចរើន កនងការ រករសា សថរភាព វសយហរញញវតថ នងជរញការ បរើបររស របយបណណ កនងសរក តាមរយៈ ការកាតបនថយ ដលាលរ របនយកមម ។ វធានការ បរងបរយតន ផនរក មារករសរដឋកចច ដរលបានអនវតតកនលង មក រមមាន ការបរើបររស ផលធៀប គរបដណតប សនទនយភាព នៅឆនរ 2015 នង ការ បងកើន ផលធៀបនរះ រហតដលឆនរ 2020 គបផរសនង ការ ពងរង ការ ពនតរយតាមដាន ភាព មនសសងវរក រវាង របយវតថ នង កាល កណត22។ កមរត មលធន អបរបបរមា ថម តរវ បានកណតនៅ តរមាស ទមយកនងឆនរ 2018។ ធនាគារ ជាត បាន ធវើការវាយតមលរ មយ ដរលបងហរញថា ធនាគារ នងគរះសាថរន ហរញញវតថ មានភាព រងមា លើកលរង តរ គរះសាថរនហរញញវតថ មយចនន ដរលតរវ មាន ការ ពនតរយតាមដាន យរង បរងបរយតន។

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

18បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

3.6 4.2 4.3

8.8 9.7 10.8

2.5 2.2

2.4 2.6 2.6

2.7

-

5

10

15

20

25

2016 2017 2018e���កចណ�ល����ង�ៀតពន��ើ�ណជ�កម�អន�រ�តពន����ល

���កចណ�លមន��នពន�ពន��ើទនញ នង���

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 20172018e

ពន��ើ�ណជ�កម�អន�រ�ត ���កចណ�លសរប

បររក ចណលតរវ បានបារនសមរនថាមាន អតររ ខពសថមមយ នៅ ឆនរ 2018

បររកចណលកនងសរក (រមទាង ជនយឥតសណង) តរ វ បាន បារនសមរន ថា កើនដលអតររ ខពស ដរលមនធាលរបមានពមនគ 22�3 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 ដោយសរតរ ភាពបរសើរ ឡើង នរការគរបគរង ពនធ (រប 17)។ ពនធ លើ ទនញ នង សរវា ( ពនធបរយោល) នៅតរ ជា បរភព បររកចណលកនងសរក ដសខាន ដរលរមចណរក 50 ភាគរយ នរ ចណល ពនធសរបកាលពឆនរមន។ កនងនោះ ពនធតមលរបនថរម នង ពនធ អាករ (ពនធ លើការ នាចល) មានចនន 70 ភាគរយ ចណរកពនធផទរល មានភាពបរសើរឡើង យរងចរើន កាលព បនាមរនឆនរមន ដោយ មានចនន 4�3 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 (កើន ព 4�2 ភាគរយ នៅឆនរ 2017)។ កណើននរះ បណាតរលមកព ការគរបគរង បររក ចណល បានលអ ជាង មន ជាពសរស សរវា បង ពនធ តាមបរពនធអរឡចតរនក ដរលគរប ដណតប លើ ពនធ ផលចណរញ ដរលបានបងកើតឡើង មានដចជា ពនធចះ បញជ នង ពនធតមលរបនថរមតាមបរពនធអរឡចតរនក នង ការ បរើបររស បរពនធធនាគារ សមររប ការ បងពនធ ។

លើសពនរះទៀត គាទរ ដោយ កណើនការ នាចល ការ បរមល ពនធ ពាណជជកមម តរវ បាន បារនសមរន ថាបាន កើនឡើង បើ ធៀប នង ឆនរមន ដោយ រមចណរក ចនន 2�4 ភាគរយ នរ ផសស ឬសមើ នងអតររកណើន 20 ភាគរយបើ ធៀប នង ឆនរមន (រប 18) កើនព អតររ 2�2 ភាគរយ នៅឆនរ 2017 បើទោះជា មានការ បតរជាញរចតត កររម កចចពរមពរៀង ពាណជជកមមសររើ អាសារន (AFTA) កត។

គនត ផតចផតើមថម កនងការករលមអ ការ គរបគរងបររក ចណល មនមរនពនធ រមមាន ការ បរើបររស បរពនធ ពតមាន គរបគរ ងបររក ចណលមនមរនពនធ (NRMIS)។ វធានការ នរះ គបផរស នង

បរកាស អនតរករសង នង បរពនធ ចរញវកកយបតរ សតងដារ បានជយ ករលមអ ការ គរបគរង បររកចណលមនមរនពនធ នង រករសា នរនតរភាព នរការបរមល បររកចណលមនមរនពនធ។ បររក ចណល មនមរន ពនធ (នងបររកចណលផរសរងទៀត) តរវបានបារនសាមរន ថា រម ចណរក ចនន 3�7 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 កើន ពអតររ 3�5 ភាគរយ នៅឆនរ 2017។

យទធសសរត បរមលបររកចណល ថម មានគោលដៅ ធវើ ទនើបកមម រដឋបាល

អាជាញរធរកមពជា គររងនង អនវតត យទធសសរត បរមល បររក ចណល ថម សមររប ឆនរ 2019-2023 ដរលផតរតលើការ ធវើទនើបកមម រដឋបាល នង គោលនយោបាយ ពនធ នង គយ ។ យទធសាសរតនរះ រមមាន កណរទមរង ពនធ លើ ទនញបរើបររស នង ពនធបររក ចណល ។ យទធសាសរតថមនរះនង កណត បរភព បររកចណល ថមៗ ដើមរប បងកើនការ បរមល បររកចណលឲរយបានចរើនបផត ដោយ លើកកមពស គនតករចនរថម នង ធានាឲរយមាន ការ បរកត បរជរង ដោយ សមើភាព នង សមធម។ ការ ករសមរលការលើកទកចតតផនរកពនធ តរវ បានរពង ថា នង ជយដល ការ ទទលបាន មលធន នងការ ចនរ បរឌតថម ចណរកឯ ការបរមលពនធ បររក ចណល បគគល ជយ ឲរយ មានសមធម។ អាករនងតរវរៀបចឲរយ ដោះសររយ បញហរ ខាងកររ នង ការ បរកត បរជរង ដោយមនសមើភាព ។ ខណៈដរលយទធសាសរត ឆនរ 2014-2018 មានគោលដៅ សមររ ចចនន 0�5 ភាគរយ នរ ផសស ព ការ បរមល បររកចណល (បចចបរបនន) កនងមយឆនរ ការ ពភាករសា បឋម បងហរញថា យទធសាសរតថម កណតអតររ ទាប ជាងនរះ គកណើន បររក ចណលកនងមយឆនរ តរមតរ 0�3 ភាគរយ នរ ផសស បណោណរះ។

រប 17 ៖ សមាសភាគសខនៗ (ភាគរយ នរ ផសស)

រប 18 ៖ ការ បរមលពនធពាណជជកមម កើនឡើង កាលពឆនរមន ( ភាគរយ បររបរលធៀបនង ឆនរមន)

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា សមគរល ៖ e= ការ បារនសាមរន

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា សមគរល ៖ e= ការ បារនសាមរន

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩19

7.2 7.9 8.6

7.3 7.9 7.1 0.4

0.4 0.4 7.3 6.8 8.2

-

5

10

15

20

25

2016 2017 2018eច�យមលធន�របង�រ���ក

ច�យ�ើទនញ នង������ក�ៀវត��រ� នង�រទ�តសណង

12.7 12.8 15.0 14.5

16.8 17.6 18.4 19.6 21.5

-6

-1

4

9

14

19

24

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e

ចណ�លសរបច�យសរប

តល���ពរម (រម�ងជនយឥតសណង)

02468

10121416

ធ��-05

វ�ច��-06

ត�-07

ក���-08

ស�

-09

កក��-10

មថ�-11

ឧស�-12

េម�

-13

ម�-14

កម�ៈ-1

5មក

�-16

ធ��-16

វ�ច��-17

ត�-18

4.4 4.3 4.6 5.0 5.7

6.5 7.2

7.9 8.6

- 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 9.0

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e

���ក�ៀវត��រ� នង�រទ�តសណងច�យ�ើទនញ នង���

រប 19 ៖ ចណាយ ទទៅ របស រដាឋរភបាល ៖ សមាសភាគ សខនៗ (ភាគរយ នរ ផសស)

រប 21 ៖ ជារម ឱនភាព សរពើពនធ របសរដាឋរភបាល សទើរតរមានអតររ ថររ នៅឆនរ 2018 ដោយសរការ បរមលបររកចណលបានលអ (ភាគរយនរ ផសស)

រប 20 ៖ បររកបៀវតរសរ កនងវសយ សធារណៈ (ភាគរយនរ ផសស)

រប 22 ៖ បររកបញញើរដាឋរភបាល កនងបរពនធធនាគារ ( ភាគរយ នរ ផសស)

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា សមគរល ៖ e= ការ បារនសាមរន

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា សមគរល ៖ e= ការ បារនសាមរន

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា សមគរល ៖ e= ការ បារនសាមរន

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា

បររកបៀវតរសរ កនងវសយសធារណៈតរវ បាន បារនសមរន ថា មាន ចនន 8�6 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018

បររកបៀវតរសរ កនងវសយ សធារណៈ តរវ បានបារនសមរន ថា បាន កើនឡើង ដល 8�6 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 (រប 19 នង 20)។ អតររ នរះ មានកណើនមយជាប (បើធៀបនងអតររ នៅឆនរ 2013) នរ បររកបៀវតរសរ អបរបបរមា សមររបមនតររាជការ ដរលកើន ដល 1 លាន រៀល កនងមយខរនៅឆនរ ២០១៨ ។ ការ បងកើនបររកបៀវតរសរបនថរមទៀត នង មនមាននរនតរភាពយរអងវរង ឡើយ នង ចាបាចតរវ ពនលឿន កចចការ សខានៗ នរ កណរទមរង រដឋបាល សាធារណៈ ដើមរបពងរក ការ ផតល សរវាសាធារណៈ។ ខណៈ ដរលកមពជា បាន ធវើកណរទមរង ផនរករចនាសមពនធ កចចការ សខានៗ

ទាងនោះ ដរល រមមាន ការ ករលមអបរយកាស វនយោគ ដោយកាត បនថយ ចណាយ លើការ ធវើអាជវកមម ការ កណតតមលរ ថាមពល ដរល មានភាពបរកត បរជរង នង ការ កាតបនថយ ចណាយលើ ផនរក ភសតភារ តរវ មាន ការ បងកើនផលតភាព របស វសយសាធារណៈ នង ការផតលសរវា សាធារណៈឲរយ កានតរមានបរសទធភាព ។ វធានការ ទាងនរះ ក ជយ ទរទរង តនាទ អភវឌរឍនរ របស វសយឯកជន កនង ការ ជរញ កណើន នង កាតបនថយភាព ករករផងដររ។

ខណៈដរល កណើនសរពើពនធ កាល ពឆនរមន បងកើន ការ វនយោគ លើវសយសធារណៈ ដណើរការ បរមលបររកចណលដលអបរសើរ បានជយដោះសររយ ឱនភាពសរពើពនធនរះ។ ឱនភាព សារពើ ពនធ (រមទាង ជនយ ឥតសណង) កើនដល 1�9 ភាគរយ នរ ផសស

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

20បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

នៅឆនរ 2018 កើនព 1�6 ភាគរយនៅឆនរ 2017។ បនតរ ឱនភាព នរះ នៅតរ ទទលបានហរញញបរបទាន ទាងសរង ព មលនធខាងកររ។ កណើនសារពើពនធនៅឆនរ 2018 បានធវើ ឲរយមាន កណើន ការ បរើ បររស។ ចណាយ សាធារណៈ តរវ បានបារនសាមរន ថា កើនដល 24�2 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 កើន ព 23�1 ភាគរយ នៅឆនរ 2017 (រប 21)។ ជារម ដណើរការសារពើពនធ របស រដាឋរភបាល កមពជា នៅតរ រងមា ទោះបជា មានកណើនសារពើពនធ កាលពឆនរ កនលង ទៅកត។ កររយដណើរការ សារពើពនធលអបរសើរ ជាចរើនឆនរ រដាឋរភបាលកមពជា ទទលបាន បររក បញញើ ជាចរើន នៅធនាគារ ជាត។ អាជាញរធរកមពជា អាច បរើបររស បររកបញញើ ដរលមានចនន 14�9 ភាគរយ នរ ផសស ជា ខរល ការពារសារពើពនធ (រប 22) ដោយសារ តរ គោលនយោបាយរបយវតថ នៅតរ រាងសទះ ដោយ សរដឋកចច ដលាលរ របនយកមម កមរត ខពស នៅកមពជា23។

ការវភាគ នរនតរភាព បណល ឆនរ 2018 ដោយ ធនាគារ ពភពលោក/ មលនធ របយវតថ អនតរជាត បងហរញ ព វបតត បណល ទាបនៅកមពជា

ទនននយផលវការ បងហរញថា នៅពាកកណាតរលឆនរ 2018 កមពជា មាន បណលសធារណៈ ដរលមនទាន សង សរប ចនន 6�79 ពាន លានដលាលរ (ឬសមើនង 28�6 ភាគរយ នរ ផសស)។ កនងនោះ បណល 0�04 ភាគរយ ជា បណលសាធារណៈកនងសរក 24។ ជារម លកខខណឌ ផតលកមច ជាកមចសមរបទាន ដោយមាន អតររ ការ បររក ( មធរយម ភាគ ) 1�37 ភាគរយ កាល កណត 25�5 ឆនរ នង ថរវរលា ចាបផតើម ទទាតសង 8 ឆនរបនាទរប ។ គត តាម របយបណណ សខានៗ បណល ជពាកជា បររកដលាលរ អាមររក មានចនន 43�2 ភាគរយ ចណរក បណលជពាក ជា សទធដកបររកពសរស (SDR) មាន ចនន 28�1

23 គតតរមខរ មថនា ឆនរ 2018 បររកបញញើ រដាឋរភបាល 31 ភាគរយ នៅ ធនាគារ ជាតនរកមពជា គជា បររកដលាលរ។24 “ពរតតបតរ សតពសថតបណល សាធារណៈ នៅកមពជា ” លរខ 6 ខរ កញញរ ឆនរ 2018 ករសង សរដឋកចច នងហរញញវតថ។

ភាគរយ នង បណលជពាក ជា បររកយនចន គ 16�1 ភាគរយ។

ចន ជា អនកផតលឥណទានធជាងគរ ដរលមានចនន 50 ភាគរយ នរ បណល សរប របស កមពជា

បណល ខងកររ ដរលកមពជា ជពាក ចន សមើនង 48�4 ភាគ រយ នរ បណល មនទាន សង សរប តរមឆមាសទមយ កនងឆនរ 2018។ អនក ផតលឥណទាន ធជាងគរ ទពរ នងទបគជា ពហភាគ គធនាគារ អភវឌរឍនអាស នង ធនាគារ ពភពលោក ដរល មានភាគរយ 19�3 ភាគរយ នង 8�0 ភាគរយ នរ បណលមនទានសង សរប។ អនក ផតល ឥណទាន ធជាងគរទបន នងទបររ គ សាធារណៈរដឋ កររ នង ជបន ដរលមានចនន 5�1 ភាគរយ នង 4�4 ភាគរយ នរ បណល មនទានសង សរប ។ បណល ចាស (កររម ការ ចរចា) មានចនន 9�1 ភាគរយ ។ ការ វភាគ នរនតរភាពបណលឆនរ 2018 ដោយ ធនាគារពភពលោក/ មលនធរបយវតថអនតរជាត បងហរញពវបតត បណល ទាប នៅ កមពជា សខានដោយសារ តរ គោលការណ របស អាជាញរធរកមពជា ដរលទទល តរកមច សមរបទានបណោណរះនោះ ។

ថវកា ឆនរ 2019 បងហរញ ពពងរងសរពើពនធ របស អាជាញរធរ កមពជា

តមរយៈគោលនយោបាយ ពងរងសរពើពនធរបសអាជាញរធរ កមពជា ឱនភាព ថវកា ឆនរ 2019 តរវ បានកណត ឲរយមានអតររ តរមតរ 4�6 នរ ផសស ធៀបនង ឱនភាពថវកា 4�8 ភាគរយ នៅឆនរ 2018។ យរង ណាកដោយ ឱនភាពនរះ មានអតររ ខពស ជាង អតររ ឱនភាពបារនសាមរន ឆនរ 2018 ដរលមានតរមតរ 1�9 ភាគរយនរ ផសស (រប 23)។ ដើមរបកាតបនថយ ឱនភាពថវកា ឆនរ 2019 អាជាញរធរកមពជា បាននងកពង ខតខ ករលមអការ បរមលបររក ចណល នង រតតរបត ចណាយ សាធារណៈ។

2.4 3.7 4.5 3.6 3.9 3.3 2.8 3.2 3.7

5.3

-6

-4

-2

0

2

4

6

ហរ��ប���នក��ង��កហរ��ប���ន�ង���

�របងរ�លសតល���ពរម (រម�ងជនយឥតសណង)

3.6 4.2 4.3 3.9

8.8 9.7 10.8 9.2

2.5 2.2

2.4 2.2

2.6 2.6

2.7 2.5

-

5

10

15

20

25

2016 2017 2018e 2019b���កចណ�ល����ង�ៀតពន��ើ�ណជ�កម�អន�រ�តពន����ល

���កចណ�លមន��នពន�ពន��ើទនញ នង���

រប 23 ៖ តលរយភាពសរពើពនធ នងការផតល ហរញញបរបទាន ដល កញចប ថវកា ឆនរ 2019 ( ភាគរយ នរ ផសស)

រប 24 ៖ បររកចណល សមររប កញចបថវកា ឆនរ 2019 (ភាគរយ នរ ផសស)

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា សមគរល ៖ e= ការ បារនសាមរន b= ថវកា

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា សមគរល ៖ e= ការ បារនសាមរន b= ថវកា

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩21

កញចប បររក ចណល (រមទាង ជនយឥតសណង) សមររប ថវកា ឆនរ 2019 មានកមរតទាប ។ ទោះបជា បររកចណលកនងសរក តរវបានបារនសាមរន ថា នង កើនឡើង ដល 19�3 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2019 កើន ព 18�6 ភាគរយនរ ផសស នៅឆនរ 2018 កត ក អតររ នរះនៅតរទាប ជាង អតររ បរមល បររកចណលបារនសាមរន ចនន 21�5 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 (រប 24)។ ចណាយ សាធារណៈតរវបាន បារនសាមរន ថា មានចនន 23�9 ភាគរយ នរ ផសស នៅ ឆនរ 2019 គទាប បនតច ជាង 24�0 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2018 (នង ចណាយ សាធារណៈបារនសាមរន)។

ចណាយលើ បររកបៀវតរសរ នៅឆនរ 2019 តរវ បានបារនសមរន ថា មានចនន 7�6 ភាគរយ នរ ផសស

កនង កញចបថវកា ឆនរ 2019 ចណាយលើបររកបៀវតរសរ ( កររម ជពក 64 នរ បរភរទថវកា) តរវ បាន ករតមរវ ( បបរក)។ នៅឆនរ 2019 គណន បររកបៀវតរសរដរលបានករតមរវ មានចនន 7�6 ភាគរយ នរ ផសស (រប 25) កររមជពក 64 (បគគលក) ចណរក ចណាយ ទទៅ របសរដាឋរភបាល លើ អតថបរយោជន សនតសខ សងគម (ដរលជា ផនរកមយនរ ចណាយបររកបៀវតរសរ រហតដលឆនរ 2018) មានចនន 0�8 ភាគរយ នរ ផសស ។ ចណាយ នរះ តរវ បាន កណត បរភរទឡើងវញ កររម អតថបរយោជនសនតសខ សងគម (ជពក 62) កររមបរភរទ មនមរន បររកបៀវតរសរ ។ ជពក 62 ផតលហរញញបរបទាន ដល អតថបរយោជនសនតសខ សងគម ទាងសមររប មនតរ រាជការ នង អតតយទធជន។

កញចប ថវកា ឆនរ ២០១៩ បានប ងកើនចណរក ថវកា សមររប រដឋ បាលថានរកកររម ជាត ចនន 30 ភាគរយ

កញចបថវកា សមររប រដឋបាល ថានរកកររម ជាតកើនឡើង 30 ភាគរយ កនងកញចបថវកា ឆនរ 2019 ធៀបនងកណើនតរ 5 ភាគរយ នៅ កនងថវកាឆនរ 2018។ កនងនោះ ថវកា រដឋបាល ថានរក ខរតត/រដឋធាន មានកណើនចរើនជាងគរ គ 39�3 ភាគរយ ។ ថវកាសមររប រដឋបាល ករង/សរក កើនឡើង 24 ភាគរយ ចណរក ថវកា សមររបឃ/សងករត កើនឡើង 20 ភាគរយ (តារាង 1)។

ថវកា ឆនរ 2019 កណតកមរត កណតនរ បររកកមច (ខងកររ) ចនន 1�4 ពានលាន នរ សទធដកបររក ពសរស (SDR)។ អតររ នរះ ទាប ជាង កមរត កណត បររកកមច កនងកញចបថវកា ឆនរ 2018 ដរល មានរហតដល 114 ពានលាន នរសទធដកបររក ពសរស ។ ដបងឡើយ កមរត កណត បររកកមច ឆនរ 2018 (ខាងកររ) តរវ បានកណតតរម 1 ពានលាននរសទធដកបររក ពសរស បនតរ តរវ បាន ករសមរលកនង កញចប ថវកា ឆនរ 2019 ដោយបងកើន រហត ដល 514 ពានលាននរសទធដកបររក ពសរស។ ដចនរះ កមរត កណត បររកកមច សរប សមររប កញចបថវកា ឆនរ 2018 កើនឡើង ដល 1�514 ពាន លាន នរសទធដកបររក ពសរស។

ទសសនៈវសយ

ដោយសរដណើរការ នាចរញលអជាងការ រពង ទក ទសរសនៈ វសយកណើន តរវ បាន ករសមរល ឡើងវញ ដោយធៀបនង ការ ពរយាករពមន

ទសរសនៈវសយកណើន តរវ បានករសមរលឡើងវញ សមររប រយៈពរល ខល ធៀបនង ការ ពរយាករពមន កាល ពខរ តលា ឆនរ 2018 ( តារាង 2)។ ការ ករសមរល នរះ ធវើឡើងដោយសារតរ ដណើរការ នាចរញ ដរល លអជា ង ការរពង ទក កណើននរការ បរើបររស នង ការ សាងសង ។ បនតរ នៅពរល ដរល ការនាចរញ ថយចះ បនតច ដរលសរបនងការថយចះតមរវការ សកល (មើលបរអប 1 សតព ទសរសនៈ វសយ សរដឋកចច សកល នង តបន នង ហានភយ) កណើន ពតតរវ បានពរយាករណថាមានអតររ 7 ភាគរយនៅឆនរ 2019 នង នៅតរមានអតររ ជត 7 ភាគរយ កនងរយៈពរលខល។ គររពង ថា សរដឋកចចកមពជា ដរល មានកណើន 7�5 ភាគរយ នៅឆនរ ២០១៨ នង ថយចះ មកតរមអតរររយៈពរលវរង 7 ភាគរយ ។ កណើន សរដឋកចច រងមា តរវ បានរពង ថានង ជយ កាតបនថយភាពករករ។ បនតរ ទសរសនៈ វសយ រយៈពរលវរង អាសរយលើ សមតថភាព របស កមពជា កនងការ សរប យក លហរវនយោគទនផទរលពបរទរសបរកប ដោយ ផលត ភាព នងការ ជរញការ វនយោគកនងសរក។ មាន សកាតរនពល កនង ការ រករសា កណើន លអបរសើរ កនងរយៈពរលបនាមរន ឆនរ ខាងមខ បនតរ ចាបាចតរវ ដោះសររយ បញហររាងសទះ រចនាសមពនធ ជាមន សន ។

តរាង 1 ៖ ការបងកើន កញចប ថវកាសមររប ថានរកកររមជាត ឆនរ 2019

កញចប ថវកាសមររប ថានរកកររមជាត ( លាន រៀល)

កញចបថវកា ឆនរ 2018

កញចប ថវកា ឆនរ 2019

ការ បររបរល (ភាគរយ)

សរប 1,684,674 2,199,636 30�6%

រដឋបាល ខរតត/រដឋធាន 1,060,233 1,476,946 39�3%

កនងនោះមនការ ផទររ ព រដឋបាលកណតរល

148,814 83,808 -43.7%

រដឋបាល សរក/ករង 160,400 198,890 24�0%

កនងនោះមនការផទររព រដឋបាល កណតរល

155,015 192,060 23.9%

រដឋបាល ឃ/សងករត 434,041 523,800 20�7%

កនងនោះមនការផទររព រដឋបាល កណតរល

434,041 523,800 20.7%

បរភព ៖ ចរបាប សតពថវកា ឆនរ 2018 នង 2019 (អាជាញរធរ កមពជា)

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

22បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

2014 2015 2016 2017 2018

600

500

400

300

200

100

0

-100

�រវ�ន�គទនសរប (�គរយ������ល�ៀបនង���មន)�រវ�ន�គទនសរប (មន�បប���លចន) (�គរយ������ល�ៀបនង���មន)

-100

102030405060

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

ចនន���វ��សចរសរបចនន���វ��សចរសរប (មន�បប���ល���វ��សចរចន)

ហានភយហានភយសខនៗរមមាន បណត នរលហរ ការវនយោគទន ផទរល

ព បរទរស ចន នង ការផតលហរញញបរបទាន ដល វសយមយចនន តច នង លទធភាពនរការ ពរយរ EBA ជាបណោតរះអាសនន។ កររពនរះ បញហរធាតអាកាសបាន បងកជា ហានភយ ចពោះការធវើ កសកមម ។ កចច ខតខបរងបររង របសអាជាញរធរកមពជា កនងការ ជរញ ការ បរើបររស របយវតថ ជាត តរវ បាន រាងសទះដោយកណើននរការ ដាកបររក បញញើ ជា របវតថ បរទរស។

7.2 7.9 8.6 7.6

7.3 7.9 7.1 8.2

7.3 6.8 8.2 7.6

-

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

2016 2017 2018e 2019b

ច�យមលធនច�យ�ើទនញ នង���

���ក�ៀវត��រ� នង�រទ�តសណង

រប 25 ៖ ចណាយ តមការបារនសមរន ឆនរ 2019 ( ភាគរយនរ ផសស)

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា សមគរល ៖ e= ការ បារនសាមរន b= ថវកា

កមពជា ពងផអរកកានតរខលរង លើ បរទរស ចនកនងរករសា បាន ការវនយោគទនផទរលពបរទរស នងកណើន ភញៀវ ទរសចរ

លហរចលនរ ការវនយោគផទរលពចន ជាចណរកចរើននរ កណើន លហរ វនយោគ បចចបរបនន (រប 26)។ ការ ថមថយ ឬ ការ បងវររលហរ ចលការវនយោគទនផទរលពបរទរស ជាពសរស ការវនយោគ ព បរទរស ចន នង បះពាលយរងខាលរង ដល ការ វនយោគ កនងវសយ ឯកជន នង កណើន។ ហានភយ គពាកពនធនង ការ ថយចះភាលរមៗ នរ ការវនយោគទនផទរលពបរទរស ចន ពររះ លហរ ចលនរះ ភាគ ចរើន មានបរភពពចន។ មរយារ ងវញទៀត ឥទធពលសណាយភាយ ព បរទរស ដរលមាន សរដឋកចច ធៗ ដចជា ចន អាចមាន តាមរយៈ ការធវើពាណជជកមម នងបរតបតតការ ហរញញវតថ។ ការវនយោគទន ផទរល ពបរទរស នង វសយទរសចរណ ដរល ទទលបាន ឥទធពល សណាយភាយកណើន ព បរទរស សរដឋកចច ធៗ ដចជា ចន អាច ធវើឲរយបះពាល ដល អតររ កណើន របសកមពជា។

កមពជា អាច រករសា កណើន ចនន ភញៀវ ទរសចរ ដោយសរ កណើន ភញៀវ ទរសចរចន។ បរសនបើ គាមរន ការ រមចណរកពភញៀវ ទរសចរ ចន ទរនោះ ចននភញៀវ ទរសចរ សរប នៅឆនរ 2018 គរតរ បាន ថយចះ (រប 27)។ ដចបាន ពភាករសា ខាងលើ ភញៀវ ទរសចរចន មានចននចរើនជាងគរ (32�6 ភាគរយ ឬសមើនង ចននភញៀវ ទរសចរ 2�03 លាននាក)។ រាល ការ ធវើឲរយអាកខាន ដល លហរ ចល នរភញៀវ ទរសចរចន ដចជា ការ ថយចះ សនទះកណើន សរដឋកចច ចន នង បះពាល ធងនធងរ ដល វសយទរសចរណ នងកណើន នៅកមពជា។

រប 26 ៖ ការវនយោគទនផទរលពចន មានការ កើនឡើង។ ការវនយោគទនផទរលពបរទរសដរលតរវ បានអនមត ( ភាគរយ បររបរល ធៀបនង ឆនរមន)

រប 27 ៖ ចននភញៀវ ទរសចរចន នៅតរ បនត កើនឡើង ។ ចននភញៀវ ទរសចរ ( ភាគរយបររបរលធៀបនង ឆនរមន)

បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា បរភព ៖ អាជាញរធរកមពជា

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩23

តរាង 2 ៖ ភាពបរសើរឡើងនរ ទសរសនៈវសយមារករសរដឋកចច កនងរយៈពរលខល នង រយៈពរល វរង ធៀបនង ការពរយាករពមន

ភាគរយ នរ ផសស លះតររ តរមានការ បញជរក ផរសរង ពនរះ 2019 2020 2021

ការពរយាករ ខរ តលា ឆនរ 2018 6.8 6.8 -

កណើន ផសស (%) 7�0 6�9 6�8

តមរវការ កនងសរក (ភាគរយ បររបរល ធៀប នង ឆនរមន) 9�8 8�9 10�5

អតផរណា ( ភាគរយបររបរល ៖ មធរយមភាគ) 3�3 3�0 3�1

តលរយភាព សរពើពនធរម -3�8 -3�2 -2�7

បណល របស រដាឋរភបាល 30�0 30�1 31�1

កណើនការ នាចរញ (ភាគរយ បររបរល) 9�0 8�6 8�1

កណើនការ នាចល (ភាគរយ បររបរល) 7�6 7�1 6�9

គណនចរនត -9�5 -9�1 -9�2

ការវនយោគផទរលពបរទរស 10�4 9�3 9�2

ទន បមរង អនតរជាត សរប ( ចននខរនរការ នាចល) 6�6 6�2 6�0

បរភព ៖ ធនាគារ ពភពលោក/មលនធរបយវតថអនតរជាត ការវភាគបណល នងការបារនសាមរន នងការពរយាកររបសធនាគារពភពលោក

សមគរល ៖ បណល របស រដាឋរភបាល តរវ បានពរយាករណ ថា នងកើនឡើង បនតច ដោយសារ ការ បងកើន កមរត កណត បររកកមច ។

បអប 1

ទសសនៈវសយ សដឋកចច តបន នងសកល នង ហានភយ 1

1 រៀបរៀងឡើងដោយ Ekaterine T� Vashakmadze, សរដឋកចចវទថានរកបរទរសជានខពស ធនាគារពភពលោក។2 ទាងនរះជាការសនមតនៅកនងការវភាគ ដរលតរវបានបោះពមពផរសាយនៅកនងអតថបទសតពទសរសនៈវសយសរដឋកចចសកលរបសធនាគារពភពលោក កាលពខរ មករា

ឆនរ 2019។

កណើន សកលតរវបានរពងថានង មានសថរភាព នៅអឡងឆនរ 2020 -2021 កររយ ការ ងើបឡើងវញ ព ការ ធាលរកចះជា បណោតរះអាសនន នៅឆនរ 2016។ អតររ កណើន សរដឋកចច សកល តរវ បានពរយាករណថា នង ថយ ចះ មកតរម 2�6 ភាគរយនៅ ឆនរ 2019 ដរលឆលះបញចរង ព ការ ចះ ខរសាយ ជារមរបស បណាតរ បរទរស មាន សរដឋកចច ជឿនលឿន នង ទផរសារ ងើបឡើង ធៗ នង បរទរសដរលមានសរដឋកចចរើកចមរើន នៅដើម ឆនរ 2019 មននង សមររច បាន អតររថររ 2�8 ភាគរយ នៅ អឡង ឆនរ 2020-2021។ កណើន របសបណាតរ បរទរស ជឿនលឿន តរវ បានពរយាករណថានង ថយចះ ព 2�1 ភាគរយនៅឆនរ 2018 មកតរម 1�7 ភាគរយ នៅអឡង ឆនរ 2019-2021 ឆពរះទៅរក អតររ សកាតរនពល ដោយសារតរបញហរ ផនរកសមតថភាពមាន កានតរ ចរបាស នង ទផរសារ ការងរ រមតច ។ កណើននរទផរសារងើបឡើងធៗ នងបរទរសដរលមានសរដឋកចចរើកចមរើនទាងនរះតរវ បានពរយាករណ ថា នង ថយចះ មកតរម 4�0 ភាគរយ នៅឆនរ 2019 មនពរល ឈាន ឡើង ដល 4�5 ភាគរយនៅអឡងឆនរ 2020-2021 ដោយសារ តរ ការ ងើប ឡើងវញ របស បរទរសដរល មាន សរដឋកចចរើកចមរើន មយ ចនន តច (ឧ� អាហរសងទន អរង តគ) (រប B1�1)2 ។

សាថរនភាព សរដឋកចចសកល តរវ បានរពង ថា នៅ តរ បរឈម នង វបតត កនង អឡងពរលពរយាករណនរះ ។ កររព ការកើនឡើង នរភាពតានតងផនរក ពាណជជកមម កណើនពាណជជកមម សកល តរវ បានពរយាករណ ថា នង ថយ ចះ មកតរម 3�3 ភាគរយជាមធរយម នៅអឡងឆនរ 2019-2021 ដរល

ឆលះបញចរង ព កណើនយត កនងពភពលោក នង ភាពមនបររកដ បរជា កាន តរខាលរង នរគោលនយោបាយ សកល ។ សាថរនភាព ហរញញបរបទាន សកល តរវ បាន រពង ថា នៅតរ បរឈមនង ការ បររបរល ទោះបជា មាន លកខណៈ អនគររះ កត។ ចណចនរះឆលះបញចរង ព គោលនយោបាយ របយ វតថ កានតរ លអបរសើរ របស ធនាគារជាត សខានៗ កនងរយៈពរលខល ដោយសារ តរ ទសរសនៈវសយ កណើន សកល មនលអ។ ទោះបជា មានការ ងើបឡើង វញ កនងទផរសារកនងបរទរសទាងនោះ ចាបពអឡងពរលករតមរវ ឡើងវញ នៅ ឆនរ 2018 កត នៅតរ មានហានភយជាចរើន នរ “ វបតត របយវតថ” ដរល ពាកពនធនង ភាព មន បររកដបរជានរគោលនយោបាយ សកល។ ភាព ងយរងការ បររបរលនរទផរសារ ហរញញវតថ នៅតរ បះពាលខាលរង លើ បណាតរ បរទរស ដរល មាន ភាពងយរងគររះ ខពស ទសរសនៈ វសយកណើន ខរសាយ នង គោលនយោបាយ មនចរបាសលាស ។ គរ រពង ថា បររង នងមានតមលរ 64 ដលាលរកនងមយបាររល នៅឆនរ 2019 នង 65 ដលាលរកនងមយបាររល នៅឆនរ 2020 ដោយមាន ទសរសនៈ វសយ មនចរបាសលាសកានតរខាលរង ។ បើទោះជា មានទសរសនៈ វសយ លើការ ថយចះ តមរវការ បនតរ តមលរបររង តរវ បានបារនបរមាណថានង មានសថរភាពនៅឆនរ 2019 នង 2020 ដោយសារ ការ ថយចះ កណើន ការផគតផគង នង កមរត សារពើភណឌ ទាប។ តមលរ ផលតផលកសកមម តរវ បាន រពង ថា នង មានអតររ ថររ កនងរយៈពរល ពរឆនរ ខាងមខ (រប B1�2)។

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

24បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

86420

-2-4

2007

-08

2009

2010

2011

-17

2018

e

2019

-20f

2021

f

ពភព�ក

����ស�ឿន�ឿន

����សកពងអភវឌ��ន នង�ន��ដ�កច��ើប�ើង

10

60

110

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

�មពល េ�ហៈ�ត កសកម�

8

6

4

2

0

2018 2019

មង�

��ល

កម��� �វ

�ៀត�

ម

ម���ន�

��

ចន

����

�ស

��

បនាទរបពថយចះព 6�3 ភាគរយ នៅឆនរ 2018 មកតរម 6�0 ភាគរយ នៅឆនរ 2019 កណើននៅអាសបពារ នងបារសហវក តរវ បានពរយាករណថា នង រករសាបានអតររកណើននៅអឡងឆនរ 2020-2021។ ទសរសនៈវសយ នរះ ផអរក លើ ការថយ ចះនរ កណើន សកលបនតចមតងៗ នង ការ ថយចះ យរង ឆបរហសនរពាណជជកមម សកល រមនង សថរភាព ថលរទនញជារម នង សាថរនភាព អនគររះនរ ការផតលហរញញបរបទាន សកល ជាពសរស កនង រយៈពរលខល។ មលដាឋរនសននដាឋរនកសនមតថា នងមានដណោះសររយ ជាវជជមានចពោះ ជមោលរះ ពាណជជកមមរវាង ចន នងសហរដឋ អាមររក ហើយ អាជាញរធរ ចន នង ករសមរល ដោយ ជោគជយលើ ការ ឆលើយ ត បផនរក គោល នយោបាយ របសខលន ចពោះ ភាព រាង សទះ ។ កណើននៅបរទរស ចនតរវ បាន ពរយាករណថា នងថយមកតរម 6�2 ភាគរយ នៅឆនរ 2019 នង 2020 នង ថយចះ បនតទៀត មកតរម 6�0 ភាគរយ នៅឆនរ 2021 ដោយសារតរ ការ សមរលឲរយមានតលរយភាព ឡើងវញ កនងបរទរស នងពខាងកររ។ កណើន របសបណាតរ បរទរសផរសរងទៀត កនងតបន តរវ បាន ពរយាករណថា នង មានអតររថររ បរមាណ 5�2 ភាគរយ កនងមយឆនរនៅអឡងឆនរ 2019-2020។ តមរវ ការ កនងបរទរសដរលមានភាពរងមា តរវបាន រពង ថា នង ជយបះបវ ផលបះពាលអវជជមាន នរ កា រនាចរញដរលថយចះ។ ខណៈ ដរលកណើន កនង តបន តរ វបានពរយាករណ ថា នៅតររងមា កនង រយៈពរល ខល ខាងមខ សកាតរនពល កណើន ដរល ធាលរកចះ យរ ងខាលរង កាលពមយ

ទសវតរសរ កនលងមកដរលបងហរញព កណើនយតដរលអាចមាន កនង បរទរស ចន អាច នង ធាលរកចះបនថរមទៀត កនងរយៈពរលវរង ដោយសារតរ

ននានរការ បរជា សាសរតមនលអ ជាពសរ សនៅបរទរស ចន ថរ នង វៀតណាម។ ការវវតត ផនរកបរជាសាសរត តរ វបានពរយាករណថា មនបះពាល កណើន នៅ តាម បណា តរ បរទរស កនងតបនទរ(រប B3�1)។

ហានភយនៅតរជាបញហរ ។ មាន ភាព មនចរបាសលាស ចរើន ពាកពនធ នងទសរសនៈវសយ សរដឋកចច សកល ហើយ ការដោះសររយហានភយ នៅតរ ជាបញហរ។ បើទោះជាលបាកនងសមររចបាន កនងរយៈពរល ខល បនតរ ការ ថយចះកណើន ខាលរង ជាង ការ រពង ទកនៅ ចន តបនអរប នង សហរដឋ អាមររក អាច ធវើឲរយសរដឋកចច សកល ធាលរកចះ ។ ភាព តានតង ផនរក ពាណជជកមមដរល រើករាល ដាលឡើងអាច ធវើឲរយរាងសទះដល សកមមភាព សរដឋកចច សកលនៅខណៈមាន សងវរក តមលរសមគសាមរញ។ ហានភយ នរ វបតតហរញញវតថ ធងនធងរ នងទលទលាយ ដរល អាច បះពាល ជាអវជជមាន លើ ទសរសនៈវសយសមររបទផរសារងើបឡើង នងបរទរសដរលមានសរដឋកចច រើកចមរើន នៅតរ មាន កមរត ខពស នៅពរលដរលមាន កណើនបណល កនងបរទរស ជាចរើន។ ភាពមនបររកដបរជា ផនរក គោលនយោបាយ នង ហានភយ ភមសាសរត នៅតរមានកមរតខពស នងអាចមានផលអវជជ មានលើ ទនកចតត នង ការវនយោគ ទាង កនងបរទរស រងផលបះពាល នង ជាសកល។ ភាព មនចរបាសលាស ផនរកគោលនយោបាយ មានកានតរ ចរើន កនង បរទរស តបនអរប ជាចរើន រមទាង នៅ ចករភពអងគលរស ដរល កពង ដកខលនចរញពសហភាពអរប នង នៅបរទរសអតាលដរល បរាជយ ផនរកសារពើពនធ បាន ធវើ ឲរយមាន ការ វាយតមលរ ទផរសារ ឡើងវញ ដោយ ពនតរយ ទៅលើហានភយ កនងបរទរស។

បរភព ៖ ហរញញវតថអភវឌរឍន ថានរកសកល ខរ មករា ឆនរ 2019 ( នង មកដលនៅពរលឆបៗនរះ)

រប B2�1 ៖ កណើន ផសស ពត (ភាគរយ)

រប B2�2 ៖ ការពរយាករលើតមលរទនញពភព លោក (ជាតលរខបររកដលាលរអាមររក, 2010=100)

រប B2�3 ៖ កណើនកនងតបន

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩25

ភាព មនបររកដបរជា កានតរខលរងផនរក ពាណជជកមម បាន បងកើន ហានភយ កានតរខពស

ដច បាន ពភាករសា ខងលើ កាលពថងរទ 18 ខរ មករា ឆនរ 2019 សហភាពអរប បាន យកពនធគយ ធមមតឡើងវញ លើ អងករ កមពជា ដរល មានចនន 175 អរកនងមយតោននៅឆនរទ 1 ហើយបនថយមកតរម 150 អរកនងមយតោននៅឆនរទពរ នង 125 អរកនងមយតោន នៅឆនរទប 25។ កររពនរះ នៅខរ កមភៈ សហភាពអរប បាន ចាប ផតើម ដណើរការមយ ដរលអាច ធវើ ឲរយមានការ ពរយរជាបណោតរះ អាសនន នវ បរពនធ អនគររះពនធ EBA របសកមពជា 26។ យោង តាម សហភាព អរប បរពនធ EBA អាច នង តរវ លបចោល បរសនបើ បរទរស ទទលផលបរយោជនមនគោរព សទធ មនសរស នង សទធការងរ សខានៗ។ ដណើរការនរះ (ចាបផតើមនៅ ខរ កមភៈ ឆនរ 2019) រម មាន ការ តរតពនតរយ លអតលអន នង ការ ធវើការជាមយអាជាញរធរ កមពជា រយៈពរល 6 ខរ កររយមកមាន រយៈពរល 3 ខរទៀត ដរល សហភាពអរប ចរញរបាយការណ ផអរកលើ លទធផលរកឃើញ។ កររយ រយៈពរល 12 ខរ (ខរ កមភៈ ឆនរ 2020) គណៈកមមការ អរប នង បញចបនតវធ ដោយមានការ ចរញសរចកតសមររច ចងកររយ ថាតើ តរវ ដក ការអនគររះពនធ ឬយរង ណា ។ គណៈកមមការសហភាព អរប នង សមររចពវសាលភាព នង ថរវរលា នរ ការ ដក ការអនគររះ ពនធនរះ។ រាល ការ ដកការអនគររះពនធ នង ចលជាធរមាន កររយ រយៈពរល 6 ខរ នរការ ចរញ សរចកតសមររច ( ខរ សហា ឆនរ 2020)។

ខលមសរ សងខរប សតព ពនធរបស សហភាពអរប បរសនបើមាន ការពរយរ EBA លើ ផលតផល សខនៗរបសកមពជាដរលតរវនា ចរញទៅកាន ទផរសារសហភាពអរប មានបងហរញ កនង តរាងសតព ពនធ/វធានការ ការពារ (តរាង 3)។ ផលតផល សខានៗរបស កមពជាដរលតរវ នាចរញទៅកានទផរសារ សហភាព អរប រមមាន សមលៀកបពាក សរបរកជើង កង នង អងករ។ ជារម ពនធ របស សហភាព អរប លើ ផលតផល សមលៀកបពាក សរបរកជើង នង កង គ 12 ភាគរយ 16 ភាគរយ នង 10 ភាគរយ។ សហភាពអរប បាន ដាក វធានការ ការពារ លើ អងករកមពជា (175 អរ ឬបរមាណ 200 ដលាលរកនងមយតោន នៅឆនរទមយ ) ដោយចាបផតើមពថងរទ 18 ខរ មករា ឆនរ 2019 នងបនថយមកតរម 150 អរកនងមយតោន នៅឆនរទពរ នង 125 អរកនងមយតោននៅឆនរទប27។

ការ នាចរញសមលៀកបពាក មាន ចននបរមាណ 80 ភាគរយ នរការ នាចរញសរប របសកមពជា ទៅកានទផរសារ សហភាព អរប។ ដចនរះ ជាការសខានតរវ បារនសាមរន ព ផលបះពាលនរការ ពរយរ EBA លើ ការនាចរញ ផលតផល សមលៀកបពាករបសកមពជា។ កនងតារាង

25 សរចកតថលរងការណ គណៈកមមការសហភាព អរប ថងរទ 19 ខរ មករា ឆនរ 2019។26 បរពនធ EBA តរវ បាន អនមត ដោយ សរចកតសមររច របស ករមបរករសា សហភាព អរបលរខ 416/2001 ចះថងរទ 28 ខរ កមភៈ ឆនរ 2001។ បរពនធនរះគជា គនត ផតច

ផតើមរបសសហភាពអរប ដរលអនញញរត ឲរយមានការ នាចល ទនញគរបបរភរទលើកលរង តរអាវធ ព បរទរស ដរលមានការ អភវឌរឍតចបផត ទៅកនងបរទរស កនង សហភាព អរប ដោយមនបង ពនធ។ EBA គជាផនរកមយនរ បរពនធ អនគររះ ពនធទទៅរបសសហភាព អរប ដរលបានអនវតត នៅថងរទ 5 ខរ មនា ឆនរ 2001 ដោយ មន កណត ថរ វរលា ។ កមពជា សថតកនងចណោមបរទរសដរលមានការអភវឌរឍតចបផត ទាង 48 ដរល ទទលបាន ការអនគររះពនធនរះ ៖ https://trade�ec�europa�eu/doclib/press/index�cfm?id=1981&title=Cambodia-EU-launches-procedure-to-temporarily-suspend-trade-preferences

27 យោង តាម សរចកតសមររច របសគណៈកមមការ សហភាព អរប កាលពថងរទ 18 ខរ មករា សហភាពអរប បានយក ពនធ គយ ធមមតាឡើងវញ លើ ផលតផលនរះ កនងតមលរ 175 អរកនងមយតោននៅឆនរទមយ នង កាតបនថយមកតរម 150 អរកនងមយតោននៅឆនរទពរ នង 125 អរ/តោននៅឆនរទប ៖ http://trade�ec�europa�eu/doclib/press/index�cfm?id=1970។

4 បរភរទសខានៗនរ ផលតផលសមលៀកបពាក ដរលផលតនៅ កមពជា តរវ ជាប ពនធ 12 ភាគរយ លើកលរង តរ ផលតផល មាន លរខកដ 6104 នៅកនង បរពនធ សមរបសមរល (HS) ដរល តរវ ជាប ពនធ 6�5-8 ភាគរយ ។

ការ វភាគ ការ បររបរល តមលរ ផលតផលនាចរញ គ សមលៀក បពាក សរបរកជើង អងករ នង កង ជយ កណត ទហ ផល បះពាល នរការពរយរ EBA

ពនធ របសសហភាពអរប បរសនបើ មានការពរយរ EBA នងបងកើន តមលរ ផលតផល របសកមពជា ដរល នាចរញ ទៅ ទផរសារ សហភាព អរប។ ហរតនរះ ទហ នរការ បររបរល តមលរ មាន សារៈសខាន កនង ទសរសនៈទានគោលនយោបាយ ។ បរសនបើ ឧទាហរណ តមរវការ នរការ នាចរញផលតផល នរះ មាន ការ បររបរល តមលរ ( បរសន បើ ការ បររបរល តមលរ មានកមរតលើសព 1) នោះ ការ កើនឡើង តមលរ ផលតផល ដោយសារ ការពរយរ EBA នងសនមតថា ទនញ ផរសរងទៀត មនបររបរលថលរ (ដចជា គាមរន ការ ឡើង ថលរ ទនញ របស បរទរស នាចរញ ផរសរងទៀត) នងធវើ ឲរយមានការ ថយចះ បរមាណ នាចរញយរងចរើន នង បះពាលជាអវជជមានលើ ឧសរសាហកមម កាត ដររនៅកមពជា ។ ជាជមរើសមយទៀត បរសនបើ តមរវការ នាចរញ ផលតផល របសកមពជា គាមរនការ បររបរល តមលរ (ឧ� បរសនបើ ការ បររបរល តមលរមានកមរត តចជាង 1) ឧសរសាហកមម កាតដររ របស កមពជានង រងផលបះពាល តចតច ព ការពរយរ EBA។តរាង 3 ៖ ផលតផលនាចរញសខន ៗ របសកមពជា នង អតររ ពនធរបស សហភាពអរប

លរខ កដ បរពនធ សមរប សមរល (HS)

ផលតផល នា ចរញសខនៗ

ចណរក (%)

តមលរ* (លាន ដលាលរ)

ពនធ/ការធានា សវតថភាព

61+62 សមលៀកបពាក 77�6 4,206�3 12%64 សរបរកជើង 13�1 729�2 16%87 កង 6�1 331�7 10%10 អងករ 3�2 169�6 កពងច-ាប

ផតើម កនង អតររ 175 អរ/តោន

សមគរល ៖ * ជា តលរខ បារនសាមរន សមររបឆនរ 2018 ពររះ មានទនននយ តរសមររបរយៈពរល 11 ខរដបង កនងឆនរ 2018 បណោណរះ។បរភព ៖ គរហទពរ Comtrade របសអងគការ សហបរជាជាត https://comtrade�un�org/ នង កាលវភាគ បង ពនធគយ, ទនានរនបរបវតត ផលវការ របស សហភាពអរប ៖ (https://eur-lex�europa�eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2017:282:FULL&from= EN)

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

26បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

បរសនបើ មានការពរយរ EBA ទហបារនសមរន នរការ ថយចះ ការ នាចរញ ផលតផលសមលៀកបពាកជា អតបរមា ទៅកាន ទផរសារ សហភាពអរប គ 10�4 ភាគរយ

ដោយបរើបររស ការ បររបរល ដរលមាននៅកនង ការសករសា ដរល មានសររប (ឧបសមពនធ 1) ទហបារនសមរន នរការ ថយចះ ការនា ចរញ ផលតផលសមលៀកបពាករបសកមពជា ទៅកានទផរសារ សហភាព អរប គ ចាបព 8�7 ភាគរយ ( កឡោនទ 5 នរតរាង 5) រហត ដល 10�4 ភាគរយ (កឡោនទ 6) បរសនបើ មានការ ពរយរ EBA ហើយ ករមហន នាចលនងដាកបញចល ពនធ ទាងអសលើ ផលត ផល សមលៀកបពាក ទៅ អនកបរើបររស នៅ សហភាពអរប។ គត ជា បរមាណ ដោយបរើបររសទហ នរការ នាចរញសមលៀកបពាក របស កមពជា នៅឆនរ 2018 អតររ ថយចះ ដរលបារនសាមរន មានចាបព 0�02 លានតោន ( កឡោនទ 8) រហតដល 0�03 លាន តោ ន (កឡោន ទ 9)។ គត ជា តមលរ ការបារន សាមរនលើ ការ ថយចះ ការ នាចរញ សមលៀកបពាក គចនោលរះព 320 លាន ដលាលរ (កឡោន ទ 11) នង 381�4 លានដលាលរ ( កឡោនទ 12)។

ទហបារនសមរន នរការ ថយចះ ការនាចរញ សរបរកជើង ទៅកាន ទផរសារ សហភាព អរប គ 25�2 ភាគរយ

ដចគានរនរះដររ ទហ បារនសមរននរការ ថយចះ ការនាចរញ សរបរក ជើង គ 25�2 ភាគរយ (កឡោនទ 6)។ បរមាណ នង តមលរ នរការ នាចរញ សរបរក ជើង របសកមពជា តរវបានបារនសាមរនថានង ថយ ចះចនន 0�01 លានតោន (កឡោនទ 9) នងទកបររក 128�5

28 អងករ គណភាពខពស របសកមពជា លកកនងតមលរ 950-960 ដលាលរ /តោន ចណរក អងករ ធមមតា ឬអងករស លក កនងតមលរបរមាណ 420 ដលាលរកនងមយតោន ៖ https://en�vietstock�vn/2019/02/kingdom-sees-minimal-change-in-rice-exports-between-2016-2018-41-348482�htm។

លាន តោន (កឡោនទ 12)។ ដចនរះ ទហបារនសាមរន នរ ការ ថយចះ ការនាចរញ សមលៀកបពាក នង សរបរកជើង របសកមពជា បរសនបើ មាន ការពរយរ EBA មានទហទកបររក 510 លានដលាលរ ឬសមើនង 5�4 ភាគរយ នរ ការ នាចរញ ផលតផលសមលៀកបពាក នង សរបរក ជើង សរប របសកមពជា។ កាលពឆនរមន កមពជា នាចរញ ផលតផល សមលៀកបពាក នងសរបរកជើងកនង ទហ ទកបររក សរប 9�5 ពាន លាន ដលាលរ ។ កនងនោះ ទផរសារ សហភាពអរប ទទលផលតផល ចនន 33 ភាគរយ។

នៅពរលមានការដាកវធានការការពារ របស សហភាព អរប ទហ បារនសមរន នរការ ថយចះ បរមាណ អងករ កមពជា ដរលនាចរញទៅ កាន ទ ផរសារសហភាព អរប គ ចាបព 36�6 ភាគរយ ( កឡោនទ 5) រហត ដល 81�2 ភាគរយ (កឡោនទ 6)។ ដច បាន ពភាករសា ខាងលើ ចននថយចះជាកសតរង នរ បរមាណ អងករ នាចរញ គ 57�8 ភាគរយ ធៀបនង ខរមន កាលពខរ កមភៈ ឆនរ 201928។ ដចនរះ បរមាណ ថយចះជាកសតរង គសថត កនង ចនន ថយចះ បារនសាមរន ខាង លើ ។ គតជា បរមាណ ដោយ បរើបររស បរមាណ នរការ នាចរញ អងករ របសកមពជានៅឆនរ 2018 ចននថយចះ បារនសាមរនគ ចាប ព 0�10 លាន តោន (កឡោនទ 8) រហតដល 0�21 លាន តោន (កឡោន ទ 9)។ គតជា តមលរ ចននថយចះ បារនសាមរន នរបរមាណ អងករ នាចរ ញ គចនោលរះព 65�1 លាន ដលាលរ (កឡោនទ 11) រហត ដល 144�1 លានដលាលរ (កឡោន ទ 12)។ សមររបផលតផល កង ការ សករសា មនបងហរញព ការ បររបរល ឡើយ។ ដចនរះ យើងមន ពភាករសា ព ចនន ថយចះ បារនសាមរននរ ផលតផល នរះ ឡើយ។

តរាង 4 ៖ បរភរទនរ ផលតផល សមលៀកបពាក នាចរញ សខនៗ របសកមពជា នង អតររ ពនធរបស សហភាព អរបលរខ កដ

HSផលតផល សមលៀកបពាក សខនៗ

ចណរក % (2017)

តមលរ (គតជា លាន ដលាលរ, 2018*)

អតររ ពនធគយ របសសហភាព អរប

6110 អាវ យត អាវចាក។ល។ (ដររ ឬ ចាក ) 20�7 837�4 12%6104 ឈតសរត រប សពត។ល។ នង ខោជើង ខល (ដររ ឬចាក ) 15�6 642�5 6�5-8%6109 អាវយតដរខល អាវ វាលកលៀក នង អាវកាក (ដររ ឬចាក ) 9�9 414�9 12%6204 ឈតសរត អាវធ សពត រប។ល។ នង ខោជើងខល 12�1 536�5 12%6203 ឈតបរស អាវ ធ ខោជើងវរង។ល។ នង ខោជើងខល 7�7 315�3 12%6205 អាវបរស 2�2 84�8 12%6108 ខោកនងសរត ខោទរនាប ខោអាវ សលៀកគរងយប អាវ ពាកងត ទក ។ល។

(ដររ ឬចាក )3�2 134�5 12%

6102 អាវធសរត អាវ វាលកលៀក ។ល។ល (ចាក/សតរ), o/t of hd 61�04) 2�7 102�8 12%6112 ឈតកឡា ឈត ជសគ នង ឈត ហរលទក (ដររ ឬចាក ) 2�8 120�6 12%6103 ឈតបរស អាវធ ខោជើង វរង។លល នង ខោជើងខល (ដររ ឬចាក) 3�2 146�2 12%

សរប (ផលតផល សមលៀកបពាកសខានៗ ទាង 10 បរភរទ) 80�2 3335�4

បរភព ៖ គរហទពរ Comtrade របសអងគការ សហបរជាជាត https://comtrade�un�org នង កាលវភាគ ពនធគយ, ទនានរនបរបវតត ផលវការ របសគណៈកមមការអរប ៖ (https://eurlex�europa�eu/legalcontent/EN/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2017:282:FULL&from=EN)សមគរល ៖ *ជា តលរខ បារនសាមរន សមររបឆនរ 2018 ពររះ មានទនននយ តរសមររបរយៈពរល 11 ខរដបង កនងឆនរ 2018 បណោណរះ។

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩27

ការ កាតបនថយ ចណាយលើផលតកមម នង ការនាចរញ អាច ជយ សមររលផលបះពាល នរការ ពរយរ EBA បាន

វធានការ បងកើនភាពបរកត បរជរង នង ជយសមររល ផលបះពាល អវជជមានដរល អាចកើត មានឡើង ដោយសរ ការ ពរយរ EBA។ អាទភាព ចមរបង គការចាបផតើមការ ធវើកណរទមរងរចនាសមពនធ ជា ពសរស កណរទមរងដរលអា ចជយ ករលមអបរយកាស វនយោគ នងកាតបនថយ ចណាយ លើការ ធវើអាជវកមម ដចជា ការ កណត តមលរ ថាមពល ដរលមានភាពបរកតបរជរង នងការ កាតបនថយ ចណាយផនរកភសតភារ។ សមមើលបរអប 2 សតពវធានការ ថមៗ របសអាជាញរធរ កមពជា ដើមរប សមរបសមរល ពាណជជកមម នង កាត បនថយ ចណាយលើការ ធវើអាជវកមម ។ វនយោគនបរទរស បញជរក ថា កមាលរងពលកមមដរលមានតមលរទាប ការលើកទកចតតខពស ផនរក ពនធ នង ការ អនគររះ ពទផរសារ នាចរញសខានៗ សទធសង ជា ហរតផល ដរល ជរញឲរយមាន ការ វនយោគនៅកមពជា។ នៅពរល ដរល មាន កណើន បររក ឈនល យរង ឆប រហស ហើយកមពជា កពង បរឈម នង លទធភាពនរការ ពរយរ EBA កមពជា កានតរ លរង សវ មានភាព

29 សមមើលបរអប 1 ៖ ការពនតរយឡើងវញលើ បរយកាស វនយោគ នៅកមពជា ៖ មររៀនសមររប ភាព បរកតបរជរងនាពរលអនាគត។ សមររបខលមសារ លមអ ត សមមើល បចចបរបននភាព សរដឋកចច កមពជា ខរ តលា ឆនរ 2018។

ទាកទាញហើយ។ ចណាយ លើការ ធវើអាជវកមមនៅកមពជា បចចបរបនន មន ជរញការវនយោគ នងសហគរនភាពកនងសរកឡើយ។ កមពជា ឈរ នៅលដាបទ 185 កនងចណោមបរទរសទាង 190 ដរល ផតល ភាព ងយសរលដល ការធវើអាជវកមម។ ចណាយលើ ពាណជជ កមម ពងផអរកយរង ខាលរង លើ រចនាសមពនធនរការ នាចរញរបសកមពជា នងដណើរការ របសករមហននាចរញ ។ ការ រមចណរក នរ វសយ ដកជញជន នង ភសតភារ ដល តមលរបនថរមនរ ការ នាចរញសរប ព កមពជា កើនដល 14 ភាគរយ ។ នរះជា អតររ ចរើនជាងពរ ដង ធៀបនង អតររ រមចណរក របស វសយទាងនរះកនងបរទរស ថរ នង ចរើនជាង 3�5 ដង ធៀបនង អតររ នៅ មារឡរស ឬវៀតណាម29។ គណភាព នង អាងតងសតរ នរ ទនាកទនង សងវរកផគតផគងរវាងការ វនយោគផទរលពបរទរស នង ករមហននៅកមពជា មានកមរត ទាប។ កនង រយៈពរលខល នង មធរយម ដោយ សារ តរ ចននចរើននរការវនយោគផទរលពបរទរសនៅកមពជា គោលបណង គោលនយោបាយ យរ អងវរង ដើមរប សមរបសមរល ទនាកទនងផនរកខាងកររយ សមររប ករមហនកនងសរក សដៅ បងកើន ផលតភាព នង ចរបាម យក ការ រមលរកចណរះដង តរវ អនវតត ឲរយបាន ហមតចត ។

តរាង 5 ៖ ការ បារនសមរនពការ ថយចះ បរមាណនរ ការ នាចរញ ទៅ កានទផរសារសហភាព អរប បរសនបើ មានការ ពរយរ EBAការ បររបរល តមរវ ការ (ពការ សករសា

មាន សររប)3

ការបារនសមរន ការ ថយចះ បរមាណដរល តរវការ( %)

បរមាណ (លាន តោន)1 តមលរ ( លាន ដលាលរ)

1 2 3 4 5=2x3 6=2x4 7 8-5x7 9=6x7 10 11-5x10 12=6x10

ផលបះ

ពាល

នរ

ការព

រយរ EB

A

អតររ ពន

ធ របស

EU

(%

)2

អបរបប

រមា

អត បរ

មា

អបរបប

រមា

អត បរ

មា

ការនា

ចរញ

(201

8)

ការ បា

រនសាមរន ប

រមាណ

ថយ

ចះ អប

របបរមា

ការ បា

រនសាមរន ប

រមាណ

ថយ

ចះ អត

បរមា

ការ នា

ចរញ

(201

8)

ការ បា

រនសាមរន ត

មលរ

ថយចះ

អបរបប

រមា

ការ បា

រនសាមរន ត

មលរ

ថយចះ

អតបរ

មាសមលៀកបពាក 12�0 -0�73 -0�87 -8�76 -10�44 0�27 -0�02 -0�03 3,653�4 -320�0 -381�4សរបរកជើង 16�0 -1�58 -25�28 0�04 -0�01 508�1 -128�5អងករ 26�2 -1�40 -3�10 -36�68 -81�22 0�26 -0�10 -0�21 177�5 -65�1 144�1

សរប រង 4,339�0 -513�6 -654�0

កង4 10�0 1�52 331�07

សរប 4,670�1

បរភព ៖ ការ បារនសាមរនរបសអនកនពនធ ដោយបរើបររស ទនននយពអាជាញរធរកមពជា កាលវភាគ ពនធគយ របសសហភាពអរប នង ការ បររបរល ដរលលើកឡើងកនងឧបសមពនធ 1។សមគរល ៖ 1 ការ នាចរញ សមលៀកបពាក សរបរកជើង នងអងករ គត ជា លាន តោន ចណរក កង គតជា លានគរឿង។

2 សមររប ការនាចរញ អងករ របសកមពជា តលរខនរះ ផអរកតាម វធានការ ការពារ របសសហភាព អរប។ 3 សមមើលឧបសមពនធ 1 សតព ការ បររបរល ដរលបានលើកឡើង កនងការ សករសា ផរសរងៗ។ 4 ស មររបកង ការ បររបរល មនតរវ បានបងហរញកនងការ សករសាណាមយ ឡើយ ។

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

28បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

បអប 2

វធានការសមបសមលការធវើពាណជជកមម នងកាតបនថយចណាយលើការធវើអាជវកមម ដលបានអនវតតកាលពខ មនា ឆន 2019

នៅកនងវរទការវាងរដាឋរភបាល នងវសយឯកជនកាលពថងរទ 29 ខរ មនា ឆនរ 2019 អាជាញរធរកមពជាបានបរកាសអនវតតវធានការខាងកររម កនងការសមរលដលការធវើពាណជជកមម នងកាតបនថយចណាយលើការធវើធរៈកចច៖ y ការដកតនាទតរតពនតរយរបសអគគនាយកដាឋរនកមពជាតរតពនតរយនហរណអាហរណ នងបងរកាបការកលរងបនល (កាកងតរល) នៅតាមចរកអនតរជាត ដរលរមមាន ចរកឆលងកាតពរដរន ដចជា បសតតរតពនតរយ កពងផរ សមទរ តបនសរដឋកចចពសរស នងតបនតរតពនតរយការនាចរញនា ចលនៅកមពជា។

y លបចោលទភានរកងរនាវាចរកមពជា នងជើងសារ (កាសាប) (គរបគរង ដោយរដឋ)។

y លបចោលការចរញវញញរបនបតរបរភពដើម (CO) សមររបការ នាចរញ ទនញ លើកលរងតរមានការកណតដោយបរទរសនាចល (បរកាសអនតរករសងលរខ 1627 រវាងករសងសរដឋកចច នងហរញញវតថ នងករសងពាណជជកមម)

y កាតបនថយចណាយផនរកភសតភារ ដចជា ចណាយលើការផទក នង កមររសរវាទាងនៅកពងផរសវយតភនពរញ នងពរះសហន។ កមររ សរវា ទាងនរះរមមាន តមលរផរ ដរលតរវបានកាតបនថយ 5 ដលាលរកនង មយ ឯកតាសមមលនង ២០ ហវត (TEU) នងតមលរកងតរនរដរល តរវបានកាតបនថយ 20 ដលាលរ (ថយចះព 120 ដលាលរ មកតរម 100 ដលាលរ) សមររបកងតរនរបរវរង 20 ហវត នង 40 ដលាលរ (ថយចះព 240 ដលាលរមកតរម 200 ដលាលរ សមររបកងតរនរបរវរង 40 ហវត។ តមលរ ដកជញជនតាមសមទរតរវបានកាតបនថយ 50 ភាគរយ (ភសតភារ កមពជា SITC ឯកភាព)។ តមលរកងតរនរធ តរវបានលបចោល។ ពមន មានការគតកមររសរវា 15 ដលាលរសមររបកងតរនរបរវរង 20 ហវត, 30 ដលាលរសមររបកងតរនរបរវរង 30 ហវត នង 30 ដលាលរ សមររបកងតរនរបរវរង 40 ហវត។ កមររសរវាលើកដាកនៅកពងផរពរះសហនតរវបានកាតបនថយ 10 ភាគរយ ចណរក bonus តរវបាន កាតបនថយមកតរម 5 ដលាលរកនងមយបរអប ដោយថយចះពអតររ 7�5 ដលាលរកនងមយបរអបហើយ shifting មនគតកមររសរវាឡើយ។ កពងផរភនពរញកពងពចារណាពការកាតបនថយតមលរលើកដាកទនញ តមលរចរកផលវ តមលរកងតរនរនាចរញ នងតមលរសករនលើកឡើងចះ។

y ការបញចះតមលរអគគសននងតរវលើកមកពភាករសាដើមរបឆលើយតបនង កណើនតមរវការរយៈពរលខល នងមធរយមកនងបរទរស។

y រដាឋរភបាលបានបរកាសពគោលនយោបាយគាទរសហគររសខានរតតច នងមធរយម មានជាអាទ ការបងកើតធនាគារសហគររសទាងនរះ ដរល មានដើមទនដបងបរមាណ 100 លានដលាលរ មលនធសហគរនភាពដោយមានថវកាបរមាណ 5 លានដលាលរកនងមយឆនរ នងការលើកទកចតតផនរកពនធសមររបសហគររសទាងនរះកនងវសយអាទភាព 6 ដរល ពាកពនធនងកសឧសរសាហកមម នងផលតកមម នងការករចនរអាហារ។

y វធានការសមរបសមរលពាណជជកមមកររមពនធគយរមមាន បរកាសសតពការទទលការចណាយលើពនធគយសវយបរវតតកមម នងមាន តមាលរភាព។ កររយការអនវតតចាបពថងរទ 1 ខរ មរសា ឆនរ 2019 កមររ សរវាលើការពនតរយកងតរនរថយចះ 50 ភាគរយ ដោយថយព 20 ដលាលរមកតរម 10 ដលាលរសមររបកងតរនរបរវរង 20 ហវត នងថយព 32 ដលាលរមកតរម 16 ដលាលរសមររបកងតរនរបរវរង 40 ហវត ពរម ទាងមានការអនវតតការពនតរយកងតរនរផអរកតាមហានភយ។

y វធានការពាកពនធនងការគរបគរងពនធ រមមាន ការដកបររក នង ឥណទានពនធតមលរបនថរម រយៈពរលធវើសវនកមមលើពនធ តរឡបមក ធវើរៀងរាល 3 ឆនរ ( បតរពការធវើ 10 ឆនរមតង) ចណរកការពនយលើការបងពនធយតយរវតរវបានកាតបនថយមកតរម 1�5 ភាគរយកនងមយខរ (ថយព 2 ភាគរយកនងមយខរ)។

y កាតបនថយចននថងរឈបសមររកបណរយជាតចនន 7 ថងរ ចាបពឆនរ 2020 តទៅ។ បចចបរបនន កមពជាមានថងរឈបសមររកបណរយជាតចននព 28 ទៅ 30 ថងរកនងមយឆនរ។ តាមការបារនសាមរន ការកាតបនថយចនន ថងរនរះធវើឲរយមានកណើនសរដឋកចចចនន 0�5 ភាគរយ។

y ការចះធវើអធការកចចរោងចកររមតរមយ (ដោយទភានរកងរផរសរងៗ) ដោយអនវតតដោយករមអធការកចចតរមយ នងធវើតរមតងកនងមយឆនរ។

y ពនលឿនការធវើវសោធនកមមចរបាបសតពការវនយោគ នងបញចបសរចកតពររងចរបាបសតពតបនសរដឋកចចពសរស ដរលនងតរវបញចបរចរាលនៅឆមាសទមយកនងឆនរ 2019។ ជាគោលការណ ការលើកទកចតតនងតរវដកចរញពចរបាបសតពការវនយោគ បញចលទៅកនងចរបាបសតពថវកា។

y ចរបាបសតពការធវើពាណជជកមមតាមបរពនធអរឡចតរនកនងតរវបញចបរចរាលតរមពាកកណាតរលឆនរ 2019។

បរភព ៖ វរទការវាងរដាឋរភបាល នងវសយឯកជនលើកទ 18 ថងរទ 29 ខរ មនា ឆនរ 2019

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩29

ការ លបបបាតកងវះខត ជនាញកជាកតតរសខនកនងរយៈពរលខលដររ ចណរក ការ ដោះសររយ កងវះ មលធន មនសរសតរវ ធវើឡើង ឲរយបានលឿនបផត ដើមរប គាទរ ដល គោលបណង រយៈពរលវរង របសកមពជា។ អាទភាព ចមរបង គការផតរតលើ សខភាព នងអាហា របតថមភសមររបវយកមារភាព។ សមមើល ការពភាករសា លមអតសតព កងវះជនាញ នង មលធន មនសរស នៅកមពជាកនងផនរកសតព អតថបទ ជមរើស ដរល មានចណងជើងថា “ វនយោគលើ អនាគរ របស កមពជា ៖ សខភាព នង អាហារបតថមភ សមររបវយកមារភាព” ខាងកររម។

ការ កាតបនថយភាពងយរងគររះ ផនរក មារករសរដឋកចច គជា ការ ចាបាចបផត

តរវ ពចារណាបនថរមទៀត លើ វធានការ បរងបរយតន ផនរក មារករ សរដឋកចច ដចជា ការកណតរបសធនាគារចពោះភាព ងយរងការ បះពាល របសវសយសណង នង អចលនទរពរយ ដើមរប កាតបនថយ ភាពងយរងគររះ របស វសយធនាគារ ចពោះកណើន ការសង សង។

ដោយសារតរ កណើន ឥណទានកនងសរកជា បនតបនាទរប ដរល គាទរ ភាគចរើនដលកណើន វសយ សណង នង អចលនទរពរយ ដចនរះ ការពងរង សមតថភាពតរតពនតរយ នង ការ តរៀមខលនទបទល នង វបតត កនងវសយហរញញវតថ គជាវថឆពរះទៅមខ ។ កណើននា ពរល ថមៗនរះនរ លហរការវនយោគផទរលពបរទរស អា ចថាបាន ជយរករសាកណើនវសយសណងទៅមខ នងលាកបាងភាព ងយ រងគររះ របសវសយហរញញវតថ បនាទរប ព មាន ការផតលកមច យរង ឆប រហស កានតរ ចរើនឡើង កនង រយៈពរល ជាចរើនឆនរ ។ យរងណា កដោយ លហរ ចលយរងចរើននរការវនយោគផទរលពបរទរស ដរល បចចបរបននភាគចរើនផតរតទៅវសយ សណង ហាកដចជា គាមរន នរនតរភាពទរ ពររះ ថា លហរ ចលនរះ តមរវឲរយមានកណើននរភាព បរកត បរជរង ផនរកខាងកររ ដរល អាច សមររច បានតរកនង រយៈ ពរល វរងទរ។ ការ ថយចះចរើននរ លហរការវនយោគព បរទរស អាច បើកបងហរញព ភាព ងយរងការ បះពាល នង ការ បរឈមនរ វសយ ធនាគារ។

ការអភវឌរឍសរដឋកចចថមៗ នងទសរសនៈវសយ

30បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ផនកទ 2

អតថបទ ជមើស៖ វនយោគលើ អនាគត របសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភ សមបវយកមារ

អតថបទ ជមើស៖ វនយោគលើ អនាគត របសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភ សមបវយកមារភាព 30

១�សចកតផតើម

30 កណតសមាគរលនរះ តរវ បានរៀបរៀងឡើង ដោយ Anne Marie Provo នង Somil Nagpal។31 តរវ បានបារនសាមរន ជា តមលរ បចចបរបនននរ បររកចណល នាពរលអនាគត សមររប កមាលរងពលកមម។ 32 សមមើល យទធសាសរត ចតកោណដណាកកាលទ 4 របសរាជរដាឋរភបាលកមពជា ខរ កញញរ ឆនរ 2018 ទ� 44។

កមារ កមពជា ដរលកើតនាពរលបចចបរបនននរះ នងចលទៅកនង ទផរសារ ការងរ នៅខទង ឆនរ 2040 ដរលជាពរលដលអកនងការជរញ ឲរយកមពជា សមររច គោលដៅយរងធកនងការកាលរយខលន ទៅ ជា បរទរស ដរល មាន បររកចណលកមរតខពស ។ បចចបនននរះជាពរលដរលតរវ សរសណរ ទាងនរះ ៖ តើ កមពជា តរៀមខលន រចជាសររចសមររប សរដឋកចចនាពរលអនាគតហើយឬនៅ ? តើ ការ ករលមអវសយអបរ អា ចគរបគររនដើមរប ជរញ ការ តរៀមខលន នរះដររ ឬទរ? បរសនបើ មន គរបគររនទរ តើ តរវ មានការ ករលមអ អវផរសរងទៀត ដើមរប លើក កមពសគណភាព កមាលរងពលកមម នង ករលមអមាគារ អភវឌរឍសរដឋកចច កមពជា? ផអរកលើ ភសតតាង យរងចរើនសតព មលដាឋរន គរះ នរការ អភវឌរឍ វសយអបរ នង ជនាញ របាយ ការណនរះ មានគោល បណង ឆលើយសណរ ទាងនរះ តាមរយៈ ១) ការ សងខរបពតមាន ដរលបានដងសតពការកសាង មលធន មនសរស របសកមពជា នងការ អភ វឌរឍសរដឋកចច ដោយផតរតលើ តនាទ នរ សខភាព នងអាហា រប តថមភ សមររបវយកមារភាព នង ២) ការ យក លទធផលសខានៗព ការសករសា ថមៗ មកបរើដើមរបកណត បញហរ បរឈម នងឱកាស សខានៗ ដើមរបករលមអ សាថរនភាពអាហារបតថមភ សមររបវយកមារភាព ពរម ទាង បងកើន ការ តរៀម កមាលរងពលកមម សមររប អនាគត របស កមពជា ដើមរប ជយសមររច គោលដៅ អភវឌរឍនរបសកមពជា។

២� មលធន មនសស នង ការរម ចណកនមលធន

មនសសដល ការអភវឌឍសដឋកចច របសកមពជាមានភសតតង កានតរចរើន បងហរញពភាព ចាបាច តរវវនយោគ

លើមលធន មនសរស ដើមរប ជរញ វឌរឍនភាព សរដឋកចច នង ការអភវឌរឍ បរកប ដោយនរនតរភាព។ ខណៈដរល ការកសាង មលធន មនសរស ផតល ផល បរយោជន ចរើនជាចណរះកនងខលន នង ជាលកខណៈបគគល អតថ បរយោជនទាងនរះមានទៅ ដល មនសរសផរសរងទៀត នងសរដឋកចច ទាងមល។ ការ បារនសាមរន ថមៗ បងហរញ ថា មលធន មនសរស31 មាន ចននជាងពរភាគបនរ ទរពរយសមរបតត សរប កនងពភពលោក (បារន សាមរនថា មានចនន 1,143 ទរលាននៅឆនរ 2014)។ ពមន ធនធាន ដរលផលតបាន ( អគារ គរឿងមារសន នង ហរដាឋររចនា សមពនធ) នង ធនធាន ធមមជាត (ដកសកមម ពររឈើ តបនការពារ ររ បររង ធរយងថម ធនធានឧសមន) តរវ បានចាតទកថា ជា មលដាឋរន នរ

ទរពរយសមរបតតជាត ។ ទើបតរពរលថមៗនរះទើបទរពរយសមរបតត សកល តរវបានរាបបញចលទាង មលធន មនសរស ឬ បរមាណ សរប នរ ជនាញ សខភាព ចណរះដង នងភាពរងមា របស បរជាជន ថាជា សមាសភាពជាកលាក នរ ទរពរយសមរបតត ជាត នង ដណើរការ សរដឋកចច របសបរទរស ( Lange នងអនកនពនធផរសរង ឆនរ 2018)។

ការ លើកមពសគណភាព មលធន មនសរស របសកមពជា គជា គោលបណង ចមរបងរបសកមពជា កនងការ សមររច បាន ឋានៈ ជា បរទរស ដរល មានបររកចណលមធរយមកមរត ខពស តរមឆនរ 2030 នងជាបរទរស ដរលមាន បររកចណល ខពស តរមឆនរ 205032។ មលធន មនសរស កានតរមានសារៈសខាន នៅពរលដរល បរទរស ឡើង ចណាតថានរកបររកចណល របសខលន។ មលធន មនសរស មាន ចណរក 51 ភាគរយ នរ ទរពរយសមរបតតសរប របស បណាតរ បរទរស ដរល មានបររកចណល មធរយមកមរតទាប ហើយចណរកនរះ កើន ទៅ 70 ភាគរយ នរ ទរពរយសមរបតត សរប របសបណាតរបរទរសដរល មានបររកចណល ខពស របសអងគការ OECD (Lange នងអនក នពនធផរសរង ឆនរ 2018)។ សមតថភាព របសកមាលរងពលកមម កនងការ ធវើអនតរកមម នង បររកាលរយ មលធន ធមមជាត នងធនធាន ដរល ផលតបាន ជា កា រចាបាច កនងការ បងកើន លទធផលសរដឋកចច។ ដចនរះ សមតថភាព របសកមពជា កនងការ សមររច បាន ឋានៈជា បរទរស មាន បររកចណលមធរយម កមរតខពសគជាការសខាន។

យរងណាកដោយ ចពោះការអភវឌរឍមលធន មនសរស កមពជា សថតនៅកមរតទាប បើបរៀបធៀបនងបរទរស កនងតបន នង សរដឋកចច ដចគានរ (តរាង S1)។ កមពជា សមររចបានការរើកចមរើន យរងចរើនតាងពពាកកណាតរលទសវតរសរ ឆនរ 1990 មក។ បនតរ កនង អតររ 43�3 ភាគរយ សមរបតតមលធន មនសរសរបសកមពជា សថតកររមមធរយម ភាគ របសបណាតរបរទរស ដរលមានបររក ចណល មធរយមកមរតទាប (50�6 ភាគរយ) នង បណាតរបរទរស កនង តបន អាសបពារ នងបារសហវក (60�2 ភាគរយ)។

កាលព ខរ តលា ឆនរ 2018 ធនាគារពភពលោកបានណរនា សនទសរសន មលធន មនសរស(HCI) ជា មារទរស សមររប ពរយាករណ មលធន មនសរស របស បរទរស (បរអប S1)។ សនទសរសននរះកណត ពផលបះពាល នរ ការ វនយោគ លើ កមារ បចចបរបនន ចពោះ ផលត ភាព នាពរល អនាគត នង កណើនសរដឋកចចរយៈពរលវរង។

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩33

សនទសរសននរះផតល យនតការ សមររប ឲរយបរទរស នានា សវរង យល ព បរមាណ នង គណភាព មលធន មនសរស របសខលន នងជយ ឲរយ បរទរស ទាងនោះ កណតអាទភាព សមររប ការអភវឌរឍទរពរយសមរបតត ទាងនរះ។

ពនធសនទសរសនមលធន មនសរសរបសកមពជា បងហរញព ចណច ខវះ ខត ផនរក សខភាព អាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព ការអបរ នងជនាញ ដរល រាងសទះដលផលតភាព របសកមាលរងពលកមម នា ពរល អនាគត។ ពនទរបសកមពជា គ 0�49 មាននយថា ផអរក លើលទធផលនរ សខភាព នងការ អបរ កមារ ដរលកើតនៅបចចបរបនន នៅពរល ចមរើន វយ នង មាន ផលតភាព 49 ភាគរយ នរ ផលត ភាពសរបករណ កមារទាង ទទលបាន ការអបរ ពរញលរញ សខភាព លអ នង អាហារបតថមភលអបរសើរនៅ វយកមារ33។

សមររបបរទរសដរល មាន បររកចណលមធរយមកមរតទាបដច ជាកមពជា កមពជា សមររចបានខពសបនតចជាង ការ រពង ទកចពោះ សនទសរសននរះ។ បនតរ កមពជា តរវសមររចបានចរើនថរមទៀត ផនរក មលធន មនសរស ដើមរបឈានដលលដាប របសបរទរស កនងតបន នង សរដឋកចច ដរលបានជរើសរើស មកបរៀបធៀប ។ ជាទទៅ

33 ធនាគារពភពលោក ឆនរ 2018 សនទសរសន មលធន មនសរស៖ ខលមសារ សងខរប សមររបបរទរស កមពជា ៖ https://databank�worldbank�org/data/download/hci/HCI_ 2pager_KHM�pdf�។

34 ជងករន តរវ បាន កណត ថា មាន ពនទ z នរ កមពស ធៀបនងអាយ (HAZ)<-2SD។ HAZ តរវបានគណនា ដោយ យក តលរខ គមាលរតសតង ដារ ដក តលរខ មរដរយារន នរ អាយ នង ភរទ រចយកលទធផលមកចរកនង គមាលរត សតងដារ (SD) (4)។ សមររប បរជាជនដរលមានសខភាពលអ បរមាណ 2�5% នរ កមារ ទាងអសមាន HAZ<-2SD។ ភាគរយដរល ខពស ជាង <-2SD បងហរញព សាថរនភាព ខវះខាត ការ លតលាស។ កមារ ដរល កើតជងករន ជា បរភរទមយ នរ កមារ ដរលមាន បញហរ ទមងន នង កមពសលតលាសយត ។ សមមើល Leroy and Frongillo E� 2019 ទសរសនៈវសយ ៖ តើ ជងករន មានអតថនយដចមតរច? ការពនតរយឡើងវញ លអតលអន លើ ភសតតាង។ Adv Nutr� 2019;10:196–204; doi: https://doi�org/10� 1093/ advances/nmy101។

សនទសរសនរបស កមពជា ឈរ នៅលដាប ទ 100 កនងចណោម បរទរស 157 ដោយកមពជា ឈរ នៅលដាបកររមបរទរស វៀតណាម នងថរ បនតរ នៅលើ ឡាវដរលជាបរទរសជតខាង (តារាង S2)។

កមពជា សមររច បានលអ លើ ការ រសរាន របសកមារ នង មនសរស ពរញវយ ( ចណច ខ នង គ, រប S3) នង ពនទតរសត (ចណច ឃ, រប S3) បនតរ ទាប ជាងបរទរសផរសរងទៀតកនងតបន នង បណាតរ បរទរស មានបររកចណល មធរយមកមរតទាប ចពោះ ការ បញចប កា រ សករសា ( ចណច ង, រប S3) នង ជងករនកមារ ( ចណច ច, រប 3)។ មយភាគបនរកមាលរងពលកមម នាពរល អនាគត របស កមពជា បានកើតជងករននៅ វយកមារ ដោយសារ កងវះ អាហារបតថមភ ការ ថរទា នង សខភាព ខរសាយ នៅវយ កមារ ។ អតររ ខពសនរជង ករន បងហរញ ថា កមារ លតលាស កនង មជរឈដាឋរន ខវះខាត34។ គណភាព អបរ គជា បញហរ ចោទ ហើយនៅពរល ដរល ចនន ឆនរសករសា តរវ បាន ករសមរល ទៅតាមគណភាព នរការសករសា គមាលរតនរ ការ សករសា គ 2�7 ឆនរ។

តរាង S1 ៖ ភោគទរពរយជា មលធនមនសរសកនង មានរក ៗ ជាភាគ ចណរកនរភោគទរពរយមល ធន មនសរស សរប កនង មានរកៗនៅ កមពជា បរៀបទៅនង បរទរស នានា

បរទរសភោគ ទរពរយ

សរបមលធន មនសរស

មលធន មនសរស ជាចណរក នរ ភោគ ទរពរយ សរប (%)

បងកាលរដរស 12714 7170 56�4

កមពជា 16933 7337 43�3

កាវរ តរមារឡា 43140 25450 59�0

បរទរស មានបររក ចណល មធរយម កមរត ទាប

25,948 13117 50�6

អាសបពារ នង បារសហវក

140,042 84334 60�2

នការារ ហគរ 37084 16698 45�0

ហវលពន 30823 17790 57�7

វៀតណាម 27368 13740 50�2

បរភព ៖ Lang នងអនកនពនធផរសរងទៀត ឆនរ 2018

តរាង S2 ៖ ពនទ នង លដាប ថានរកសនទសរសន មលធន មនសរស របសកមពជា នងបរទរស កនងតបន នងសរដឋកចច ដរលជរើស រើស មក បរៀបធៀប

បរទរស ពនទ HCI លដាបថានរក HCI

វៀតណាម 0�67 47

ថរ 0�60 65

ហវលពន 0�55 84

នការារហគរ 0�53 92

កមពជា 0�49 100

បងកាលរដរស 0�48 106

កាវរ តរមារឡា 0�46 109

ឡាវ 0�45 111

បរភព ៖ ធនាគារ ពភពលោក ឆនរ 2018

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

34បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

X X =

បអប S1

សនទសសនមលធន មនសស

សនទសរសន មលធន មនសរស ជា ផនរក មយនរ គមររងមលធន មនសរស របសធនាគារ ពភពលោក នង ជា រងវរស ការ វនយោគ របសបរទរស នានា លើ មលធន មនសរស ជនាន កររយ។ សនទសរសននរះមានគោលបណង ពរយាករណព ផលបះពាល រម នរ សខភាព នងការអបរ លើ ផលតភាព នា ពរល អនាគត ដរលហៅថា មលធន មនសរសនៅពរលអនាគត ដរល កមារ កើតនៅបចចបរបនន អាចនង សមររច បាន កររយ ពរល បញចប សាលា មធរយមសករសា ដោយសារបរយកាសពរលសមររលកមារនោះ មាន ហានភយ នរ សខភាព ទរឌទររម នង កងវះ ការអបរ ។ សនទសរសននរះផអរក លើ កតាតរសខានៗ ប ៖

១� ការ រសរានមានជវត ៖ ផនរក នរះ បងហរញថា កមារ កើតនៅ ថងរនរះ តរវ រសរាន មានជវត រហ តដលពរល ចាបផើតម ការអបរកនង បរពនធ។ ការ រស រាន មានជវតតរវ បានវាសវរងផអរកលើ អតររ មរណៈ របស កមារ អាយកររម 5 ឆនរ។

២� ចនន ឆនរ ដរលតរវសករសាបពរញគណភាព។ ពតមានសតព បរមាណ នរការ អបរ ដរលកមារ មានរក តរវ សមររច បាន នៅអាយ 18 ឆនរ គប ផរស នង កមរតគណភាពដរល វាសវរង ដោយយកពនទ ដរលកមារ តាម បរទរសនមយៗ ទទលបានព លទធផលតរសតសករសា អនតរជាត។ ការ រមផរសនរះ ផតល ចនន ឆនរ ដរលតរវសករសាបពរញគណភាព ។ វធបពរញ គណភាពសករសានរះឆលះបញចរង ព តថភាព ដរលកមារ កនង បរទរស មយចននតាមពត រៀនសតរ បាន តចជា ង កមារ កនង

បរទរស ផរសរងទៀត ទោះបជា ពកគរចណាយ ពរលវរលា បរហរល គានរ រៀន នៅ សាលា កត។

៣� សខភាព ៖ ផនរកនរះ បរើបររសសចនាករពរ សមររបសាថរនភាព សខភា ព រមកនងបរទរសមយ ៖ ១) អតររ កមារ អាយកររម 5 ឆនរដរលកើតជងករន នង ២) អតររ រសរាន របសមនសរសពរញ វយ ដរល ជាចននមនសរស អាយ 15 ឆនរ ដរលនង រស រានមានជវត រហ តដលអាយ 60 ឆនរ។ សចនាករ ទមយឆលះបញចរង ព សាថរនភាព សខភាព នៅដណាកកាលអភវឌរឍន កនងផទរ ជា ទារក នង កមារ តច។ សចនាករ ទពរ ឆលះបញចរង ព លទធផលសខភាព របស កមារ ដរល កើត បចចបរបនន រហត ដល ពរលពរញវយ។

សនទសរសនទទលបាន មានលដាបព 0 ដល 1។ កនង បរទរ សមយ ដរល កមារ បចចបរបនន អាច ទទល បាន សខភាព បរបរណ (មនកើតជងករន នង អតររ រសរាន 100 ភាគរយ នៅពរលពរញវយ) នង អាចទទលបាន ការអបរ ពរញលរញ ( ការ អបរ បរកប ដោយ គណភាព រយៈពរល 14 ឆនរ នៅ អាយ 18 ឆនរ) នង ទទលបានសនទសរសន ដរលមានពនទ 1។ ដចនរះ ពនទ 0�70 បងហរញថា ផលតភាព ជា កមាលរងពលកមម នាពរល អនាគត សមររប កមារ ដរលកើតបចចបរប នន គ 30 ភាគរយ ទាប ជាង កមរត ដរលគរ សមររច បាន កនងករណពកគរ ទទលបាន ការអបរពរញលរញ នងមានសខភាព បរបរណ។

បរភព ៖ ធនាគារពភពលោក ឆនរ 2018 គមររង មលធន មនសរស, ធនាគារពភពលោក វារសនតោន ឌស https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/30498

ការ រសរានមានជវត

កមារ ដរល មនបាន រសរានមានជវត

មនលតលាស កាលរយជា កមាលរងពលកមម

នាពរលអនាគត

ការសកសា

ការរមវភាគទាន នរ ការ អបរ មាន

គណភាព ដរល តរវ បាន ករតមរវ តាម ឆនរ ចពោះ ផលត ភាព របសកមាលរង ការងរ នាពរល អនាគត

សខភាព

ការ រមវភាគ ទានរ សខភាព (អតររភាពរស រាន របស មនសរស ពរញវយ

នង ភាពករន) ចពោះ ផលត ភាព របស កមាលរង ការងរនាពរល អនា គត

សចនាករមលធនមនសស ផលតភាព របស

ពលករនាពរលអនាគត (ពានពនធ ជាមយ ករតគោល ដរលកនង នោះមាន ការ ទទល បាន ការ អបរពរញលរញ នង

សខ ភាពលអ)

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩35

ការ លើកកមពស កមរត នង គណភាព នរការអបរ ជា អាទភាព ចមរបងសមររបជរញ ការអភវឌរឍ មលធន មនសរស នងធានា លទធភាព ទទលបានការងរ របស កមាលរងពលកមមកមពជា នាពរល អនាគត ។ នយោជក នៅ កមពជា រងផលបះពាល ដោយសារ កមាលរង ពលកមម ដរលមនមានជនាញ គរបគររន ចរើនជា ងបរទរស ជត ខាង ចណរក ការ វលតរឡប ទៅ រៀននៅ កមរត បឋម សករសា នង មធរយម សករសា មានអតររ ទាប (រប S1 នង S2)។ លទធភាពទទល បានការអបរកមរត បឋមសករសាបានកើនឡើង កនងនោះ អតររ ចះឈមរះចលរៀន សរប មានចនន 93 ភាគរយ ចណរកអតររ បញចបការ សករសា គ 79 ភាគរយ (ឆនរសករសា 2017-2018)។ បនតរ ការអបរ មនទានមានគណភាពគរបគររន ដោយ លទធផល សករសា បានបងហរញពពនទទាប នៅឡើយ។ ផអរកតាម ការ វាយតមលរ លទធផល សករសា អនតរជាតសមររបការអភវឌរឍ ឆនរ 2018 (PISA-D) កមពជា មាន សសរសចរើន ដរល បានពនទ កររម កមរត គោល លើ ជនាញទាង ប ៖ 92 ភាគរយ សមររប ផនរកអណាន, 90 ភាគរយ សមររបផនរក គណតវទរយា នង 95 ភាគរយ សមររប ផនរក វទរយាសាសរត ។ ការអបរ កមរត មធរយមសករសា នៅតរ ជា បញហរចោទ។ ការ ចះ ឈមរះចលរៀន នៅឆនរសករសា 2017-2018 សមររប កមរត អនវទរយាលយមាន តរមតរ 56�8 ភាគរយបណោណរះ ចណរកអតររ បោះបងការ សករសា នៅតរ មានកមរត ខពស (15�4 ភាគរយ)។ បរជាជនដរល មាន ការអបរលអ នង មានជនាញខពស ជាលកខខណឌ ចាបាច ដើមរប ជរញ ការចនរបរឌតថម នង ឱកាស រក បររកចណល កដចជា ជរញ កណើន សរដឋកចច នង កាតបនថយភាពករករ កនង “សរដឋកចចចណរះ ដង ”។

ទោះជាយរងណាកដោយ មលដាឋរន នរ មលធន មនសរស ការ អបរ នងការអភវឌរឍ ជនាញ តរវ បាន កណត ទកជា យរ មក ហើយ

35 Sudfeld CR, Charles-McCoy D, Danaei G, et al�� 2015។ ការ លតលា សយតនរទមងន នង កមពស នង ការអភវឌរឍរបស កមារ កនង បរទរស មាន បររក ចណល ទាប នង បរទរស មានបររកចណល មធរយម ៖ ការវភាគចរើនផនរក Pediatrics;135:e1266។

36 Black MM, Walker SP, Fernald LC, et al� 2017។ ការ អភវឌរឍរបស កមារ តច រហត ដល អាយពរញវយ ៖ វទរយាសាសរត កនង វដតជវត។ Lancet; 389: 77–90�37 Sandjaja BK, Poh N, Rojroonwasinkul B, et al� � 2013� ទនាកទនងរវាង សចនាករ ផនរក នរវទរយា នង ដណើរការ បញញរសាមររត កនងចណោម កមារ

គរបអាយចលរៀន នៅ អាសអាគនរយ។ ទនានរនបរបវតត ចករភពអងគលរស សតពអាហារបតថមភ កមារ ។ 110 (supplement 3): S57–S64។

មនពរល កមារ ចលរៀន បឋមសករសា ៖ រយៈពរល 1,000 ថងរដបង នៅ ចនលរះពរល មានគភ រហតដល កមារអាយ បាន 2 ឆនរ ជា ដណាកកាល ដសខន នរ ការអភវឌរឍ ផលវកាយ នង បញញរសមររត។ កងវះអាហារបតថមភ កងវះការ ថរទា នង ការ កើតជងញកញាប សទធ ត រធវើ ឲរយកមារលតលាសមនបានលអ ឬ មនកើនទមងន នងកមពស។ ភសតតាង បងហរញយរង ចរបាសថា ជងករន ដរលជា សញញរ បងហរញព កងវះ អាហារបតថមភ ពរមទាង បញហរទមងន នងកពស ធវើឲរយកមារតច ខរសាយ បញញរសាមររត នងកមាលរងជរញ ហើយបះពាលដលកា រ រៀន សតរ សខភាព នង សកាតរនពល រកបររកចណល នៅ ដណាកកាល កររយមកទៀត កនងជវត35។

ចាប ព វយកមារតចមក ផនរកនានានរ មលធន មនសរស បពរញ ឲរយគានរទៅវញទៅមក។ ភាពមនអន គររះ កាលណាបានកើតឡើង ព មនពរល ចាបកណើត នងបនត រហតដល ពរល មនសមររល នង កររយ ពរលសមររល។ ភាពមនអនគររះទាងនរះ អាច រខាន ដល ការរើកចមរើននរខរករបាល សខភាព នង ការរៀនសតរ នៅ ដណាក កាលដបង ។ ការ រើកចមរើនយត ដរល មាននៅឆនរទមយ អាច កានតរយរបទៅ នៅវយកមារតច នង បនត ពរញមយជវត36។ ផទយ មកវញ ការផតលអាហារបតថមភ សមសរប ដល ទារកកនងផទរ នង នៅ វយកមារតច ជយ បងកើន សខមាលភាព ផនរករបរាងកាយ នង ខរ ករបាល របស កមារ ។ ភសតតាងរកឃើញ ពការ សករសា នៅតាម បរទរស នៅអាស អាគនរយ បងហរញថា ទាង កមារដរលមាន ទមងន សររល នង កមារ ធាត សទធតរមានពនធ ឆលរតវរ ទាប ជាង កមារ ដរល មាន ទមងនសមសរប 37។ សមតថភាព នៅវយកមារ តច បងក ភាព ងយ សរលឲរយ រៀន ជនាញ ថមៗ នង បងកើតទនកចតត នង ការ លើក ទក ចតត ឲរយ រៀនសតរ បនថរម។

25

20

15

10

5

0

8 10 10 1114 16 16 18

23

�ៀត�

ម (201

5)

ម���ន��� (2

016)

ហ�លពន (201

5)

ឥណ����ស (2

015)

�សប��� នង���សហ�ក

បង�����ស (201

3)

��ល��� (2

011)

កម��� (201

6)

�វ (2

016) ចនន���សក��

�ងអស

1 3 6 9 12 េ��យម� វ�ទ��លយ

-2

0

2

4

6

8

1

រប S1 ៖ នយោជកនៅកមពជា រងផលបះពាល ដោយសរ កមាលរង ពលកមមដរល មានជនាញមនគរបគររន ចរើនជា ងបរទរស ផរសរង ទៀត។

រប S2 ៖ អតររ ទាប នរការ វលតរឡប ទៅចលរៀន វញ

បរភព ៖ ការអងករត សហគររស 2016 បរភព ៖ ការ ងរនាពរលអនាគត នៅកមពជា ឆនរ 2019, ធនាគារ ពភពលោក

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

36បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ការ វនយោគ ដឆលរត វរលើ អាហារបតថមភ ការអភវឌរឍផនរក របរាង កាយ បញញរសមររត សងគម នង ផលវចតត របស កមារ ដោយចាបផតើម ព មនពរលសមររល រហតដល វយ ចលរៀន បឋមសករសា ជាកតតរ សខន កនងការ បងកើត មលដាឋរនមលធន មនសរស។ អនតរាគមន ព ដបង មានបរសទធភាព នង បងកើនបរសទធផល នង លទធភាព សមររច បាន ការវនយោគដជោគជយនៅពរលកររយលើការអបរ នងការអភវឌរឍ ជនាញ។ ផទយទៅវញ ភាពខវះខាត ផនរក អាហា របតថមភ របរាងកាយ នង ចតតសងគម នៅ ដណាកកាលដបងកនងជវត នង បងកការ លបាក ហើយពរលខលះ មនអាច បះបវ បាននៅដណាក កាល កររយកនងឆក ជវត។

៣� សាថនភាព សខភាព នងអាហារបតថមភ របស កមារ នៅ កមពជា កមពជា សមររចបានវឌរឍនភាពគរឲរយកតសមាគរល លើផនរក សខភាព

កនងរយៈពរល ប ទសវតរសរកនលងមក ។ កររយឆលងផត ភាពករករ កមរតខពស នៅអឡងទសវតរសរ ឆនរ 1990 សាថរនភាពសខភាព នៅ កមពជា បាន បរសើរឡើង យរងឆបរហស នង មាន លទធផល លអ

38 បណាតរបរទរសដរលបានដាកគោលដៅកាតបនថយអតររតរមឆនរ 2015 រមមាន បរទរស ចនន 75 ដរល សរបមានជាង 95 ភាគរយនរ អតររ មរណៈ មាតា ទារក នងកមារនៅឆនរ 2005។ សមររប ពតមានបនថរម សមមើល ៖ UNICEF នង WHO 2015។ រយៈពរល មយទសវតរសរ នរការ តាមដានវឌរឍនភាពនរ អតររ រសរាន របសមាតា ទារក នង កមារ ។ របាយការណឆនរ 2015 ទករង ហរសណរវ ៖ អងគការ សខភាព ពភពលោក។

39 យោងតាមកមរត សខភាពសាធារណៈរបស អងគការ សខភាពពភពលោក (WHO)។40 អវគរ ឲរយកតសមាគរលនោះគថា មានវឌរឍនភាព តចតច កនងការ កាតបនថយ អតររ ការ សគមសាគរងនៅ អឡងឆនរ 2005-2014។ វតតមានខពស នរ ជង សគមសាគរង គជា កត

កងវលដធកនងសាថរនភាពដរលកមពជាបានកាតបនថយភាពករករធងនធងរ នងអសនតសខផនរកសរបៀងអាហារ។

បរសើរ ជាង បរទរស មយចននដរលជឿនលឿនជាងខលន ចពោះ ការ កាតបនថយ អតររ មរណៈ នង ការ បងកើន អាយសងរឃម រស (តារាង S3)។ កមពជាជា បរទរស មយ កនងចណោមបរទរស ទាង 4 ដរល សមររច បាន គោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរ សមររប អតររ មរណៈ មាតា នងកមារ នៅឆនរ 201538។

ទោះបជាមានវឌរឍនភាព កនងផនរកជាចរើនពាកពនធនង សខភាព កត ក បញហរ កងវះអាហារបតថមភ របស កមារ នៅតរ រាងសទះដល ការ អភវឌរឍមលដាឋរនមលធន មនសរសនៅកមពជា។ បញហរកងវះ អាហា របតថមភ របស កមារ ដចជា ជងករន ការ សគមសាគរង ទមងនសររល នង កងវះ មករសារជាត គ ជា បញហរ បរឈម នៅកមពជា។ ជងករន កមារ ថយចះពអតររ 59 ភាគរយ នៅ ឆនរ 1996 មកតរម 32 ភាគរយ នៅឆនរ 2014 (រប S4) បនតរ នៅតរ ចាតទកជា អតររ ខពស’ ធៀប នង សតងដារ សកល39។ កមារសគមសាគរងដរលមានអតររ ជត 10 ភាគរយ ( កងវះអាហារបតថមភ ធងនធងរ) កសថតនៅកនងអតររ’ ខពស’ ផងដររ40។

0.580.49

0.610.48

ក.សន�ស��នមលធនមនស��

����ស�ន���កចណ�លមធ��មក��ត�ប�សប��� នង���សហ�ក

កម�������ស�ន���កចណ�លមធ��មក��តខ�ស

0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0

0.860.830.87

0.81

គ.អ���រស�នរបសមនស����ញវយ

����ស�ន���កចណ�លមធ��មក��ត�ប�សប��� នង���សហ�ក

កម�������ស�ន���កចណ�លមធ��មក��តខ�ស

0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0

11.79.5

11.910.4

0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 12.0

ង.ចនន���សក��រ�ពងទក

����ស�ន���កចណ�លមធ��មក��ត�ប�សប��� នង���សហ�ក

កម�������ស�ន���កចណ�លមធ��មក��តខ�ស

0.980.970.980.96

ខ.លទ��ព���ររស�ន�នជវ�តរហតដល�យ 5 ���

����ស�ន���កចណ�លមធ��មក��ត�ប�សប��� នង���សហ�ក

កម�������ស�ន���កចណ�លមធ��មក��តខ�ស

0.0 0.5 1.0

428452451

391

0100 200 300 400 500 600

ឃ.ពន����ស�សរប

����ស�ន���កចណ�លមធ��មក��ត�ប�សប��� នង���សហ�ក

កម�������ស�ន���កចណ�លមធ��មក��តខ�ស

0.870.68

0.780.73

0.0 0.5 1.0

ច.អ���ក�រ�យ���ម 5 �����លមន�ើតជង��ន

����ស�ន���កចណ�លមធ��មក��ត�ប�សប��� នង���សហ�ក

កម�������ស�ន���កចណ�លមធ��មក��តខ�ស

រប S3 ៖ ចពោះ សនទសរសន មលធន មនសរស ជារម កមពជាសមររច បានលទធផលបរហាកបរហរលនងការ រពង ទក បើធៀបនង បរទរស មានបររកចណលមធរយមកមរតទាបផរសរងទៀត តរ បញហរ មយចនន ដចជា ចននឆនរសករសា ការរសរានរបសមនសរសពរញវយ នង ជង សគមសគរង របស កមារ នៅតរជា បញហរ ចោទ។

បរភព ៖ ធនាគារ ពភពលោក

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩37

កងវះអាហារបតថមភ មាតបងកហានភយចពោះ សខភាព ផទរលខលន នងផលតភាព របសសរត កដចជា បះពាលដល អាហារបតថមភ របស កន ៖ កងវះអាហារបតថមភ កនងពរលមានផទរពោះ នង ពរលបបៅ ដោះ កន អាច បងក ជា បញហរ កងវះមករ សរជាត នង ធវើ ឲរយគភលត លាស នងអភវឌរឍ មនបាន លអ។ កនងចណោម សរត កមពជា ដរល ដលវយបនតពជ (15 ដល 49 ឆនរ) សរត 14 ភាគរយ មានទមងន សររល ចណរកសរត 45 ភាគរយ ទៀត កើត ជងខវះគររបឈាម ករហម ។ បញហរ កងវះ អាហារបតថមភទាងនរះរមចណរកធវើ ឲរយទារក កើតមក មានទមងន សររល (11 ភាគរយ) ដរល អាច បងហរញព ការ លតលាសយត នរទមងន នងកមពស កមារ នៅពរល ពរ ពោះ នង ការ សមររល កន មនគរបខរ ។ អវដរលសខាននោះគ 20 ភាគរយ នរ ជង ករន ដរលកើតឡើងចពោះ កមារអាយ 1 ដល 5 ឆនរ បណាតរល មកព ទារកដរលមាន ទមងន សររលកនងផទរ41។

ជារម កមារ ករករ នៅ កមពជា (កមារ រសនៅទជនបទ) ងយរង គររះ ដោយសរ កងវះ អាហារបតថមភ ជាង កមារ មកពគរសរ ជវភាព ខពស (រប S5)។ ការ កើត ជងករន ចពោះ គរសារ ករករបផត (42 ភាគរយ) មាន អតររទវរដង ចរើន ជាង បញចភាគនរ គរសារ ជវភាព ខពសបផត (18 ភាគរយ) (រប S6)។ បនតរ ការកើតមាន កងវះ អាហារបតថមភ មាតា នងកមារ កនង ចណោមគរសារជវភាពខពសបផត បងហរញថា កងវះ អាហារ បតថមភ នៅកមពជា មនមរនបណាតរល មកពភាព ករករតរមរយារង នោះទរ។ ជាពសរសការ កើត ជង ករន នៅ កមពជា នៅ តរ មានអតររ 3 ដង ខពស ជាង នៅវៀតណាម 42។ ចណច នរះ បងហរញ ព សារៈសខាននរ មលហរតដរល មនមរនជា បររក ចណល ដរលបងកជា បញហរកងវះអាហារបតថមភ នៅកមពជា។

41 Christian P, Lee SE, Donahue AM អនកនពនធផរសរងទៀត ឆនរ 2013� ហានភយ នរ កងវះ អាហារបតថមភកមារ ដរលពាកពនធនង ទមងនទារកសររលកនងផទរ នង ការសមររលកន មនគរបខរ កនង បរទរស មានបររកចណល ទាប នងបរទរស មានបររកចណល មធរយម។ ទនានរនបរបវតត អនតរជាតសតពការសករសាជមងរាតតរបាត។ 42: 1340–55។

42 យោង តាម ការអងករត កមរងសចនាករ ចមរះឆនរ 2011 នៅវៀតណាម បររវារឡងនរការ កើត ជងករន គ 6�1 ភាគរយ កនងចណោមកមារ មកពបញចភាគ នរ គរសារ សតកសតមភ បផត។

តរាង S3 ៖ សចនាករ អភវឌរឍនមនសរសនៅកមពជា ( 2000-2014)

សចនាករ 2000 2014

បរជាជនសរប 12,152,354 15,270,790

អតររ បងក កណើតសរប 3�8 2�7

អាយ សងរឃមរស 65�6 68�3

អតររ មរណៈ របសកមារ អាយកររម 5 ឆនរ ( អតររ សលរបកនង កណើត រស 1,000 នាក)

83 35

អតររ មរណៈទារក ( អតររ សលរបកនង កណើត រស 1,000 នាក)

80 29

អតររ មរណៈរបសទារក ទើប កើត ( អតររ សលរបកនង កណើត រស 1,000 នាក)

37 18

ផលធៀប អតររ មរណៈមាត ( អតររ សលរបកនង កណើត រស 100,000 នាក)

437 170

បរភព ៖ CDHS ឆនរ 2000 នងឆនរ 2014

2000 2005 2010 20140

10

20

30

40

50

60

������ឡ

ង, %

ជង��ន ទម�ន���ល ស�ម���ង ស�ម���ង���ង

05

101520253035404550

ជង��ន �រស�ម���ងទ��ជជន ជនបទ សរប

�គរយ

រប S4 ៖ កមារ អាយកររម 5 ឆនរ ដរលមានបញហរកងវះអាហារបតថមភ នៅកមពជា, 2000-2014

រប S5 ៖ របាយបរជាសសរត នរការ កើតជងករន នង ការ សគមសគរង កមារ (អាយកររម 5 ឆនរ)

បរភព ៖ ការអងករតសខភាព នង បរជាសាសរត នៅកមពជា ឆនរ 2014 បរភព ៖ ការអងករតសខភាព នង បរជាសាសរត នៅកមពជា ឆនរ 2014

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

38បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ការ កើតជងករននៅកមពជា មានអតររ បរហាកបរហរលគានរ នង បរទរស កនងតបន ដរលយកមកបរៀប ធៀប បនតរ កមពជាតរវ ពនលឿនវឌរឍនភាព ឲរយទាន បរទរស ជត ខង ដចជា មារឡរស ថរ នង វៀតណាម (រប S7)។ អវដរលគរ ឲរយកតសមាគរលនោះគថា ជងករនកមារ នៅតរ ជា បញហរ បរឈម ទទៅ នៅតបនអាសារន ( ឥណឌនរស ហវលពន ឡាវ នង មយរនមារ) ដរលមានកមារ បរមាណមយភាគប កើតជងករន ផអរកតាម ការ បារនសាមរន នាពរលថម ៗ បផត ។

បញហរ កងវះ អាហារបតថមភ នៅ កមពជា បងកផលបះពាល រយៈពរល ខល នងរយៈពរល វរងលើ បគគល នងសងគមជាតទាងមល ។ មាន ការ បារនសាមរន ថា កងវះអាហារបតថមភ ជា មលហរត ធវើ ឲរយមាន អតររ មរណៈ កមារ កមពជាជាង 60 ភាគរយ នៅឆនរ 2010។ សមររប កមារ ដរលរសរាន ផលវបាក នរ កងវះ អាហារបតថមភ នៅវយ កមារ តច រមមាន ការ អភវឌរឍយត ផនរកបញញរសាមររត ការ រៀន មន ពករ លទធភាព រកបររក ចណលទាប នៅពរលពរញវយ នង ចណាយ ចរើនលើ បញហរសខភាព នង លទធភាពខពស នរ ការ កើត ជងរារររ មន ឆលង នៅពរល ពរញវយ។ មានការ បារនសាមរនថា ចណាយ ទទាង បរទរស លើ បញហរ កងវះអាហារបតថមភ 43 មាន បរមាណ ចនោលរះ 250 ដល 400 លានដលាលរ កនងមយឆនរ នៅឆនរ 2010 ឬ សមើនងចនោលរះព 1�5 ដល 2�5 ភាគរយនរ ផសស44។

៤�កតតជរញ ឲយមានបញហកងវះ អាហារបតថមភលើកមារ បពវហរតនរ បញហរ កងវះ អាហារបតថមភ នៅកមពជា មានចរើន

43 រមមាន កងវះ អាហារបតថមភ មាតា កងវះ មករ សារជាតសរត នងកមារ ការកើតជងករនកមារ ការ សគមសាគរង នង ទមងនសររល នង ការបបៅ ដោះ កន មនបានគរបគររន ។44 Bagriansky J, Champa N, Pak K នងអនកនពនធដទរទៀត ឆនរ 2014 ផលវបាក ផនរកសរដឋកចច នរ បញហរ កងវះ អាហារបតថមភ នៅកមពជា ធវើ ឲរយខាត

បងទកបររកជាង 400 លានដលាលរ កនងមយឆនរ ។ ទនានរនបរបវតត អាសបារសហវកសតព អាហារបតថមភគលនក 23(4); 524-31។45 តាមពត ការ វភាគថមៗ បងហរញថា ផអរកលើ កមរត បរភោគបាយ បចចបរបនន ការ បពរញបាន លកខខណឌសមររប ខាលរញ នង វើតាមន B មនអាចធវើ ទៅបានទរ

បើមនបរភាគលើសព កមរតកាឡរើដរលអនញញរតនោះ។ សមររបពតមានបនថរម សមមើល កមមវធសរបៀង អាហារពភពលោក 2017។ ការ លបបបាត ការ ខវះខាត សារជាត ចញចម ៖ របាយការណសងខរប ទករងរម ៖ កមមវធសរបៀងអាហារពភពលោក។

46 MOH, UNICEF, HKI, iDE, នង Melon Rouge ឆនរ 2017 ការ ចញចមបបាចទារកនៅ រយៈពរល 1000 ថងរដបង នង កមារ តច នៅកមពជា ទករងភនពរញ iDE។

ពាកពនធ គានរ នង ពហវសយ។ ករបខណឌ UNICEF គជា គរ ទសរសនទាន ដលអសមររបវាយតមលរ កតាតរ ជរញ ឲរយមានបញហរ កងវះ អាហារបតថមភ កនងបរបទមយ ( រប S8)។ ការកាតបនថយ បញហរ កងវះអាហារបតថមភ កមារ នៅកមពជា ទាមទារ ឲរយមានអនតរាគមន នានា ដើមរប ក) ករលមអ ភាលរមៗកតាតរ ដរលបងក បញហរ កងវះអាហារបតថមភ ដោយបងកើនការទទលទាន អាហារបតថមភ ការ ថរទា នង ពរយាបាល ជង ខ) ទបសាករត នង កាតបនថយ កងវះអាហារបតថមភ ដោយ បងកើន សខភាពមាតា ការថរទា នង សាថរនភាពអាហារបតថមភ នង គ) ដោះសររយ កតាតរបពវហរត ( ដចជា អសនតសខសរបៀង កងវះការ ថរទា សរត នងកមារ កងវះលទធភាព ទទលបាន សរវា សខភាព នង ទក សាអរត អនាមយ[WASH])។

ក�ការបរពរតតដរល ធវើ ឲរយមានកងវះអាហារបតថមភ

ការ បងកើន គណភាពអាហារ របស សរត នងកមារ ជាកតាតរចមរបង កនងការសមររច បាន លទធផលអាហារបតថមភ លអបរសើរនៅកមពជា។ របបអាហារភាគចរើន នៅកមពជា គ បាយ នង មានភសតតាង តចតច ដរលបងហរញថា សរត បងកើន បរមាណ នងគណ ភាពរបបអាហារ ដើមរប បពរញតមរវ ការ នៅពរលមានផទរពោះ45។ ផទយទៅវញ ការ វភាគ បរប គណភាពបងហរញថា ជាញកញាប សរតមានផទរពោះ មាន ការបរពរតត អវជជមាន មយ ឬចរើន ដចជា ការ មនបរភោគ អាហារ ពរលណាមយដើមរបក ឲរយឡើ ងទមងន នង ថររាង នង ងយសមររល កន ការ មនបរភោគអាហារពរលណាមយដើមរបកឲរយចាញកន នង ការ ញារអាហារ មាន ជាត សករ នងអាហារ សមរន ផអរមជរល46។

454035302520151050

�បបផត ទពរក��ត����ព��សម��ត�

ទបនក���ល ខ�សបផត

�បបផត ទពរ ទបនក���ល ខ�សបផត

������ឡ

ង %

0

10

20

30

40

50

60

70

កម��� ចន�វហ�លពន

�����ស��

ឥណ����សម���ន����ៀត�ម

1990 1995 2000 2005 2010 2015

������ឡ

ង, %

រប S6 ៖ បញហរ កងវះអាហារបតថមភកមារ អាយកររម 5 ឆនរ តម កមរតទរពរយសមរបតត, 2014, កមពជា

រប S7 ៖ បររវារឡងនរការ កើត ជងករន ពពរលមយទៅពរលមយ កនង បណាតរ បរទរសនៅអាសបពារ នងបារសហវក

បរភព ៖ ការអងករត សខភាព នង បរជាសាសរត ឆនរ 2014 នៅកមពជា បរភព ៖ សចនាករ អភវឌរឍនពភពលោក

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩39

ការបបៅដោះកន47 នៅកមពជា មាន កមរត ខពស ធៀបនងបណាតរ បរទរស ដរលយក មកបរៀប ធៀប (ចណច ក នង ខ, រប S9) បនតរ បងហរញពសញញរ ថយចះ ពពរលមយទៅពរលមយ ( ចណច គ នង ឃ, រប S9)។ ការ បបៅ ដោះកន ជា បរភព ផតលសារជាត ចញចម ដសខាន នៅ ដណាកកាល ដបងនរ ជវត នង មានផល បរយោជន យរង ចរើន ចពោះ សខភាព នង ការវវតត របស កមារដោយ មនពាកពនធ នង ការ លតលាសយត នរទមងន នងកមពស កមារ ។ កមារ ដរល បាន បបៅ ដោះ កានតរ យរ មានអតររ ទាប នរ ការ កើត ជង នង សាលរប នង ឆលរត វរ ជាង កមារ ដរល បាន បបៅ ដោះ កនង រយៈពរល ខល ឬ មនបាន បបៅ ដោះ ហើយនង បនតផតល បរយោជន រហ តដល ដណាក កាល កររយ ទៀត កនងជវត48។ មានភសតតាង ជា ចរើន ដរល បងហរញថា ការ បបៅដោះកន អាច ការពារ ការ ធាតជរល នង ជង ទកនោមផអរម នៅ ដណាកកាល កររយ មកទៀតកនង ជវត។

ការ ថយចះអតររ បបៅ ដោះកន នៅកមពជា កើតមាន ភាគ ចរើន កនងចណោម មាតរយ រសនៅ ទបរជជន នង មាតរយមកពគរសរ ជវភាព ខពស។ ការ បរើបររស កានតរ ទលទលាយ នៅអាសារននរទក ដោះ គោ សមររបកមារ ដរល ធវើ ឲរយ កមារ បរឈមនង កងវះ សារជាត ចញចម នង ជង ។ កតាតរ ដរលពាកពនធ នង ការបរើបររស ទកដោះគោកានតរ ចរើន រមមាន ការមនសវ មានពរលបបៅ ដោះកនដោយសារ តរស រត តរវ ធវើការ ភាព សខសរល នង កងវះ ការ គាទរ កនងសងគម នង

47 ការចាបផតើម ថរវរលា នងការចញជមទារក នងកមារតចដោយបបៅដោះតរមយមខ មានសារៈសខានកនងការបងកើនសាថរនភាពអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព នងទបសាករតមរណភាពទារក (Black អនកនពនធផរសរងទៀត ឆនរ 2008)។ អងគការសខភាពពភពលោកសនើឲរយមានការចាបផតើមបបៅដោះកនងរយៈពរលមយមោរងកររយពរលសមររល នងបនតបបៅដោះកនតរមយមខគតរហតដលកមារអាយបាន 6 ខរ នងបនតរហតដលកមារអាយបាន 24 ខរ។

48 Victora CG, Bahl R, Barros AJ អនកនពនធផរសរងទៀត ឆនរ 2016� ការបបៅដោះកនកនងសតវតរសរទ 21 ៖ ការសករសាពជងរាតតរបាតយនតការ នងផលបះពាលពរញមយជវត។ Lancet; 387: 475-90។

49 Pries AM, Huffman SL, Mengkheang K អនកនពនធផរសរងទៀត ឆនរ 2016 ការផរសពវផរសាយយរងទលទលាយពផលតផលមរសៅទកដោះគោដរលជនសឲរយទកដោះមាតរយនៅទករងភនពរញ បរទរសកមពជា នងអតររខពសនរការបរើបររសមរសៅទកដោះគោសមររបទារក នងកមារ។ អាហារបតថមភមាតា នងកមារ 12(Suppl� 2): 38-51។

50 MOH, UNICEF, HKI, iDE, នង Melon Rouge ឆនរ 2017 ការចញចមបបាចទារកនៅរយៈពរល 1000 ថងរដបង នងកមារតចនៅកមពជា ទករងភនពរញ iDE។51 វទរយាសាថរនជាតសថត ឆនរ 2015 ការអងករតសខភាព នងបរជាសាសរតនៅកមពជា ឆនរ 2014។

អតថបរយោជនដរលផរសាយថាបាន មកព ការ បរើបររសមរសៅទកដោះ គោ 49។ ការ សករសា ថម ៗ បងហរញ ព ការ ផរសពវផរសាយ ផលតផល មរសៅ ទក ដោះ គោ យរង ផស ផល នៅតាមទកនលរងសាធារណៈ នងឯកជន ទោះជាមាន ការ ដាក បទបរបញញតតបរឆងនង សកមមភាពនរះកត ។ ការ ពងរកទផរសារយរង ទលទលាយ បាន ផលរសបតរការ យល ឃើញ នង អនសាសន របស អនកជនាញសខភាព ដរលជាញកញាប លើក កមពស ការ បរើបររស ផលតផល ទក ដោះ គោ ជាជាង ផតល ការគាទរ ដលការ បបៅ ដោះ ដរលមានគណភាព50។

អឡងពរលនរ ការផតល អាហារ បនថរម (ពខរទ 6 ដលខរទ 24) ជា ដណាកកាលដសខន សមររប អាហារបតថមភ នងការ លតលាស របស កមារ។ ដចគានរ នង ននានរការ ជា សកល ដររ មាន អតររ ជត ទវរដង នរការ កើតជងករន កនងចណោម កមារ កមពជា នៅ ពរលចាបផតើម ផតល អាហារ បនថរម។ ទារក មានអាយកររម ចនោលរះ ព 9 ដល 11 ខរបរមាណ 16 ភាគរយ នងទារក មានអាយចនោលរះ ព 18 ដល 23 ខរ បរមាណ 34 ភាគរយ កើតជងករន 51។ ននានរការ នរះ បណាតរលមកព ការផតល អាហារ បនថរម ដរល មនសវ មាន គណភាព នង អនាមយ នង មាន បរមាណ តច ការ បរើបររស ទក មនសាអរត នង ការ កើនឡើង នរការ បរឈមនង ការ កើត ជង នៅ ពរលដរល កមារ កានតរ សកមម (ជាពសរស កនង មជរឈដាឋរនគាមរន អនាមយ)។

ផលបច�យតជ�ន

ផលបច�យ

មល��ត���មៗ

មល��តចម��ង�ក��ត����រ

មល��ត�មល���ន�ក��តសង�ម

ជងមនឆ�ង សខ�ពបន�ពជ �រ�ប���បព�រ�ព

�ពឯ�ក��ងសង�ម

��របត�ម��ើស/���នតល���ព

�ង�យអសកម�

រ�ៀបរបបរស�នង�កប��ករ��

អង��យ��ើន

ខ�ះលទ��ពទទល�ន��រ�ន

សខ�ពល�

លទ��ពទទល�នទនធម��ត (ដធ� ទក ខ��ល���ត) ទផ��រ �រអបរ� ប���ញ��� កច���រសង�ម �����រច�សម�ន� នង�រដកជ���ន �រ�រ ចណ�ល ប���កវ�ទ�� ពត�ន នង���ឃតធង

បទ���នវប��ធម នងសង�ម�លន��យ�រ�ើពន� នង�ណជ�កម� ច��ប នងបទប����ត�កសកម� ��ពន�����ង��រ �រ�ៀបច��ង �រ������ល��ស�ត �របពល ស�រ�ពន��យ នងសន�សខ

�រ���មន��ប���ន នងទ���បនងឥរ��បថក��ង

�រផ�លចណ��រ

ទកអ�មយ នងសវត��ព��រមនល� នង���

ស�ភ�លមន��ប���ន

របប��រមន��ប (�ងគណ�ព នង/ឬ�ងបរ��ណ) ជង

កង�ះ��របត�ម�ស���ប��នងក�រ

អ���មរណ�ព អ����ើតជង���គឆ�ង

ព�រ�ព

កម�សខ�សបផតស���បមនស����ញវយ សមត��ពចង�ផលត�ព��ដ�កច�/�រ�រ

លទ�ផលបន�ពជ

រប S8 ៖ ករបខណឌទសរសនទាន សមររបការកណត មល ហរត ដរលនាឱរយមាន កងវះអាហារបតថមភ

បរភព ៖ អាសារន, UNICEF, នង WHO 2016 របាយការណថានរកតបន សតព សនតសខអាហារបតថមភនៅអាសារន លរខ 2 ទករងបាងកក ៖ UNICEF។

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

40បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ការផតលអាហារ បនថរមតមរបៀបបរសើរឡើង ជាកតតរ ចាបាច កនងការ ធានា ឲរយ កមារកមពជា ទទលបាន សរជាតចញចមគរបគររន ។ កមារ តរវការ ការផតលអាហារ បនថរមគរបគររន សមសរប តាម វយ មានសវតថភាព នងទានពរលវរលា នៅវយ ព 6 ដល 24 ខរ បនថរម លើការ បបៅ ដោះ។ គណភាព នងបរមាណ អាហារ បនថរម52 នៅ កមពជា មានកមរតទាប ។ មានទារក នងកមារតច តចតចបណោណរះ ដរល ទទលបាន អាហារ ចមរះគរបជវជាតអបរបរមាដរលសមសរប (48 ភាគរយ)។ អតររនរះជាអតររ ទាប ធៀបនង បរទរស កនង តបន ដចជា ឥណឌនរស (52�6 ភាគរយ) នងវៀតណាម (59 ភាគរយ) (រប S10)។ លើសពនរះទៀត កមពជា មានភាពខសគានរ យរងចរើន រវាង អាហារជវជាតចមរះ សមររបកមារ មកពគរសារ ជវភាពខពស បផត (69 ភាគរយ) នងអាហារជវជាត ចមរះ សមររប កមារ មកពគរសារ ករករបផត (33 ភាគរយ)53។ អវដរលសខាននោះគ កមារ តច បរមាណមយភាគប ដរលមកពគរសារ ជវភាពខពសបផត មន ទទលបានអាហារដរលមានជវជាតចមរះ ជា អបរបបរមាឡើយ។

52 កររយ រយៈពរល 6 ខរដបង ភាពញកញាបនរការ បបៅដោះកន ជវជាត អាហារផរសរងៗ នង សមាសធាតសារធាតចញចម កនង អាហា រ បនថរម បងកផលបះពាល លើ សាថរនភាពអាហារបតថមភរបសទារក នង កមារ តច នង ពាកពនធបផត នង ការ កើត ជងករន។ សមមើល Bhutta អនកនពនធផរសរងទៀត ឆនរ 2013។

53 ជវជាតអាហារ ផរសរងៗ ជា អបរបបរមា ជា ភាគរយ កមារអាយ 6-23 ខរដរលទទលបានអាហារ យរង ហចណាសព ករម អាហារ 4 មខ ពមនមក ។ សមររបកមារ ដរលបៅដោះមាតរយ ភាព ញកញាប នរ អាហារ អបរបបរមាជា ការផតល អាហារ រងឬ អាហារពាកកណាតរល រង យរង តច 2 ដងកនងមយថងរសមររប ទារក អាយ 6-8 ខរ , យរង តច 3 ដងកនងមយថងរសមររប កមារ អាយ 9-23 ខរ។ សមររប កមារ ដរលមនបៅដោះមាតរយ ភាពញកញាប នរអាហារពរលអបរបបរមា ជាការផតល អាហារ រង ឬ ពាកកណាតរលរង ឬទកដោះគោ យរង តច 4 ដងកនងមយថងរសមររប កមារអាយ 6-23 ខរ។

ខ� កងវះលទធភាពអាច រកបាន នងលទធភាព ទញ អាហារ មាន សរជាតចញចម

កណើន ចណ អាហារ នៅកមពជា (ឧ� បរមាណសរវ/អងករ គរប គររន ទទាង បរទរស) បានធវើ ឲរយបរសើរឡើង តរ បនតចបនតច ចពោះ លទធភាព អាចរក អាហារបាន ( គ លទធភាពតាមភមសាសរត នង កមរត សរដឋកចច កនងការ ទទលបាន របបអាហារ ចមរះ នង សបរ សារជាតចញចម)។ អសនតសខសរបៀង ធងនធងរ នៅតរ ជា បញហរដធនៅ តាម តបនមយចនន (តបនករករ នង ដាច សរយល)។ គរសារ កសករ ភាគចរើនអាច បពរញ តមរវការ អាហារចាបាច (បាយ) បនតរ តរ វពងផអរកលើ បររកចណល នងការ សវរង រក អាហារកនងពររ ដើមរបទទលបាន អាហារ ដរលសបរ សារជាតចញចម ។ លទធភាព ចល ដល ទផរសារតាមតបនភមសាសរត មនមរនជា បញហរ ចោទ ឡើយ ពររះគរសារភាគចរើន អាច ទៅ ដលទផរសារ កនងរយៈពរល 30 នាទ ហើយជាមធរយម ទផរសារ ទាងនរះ មាន អាហារ 270 មខ។

ក� ទមាលរប នរការ ចាប ផតើមដបង នរការ បបៅដោះ (កនង រងវង មយមោរង កររយទារកកើត)

គ� ការ ចាបផតើមបបៅដោះកន (កនងរយៈពរល មយមោរង កររយពរល សមររល) នៅកមពជា 2000-2014

ខ�ទារកដរល មនបានបបៅដោះ តាមករម អាយ

ឃ�ការ បបៅដោះកនតរមយមខគត (ទារកអាយ 0-5 ខរ) នៅកមពជា 2000-2014

01020304050607080

កម���

ឥណ����ស

�វ

ម���ន���

ហ�លពន ��

�ៀត�ម

�គរយ

05

1015202530

0-1 ែខ 2-3 ែខ 4-5 ែខ

កម���

ឥណ����ស

�វ

ហ�លពន

�ៀត�

ម

�គរ

យ

010203040506070

2000 2005 2010 2014

�គរយ

0

20

40

60

80

2000 2005 2010 2014

�គរយ

រប S9 ៖ ទមាលរបនរការ ផតល អាហារ ដល ទារក នង កនកមរង នៅ កមពជា បរៀបជាមយ បរទរស នានា

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩41

មរយារងវញទៀត លទធភាព ទញ អាហារ ដរលសបរ សរជាត ចញចម គ ជា បញហរទទៅ។ ការ បារនសាមរន ថមៗ បងហរញថា មានគរសារ តរ 21 ភាគរយ បណោណរះដរលមានលទធភាពទញអាហារ ដរលមាន សារជាត ចញចម 54 ចណរកគរសារ កសករ ករករ បរឈមនង អសនតសខ សរបៀង ខាលរងជាងគរ។ ការ ចណាយ បរចាថងរជា មធរយម របសបរទរស ចពោះអាហារ ចញចម ចាបាច ដរលបានករសមរល 55 នៅខរតត រតនគរើ/មណឌលគរើ (6�06 ដលាលរ) មានអតររខពស ជត 2 ដង ធៀបនងមធរយមភាគទទាង បរទរស (3�62 ដលាលរ)។ មានការ បារនសាមរនថា គរសារ 66 ភាគរយ នៅ ខរតត ភាគឦសាន គាមរន លទធភាព ទញ អាហារ ដរលមានសារជាត ចញចមឡើយ56។

កររពនរះ ភសតតងវទរយាសសរត នងភសតត ងពកា ររៀបរាប បងហរញ ព ការ បរឈមកានតរខលរង របស បរជាជនកមពជា ទៅនង គររះ ថានរកនរ ចណ អាហារ។ បរពនធសរបៀងអាហារ នៅកមពជា កពង “ ផលរសបតរ ” ដោយ កណើន បញហរ សវតថភាពចណ អាហារ នងកាលរយ ជាបនទកធ ឬហសសមតថភាព បចចបរបននរបសកមពជា57។ ជងឆលង តាម អាហារ បងកជា បញហរ សខភាព នងជង ដល បរជាជនករករ តរ

54 កមមវធសរបៀងអាហារ ពភពលោក ឆនរ 2017 ខលមសារ សងខរប សតព ការ វភាគ ការ លបបបាត កងវះ ខាត សារជាតចញចម ករងភនពរញ WFP។55 អាហារមានសារជាត ចញចម ដរលបាន ករសមរល ចាបាច តរវ បាន ជរើសរើស ជា សណាកដោយ បរើបររស កមមវធបរហាកបរហរល ដើមរបកណត អាហារ

មានសារជាតចញចម ដរល ចណាយតច បផត សមររបគរសារ មយ រមទាងបគគល ដរល ងយរងគររះដោយសារ បញហរអាហារបតថមភ ដរល តរវ បានករសមរលដើមរប រមបញចល អាហារ សខានៗ ( បាយ នងតរ)។ គរនរះ មនឆលះបញចរង ព អវដរលមនសរសបរភោគ នងគាមរនគោលបណងផតល អនសាសនសតព អវដរលមនសរសគរបរភោគ ឡើយ។ ផទយទៅវញ គរនរះ ផអរកលើ ការកណត រក របៀប បពរញតមរវការ មារករ/មករសារជាត ចញចម របស សមាជកគរសារ មយ ដោយចណាយ តចបផត នង ផអរកលើ អាហារ ដរលមានកនងទផរសារមលដាឋរន នង ការ ករសមរលតចតច លើ ការ ចងបាន កនងមលដាឋរន។

56 កមមវធសរបៀងអាហារ ពភពលោក ឆនរ 2017។57 ធនាគារពភពលោក ឆនរ 2019 សារៈ សខានៗនរ សវតថភាពអាហារ ៖ ការបងកើនវឌរឍនភាព កនង បណាតរ បរទរស មានបររកចណលទាប នងបរទរស

មានបររកចណល មធរយម ។ វារសនតោនឌស ៖ ធនាគារ ពភពលោក។ 58 សមមើល ៖ “ ការ ដោះសររយ បញហរ សវតថភាពចណអាហារ កនងបណាតរ បរទរស មានបររកចណល មធរយមនៅអាសបពារ នងបារសហវក” ធនាគារ ពភពលោក ឆនរ

2019 , បចចបរបននភាពសរដឋកចច អាស បពារ នងបារសហវក ៖ ខរ មរសា ឆនរ 2019 វារសនតោនឌស ៖ ធនាគារពភពលោក។59 Bhutta ZA, Das JK, Rizvi A អនកនពនធផរសរងទៀត ឆនរ 2013� ការអនតរាគមនផអរកតាម ភសតតាង សមររប ការ បងកើន សាថរនភាពអាហារបតថមភ មាតា នងកមារ ៖

តើ អាច ធវើអវ នងតរវ ចណាយ បនាមរន ? The Lancet 382: 452–77។60 វទរយាសាថរនជាតសថត ឆនរ 2015 ការអងករត សខភាព នងបរជាសាសរតនៅកមពជា ឆនរ 2014។

ចពោះ ផលបះពាលជាកលាកលើ កមារ កត មនទាន មានការយល ដង ចរបាសនៅឡើយទរ។ បញហរសវតថភាព ចណ អាហារ នៅ កមពជា មានចាប ព កមរត សាថរបន ( កមរសាយ ផនរកគោលនយោបាយ ការ កណត អាទភាព នង ការមាន ទនននយ) រហត ដល កមរតបគគល ( ទតាង លកអាហារ មនសមសរប នង គាមរនអនាមយ កងវះ ការ យល ដង ព ការគរបគរងសតណហភាព ដរលបងកជា បញហរចោទនៅ ពរលរករសាទក យរពរកមនយកទៅចអនហប។ ការបរពរតត ដរល មន គត គរ ពអនាមយខលនបររណ ដោយសារ កងវះ ការយល ដង ឬ កងវះ ហរដាឋររចនាសមពនធ នៅជត តបនរសនៅ )58។

គ� ចណច ខវះខត កនងការផតល សរវា អាហារបតថមភ ដោយ វសយសខភបាល

ទោះបជា មានភាពបរសើរឡើងជាចរើនលើវសាលភាព នរការ ផតល សរវា សខភាព នង អាហារបតថមភ មាតា នងកមារ កត ក នៅតរ មាន ចណច ខវះខាត លើវសាលភាព នង បញហរ វសមភាព (រប S11)។ មាន ការអនតរាគមនជា អាហារបតថមភ ផអរកតាម ភសតតាង នង មាន លទធផលខពស ជាចរើន ដរល អាច កាតបនថយ អតររ កើត ជងករន បាន 20 ភាគរយ 59 នៅពរលអនវតត ឲរយដលកមរត 90 ភាគរយ។ យោង តាម ការអងករត សខភាព នងបរជាសាសរតនៅ កមពជា ឆនរ 2014 មានកមារ តរពរភាគបបណោណរះ (65 ភាគរយ) ដរល ទទលបាន ការ ចាកថានរបងកររ សខានៗ ទាងអស នៅអាយ 12 ខរ។ កមារ អាយ 12-23 ខរ ជាង មយភាគបន មនទទលបាន ការ ចាកថានរបងកររពរញលរញ ហើយ កមារជាចរើនកនងចណោម នរះ រសនៅ កនង “សហគមនដរលមានហានភយខពស” ដចជា សហគមន ជនជាតដើមភាគតច បរជាជន នៅ ជនបទ នងទបរជ ជន ដាច សរយល/ កររផលវការ នង កមារ ដរលមាន គរសារ ធវើចណាក សរក។ កមារតរមតរ 59 ភាគរយ បណោណរះ ដរលទទលបាន ថានរ ទមាលរក ពរន ពរដងកនងមយឆនរ ហើយកមារ 70 ភាគរយ ទទលបាន គររបថានរវើតាមន A ពរដងកនងមយឆនរ 60។

មានចណចរាងសទះជាចរើន ដលការ ករលមអ សរវា អាហារបតថមភ តមរយៈ វសយសខភបាល ដចជា ១) សរវា នៅតាមទតាងសខា ភបាលមនសវមានគណភាព នងចាបាចតរវ បងកើន សតងដារ វជាជរ ជវៈ នង ជនាញដរលពាកពនធនង ការពគររះយោបលលើអាហារបតថមភ

រប S10 ៖ ការផតលអាហារ បនថរម ដលកមារ អាយ 6-23 ខរ នៅកមពជា នង បណាតរ បរទរស ដរល ជរើសរើស មកបរៀបធៀប

បរភព ៖ UNICEF- មលដាឋរន ទនននយ សតព សចនាករ នរការ ផតលអាហារ ដលកមារ នងទារក ។ ឆនរ ថម បផត តាមបរទរស។

0102030405060708090

100

បង����

�សកម���

���������

ឥណ����ស

�វ

ម���ន���

ហ�លពន

�ៀត�ម

ជវ�ត��រ����ងៗ�អប��បរ� �ពញក�ប����រ�អប��បរ���រ��ល�ចទទលយក�ន�អប��បរ�

�គរយ

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

42បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ការ ផរសពវផរសាយពការលតលាស នង ការអនតរាគមន ផលរសបតរការ បរពរតតលើផនរកអាហារបតថមភមាតា ទារក នងកមារតច ២) កងវះ លទធភាព រកបាន សរវា អាហារបតថមភ កនងសហគមន នង តាមរយៈ ការចះដលសហគមន ផរសពវផរសាយ ៣) មានតមរវការ នងការ យលដង តចតចអ ព សរវា ទបសាករត នង ផរសពវផរសាយ អាហារបតថមភ61 ។

ឃ� កងវះ លទធភាពទទលបាន សរវា កមម ទកសអរត នងអនាមយ លអបរសើរ

លទធភាព ទទលបានសរវាកមម ទកសអរត នងអនាមយលអ បរសើរ ពាកពនធនង សនទសរសនមលធន មនសរស (រប S12) ចណរកការ បនទររ បងពាសវាលពាសកាល ពាកពនធនង ការ កើតជងករន កមារ នៅកមពជា ( រប S13)។ ការ បនោទររបងពាសវាលពាសកាល កនង សហគមន បងកគររះថានរកដលការអភវឌរឍ ផនរក របរាងកាយ នង បញញរសាមររត របស កមារ សមរបតរកមារ ដរលរសនៅ កនង គរសារ ដរល មាន បងគនកដោយ។ កមារ ដរលរសនៅ កនងមជរឈដាឋរន គាមរន អនាមយ ( ដរលនៅករបររ នង សរបយក លាមក មនសរស នង សតវ ជាញក

61 ធនាគារពភពលោក ឆនរ 2019 លទធផលរកឃើញបឋម ៖ ការ វាយតមលរបរពនធ ផតល ហរញញបរបទាន ដល វសយសខាភបាលនៅកមពជា។ 62 កមមវធពនតរយតាមដានរមរបស WHO/UNICEF (JMP) ឆនរ 2017 (ធវើបចចបរបននភាពនៅ ខរ កកកដា ឆនរ 2017)។ សមាគរល ៖ អនាមយ លអបរសើរ សដៅលើ ភាព

បរសើរឡើង ផនរកអនាមយដោយ មនរម បញចល បរើបងគនរម។ បរសនបើ បរើបងគនរម អតររ នរះ គ 57 ភាគរយ។63 កមមវធពនតរយតាមដានរមរបស WHO/UNICEF (JMP) ឆនរ 2015។

ញាប) អាច មានបញហរ ពោះវៀន កើត ជងរាករស ខវះ អាហារបតថមភ នង កើតជងករន។

នៅកមពជា លទធភាពទទលបាន សរវា កមម ទកសាអរត នង អនាមយ លអបរសើរ មានភាពបរសើរឡើង ចរើន កាលព មយ ទសរសវតរសរ កនលងមក តរ នៅមានការខវះចនោលរះ នងមាន ភាពចាបាច កនងការ ផតរតលើ គណភាពសរវាកមម ផងដររ។ កមពជាសមររច បាន សរវា កមម ទកសាអរត លអបរសើរ 75 ភាគរយ នងទទលបាន សរវា កមម អនាមយលអបរសើរ 49 ភាគរយនៅឆនរ 201562។ បនតរ អតររនរះ នៅតរ ទាប ខាលរង ជាង មធរយមភាគ របសបណាតរបរទរស ដរលមានបររកចណល មធរយមកមរតទាប ( 90 ភាគរយ នង 52 ភាគរយ រៀងគានរ)។ កនងតបនបរជជន អតររ លទធភាព ទទល បាន សរវាកមម ទកសាអរតលអបរសើរ គ 78 ភាគរយ សមររបគរសារ ករករ បផត នង 99 ភាគរយ សមររប គរសារសតកសតមភបផត ចណរក អតររ លទធភាពទទលបានសរវាកមម អនាមយលអបរសើរ គ 36 ភាគរយ នង 100 ភាគរយរៀងគានរ63។ ទោះបជា មាន វឌរឍនភាព

រប S11 ៖ វសលភាព នរការផតល សរវា សខភាព នងអាហារបតថមភសខនៗ សមររបមាត នង កមារ តម បញចភាគនរ ទរពរយសមរបតត នៅ កមពជា 2014

50

60

70

80

90

100

ក���ងស���ល �រស���លកន�យឆ�បជ�ញ

�រពនត������ះមន��លស���ល�យអ�កផ�ល���ជ�ញ

�ន�ក���ប���រ��ញ��ញ

ទទល�ន������បវ��មន A(ក�រ�យ 6-59 ��)

ក��តខ�សបផត ក��តទ 4 ក��តក���ល ក��តទ 2 ក��ត�បបផត

�គរ

យ

បរភព ៖ CDHS ឆនរ 2014

រប S12 ៖ លទធភាពទទលបាន សរវា កមម ទកសអរត នងអនាមយលអបរសើរ នង សនទសរសនមលធន មនសរស

បរភព ៖ ការបារនសាមរនតាមគររបស ILO, ឆនរ 2016

20 40 60 80 100 40 50 60 70 80 90 100�គរយ�����កម�អ�មយល����ើរ �គរយ���រផ�ល���កម�ទកព�ល����ើរ

���កម�អ�មយល����ើរ នងសន�ស��នមលធនមនស��

���កម�ទកព�ល����ើរ នងសន�ស��នមលធនមនស��

សន�ស

��នមល

ធនមន

ស��

សន�ស

��នមល

ធនមន

ស��

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩43

លអបរសើរ កត កសមាមាតរ បរជាជន ដរលបនោទររ បងពាស វាលពាស កាល នៅតរមានកមរត ខពសបផត ធៀបនង បណាតរ បរទរស នៅ អាស បពារ នងបារសហវក ។ បរជាជន កមពជាតរ24 ភាគរយ បណោណរះ ដរល មានលទធភាពទទលបាន សរវា កមម ទក សាអរត មាន សវតថភាព នៅឆនរ 20156465។ ការដោះសររយបញហរ បរឈម ពាកពនធ នង ការ ផតលសរវា កមម ទក នងអនាមយ អាច ជាកតាតរ ដ សខាន ដរលចលរមចណរក ដល ការអភវឌរឍធនធាន មនសរសនៅ កមពជា។

ង�បញហរ ធនធាន សមររបសរត កនងការ ទទលបាន ការ ថរទា លអបផត

64 សរវាកមម ទកសាអរត ដរលតរវ បានគរបគរង ដោយ សវតថភាព សដៅលើបរភពផតលទក ពសាលអបរសើរ ដរល សថតនៅ កនងបរវរណអគារ មានតាមតមរវការ នង មន បពលដោយលាមក នង សារធាតគម ។ សរវាកមម អនាមយ ដរលតរវ បានគរបគរង ដោយ សវតថភាព សដៅលើ ហរដាឋររចនាសមពនធអនាមយលអបរសើរ ដរល មនតរវ បានបរើបររស រមជាមយ គរសារ ផរសរងទៀត នង មានការ បនោទររបងលាមក ដោយសវតថភាព កនង ទតាង ដើម ឬ តរវ បានដកជញជន នង ធវើបរពរតតកមមនៅកររ ទតាង។

65 កមមវធពនតរយតាមដានរមរបស WHO/UNICEF (JMP) ឆនរ 2017។ កតសមាគរលថា គាមរនការ បារនសាមរនព ។ សរវាកមម អនាមយ ដរលតរវ បានគរបគរង ដោយ សវតថភាព ឡើយ។

66 Gavalyugova, Dimitria and Wendy Cunningham ឆនរ 2019 “ការ វភាគយរនឌរកនងទផរសារ ការងរ នៅកមពជា ” ធនាគារពភពលោក។ កពងសរសររមនទានចប។

ការ ចលរមរបសសរត កនងកមាលរងពលកមម មានអតររ ខពស ជាង បរទរស ផរសរងទៀតកនងតបន ( រប S14) នង គាទរដលវសយ កមមនតសល។ អតររ សរតកមពជា វយ ព 15 ដល 64 ឆនរ ដរល ធវើការ យរង តច 1 មោរង កាលពសបាតរហ មន គ 80 ភាគរយ ធៀបនង អតររជា មធរយម តរម តរ 66 ភាគរយសមររបបរទរស នៅអាសបពារ នងបារសហវក។ សរតកមពជា ជត 23 ភាគរយ ធវើការកនង វសយ កមមនតសាល នៅឆនរ 2015 ធៀបនងអតររតរមតរ 21 ភាគរយនៅ ថរ នង 19 ភាគរយនៅ វៀតណាម 66។ វសយកមមនតសាល បាន ជយ បងកើនអតររ ការងរទទលបានបររកឈនល។ នៅឆនរ 2016 មានសរតធវើការ 42 ភាគរយ ដរល មានការងរ ទទលបានបររក ឈនល។ កនងនោះ សរតជត 50 ភាគរយ បមរើការកនងវសយកាតដររ។ កររពនរះ មានការ កើនឡើងយរង ចរើន នរចនន ការងរ ដរល ទទល បានបររកឈនល របសសរត កនង វសយសរវា នង សណង នៅ អឡងឆនរ 2011-2016 (រប S15)។

សរតកមពជាដរលធវើការ កនង ឧសរសាហកមមសមលៀកបពាក នង សរបរកជើង បរឈមនង ការលបាក កនងការ គរបគរង តលរយភាព ការងរ នងតនាទថរទា ទោះប ជា ចរបាបសតព ការងរ បានចរង ព ចណចនរះកត។ កមមការនរោងចករ សមលៀកបពាក នងសរបរកជើង ភាគចរើន មនអាច យកកន មក រសនៅជាមយខលនបានទរ ដោយ សារតរការ ចណាយខពស លើ ថលរសានរកនៅ នង ការថរទាកមារ ។ ជា ទទៅ កមមការន រោងចករ កាតដររ ដរលមាន កន តរវចណាយ បរហរល 50 ភាគរយលើ ការ រសនៅ នង ការអបរ របស កមារ ចរើន

រប S14 ៖ អតររ សតរកមពជា ដរលបរឡកកនងកមាលរងពលកមម ធៀបនងបរទរស កនងតបន

បរភព ៖ ការបារនសាមរនតាមគររបស ILO, ឆនរ 2016

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90ហ�លពន�����ស

ឥណ����សម���ន���

���ៀត�ម

�វកម���

�គរយ

រប S15 ៖ ការងរ ទទលបានបររកឈនលរបសសរត តមវសយ នៅកមពជា

បរភព ៖ CSES ឆនរ 2011 នង ឆនរ 2016� កនង ៖ Gavalyugova, Dimitria and Wendy Cunningham� ឆនរ 2019 “ការ វភាគយរនឌរកនងទផរសារ ការងរ នៅកមពជា ” ធនាគារពភពលោក។ សរសររមនទានចប ។

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

2011 2016

កសកម�

កម�ន��

ល

�ណជ�កម�

���

សណង

បរភព ៖ ការបារនសាមរនតាមគររបស ILO, ឆនរ 2016

0 0.2 0.4 0.6 0.8 1-1.8

-1.6

-1.4

-1.2

ពន�� z

��កម

�ស�

ៀបនង

�យ

�រប���របង�ស�ល�ស�លក��ងតបន��លក�ររស�����រមនប���របង�ស�ល�ស�ល����រប���របង�ស�ល�ស�ល

រប S13 ៖ ការ លតលាសយត នរទមងន នងកមពស កមារ ( ពនទ z នរ កពស ធៀបនង អាយ ) សមររបគរសរ ដរល មាន នងគាមរនបងគន ទៅតម កមរតផរសរង ៗ នរការ បនទររ បងពាសវាល ពាសកាល (2010)

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

44បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ជាង កមមការននៅលវ 67។ លើសពនរះទៀត ការអនវតតរបស រោងចករ ជាទទៅ មនគោរពតាម បទបរបញញតតសតព ការ ថរទាកមារ នង ការ បបៅ ដោះកន ដោយរោងចករដរលសថតកររមការ អងករត 72 ភាគរយ មនអនលោមតាម បទបរបញញតតដរលកណត ឲរយមាន បនទប ថរទា កមារ ដរលអាច បរើបររស បាន នង មណឌលថរទា កមារ ដរលដណើរការ 68។

ទោះបជាកើតមានករណដចខងលើហើយ ចរបាបសតព ការងរ មនមានមាតររចរងព សរត កមពជាដរលធវើការជាចរើន នះឡើយ។ ទោះបជា សរតតរវបាន ចាតទក ថា ជា ចលករ ជរញ ឧសរសាហកមម កាត ដររ ផលវការ កត បនតរ ការ ចលរមចណរក របសសរត ក កើនឡើងដររ កនង ការងរ ឯកជន ដរល ទទលបានបររកឈនល ដចជា វសយសរវា ( ឧ� បដសណាឋររកចច នង អបរ) កសកមម នង សណង ដរល ភាគ ចរើន នៅតរ មានលកខណៈកររផលវការ ។ តយរង សរតធវើការ ជាង 500,000 នាក សថតកនង វសយការងរទទលបានបររកឈនល កររ ផលវការ កនងវសយ សរវា នង សណង69។ សរតដរលធវើការកនងវសយកររបរពនធ ទាងនរះ មនសវ ទទលបាន ការការពារ ផលវការ ដច កមមករ នយោជតកនង រោងចករ កាតដររ ធៗឡើយ (តយរង ការការពា រ មាតា បនទកការងរ បររកឈនល ការ បបៅដោះកន ការ ថរទា កមារ។ល។)។

អាសរយហរតនរះ សរតកមពជាមនសវមានពរលវរលាមើលថរ កនតច ឡើយ។ ដោយសា រតរ ការ ចណាយ ខពស ការលបាក នង កងវះ សវតថភាព កនងការ ផលរសផទះ ឬ ធវើដណើរទៅមក ជាមយមាតរយ ជាញកញាប មាតរយ ទក កនតច ឲរយនៅជាមយ អនកថរទា ផរសរងទៀត

67 សមមើល ផនរកអតថបទជមរើស សតពវសយកាតដររ កនង ទសរសនៈវសយ, ខរ តលា ឆនរ 2016 បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា ធនាគារ ពភពលោក។68 អងគការអនតរជាតខាងការងរ (ILO) ឆនរ 2018 កមមវធរោងចករ កានតរបរសើរនៅកមពជា ៖ ឆពរះទៅរក សមភាពយរនឌរ ៖ មររៀន ព ការវាយតមលរការ

អនលោមតាម របសរោងចករ ទករង ហរសណរវ ៖ ILO។69 សមមើល ផនរកអតថបទ ជមរើស សតពការងរ នាពរលអនាគត នៅកមពជា , ខរ មរសា ឆនរ 2018 បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា ធនាគារ ពភពលោក។70 សមមើល ឧ� ៖ ធនាគារ ពភពលោក នង Planete Enfants & Developpement� លទធផល នរ កចចពគររះយោបលសតព ទសរសនាទាន នរ ការថរទា កមារ តាម

សហគមន សមររប កមមការនរោងចករ កាតដររ។ សរសររមនទានចប ឬមនទានបោះពមព71 តរវបានកណត នយមនយ ជា ការ ទក ចោល ឲរយនៅ តរឯង ឬសថតកររមការមើលថរ របសកមារ នៅ អាយកររម 10 ឆនរ។

(ឧ� ជដន អនកជតខាង បងបអនបងកើត) កនងរយៈពរល យរ។ មាន ការពរយបារមភ ចពោះអនកថរទាទាងនរះ ថាគាត ថរទាមនបានលអ នង ជយ អភវឌរឍកមារ ជាពសរស ជដន ដរល មនសវ មាន ជនាញ នងសមតថភាព កនងការ មើលថរកមារ តច70។ យោងតាម DHS ឆនរ 2014 កមារ កមពជា មានរក កនងចណោមកមារ 10 នាក ដរលមាន អាយ កររម 5 ឆនរ តរវ គរ ទកចោលដោយមនទទលបានការ ថរទា គរបគររន71។

មាន ភសតតង កានតរចរើនបានបងហរញ តនាទថរទារបសសរត នង កមារ ថា ជាកតតរ បងកបញហរកងវះអាហារបតថមភ។ តនាទ យរនឌរ តាមបរពរណ នង បរពនធ សងគម ទនខរសាយ កនងការ ផតល ការ ថរទា នងចណ អាហារ ដល កមារ ( ទាងផលវការ នងកររផលវការ) អាច បះពាល ដោយហស ពការ សាមរន ទៅលើការផតល ចណ អាហារ នង អាហារបតថមភ ដល ទារក នង កមារតច។ ការ វភាគ ថមៗបងហរញថា មានទនាកទនង គានរ រវាង តនាទ ផលតភាព នង តនាទ បនតពជ របស សរត ដោយអតថបរយោជនដរលទទលបាន ព បររកចណលបនថរម អាច កាតបនថយ អតររ បបៅដោះកន បនតរ បងកើន ការ ផតលអាហារ បបនបនថរម ។ កនងចណោម កមារអាយព 0 ដល 5 ឆនរទាងអស ការងរ របសមាតរយ នង ការងរ ពរញមយឆនរ សទធតរពាកពនធនង លទធផលបរសើរឡើងដល មាតរសាសរត ពរមទាងការ ផតលចណ អាហារ ដល ទារក នងកមារតច ។ បនតរកតាតរទាងពរនរះ អាចផតល ផល អាករក (ការ សគមសាគរង ទមងនសររល នង កមពសទាប ធៀបនង អាយ ) កនងចណោមកមារ អាយ កររម 2 ឆនរ ធៀបនង កមារទាងអសដរល អាយកររម 5 ឆនរ (រប S16 នង S17)។

រប S16 ៖ លទធផលនរការ ផតល អាហារចញចមដលទារក នង កមារ តច (អាយ 0-23 ខរ) ដរលពាកពនធនង ការ ចលរមចណរក របស មាតរយ កនង កមាលរងពលកមម, 2014

-0.11** -0.10***-0.08*

0.04* 0.05** 0.04*

0.04*

0.07* 0.06*** 0.07***0.05***

-0.05***

0.03** 0.03** 0.04** 0.06***

-0.15

-0.10

-0.05

0.00

0.05

0.10

0.15

គ���តស

�ង�រ

ប��យទក�ះ���យ��មយមខរបប��រអប��បរ�ទទលយក�ន

ច��ះ�ពរបប��រអប��បរ�

�ពញក�បតចបផត���រផ�ល��រ

��ើ�រ

កពង��ើ�រ

�ន��ើ�រ�លព 12

��មន

វ�សយកសកម�

វ�សយ�

��ពកសកម�

��ើ�រ��ញមយ���

��ើ�រម�ង���ល

��ើ�រ�មរដវ

ស�យន�ជន

��ើ�រឲ����

សម�ព���រទទល�ន

���កចណ

�ល

បរភព ៖ ការគណនា របសអនកនពនធ ព CDHS ឆនរ 2014។ MAD: អាហារ ដរលអាច ទទល យកបានជាអបរបបរមា MDD: អាហារផរសរងៗ ជា អបរបបរមាMMF: ភាពញកញាបនរ អាហារ ជា អបរបបរមា *p<0�10 **p<0�05 ***p<0�01

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩45

លើសពនរះ មានការថយចះនរការផតលចណអាហារ ដល ទារក នង កមារតច បើរាបបញចលតរ សរត ដរលធវើការ កនងវសយ កររព កសកមម (រប S16)។

ច� កងវះខតការទទលបាន នង បរសទធភាព នរការ ចណាយ សធារណៈលើសខភាព នងអាហារបតថមភសមររបកមារ 72

កមពជា ចណាយ ថវកាជាចរើន លើ វសយសខភបាល (បរមាណ 6-7 ភាគរយ នរ ផសស) បើធៀប នង បរទរស ផរសរងទៀត (រប S18) បនតរខទងចណាយសធារណៈលើ វសយសខភបាល មាន កមរតទាប ( 1�3 ភាគរយ នរ ផសស នៅឆនរ 2015)។ ចណាយ សាធារណៈមានចនន 22 ភាគរយ នរ ចណាយសរប លើវសយ សខាភបាលសរប បនតរ ចណាយរបស រដាឋរភបាល លើ ថលរសខាភបាល កនងមនសរសមានរក ៗ នៅតរមានកមរត ទាប ធៀបនង បរទរស ផរសរង

72 ដោយសារ តរ សារៈសខាន នរការ អនតរាគមនអាហារបតថមភសមររប ការ បងកើន អាហារបតថមភ នង ការលតលាសរបសកមារ ផនរកនរះ ផអរកលើ លទធផលរកឃើញបឋម ព របាយការណ ដរល ដកនា ដោយ Emiko Masaki ៖ ការ វាយតមលរ ការផតល ហរញញបរបទាន ដល វសយសខាភបាល នៅកមពជា, ធនាគារពភពលោក។ សរសររមនទានចប។ របាយការណនរះ ផតរតលើ ននានរការ នរការ ចណាយសាធារណៈ លើ វសយសខាភបាល ជា បរភព នរការ ផតល សរវា អាហារបតថមភ។

ទៀត កនងតបន បរមាណ 16 ដលាលរ (រប S19)។ ការបងកើនចណាយ សាធាណៈ លើ វសយសខាភបាល តរវបានជរញ ដោយ កណើន មារករ សរដឋកចច ជាជាង ការ កណតយកវសយនរះ ជា អាទភាព (រប S20 នង S21)។

អតររ នរចណាយខពស ព ការចណាយផទរលខលន នង ការ ពង ផអរក លើ ហរញញបរបទានខងកររ គជា បញហរ បរឈម កនងការ រករសា នរនតរភាពហរញញបរបទាននរសរវា សខភបាលឲរយបានជាសកល សមររបមនសរសគរបរប ។ ចណាយលើផនរកសខភាព ភាគចរើនជា ចណាយ ពការចណាយផទរលខលន។ កនងចណោមវសយនានា វសយ សខាភបាលនៅ កមពជា ទទលបាន ចណរក ហរញញបរបទាន ធ ជាង គរ ព ជនយអភវឌរឍនព បរទរស បនតរ ការផតលហរញញបរបទាន ព ខាងកររ បាន ថយចះតាងពឆនរ 2011។ តរមឆនរ 2017 ហរញញបរបទាន ពខាង កររ មានចនន ជត ពាកកណាតរល នរ ចនន ឆនរ 2002 (រប S22)។

រប S17 ៖ លទធផលមាតរសសរត របស ទារក នង កមារ តច (អាយ 0-23 ខរ) ដរលពាកពនធនង ការ ចលរមចណរក របសមាតរយ កនង កមាលរងពលកមម, 2014

បរភព ៖ ការគណនា របសអនកនពនធ ព CDHS 2014។ *p<0�10 **p<0�05 ***p<0�01

��ើ�រ

កពង��ើ�រ

�ន��ើ�រ�លព 12

��មន

វ�សយកសកម�

វ�សយ�

��ពកសកម�

��ើ�រ��ញមយ���

��ើ�រម�ង���ល

��ើ�រ�មរដវ

ស�យន�ជន

��ើ�រឲ����

សម�ព���រទទល�ន

���កចណ

�ល

0.05**

-0.05**-0.05**-0.07***

-0.15-0.10-0.050.000.050.100.15

គ���តស

�ង�រ

�ើតជង��ន ស�ម���ង ទម�ន���ល

រប S18 ៖ ចណាយ សរប របសកមពជា លើវសយ សខភបាល មានកមរត ខពស ជា ងបណាតរ បរទរ សកនងតបន

រប S19 ៖ ចណាយ របសកមពជាលើ វសយ សខភបាល សធារណៈ សមររបមនសរសមានរកមានអតររ ទាប បផត ធៀបនង បណាតរបរទរស កនងតបន

12

510

1525

�គរ

យ

ច�យសរប�ើវ�សយស�ភ�ល�ៀបនង ផសស, 2015

����ស�ន���កចណ�ល�ប����ស�ន���កចណ�លមធ��ម�ប

កម����ៀត�

មចនហ�លពន��

ឥណ����ស�វ

����ស�ន���កចណ�លមធ��មខ�ស����ស�ន���កចណ�លខ�ស

ច�យ�ើវ�សយស�ភ�ល��រណៈស���បមនស�����ក, 2015

525

100

500

2,50

0 10,

000

���កដ

����

��រ�ក

����ស�ន���កចណ�ល�ប����ស�ន���កចណ�លមធ��ម�ប����ស�ន���កចណ�លមធ��មខ�ស����ស�ន���កចណ�លខ�ស

ចន�����ស���ៀត�

មឥណ����ស�វកម���

បរភព ៖ មលដាឋរនទនននយ ចណាយ លើ វសយសខាភបាល ទទាងពភពលោក, WHO បរភព ៖ មលដាឋរនទនននយ ចណាយ លើ វសយសខាភបាល ទទាងពភពលោក, WHO

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

46បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ទោះបជា ចណាយលើវសយសខភបាល សធារណៈបាន កើនឡើងយតយរវ កត ក គនតផតចផតើមថមៗ កនង ការផតលហរញញបរបទាន សខភាព នង ការផតល សរវា បាន ជយបងកើន ផលតភាព នង បរសទធភាព របសការ វនយោគវសយ សខភបាល កនងលើកកមពស កមរត សខភាព នងអាហារបតថមភ របសបរជាជនកមពជា។ ជា ពសរស ការពងរក មលនធ សមធម សខភាព នងបរពនធ ផគតផគង សរវានរឥណទានឥតសណងបាន 1) កៀរគរ ធនធាន ដលការ ផតល សរវា ជរមខ 2) បងកើនការ លើកទកចតត នងគណនរយរយភាព របស បគគល ក សខាភបាល 3) តរតពនតរយ ជាបរពនធ នង ផអរកតាម រចនាសមពនធ 4) បងកើត បរពនធទនននយ ដរល ពងរង តមាលរភាព នង 5) បងកើន សរវាសាធារណៈ ដរល មានការ ឆលើយតប នង ផតរតការ យកចតតទកដាកលើ បរជាពលរដឋ។

គរ ឲរយសោកសតរយ ដរល បរពនធសខនៗខង ហរញញបរបទាន សខភបាល នង ខង ផគតផគងសរវា ទាងនរះ បានដោះសររយបញហរ អាហារបតថមភ តរ កនងកមរតតចតចបណោណរះ។ ការ វនយោគ លើ អាហារបតថមភកនងវសយសខាភបាល មានកមរត ទាប មនសសងវរក គានរ នង ភាគចរើន ជា ការផតលហរញញបរបទានពខាងកររ (រប S23)។ កមមវធជាត អាហារបតថមភរបសកមពជាបរតបតតការ តាមខររស បណោតរយ ដោយមនបានផរសារភាជរប ជាអចនតររយទៅកនង បរពនធ ផតលសរវា សខាភបាល សាធារណៈ នង អនកផតលសរវាជរមខ។

កនងកមមវធ សខភបាល ទាងមល កមមវធអាហារបតថមភ កពង បរឈម នង ការ បររបរល ការផតលហរញញបរបទានពខងកររ។ មាន វឌរឍនភាព តចតច កនងការ ដាកបញចល ការផតលហរញញបរបទាន នរះ កនង ថវកាជាត នៅពរលដរល កមមវធ ជា តសខភាពមាតា នង

73 រមមាន អនកមមវធសមររប សខភាពបនតពជ ការ ថរទា មាតា នងទារក សខភាពកមារ ( រមទាង ការ ចាកថានរបងកររ) នង អាហារបតថមភ។74 រហតដលឆនរ 2013 ទើប បញញតតចរបាប កណតថា ចណាយ ផនរក រដឋបាល មនតរវ លើស ពមយភាគបនរ ការផតលមលនធសរប ។ នៅឆនរ 2017 ចណាយ ផនរក រដឋបាល

កើនឡើង ដល 61 ភាគរយ នរ ចណាយ សរប។ ការចណាយបរបនរះនរះ ឆលះបញចរងពបញហរ ដរលអាចកើតមានពាកពនធនងបរសទធភាព បរងចរកថវកា ពររះ កាល ណាតមលើងបររកបៀវតរសរ ការ ចណាយ អភវឌរឍនលើ គមររង មលធន នងតរវកាត ហើយបណាតរលឲរយតរវ កាតបនថយ បរសទធភាព របសរដឋបាល ថានរកកររម ជាត។

75 ធនាគារ ពភពលោក ឆនរ 2018 ការគរបគរង ហរញញវតថសាធារណៈ ចមរះវសយ នៅកមពជា ៖ វមជរឈការ នង កណរទមរងរដឋបាលសាធារណៈ ៖ សមទធផល ការ សមរបសមរល បញហរ បរឈម នង ជហានបនាទរប។ ករងភនពរញ ៖ ធនាគារពភពលោក។

កមារ73 ទទលបាន ចណរកថវកា 6-7 ភាគរយ នរ ថវកា សរប សមររប ករសងសខាភបាល នៅឆនរ 2016-2018 កមមវធជាត អាហារបតថមភ ទទលបាន ចណរកថវកា តចជាង 1 ភាគរយ (ថវកា មធរយមបរចាឆនរ គ 127,000 ដលាលរ) នរចណរកថវកា សមររប កមមវធសខភាព មាតា នងកមារ (រប S24)។ មានការ រពង ថា នង មាន ការរាង សទះ លើ ការផតលសរវា ដច ដរលបានកណត ខាងលើ។

មាន សកាតរនពល នរការផតលហរញញបរបទានកនងសរក សមររប កមមវធសខភាព នងអាហារបតថមភ កមារតច តមរយៈ មលនធឃ/សងករត បនតរ គរ មនទានអាច សមររចបានសកាតរនពល នរះ ឡើយ ។ កររម អាណតតទទៅ របសឃ/សងករត អាជាញរធរមលដាឋរន មាន អណាច គាទរ ការវនយោគ សរវា សងគម នង កចចគាពារ សងគម រមទាង អាហារបតថមភ នងសខភាព មាតា នង កមារ ។ ការបរងចរក មល នធឃ/សងករតបរចាឆនរ កើនឡើង ជា បនតបនាទរប ចនន 2 ភាគរយ តាង ពឆនរ 2003 នងកើនដលចនន ថវកា សរប 93 លានដលាលរ នៅ ឆនរ 2017 បនតរ មាន ចណរកថវកា តរមតរមយភាគប នរថវកា សរប (ជាមធរយម 6,3000 ដលាលរកនងមយឃ/សងករត) បណោណរះ ដរល តរវ បាន បរើបររសសមររប សកមមភាពអភវឌរឍន74។ ជារម ទោះ បជាមលនធសរប បានកើនឡើងកត ក ការវនយោគ លើការ អភវឌរឍកនង មនសរស មានរក នៅតរមានកមរតទាបនៅឡើយ (2�37 ដលាលរកនងមានរក នៅឆនរ 2017) នង មានអតររកើនតចតច ធៀបឆនរ 201375។ ទោះជាយរងនរះកត ដណើរការ រៀបចផរនការវនយោគ ឃ នង នតវធ លទធកមម សមគសាមរញ តរង រតតរបត ការ វនយោគរបស ឃ/សងករត លើ សរវា សងគម/គមររង អភវឌរឍនកនងមលដាឋរន។

រប S20 ៖ ចណាយ លើវសយ សខភបាលសធារណៈកនង មនសរសមានរក បានកើនឡើង តងពមយទសវតរសរមន។

រប S21 ៖ កណើនសរដឋកចចរងមា របសកមពជា មនបាន ជរញឲរយ មាន ការ វនយោគ បរដបរសង គានរលើ វសយសខភបាលសធារណៈ ឡើយ។

បរភព ៖ ការ បារនសាមរនរបសអនកនពនធ បរភព ៖ ទសរសនៈវសយ សរដឋកចច ពភពលោករបស IMF, មលដាឋរនទនននយ សតព ចណាយ លើវសយ សខាភបាល ទទាងពភពលោក, WHO

024681012141618

0

10

20

30

40

50

60

70

2000 2003 2006 2009 2012 2015

ច��ក�

�ច�យ

របស

រ���ភ�

លក�

��ល

ច�យ

�ើវ�ស

យស

�ភ�

ល�

�រណ

ៈក��ង

មនស

�����ក

(�ន�

ៀល)

���

ច�យ�ើវ�សយស�ភ�ល��រណៈក��ងមនស�����ក (�ន�ៀល)ច��ក��ច�យរបសរ���ភ�លក���ល

ផល�ៀបក�ើនពត������ក��ងមនស�����ក នង ផសស ក��ងមនស�����ក (%)ផល

�ៀប

��ក�

ើនពត�

���

��ក��ងមន

ស���

��ក នង

ច�យ

�ើវ�ស

យស

�ភ�

ល�

�រណ

ៈក��ង

មនស

�����ក

(%)

-2 0 2 4 6 8 10

កម�������ស�ះក��ងម�សម�����សហ�ក�សប���

121086420

-2-4-6 PNG

កម���

�ះសឡ�មង

គរ��ទ

ទ���ល �ះ����ល�ឡ�

ហ�ជតង���

ម�����ស���ន�ទ �����សហ�លពន

�� ឥណ����សមង���ល

ប���ត 45 ដ���

�វ

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩47

រប S22 ៖ សមាសភាគ នរការផតលហរញញបរបទាន ដលវសយសខភបាល នៅកមពជា នង ករម បរទរស ដរលយកមកបរៀបធៀប។

បរភព ៖ មលដាឋរនទនននយសតព ចណាយលើវសយសខាភបាល ទទាង ពភពលោក, WHO ឆនរ 2017 SHI: ការ ធានារារបរង សខភាព សងគម CPS: របបសោធនដោយមាន ភាគទាន OPP: លើស ពការចណាយផទរលខលន

��រណៈ SHI/CPS OOP �ង��� ����ងៗ

0%

22%

58%

19%

1%

កម���

1%

21%

40%

33%

5% ����ស�ន���កចណ�ល�ប

37%

6% 40%

12%

4%

����ស�ន���កចណ�លមធ��មក��ត�ប

39%

17%

33%

3% 8%

����ស�ន���កចណ�លមធ��មក��តខ�ស

រប S23 ៖ ការចណាយលើវសយសខភបាល តម កមមវធ នង បរភព (ទនននយមានឆនរ ចងកររយ បងអស)

រប S24 ៖ ថវកាសមររប កមមវធ សខភាព មាត នងកមារ* តម អនកមមវធ ករសង សខភបាល ឆនរសរពើពនធ ឆនរ 2016-2018

1733 23

8367

9577

86

9

0

20

40

60

80

100

�គរ

យ

រ���ភ�ល �ង��� ����ងៗ

���គ��ដស/

ជង��ដស (201

5)

ជងរ��ង (2

018)

��ន�ញ (201

5)

�រ�ក���ប���រ (2

017)

��របត�ម� (2

012)

5 5

0

5

10

15

20

25

30

2016 2017 2018

�នដ

���

សកម��ព��ម��ត� នង��ងសខ�ពក�រ�រ����� នង�រក

សខ�ពបន�ពជ��របត�ម�

បរភព ៖ UNAIDS, មលដាឋរនទនននយពនតរយតាមដាន ជង អរដសទទាង ពភពលោក 2018។ របាយការណ ជង គរនចាញទទាង ពភពលោក, WHO ឆនរ 2017។ របាយការណជង របរង ទទាង ពភពលោក, WHO ឆនរ 2018។WHO/UNICEF, JRF, ឆនរ 2018។សមគរល ៖ ផរសរងៗ រមបញចលចណាយពការចណាយផទរលខលន នង ការ ធានា រារបរង សខភាព។

បរភព ៖ អគគនាយកដាឋរន ថវកា ករសង សរដឋកចច នងហរញញវតថ សរចកតសងខរប ថវកា សមររបឆនរសារពើពនធ ឆនរ 2016, ឆនរ 2017, ឆនរ 2018

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

48បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

៥�ជមើស គោលនយោបាយ បរសនបើគាមរន កចចខតខបរងបររង នង ការ យកចតតទកដាក

ខពស កនងការ ដោះសររយ បញហរ សខភាព នងអាហារបតថមភ នៅវយ កមារភាព កមពជាលបាកនង មាន មលដាឋរន មលធន មនសរស របស ខលនដរលសរបទៅនង គោលបណង អភវឌរឍនជាតរបសខលន។ នៅ បរទរស វៀតណាម កររព ការ កាតបនថយ ភាពករករយរង ឆប រហស នង កណើនសរដឋកចច រងមា យរង ហចណាសមាន សមទធផល ប ដរលអាចរមចណរក ដល ការ កាតបនថយយរង ឆបរហស នវ អតររ កើត ជងករន គការ កណតយក អាហារបតថមភ ជា ចណច អាទភាព ដោយ រដាឋរភបាល ជាត គោលនយោបាយ ជរញការ ផតល អាហារ ដល ទារក នងកមារ នង កចចខតខ បរងបររង កាតបនថយ កងវះ មករ សារជាតចញចម76។

ការបងកើន វសាលភាព នង បរសទធភាពនរការ វនយោគ របស បគគលមានរកៗ វសយសាធារណៈ នង វសយ ឯកជន អាច ជយ ធានាបានថា កមារ ទទលបាន ការ ចាបផតើម បរកប ដោយភាព ឆលរត វរ ដរល តរៀម ខលនកមារ សមររបការ បងកើន ការអបរ នងអភវឌរឍ ជនាញរបស ពកគរ ឲរយបានជា អតបរមា។ ការ វនយោគ ទាង នរះ នង បនត ជយ ដល កមពជា កនងការ ទាញបរយោជន ព ភាគ លាភ បរជា សាសរត នង បងកើន ធនធានផលត នង ធនធាន ធមមជាត របស ខលន ឲរយបាន ជាអតបរមា។ អនកតាកតរងគោលនយោបាយ អាច ចាត វធានការ ជាចរើនខាងកររម ដើមរប រមចណរក ដល ការ សមររច បាន វឌរឍនភាពលើផនរកនរះ ៖ 1� រៀបចផរនការ មរ ដរលមានវសលភាពទលទលាយ សតព មល

ធន មនសរស ដរល ចាបផតើម តង ព រយៈពរល បនាមរនឆនរ ដបង សមររបជា តរវសយដលការ វនយោគ កនងសរក។ គរអាច ចាត វធានការ ភាលរម ៗ ដើមរប បងកើត ចកខវសយជា យទធសាសរត ដើមរប បងកើន មលធន មនសរសដរលនៅពរលតរមយ 1) បពរញតមរវ ការ នរការ អភវឌរឍជនាញ រយៈពរលខល នង ការ បងកើន គណភាព អបរកនងរយៈពរលមធរយម នង 2) គាទរ ការ វនយោគ រយៈពរល វរង លើ ផនរកសខភាព អាហារបតថមភ នង ការ អភវឌរឍរបសកមារ តច។ យទធសាសរតទាងពរនរះ គរតរតរវអនវតតនៅពរលដណាលគានរ ដើមរប បញចៀស ការ បាតបង សកាតរនពល របស កមារតច ដរល អាច កើតឡើង បរសនបើ អនវតត ការ វនយោគ ទាងនរះ ដាច ដោយ ឡរកព គានរ ។ ដចលើកឡើងខាងកររម វឌរឍនភាព អាច សមររចទៅបាន តាមរយៈការផរសារភាជរប កមមវធ នង ការ អនតរាគមន ថានរក វសយ នង ការ ជរញការ ចលរមរបស វសយឯកជន នង ករមគរសារ។

យទធសសរត ជាកលាកថានរកវសយ

ដើមរប លបបបាត គមាលរត លទធផលអាហារបតថមភ កនង ដណាកកាល ដបងនរជវត តរវ ចាត វធានការ ជាចរើនដើមរប 1) កណត យក 76 Keefe M សថតលើមាគារ ដ ឆប រហស ៖ ការ កាតបនថយ អតររ កើត ជងករន នៅ វៀតណាម ៖ កនងការ ថរ បបន មនសរស រាប លាន នាក ៖ រឿងរារវ នរការ ករបររ ពាកពនធ

នង អាហារបតថមភ ។ Eds: S Gillespie, J Hodge, S Yosef, and R Pandya-Lorch� Washington, DC: IFPRI�

អាហារបតថមភជា ចណច អាទភាព ដោយ ផអរក លើ ធនធានរបស វសយ ដរលមានសររប នង 2) ផតរតលើ ការ ករលមអគណភាព ដើមរប បងកើន បរសទធភាព នរ ការ ចណាយ លើ វសយសាធារណៈ ។2� ទាញបរយោជន ព កណរទមរង បរពនធ ផតលហរញញបរបទានដល

វសយសខភបាល នង បរពនធផតលសរវា ដើមរប បងកើនវសល ភាព នង គណភាព នរ សរវា សខភាព នអាហារបតថមភ មាត នង កមារ នៅ តម ទកនលរងសធារណៈ។ អាទភាព ទមយគការ ធានា បានការទទលបាន នង គណភាព នរ សរវា អាហារបតថមភ ដចជា ការពគររះយោបល សតពអាហារបតថមភ មាតា (ជា ពសរស តាមរយៈការ ថរទា មនពរលសមររល) ការ ចះ ពនតរយ តាមដាន កមារ ជា បរចា រមទាង ការ ចាកថានរបងកររ នង ការ លើក កមពស ការ ផតលអាហារ ដល ទារក នង កមារ តច នង ការ គរបគរង នង ពរយាបាល បញហរ កងវះ អាហារបតថមភសរចសររវ ដរល សទធ សង ជា វធានការយរង សខានៗ ដរលតរវ ធវើឡើង ឲរយបាន លឿន បផត ដើមរប បងកើន សាថរនភាពអាហារបតថមភ ។ ការ វនយោគ តចៗ លើ ការ កសាង សមតថភាព នង ការ កៀរគរ ធនធាន សមររប កមមវធជាតអាហារបតថមភ អាច ជរញ ឲរយ មានការ បរើបររស បរពនធ សខាភបាល សខាន ដើមរប បងកើន គណភាព បរមាណ ការ អនវតត ការងរ នង បរសទធផល នរ ការ ចណាយលើ ផនរកអាហា របតថមភ ដោយ វសយសខាភបាល។

3� ជរញការ ចលរម របសរដឋបាល ថានរកកររមជាត (ឃ/សងករត) កនងការ បងកើន បរសទធភាព ធនធាន នៅកមរតមលដាឋរន នង បងកើន ការ យលដង របស សហគមនសតព សរៈសខននរ អាហា របតថមភ កមារ តច។ គរ អាច ករសមរលទសដៅ ហរញញវតថ នង បរពនធ ថានរកកររមជាត ឲរយរមចណរក ដល អាហារបតថមភ ដោយ បរើបររស កញចប ធនធានដរល មានសររប ។ សណើ បងកើន ការ បរងចរក មលនធឃ/សងករត ផតល ឱកាស ដល ការ បងកើន វសាលភាព នង គណភាព នរ ការ ចណាយលើផនរក អាហារបតថមភ ដរលអាច សមររច បាន តាមរយៈ ១) ការ គាទរ របសមនតរ ឃ/សងករតដល ការគរបគរង នង រៀបច មលនធ សងគម ២) គោលការណ ណរនាចរបាស លាស នងការ កសាង សមតថភាព (បចចរកទរស នង ការយកចតតទកដាក) កនងការ គរបគរង មលនធទាងនរះ នៅកមរតមលដាឋរន នង ៣) ទនាក ទនង ជតសនទធ ជាមយវសយសខាភបាល ដើមរប ផតល ការ ណរនា នង ការធានាគណភាព នង ការគាទរដល វសយសខាភបាល នៅកមរត សហគមន នង ការ លើកកមពសអាហារបតថមភ។

4� គាទរ ការ ផលរសបតរ ការបរពរតត នងការ ផលរសបតរ កនង សងគម តម រយៈ ពហយទធសសរតទនាកទនងផនរក នងការ ចលរមជាមយ វសយ ឯកជន។ តនាទរបសរដាឋរភបាលកមពជា កនងការ ករលមអ សាថរនភាព សខភាព នងអាហារបតថមភ សមររបវយកមារភាព មានលើសពការ ផតលសរវា។ វសយសាធារណៈ អាច វនយោគ

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩49

លើ ការអនតរាគមន នានា ដើមរបមានឥទធពលលើ បទដាឋរន សងគម នង ផតល ពតមានដរលអាច មានឥទធពលលើ ការ សមររច ចតត របស បគគល កនងការ ផលរសបតរការ បរពរតត យ រអងវរង នងបរកប ដោយ នរនតរភាព។ បទពសោធននៅបរទរស វៀតណាម នង បងកាលរ ដរស បងហរញថា ការ រៀបច យទធនាការ ផរសពវផរសាយទទាង បរទរស រមនង ការពគររះយោបល នៅ តាម ទតាង សខាភបាល នង/ឬ ការ កៀរគរ សហគមន អាច ជរញឲរយមាន ការ ផតល អាហារ បនថរម ដោយ ជោគជយ7778។ កមពជា អាច អនវតត វធសាសរត សរដៀងគានរទាងនរះ ដើមរបមានឥទធពលលើការបរពរតតរបស បរជាពលរដឋ នង ធវើឲរយមានការ ផលរសបតរ កនងសងគមយរអងវរង ពាកពនធ នង អាហារបតថមភ មាតា ទារក នង កមារតច នង ឥរយបថ រករសាអនាមយកនងគរសារ នងអនាមយ ចណអាហារ ។ ការ សមរលដល បរតបតតការ របសតអងគ កនងវសយឯកជន ( អនក ករចនរអាហារ អនកផតលសរវា កមមអនាមយ នង អនកផគតផគង ទក សាអរត ) អាច ទាញបរយោជនពជនាញ របសតអងគទាងនរះ ដើមរប បងកើតយទធសាសរត ធវើទផរសារ នង កាតបនថយ របាង រារាង អនកបរើបររស មនឲរយ ទទលបាន ផលតផល នង បងកើន អតថបរយោជន ផលតផល ដរលបានយលឃើញ។

5� បងកើនការទទលបាន នង លទធភាពទញ អាហារ ដរល សបរ សរជាត ចញចម នង ផលតផល អាហារ បបន។ វធសាសរត សងវរកតមលរដរលផតរតការ យកចតតទកដាក លើ អាហារបតថមភ អាចរមចណរក ដលការ បងកើន ការ ផគតផគង អាហារ ដរល សបរ សារជាតចញចម នង ការ ករចនរ អាហារ ដរល បងកើន គណតមលរ អាហារបតថមភ របសផលតផល អាហារ ។ មាន កចចខតខបរង បររង ជាចរើន កនងការ បងកើនផលតភាព នងពពធកមមកសកមម ធវើយរង ណា ឲរយ ការ វនយោគលើកសកមម ផតរតលើ ការ សររវជររវ ធាតចល ការ ផរសពវផរសាយ នង ការ បងកើតទផរសារ អាហារដរល សបរសារជាត ចញចម នៅមលដាឋរន ( ឧ� ផលរឈើ បនលរ បរតរអន សតវ នង គររបធញញជាត មនទានករចនរ) អាច ជយបងកើន គណភាព របប អាហារនៅកមពជា ។ ការផតរតលើ ភាព ជាដរគ រវាង វសយ សាធារណៈ នងវសយឯកជន អាច ទរទរងដល ករមហនផលត ផលតផលអាហារបបន ដោយមានការការពារ នងជាការធវើអាជវកមម ដើមរប បងកើន លទធភាពទទលបាន នង លទធភាពទញ។ កចចខតខបរង បររង ទាងនរះ តរវ រមផរសនង ការ បងកើនលខតបទដាឋរន នងការអនវតតចរបាប តងរង ចពោះ ករមហន កនងវសយឯកជន ដរលធវើទផរសារ ផលត ផល/ភរសជជៈ ដរលបះពាល ដល សខភាព នង ផលតផលជនស ទកដោះ

77 Rawat R, Nguyen PH, Tran LM, Hajeebhoy N, Nguyen H Van, Baker J, Frongillo EA, Ruel MT, Menon P� ការផតលសទធធវើជនញ កនងសងគម នង ការ រៀបចយទធនាការ ផរសពវផរសាយទទាង បរទរស បាន បងកើន បររវារឡង នរ ការ ផតល អាហារ បនថរមគរបគររន នៅ វៀតណាម ៖ ការវាយតមលរកមរង កមមវធ ដោយជរើសរើសសណាងដោយមនពររងទកមន J Nutr ឆនរ 2017;147:670–9។

78 Menon P,Nguyen PH, Saha KK,Khaled A, Sanghvi T, Baker J,Kaosar A, Haque R, Frongillo EA, RuelMT នងអនកនពនធផរសរងទៀត ឆនរ 2016 ការ រមបញចល ការពគររះយោបល ទលទលាយ ដោយ អនកផតល សរវាសខាភបាលជរមខ រមជាមយ នងការ រៀបច យទធនាការ ផរសពវផរសាយទទាង បរទរស បាន បះពាល ខាលរង លើ ការ ផតលអាហារ បនថរម នង ការលតលាសរបស កមារ ៖ លទធផលនរ ការ វាយតមលរកមរង កមមវធមនជរើសរើសជាមននៅ បងកាលរដរស, J Nutr;146(10):2075–84។

មាតរយ នងការជរញ ការ ចលរមរបសវសយឯកជន កនងការ គរបគរង ដោយខលនឯង។

6� ពងរក ទហ នងភាពសជមររ នរ កចចគាពារ សងគម នងគោល នយោបាយ សតពការងរ ដើមរបផតលលទធ ភាព ឲរយគរសរ នៅ កមពជា វនយោគលើ មនសរសជនានកររយ។ ការ ចលរមរបស សរត កនង កមាលរង ពលកមម នៅកមពជា មានតមលរជាមលដាឋរន នង សខានជាគនលះ ហើយតរវរករសា ឲរយបាន។ របៀប វារៈ គោល នយោបាយ រយៈពរល មធរយមរមមាន ការពងរង បរពនធគាទរ សងគមផលវការ នងកររផលវការ ដរលអាច កាតបនថយ ការ លបាក របសសរត កនងការ រករសាតលរយភាព រវាង ការងរ នង ការ មើលថរ កន នង បងកើន សាថរនភាពអាហារបតថមភ នង ការអភវឌរឍ របស កមារ។ ជមរើស ផរសរងៗរម មាន ៖ក� អនវតត ការផទររ សាច បររក សមររប មាតា នងកមារ ដើមរប

ជរញតមរវការ នង លបបបាត របាង រារាង លទធភាព ទទល បានសរវា សខភាព នងអាហារបតថមភ នង ករលមអ ការ ទទលទានអាហារ ។ ខណៈដរលកមមវធ នរះ នងតរវ អនវតត នៅពរល ឆបៗខាងមខ តរវ យកចតតទកដាក លើ ការ រករសា សចរតភាព នង ទនកចតតលើ បរពនធសខាភបាល សាធារណៈ កនងការ ផតល សរវា ដរលមានគណភាព ។ ការ វនយោគ លើ បរពនធមយ ដើមរប ផទររ អតថបរយោជនដរល រពង ទក ដោយភាព ងយ សរល មានភាព សសងវរកគានរ នង តមាលរភាព អាចជយ ធានាមនឲរយមានការខស ទៅនង ការ សនរយា។

ខ� ពងរកបនថរម នងករសមរល កចចគាពារ មាតា ដើមរប ជរញ ឲរយសរត ចលរមចណរក ពរញ លរញកនង កមាលរង ពលកមម ។ ការ បងកើតជមរើស ដរលអាចអនវតតបានសមររបការ ពងរក ទហ (ថររវរលានរកចចគា ពារ) នង ភាពសជមររ ( អនក ដរលអាច កាលរយជា អនកទទលផល) នរកចចគាពារ មាតា ជា លកខខណឌចាបាច ដើមរបគរប ដណតប លើ សរត ឲរយបាន កានតរ ចរើន ដោយមនគត ព វសយនរការងរ។ របប ដោយមាន ការបងភាគទាន បរហរលជា អាច គាទរ ដល ការពងរក នរះ បាន។

គ� បងកើនការទទលបាន នង លទធភាពចណាយលើ ជមរើស ថរទា កមារ ។ ខណៈដរលចរបាបសតពការងរ ចរង ព ការ ថរទា កមារ នៅ នង កនលរង ចណចនរះបរហរលជា មនអា ច ទៅ រច ឬ មន សមសរប កនងបរបទ កមពជា ជាពសរស សមររប កមមករ រោងចករ កាត ដររ។ ការពងរកគរ នរការ ថរទា កមារ

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

50បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

តាមសហគមន នង ការ ថរទា កមារ កនងវសយ ឯកជន រម នង សតងដារ គណភាព រងមា នងការ កសាង សមតថភាព អាច បងកើនគណភាព នរ ការផតលការ ថរទា ដល កមារ ដរល មានមាតរយធវើការ។

ឃ� បងកើត ការគាទរ កនងសងគម នង ដាក សមាពរធ ឲរយ ឪពក ជយ ថរទា កន ។ ដោយសារតរសរតមនសវ មាន ពរលវរលា ចរើន គរអាច ពងរង កចចខតខបរងបររង បងកើន ការ ថរទា នងការ ផតល អាហារ ដលកមារ តច តាមរយៈ ការ ចលរមចណរក របស ឪពកកនងការ ជយមើលថរ កន ។

7� ជរញ ឲរយមានការ វនយោគលើ សរវាកមមផគតផគង ទក នង សរវា កមម អនាមយ ដើមរប ឲរយ បរជាជនខវះខតទទលបានសរវា ទាង

79 ធនាគារ ពភពលោក ឆនរ 2015 ការ វាយតមលរ ការផតល សរវាកមម ផគតផគង ទកសាអរត នងអនាមយនៅកមពជា ៖ ការ បររកាលរយហរញញវតថ ទៅជា សរវា សមររប មនសរស ជនានកររយ។

នរះ ។ ដើមរបសមររច បាន វសាលភាព នរសរវា ផគតផគង ទកសាអរត នងអនាមយ ជាសកលតរម ឆនរ 2025 កមពជា តរវ ការ ថវកា ចនន 211 លានដលាលរកនងមយឆនរ79។ លកខខណឌ នរះមន អាច សមររចបាន ដោយ វសយ សាធារណៈ តរឯង នោះ ទរ ដចនរះ តរវ ពចារណាពជមរើស នរការទាញបរយោជន ព ការផតល ហរញញ បរប ទាន ដល វសយឯកជន នង ការ វនយោគលើ គរសារ។ គរ ផតរត សខាន លើ ការ បងកើតបរយកាស គរបគរង ដរល ធានា បាន គណភាព នង សវតថភាព របស ទកបរភោគ កដចជាការ ពងរង ការ គាទរ ដល ការ បងកើន បរសាថរន បរកប ដោយ អនាមយ កនង គរសារ ជាពសរសនៅតាមទជនបទ។

(របថត ៖ Igor Dashevskiy)

អតថបទជមរើស៖ វនយោគលើអនាគតរបសកមពជា៖ សខភាព នងអាហារបតថមភសមររបវយកមារភាព

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩51

ឧបសមពនធ ១ ៖ ការ បបលតមល សមលៀកបពាក សបកជើង នង អងករ កនងពភពលោក អនកនពនធ អតថបទ វធសសរត ការ បររបរលតមលរ

អងករ

Wen S� Chern, KimikoIshibashi, KiyoshiTaniguchi, YukiTokoyama (2002)

ការ វភាគ ពឥរយបថ បរើបររសគរឿង ឧបភោគ បរភោគរបសគរសារ ជបន

Heckman -1�8 (ជបន)

Erkan Erdil(2006)

បរពនធតមរវការ ផលតផល កសកមម កនងបណាតរបរទរស សមាជក OECD

គរ Rotterdam នង AIDS

-2�9 (អតាល)-3�1 (ហឡង )-1�5 (នរវរស)-1�4 (ពរទយហាករល )-2�0 (សយអរត)

Noel D� Uri,Jonathan D� Jones(1989)

ការ បររបរលតមលរ នរ តមរវការ នាចរញ ទនញ កសកមមសហរដឋ អាមររក ដរលតរវ បានពចារណា ឡើងវញ

មខងរនរការ នាចរញ -0�6 (សហរដឋ អាមររក)

សមលៀកបពាក

Donatella Baiardi,Carlucci Bianchi,Eleonora Lorenzini(2015)

ការ បររបរលតមលរ នង បររកចណល របសករមហន នាចរញ សមលៀកបពាក ធៗ ៖ ភសតតាង ពការវភាគទនននយ

មខងរ នរការ នាចរញ -0�92 (ចន)-0�73 (បារាង)-0�75 (អាលលមង )-0�96 (ហង កង)-0�74 (ហង កង)-0�72 (ហឡង )-0�87 (ចករភពអងគលរស )-1�25 (សហរដឋ អាមររក )

Nadezhda Ivanova(2005)

ការ បារនសាមរន ព ការ បររបរល នរ ទនញ នាចល នងទនញ កនងសរកដរលបរងចរកតាមបរភរទនៅរសរស

មខងរ នរតមរវការ -1�13 (រសរស)

សរបរកជើង

Nadezhda Ivanova(2005)

ការ បារនសាមរន ព ការ បររបរល តមលរនរ ទនញ នាចល នងទនញ កនងសរក ដរល បរងចរក តាម បរភរទនៅរសរស

មខងរ នរតមរវការ -1�01 (រសរស)

Jan Kemper(2018)

ភាព ខសគានរ ផនរកវបរបធម ដរលពាកពនធនង ការ បររបរល តមលរ តាម បរពនធ អនឡាញ

មខងរ នរតមរវការ -1�58 (សហភាព អរប)

សមលៀកបពាក នងសរបរកជើង

Jan Kemper(2018)

ភាព ខសគានរ ផនរកវបរបធម ដរលពាកពនធនង ការ បររបរល តមលរ តាមបរពនធ អនឡាញ

មខងរ នរតមរវការ -1�07 (អទរស )-0�97 (បរលហរសច)-1�76 (បារាង)-2�74 (អាលលមង)-1�22 (ហឡង )-0�48 (សយអរត)

ឧបសមពនធ ១ ៖ ការបររបរលតមលរសមលៀកបពាក សរបរកជើង នងអងករកនងពភពលោក

52បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ឧបសមពនធ ២ ៖ សចនាករសខានៗបទសកមពជា 2016 2017e 2018e 2019f 2020f 2021f

លទធផល នងកណើនសរដឋកចចផសស ពត (% បររបរល ពមយឆនរទៅមយឆនរ ) 7�0 7�0 7�5 7�0 6�9 6�8ការនាចរញ GNFS1/ 61�3 60�7 63�3 63�6 64�9 65�8ការនាចល GNFS 65�7 64�1 66�6 65�3 65�1 65�7តមរវ ការកនងសរក (% បររបរល ឆនរ ) 9�9 8�5 10�0 9�9 8�9 10�5ផសស សមររបមនសរសមានរកៗ (US$ ណមណល) 1,264�9 1,375�8 1,476�8 1,640�3 1,789�9 1,951�9របយវតថ នងតមលរអតផរណា តមលរសមររបអនកបរើបររស (% បរចាឆនរ រយៈពរលមធរយម)

3�5 3�1 3�2 3�3 3�0 3�1

M2 (% នរ ផសស) 70�9 79�4 88�8 96�0 103�2 110�4ឥណទានកនងសរកទៅវសយ ឯកជន (% នរ ផសស) 69�5 74�5 82�8 91�1 100�2 110�2អតររបតរបររកណមណល (របយវតថកនងសរកធៀបនងដលាលររ អាមររក)

4,058�0 4,062�0 4,067�0 4,075�0 4,050�0 4,030�0

សនទសរសនអតររបតរបររកពត (២០១០=១០០) 104�9 105�2 108�6 110�3 111�2 113�7អតររការបររក រយៈ ពរលខល (% កនង មយ ឆនរ ) 11�9 11�7 11�3 11�0 11�0 11�0សរពើពនធចណល (% នរ ផសស) 20�7 21�4 22�3 21�2 21�6 22�0ការចណាយ(% នរ ផសស) 22�1 23�1 24�2 23�9 23�6 23�6សមតលរយសារពើពនធសរប(% នរ ផសស) -1�4 -1�6 -1�9 -2�6 -2�0 -1�6សមតលរយសារពើពនធចមរបង(% នរ ផសស) -1�0 -1�2 -1�5 -2�1 -1�5 -1�1បណលរមរបសរដាឋរភបាល (% នរផសស) 29�1 30�3 30�6 30�0 30�1 31�1គណនខងកររកណើនការនាចរញ ទនញដកតរមផរ (ណមណល គតជា ដលាលររ ភាគរយបរចាឆនរ)

8�6 5�3 5�3 9�0 8�6 8�1

កណើនការនាចល ទនញដកដលអនកទញ (ណមណល គតជាដលាលររ ភាគរយបរចាឆនរ)

8�6 4�0 4�1 7�6 7�1 6�8

ការនាចរញទនញ (% នរ ផសស) 45�5 45�2 46�8 46�8 47�5 47�7ការនាចលទនញ (% នរ ផសស) 56�9 55�6 57�6 56�6 56�6 57�4សរវាកមម សទធ (% នរ ផសស) 7�0 7�0 7�4 8�1 9�0 9�9សមតលរយគណនរយរយ ចរនត (គតជាលានដលាលររ បចចបរបនន)2/ -2,040�2 -2,155�5 -2,502�9 -2,540�7 -2,702�1 -3,012�4សមតលរយគណនរយរយ ចរនត (% នរ ផសស) -10�2 -9�7 -10�5 -9�5 -9�1 -9�2ការ វនយោគ ទន ផទរល ព បរទរស (សទធ គតជាលានដលាលររបចចបរបនន)

2,164�4 2,381�0 3,238�6 2,835�8 2,802�4 3,044�6

ការ វនយោគ ទន ផទរល ព បរទរស លហរសទធ(% នរ ផសស) 10�8 10�8 13�4 10�4 9�3 9�2បររក បមរង របយ វតថ បរទរស សទធ (គតជាលានដលាលររ បចចបរបនន) 6,730�8 8,757�9 10,143�7 10,650�9 11,183�5 11,742�7(ខររពង ទកនរ ការនា ចល ទនញ នង សរវា កមម ) 5�7 6�6 6�3 6�6 6�2 6�0បររក បមរង របយ វតថ បរទរស ដល 1�187 1�301 1�158 1�050 1�050 1�050សមាគរល ៖ ផសស ណមណល (គតជាលានដលាលររ បចចបរបនន) 20,019�0 22,109�6 23,720�4 26,749�3 29,619�2 32,753�4បរភព ៖ អាជាញរធរ កមពជា មលនធរបយវតថអនតរជាត នង ការបារន បរមាណ នង ការ ពរយាករណ របស បគគលក ធនាគារពភព លោក ។e = ការបារនបរមាណ f= ការទសរសនទាយ p = ការ ពរយាករណ 1/ ទនញ នងសរវាកមមដរលមនបានគតបញចល2/ មនរម បញចល ការ ផទររទរ។

ឧបសមពនធ ២ ៖ សចនាករសខានៗបរទរសកមពជា

បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩53

ឯកសារយោងAnnual Reports (2013–18), Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries

Annual Reports (2016–18), National Bank of Cambodia

Balance of Payment Statistics (2018), National Bank of Cambodia

Banking Supervision Reports (2016–17), National Bank of Cambodia

Budget Law (2018), Royal Government of Cambodia

Cambodian National Accounts Statistics (2017), National Institute of Statistics, Ministry of Planning

Cambodia Tourism Statistics (2017–18), Ministry of Tourism

Cambodia Public Debt Statistical Bulletin, Volume 6, September 2018, Ministry of Economy and Finance

Cambodia Socioeconomic Surveys (2004–17), National Institute of Statistics, Ministry of Planning

Cambodia Doing Business Ranking (2018), World Bank

Cambodia Enterprise Survey (2016), World Bank

Cambodia Investment Climate Assessment (2018), World Bank

Donatella Baiardi, Carlucci Bianchi, Eleonora Lorenzini (2015): The price elasticity of export demand for US agricultural commodities reconsidered, 38, 14-30, https://doi�org/10�1016/j�asieco�2015�03�003

East Asia and Pacific Economic Update (April 2019), World Bank

Erkan Erdil (2006): Demand systems for agricultural products in OECD countries, Applied Economics

Letters, 13:3, 163-169, DOI: 10�1080/13504850500393386

IMF Article IV Staff Report (2018), International Monetary Fund

Jan Kemper (2018): Cross-cultural differences in online price elasticity� http://ecis2018�eu/wp-content/

uploads/2018/09/2016-doc�pdf

Logistic Performance Index (2016), World Bank

Monetary Statistic Bulletin (2018), National Bank of Cambodia

Nadezhda Ivanova (2005): Estimation of own-and cross-price elasticities of disaggregated imported and

domestic goods in Russia�http://siteresources�worldbank�org/INTRANETTRADE/Resources/Topics/

Accession/elasticities_NIvanova_sep2005_eng�pdf

Noel D� Uri, Jonathan D� Jones (1989): The price elasticity of export demand for US agricultural commodities reconsidered, Agricultural Systems, 28:4, 273-297, https://doi�org/10�1016/0308-521X(88)90071-6

Wen S� Chern, Kimiko Ishibashi, Kiyoshi Taniguchi, Yuki Tokoyama (2002): Analysis of food consumption behaviour by Japanese households� http://www�fao�org/3/a-ae025t�pdf

ឯកសារយោង

54បចចបរបននភាពសរដឋកចចកមពជា | ខរ ឧសភា ឆនរ ២០១៩

ធនាគារពភពលោក បរចានៅបរទរសកមពជាអគារ Exchange Squareជានទ 10 IBRD នងជានទ 11 IFCផលវលរខ 51-61 នងផលវលរខ 102-106សងករតវតតភន ខណឌដនពរញភនពរញ បរទរសកមពជាវរបសាយ: www.worldbank.org/cambodia

ករមធនាគារពភពលោក