Wprowadzenie do

własności

intelektualnejintelektualnej

Dr Justyna Ożegalska-

Trybalska

Dr Dariusz Kasprzycki

Własność intelektualna

� wytwory ludzkiego umysłu

(stany faktyczne)

� mające charakter niematerialny

� nie będące rzeczami, choć zazwyczaj ucieleśnione w

przedmiotach materialnych

WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNAWŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA

Prawo autorskiePrawo autorskie WłasnośćWłasność przemysłowaprzemysłowa KnowKnow--howhow

� utwory

� przedmioty praw

� wynalazki� wzory użytkowe

� poufne informacjetechniczne,� przedmioty praw

pokrewnych

� wzory użytkowe� wzory przemysłowe

� znaki towarowe� oznaczenia geograficzne

� topografie scalone� nowe odmiany roślin

� oznaczenia przedsiębiorstw

techniczne,gospodarcze

� receptury

� prototypy

PRAWO AUTORSKIE

Prawo autorskie

Przedmiot ochrony:

1) utwór Podstawa prawna: Ustawa o prawie autorskim i

prawach pokrewnych z 4 lutego

2) prawa pokrewne� artystyczne wykonania, fonogramy,

wideogramy, nadania stacji radiowych i telewizyjnych,

� pierwsze wydania, wydania naukowe i krytyczne (tzw. prawa pokrewne wydawców)

prawach pokrewnych z 4 lutego

1994 r.

Przesłanki ochrony

UTWÓR - każdy przejaw działalności twórczej:

� o indywidualnym charakterze

� ustalony w jakiejkolwiek postaci

� niezależnie od wartości, przeznaczenia sposobu wyrażeniaprzeznaczenia sposobu wyrażenia

Wyłączenia spod ochrony:

�nie są chronione odkrycia, idee, procedury, metody działania - „jako takie”

Sposób uzyskiwania ochrony

� ochrona powstaje automatycznie

� w momencie ustalenia utworu w jakiejkolwiek

postaci,

� bez spełnienia jakichkolwiek formalności� bez spełnienia jakichkolwiek formalności

� (umieszczenia adnotacji o zastrzeżeniu praw, rejestracji dzieła, wniesienia opłat)

Uzyskanie ochrony nie wymaga ponoszenia żadnych kosztów!

Kategorie utworów

Utwory:

- samoistne,

- zależne (opracowania),

utwory inspirowane- utwory inspirowane

- zbiorowe

Przykłady opracowań utworów :

- tłumaczenia, przeróbki, adaptacje

Podmiot prawa autorskiego

1. TWÓRCA - pierwotnie uprawniony z tytułu praw osobistych i majątkowych

2. WSPÓLTWORCA

3. Inny podmiot uprawniony z tytułu autorskich 3. Inny podmiot uprawniony z tytułu autorskich praw majątkowych:

- pracodawca

- wydawca

4. Uprawnienia instytucji naukowych

Podmiot prawa autorskiego

TWÓRCA� autorskie prawa majątkowe oraz autorskie prawa osobiste

przysługują twórcy tj. osobie fizycznej, która stworzyła dzieło

� domniemanie autorstwa

WSPÓŁAUTORSTWO

� domniemanie równości udziałów - z tym, że każdy ze współautorów może żądać określenia przez sąd innej wielkości udziałów na podstawie wkładu pracy twórczej

� tylko wniesienie wkładu twórczego do utworu stanowi podstawę przyznania statusu współtwórcy !

Utwory pracownicze

Autorskie prawa majątkowe do utworu

stworzonego przez pracownika w wyniku

wykonywania obowiązków ze stosunku pracy

nabywa pracodawca (art. 12 pr.aut):

�z chwilą przyjęcia utworu

� wyjątek - programy komputerowe - art. 74 ust.3

�w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron

� jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej!

Utwory pracownicze

Wyłączenie z zakresu „utworów pracowniczych”

utworów stworzonych:

� na zamówienie

� na podstawie umowy o dzieło lub umowy � na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia

� w ramach konkursu

� Pracodawca nabywa tylko autorskie prawa majątkowe, autorskie prawa osobiste zawsze pozostają przy twórcy !

Utwory naukowe

� prawo instytucji naukowej do pierwszeństwa opublikowania

utworu naukowego pracownika, stworzonego w wyniku

wykonywania obowiązków ze stosunku pracy

� jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej!

prawo pracownika do wynagrodzenia � prawo pracownika do wynagrodzenia

� prawo do korzystania przez instytucję naukowa bez

odrębnego wynagrodzenia z materiału naukowego zawartego

w utworze oraz udostępniania utworu osobom trzecim,

� jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub

zostało postanowione w umowie.

Treść praw autorskich

Treść praw autorskich:

� prawa osobiste - art. 16 pr. aut.� prawa osobiste - art. 16 pr. aut.

� prawa majątkowe - art. 17 pr. aut

Autorskie prawa osobisteTreść - prawo do:

� autorstwa utworu

� oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, lub pseudonimem,

albo do udostępniania go anonimowo

� nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego

wykorzystania

� prawo do integralności utworu

� decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu

publiczności

� nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

Charakterystyka� przysługują tylko i wyłącznie twórcy - os. fizycznej

� chronią więź twórcy z utworem

� nieograniczone w czasie (trwają nawet po śmierci twórcy)

� niezbywalne

Autorskie prawa majątkowe

Treść:

� prawo do korzystania z utworu na wszystkich polach

eksploatacji

� prawo do rozporządzania utworem na wszystkich

polach eksploatacjipolach eksploatacji

� prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

Charakterystyka:- ograniczone w czasie

- trwają 70 lat od śmierci twórcy

- są zbywalne

- podlegają dziedziczeniu

Dozwolony użytek

1. Dozwolony użytek osobisty - art. 23

- korzystanie z utworu rozpowszechnionego

- nieodpłatne

- bez konieczności uzyskania zezwolenia twórcy- bez konieczności uzyskania zezwolenia twórcy

- korzystanie w zakresie własnego użytku osobistego lub w kręgu najbliższych osób

- wyłączony w odniesieniu do programów komputerowych i elektronicznych baz danych

2. Dozwolony użytek publiczny - art. 24 – 33

- np. tzw. prawo cytatu

PATENTY

Patent

Patent – prawo wyłączne udzielane

- bez względu na dziedzinę techniki

- na wynalazki, które są - na wynalazki, które są

- nowe,

- nieoczywiste,

- nadają się do przemysłowego stosowania

PATENT

Prawo podmiotowe

Prawo wyłączne do korzystania z

Na określonym terytorium

W określonym czasie

Prawo wyłączne do korzystania z

wynalazku

Patenty – nowość

Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki.

Stan techniki:

� wszystko to, co przed datą, według której oznacza się � wszystko to, co przed datą, według której oznacza się

pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione

do wiadomości powszechnej oraz

� informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów

użytkowych, korzystających z wcześniejszego

pierwszeństwa

Nowość światowa

Patenty – pierwszeństwo

�Krajowe

� Dzień złożenia wniosku przed UPRP

�Konwencyjne

� Dzień prawidłowo złożonej aplikacji w � Dzień prawidłowo złożonej aplikacji w

państwie członkowskim Konwencji

Paryskiej

� Z wystawy

� Dzień oficjalnie uznanej wystawy

Konwencja Paryska o wystawach międzynarodowych 1928

12 miesięcy

6 miesięcy

Patent – poziom wynalazczy

� Brak poziomu wynalazczego, gdy znawca

wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli nie wynika on dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki

� Brak poziomu wynalazczego, gdy znawca � może do niego dojść bez wysiłku twórczego,

� wykorzystując jedynie w sposób standardowy

posiadane umiejętności i dostępną wiedzę

� Kim jest znawca?� Przeciętny specjalista z danej dziedziny

Patent – przemysłowa stosowalność

Wynalazek uważany jest za nadający się do

przemysłowego stosowania, jeżeli według

wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub

wykorzystywany sposób, w rozumieniu

� Szeroko interpretowana przesłanka

� Przemysłowa stosowalność nie oznacza rzeczywistego wdrożenia

wykorzystywany sposób, w rozumieniu

technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa

Patent – techniczny charakter

Patenty są udzielane na wynalazki w bez względu na dziedzinę techniki

� Obowiązek określenia dziedziny techniki

� Konieczność wskazania cech technicznych

wynalazku

� W praktyce chodzi o wskazanie wkładu technicznego

Wyłączenia spod ochrony

patentowej

1) odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne

2) wytwory o charakterze jedynie estetycznym;

3) plany, zasady i metody dotyczące działalności3) plany, zasady i metody dotyczące działalności

umysłowej lub gospodarczej oraz gier;

4) wytwory, których niemożliwość wykorzystania możebyć wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;

5) programy do maszyn cyfrowych;

6) przedstawienie informacji

Ograniczenia prawa z patentu

� Przywilej komunikacyjny

� Cele państwowe� Cele państwowe

� Badania i analiza naukowe

� brak komercyjnego charakteru

� Wyjątek „Bolara”

� Przygotowanie leku w aptece

Patenty – podmiot prawa

� Prawo do uzyskania patentu na wynalazek przysługuje co do zasady twórcytwórcytwórcytwórcy

prawo twórcy do autorstwa wynalazku� prawo twórcy do autorstwa wynalazku

� Współtwórcom wynalazku uprawnienie do uzyskania patentu przysługuje wspólniewspólniewspólniewspólnie

� wkład kierowniczy?

Wynalazki pracownicze

W razie dokonania wynalazku w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo realizacji innej umowy

=> prawo przysługuje pracodawcy=> prawo przysługuje pracodawcylub zamawiającemu,

chyba, że strony ustaliły inaczej!

prawo pracownika do wynagrodzenia w słusznej proporcji do korzyści pracodawcy z wynalazku

Wynalazki dokonane przy pomocy przedsiębiorcy

W razie dokonania wynalazku przy pomocy przedsiębiorcy

=> przedsiębiorca ten może korzystać z

tego wynalazku we własnym zakresie.tego wynalazku we własnym zakresie.

W umowie o udzielenie pomocy strony mogą ustalić, że przedsiębiorcy przysługuje w całości lub części

prawo do uzyskania patentu

Licencja dorozumiana

Art. 81 p.w.p. Jeżeli umowa o wykonanie prac badawczych lub inna podobna umowa nie stanowi inaczej, domniemywa się, że wykonawca prac udzielił zamawiającemu licencji na korzystanie z wynalazków zawartych w przekazanych wynikach prac

� Umowa o wykonanie prac badawczych

� Konsekwencje

� Częsta sytuacja w przypadku jednostek

akademickich

Procedura uzyskania patentu

Zgłoszenie

PublikacjaPublikacja

Badanie

Decyzja

Procedury uzyskania patentu� Krajowa regulacja patentowa – patent krajowy

� Konwencja o udzielaniu patentów europejskich -

„patent europejski” (EPC)� możliwość uzyskania ochrony patentowej w wybranych krajach

należących do EPC na podstawie jednego zgłoszenia i jednej procedury prowadzonej przez Europejski Urząd Patentowy procedury prowadzonej przez Europejski Urząd Patentowy (EPO)

� wniosek o udzielenie patentu europejskiego może być złożony bezpośrednio w EPO lub za pośrednictwem krajowego urzędu patentowego

� Traktat o współpracy patentowej (PCT)

� możliwość uzyskania ochrony w ponad 100 krajach w oparciu o jedną procedurę i na podstawie jednego wniosku „międzynarodowego” złożonego w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO)

Ochrona patentowa? – nie zawsze

Wady

� Długotrwała procedura

� Surowe przesłanki

patentowalności

Remedium

� Wzory użytkowepatentowalności

� Wysokie koszty uzyskania i

utrzymania ochrony

� Konieczność ujawnienia

� Ochrona ograniczona w

czasie

� Rozwiązania wykluczone

spod ochrony

� Wzory użytkowe

� Know-how

� Nieuczciwa

konkurencja

WZORY UŻYTKOWE

Czym jest wzór użytkowy

Rozwiązanie

� nowe

� użyteczne użyteczne

� rozwiązanie o charakterze technicznym

� dotyczące

�kształtu, budowy lub zestawienia

�przedmiotu o trwałej postaci

Przykłady

Wzory użytkowe

Zakres ochrony jest taki sam jak patentu

Czas Ochrona trwa 10 lat od zgłoszenia

Zakres

Międzynarodowa regulacja

Brak prawa materialnego i procedur

rejestracji

Regulacja wspólnotowa

Odrzucona propozycja wspólnotowego wzoru użytkowego

KNOW-HOW

Know-how

Korzyści

� Brak formalności

Wady

� Ryzyko utraty � Brak formalności

� Niskie koszty

� Długotrwała ochrona

� Szeroki zakres

informacji możliwych

do objęcia ochroną

� Ryzyko utraty

ochrony

� Konieczność utrzymywania stanu

tajemnicy

� Ograniczony

charakter ochrony

Przesłanki ochrony

� która jest poufna

� nieudostępniona publicznie

Art. 11 uznk

Każda informacja

� Która posiada wartość gospodarczą

� ponieważ jest poufna

� co do której podjęto odpowiednie kroki, aby zapewnić stan poufności.

� przez dysponenta poufnych informacji

Poufne know-how

� Ochrona trwa tak długo jak stan tajemnicy

� Rodzaj informacji objęty ochroną� techniczny

� technologiczny� technologiczny

� organizacyjny

� inny

� Środki podjęte w celu zapewnienia stanu tajemnicy� faktyczne

� prawne

� Stosunek zatrudnienia

Prawa własności intelektualnej

Odróżniający

charakter

Graficzne

przedstawienie

Wyrażenie w

określonej formie

Oryginalność i

indywidualność

Nowość

Poziom wynalazczy

Przemysłowa stosowalność

Prawne wymagania

Oznaczenia

odróżniające

UtworyWynalazkiPrzedmiot ochrony

Znaki towarowePrawo autorskiePatenty

Urzędy krajowe

OHIM

WIPO

Bez rejestracjiKrajowe Urzędy Patentowe

EPO

WIPO

Odpowiedni organ

Krajowy

Unijny

„Międzynarodowy”

Krajowy (w

praktyce

światowy)

Krajowy

Europejski (nie-unijny!)

„Międzynarodowy”

Zakres ochrony

10 lat (odnawialne na

kolejne 10- letnie okresy)

Okres życia

autora + 70 lat

max. 20 lat (+5 DŚO) Okres ochrony

Tak (co do zasady)NieTakZgłoszenie

przedstawienieindywidualność

Prawa własności intelektualnej

Nowość

Oryginalność (indywidualny

charakter)

Funkcja użytkowa

Nowość

Użyteczność

Charakter techniczny

Prawne wymagania

Użyteczne rozwiązania estetyczneRozwiązania techniczne dot.

kształtu, budowy

Przedmiot ochrony

WzoryWzory użytkowe

Urząd krajowy

OHIM

Urząd krajowyOdpowiedni organ

Krajowe

Unijne

„Międzynarodowe”

Krajowa Zakres ochrony

max. 25 lat (5-letnie okresy ochronne)10 lat

(do 20 lat- inne kraje)

Okres ochrony

tak (co do zasady) takZgłoszenie

Funkcja użytkowa