WSPOMNIENIA GENEItALA ADAMA CZAJKOWSKIEg 0

ZE Służby NA GRANICY GRECKIEJ ,

W LATACH 1858, 1859 i 1862

W PULKACH OTOMA~SKICH KOZAKOW oprncowal

JOZEF FIjALEK

Adam Czajkowski. syn Mehmeda Sadyka Paszy (Michala CzajkoWskiego),

pisarza, dzialacza politycznego, twOrcy i dowodcy formacji wojsko:tej Kozak6w

otomanskich, bohatera wojny krymskiej, "mieszaniny dyplo~aty, iolnienn.

polityka, podroznika i pisarza" -:- wedle okrdlenia J . Mak~ZYkaurodzil

sic w Parytu. Matkll jego byla Francuzka, c6rka architekta Bourges~

Leonida z damu Gabaret 1, Adam Czajkowski studia wojskowe ukonczyl

w St. Cyr pod Paryi;em, po czym przeni6s1 sic do TUTCji, wstcpuj<j,c ' szeregi

Kozak6w otomanskich swojego ojca: Daty urorlzenia i 'smierci Ad~f.a Czajkowskiego

nie dale siC ustalic. Mia! on dwie siostry, Karoline i ~chalinc,

oraz b(ata.: Wladyslawa, Karolina wyszla za in~ za Piotra Sucho~olskiego,

inzyni~ra, kapitana I pulku Kozak6w, Michalina za Rudolfa Gutpwskie~,

naczelnego lekarza i podpulkownika I pu!ku Kozak6w, Mlodszy brat WladY7

slaw, nie zmieniwszy wyznania chrzeScijanskicgo, przyj<ll imi~ !Muzaffc.r

Pasza, doslutyl si~ stopnia generala dywizji, zosta! adiutantem sul ana ·i .za...

~<ldc~jego stadniny, przedtem by! komendantem sz"kolY podoJ:icero w Stambule.

,

.~ Kiedy ;w, roku .1871 Michal Czajkowski uzyskal za po§red~c em pes.la

rosyjskiego, Mikolaja Ignatiewa, pozwolenie oa przeniesienie si~ ' 0 Rosji~

co nast(lpilo .po zmianie wyznania muzulmariskiego na prawoslawne ' po liscie

wiernopoddanczym do dawnego wroga, Adam przeni6s1 si~ z ojcem do Rosji.

Tu Wst,uiifdo armii rosy]skiej wstopniu pulkoWnika. Doslufyl si~ on rangi generala,

. tytulu hrabiegO i pelnil funkcje aUachi wojskowego w Rzy . e. Ostatnie

iata .sw.ojego Zycia spt;;dzil w Warszawie. W roku 1906 napisal eamit;;tnik

o swojej sluzbie w korpusie Kozak6w otomanskich. w latach 1858, It9 i 1862,

kiedy to pulki Sadyka Paszy mialy przywr6cic porz<ldek i spok6j w Epirze

. i Tow. . , ....

. Sq,dzt;;, ze nie od neczy ~dzie kr6tko priypomniec czytelnik"o l. tych pa:

mi~tnik6w dzieje korpusu powstalego na ziemi tureckiej. ." '. . .

I Jak podaje Juliuu Kij:u w pracy: ND~ daM dD .gci4 i lw6l'@ri Mim;ua' CpljktJwsKUlO,

"Ruch Literac\ri", . ~. I: 1960, z, 1-2,.1.89.

102 A. CZAJKOWSIQ

0

Po wypowiedzeniu wejny Rosji. w sierpniu 1853 roku, wskutek zachodQw

. i staran Sadyka Paszy, TUTcja zai'ldala ad "Adama Czartoryskiego przyslania

generala Wojciecha Chrzanowskiego oraz pulkownik6w: Karola R6zyckiego,

Ludwika Bystrzonowskiego i WladyslaWa Zamoyskieic? Owczesny minister

spraw wojskowych Mehmed Ali Pasza zarnierzal Chrz~~owskiemu powierzyc

dowodztwo nad czterdziestotysi~cznym korpusem, -zbieraj'lcym si~ w Batum.

Mia} on dzialac w Mingrelii, Imerecji i na Kaukazie. W korpusic tym rnialy

si~ znaleic wszystkie formacje cudz9ziemskie chqcc siuzyc Turcji. Zamoyski ,

byl przewidziany na olicera przy sztabie Omera Paszy w Rumelii, Bystrzonowski

przy sztahie Abdi Paszy w Anatolii. a RoZycki 'poWinien byl objllc

dow6dztwo nad zorgaruzow:myrni przez siebie Kozakarni.

- ,Ale generalowie nie przybywaJi. . R6zycki, -zapalony towiariczyk. wien:yl,

it sH'l ducha zmoze Rosj~; Chrzanowski nie chclal wsp61pracowac z Zamoyskim;

Zamoyski zaS radzil si«; Iojalnie jezuit6w, czy nie narazi swojej duszy ~a ruebezpieczeristwo, walcz:}c przy baku ni~emych. Przybyl jedynie

Ludwik BystrzonoWski i Feliks Breanski. W tym stanie rzeczy Turcja powolala

oficerOw francwkich i angie1skicb, kt6rzy bezzwloczrue przybyli. Na pole'

cenie .wielkiego wezyra Mustafy Giritli Oglu Paszy organizacj~ Kozak6w powierzono

Sadykowi, je:clnoczd rue nominuj:tC go generalem brygady. Sadyk POlsza

ch«;tnie podj:}l si«; tej funkeji, z tym tyIko zastIzd::eniem, te wyjednal sobie

'tyruI mirimirana paszy, jill ' nosili dawni koszowi Zaporo:.i:n w Turcji. Dn.i:l

20 paidziernika przyst:}pil do praey. Do pulku przyjmowano Polak6w, Bu!- .

garow, Kozakow, wszystkieh Slowian, bez r6zniey wyznania, oraz 'Zyd6w.

'Forrnacja ta miala wi~e charikter mternacjonalny. 'Polak6w w Turcji bylo

nieduzo, ale i z tych wie1u bczekiWalo wYsokicb stopru. wojsko....,..cb·lub zy~

skownych posad bez naraZania si«; na niebezpieQ;eristwa. Mimo :wszYstko

w ci'lgU oonUu.:tygodni zebrano w Konstantynopolu' i w Adriariol:miu trzy

somie. Otrzyrnaly one sztandar k~zacki ~awnego Zaporotaz p6lksi~ycem

' i gwiazd:} srebrn~ na czerwonym polu; a zlotym:krzyzem'na -srebmym poIu.

D~a 11 stYCznia 1854 roku Sady~P~a ruszyl do ~dri~6pola', gdzie formowa!

si~ trzecl szwadron pod dow6dztwe'm Tomasza Wierzbicldego. Drugi Szwadron,'

"ubrany", cze.kal na rozkazy pod dow6dztwem Mehmed Beja Lubo-radzkiego.

"Do. tych formacji slowiruukich Sadyk' PaSza 'priywi:pywal wieIk<l."

. " '~~. 'Widzial 'w nich zal<liek annii pblskiej 'il.{ 'ziei;ni· tUreclOej. Wila ona

wkroczYc na Podole i tam WSZCZ<lC og61nonarodowe 'powstanie przeciwko

Rosji. Inrta rze'cz, ze iycie z cal"ll bezwzgI~dno§ci, wykazalo bl~dno§l koncepcji

Sadyka.

Kr:z~taj<lcych si«; wok61 spraWy polslciej Ko~~6w odwied~i w Adriano~. ,.

po~u' wielki przr.ja?id Polski lord .Dudley Stuirt: ' . . : . ' ... '

. W polowie lutego Sadyk przybyl do Szumll, gdzie POhlczyl si«; z naezelnym

wodzem arm.i.i tureckiej, Omer Pasz'l. Kiedy wojska rosyjskie wkrOciyiy do

Dobrudiy, Kozacy dobrudzcy i jazda tatarska, rozbici i rozproszeni, sc'u-onili

, . .

" " " .

.wsPOt.fNIENIA J3

51«; do Szumli. Sadyk Pasza" zebrawszy ieh stworzyl dwie sotrue, t~ri1owsk<l

i 51rikiowsk:}, i wzi<l,l je pod swoj'l komend~. . .

Tymi sHami zaj<l,l pozycje w Deli 'Orman, by ~epokoic niepryjacida

omz utrzymywac l'lcznotc z oblegan'l przez Rosjan Silistri",. P6fni~ doclano

mu do pomocy pulki jazdy regula-mej, piechoty i baszybuzuko"J. Razem

mia! ·Wi~c okolo 8000 zolnierzy z dwoma bateriami artylerii. I

Kwatera ' g16wna znajdowala si~ w · Rachman Aczyklar. Z ob?wi'lzk6w

swoieh Kqzacy wywi'lZywali si«; dobrze; nazwano ich okiem i uche wojska,

a suhan, po ocistl\pieniu Rosjan spod Silistrii, dzi~kowal im specj nym rozkazem

za oddane llsiugi i m~two . Po kr6tkim wypoezynku Koza udall si~

do Ruszczulru i jw zn6w bili si~ pod Frateszti. W owym czasie nacz Iny w6dz

tak byl z nieh zadowolony, ze wydal rozkaz formowania drugi go pulku

Kozak6w. Na czele jego ntial stan'lc Wladyslaw Zamoyski. Sadyk

o~rzymal dow6dztwo awangardy, wkl-oezyl do Bukaresztu i zostal k mendan~

tern miasta. Po oddaniu wladzy w r~e Rumun6w udal si«; do ~ i zaj:}l

lini~ Seretu. Kwatera znajdowala sii w Maksimeniu Woloskim, P . tu slwb«;

do korica roku 1854. W styczniu 1855 zaj<tl Dobrudz(; i obsadzil 'il swoimi

Kozakami. W marcu 1855 roku Kozacy zostali sci(lgni~ci pod Silis ' «; i w oko~

lice -Tyrno....,..: PM:niej stan~li obozcm pod Maraszem nad Ka czykiem.

Sze~egi Kozaekie moeno si«; przerzedzily. Sadyka ~ezwano do Ko tantynopOla.

Tli otnymaI rozkaz udani'a si~ 'do Burgas. Tyrill::zasem w Wa 'e ci'lgle

jeszcze orgaruzowal si~ drugi pulk ~ozak6~ pod dow6dztwem Za oyskiego. ..

Sadyk pulk ten k i4gn'll do Burgas i imienH w nim wszY3tkich ow6dc6w.

W tym to czasie przybyl do. Eu'rgas, z W1:adyshiwem Czartoryskim, dam Mi~

ekiewiez i zapisal si~ 'w rejestr Kozak6w dobrudzkich. By! on naoc ym h~adkiem

przejscia na iol~ angieI"ski II pulku i. moc~o uhOtewal. nad rozbiciem .

siI polskich vi T~reji .. :..:~., .~ . .' '.' .. ,. ' ' . . .. .. ... ,' . ~

'Pulk poszedl na Ie:!:e zimowe do' Islimnii i tam ' k~aterowal ~.do koIiea .. ~.

wojny k~m.skiej, do momentu zawareia pokoju. T ak wi~e marzeJia Sadyka . ,' ....• ".

o Polsce. i 0 UKrai~e spe1zly na. tUaym. Na ko~erencji. parysiej spr~",:a.-' .~':": :i1~lll

polska me stan~la na porz'ldku dZlennym. . ...

Sadyk, mimo zaJa~ania si~ jego konccpcji, pozostal nadal wieFY Turcji.

W czerwcu 1856 roku pje~zy pulk przeszedJ pod Szuml~ . Dywi~a :?amoy~

'skiego:zoStala rozWi~ana. CZ~c zolnierny opuscila Turcj~, CZ~froszyla .

. ~«; po paru~~ ot~m~l[iskim' i. ta·m znaiaila prac~ przy budowie d~ g, most6w "

. 1 telegrafu. . ' . . . . .

W zwi'lZku z niepokojarni w Gr:ecji rz<ld turecki postano . powierzyc

Kozakom strze:!:enie granicy greckiej. Sadyk Pasza zorganizowal 1e5Zcze dra~

., gori6vi '(~eszlo tU okolo 'stu Polak6w z iozwi:panej dyWizji Z<1f0yskiego)

i dow6dztwo nad rumi 'powierzyl Langemu. Tym sposobem kOl uS kozacki

liczyl znowu 16 sotni jazdy, 'co wynosilo okofo 2000 zolnierzy. .. • '

Ifak wzmocnione p"ulki ruszyly ku granicy greekiej. Na podstawie plan6w

, sbu Ludwik.a Borowicza i kapitana ~oberta CbOOasi"Il.icza saw.,:

drony .zaj~ly pozyc.je ad Volo do Prewezy. Pulk pierwszy, pod dowodztwern

Franciszka Kirkora, zaj'!l L~, pulk drugi dragonow, pod dowOdztwem

Edwarda Langego. J:lIlin~. W mieScie Trykala utworZono wJasnymi silami

polsk~ szkol~ wojskow<I: z 30 kandydatami na oficer6w. W roku 1861 pulki

ruszyJy do ohozu obserwacrinego na Kosowym Polu~ 'gdzie wziC;ly udzial

w manewrach arrnii tureckiej, gdy.t; na horyzoncie aaczc;ly siC; gromadzic

chmury: wajna Turcji z Czarnog6rll. Na tym pami~k Adama Czajkowskiego

o slutbie na granicy greckiej urywa sk

Malaria dala siC; macno Kozakom we znaki. Sadyk Pasza jednak braki

uzupdnil ochotnihmi rekrutuj:tcymi siC; spo§rOd Scrb6w i Bulgarow. Wkrotce

pierwszy pulk st:lIl:t1 w Monastyrze, a drugi w Prelepie. J edn'l satnic; i jeden

szwadron dragon6w, pod dow6dztwem Wincentego Rawskiego (Sidora Dy.

doleUki), odkomendcrowano, do Konstantynopola i przydzielono do gwardii

przyboczncj sultana. Byl to wielki dow6d zaufania Abdul Azisa wobec Czajkowskicgo.

W roku 1866 cz~c dragonow odestano do Libanu, gdzic pod dowOdztwem

Ludwika Monasterskiego oddali Turcji uslugi w tJunUcniu PrZez Osmana

Pasz~ powstania Druz6w. Reszta, jak podaje Lewak 1, pod dowadztwem

Goscimiriskiego i Famasego kwaterowala pod ' Szuml::t i Adrianopolem.

W roku 1878 niedobitki formacji wojskowyeh Sadyka ~lano na lini~

bojow'l. W obronie Plewny Kozak6w rozbito prawie ze doszcz~ie ogniem

artylcryjskim rosyjskich zolnierzy ; tylko kilku zosta1o przy zyciu '. ,

Tak wi~c w wielkim skr6cie przedstawialby sie:' bojowy szlak KozakOw ,

Czajkowskiego. tej formacji slowianskiej. Miala ona charakter intemacjonalny

i ludowy, ,c,hoe sam dowodc~ byl raczej reakcyjny. Formacje: t~ zrodzila

jcdnak m~l jej tworcy 0 wolnej Polsce. ,

Ciekaw<;, jest rzeczq, ie Adam Czajkowski w swoim pamic:tniku zawsze

m6wi 0 swoim ojcu - nasz dow6dca, nie zainaczajqc nigdzie, ie jest synem

Sadyka Paszi. .

Takjak ongi~ legiony D"browskiegO miily UC z ziemi wioskiej do polskicj,

a skonciyly swoj'l karier~, niezbyt chlubnie, tlumieniem j>owstania Murzyn6w' .

na San DomiI?-go, tak fonnacja CzaJkowskicgo stala silO zandarmem wobec

walcz::tcej 0 swoj'l niepodleglo~c Grecji.

"Czajkowski oddal swoje formacje na uslugi sultana Turcji, ktora z ruch

uczynila korpus zandarmerii w Epirze; przeZnaczony do zwalczania tamte}

szych niepokoj6w. A czym byly owe niepokoje wlaSnie na kresach albatiskogrecko-

bulgarslcich paristwa otomaruki~go w polowie XIX wieku? Byly to

przeciei ruchy wyzwolencze Albanczyk6w, Grekow czy innych narodowo~ci.

I w tlumieniu tych ruchOw Kozacy Sadyka Paszy odegrali, 'niestety. najhaniebniejsz'l

roIc:" - konkluduje J. Reychman 'W "Zyciu Literackim".

A. Lew a k: D.(.~, ~m;p/Jtji j1Q!&;9 w Turt};, Warsza.W3 1935, s. 216,

Tamtt, s. 245.

_.

WSPOMNIENIA )5

R,.kopis pami~tnika Adama Czajkowskiego znajduje si~ w Bibliotece PAN

w Krakowie pod sygn. nr 1902.

Pragn~ w koncu zaznaczyc, ic 'polszczyzna autora pami~tnika. ~6ry wychowywal

silO we Francji, a po ukonczeruu tam studi6w wojskowy h wst::tpil

w szeregi Kozak6w swojego ojca w Turcji j dlugie lata 'sp~dzil poza olsk~ - '

pozostawia wiele do iyczenia. Z tego powodu dla uczynicnia tekstu bardzicj

czytelnym nalctalo wprowadzic wide poprawck. Tak zatem w +padkach

oczywistych bIlOd6w, wynikajqcych ze siabej znajomoki gramatytpolskiej,

paprawiono fieksjlO, wprowadzaj::tc np. zamiast: kapitana opieku ::tcym silO

tych mur6w _ kapitana opiekuj1\cego silO tymi murami j zamiast: 0 nie mial'

obowi::j,Zek i polecenie - on nie mial obowi::j,Zku i polecenia; za . ast: wyzywic

konie i ludzie _ wyiywic konie i !udzi; zamiast: Kozakom 10 pole;cono

objci:dZac granicy - Kozakom bylo polecone objci:dZac granice; zamiast:

dwadzidcia tolnierzy - dwudziestu zolnierzy itd. Popra .1 no talde

.niewlaSciwie uiyte przedrostki, jak np.: Bulgarogreczony - Bulgar eczony ;

dom okonczony - dom ukonczony ; ksi~stwo odzielne - ksic;stwo udzielne;

post'lpil do Kozak6w':'" Wst::tpil do, Kozakow j bezpokoj::t ich -:- niepokoj'l

ich itd. Podobnie zmieniono formy mc;skoosobowe; np.: pulki czekali -:- -

pulki czekaly; wsz)'3tkie nauczyciele - wszyscY nauczyciele itd. Podobnie

milcz'lco sprostowano wyraine omylki. Ponadto wSzystkie rosyjskie,

pOW!ilrzaj~ce si~ stale: iii (alba), no (ale), waJta (wianta), rQSJklu:,a (opowiadal),

i wyste:puj~ce jednorazowo: holoto (bloto), .tololo (z!oto), hl't (bliiej),

prawodnik (przewodnik), nawjtdtn{jt (~awiedzenie), raplat (szemr 'e), Jtrana

(kraj), radina . (ojczyzna), lochmfltja (Iacbmany), prtdlflg (poz6r, pretekst),

wljaki '{wszelki), kwartir,a (kwatera), uwitrit (zapc:wniae), uhiwat (zabijae),

ptfluacl)lflJt (prieiroczjt!tosc), rabflla (praca), TltfltjoJanyj (nieo'krz any), prel

pfldawanijt, (nauka), pou.emu' (dlacicgo). lorcVJt (ste~zeC) • . pmledfl at .. (pilnowac

swoich interes6w), Jlawa Bflgu (dzi<:;ki Bogu), zapret (zakaz), g~ (pnyw6dc~),

popytka (proba), kflntroiirflwat (k/;mtro!owaC) - po?ajc: w t~1 maczeniu

polskim. ' ', ' .' ' '" .

.Rusycyzmy takie, jak: 'po' pi::ttkam" po nic:dzielam, po swoi znajomosciom,

po slowam, przyjechali w Saloruki, padaj,. w poprawnym brzmieniu

polskim: w pi'ltki, y" nil::d,ziele, wedlug swoich znajomoSci, wedlug f6W. przyjechali

do Salonik.

Zdania niejasne i niezrozumiale objaSniono w prxypisach. Zgydnie z in,~

tnl:kcj'l zmodl::rnizow~no ortografi~ i interpunkcjlO, pozostawiaj'lc rlakiwoki '

J~zykowe. W stosunku do nazw geograficznych i nazwisk przr.j<:;to jiako zasad,.

podawanie ich w brzrrueniu wsp61czesnym.

J.F.

106 , A . . CZAJKOWSKI

.,

Wyjechallimy z Konstatlt0topola statkiem parowym fl'anCllskiej kamp.:mii

Messageries Impeciales 1 i przybyli do SaIonik po dw6cb" dniach podr6Zy.

puna zaS w}'ruszyly przCdtemz miejsca stajanki w Sliwnle i w Jambolu w Bulsarii

l:tdem i czekaly juz na nas:w Tesalii. ·

Mutes:uif (gubernatorJ prowincji SaIonik, Husni Pp.sza, naznaczyl nam

kwaten; na czas pobytu w miejscu u jednego z "bogat}ich obywateli, Hadfy

Hussein Efc_ndi[egoJ, rodem :z S.iJonik -=- maj~ny dzieriawca dzicsi~cin,

· a byly kajmak::m (naczelnik powja~) Bosna Seraja, stoliey Bosni.

Gospodarz nasz pochodzil z izraelskiego polColenia przybylego z Polski

i z Hiszpanii, kt6rzy przed czterystu latami pl'ZY.i~li muzuhru.nizm i zowi<\ sit;'

Dcnme. reh w Salonikach i w prowincji Jest wilOcej jak c;terdzieki tysi,"cy

i, wszyscy _zaj mujq. si~ handlarstwem: Zydzi z calego ~wiata. z natury, stojl!.

'do fin~nsow jak wyily do' bekas6w. Hadzy 'Hussein przez wzgl'ld, ie byl

wsp61tUkiem niektorych 'dygnitarzy konstantyTIopolskich, dOS1'lpil urze:;du

i stop'nia estable emini!, bo rzadko kiedy sle:; to dostaje Oenme, ktorych pos'ldzo3.

j'lo z.3.chowanie 'mojzl'!Szowego wyznania w tajemnicy, takjak w Eurc,

pie frankist6w l . O~mna liC2ba Denme zhiegla sle:; z wizytami z powodu

przyjazdu .naszego naczelnika" pod ' dow6cl2twem kt6rego znachodz'l tie:;

pulki zlozone z chrzdcijan, w .ktorych,' opr6cz Polak~w i Slawian, sluzy takZe

pewna liczba Zyd6w.· Konsu~ francuski" ktory byr'z odwiedzhiami, popozna~

· ~ ich, bo ich mieli~my"'za .bejow 4 i efendich 5 ~czajnych: Rozmowa byla

o .fihansach i bogactwo3.ch Turcji. Oowodzili ~)fii~ i bardzo slusznie, :!:e nie ma

w- iwiecie !traju, ktory . (by] mial tyle ~dostatk.u do materlalnege zycia, i1c::

rna Turcja, 'i to jest tzecz'l pewn'l. Nieraz '-nain si~ zdarzylo przychodzie

z pu'lkiem szdcioszwadronowym do .wiosek 0 stu oso3.do3.ch i mniej, w zagu~

bionych, jak to m6will,'z daleka od ~elki~h drag i tam ~nachodzilHmy czym

wyiywic przez kilko3. dni i ludzi, i kome, bez 'szemrania mieSzkarlcow i z '!'Y~

'riinym przekonanie'm, :!:e to im uszcz~rbku ~e przynioslo. ,W calej- prawie

~uropejskiej Turcjijest taki dostatek, .01 nie mog'l wief4-produ'kt6'.V. do portow,

be nie .ma drog. Oenme S'l bardzo przeciwni priawti,:lct6re by'nadalo' cudzo; L

ziemcom mo:!:noU kupowania whisnoki: Powiad~j'l' te ,cudzoziemcy maj'lc

wielk:j, ilosc kapitalow, ktorych korzy;stnie uzyc ille mog"ll, nucili~y sie:; do 'nabywania

wlasnoici. Tesalia, Epir i Mace~onia'':Vjednym i-oku moglybysie:;stac .

'w 'posiadaiuu ctidz~ziemc6w.-gdyz,; ~,'.tych,1lz.~" proWincj'ach, a mianowicie .

" w Tesalii, pnychody z ~ziemi s~ ogiomne. 'mOina miet stood stu z powodu

uprawy oJiwek. tytuniu, jedwabnik6w, kt6re oddane do zhota czyni'l roczny

dochOd wjelki. ' '

, M=gmts Imp/nates ,(rr.) ~ca3nkie przedsi~biontWQ transpor!owc. ". ~ , ,' .. , . ... .. . , , ,

<. S ,iSlD.ble emin (rur.) -. tytul wysokicgo ,un.tdnik:l w, J'urcji. . ,

~ ~. fra.ikista (:r.- l:'Ie.) - czlondt sekty iyd.ow:skiej w " dawnej Polsce.

. "bej '(rur.) - trrul d~wany'w Tureji wyiszym oficcrom i un.¢nikom administracji

panstwowcj.

• t/tntli albo tffintlj (ru r,) - godno!t wysokiego urz¢nika lub UQt;lnego w Turcji.

,

WSPOIVINlENlA ~07

Wie1ka cz~e czyflik6w' (majdanow) 1 w. tych trzech prowinfjach jest

w zastawie Zyd6w i Oenme,. mniemamJ ze dlatego SOl tak zaiarci ~rzeciwko

nabywaniu [ziemi przez] cudzoziemcow, :!:e sarni. mySl'l i maj'll nadziej'l

z czascm stae si~ nabywcami. ' , I .

Domy handlowc Izraelitow So.lonik. Fcrnandcsow, Alatinich ~ dysponuj'l.

kapit.ala,mi innych Izraelitow j Denmow, dlatego ealy prawe handel

jest w ich r.~ku. Tc dwie familic, wychowane po europejsku, po ostawaly

protekcjc europejskie i po[Wy]kupywaly niektareitonsulaty eur?pej~kie, teby

miee wie:;ksz'l sile:; i powage:; bandlow'l. Maj'l tym sposobem w jdlnych familiach

przywileje obcej protekcji i konsul6w. i przywileje poddanyc' sun~na.

a tege wszystkiego uzywaj'l stosownie do potrzeby.

Wysiado.j<lc ze statim n"asz dow6dca byl opadnie:;tym [!] prze oficeraw

z r~dyf6w 'S i z piechoty, przyslanych za pienie:;dzmi dla swoich pul ow i batalion6w.

Uskariali sie:; [oni] na niegrzecznose .gubernatora powi daj'lc. te

on tak z nimi si(;" obchodzi, jak za dawnych czas6w,' ie teraz to nij uchodzi,

ie z woli sultana wojsko zorganizowano na wz6r wojska francuskiego, ie wielki

wezyr Fuad Pasza pozwala swoim adiutantom siadae z sobOl do,stolu, f.hociatby

oni tyIke byli poruc;nikami, :ie oni chq bye traktowani jak oficerowie.

Kiedy [gubernator] pienie:;dzy nie daje, niech -odpowie na Pi~nn$' a niech

be:;dzie grzeczny, bo tego chce sultan -:- dodali - on dal nam asze do

gromienia rueprzyjaci61 swego paostwa, ale ra2:ein dO' bronienia n zego he-- .'

noru j przeszly jut te czasy, w ktorych oficerowie podawali paszo cybuchy.

dzieja, a , pewno~c . . ., ,

Dow6dca z wielk" przyj~mDoki'l wysluchal tego poczucia h0"fru przez .

tych oficer6w. Jest to bezi:awoorue nowa era dla otomarukiege pta. Ma ~ .

rzlld tolnieny dzielnych.: b(;dzie mial, ' a nawet juZ rna, i oficer6w, 0 nie na~

.. " Y'I teczasy w Turcji pienilldze dla utrzyma~a pulk6w, wyplata oldu itd.

byly asygnowane z kas.rz<ldo"wych prowincji. Pulki i . bataliony 'W'YFYlaly ofi~ . __

.. cer6w :40. nazt:taczonej prowiricji dla odbierania pieni~dzy i prZtwiei.ienia :~"'.~ .. ':-,;:,~

do "pulku~"Cz~to zdarzalo sle:;. :ie w kasach nie bylo pienie:;dzr, aliio wladze .

nie ,wyd.aw~ ich, ponie'!'f.3.Z. bylo u nich ~ zwyc~aj[u] za~j;~ je . mi~j: '"

scowym bankierom zo. wysokle procenty. przypommo.m soble, jl:e jrzy 'takieJ

\. . komenderowce' odebrania: pienie:;dzy' dla ' pulku jed en . naczelnik pov.iatu, .

" . .. -1;urek starego zakonu, da! mnie rade:;. jak trze~01 ulatwic.lnteres~ w iI'urcji.

, Jo3. niedawno przyjechalem z Francji do pulku, chociai: juZ mowil Tn po' tu-rec.

ku: . Bylem posIanym do miasta ' D,eczany (po turecku Giau J eni<U:e)

. w Tesw po odbi6r pieni¢zy asygnowanych dla ,pulku. Przytiywszy do

. Oeczanr :wprosi ud.a!em si~ d~ mudyra 10 (naczelni~a miasta) i :Pokazujil<: . ... ; ~ .....

• c.t;Jl/ik (Nr.) - folwark.

T· majtfl11l (Nr.) _ ouda w ioie.

-;," .

• rtdyb (Nr,) - turecka obrona krajowa, re:zerwa,

• ktmwuIndwka (z ros.) - komenda, rozka:r.~

'", mudir (rur.) - szef, nam;atnik.

108 A. CZAJKOWSKI

mu hawalc (asygnowka) za.Z<ldalem pieni~d2:y. -Mudyr, stary jut czlowiek,

popatrzyl na mme z zdziwieniem, odpowicdzia.!, ie pienilldze rna w gotowpki,

ze maze wydacje natychmiast, alc.ic on domySla silO. ze niedawno przyjechal:

em do Turcji, poniewaZ widzi, ze ja malo znam obyczaje kraju. On duio

slyszaJ: 0 Sadyk[u] Paszy i wysoko go uwielbia. Prosi, :!cbym" nie obraial si~,

jdli, korzystajllc ze swoich lat. on tmie mnie dae rad~, ',kt6ra moze bye pozyteczn'l

na p6:tniej. "Pr:zr.jechald do mnie jak rozbOjnik, m6wisz _ dawaj

zaraz pienilldze - i masz zamiar, odebrawszy je, . natychmiast wyjechac.

U nas tak si~ nie pOst~puje; W POC%=ltku mow 0 pogodzie, 6 drodze, 0 kraju,

o wszystkim. co chcesz, napij sit; kawy, wypal cybuch, bo ty maim go~ciem,

. a wtenczas dopiero PrzystliP do rzcczy, po ktor'l p~yjechald. Mqdre przydowie

nasze brzmi, ze zaj'lca zawsze na pewno zlapiesz goniQ,c go na arbie n .

zap['7.~onej wolami. Tu u nas okolice S:J: przeSliczne, pole i gory obfite w zwierzynt<,

a ja slyszalem, ie wy Lechici wszyscy lubicie polowanie i, jdli nic nie

masz przeciw, to zabaw sit< u nas kilka dni".

Miasto Deczany wprawdzie leZy w Uroczej dolinie, w zak<!'tku mit<dzy

g6rami Ossa i .Pelion (te same, letore· ,wedlug podania nagromadzili, jedne

na drugie; Cyklopi ~ wojnie z bogami, zeby dobrac sit< do Olimpu, siedziby

·.bogow)~ GOry te pokryte s~ g~tymi> lasarlii, peIno [w nich] zwierza wszelkiego

rodzaju, ' sarny, 'jelenie, dziki, a taka moe baiantow, ze przylatuj~ zerqwac.

w ogrodach , mieszkancow przy domach. ' ; •

Posluchalem jego rady, tak jak[by] nic rue by to pilnego, i zabawilem sit<

z tydzien. Nunaczyl mnie mudyr kwatert<' (konak 1:) u' bogatege Greka

(i,pr-zy tym wielki mySllwy' [!]). Z nim i z moim· czauszem 13 (podofieerem) _

Polakiem nazwiSkiem Gumienny (dawny szezwacz ks.it<cia Kozlowskiego

w Rosji; infte odclany w zolnierzy; wzi~ty w niewol~ w Bomarsund, dostal

si~ p6zniej do pulku kozackiego) - do~c zwierzyny postrzelalismy. W tych

lasach prame nie tk~~tYch, bo wywozu nie rna, .pierwszy raz widzialem

drzewka bukszpan[u], rue tak wysokie, 'aktakiej grubosci, ze z jego kadluba

maina by ·pilic spore desio. Mudyr naznaczyl niekt6re domy, kt6re poko- '

'.lejno, [I] przysylaly mnieobiady bardzo dobrze gotowane, chociai ja 0 tern

:nie prosil, a jak gospodarze nie chcieli 'brae pienit<dzy, to ja 1m wszystkim

'oddalem wizyty, nie mog<!,c inaczej siC' wywdzit<czyc. V'! aawne ciasy ,mieszlGtncy

nie tylko powinni byli ,dostawic ' strawy', darm9, , ale' musieli jeszcze

dOle prezenta, znane pod nazw~ dlsz-parasy (pienit<dzy dla zt;b6w) w znak (!]

dzi~ko:wania, ze Jliyto z~b6w na strawienie jadla.' Muszt; dodae, ze jedynie

u tego mudyra spotkalem takie· przyj~cie.

. Gubemator Husni Pas1;a - jak wszyscy odzywajQ, si~ _ jest [to] czlowiek

Sp,.ly,t ny, zdatny i ambitny, saI'l\ nauczyl:s~~ ~ francusku i m6wi,jako tako. ," ,.' , .", .. . " " .. . ' ,

II Ilrba (tur.) _ dwukolowy w'6z Mongol6w.

u koruzk (tur,) _ palae, rezydeneja .•

.. '-!DIU.: (tut.) - woiny, goniee.

F

'f-'~,

W'.OM,","~ f .J9

Jednak do niego JDoze sir;; zastosow",c pn:yslowic ukrainskie: Ne aj, Boi.e,

./; /wana pana.

, ' W. dzieD. Michala Archaniola, w dzieD. urodzin dowodcy nas'Zcgo, wyjeehalismy

z Salonik po poludniu. J ak on nam mowil, kiedy[s]m przyszli

z powinszowanicm: "pir;;e krzyiykow skonczylem, ale jcszcze dusz nie zastarzala,

0 Ukrairue, 0 Polsce many".

Step, nadmorska 'plaszczyzna, alt tak pokryta 50lq, it mozna j<!, ariciami,

zbierae, rownajak morze. Musiala tu bye dzielnajazda Filipa" i Ale andrau

)

bo teZ jest gdzie pohulac, rozkoszowac, jak musial rozkoszow . slawny

BU'peofa lc. zterec h1" p1o go dz'm y d rog.l 'st.a n. a...'.:. :'o my we WS.l Ki e1 a ki e, s1 a ""1r eJ. z di ablow"

upior6w i tadnych kobiet. Wi~ ta jest pobudowan<!, na wyd~,e solnej;

iadne drzewo, tadna ogrodowizna rosc nie moze; wszyscy mt;Zczyz,[' trudruq

si~ flisark<!,.i ~ta'rstwem i na tat kilka wychodzq z domu. Zony sa e zostajll

w domu i jest w~ zwyczaju starodawnym, ze przyjmujq gam n obron~.

Jcden Star)' Bisak jest ruby polskim dawnym wojskirn, opiek nem kobiet,

rna przy sobie rad~ takichZe starcow; jak pr-zychodz'l goscie, pf.ywoluje

kobiety, ktorejeszcze ic!t nie maj'l, i zostawujqich wyborowi; WYbr~. zos,taj'l,

odrZuceni, nakarmieni, napojeni - ruszaj<!, dalej. Starcowie uw . aj'l, zeby

goscie byli mlodz~, dorodni, ~e przech~dzili wi;kiem .1a~. trzyd~ie~ '. zdrowi! '

a przede wszystkim, zeby byIi wyznarua greckiego koklOla, rue b Ii zonaCl

i nie naleZeli do stanu duchownego. Na zijdanie gospodyni gose ywa wyp~

dzony albo zmieniony. Same mi¢zy sob<!, mOgij mieniac[~~] goscrni tyIko powinny

0 tym zawiadamiac starc6w. Jak motZ wraca do dom~, zjad:rwieczer-z~

z go§ciem i rozstaje si~ z wielkimi oznakami przyjaini, alc gote wtchodzi ze

wsi i pokazac si~ w niej nie moze, p6ki jcst mllz. Wolno kobieci~ nie brae

goscia, ale stary wojski, kt6ry piastujejuz ten urzQ,d ,lat cztcrnakic, rnf>wil nam,

ze tylko jedna pyla taka, ktOra ~zckala bez 'goscia trzy lata na ~~.a. Bynajrnruej

jej rue pbdziwiajij, tylko na.smit:wajq, si~ z niej. Zastalismy gasp, bard~o

pit;knych pUodziedcow, a kobiety zalotnc i dlate~ ladniejsze od ibych, bo

choc to niedobrze, ale - jak mowiq prawdziwie :..- :ie kobieta bez Izalotnoki

to kwiat. bez zapnchu. Domy barcj.zo chr;;dogie i na ulicach czystdSe wiclka,

dose rzadka rzccz u Maccdonezyk6w. ' Mielismy dobre jadlo i ni~ bylo Zadn:

ego robactwa .. Ale za to dilibli wywiedli sw6j harc; do lokaja [!] lAch,meda

pojawil si~ mabel w postad kozla i chcial mu· ~~by wyrywae rogaIDf' Czausza

id<!,cego do stajni diabe1-baw61 w dobre ·bloto' zapt;dzil, a drugiego niewiadomy

ze schodow zrzucil; z Kozakiem, slabym na febrt;, tak si~ pasowal,

ze a:i: zi~y pot. [go] optyn<!,l i febra, jak"od ehininy, ustala. A ~a naszego

jenerala', [byl] okropny najazd diabl6w-l;coi6w. '.wi~cej dwudziest~ ~adlo na

" ' czardak u, gdzie my spaliSmy i z takimi miauczeniami i wkiek19~ci~ darlo --.-- .

.. F iii P II (S82-336 p,n.c.).

.. Alck s ander Wielki (356--323p.n.c.) .

.. 'ZI!'dck (Iur.) ~ duh.

110 A. CZAJKOWSKI ..: .... '.

dywan sped 16zka, ze ai: sit; do pistoletow i szabli wzi~smy. Przybiegi Achmed,

zaptia l{t andarm). cala. prawie wid si~ rozbudzila, koty uciekly, ale wszyscy

przysi~gli; zc to diably i ic ,co dnia zawodz~ hare z upiorami na cmentarzu.

CzauiZa dopiero. dniem uwolniliSmy z dachu, ale milczy, nie nie m6wi, tak ~( " .

zastr~zony.' '.

o "pol godziny drogi, po przejechaniu wieski Janczula, przeprawwtmy

[siC] na ka..iku 17 [prztz] rzekt; Wardar, pol~czony z Marazm'!:. ZastaJismy

na pol'lczeniu tych tzek Ogromn'l Rotyl1e z w«;glami, miotlami i innymi produktami

Idnymi, [plynqC<l] do Stambulu i do Smyrny.

Znowu stcpu solnego trzy godziny>. pokrYtego wrzciscm, w ktorym sit;

znachodzi ogromna liczba baZantow i zaj<;cy. l'fa tym stcpie spotkalismy

Grcka z pieknym chartcm. p. Fernandesa, jak Grecy go 2Qwi'6 FirIandes.

P[anowie) Firlandesy rozprOwadzili konie ·hunterciw ll, psy rezncgo rodzaju,.

i chcieli polowac na stepie saloJ!ickim jak Anglicy na swoicn .1andach If.

My§lelismy przy tym, co by na to powiedzial p . .'Zawisza, zeby widzial Zyd6w

polujqcych. Zawsze - jak m6wiq -.:.. powiadal: "Polowanie mc rue wane,

kiedy go Zydzi nie" biorll w arenqt;" .. Teraz musialby zmieruc zdanie 0 polowaniu

:albo 0 Zydaeh

Przeprawilismy [si~] ' znowu nn. · kaiku . [przcz] rzek~ Karadza-Indie,

plynqcq u podnoz' Olimpu. 0 pal mili -za Karadza-Indze, krajem g6rzystym

i okrytym Iaskami i potokami, dojcchalismy do .Wsi. Libusowa, 'nazwanej przez

Turk6w Libanowa. Tam na dw6eh muraeh, z ktoryeh zrobiono sklep bakala tD

i . mlyn koriski, znaleilismy pomalowane haniebne dwie ryciny w granicie.

Jedna... wyobraza " dw~ orly biale, ' obr6eOli.e 'do siebie glowami, zryWaj:tee si~

,do lotu, ZI,1Pr~~e 'takie Jak 'orly ,poIskie, i- ini~dzy nimi zawieszony' rydwan,

. ·druga zaS" d\ya konie-Iwy, takoz obr6conc do siebie i maj:tce nad sobli rydwan.

Stary bak~ m6wil nam, ze tc 'konie-Iwy i orly nalciaJy do .bogini Libusy,

. , ktora we 'Wsi miala ' !~oje palace, :i. po r;o.wninie jet'dziJa koniolwami, po

garach orhi.mi. ,,' .~ .

Sta~. Ture~<" su-baszy :(~szy policyjny ,?ficer),. p!ZcczyJ, ~t'wierdz'lc, ze

ta Libusa byla [10] Greczynka, e"zarowruea bardzo pit;kna, ze przez kilkanaScic

lat woj;'waJa" z I ssOl- 'Ewrenosem' (sJawny'dowOdca z pierwszych czas~w podbojow

furk6w), ,a potem ,wnet ~t; zakochali, mii:Ua z rum syna, cd kterego.

idzie ~ Ewren!,s6w ' (dziedziczne beglerbegi D .Rumelli), :aJe .iinami -(d.u- ." ..

ebowni), kiedy I ssa byl w Uskupie, 'wojuj'lc' z Serbami, zadlawili [j:lJ i utopili

' w 'Kara Indte. ' Gazi ,1ssa po ~c:i~ch wr6cil, byl w wielkiej rozpaczy,

rozbil namioty nad Kara Indie, tam siedziaJ z maleIikim synem i dop6ty' nie

Vt'}'St'lpil z tego obozu, p6ki rue utopil no i jeden imamow, '

k.rik (tur,) ....... czajka, W'lIki natek ·tUrecki . ..

11 Ir;urtn (:mg,) _ kon mytliwski. , ...

n in1Ui;! (z fr.) - blotnisce i piaszaystC wYdmy nadmorskie we Francji.

•• bakkal (tur,) - handlal'Z artykulami !pozywczymi:

" begl,rug albo "'Skrbej (tu r. ) _ bej bcj6w, namiestnik. ,. -.

WSPOMNlENIA 1 1

Libusa miala e~arne oczy, slodkie jak u gazeli, ale serca rue ~~a gazeli.

Iblis ~t w rum gokil z calym swoim okrucieristwem. Boje i zabOjstra to jej

zabawki, Nie iglll, [ale] krwi'l- bafto~ala, nie zlotem. Gazi Issa, mu~ulmarun

zawolany, Ewrenosa plemi~ slawne; dianety po dianetach zaje:idZ~' a Libusy

zgniclc rue megl. Ona z rum walczyla, jak Iblis z Allaehem, lat i ~tnaSeic

bez przestanku. Allach chciat, ,zeby si~ nawr6cila zwyci~twem, Iss , ra~y,

dostaJ si~ jej w niewol~ i ona Iblisa si~ ' zaparla, Ewrenosa' pokoch a, Bogu

· i prorokowi si~ poklonila.

Z Libanowy przcjddzali~my przez wsic zwanc Lcptohory.

· i w lewo widac dwadzideia kilka wjosck i folwarkow Hassib Pasz·

mirustra skarbu za cesarza Abdul Mediida.

prawo

bylego

Jest to prawdziwe ksi~two udziclne, z przystaniami, z obronn~' wiet.

ami, lasami) gorami. Wszystko to S<l emlaki (dobra) rz<ldowe, po bywanc

przez niego za bezcen, rue posa.s po I:.ibusie, choc mu go rue beak, MOl obno

siedm szlubnyeh, a odalisek co. ruemiara, a wszystkie - jak mowi<l - cudnej

pi(;knosci. Z twarzy i postawy troch~ podobny do Ezopa, zdolny,- ~ patyciu

przyjemny:i uczynny, r~je U jego wiosek bardzo go lu~i'l:, bo ich rue ~~em1(;iOl

i nie pozwala ~t; z mmi tie obchodzic. Wol'l go jak Alatinaw, Femandes6w .

i bejor' Saloqik, ~ kt6rzy maj'l. reputacjll ogromnycli zdziercow. Otdczaj"l 'si~

[o?i]Arnau~ami" i ~~ .n(;kaj'l cbrzdcijan Maccdoni!. ~mauci tu } <l straz'l

bezpieczerutwa publiczncgo i dworuj'l bej6w, [S'l:] poborcami podatkow i przes\!

Zcgaezami ,ostrOinoki na qrogach. publicznych, Husni. Pasza, ~bernatC?r

· Salonik, jest ogromny'm postracbem A:maut6w, bo bije i wiesza przeSi~pCew

bcz:lito!ci_ ',Kln<i gO; ale 'uki-adkiem' przezywajq. Morait'l: 25 (Grekie~), ale po

. lasaeh; alejak go' zoba~Zo'l; padaj'l: pned rum czolem do ziemijak p:LPanem

Bogicrr:. ' ~r::Zeb~_ ~u"o~dac .t~· sprawiedliw~sc,' ze .. za jcgo r:zll:d~w ru ~ly~h~c

_0 zab6Jstwach am nawet .napadach, dr~g!, bczpleczne, a ;beJce . elli Sl~

do Arnautluk~ 1I,':do ~jczyzny sWojej. . " ", ' .. ' ".:' "

budowy okr~t6w zdolne, ale ilc utrzymane i wCioiZ ruszczone bez i:a ncgo po.

.. ...::~·, K.itro~,"·gdzie noc,:!jemy, jest na wzgorzu, 'm1" ,wscb6d morze U pod~6ia

':<~. "!~zbija ba!.wany, .na zachOd pi~ttzy SilO, Olimp; okryty Iasa:rru Hamia Paszy 2!,

, '. ~marlego wie:lkiego ~~yra Reszyda PaSzy'~' i maiynarki, -Lasy ~-/;;kne, ' do

.,.; .; ·-zytku.; ogromn'l: ilos~ ,dr:zew~ budowl,~~ e (go] psuj'l:' na w~gle. prz i.~b~occy '. -~ :,:x.~

:'.;." :·europejscy . potrafiliby .tu zyskac miliony. : .. ~, '. -:" ; .. ~. ,:,~ ... 1 :,:,~ : .:.' \c:::;~t

. nadbrzdna ludno!C Macedonii skla'da silO z· Grekew, 'we';in6wi<lCyeh "l-"'~~

innym kzykiem tylko grec~m; Moina pawiedziec, ze ,nadb,rzeZel zajm~j~. ' " ''-'' ..... " .

I tl Ii! - duch cic:rnnoici.

.. raja (ar.):- niemahometailski poddany w Tun:;ji.

:" Ar n il ~ ei - tak .nazywali Tun:Y ·Alba.nayk6w;

M 0 rat t a - Grek, M 0 r a znaczy. po turccku Pcloponez. -, ,

., tt Arnilulluk_po tureeku ' A1bania,

.. hamiPCWl (tur,) - prowincja, pod opielul dygnilam .

•• Must:al"a M e hm c d Reu yd Pasta (1802-1SS8)- wybitny tUf-ecki m¥,

nanu, on to przybl.i zyl Pori. . do moearstw zachoc!.n ich. ...... . . .-

, 112 A. l:ZAJl<OWsKr · pas szeroki .. bo cztery do pi~ciu godz:in jazdy. Za tym pasem jui mieszkaj"

Bulgarzy, troch!i; pogrcczeni, ale bardzo malo ~ i od ni,ejakiego czasu robi"cy

usilowanie, a by zc swojego spoleczcnstwa wygnae j~yk grecki, ich .zWyczaje

i .obyczaje. , ' , ' ,

Z Kitros, 0 malo nie zjcdzcni przez robactwo rOincgo rodzaju, zapewnie

wygnane z Olimpu, udalismy si~ do Katcrine, dose ~chludnego miasteczka,

polozonego wSrOd las6w i zarotli, znanego z obfitosci zwierzyny. Baianty,

sarny i jelenic sq [tu] w tal< wielkicj ilosci, tc dose zcjsc z drogi kilka~esi"t

krokow, ,by je spotkae, Tu rnieszka kilku bej6w-mySliwych, kt6rzy poiastawiali ,

swoje &yfliki (folwarki) Zydom Salonik, a sami cieSz"l sic; polowaniem;

na ~okich szczytach systernu gar Olimpu (2300 m) brodz<l: wielkie stada >

dziki~ ~ baran6w, ale na nich poluj<i tyIko .z zasadzki, kicdy [tel zirn" puszczaj~-

1 sic; na d6l. . -

W-MacedonU, tak dobrzc jak w Tesalii, ! [w] wi~zej czc;~ci Epirukrainie

najzyiniejsze[j], bo daje oliwki, jedwab, tytuti i· zboze - system fO,lwarkow

przeszkadza postc;powi rolnictwa i powi~kszeniu bogactw mieszkancow

i TZ<j,du. ' , > ' .

- '- Prawie wszystkie fol;""~ki nruei<j, do 'b~jow i. grunta uprawrie tych prowincji

nalez'"l do folw~rk6\';, · Pobudowanc ~a ' nich wioski s" wlasposci41 bejow,

Wic;ksza cZc;Sc bejow jest banhutami, ktorzY po:z.astawiali folwarki 2ydom,

· a chvynaj"muj<l dzierZawcom-Arnautom. Bejo~e, ' ktorzY sami rz~ciz'l folwar- ,

kami, .SCI: zawsze w potrzebie p~enic;dzy, ni~ [SOl] w S?nie TObie :,.ulepszen,

a zmuszeni ci"lgnqe ostatni grosz. z mieszk~cow, ,muszll-. sprzedawac .zboze

:na pniu, oIiw~ na drz'ewach, by rruee grosz na 'opidzeiue petrzeb gospodar-:"

skich. S~d niedoStatek, .nc;dza i upadek rolniC1:wa, mnogie 'grunta odlogiem

~ le2:~; oliwne ·drzewa dziczejq, dzikie rosn<'/, ,nie za(szjczcpione. 'R.zadkie S'l:

· wioski nale2:qce prawem wlasrioki do mieszkaric6w j te ·Sll- · poloz:one w naj-,

gorszych gruntach, ale te sti- dziesic;e razY lcpiej uprawiane · i ~dgatsze od

folwarkOw, ,;obiccanej zicrni", 00 ni<l jest zicmi~ w Macedonii .i J:.esalii co do

'.: ' ,urodzajow. , . :',' . ' ...... ,~, :":'-;'\ ~~ ,"~ :. ':." _ : . ':,"'. " .' .' '. ': ~ .' . '

." Arnauci w tych prowincjach wygrywaj4 duwn'l rol~, dziwnej cksploatacji.

Banda ·jedna, w polowie, sluZy za straznik6w b ezpiecz enstw~ pubIicznego,

.. w drugiej za: zbOjow publi~znych, ' porozuini"ewaj <i siC; ' { driel<i ' s:i~ i sob<l:

I - '~ Diuga, b.an~a dz.i~Ii si~ na .dzieri;awc1~ i dozorc6w ~e stiony folwarku, ciyIi

· wlaScicic:la.;.i na _adwokatOw· zc strony rnieszkaiicow. Okradanie wla.sqcieli.

wYdzierarue' i o.bdzieranie mieszkaricow [to ' .jch zaj,"cie], {zyslci] dziel<l"

i'nic;dzy .si~bie. Mo±na powiedziee smialo,' ze wszystko to. co zdolne - jal< ,~

oni m6~¥ - do noszenia brom,. wychodzi z.,Arnautluku ,na shri:bc; po.iicyjnll

-, -, j sIuzb.:frolnicz:i, ·ale w cZc;Sci pr6Zniackiej_ £!]. ·.Nk tylko :do' Turgi'~oD.i 'Wy_

chodzlJ,§.a sluz~, ale mozrio [!] 'spotkae cale o.ddzinly talrich "najcmhikOw

w Arabii u rOznych m3lych wl~cieli, niezawlycn, w'Tunisie, vi T,rypolisie,

a takte w karawanach .odprawianych w gillb Afryki dla zdobyczy ni e~l-

.' nikOw.

WSPOMNIENIA 113

-U tych ludzi [istnieje] odn;;bne p.ojc;cie [0] zemtcle, a tilie 0 Ptkcie honom

co do dotrzymania danego slowa. Kiedy pulki byly na Koso m PoIu,

to w Prystynie (g16wne miasto) my byIi[smy] twiadkam.i takiego z jscia. Na

placu przedjedn<l z kawiarni byla cala gromada Amauto~ 0 czym {o rClzprawiaj<

lcych. Wnet jeden z nich wydobywszy pistolet wystrzelil w d~giego [1]

i zabil go na miejscu. Zaptia (zandarm, st6jkowy), bC;d'lcy nicdalerO, chcial

zatrzymae zb6jc," i przedstawie wladzom, ale tlum przeciwil siC; temu. J eden

Arnaut[a] wyst'lpil i mowil, ze zabity jcstjego krewny i dlatego zai~ca jemu

si~ nale±y i on ~mierci'l jego pornki krewnego. 'Dum i zaptia, kto sam byl

Arnau'tl, znaleili to bardzo prawne .[ !]. Zab6jca zaS prosil tylko, zeby mu

dawali trzy miesi<j,ce czasu dla uporz"dzenia swoich dziel. p~Sba byla

udzie10na i tlum rozszedl si~ spokojnie. Bezzawodnie Amauta stawi siC; w naznaczony

termin. Poki rz~d nie zmieni systernatu folwarkowania [!) i nie wprowadzi

wlasnosci mieszkaricow, co by by10 latwym, zmuszaj'lc b jow, nie

bC;d<j,cych w stanie prowadzie dobrego gospodarstwa. do sprzedawapia gruntow

mieszkancom na wlasno~e; p6ki ten system nie zostanie Zniesiony.~rln i plaga

Arnautow nie oddalona, poty te krainy nie bC;d" mogly rozwin" swojego

rolnictwa ani skarbowi rz<ldu przynid e dochodow, jakie powinny i-zynosie.

Oddalenie plagi Arnautow rna swoje trudnosci. Cala ludnose autluku

jest milicj'l, i do~e dobrq, na zawolanie i uslugi Wysokiej Porty. iesie ona pot~ny postrach na Serb6w i na GrekOw. Jakkolwiek krzycz'l- na ~ milicj'l

zwan'l baszybuzukami, jednilie baszybuzucy oddaj" ogromne lugi we

wszystlcich wojnach. R.z<ld powinien miee pewne zachowanie dla ludnosci,

kt6ra mu na katde zawotanie snadnie dac moze i sto, i dwakroc sic tysi~

zbrojnYch. Zamknic;.cie ich tzemiosla innych proWincji Turcji [1] m9gfoby i~h

zniech~cie i zniech~cnloby bezz~wodnie, i przez niedostatek, poi"lCf.ony .z uraz"

a n"awet rozpacz<l:, mogliby si~ rzucie w roboty Grek6w, ~albojna uslugi

innego jaki~go paristy.'a. Do til?ego stopnia ukorzenila [I] si~ u n1fh, ,milose

do zycia awanturniczego, wnosie mozna [z tego], te przy 'urodzeruu malego

Arnauty to drudzy dorna tycz<i mu nie dlugie[go] zycia; lecz zebiF e ·umarl

na 16iku jak. zwYczajni ludzie. I"

, Katerine mia;la bye miejscem, gdzie Akteona zjadly psy j"gp 'wlas.ne,

mySliwskit;, i on przemieniony .w je1enia do dW dnia biega po Olimpie, bo

Katerine leZy u podnoZa'tej bozej ·gory. ' , . ', \ ., '

Na g6rze w bardzo malowniczym polozeniu S<j, jeszcze !lady z~mku Issy

Ewrenosa, jego stajen, psiarni i sokolnicy [!J. ' Wedlug tradycji ~wor 'jego

mySliwski skladal silO zwyczajnie z tysillca strzelc6w, dojeZd:iaczy, p:czwacZ)'

i , sokolnikOw. 9Pr6cz pachotkow do karmienia i czyszczenia prow i !oni,

mial tnys~a sZeScdziesi'lt i pilOe koru mySliwskich, rachwan6w U (lD jeduo.

chodziec), dianetow 30 i biegunow 31, przeznaczonych Ii dla sieb e, a trzy

•• r(Jhlmln (tur.) - kat\. sto;pak. .

u WIlMI (~ - !ron rasy wloskicj, biszpmkiej lub tureckiej pod . walerzysto; ..

11 bitgun (st. po!.) - kon pro;dkonogi.

a _ I'tac2»iI< BibJjotdoj PAN, I. V

114 A. CZAJKOWSKI "

tysi</;ce dla sluzby, pi~Cset smyczy chart6w, tyle sfor gonczych i tysi,!c soko16w

r6znego gatunku. Kiedy wychodzil na wojn~. oiszak jego mySliwski skladal

si~ z tt:zech tysir;cy ludzi i nazywal sit: awdZikIar. Grru on Wai:D<l rol~ w pod·

bojach Grecji, byl wycwiczonym i czelniejszym oddzialem wojsH. I ten.

murdar:12 renegat - be tak dlugi czas Iud prosty muzulmarl.ski zwa! potolll.

l¢w dw6ch rodzin greckich, Ewrenos6w i Mich~ Oglu, kt6re przes:dy

na islamizm i najwiecej sit; przye;ynily do podniesienia potegi panstwa oto-

· marl.skiego - ten murdar wszystko to trzymal na swoim koszcie [!] do .

slufby sultana. Taki byl przepych w domie tego beglerbeja murdara, ie dose

zacytowac lichtarze, jakich uiywal ; byly srebme, nie dete. ale lane, wiel·.

koSci dorodriego czlowieka. Kaidy waiyl trzydzidci ok 33. W d~eO dwanaScie

takich lichtarzow -oswiecalo izbe, gdzie przyjmowal go~ci. W uroczystosc

podwojona byla ich liczba, a kiedy sultan go nawiedzil, pokoje byly o!wiecone

'stu dwudziestu takinii liehtarzami. Kilka takich lichtarz6w przechowalo

. si~ do ostatnieh ezasOw u potomka jego Jussuf Faszy Ewrenosa, zmarlego

w roku zeszlym w Salonikach. Ten patomek nie polowal, rue wojowal, ale

handlowal ri kanofle sadzil. I liehtarze Zydzi zabrali; i mnogie ezyfiiki takoZ

pos~ly w ' zastawy . 2y~om. _ .

Od Katenne do twierdzy tureckiej Plotamony raehuj<l: szde godzin drOgi~

J edziesi~ ponad samym morzem, prawie rowrunll, gdzieniegdzie male wzgorza,

a· wsztdiie lasy i przylaski. Kolo wsi Papaz Kiupru (Most Popa) zastaliSmy ·

Arnaut6w strate w wielkim ruehu. Opowiadali, te tyiko co si~ zdybali z bandll

rozhOjnik6w, zlotoo<l, z trzynastu ludzi, z wielkimi brodami, te strzelali do

.tych rozhOjnik6w, ale ci do nieh si~ nie odnrzeliwali, a kiedy zblizyli 'si~ do

nich, r9zb6jrucy zaez~li wolae: "czego .. wy od n~ chcecie, my nie zlego nie

#Obimy, nie kradniemy, rue rozbijamy, ale [jak] Chrystus z dwunastu aposto-I,!

mi ehodzi~y od ~c:lla . do siola i .:ooznos,ieIJ1y· sl,!w~ boze mi~dzy Iud' boiy".

• Byli zbrojni w ' pist?lery i wie1kie noze.

." Pytalismy, czemu ieh 'nie zabrali, odpowi.edzieli Arnauci, ze z.anadto si~

zbliZyli,.a ~ebezpieczni e .bylo si~ probowae na silll, wi~c. dali im pok6j, a sami

przyszli dae zniie; .zeby porobi~ na nieh zasadzki i w' zasadzkaeh polapae,

a gdyby si~ nie dawali, pozabijac. .

. Nie .bar~o moina bylo .wierzyc temu opqwiadaniu, bo Arnaud. umiej<l,

· twoizyc 'imaginacfjnych rozhOjnik6w i 0 nich epopeje, teby na ich k'ark [!]

mMna bylo haSc i rozbijac, ale mote bye, te duch manifesiacji i do tych krain

zawital, bo jut i t,u, po 'osadach odosobmonych nawet, brzmialy okrzyki:

"Niech zY.ie. Garibaldi", a w Larissie, stoliey Taalii, -dzieci gromadami po-'

~arzaly te "okrzyki: "Evviva Garibaldi" .

. .,Su:~~zy (urz~ powiatowy IX?licji), kt6ry nas odprowadzal,."i ~uci "\..:t

opo~ad~ ~am. 0 slawnym dzi§ f,?Zb6jnikU Szemo. Za e~zasow pi~zego ... . <.'

It 1ItJlTda, (tur.) ·- nieaysty.

okk4 (tur.) _ tw"ecka tnian 0 wadze 1,262 kg.

. pobytu Kozakow w ~esalii .o~ byl adiutantem H~~ BeJ~ 'Farsa , serger- . '"1-

darem:W Arnautow (naczelnikiem Amaut6w prOWlnCJl). Kiedy za guberna- .

torstwa Taib Paszy zjawily [si~] bandy 'z¥ j6w nad granieami Greeji, Halim ..

WSpOMl\.'lENlJI..

~ch. Bej zalecil gubematorowi Szema jako jedynego czlowieka ZdOlneg~dO zwiad "'.' .

[6w] i pochwytania rozb6jnik6w. Dostal on pismo jedno od gu ernatora, '.'J\

drugie od Halim Beja, kt6re jak. najsurowiej poleealy wladzom ejseowym . :\

i straZom Arnau~6w dawac pomoc i wykonywac nawet rozkazy' Sz rna. Tyro . :.,

'sposobem Szemo, prawnie, z paszportem, ezyli jak Turcy zowi<l, rozkazem - .

(emir name), rozbijal i rabowal po ealym sandzaku (prowinC j a)·lpo

trzeeh . '.,1 I!

miesi<lcaeh wyszlo ria wierze.h, ie nie kto inny jest naczeInikiem ro bOjnik6w,

tylko on, i wtenczas kazano go !cigac. Wygnany i plaszezyzny p4ez drago~

now, ktorzy sehwytali z jego bandy Wi~eej dwudziestu ludzi, syhronil si~

w g6ry Agrafy r DZumaki. Stamtqd przyslal do now ego gubeniatyra Izmail

Paszy Tepedelena, wnuka zawolanega Ali Faszy J aniny, traktowr

c

0 przeba-

czenie, zwane w tureckim j~yku .. dac raj". p asza odpowiedzr

al, ze nie

moze dac 'przebaczenia, tylko Vltenczas jd li Szemo zbierze cal<l ~j<l, band~

i naprowadzi' jll na naznaczone miejsee, gdzie b<;dij, zasadzone r jska

do

poj~.owani.a ich i wtenezas Szcmo, prosz<I,ey 0 przebaezenie i 0 ~luib«: rz'ldow'l,

dosta~e r jedno, i drugie. Takich bylyeh zhOj6w mowa dosyc cz~to

spotkae na dutbie. Najez~kiej petnil! dobrze obowillZki polieyjne, fe ezasami

motna miee z nimi niemile i nawet niebe2picczne wypadki, jak l~ zdarzylo

z porueznikiem pulku ~ozak6w Toy;arniekim;6. Mia! on jeeha do lpeku

VI. Albanii i z obozu pojecha! nad: rankiem do prystyny do ka:naku rczydencja

naczelnika policji), teby mu.·d~o przew.od~ka (za~tf~). Takjak ylo bardzo

rano, to . naczelnik straZY' .. Y'!-z~baszy (kapltan)j spa! Jeszcze, . a stfOi ~d<l,CY

u bramy pokazal porucz~kowi pok6j, gdzie spa! kapitan, ale sa~ ~c wszcdl

rozbudzie go. Komnata·rii~:byla zamkni~ta' na klucz i p. Towarnifki zaszedlszy

postrzegl kapitana ~pill.eego na podlOdze, na cyn6w~e sa, jak to 1est z-wyezaj

w Tureji,. tcl.otkn<!,1 si~ do' niego [ !], teby go rozbudzic, kiedy nagl~ ~en zerwal si~ i ruc l,lie !DOwillC schwycil pistolet, le±ilCY okoto poduszki, 'z od~edzionym

jui kurkiem, i wystrzelil. Na szcz~sde' czausz,ldory'towarzYSZyl pop.tcznikowi,

zdolal pochw'l od szabli ~wr6cic w bok r~k~ kapitana i kula ugrz~zla Vi ~cianie.

Wten~aS qopiero ~apitan! przysze.dlszy ~o ~i.ebie, zauwaZY~ px:z~d ~b<l, ~ficera

1 przestraszony prosil to] przebaezeme, Uumacz<l,e Sl~, it: ·kiedyS to 'jefdzil

po g~rach ~to j est po prosfu byl rozb6jni.kle~), cz~to byl,b'stawi.0D:Y · ~ ~:~0

na r6zne ruebczpleezeDstwa· z prxyczyny naglyeh napad[6w]. ~o. u mega

weszlo w zwyezaj, ie kiedy go znienaeka rozbudzon~, to z p~eZ'ltku, nie

namySlaj<l,c si~, sti-z~la, a potem dopiero rozwaia, CO to jest. ;,Takim sposabem .'.

niejeden raz _ 'm6wil ~ 6ealile~ sob~e. iy~e". Stroz znaj~c jegp . n~og rue

.

.. Kr,~JM (z M.) - benzt, t\1CZelnik •

• ~ Wladyslaw Tow ar:'n i c k i _ poru=nik I pulku Kozak6w.Sadyka l}lszy.

II ~ (z ros.) ~ tOg01a.

116 A. CZAJKOWSKI

powinien byl dopuScic porucznika do mego i on go [mowil porucznik] srego

ukarze za niedbalstwo. .

Szemo przystal i naznaczyl miejsce w Tymovos, mi¢zr koszarami a miastem,

na plaszczyinie. Kilka sotni kozackich tam silO udalo, gdzie si~ jut

znajdowala piechota i cztery szwadrony jazdy rumelijskiej, ale Szemo "'sit:

rue pOkaz:iP. Bimbaszy (major) Ibrahim Kardiki, kt6rj byl posrednikiem

tej neg6'cjacji, zostal zawezwanym. zgromipnym, ale poslanym znowu do

Szema. Po kilku dniach da! znne, ze si~ znachodz.i niedaleko miasta Kardycy

w winrut'ach. Arnauci zostali poslani, w liczbie kilkudziesi~ci u, do winnie,

a newy 'sergerdar, Muslin Aga, z kilkuset Arnautami znachodzil si~ w miastcczku

Kardyca. Zacz~ly ai~ strzaly w winnicach, w mid cie je slyszano

ale Muslin Aga zastraszyl si(;. nie wyszedl z miasta. Kilkunastu. Arnaut6w

straZy i kilka zhOj6w polegta, a Szemo przebil si~ i poszedJ w gory, a calej

wyprawy skutek koriczyl si~ nn wsadzeruu do wi~enia bimbaszy, Ibrahim

Kardiki. posqdzonego 0 wsp61nictwo z Szemo. Szemo w g6rach zbiera si~

na nowe rozboje. Dragon6w on ogromnie si~ obawia i dlatego mieszkancy

Kardycy w swoj ej pro~bie do Paszy prosili 0 dragon6w do ich obrony i do

schwytania Szemo.

Szemo j est dzis tutejszym Rinaldirum, opowiadajq 0 nim rOOne rzeczy i tak:

przed kilku' druami do jednej wielkiej wioski kuco-woloskiej, zwanej Malakassi,

j ednego dnia przybywa oddzial z pi~edziesi~ciu Arnaut6w, okrytych

proehem i krwi<l" i wiezie na oslaeh dw6eh zwi<lZanyeh zb6j6w. Hod:ta Baszy

(glowa wsi) jest przywolany. Opowiadaj'l Arnauci, ze stoczyli walk~ ze zOOjami

upart~, ze schwytali dw6ch hersztOw. Kai:'l pilnowae wi~tni6w, sobie

dae je!e i id'l na spoczynek. Kiedy wszyscy prawie mieszkancy, j edni dia

strzei:enia, drudzy dia przypatrzenia si~, byli kolo zb6jc6w, jedna cz~~e Atnaut6w

otacza strzei:qcych i ciekawych. druga rabuje ·domy. Szemo daje si~

poznae i ~eS okupia si~ stotysi~czn:l" kontrybucj'l, wyplacoIUi natychmiast

z wi~kszym po~pieChe m, jak si~ opla£a podatki.

Dojei:d:!:ajllc [!] do Plotamony morze tak bylo rozhukane. ze . balwany

s.kacz<!,c na brzeg mydlily nas i konie bial'l pian<!,. Konie dri:aly ze strachu,

ale szty napn6d. .

Plotaniona jest [to] dawna twierdza z rzymskich czas6w, odnawiana i przerobiona.

Panuje cna nad jedynll ~ drog'b kt6ra idzie z Tow do Macedonii •.

W dawnych czasach rnuii31a nllee wielq wartos{ wojskow<l i do~c jot wain"

w chwili powstan, ale w wielkiej wojnie nie rna :i:adnego znaczenia. Fortyfikacje

liche, we srodku twierdzy jest ao dwudziestukilku dom6w, ale nie rna

w?dy W ~erdzy, tyIko cysterny, po wod~ [chodzi. si~] j eszcze do podn6za

. drugiej gOry, gdzie S'l rozwaliny dawnego klasztoru mnich6w. w kt6rych dziS

zalozono han (zajazd, obeaa) i kordega.r:d~ dla zandarm6w nowo organizewanych.

Tam nocowali~my pod ogromnymi drzewami, przy ·tr6d.le, i lepiej

spalismy jak w Kitros. Ogien plonltl i . ArItauci calli noc ~ piewali piosenki

o Ali Baszy Janiny. 0 Wasilice, 0 Ibrahimie Baszy Beratu. Noe przeszla

WSPOr.unENlA _ . I 11 7

pr~dko: przed switem wyjechalismy. Deszcz mroczyl. Smutkiem POWI~ si~

swiat nie i:yj<lcy i swiat iyj<lcy si~ nie wcselil W~r6d czarnych las6w, mi¢iy zaroSlami paproci, prz;ejeZdf.a1i~my 'ejsce

osady polskiej, zalozonej przez .p.. Wladyslawa Zamoyskiego 37 na zifmiach

zmarlego wielkiego wezyra Reszyd Paszy. Nawet gruz6w siedzib e bylo

widac, ale przez imagiJ;lacj<l zdawalo 511;, lie] to cmentar%. i ie trupe zaszlo

cale powietrze. Tyle dobrej Wall Reszyda Paszy d1a Polski, t)'lejego pi ·~dzY.

tyle datk6w sultana Abdul Mediid Hana 31 poszlo wniwecz. Jedni z sadni·

. k6w poumierali, drudzy powsu;powali do Kozak6w i do dragon6w. Reszta

do tej pory tchnie zara2:<I, zachwycOn<l w tych paludiach 31 morskich. Ledwie

dw6ch czy truch entreprener6w si~ wzbogaeilo t<l, kksk<l, Polak6w, moina

powiedziec i sprawy polskiej. Tak nam m6wil przy tym nasz dow6dc Sadyk

Pasza: .. Nih uj'lC rue mme hr. Wladysiawowi Zamoyskiemu i z olnosci,

i niezmordowanej czynnosci. j est to perpetuum mobile to osobistej amoicji, ale

mimo wszelkie inne wady ci~y na jego czyrino~ciach niesZCZ~kie.' ~ czego

si~ [!] dotknq,i, to zaraz wniwecz si~ obr6ciio. S<lludzie szez~scia i ni zcz~cia

na tym bozym ~wiecie. Nikt rue rna pot~niejszej pozycji socjalnej j k p. Zamoyski

i pot~niejszego poparcia, 'be dwory europejskie i j ezuit6w, . jezuitki

calego swiata, habitowyeh, fraczkowych i w krynolinach, rna narz¢zia.

bo ma pieni<ldze i swoje, i skladkowe w kraju, a jednak wszystkO'~O przedsi~

wetmie _ legidny wloskie, . tureckie osady - tak si~ koncz'l, j wypro·

wadzenie korpusu. RambrinyoU do . Galicji - z [1] kl~sk'l Polski. J dnak on

chce Polski, i pewnie ie kocha Polsk~, snuje. snuje i sam ci'lgle ie swoj'l

prac~' przez oba~ i zawiSe, aby kto inny rue wzni.6s1 si~ nad ~' 0, przez

t~ z'ldz~ trawi<\c'l; akaparowanle u calej wladzy jezuickim 5 sobemskrycie

i z pokor,". . .

1 Z hawym okiem, takim jak byio niebo, przejeidzali~my ten cmentarz

zakladu pelskiego. W br6d przebyli~my Sabmbri~, dawny Peneusz i bylismy

w dolin,ie, a raciej w w",wozie Tempe. Slonce nie Unil0 5i; w wodach Penen,

zo, roo 1piowaly .,lowiki w nadbncinych knakoch, lal d=CZJulbmY i po-

" W1ad"l.w Z. IDO y. k ' (1803--18611) - .diu=' J"'" Ch;op,oki ,ua9<n'k

karnpanii wtgierskicj, dzial:u:z obozu aty$tokratyanegC> na cmigTacji, do ca II pulku

Ka:ak6w w c:.asie wojny krytnSkiej. Z pulkiern·. tytn pn.eszedl pOinicj na told angic1ski.

General angiebki, klerykal. · I . .. Abdul Mcdti"d (1823-1861) - 31 sultan Otoman6w, na. tron It:\Pil w roku

1839 i wyda1 stynny hatUszerU, "Z:apcwniaj~cy tureckim poddanym opick<; nad tydem, mieniem

i ezcil\, zwolennik cywilizacji zachodniej.

., J!DludiD - bagna.. . . .

... pn/Hluum ",..~U (lac.) _ pn;eno!nic:. %adanie niemoiliwe do wykooarna.

,

U Girolamo Ramor i,"!-o (1792_1B49)_gen.cral wloski w stuibie r+.=us

kiej

, po.

tern pohkiej W ola-dle .powstani-a futopaclowego. l'Qrnimo &ielnoki O$Obi!lte~ ' zawi6d1 jako

dowOdca i pedd ... 1 sw6j kOfPUS Austrii. Po kl~ce pod Nowar:j., 2.11. ni~ubor\l.ynacj .. wobec

gen. ChrzanoW$kiego, zostal. TOzstneiany.

to wfNtrOwai (z fr.) _ pnywlaszaac sobie.

,

118 A. CZAJKOWSKI

tokami splyw·aJ ze szczytu tych skal, z ktorych. w pierwszych czasach pod-"

boju Grek6w przez muzulman~w, dwa tys.i<lC~. napad~~tych vi g6rach przez

dwor mytliwski Issy Ewrenosa, -wolalo skoczyc w w~wozy Tempe na pewn'l:

smiere, jak oddac si~ w jasyr zwyci~zc6w. Wszyscy co [do] jednego zycie

sttacili. Pokazuj,! miejsce, gdzie stadami zhiegali si~ Ymcy i szakale, zlecialy

sil; drly ijastrz~bie na hankiet. Dotlldjeszcze skaly .zdai'l si~jak by poskladane

z czaszek i kosciotrup6w ludzkich, a obok plynie- cd skal weda zwana sultansk'l.

bo w [!] m", sultan Mehmed II C3 na lowach. w Tesalli usmierzal pragnienie

i kazal j'l ' sobie p6iniej przywozic do . Stambulu. Zimna i doskonala

woda. .

Tesalia przedstawia obszem;i i zupelnie zamk.ni~~ plaszczyzn~ Oicr'l::

zoal! ~oki mi g6rami. Na zach6d g6ry zwane Agrafa, nn wsch6d gory

Pelion, O~a, Olimp, ze swoim systemem podrz~dnych g6r, J'lcz(lcych go

na p6lnoc' z g6rami Agrafy, na poludniu ci(lgnie- sic: pasmo g6r mniejszych,

oddzielaJ'<lcych plaszczyznc: od zatoki morskiej 'Volo i arcbipelagaw. Na wyso"

kich:Si"czytach Olimpu i Agrafy snieg pozos~,!-je caly rok w ukrytych miejscach;

"')V wllwozach. W pone deszczu i kie.dy stopniej:t ~niegi na g6rach,

masa w6d spuszcza si"c: z 'gar na plaszczyznc:: J dli wtenczas z wysokich g6r

spojrzec na step, roz[~]cieIaj:tcy si«; na dole przed oczami, to prawie caly kraj

przedstawia si«; jakby pokryty jeziorami ogromnymi i w cZ«;sci jakby potopiony.

Niezliczona masa wodnycb ptak.6w, rozmaitego gatunku, pokrywa

te wody, gotuj'lC si«; do odlotu w palnocne kr:l.je. Wszystkie te wody maj'l

tylko jeden wych6d do morza przez rzek«; S~ambri«; (Pence W staroiytnoscih .

a ta wpada w mone przez cidnin«; Tempejskiej Doliny, kt6ra"jest tylko wllSk1\

rozpadlin<l, mit;dzy g6rami Ossa i Olimp, ~ejscami nie szersZq nad sto 'pi«;c-'"

dziesi<l,t s<lini. Moba prawdopodobnie . dopukie, ie dzic:ki takiej konfiguracji

kraju zqarzyl si«; w staroZytnoSci cz«;Scio.wy. potop, znany u Grek6w pod

nazw'l potopu Deukaliona. Wskutek trz~enia. ziemi alba . d:rugiej przyCzyny,

cicinina mogla bye chwilowo zawalbnq ziemi<a- 'i kamieniami z gar, a ws1.rutek

tego wOdy. nie maj<a-c stoku, zalaly caly kraj tesalijslci. :.: ::: .. -.,:_ ' .. ;. .

.Dolina T.empe sJawi si~ pi«;kno§ciq krajobrazu i zdrowym powieti-zem na

g6raeh. W samej cidninie na wysokich podnozach gOry Ossy midci si«; wid

Ambelakia, lii:.2:qea wi«;eejjaJe: piCCset dom6w, slawna tym, ie ona byla ulubionym

mi.ejsce[?1J rezydencji ·bogatych. koiners~~~· gr~ch przed . rew~

lucj<a- za niepodlegloU w 1821 r, Teraz ta wid zanitdba'na i upadla, alejeszeze

stoj<a- niektOre przepyszne domy. Wdy z ogr6dkiem i strumykiem czystej

wody spadaj'lcej z g6r. Moina liczyc do dwudtiestu strumyk6w, z kt6rych

kaidy przebiega przez· kilka ogrod6w, a zatem oddzielnymi kaskadami spadaj~

z g6r do rzeki Salambrii w cidninie. Do tej wsi pulki kozackie posylaly

ria popraw~ foiniei2y chorych' na febI'«;. Kilkutygodniowy pobyt w tej g6qy..

stej miejs~.iVo~ci, obfitej w dobte wody, przy g6mym powietrzu. ~ari:~al

,

:WSPOMNttNlA

119

dla wyleczenia i nadania nowyeh sil, zeby przenieSc zloSliwe febrY, ktore grasuj~

okropnie na blooiistej i zyznej plaszczyZnie. T esalli.

Przejechalismy cidnint;; ci<tgIl<lc<l sit;; na trzy godziny drogi t stant;;llSmy

w Balcie,liehej mieScinie slawnej tytuniem. Dawnl. znajonU Turcy frzyjmowali

nas goscinnie, ~er~ecznie i po ~niad~niu, kt6re ~k1a~alo sit;; prawf z tych sa: .

mych potraw; Jakie byly na ~.ruadaruu paszy egtpskiego, wydany cesarzo

Wl

Napoleonowi i jego ionie (bo u Turk6w bogatyeh i ubogich jed ego rodzajl,l

pOtrawy. musie~my jeSc a jdt). bo mudyr byl ten sam, jakiego ~3:wali~my.

odjeid±:J.jllc z Tesalii dwa lat:l. temu. Nieraz u mego z Azis Pasz<a-, m dobrym

naszym przyjacie1em, Bo§niakiem, pOtomkiem slawnego wezyra okolowicza '

po k<ldzieli, pod6wczas gubernatora T esalli. goscili~my poluj c w okolieach.

Z Baby, w prawo, byla wi"d ·Dereli. zamieszkana przez sa yeh muzulman6w;

przypuszczaj'l jedni. :i.e ona jest pobudowanq n:l.. ~ejscu, gdzie

byly stajnie owe ogromne krOla Augiasza, kt6re wyczyszczal He$es. a kt6re .

wslawily i6d koni tesalskieh, a z ieh pOwodu i jazdll tesals w wojnach

Aleksandra Wielkiego i wkkszego j eszeze Rzymu. Tam musialy b. e te stajnie,

a nie na Kara Czairze·(Cz:am.ej f..llce). odleglej stamt<l,d 0 goff:'DII;; drogi,

jak niekt6rzy drudzy umymuj'l, Czame 1.<Pci S1\ bagnem przy trawll.

kt6ra nadzwyczajnie koniom do sm~u przypada, ~ .nawet)e tuC • Tam musiano

wypasac stada kr61a Augiasza, a w Dereli byly stajnie, bo~ tej wi~sce

ci<a-g

1e

odkopujll i stare mury. i rozmaite ' narztdzia, kt6re - daje si~nalei~

do sluiby stajen. przed kilku' dniami odkopano skrzynit;; k miennll, po

rozbiciu kt6rej znaleiiono w niej skrzynkt; miedzianll. a w niej roszek, jaki

uiywajq dzi~ Arabowie lao [u]pit;kszenia grzyw i ogon6w ko ·om· swaim.

1.<tiU Kara ~~ .ci.UO" siC ~nad prawym brzegiem neki Sal~mbrii, kt6ra

tutaj jest skryta g¢:Ymi zaro§lami bobkowego drzewa i myrty, p'iZedstawiajllcych

przdliczny widok w awe kwitnienia. 0 jeidzie tcsalijs"bej juZ jako

, 0 ini.ci.e .bistOrycznym. tyJJi.:o m6wie,my, z tuby1c6w w 'calej tej\ krainie ani ' .

jedpeg()( podobnego. do je:tdfc~ .napo~c .nie .mo:i.na, Koni tes$kieh ~edwie . ~. )k.

w g6rach Agrafy lub DiumerkijeszczejW ostatek napotkac mo na, aJednak

_ to tymi konmi bogowie uganiali po Qlimpie i bohaterowie Ho era po pI:I. ... "'~ : " . szczyznach rroi. Moina powiedzieC:' ie ta jazda zginc:1a na farralskim potu :... :~

. ' raz'em z .pot«;g<a- Pompejusza. zgin«;la odjazdy numidyjskiej ees1

a

. Wsz~o

tak przeplywa na tyro . boZym iwiecie. . . . ' .

. Przejechawszy Czari1<a- , 1..~'I: znaletliSmy sit; na ~wnini~. tcsalijskiej.

Tu taka cicho~c tmierci _ i jak. pisal Sadyk Pasza do swojej cdrki - ie nie

tylko glos z Iltwy i z Ukrainy, ale nawet i z taIDtego [~wiata] slythac by· byIo,

~eby taka ~~~a <;ic~~ bez :i.y~a:. ~~~a.sic a1 ~o tYch .miejs+!Hgdzie.nie.

podobnego rue 'masz jak na teJ dolirue, ]akat obumarloic, wstr~~;a przy tym uroczo~C [ I] opanowuje kaidegci czlpwieka. Kraina to zarazy,~oprzedzona

.r6wninll tmierci. Moina powiedziec, 'ie bogowie ulatuj'l:c z Oli~U przeklt;li

ten kraj. Wszystko w nim jest, co sta~o~ boga~twO ma:eri~e r ~rodz~j~a

, .

120 ., A. CZA.1KOWSKl

zienrial' i obfitosc rozmaitych produkt6w,. jest pieni<}dz; a nie rna zdrowia

u ludzi, nie rna krasy u Iudzi, twarze porniedziale od [cbry jnk pergaminy

staioiytnosci, oczy jak fotografowane, bez zycia, do: niczego nie rna ch<;ci,

rue 'rna poci'lgu, najzdrowszemu zdaje si<;. ze chery. Przekl<;ta, a przy tym

pyszna kraina.

.W Doey przybylismy do Larissy Jpo turecku Dz~niszehr) . Rzltd turecki

posylaj'lc kozackie pulki do Tesalli i Epiru mial zan:iiar por<;czyc [!] im strai;

granicy greckiej cd zatoki Volo na mone Archipelagu i do zatoki .Preweza

na Morzu Adriatyckim. Do tege czasu pelnili ~b<; na ' granicy baszybuzucy,

zwanl takze "tabordiy", werbowani mi¢zy AJbarlczykami (Arnautami)

Tosci (poludniowej .Albanii, kt6rzy cz~owo podlegli wplywom

Grek6w) i Gegi 4t, (zamieszkalych w'p6lnocnej Albanii, na granicach Czarnogory

i Sabii). Granica byla rozd.7.ie1ana na kiilea rozdzial6w pod komend'l

yuzbaszy (kapitan6w), bimbaszy (majorow) Arnautow. Na czele ich w kaidej

prowincji bylo kilku wytszych naczeInik6w Arnautow, zwanych sergerdarami';

katdy z nich dzialal na !woj<t, r~k<t,; obowi:tzywal si~ trzymac pod

bron[i:t1 pewn<t, liczb<t, zbrojnych Iudzi, ktorych werbow:u w An:tautluku.

Za kaidego zolnierza oni pobierali told i racje (motka; sol), a potem im to

rozdawali. Oprocz tej przedniej straZy, ' stoj'lcej wzdlui granicy; i?yly takie

w kaidym powiecie oddzialy tych 'Arnautow, pelni<l,ce obowi<l,zki policyjne

i strai; bezpieczenstwa na drogach. Taki,system byi malo odpowiedni. Sergerdarzy

w urnowie '[!] z wladzami nie trzymali pod,. bron[il\-J umowionej

. liczby :.!:oinierzy, za ktorych jednakoi pobierali od rz<l,du utrzyrnanie; 201-'

Dierze,. cz«:.sto rue dostaj,!:c po pol roku i wi~cej zoldu, sami rozbojni~li i stra± .

granicy :byla :fikcyjn,!:~ DIatego rz'ld mial zamiar powierzyc [strzetenie] gra.

nicy kozackim pulkom i zwi«;kszye orgarrlzaej'l sformowaniem jeszcze dw6ch

pulkow dragonow. Sadykowi Paszy bylo polecone obje±dzdac granice i przedstawie

'projekt zasadniczej reorganizacji. Z tege powodu w pocz:<ltkach maja

1858 r. z oddzialem Kozakow i dragonow, przy dwunastu oficerach, nacz«;t0

objaz& granicznych miast. i samej granicy, i po Lariss.ie pierwszym. miastem,

)aore odwiedzillimy, bylo Volo 'z partern ' przy odnpdze tege) nazwiska.

'

,Miasto rozci='lga si«; po brzegach zatoki, z kt6rej w starotytnosci wyp!yn«;li

~onaui::i na zdobycz zlotego . runa. Stare miasto niewielkie, ulice krete.

wll:Skie; ciasne, zamieszkalc prawie wyl,!:cznie pn:ei Turk6w, jest PrZy tym

opasane kamiennym murem z kilkoma wieiami na w«;gJach. To jest foneca

Volo. ktora teraz nie rna tadnego znaczenia, ale za to sluZY jako ir6dlo dochodu

dla .m~ora artylerii, opiekuj<l,cego si«; tymi murami; poniewai nowe

miasto._ za~eszkale przez Gre~ow i komersant6w, gdzie s~ sklady to,ware,

rnag~y i przysta4 dla pirochod6w; poWstalo na przeciWoym brzegu, -w pOI

.. }¢rYk albarislri roipad:a l io; na dwa dialelcty: p61nocny _ Gcgdw, i poludniowy_

Tosk6w.

wsPOMmEmA . 1 121

wiorsty dalej, i cillgle silO roiszer[za], naczelnik fortecy i kajmak (naczelnik

miasta i powiatu) pod pozorem, ze zabudowania nowego rniast, mog<l: pn:eszkodzic

rozwinilOciu ognia z fortecy, kaidy raz sprzeciwniaj<l:1 silO nowym

[za]budowaniom, ale ustlOpuj'l, skoro daj<l: im dostateczny wykup,

W Volo kwaterowal sz6sty szwadron kozackiego pulku pod ~. ow6dztwem

majora Rawskiego '5. z czego rnieszkancy byli bardzo zadowolnie " bo to bylo

rlOkojmi<l: pn:eciw naduiyc[iomJ Arnaut6w, na kt6rych miesz ney przyrueSli

skargi, skora Sadyk Pasza przyjechal, choclai on nie ,al polecenia

i obowi.<lZku milOszac s.i«; w takie sprawy, /lIe [rue] wszyscy wie zieli 0 jego

misji i pn:ydawali jej inny charakte".

Na wsch6d odnoga Volo oddzielona jest od archipelagu ~mern g6r,

kt6re stanowi<l, przedluzenie gor Ossy i Pelionu i konczl} s.i«; pol pern Tryken,

przy zl<l,czeniu si«; odnogi z archipelagiem. W tych g6rac rnieszka jedyrue

ludno~{ grecb., daleko wilOcej rozwinilOta jak ta, co miesz~ na stepie.

Wielkie i bogate gorne wsi(el: Kolos, Ponaria,.Aja Vraki, Aja Ve a, Zagora,

maj<l: szkoiy bardzo dobrze urz'ldzone i nie rna prawie dziecka w ch wsiach, '

kt6re by rue ·uczyl[o] si«; w tych s~kolach. Po przyjeidzie do Volo " asz dow6dca

udal s.i«; ·z nami w te g6ry. Municypalnc wladze greckie [w] tycr wsiach za-.

prosily nas na. egzamina w szkole i my dziwillimy si«; porz<l:dkoWl i postlOpowi

w tych zaloieniach. Wszyscy nauczyciele S<l: Grekami z kr61eS~' niekt6ny

,z nich ukonczyli kurs uniwersytetu w Atenach. Nauka odbyw si~ jedynie

w greckim j«;zyku, 0 tureckim jlOzyku nie ma nawet wzmianki. I <l,d patrzy

obojlOtnie na to ~ zostawia swoim poddanym zupelnq, i nieogranic~onl\- wolnoU

w edukaeji, tak samo jak VI zarz'ldzie koscielnym. Biskup Voll, ak i inm biskupi,

kt6rych my zastaliSmy w innych miastach, inforrnowali i rzekonywali

nas, ze mieszkaDcy rue s,," w zasadzie pneciwni n<l:dowi, ponicwat podatki

S<I, nie~~e i donatek Jest .u wszystkich, ale wsz~dzie skart'l silO pa poborc6w

(iltizamdzy) dziesi~cin, -a takZe na bej6w, ktOrzy S<I, wlaSciciela~ wszystkich

ziem i ,nie chq ich sprzedawa~ chrze!cijanorn. Ta ostatnia kWes~' szczeg6lnie

zniwecza dobre rezultaty tolerancji rz'ldu w sprawach o~wia i Koscio!a.

W Bohti. taka kwestia ' agrarna zaostrza wielce stosunki ' ini~z bej ami bosniackimi,

muzulmanskiego wyznania, choe serbskiego pOcho~ema, a nie

przybylymi Turkami, a swoimi ziemian[ami], chrzdcijan[ami] bosniackimi

tak prawoslawnymi, jak katolickimi. Daje to pow6d do mieszania sie; w sprawy

krajowe cudzoziemskim konsulom, co grozi niebeZPieczenstwe~ dla Turcji.

Niedbalo~e w uregulowaniu stosunk6w agrarnych miedzy 1 dnosci'l jest

gl6wniejsz'l przyczyn'h ie grecka ludnose po niewo11O zwraca si~ do k.r61estwa

greckiego, bulgarska do Rosji, a [ludnosc] Bosn:1 i Hercel!?winr do Austru.

W. Zagorze mieszkaDcy skari.yli sie na bimbaszego ArnaU{l' Saiq Age,

kt6ry pobiera od nich mllki wi~ej jak na dwa iysillce piastro miesi~cznie,

.. Wincenty R a Wi k i (pseud. Sidor' D y dol e Ii k"O) '- adiutant-mo.j r I RUlim Kouak6w

S:adyka P:w:y. '

122

A. CZAJKOWSKI

ale za to obiecal, it Arnauci nie bl;dll zaczepiac ich ion i ccirek. W Portaria

mieszkarlcy odm6wili i nie nie daj(b i dlatego w tej wsi kobiety siedz~ zamknit:;te

w domach, nie §miejqc wychodzic naivet do swoich ogrod6w. Said Aga wy_

bral: Ponaria dla· swojej rezydcncji, urz~dzil tam sobie rozlCoszne mieszkanie;

Ten Arnauta byl przedtem slugil czybukczy (slU:i:~cy: rna,Hcy plcI<;gnowarue

nad fajkaini, cybuchami), teraz stat sit:; bogaczem. rna kilka dornow w' Volo,

wilI<; .J:;l~~ morzem i trzyrna do dwadzidcia mulew i koni w stajni. Wladze

wiedzl! aobrze 0 naduzyciach, ale miIcz'l.

Oo':jiliasta Ermii (Armyros po grecku), polozonej na tcjze odnodzc w 6

godziq"od Volo, my jechallimy po drodze ci'lgIllj,cej [sit;} po wybrzezu zatoki.

Powiat juz graniczy z Grecj~, a mi<lStO jest tylko 0 2 godziny drogi ad Grecji.

Miilsjo liche, ale okolice Sll bardzo bogate. :rutaj taJeze mieszkancy przyszli

do naszego dow6dcy z[e] skargami na Arnaut6w, na ich naduzycia. J eden

z bogatych bej6w Mehmed Bej, Moraifa z miasta Erybali (w Epirze), powiedzia!

nam, ze jednego dnia, niedawno, hajducy przyszli do wsi Karadza Kioj,

kt6rej on [byl] w!a.scicielem; on da! znat 0 tym naczelnikowi Arnaut6w. Ten

poufnie uprzedzil rozb6jnikOw (haramdzy) ~ swaim przybyciu, a ci, nie trac"

lc czasu, zrabowali wid, dom beja i uciek.li. Amauci nikogo jut me zastali,

ale pomidcili si~ wygodnie we wsi, na daremne utrzymarue od mieszkOlnc6w,

wtencz::t.s lciedy druga cz~sc Arnaut6w gonila niby bandyt6w w gOr

Wszystko to· uchodzi bezkarnie i,. wedlug s16w" Mehmed Beja, mieszkaricy

\ znOljdujll 'si~ wobec rozb6jnik6w i Arnaut6w jakby' mi~. kowadlem a mlotkiem.

' " , . .

Drugi mieszkaniee, Hussein Bej, kt6ry piastow'a! "urz~'d mudyra (naczel.

ni.ka nuana i powiatu) w ci"lgu trzydziestu szdciu lat i zna doskonale kraj,

no~unki zycia tutejszego, i rna dlatego wielki wplyw, pn:yszedl do Sadyka Paszy,

naszego dow6dcy, z podzi~kowaniem, te wprowadzil KozOlk6w do Tesalli.

On twierdzi; teo Grecy·z kr6Iestwa tyiko marzll o-przy1llczeniu Tesalii i Epiru,

jak Rosja marzy 0 Konstantynopolu, ze bez tych dw6ch prowincji Greey

zOlwsze zOS"tanli biedn[iJakami (fukara). D"lienie Rosji zatamo'wala 'niedawno

skonczona krymska ~jna, :a prZeciw (d;p:eniu] Hel1eri6w, czyli Grek6w, najIep.

sz"l mi11F~ byloby powi~zyc ilost pulk6w kozackich i por~czy;t [!] im

Strai; gr~cy. [Wiadomo J, ie .te pulki, sformowane ~ wi<;kszej cz~ci z ochotnik6w

(~1£lgar6w: i dnfgich Slawian nie. sympatyZuj"lcych Grekom, przeszkodU1yb~

Rropagandzie ' rewoluqjnej daleko "skufeeznie[jJ. jak Arnauci, kt6rych

wysoko '[Si~] nie ceDi jako zolnierzy; osobliwie Tosk6w, kt6rzy pcawie wszyscy

m6wi"l' fa. grecku. . .

. Ndz dow6dca Inial: tutaj wizyt~ starej · Turczynki. Hanim "-Ajsze, kt6rej

s.yn jest w 'dragonach, a kt6rej tycie jeSt . piawdziwym romans em. Plakala

i rozPOwi.idala .c3!'l swoj:t historiOl. ' Ucodzona we wsi Kiedyk, blisko Army~

su, c6cka _sp'ahisa (zoWen lenn~j konnicjr dawnych c'zas6w) ttti wsi, !'tmu

.. llanim (tur.) _ pam.

WSPOMNIENlA i23 ..- _.. . "

trzydzidci lat i 'wi~c~j ~ jak mowi - byla wzi~ do haremu fmin 'Paszy,

syna slawnego Reszyda Paszy, Gruzjanina [!1 syna popa ~z.inskiego,

wielkiego . bohateca spod Szumli (1828 c.),. i _ zostaJa [jego] ~eci.tl: i:on"l.

W szdt miesi~cy umarl EIcin Pasza i z05tawi! jll wdowOl przy nadziei. Porodzila:

'syna Moha~eda i p~szla za mop: za Dz~lat-Eddin,.B~ja, s~a~sa z AImyras.

Z tym mlala druglego syna Alego. Przez ro·z.ooJIDk6w ,jpaliltar6w ~7

zostala porwanll i wprowadzon"l w gory na wyspie Negroponto

r

(Przy]wi'}zan'l

byla. na koniu przez swojegQ porywc~, a pdiniej ochrzczona, poszla

z.a niego za m"li:. By! to ~lawny Kara Istraki,' zb6jca pOd6wczf zawolany,

i z tym miaJa syna nazwiskiem Sostcaki. MOlz zb6jca' zostal zapitym pn:ez

bcj6w Negcopontu, na kt6rych robil wypcaw~, a ona wr6~ila do ojcf i do.wiary,

z trzecim synem, i posda za. m<iZ za Kiuczuk Beja, z kt6rym mi"ta syna Mu~

staf~, dziSiejszego dragona. Sostraki, doszedfszy lat dziesi~ciu, ucrekl z domu

i przeszedl do rozb6jnik6w - karakacz.an6w (tak ZW"l si<; koczuj~ owczarze

kucowolochy, mi¢zy kt6lymi jest duto rozb6jnik6w, ' co jest tilie rzemiosJem

·w tych krajach). W dwudziestym roku zonal ich hersztfm i juz za

Husni ·Paszy, tecainiejszego gubematoca Tesalii, napadl na *'cS Kiedyk,

zabil w!asn"l ~k" swojego dziada i bcata AIega, wid spalil. Mitk pod6wczaS

z dwoma synami i m~em .byla w Eerrill (Armyros). Kiuczuk ej pu~cil si<;

w pogon z Mobamedem za Sostrakim. Dognali go w Nero-Sp 10. Kiuczuk

Bej zonal zabitym, a Mohamed, mocno ranny, przez zb6jow SO~k.iego byl

odniesiony ~o Ecmii, matee, z dwama worami zlota i scebca. czasie tej

wielkiej nocy Sosti-aki, zb6jca, w Kiedyku byl zabio/m przez Mohanieda. ·

Do nas przyniesiono glow<; i widzie}.iSmy Mohameda, kt6ry bylle rannym,

ale nie wiedzi~my ni~ 0 calej historii. W kilka dni Mohamed marl nag!'}

smiet:ci'l, a· Mustafa, maj~tny, mlody czlowiek, bacdzo dObcego~rowadzenia

si<;, przyszedl zapisac si~ do dcagon6w i nie chcial )'I"Yj!c, pOki w ,mundur

, , . nie ubcano. J ak si~ teraz doWiedzieliSmy, rozpacz matki, po snf.e~ Sos.tra.·

kiegoj i przeklenstwa rZucane na Mohameda. zniewolily go do I tego kroku.

I ~ op.a p!~e · zb6jc~ syna, a Mustafie. przepowiada, ze tak ~konczy, jak

jego braCia, bo jest powiedziane, ze ona wszystkich swoich poc~owac . musi.

Powiada, ze Die ma nic do zOlrzucena sYnowi swojemu Mustafi , ze b)tl jej

poslusznym; ale te ona do niego nie. rna serca, .niech sluzy d~ago.nach

i rada by, zeby z tego kraju pr~dzej wyszedl, boby t.o go mogI uwolnic od

~rniecci,jaka tu go cz.eka. 8yn wie;ze go matka 'nie kocha, aleje ak ze swej

strony znachodzi. si~ bardzo dobrze. Jeden' z dom6w jego naj 0 na szpital

. dragonski. Prosil, by pienilldze byly oddawane matce, gdyi to wszystko do

niej ·nalciy ion nigdy nie weimie tyIko to, co mu matka sam prze:znaczy ..

8przeci~t si~ opinii medZylisu U rniejscowego, kt6ry jemu caly majqtek oddawal,

a matkc jako majllCl1 rodzOlj obll1kania [chcial] o~eb ra -In kllcate1~ . ' ·

.. paJiktmJwi, (n. gr.) - wojs.ko meregularne, zlozone z ochotnik6w najqonyeh w armli

nowogreckiej. cz~to lupicic:ze.

II mtt!i;,fu (rut.) _ rada. parlament.

"

trzydzidci lat i 'wi~ej ......: jak mowi - byla wzi~ do haremu Emin Paszy,

~syna slawnego Reszrda Paszy, Gruzjanina [!]~ syna papa ~zinskiego.

wielkiego .bohatera sped Szumli (1828 r .),. i zostala [jego] ~eci"'l zon<l.

W sZeSc miesi~ umarl Emin Pasza i zostawil j<l, wdowQ, przy nadziei. Porodzila:

'!yna Moha~eda i p~sda za m~ za Dzelat-Eddin .. B~ja, sta~sa z Axmyras.

Z tym mlala drugtego syna Alego. Przez ro·z.ooJDlk6w ,lPalil<arow ~7

zostala porwanll i wprowadzoD'l w gory na wyspie Negroponto

r

(Przy]wi'l-zan"

byla. na koniu przez swojegQ porywce, a p6iniej ochrz9ona, poszla

z.a niego za m'lt. Byl to ~lawny Kara I straki,' zbOjca pod6wcz<¥, zawolany,

i z tym miaJa syna nazwiskiem Sostraki. M'lz zb6jca' zostal zabitym przez

bej6w Negropontu, na kt6rych robil wyprawe. a ona wr6~la do ojc~ i do.wiary,

z trzecim synem, i posda za m;p; za Kiuczuk Beja, z kt6rym mi~a syna Mu-.

stafe, dziSiejszego dragona. Sostraki, doszedlszy Iat dziesi~ciu, u9':ek.l z dornu

i przeszedl do rozbOjni.k6w - karakaczan6w (tak. zW<l si~ koczuj~ oV{czarze

kucowolochy, mi¢zy kt6rymi j est du:to rozb6jnik6w, ' co jest tille rzemioslern

·w tych krajaclt). W dwudziestym roku zonal ich bersztfm i juz za

Husni ·Paszy, terainiejszego gubernatora Tesalii, napadl na ~eS Kiedyk,

zabi! wlasn<l rekOJ, swojego dziada i brata Alego, wid spalil. Matk~ pod6wczaS

z d~oma synami i m~em .byla w Ermii (Armyros). Kiuczuk ~jpu kil si~

w pogar\. z Mohamedem za Sostrakiin. Dognall go. w Nero-Sp 10. Kiuczuk

Bej zonal zabitym, a Mohamed, mocno ranny, przez zb6j6w So . ego byl

odniesiony ~o Ermii, matce, z dwoma worami zlota i srebra. czasie tej

wielkiej nocy Sostraki, zb6jca, w Kiedyku byl zabitym przez Moharrieda. ·

Do nas przyniesiono glow~ i wichiel.i.Smy Mohameda, kt6ry bylle rannym,

ale nie wiedzi~my ni~ 0 calej historii. W kilka dni Mohamed marl naglll

Amiet:ci~, a· Mustafa, maj~tny, mlody czlowick, bardzo dobrcgo rowadzenia

si~, przyszedl zapisac si~ do dragonow i nie chcial )'I)'jic, p6k:i. w ,IDundur

nie ubrano. Jak.si~ teraz doWiedziellimy, rozpacz ~atki, po ~tl·erci Sos.tra.

kiego, i przekletistwa riucane na Mohameda zniewolily go do tege kroku.

. r dz!S op.a plaae zb6jc~ syna, a Mustafie przepowiada, ze talc konczy, jak

" jego bracia, be jest powiedziane, ze ona wszystkich swoich poe owac. musi.

Powiada, :i:e nie ma nie do zarzucena synowi swojemu Mustafi~, ze btl j ej

poslusznym; ale ze ona do niego nie. ma serca, .niech sluiy t d~ago.nach

." ~ i rada by, zeby z tego kraju pr~dzej wyszedl, boby t? go mogl9 uwolnic o?

. ~ rni erci,jaka tu go czeka. 8yn wie,'ze go matka 'nie kocha, aleje ale ze 5wej

. strony znachodzi. si~ bardzo dobrze. Jeden' z dom6w jego naj 0 na szpital

. dragoriski. Prosil, by pieni'ldze byly oddawane matce, gdy:i: to wszystko do

niej ·nalciy ion nigdy nie wetmie tyIko to, co mu matka s przeznaczy ..

8przeci~1 si~ opinii medZylisu U miejscowego, kt6ry jemu caly maj~tek oddawal,

a matk~ jako .majllcll rodzaj obillkania [chcial] odebra W kiirate1~ .'·,

.. paJiktutlW'!', (n. gr.) - wojsko merquiarne, zlozone % ochotnik6w naj

nowogn:ckiej, cz~tO lupieiac.

II mttl..t;,fis (tur.) _ rada. parlament.

1:l4 A. CZAJKOWSKI

przy ·nas powiedzial: "Alho to jest oblqkanie koehae j ednego syna wi~eej

od drugiego? Sostraki, ehoe zb6jea, by1 ryeerzem, a ja rue jestem niezym.

Jak rum b~d<:, to i mrue kochae b~dzie, bo ona z ryeerslciego rodu, spahis6w

eork<l" wnuezk<l, i prawnuezk<l,".

Pi~kne tic na powiastk~: ¥atka ezterech synow. Fitjonomia Ajszy wcaIe

niepoetyczna, malego wzrostu, tlusta, czerwona na tw~ i przy swoim wieku

zanadto fertyczna - [trzeba] dodac, ze przr.jechala na osle, w jasnozie1onej

ferezji u, z zoltokanarkowym parasolem i ealy swoj afekt okazywala adiutant[

owiJ-majorowl Kosz1;lekiemu ~O. Poezja w historii zyeia, proza na obrazie

zycia.

Z Armyros juz pojechalismy ku granicy polozonej 0 2 godziny st<l,d.

Weszli~my w dolin~ Shurpi, ktorn ci~nie si~ wzdluz graniey. Ziemia nadzwyczaj

urodzajnOl., a gory, ktore opasaj'l doliny, S'l pokrYte lasarni d~b6w · olbrzyrnich

rozmiOl.r6w. Po drodze, ze Shurpi do Vrina, w pobliZu wioski Wremana,

spotkalismy dwa blokhauzy nie dokoriczone. Rz'ld rna zamiar budowae

[wl~eej] ~ch budynk6w w[z]dlui granicy. SOl to po prostu niewielkie wide

z dzikiego: rue ciosanego kamienia,. zlozonego bez cementu, nie przedstawiaj<

lce zadnej wygody ni dla pomieszezenia, ni dia obrony. Budowanie tyeh

biokhauz6w tylko zbogaca gubernatora i przedsi~b.iore6w. Amauci, jak przedtern,

pomieslczajq. si~ po okolicznyeh Wsiach, a w niekt6rych punktaeh na

grani@r stoj<l kurenie :z: gal¢ i z lepionej gliny, gdzie sehronill si~ zolnierze,

a biokhauzy stoj<l, pustkami. Pny niesumiennoSci administrOl.tor6w najlepsze

zamiary eentralnego TZlldu spelzOl.jOl na. niczym. . .

Sergerdar t ej cz~ci granicy Mial trzymac pod broniq. pi ~Cset Arnautow

i pok:izae ieh obeenymi [!] przy tewizji, ale my wkr6tce spostrzegli[smy],

ze na r6z!lych punktach jedne i te same figury przedstawialy si ~ . SergerdOl.r,

kt6ry nie mial um6':Vionej w kontrakcie liczby ludzi, pokazywal na rOinych

punktach j ednych.i tych samyeh ludzi, kOTZyStaj<,!:e [z] g6mych kie:!ek, zeby

nas uprzedzic na kaidym punkcie i udawac, z~ rna pelny komplet. Na uwag~

z n:lSzej strony. ie tak cz~to spotykOl.my Iudzi zupe!nie pC?dobnyeh do siebie.

on tlumaczyl, ze Arnauci wszysey podobni jeden · do drugiego jak rodzeni

brOl.ci[Ol.J.

We wsi Vrina Spotkalismy biskupa z Larissy, rewidujOlcego swojOl eparehi<l.

Wyisi. dostojnicy KoSciola ci'l&le - rozjeidZaj<\ po swojej diecezji w ce1aeh

nie tyIko ko~cielnych, ale i politycznych, z [tego] powodu, :i.e rzOld zupelnie

me miesza [sid do tych spraw, i wladze duchowne u.zywajOl swobody nieograniczonej.

My cz~o spot[y]kallimy takich biskupOw odwiedzaj'leyeh

monastery i sioIa. Mieszkaticy tej okoliey byli dobrze usposobieni. Por6wnuj'lc

sw6j stan ze stanem Grekdw kr61estwa, om m6wili, ze ehociai ci pstatni majOl

konstytucjll, wojsko organizowane po europejsku, ale S<l, daleko ·biedniejsi

u Jerr~a (tJi.) - okrycie kObiet w Tureji.

• II J 6zef Ko c~ z u c k i - adiutant major I pulku KOl:lI.k6w Sadyka Pauy, Q(il:naczony

my:t.cm polskim. \.

WSPOJ4NL£NL'I.

125

.od nas i my byliby[smy] jeszcze bogatsi, jeSliby nie by to u nM ~ilk~ w g6rach,

a tabordZyeh (ArnautOw) okolo nas, dla tych ostatnich my boj my si.~ wyehodzie

z domu, a dla wilk6w bejeroy [si~] zostawie w ·g6rach asze stada,

glowne nasze bogactwO~ Wszyscy skarZ'l si~ na Arnaut6w, ale trze~ przyznac,

ze ci takZe znajduj'l si~ w przykrym polozeniu. iolnierz, nie pobieraj~

akuratnie zoldu, zywno§ci, bez ubrania, moze bye tylko ci~are dla kraju.

. Cz~to jemu obeinaj'l to, co rz'ld wyznOl.czal mu, i on bierze od mieszkanca

to, czego mu. nie dostaje.

Tutaj, jak i wsz~dzie ponad graruell, my slychalismy, jak uwfIbiali Fu.ad

PMZ~ n za miary wzi~e im dla pogaszenia powstania grec~:i ludnosci

[w1 roku 1855 i 1856. Wszyscy zeznOl.jq., ie kraj przy represjOl.ch 6g1by ulec

zupelnie zniszczeniu, poniewai woj enny gubernator Tesalii, S akir pasza,chc'le

poin!cic pnstoszenia ezyflik6w, bejow muzulrnanskieh, przez bandy

powstaDcze .Papa Kosty, Grivasa U i innych, rozkazywal spalle eerkwi[e],

grabie wsi[e] ehrzd eijanskie. Ludzi[e] dobrze o[b]znajmieni twierdzili nam;

ie cala ta ruchawka _ be tak trzeba nazwac to powstanie, poclewaZ mieszkaney,

za rnalymi wr.illtkami, nie brali [w niej] udzialu - byla r poTZ'lcizona

i popierana przez kr610w'l Grecji Ameli~. Kr61 c.3 zyezyl [SObie]~. e w dobrych

stosunkach z sultanem; on bal si~ opieki Rosji i jej poparcia, byt przeko-nany,

ze chee wsadzic na tron grecki jedno z ksi'l1'lt ruskich, ale kr610wa

byla przeciwnego zdania, a d<iZy i teraz zapewnic' trOn ella swojego brOl.ta,

przy1<lezaj'lc do Greeji Tesali~ i. Epir. ., r- Kupey nie zyezll sobie z~any, be zbogaeaj<\ [si~] przy hlelaclzie tureck.

i(m]. Masa narodu. zachowuje si~ biemie, ale za to ~. S'l zupe1nie

przeciwko rz<\dowi tureckiemu. W g6rach gnieidzi si~ mMa 0~aster6w,

kt6re maj'l wielkie wplywy rni¢Zy ludnoSciOl· W godzin~ drogi 0 Vriny znajduje

si,= mpnaster Ksenia, tilie Laros, barozo bogaty, a w kt6~m znajduje

si~ do pi~Cdziesi~ci-q mnieh6w, a wi~cej jeszcz~ peslugaez6w. ].i ci nie lubi'l

Turk6w, kt6rych .nazywajOl barbOl.rzyncarni, kieciy na odwet [ !) Moraici

(Greey,sturczeni), a szezeg6lnie Sulioci (plemi~ greekie w E ine. (kt6re]

przybralo obyczaje albarukie) nazywaj<l Grek6w barbaTZynea . i oszustami.

Monaster ten slawi si~ uroczyst~ciOl.mi, kt6re zgromadzOl.jll wi~lu wiernych

z Grecji i z Tu.rcjt, ale majll charakter daleko wybitnie [!] polit}'czny ani±eli

religijny,1ecz tureckie wladze nie 1?rzydajll temu zadne[go] zn~enia i w ~czym

nie kr~pujll wszystkich· takich manifestaeji. Mnisi nM do rze przyj~li,

kiedy my odwiedzali[smy] monaster, ale igumen 54 rna czystll ·n'l prawdziwego

rebe110s [!1; tak nazwali naczelnikow pow:staDczych ban w.ostatnim

"Fuad pasza (1814--1864) -wybitIlY turccki ~t stanu.

.. Teodonki G ri w as (1800-1862) - general turecld, wa1ayl

niepod1e8tmt

Grecji.

II 0 t to n I (1815-1867) _ kr61 .guck.i; od roku 1833 powoIany Da

Anglii. Rosji i Francji. -

M j~ (ulcr.) _ pr:zeor k1:LU~Qru obnlldku wschodniego.

.n za spraWll

;,.

~ ~., i,

A. CZAJl{OWSKI ; '.' -j-.

bunt ie, Spodziewali si~ w monasterze wizyty niejakiego ruskiego pana Se.

w~anowa55, kt6ry mial odWiedzic te miejsea i ro:bic poszukiwan[ia] histo.

r.tczne. Mimo tego' wszystkiego biskup Larissy, ktory teraz jechal z naIni,

,zapewnial, ie chociai: mnisi i Greey nie lubill- T\lrkow, ale j eszcze wi~cej

si~ bojl}.· ruskich, chociai: chq od ruch uzyskae, co tyIko mozna. Sympatia

. Grek6w dla Rosji nie jest szc2:era, poniewai: wdy Grek mySli 0 przywr6ceniu

dla greckiego narodu. bizantyjskiego earstwa, I w rzeezywistosci we wszy_

stkich szkolach greckich, kt6re my . odwiedzili(smy], t~ W miastach, jak

w siolach, my mogli[smy] zauwaZye, ze [na]uczyciele rozwijaj<J: w uczniach

takie pojt;;cie 0 ·losie i pr.zyszlosci greckiego narodu: Zdarzylo si~ nam bye

obecnymi w niekt6rych' szkolach na egz:unina[ch], na ktorych opr6cz nas '

. zapraszane byly tilie i tureckie wladze i niekt6rzy bejowie krajowi, dobrze

'm6wi<!cy ·po grecku.

Turcy tylko smiejali si~ [1] i m6wili nam: "Niech tylko plaq nam podatki

regularnie i uprawiaj<l, nasze ziemi[e]; a tam niech si~ cieszl}. swoimi breoruami".

Nie wsz~dzie panuje taka tolerancja.

W Vrinie -~eli§my dwudzienny odpoezynek, potrzebny dla koni zm~czonych

ciqglym wdrapywaruem si~ po g6rach. Nie pami~tano, zeby regularna

kawalena kiedykolwiek przechodzila po tych okolic~ch, i dlatego wsz¢zie

cila Iudnosc wysypala si~ nam na spotkanie.

Do nastcpn~j stacji GOra liczy si~ dwana.scie godzinjazdy przez kraj dziki,

malo Iudny, droga ka~nista, a w niektoryeh wysokich przejsciach konie

mialy' ,§pi~gu po kola~, chociaz juz polow3:; maja .. Tutejsza Iudnose mowi

tylko;po gTecku, tak ze buyrultu (rzqdowe rozporzll-dzerue) 5<1: wyl'l,czrue pisan¢\

I?o greeku. Niewielka liczba muzuhnanow, kt6rzy ·zamieszkuj1}. w okolie<\

C!t; mowiq lepiej i ochotniej po grecku niZ po turecku.

") i'Niekt6rzy z .naszych· 'oficerow w pulku, a rill~dzy tofni erz a~i [sposr6d]

B8<!gat6w~ " wielu z ruch mowi po grecku i nie Moina bylo nie zauwaiyc, ie

o~dnia przybycia pu'pt.6w do .Tesiilii ni Arnauci, ni GrecY nie .zywili przeciwko ,

' n~m zadnej nieprzyehylno§ci, tyIko Husni Fasza (gubernator Tdalii) i jego

z~lennicy byli nam prz~w,ni. Skoro on uznal, ze pulki majq priyby'c na poS!

oj w T esalii, on rozporz<ldzil 0 wyburzeniu w Larissie koszar, w kt6rych mozna

bylo_ pomidcic do-500 koni, pod proznym powodem, mowi1}.c, ie jdli rzll-d

bcdzie inial placie za pomieszczenie [dla] Iudzi i koni, to on zniech~ci si~ wydac

takie piew<J:dze i odwola pulki z tej prowmcji. N<\wet usilowal- siC [!] przychylic

mieszkaricow co do podpisania mazbaty (petycji) do rz<ldu, prosz1}.C

o nieprzys[y]lanie tych pulkow sformowanych z ochotnik6w Slawian i chrzescijan,

zle usposobionych tak dla Grek6w, jak i dla mulzuman6w, ale wi~ksza

.; cz~c no:W:b16w i bejow [spo~r6d] Grekow, jak i [spd~r6d] muzuhrian6w ,nie

zgodzila Si~ na podanie takiej mazbaty. -,

Po uci¥livrym marszu my przyjechali[smy] do Gory, gdzie zastalHmr

fa Piotr Sew as t·i a now (1811-l867) _ arc:heolog rosr,iski.

'I :,

._,'

WSPOMNIENIA 127

nueszkanc6w i Arnaut6w bardzo zdziwionych, ie ·kawaleria przlla po kid-,

kach, po ktorych idzie tylko piechota, a rzadko na mulach i na os ch, Arnaud

nie rozumieli, i e iolnierze w drodze spiewali wesolo, kiedy we ug ich sl6w

trzeba byio .przeklinae drog~, a me spiewac. Przejechalismy na '61 zburzone

siola Klokotos, Kifos, miasteczko Platana, po ostatniej insure cji. Arnaudtak.

dobrze, jak i powstancy wszystko niszczyli.

1\.1i~dzy Vrinl}. i Klokotos c:ikolice S<l pokryte gCStymi d~bo mi Iasami;

""ierne ukrycie dIa zb6jo~. Par~ tygodni temu tutaj stoczyla si~ utarczka

mi~dzy zbojami i Arnautami pod dow6dztwem mudyra yrosu, ktory

byl rannym i zawdzicczal swoje zbawienie mieszkancom Vrin , kt6rzy wystll-

pili przeciw rozb6jnikom i zmusili ich odstqpie [!J .

yv miejscowosciach Laoko, Czatal ... Hurby, gdzie po rzq wym. opisH!

. gramcy mialy WZIDeSC si~ jui; ukoitczone blokhauzy, za kt6re·rz d juz: zapla·

cil dobre pieni<l,dze, my nic rue znaletli§my, tylko domki zlep one z gallt;zi

.i z gliny, w ktorych mieszkala cz~e Arnautow; drudzy mieszk . we wsiach

w okolicy, W ci<l,gu drogi Arnauci nas eskortowali i rnx. wpraw ·e nie mogli-

[smy] si~ nadziwic ich zr~znosci laienia po gOrach i z niezmor owaniu [!];

drapali si~· swob.odnie na. takie szc~, ktore zdawaly si~ dost pnymi tyIko

ptakom. Byliby z ruch znakorriici iolnierze, jdliby ·dac im zas y wojskowe

przy dobrych oficerach, ale rz<ld rueprlt;dko zmieni ten system ai:y arnauckiej,

z przyczyny zaci~tej opozycji wszystkich gubematorow, kt rzy czcrpaj'l

duze, nielegalne dochody z utrzymania straZy z Arnautow w s rue, jak ona

jest dzisl,aj, . _ . .

Wid Gora do powstania liczyla do tyslll-ca domow. teraz aledwie"jest

ich 70 zainieszkalych. Mieszkaitcy uciekli do Grecji i, mimo oglo zonej, amnestU,

nie wracajll-, bojll-c: si~ ze'msty ze strony w!adz i Arnailtow.

W czasie naszego pobytu w Gorze przyszla do.naszego dowod y deputacja

z pobliskiej wsi muzulmatiskiej Kyrli~kioj . Do powsta~a wi byla liczna

. i zamozmi, a teraz pozostalo w niej, tyIko 38 muzulmanow i I chrzeScijan.

Sultan asygnowal im zapomog~ w [W}'S9kotci] czterystu tysi~cy piastr6w dIa

9dbudo~ania domow. Mieszkancy. ura'dowani. udall si~ do Larissy dla

odbierania tych pieru~dzy, ale wladze zatrzym,aly cru<J: sumlt;, ni' dla umonenia

podatkow, 'tak ze jeszcze mieszkancy zostali dlui;ni rz<l,do '. Deputacja

prosila 0 wsparcie dla [od]zyskani,!-. daro~,anych pienicdzy jui; d paru lat,

ale ktore niew<l,tpliwie prowincjonalne wladze jut rozOzie[li]tY '~dzy sc:ib<l,.

Cala miejscowosc mi¢zy Czatal a Hurby jest rz<l,dowll- wI noscill- i stanowi

to, co si~ w Turcji nazywa beylik. U. Kraj jest malo zaludDfony i ziemie

mogly wystarczac dla wielu kolonist6w. Kapitan Chodasiew~cz 51 wybrat

iriiejsc,!- ~a majqcych przybyc kolonist6w_T atar6w,wychodicor z Kry~U . . 1 <',:

- II baylik (1Ur.) - ·panstwowy.·

. n Robert C hod a s i e VI i c z .... kapitan, uc:z:cstnik wOjny \a-ymlIkicj,

dnelko pt. A ooia:from willlim tile walls of&baJlopol, London 1855 (z planami

l856. .

kt6rcj napisal

'itcw), wyd. II .

128, A. CZAJKOWSKI ,

Nastepnego dnia pr:zybylismy do pajamas scieikami tak trudnymi do przejscia,

ZI:: szcz~liwi bylismy, it nie straciillmy koni. Nadchodz'lce muzulmariskie.

swi~ta Bayramu 51 sp¢ziliSmy mi¢zy Arnautami w:pobliZu Furki Derbend;

(cia.snina). kt6ra z drug'l cirunin<L Rara Derbend. oddaloDll cd pierwszej

niedaleko). S'l [to] jedyne drogi, kt6re dopuszczaj'l !uch kolowy z Turcji do

Grecji przez laricuch gaT ich rozdzielaj'lCY.

Na ~acji Dzietila.przy wschod2ie w ciaSnine nas powital oddzial przy gramey

~olnierzy gredcich z kapitanem i porucznikiem na ezele. Zolnierze byli

po~dme ubrani, sztandar greeki rozwijal si~ nad kamiennymi koszarami,

[a]:;;-~.krzeciw kupy kamieni maj~ce wyobrazi(; koszary na tureckiej stronie,

bOtt ~ koszary niedbale zbudowane porozwalaly sie, a Arnaud po[uJrniesz~

a.Ii s.i~ w kureniach i izbach. Byly jeszcze cale dwie wieie (kuIe). Jedna

z llch sluiyla dta kwarantanny, a druga dla urz<;;dnika komory. Opuszczaj",c

tu ~;na czas granic~ weszliSmy w garn'l, dolin~ zwan'l Daukli, prawie owaln""

z g:l~bokim jeziorem 'z CZ}'liUf, i PrzeiroCzystll wod<l; z tej doliny przez ruewiclIu

WqWOZ wkracza si~ w drugq dolin~ zwan<i Tawzan Dere (Zaj~cza !)o...

!ina),' zamieszkal:t, jedynie przez muzulmanow, rozproszonych po 24 ruewielkich

wsiach. Daukli z jeziorem, kt6re jest nadzwyczaj rybne, naleiy do emlakow_

(IZlldowe dobra) i dochody idll na utrzymanie niektorych meczet6w

w Konstantynopolu.

Miasto Domoko, kt6re leiy poza tymi dolinami, w:znosi si~ na pasmie

. gor odnogi z masywu gOrnej Agrafy. Pasmo to zamyka gOme doliny i oddziela

je od roWDiny Tesalli. Na 5zczycie gory, nad nUastem, w:znosi si~ niewielka .

forteca bardzo tIe utrzymana, ale z ktorej odkrywa si~ wspanialy widok

nad gOrnymi dolinami zjednej strony ina plaszczyzn«o Tesalli z drugiej strony,

do s'ysteniu g6r: Olimpu, 05SY, i pasmo gor hICZ<lCe Olimp z g6rami Agrafy

na polnocy, a zamykaj<lce tym sposobem nizin<l Tesalli ze wszystkich stron.

Na plaszczyinie, na ostatnich fal3,ch 'gor, na ktorych leiy miasto Domoko,

mOin'a ' rozliczye [!] nUisto CzataldZa (dawniej Firsala) po!r6d rozleglej

niziriy, slynnej zwyci~em Cezara had legionami Pompejwza. W oddaleniu

[y.ridaC] bl~kitne wody morskiej odnogi Volo i graniczne z Grecj'l gory z cie~

sninll Termopile przy koncu odnogi,' a nad calym krajobrazem snidne szczyty

gor ParnaSu W Grecji, a Hemusa .. w. Turcji.

. Do D'Omo~o my wzyjec~aIHmy W o"sta~ dzien ~ro.c~tosci Bayramu

i Kozakom byJa naznaczona 'parada ' ku wielkiemu ukontentowaniu Iudnosci

muzt¥Fi"inskiej. P?kazano nam ' puste koszary ze stajniami na szwadron,

niedil:wno Spwtoszone na mocy poufnego p.rzykazania gubernatora Husni

Pasi'y(-kt6ry usiluje .wsz.eIkimi sposobami prz"eszkadzae stalemu kwaterowaniu

c~es~jansk"o-kozackich pul~6w ' w Tesalii .. On pierwszy wprowadzif w prowin'

8ach caly system tajnej policji i poslugiwal si~ jej agentami dla wykorze[

niefnia rozb6jnictwa. Szczeg6lnie on sledzi za bejami, krorzy najwi«ocej priy_

H Bayram (tw".) - lrzydniowe uroc:%)'Ste hvi~o tureckie.

----------------

wSPOMNiEmA. . . J 129

.C%yniaj<l si«o do rozb6jnictwa, poniewaZ oni uzywaj<l hajduko __ I, a szasarru

i Amaut6w dla swoich ceI6w nastraszania ludnoki i wyma~ia datkow

.w obrazie uprawiania ziemi z~ nieznaczne wynagrodzenie i ~e padobne

uslugi. M6will; ie gubernator C%csto zaprasza do siebie w gOSci[iej6W i drugich

notabli, upaja ich, korzystajCl~ z tego, zeby poznae rozne sekreta. o.n

.posluguje si~ takZe kobietami, nie za.niedbuj~c korzystac nawet z publicznych

kobie~ dl~ swoi:h celow: Te os~tuie s~ p~ruok<ld pod)ego spec a.tn'l opiekll:

· W nudce Lanssa, stoliey kraJu, gdzie 51t;; schodz'l 1 ptzebYW~H zamozru

.ludzi[e1 prowincji, .a takie h~jducy i ich herszci Amauci, i ich lsergerdarzy,

.znajduje si~ liczna koloma tych kobiet. Zamieszkuj<l one osob[n]y kwartal

.miasu· zwany Kanar-Mahale. Policja paszy 'ma nieograruczonl\1 wladzt;; nad

:tyini kobietami do kary srnierci - bez iadnego s<ldu. Husni P1a ma prawdziwe

zalety policyjskie [!]. Prawdziwie jest [to] widok otoma' ki. Kilk~ lat

· p6iniej on piastowal niekt6ry czas urz'ld prefekta policji w onstantynopolu,

moze bye z przyczyny sluch6w 0 urz<ldzenie im tajnej golicji' w Tesalli.

.

Z Domoko, gdzie bawilismy kilka dni, mamy spuscie si~ na r6wnin~

.Tesalli i odwiedzie miasto Czatald!a(Farsala),Kardyca, Rendina. gdzie znowu

.wjedziemy w masyw gor Agrafy, ci<lgn'lcy sit;; .2 pOlnocy, od g .auicy MacedOM

na poludnie, jakby gromadn<l g6rn'!: osc[i<l] rozdzielaj'lc Tes~lit;; od

.Epiru, a koricz'lc<l sit;; w morskiej odnodze Lepanio w Grecji, w (poJbliiu

miasta Misolungi.

. K'apitan BOrowicz 51 z Poznania, byly oficer iniynierii p kiej. a teraz

· naczel~k sztabu korpusu. ~ozak6~, zostal poslanym dIa o~is,ania drogi

.. z Furki Derbend do Rendina. Okolice .malo .znane nawet przt Arnautow,

· poniewaZ cz,=,to ich mieniai'!:, a oni .wol<l siedziec po, wsiach, ywiClc si~ na

koszt ~eszkancow,- ,nii odwiedzac wszystkie drogi. Jeden- yuz_basz6w

Amautownawet [si~] nam przyznawal, ie w niektorych mi jscowosciach

por~czaj'l [11 oni strze±enie graniey greckim zolnierzom, poni~aZ Arnauci

rzadko ~'l w komplecie, chociri sergerdarzy .wykazuj'l, ie myrnaJ,!: pod brom<l

komplei iolnierzy.

Takie niedbalstwo i nieporz<ldek na gracicy sprawia nieprzyj mne uczucie

· w?bec dobrze urz<ldzo~ego pograniczne[go) wojska grec~e[gOJtNigdZie nie

Wldae .regularnego wOJska ~Iko ~aut6w w obszarpanych. fi tanellach eo.

J edynie tylko broIl. ich, strzelby, jatagany 11 blyszcZ<l zawsze ' czys;czone.

. a bardzo czcsto bogato oprawione. . ,. . .

~d.<lcemu jeszcze w Domoko gubernator Husni Pasza przJSlal naszemu

dow6dcy Wiado~?~c, ie slr.nny roz~jnik, nawodzllCY strac~ na okolice,

~ostal schwytanym przez bimbaszego . Said Ag~, I)aczeI~a ruedawno. sfor-

II LudWik B'~ ~o w i c z ·.:..... adiutant maj';r. ;z~f!Ztab~ kor~u ~ak~';" otomanskich,

odzria.czony me"d·alem. . . -

•• fushllUl14 {z ar.) - bialy, faldmty kaftan, si~jlj,CY kolar'!.

" jafQgan (tnt.) --:-ltrzywa $labia tureck.a, obosieczna.

9 _ 1toc:zJ>ik Bib!iotd;; PAN, t. V

130 _ • A. czAJKOWSJa . ,

"mowanych zaptie (:.i:andarmow), -w"tym czasie kiedy rozb6jnik nalcityl konttybucj~

. w [wysokoSciJ ·trzech tysi~cy piastrOw na wieS. Zahori~. WiadomoSc ta

rozbudriJa smiech u ~au~w, oni [bowiem] dobrze znaIi mniemanego

. rozb6jn.i.l;a i m6wili, ic to j est nicpoli, kt6ry tyIke hadl kury jak lis,. a "noza

wydobywal tylko dla zarini~a barana. Stary Arn'auta, ktory byl przy tyro,

mowH, ze uj~cie tego zlodzieja drogo obejdzie s.i~ r,zlldu n, a pasza przywlaszczy

siebie niejednli nagrod~ .•

Turey, kt6rzy mieszkajq, na nizinie tesalijskiej, znani Sq, pod nazwll Koniar[

ow], i pochodz<l, z MaJej Azji. Osiedli pn:ed wiekami tutaj jak i w Maced9-

nii W okolicach Salonik, Ochrydy. Monastyra. Tworzq, oni ludnosc ruchom'l.

niespokojnq" sk1o.nn~ do rozb6jniczych wypraw, jednaltic wladze nie .

niepokoj<l ich zbytnio. mena±ujq" zeby mice w kraju zywiol muzulman:;ki

wobec gieckiego. Koniary Sq, zawzze gotowi na zawoianie bej6w, jedynych

pOsiadaczy ziemi. Chrzclcijanie tyIko trzymajll ziemi[~] w arendzie, a Koni-

ary utrzymywuj:,!: ich ~ straehu, nawet pod groz<t ~mierci, .poniewaz Koniary

ni~ boj'l si~ - zadnej odpowiedzialno!ci, lubo bejowie maj", wPlyw

i pienilldze, zeby ich obronic i ocalie. Koniary w ~kach bej6w S'b jak byla

drobna. sZlachta w r~kach magnat6w w dawne czasy Rzeczypospolitej. Po- .

. przed~ gtibernator, !Gani Pasza, nie pobIaial bejom i bez litosci wysylal

1ch n~ ,siurgium (wygnanie) ~ gl<ib Malej Azji. Nie polubili tego paszy i on

zasluiyl [sobie] u nieh [na] imi~ "Kaba Tatar" (nieokrzesany Tatar), ponie\,!

. .lz byl z krymskieh Tatarow, za to ludnosc cbrzekijarlska cenila go, are

heLd-me dobyli si~ na koniec jego odwolania. .. . .' . •

. ~"' ;Cz~c tych bej6w jest Dam nieprzychylna, bo boi . si~ kontroli, znaj'lc,

te ~ulki n1aj~ bye osadzon'e oddzielnymi szwadronami w r6tnych miastach

Tesalii i Epiru. RozDoszono Wi[e]!c mi~dzy mieszkaricami, te te pulki, ulozone

jedynie . z chrzdcijan z oficerami cudzoziemskimi, nie mog'l obebodzie

si~ bez \vll?-a i kobiet i dlatego ostrzegano mieszkanc6w pilnowae [ !] dobrze

swoich 'ton i .swoich piwnic: Druga przyczyna ,nieprzycliylnoki, jak prawie

wsz~dzie, nak] widzieli[smy] u niekt6rych Turk6w, 'osobliwie mi~dzy bejami

i urz~dnikami, byia ta, ie TurcY zgadzali si~ jeszcze widziei: "pulki z tobUe-'

rzami Polakami, Kozakami, ale .znosic nie mogli, z.e ich raja, to jest Bulgarzy,

. Bosniacy. Ser.bowie, ~aj'l prawo. nosie bron, co do tych 'p6r byIo p.rawem

.wyl:,!:czrue pozostawionym muzul.m.anom jako poiomkom 'zwyci~zc6w (ewla:di

fetihan) . Wojskowa sluiba, obron~ rpai\stwa' i s"ultana, podnosi chrzdcijan

, w o_¢iach ludnosci i ur6wnia [1] ,ich prawa z prawami muzulman6w. Prosty nar6d.

"tu;reck:i byl nam dalekC? wkcej przychylny jak niekt6rzy urz~dnicy,

zamoi:ru ludzie. i tam, gdzie naumyUDie nie podburzono, Die mbi! zadnej

. , .r6znicy.riU~(b:y: pulkami kozackinu i tur'eckimi. . '. : '

"';'0.~. ' /Biskup D~moko. kt6ry byl Z. ~ u .naszego dowOdcy. m6wil, ie doridz~

o InU tegiJ [nie] robie, a nawet zagrozili mu, jeSli on pokai:e wsp61czucie ~ . . . .

" ." - ~:. drogo- bo:dzie r:!:lId kosztowalo.

WSPOMNIENlA 131

.:. dIa pulk6w. Ten biskup dlugie lata przept;;dzil w Bulgarii i dosko¥e zna bulganki

jt;;zyk. Opowiadal on takie, ze polozenie chrie!icijan weale rue jest

l::: ~le pOd. ~glt;;dem mat:riain~~, .m~j<l:·d~st~~! ale/ !urcy, gdzie \tvlko mog:'!:;

: pokazUH. 1m pogard~ 1 staraj'l Sl~ 1ch poruzyc, gdZle tyIko .mog4: .

Poloienie bt;;dzie W pocz<l:tkach dosyt trudne. bo trzeba meI t'o wae Iudnose

muzulmansk'l. a przy 'tym wyst<l:PIC przeciw rozb6jnikom. t;;piae idi,

lubo rekrutuj'l si~ oni prawie wyl41cznie [spo]mi~dzy Koniar6w i Arnaut6w

i prawie zawsze za plecami rozb6jnik6w znachodz<l: sit;; rozmaici ~IYWOwi. bejowie,

a czasem' i wladze. Dwuletni pobyt pulk6w w tych . rovnncjach,

· dobre prowadzenie si~ oficer6w i zolnierzy, sprawiedliwose i ezstronnosc

· przy spelnieniu sluiby zapewnily w koricu pulkom sympatit;; * ze strony

muzulman6w, jak i ze strony chrzeScija~. Nawet Amauci na spizyjali ..

Najlepszy dow6d,. ie rz'ld byl zadowolniony ze slui;by pulk6 , to [fakt],

ze w 1862 roku pulki byly znowu wprowadzone do Tesalii z ~'CY Bosru

na Kosowym. Potu, kiedy obawiano si«;; ,niepo~zurnienia z Gr cj:'!:, i pulki

pozostaly w prowincji p61tora roku, pelni<l:C slui;~jak przed dw rna latami.

. Miasto Fanala (Cz.ataldZa) rozlega si«;; u st6p kamierustej 6ry uwienezonej

starozytnym zamkiem, obecnie w roiwalinach. Malelika ' eka z prze-

· froczyst4l wo~:t. spadaj'lCll z g6r, przebiega przez miasto i ~acier. sit;; w ite·

p(ie] [na] miejscu pobojowiska mi~dzy legionami Cezara .i woJrkiem Pompejusza.

w kt6rym rozcillgn~ly n si~ losy r:zymskiego ~wiata, N~ina ta j est

miejseami blotnista, ale grunt jest nadzwyczajnie uro'dzajny. Mieszkariey

uprawiajll winograd, oliwki, bawetn~, oprocz zboZi roznegO ro aju • . D:ri~ki

o~fit'?sci ~6,d, mirno upal6w, kt6re pan~j<l w·~ej kotlow~nie, uro z~j v.:szystkiego

bywa . za-wsze obfity. Przy roboCle na polaCh' cz~to zna duJ'l, Sl~ kamieni[

e] z napisami: ,;SZCZ<l:tki broni" i drugie przedmioty, ale'llOkogO to nie

interesuje i 'wszystko to ginie, i z~wecza si~ bez U~du, . '

Dow6dca naSz r jego sztab mieszczll. si~ 'w domie jednego bogatszych

bej6.w prowincji 'Szah Beja, wnuka slynnego vi czasie wojny za tfepodleglo~c '

Grecji H.~di.f·~ .Morali, [do] kt6r~go pra~e polowina Pelopo~fzu nalezala

i u ktOrego byl 'yasakczy-baszy (naczelnik osobistej straiy) Ali Tepedelen

Pasza, p6fniej despot~ Epiru i sp~ymierzeniec. Bonapa~a wj czasi~ konsulatu.

.... .' ,.

:: ·Szah. Bej ugo!cil 'nas wspairiale w swaim nowym domu, ~eszcz'l,Cy[m]

si~ ' po~ro?ku . g~madneg~ o~d.u: Do~ j eszcze ni~ 'uko~czon , poniewat

w CZasIe Jego rueobecnosc Wl~ceJ Jak stu Arnaut6w 1 Koruar6 napadto na

stary dom, 'o,grabilo i spalilo go, wszystkich slug m~czyzn zabitor.a kobiet[y]

jego haremu, kt6rych bylo do d"WUdziestu,· zgwalcono, a cz«;;sc~wet zabito .

On .rn6wil, ie przyczyn'l, napacla ,[!] byla .. ~azdrosc jego ,boga i wplywu.

ktOrych utywa w proWincji i w Stamb~e::Mimo tego ten bej j odkryty[m]

przeciwniki[em] ~dej reformy" trzyma. si~, 0 ile maZna, staryc~ porz~dk6w

II autor Inial na myili Ilowo: rozstnygn"ly Ii".

132 A. CZAJJtQWSKI

i chwali je. W dzieri on' robi wraZenie czlowieka bardzo przyzwoitego.i nawet

skromnego. ale to tylko do .wieczora, do zachodu slonea; wtcnczas wszystko

si~ zmicnia i uczczenie Bachusa wyst~puje bez granic. Wino, w6dki pij'l bez

miary, nvierdz'lc, ze to jedyny spos6b, [aby) D,calle siC; od zloSliwych i ,niebez~

piecznych feb., ktore ,grasujq, w Tesalii z przyczyny"obfitoki wod, ktorc przy

tym majit ograniczony i . powolny splaw do- mori:a~ Ten zwyczaj, poswic;cac

wieczory libacjom, jest obyciny (!] u wszystkich zamoznych obyw:l.tcli,

u wiclu ur:zc;dnik6w, ale egol narodu strzeze sic; skwapliwie uzycia trunk6w.

·Doprawdy.fcbry, ktOi"c grasuj<j, w tyeh krajach, 5<1, bardzo niebezpiecznymi,

w jcdcn tylke rok pulki stracily do 50 ludzi i kilku oficer6w. .

Droga z Farsali do miasta Kardycy rozwija sic; po stepie r6wnym i gladkim, .

miejscami spotyka si~ bagna. i moczary, pokryte g~ kamiszem N, w kt6-

rych nieruchomo siedz", bawoly w blacie po same glowy. Mieszkancy hodujll

w grorruidnej ilosci te zwierz~t[a], poniewaZ malo trzymaj" krow i wol6w,

kt6re.- jak twierdz'l wszyscy - cierpi<l tme na paluderiskie. febry. Ludnose

muzuf.manska w powiecie Kardycy jest bardzo liczna i wyl<lcznie sklada

si~ z Koniarow. Z przyczyny mwe bye bojairu napad6w rozb6j nik6w siola

Sq bardzo wieIkie, licz~ce do tysi<l,ca i wi~cej dom6w,'-jak Maszkalar, Mataranga;

Sofades. Prawie w katdej wsi wznosi si~ kule (wie±a) beja, kamienna,

obronna, a Mokolo dw6r jego i budynki gospodarskie. Wsi[e] Maszkalar.

i Mata.ranga sluzq miejscami dla targ6w korimi, ktore tysi'lcami przyWOZ<

l, z Macedonii, a szczeg61nie z Bosni, dla wywozu do Grecji i do

Egiptu.

Po drodze my zwiedzilismy niewielk'l fortec~ W g6rach, a znrazem i miasteczko

przy niej, zwane Fanar. Forteca rna koszary na batalion piechoty

i uzbrojona. jest w szdc gornych dziaJ; ona przykrywa Kardyc~ ze strony g6r

Agrafy. W powstaniu w 1854 roku ona nie poddala si~ greckim bandom; ale

okoliczno§ci tego obl~zenia pokazaly rlieprzygodno!C IS Arnaut6w przy tera.:

tniejszej ich organizacji. Batalion piechoty egipskiej, ktory bronil fortecy,

byl w· krrtYcznym poroieniu 'z przyczyny wycurpania Zywnosci, , kiedy .

w obozie niedaleko miasta, i gdzie bylo szdeset Arnautow, zywnoki bylo

dostatecznie,·Arnauci optywali we wszystkim, ale nie mySleli przY.is~ w'pomoc

Egipcjanom. Oboj~tnie patrzyli, jak powstaticy ostrze!i'wali fortecll, i bdnego

transportu rue przypuszczali. J ak si~ okazalo patem, ' Arnauci . byli prze- ' ,

kupieni przei Grekow, tylko pojawienie sit; Fuad Paszy z wojskiem ocalilo .

Fanar. .

W Kardycy zastalismy biSkupa z Farsali, czlowieka m6wi'lcego po francusku

i po nierniecku, ktcSry nas zaprosil, [by] odwiedzic szkoiy greckie.

Szkoly S<l bardzo dobrze u~e, bogate nawet. . Wszyscy nauczycicle a"

.Grckami z kr6~estwa, nauczanie [odbywa si~] jedynie po grecku, Dawet nie

II' kmrr.is£ (tur.) _ trtcina, jedna z najwi<::kttyc;h traw.

II Autor utworzyl t~ ro~ od lacUUkiego: pa,lus, paludu, /1tIlutks _ bagno.

.. "iep~"'l"dnDJt - nieprzydatno!t.

,

WSPOM:NtI!:N'lA ,33

.- ilcz'!: si~ po turecku, rz'ld rue wtr'lca si~ wcaIe w te sprawy, zostaWia swoim

poddanym rueograruczon'l wolnosc.

, Z Kardycy udalHmy sit; znowu w g6ry, zeby dobrac sit; do gra I · cy; Pierstacja,

w szeSc godzin jazdy od Kardycy, lezy jui na wysoki h przedg6rzach

g<tr Agrafy. Smokow[on] i wsie okoliczne nalez'l do Arnau Muslim

Agi (dawny sergerdar prowincji). Mieszkaricy Sl\ zamozni, osobis 'e 81 chowarne

jedwabnikow przynosi wielkie zyski. Widac tutaj nieobecno§ ludnoSci

muzulmariskiej Koniar6w, a takie i bejow. Mieszkaricy S'l dale 0 wit;cej

swobodni i rozwinit;ci jak ci, co mieszkaj'l na stepie.

W kaidej prawie miejscowosci przychodzili zaciqgn'lc sit; ochptnicy do

pulkow, zwabieni przywilejami, ktore dawala sluzba wojskowa J><f odbyciu

kapitulacji" i uwolruenia ze slufby. Ale mnogi[m] mUsielismyt dmOwie,

. poniewai trzeba bylo zachowac wakansy dla ochotnikow z Dobru 'y, z Ko--

zak6w i Polakom. '.

Yuz-baszy Arnaut6w, kt6ry tutaj rezyduje, nas uwiadomil. ze w gornej

wsi Petrilla: pokazaly sit; dwie oddzielne bandy hajdukow, ale nreszkancy

rue przydawali wiele wiary tym sluchom, a bogaty mieszkaniec 1 Nikolaki,

kapudiy aga (pan bramy, tytul honorowy, udzielony w nagrodzie niektorym

chrzdcijan[omJ), mowil nam otwarcie, ze Arnauci S'l daleko gro~niejsi od:

rozb6jrnkow, sami oni posylaj'l kilku wl6cz~gow w gory rabowae pastuch6w

~bo pojedynczych.ludzi, a kiedy odglos tych napad[ow] rozpows~echnil sit;

dobrze, wtenczas Arnauci sami trudni" sit; rozb6jnictwem na swoj~ korzysc,

zwaIaj'lc ' win~ na zb6jow, kt6rych ruby goni,!:, ale nigdy nie laPi~Wladze

wiedz'l ~ tym doskonale, ale im to talde na r~kt;, bo maj'l pretek[s] nakladac

kontrybucje na mieszkan:c6w, wi~irnc tych, kt6rych przedtem calow '. Kaidy

rok to ru, to tam, jak tylk~ litcie pokaZ'l sit; na drze:nach, Amauci~p wtarzah

takie sztuki, co im ulatwia jeszcze [fakt], ze wszyscy nosz<l jednak0

l

ubi6r,

fustanelle, tak ze trudno rozliczyc [ !] Arnaut~ od wielu z mieszk~ric6w nosZ'lcyC:

h teni~ ub16r. Nawet to byla jedna z przyczyn, dlaczego giecki rz'l:d

z~enil u, swoi.ch pogranicznych zolnierzy ftistaneIJe na munduIJ1. europejskiego_

fasonu. .' . .. 1 .

. Droga ze Smokowon do Rendina, chocinz przecina gorn'l Tnt;, jest

doskonala, ona byla zbudowana prztz Ali .Tepedelena PasZt;, zebr ulatwic

dost(p do qpieli gor'lcych w6d, znajduj'lcyeh si~ mi¢Zy Smokowon i Rendin".

Yuz-baszy konnych Amnutow Ibrahim Aga, 1ct6ry nas eskorluje, 'opo-wiedzial

nam fakt, pokazuj'lCY, jakim sposobem zbieraj'l dla siebie ~ienil\dze

urz~dnicy. Mudyr (naczelnik powiatu) miasta Kardycy z'ldal: ad niego, zeby

mu o[d]st~po~ ~2 i~ldow i 12 racji .furatu miesi~cznie ... Te~ 17 m6~t.

mudyr - rozbOJmcy me w:ychodz" na step;dosyc trzymac dwadziestu·zolmerzy

zamiast polozonyc~ ~". Ib~ahim dalej skartyl ~it;!_j:e sergerd.{rowi pfa-

•• powinno byt: orobliwie .

II kapitula.cj(J (lac.) _ tu zobowilttanie si~.

134., A. CZA.Jli:OWSKI

ci"lniesi~cznle pe,hora tysi:);ca piastrOw i dlatego nie bc;dzie w stanie trzymac

jak dziesi~ciu zolnierzy pod bron(i'l], albo bc:dzie zmuszony rabowac, zeby

' niiec moinosc rozdac takie lapowki (bakczysze). Yuz-baszy mowil dalej, ze

mtidyr mu zagraZa mazbat<l (petycja) do ""yzszych wladz. To wielkie zlo te

mazbaty w r~kach administracji; rz<td daj<l,c IudnosCi prawo skariyc si~ i obja~

wiae 0 swoich potrzebach nie przewidzial, ze ta .pre~ogatywa stanie [si~] narzc:dziem

naduzycia. Wladze, nie maj<l,c prawne[j] przyczyny potc:pic nieprzyjemnego

czlowieka, zwoJujll medZylis (radypowiatowe guberniaIne), zlozone z notabI6w,

z chrzeScijan i z muzulmanow, ktore zawsze piszq, mazbatc: zgodmJ:.

z zyczeniem wladzy. Mazbaty idll do potwierdzenia do general gubernatora,

albo nawet do wladzy wyZszeUJ w_Stambule, ktora zawsze daje wyrok zgodny.

z mazbat:l. be ta niby wyrata·zOJdanie ludnosci, a rzlld chce slie It liberaInym

i post~powym. Rz<l,d turecki odziedziczyl zapatrywanie si~ na praktycznosc

mazbat z dawnych obyczajow od MongolOw i Tatar[owJ wobec [u]pokorzonych

przez siebie narodow; to ma bye palladium 10 przeciw naduzyciom

~ladzy na prowincjach. Niedawno zdarzyl si~ taki wypadek w mieScic Try4

dab w Tesalli, gdzie kwatcruje pulk 7 piechoty rumelijskiej. PuJkownik,

dowodz'lcy tym puJkiem, nicjaki Mehmed Bej, nalogowy pijak, rozgnicwal

si~ raz na imami s'lSieciniego mcczetu, ie on spiewa ranny ezan (powolywanie

z minaretu na rann'l. modlitw<l) za rano i nikomu spat: ruc daje; Rozkazal

zolruerzom zal?rac imama i wsadzic pod aieszt do kordcgardy. WkrMcc

potem, rozwazywszy niestosownosc tego czynu, kaza! wypukic imama spod

areS2tu, ale ten sk:u.zyl si~ przed mcdiylisem, ktory spoT:Z<l,dzil mazbat~

. prze~yt' pulkownikowi. Ten ostatni zl¥J si~, przeprosil: imama, a zatem udal

si~ do medtylisu ella usuni~cia mazbaty. Mediylis zgodzil si~, ale pod warun-.

kie~f>' z·c pulkownik zaniedba -zOJdania zbudowania szpitala dla zolnierzy,

kt9ry miasto obowi~ane bylo budowac swoim kos,ztem. Takim sposobem

j:lUlkownik ·ocalal, unikntj) skutku mazbaty, ale z wie1kim uszcierbem dla ' • , L

dobra zolnierzy. . _ . . I., ' .

W okolicach Rendina ·wiele monasterow, a mi~dzy nimi monaster Panaja,

zwany tutaj moskiewski, poniewa:i; "on odbiera·subsydia z Rosjij my spotkali[

smy] tam dwOch rnnich6w mowiq,cy[ch] dobrze ·po rosyjslru, poniewat 'dlugi

czas tam mieszkali. Oni nieszczegolnie chwalq, porzlldki w Rosji, mowili,

'ze w Turcji mnis.i w monasterach S<l, daleko swobodOi[cjsi]; tutaj nikt sic:

·Die wtt<l,ca do porzlldkow wewn~nych, a z wladzami tureckimi utrxymujll

stosunki na tyIe, !=-o im si~ to podoba "albo im jest potrzebne. W Rendinie

kapiUin Borowicz przy1'lc:Zyl si~ do nas, spdniWsZY zadane mu polecenie 0 marsznl?-

ch i planach dr6g i ich okolic_ .

Nast~pna stacja Lakresz znajduje sic: mi~ gromadnymi dc:bo-wymi 1a:

~a~, prawie na samej "granicy, a 'stq,d do stacji ZogIopus j edziemy po samej

_ .. Autol:' ehcial zapewne uiyt slowa: bye. ,

. .. paJlalfium (gr. tac.) - ~~tek bogini Pa.\la.dy. przeno'nic tar(:Za chf1Jni~ca od

2lcgo.

WSPOMNIENIA 135

demarkacyjnej linii granicy, przech?dzqc [w] br6d masl; W<l,woztw 1: rzeczulek.

Tutaj liczba Arnautow jest daleko rnniejsza jak w drugic miejscach,

. niezawodnie dlatego, ze kraj ten nie j est tak bogaty i nie obie je obfitych

lupOw:

Z naml jedzie kapudzy baszy Nikolaki, ktorego z sobq, wzij¥ dowOdca,

zeby przekonac mieszkaricow, nastraszonych roznymi wiclciami ? Ko~akach,

ktore [to wieSci] wladze staraly sic: rozpowsz:chnic. Pod ~~ wrglc:dem ka:

_ pudzy baszy byl nam bardzo pozytecznym. Mieszk.aD.cy stali slc:·pF.ychylnynu

nam, oddawali rozmaite .uslugi i udzielali takich wiadomosci, kjtore wladze,

usilowaly skrye od nas [!]. . .I .

W Zoglopus zastalismy niejakiego Pano, zamoinego miesz~arica, dekorowanego'

jeszcze w [r.] 1837 [przez] sultana Mahmuda za oddane uslugi;

jego ·siostra jest poeq i slynie jako Safo agrafijska, a szwagie~ doktor[em]

medycyny paryskiego uniwersytetu. Cala ta' rodzina bardzo "fYksztalcona,

zyjq,c~ w gornyth ~o brach? jest bard~o przywi.;J,z ... n~ do. swojC!f kraju, ale

zeznaJe, ze kaidy mteszkaruec Agrafy Jest w duszy haJdukiem pr;yrodzonym.

W powstaniu 1854 i 1855 (r.) wszyscy. byli nn stronie [!J powftancow, ale

, okrucieristwa i grabieie band greckich pod .przewodnictwem ~adi.i .Kosty,

. Grivasa i drugich zniech~ci111udno~c, zwlaszcza ze pr~z te~. mogla ana

porownywae dobrobyt podwladnych Turcji z materialnym polo eniem Gre.

kow z krOlestwa·. Fuad Pasza politycznie korzystal-z tego uspo bienia, da!

szerok.;J, amnesti"l, skutkiem czego kraj skoro uspokoil: sic: i mi knncy sami

pomagali rz"ldowi wyt~pic rozhOjnik.6w. Rozumny i . z sercem . stanu takimi

prostymi" miarami. powr6cil: porzq,dek prawie bez rozlewU '. P6zniej,

drudzy gubernatorowie,. C~C"lC si~ o[d]znaczyc, naczc:li. przdla wac mnnestionowanych,

i moina zauwazye pewne niekontentowanie mi~d y ludnoscill.

Pano i druclzy ,przedniejsi obywatele, mowillC nam 0 tym wsz tkim, prosili .

naszego dowodc~, [zeby] przeclstawie 6 ' takim polozeniu kraju w wyZszych . . i .'~~~~sferach

rzlldowych, [bo to], tak jak wiele rzeczy, skrywaj<l w oniesieniacb .'.~

. ,: do Konstantynopol~. ~ Mieszkancy, rozpoznawszy nas.,bliZe[j], ~ardzo· smieli

si~ z uptzedzen ·wladz, ze Kozacy sll wielcypijacyi b:ilamuci koblet, i radzone

bylo im nie ' miee z nami bardzo kislyl;h i poufnych stOSUnkt. W wielu

miejsc~woSciach zdarzylo si~ nam ~apotkae na takie .uprzejm rady, dane

mies~aD.com przez wladze wzgledem nas. . ': . ;

" .' 0d Zoglopus znajduje.si~ w 5 godzin drogi slawny na caly j monaster,

zwany Korond Monaster, do ktorego pojecbaliSmy. PrzejedlaWszy przez

ni'ewielkq, wiei Kastania, wkroczyliSmy w dolin~, zwanq, N[V~ :lis, pogranicz9'

1: z Grecjlb i gdzie .nas powitala st:raZ graniczna grecka d\'lOma ofi.

ce~ami . Monaster 'wzniesiony na wysokiej g6rzc mi wspanialy 'dok na ni:

zin~· tesalijsk:l, i na otaczaj'l:ce. j<l -gory pokryte Iasami; wszyStki 'budowy S<l

kamienne; cel dJa mnicb6w j est wi~cej nad sto~ Monaster zaw¥[l]y jedynie

od patriarcbatu konstantynopolskicgo. Zauwa±alismy, ze pr~'wie Wszyscy

mnisi byli [to] ludzi[e] mlodzi, bar~zo przYstojni. Kapudzy b¥zy Nikolaki

1,)0 A. Cz.AJl(OWSKI

nam objaSmal, ze takie j est prawidlo w tym monasterze, ieby rrnec wi~ej

wplywu. mi~dzy famili[ami] mieszI.:aD.c6w, kt6rzy z wi~ksz<l ch~ci:fprzyjmuj<l

takich mnich6w, jak starych i niecb~dogich, ktorych pelno w drugich meriasterach.

. .'

Amauci iyj~ w dobrym ladzie z monasterem i 5q, jakby mi. usJugi u mnich6w.

Monaster, zaloiony jeszcze za czas6w Biz:mcjum, ulegl wielkiemu

spustoszeniu w 1820 [r.l, w czasie wojny za niepod"I'eglos.: Grecji" Arnaut[a]

Salih Pasza spalil go, ale mnisi. mogli zawczd n[iJe uratowac skarby mona-'

sterski~ ~'

Do Petrillo przyszlo nam wyjechac po sklonnoSciach g6ry Pindus. Uest

to] "olbrzym g6r Agrafy. W niekt6rych miejscach mialy konie tniegu po kolanal

chociai jui bylo w drugiej polowie maja. Wyjechal nam na 'spotkanie

Iliasz Aga, bimbaszy Arnaut6w, w otoczeniu wi~cej jak stu Arnautow i -slug,

sam w ubraniu narodowym, bly'szczq,cym zlotem i sre.brem, przy broni bogato

oprawion'ej, choci~ sam Olga siedzial na lichej szkapinie, okulbaczonej drzewmanym

siodlem (semer). Nie mogl si~ nadziwic, ie nasz ' pasza zadowalnia

si~ jednym slui:<lcym i jednym saysem (koniuszym) j m6wil. ie niezawodnie

nowy Tanzymat (nowe zakony n wydane po paryskirn traktacie. kt6rych

, wladze me cierpialy i rue wykoDjrwaly, jak tyIko DOl to byla sposobnosC) tak

obowi<tZuje pasz6w do skromnoki j :ze on trzyma wielk,! swit<l. aby impono- '

wac mieszka.ncom. Czausz z Arnaut6w Moharrem, kt6ry pieszo szedl okolo

koma paszy, rozpowiadal, ie Arnauci sq, bardzo [za]dowol[e]ni,:ze koszary

Dad granicOl- le:i:<l w gruzach; bo teraz mieszkaj'l we wsiach, gdzie im si~ [!]

na n~czym me zbywa, a cala sluiba odbywa si~ patrolami od wsi do wsi.

Strnz: granicy zostawipna [jest] greckiemu wojsku, kt6re daje :z:nac, kiedy si~

mu podoba, ie banda rozb6jnik6w wkroczyla przez granic~.

W nast~pnej stacji, Stefaniades, nam oddano na mieszkanie caly dom

niejakiego Greka nazwiskiem K~ula,' kapitan[al, dill jeszcze przebywaj'tcego

pod aresztem w Konstantynopolu, Dom jego przedstawial kwarta!

z wi~ami na w~giach muru, kt6ry otaczal dom i 'dwory jego, Ten Grek byl

' [to] bar~o zamo:zny obrwate1j gubernator Tesalii, Husni Pasza, za dobre

pieni:tdze. riiianowal go basz-kuldiy (naczelnik dozorc6w), tworz<lc umyslnie

dhi. niego nowy urz'td, przy tym z przyczyny niedostatku Arnaut6Y/ powierzyl

mu :-s.ttai Cz~ci gra~cy. Ten kapitan skorzYli'ta! ze swojc:j posady, aby

prowadzi¢ handel na wielk'l skaI~, ale przy ·tyro rue zaniedbywal pilnowac

dobrze "grahicy i bezpieczetistwa w kraju, Sergerdarzy i yuz·baszowie Arnauci.

szemr:ili, a gubernator, ieby ich me oburzyc przeciw sobie, przyczepir si~

do Karaula, kapitana, ze ruby on jest w namowie .z rozb6jmkami, i odesla)

go aresztov.:anego do Konstantynopola, zabrawszy co mazna bylo z jego.'majlltku.'

Gubemator stosowal .do tege- Greka daw'ny obyczaJ l"Z'ldu;' w Turcji,

jakoby"gubernatorOwie byli j ak g:t,bki nabierajllce wod~, kt6r'l z nich potem

c ·

.. Ztlko;i (ros.) .;.... prawo.

WSPOMNIEN"lA.. ' . 137

~ciskajll. Gubemato~ na prowiDCji napelnia swoje kufry, kt6re potem wyisza

wladza . w Konstantynopolu opustosza. Tutaj on dal Gre~owi naiyc .

. si~, a potem ograbil go. .

W tej stacji byl przypadek, kt6ry dowodzil wie.moki. iolnierz~. W monastene

Spilos, w samej wsi poloiony[m], jeden mnich, kt6ry dIu$<' mieszkal

w Serbii, posiadal dobrze j~zyki siawiariskie, namawial zolnierzy s hOd BU!gamw

i SerbOw do dezercji, ale ci donidli 0 tym swoim oficcro , a kiedy

peslano do monaster[u] po mnicha, tego jui Die bylo, zemknql. a granicr:,

kt6ra st<ld 0 p61 wiorsty. Ponad graniq· i w poblizu niej ilo~c onasterow

przewyi:sza naprawd~ ilose wsi i si61, a przy g6rzystej i lesistej 'ejscowoSci

agitatoroWie zawsze mog<llatwo ukryc 'si~ w g6rach albo zbiec a granic~.

Na stacji Stefaniades wyszedl nam na spotkanie ze swoim oddzialem

bimbaszy Amaut6w, sluiywszy [!] kied}'! u Anglik6w nn pie Korfu

w milicji, czyli pOlicji miejskiej. Patrz'lc na naszych :zolnierzy dobrzei elegancko

odziewanych, on oplakiwal ich los. m6wi<lc, ie kied~ rzQ,d zapoE' 0 ruch;

jak zapomnial 0 'Amautach, i ie ci eleganccy iolnierze stan!l, si~ 'edyS tacy

biedni i obdarci jak Amauci. Wie1u z tych ludzi [z]daj'e sobie do rze spraw~

[z] nieJadu •. ~tory p~uje ~ ad~nistracji, i r~zumiej'l go ~o s,:,,~j~~u.

; Do stacJ1 Wrangtana Jechalismy 6 godzin po bardzo Cl~ eJ drodze,

snuj<lcej si~ przez spad:ziste odnoza g6ry Simik albo' Galoa, jak jOl- e nazywaj'l.

Dziwny krajobraz rozwin'll si~ przed nami; na szczycie 6ry bielily'

si~ ~nie'gi, a boki i [pJodnoie gOry zielenily si~ od ciemnych las6w lbrzymich

jode! r sosen, kt6re j't pokrywaly. U st6p g6ry"w gl~bokiej doli 'e, srebrzy

si« pasmo w6d. rzeki Aspropotamos, kt6ra gwaltownie niesie swoJe wOOy po

kamienistym lozu, szerokirn wi~cej jak na ~orst~, Z drogi, po kt6r~ jedziemy,

w g6rach wida': liczne monastery i wsie, jakby biale plamy na ztelorrym tie

la.s6w j'l'lk: Major Luboradzki 72, kt6ry zwiedzal Alpy, a doki:0'l Gutowski,

. kt6ry bywal w Skalistych G6rach w Ameryce; m6wili. ie nie ~dzieli pi~

kniejszych i powabniejszych widok6w. Rzeka Aspropotamos slf.:Zy Uako]

granica mi~dzy Tesali<l i 'Epir,[er6.] i rozdziela grU~ g6r Pindus Of g6r Diumerki

vi' .Epirze, kt6re ze swoiini dolinami i plaskog6rze[mJ .~orz'" kraj

zwany Radovist. ..'

W dolinie Aspropotamo~a wsz¢zie masa monasterow: Aja ' osta, Panaja,

S. Afanazy" S. Tr6jcy, i inne, wszystkie wzniesione na gorach 'w uroczystych

[!] miejscach, a zupelnie podobne 'do sredn(iJowiekowyc zamk6w .

. Kiedy podje:i:d.Zalismy do siola Wrangiana, byla juz ciemna n09 i niemalo

byli[4my] zdziwieni usl}'!zeC [!] z r6:inych stron to wycie wilk6w~ placz szak~

6w. szcze.karu.e liSic, j~czenie i krzyki rozmaitych nocnych PJ6W' kiedy

:Amauci riam obja.sniali, :ze to SOl- ustne znaki porozumierua si~ oszkailc6w :

mi~dzy . sob~ Doen", pol1l. . '.,' . . . . .

"Jan Luboradzki (Mehmed Hilni Bej) - adjutant. major szeftttabu'

generalnego korpwu Kcnak6w Sadyka Paszy, odznanony medalami angir rru i $lU"'

dyfukimi. .

138 A. CZAJKOWSKI

Przejechalismy rzek~ Aspropotamos w brOd, poruewai worla nie byla :tbyt

wysOka. W niekt6rych miejscach konic maJego W2rostu musialy plywac.

Chooai kamienny most J<lczy brzegi neki, ale .u~kajq, jeidzic po rum, bo

-' nie rna porlCczy. Kamienie gotowe leZ'l rozsypane po brzegu, ale nikt nie mySli

ieh stawi[a]c. Most byl zbudowany przez francuskich intynier6w z rozkazu

Ali Paszy Teperlelena, ale kiedy ten pasza byl wzi~o/m w niewol~ w Janinie

przez wojsko sultana Mahmuda i byl sci~ty, inzynierowie ujeehali, a mostu

nie dokonczono do tych por.

Po przejkiu rzeki wjechalismy do powiatu Narty juz w Epirze. Gubernator

tej prowincji Rifaat Pasza 13, daleko nie tak.. energiczny, jak Hwni

Pasza w Tesalli, co widac na kaZdym kroku. Drogi zupelnie bez remOntu,

mi~[j]scamf SOl nieprzejeZdianymi; wsic, w ktaryeh mielis~y nocown':, nie

.byfy uprzedzone 0 naszym przybyciu. Amauci nawe! rue nie wiedzieli 0 nas

:.v POCZ<ltku i 'w pienvszych dniach musicliSmy zatrzymac pny siebie [!]

Arnaut6", :;: Agrafy. .

Za ,pierwsz<l stacj<l Batez, na drugi[m] bneg[u] neki; zaczyna sie jut

strona zwana Radovist, slYlma ze swoich rozb6jnikow w Tesalii i. Epirze.

I Kraj ten jest bardzo ludny, ale mieszkaD.cy nie skupiaj'l sie we wsiach,jak zwy-

' czajnie bywa, leez do'my ich s<l porozrzucane na wielkiej pnestrzen[iJ, tak

ie Q.oz6r j est. bardzo utrudniony i z tego powodu Radovist sluzy! zawsze [za]

c.. sc~nisko dla rozb6jnik6w, kt6rzy, jak wilki, nie pI'ldruj'l w bliskosci, lecz

da).~o na stroriie; w kafdym domu maj~ pewne i bezpieezne ukrycie: '

Kraj przeclstawia zupelnie drugi widok. Zamiast iglowych [!] i d~bowych,

wspanialych las6w, my otoczeni jestd~y gaJami z laur[6w], g6ry zarotni~te

: S<l jalowcem i Iasami slodkich 'kasztan6w, poi<rywaj'lcych gromadne prze-

\, strzeni[eJ, Same ie gOry nie przedstawiaj'l juz,nie przeryw[a]ne[goJ pasma

ze strasz[nyJrtu tozpadlinami, ale szereg oddzielnych WYSP. :a. ini~diy nimi

masa w'lwo.z6w przeplatanych miedzy sob'll rozchodz'lcych sie w rozmaite

kierunki, tworz<lcych prawdziWy labirynt. · ,. ..' , ,

W -miasteczku Skulikaria, _gdzie' przybyllimy po przej~ciu dw6ch 'wyso:- :

kich· gor; Surka i g6ra:·Kanalia, :;: ktOrych widac jui wody Morza Adriaty-'

diego, zwanego tutaj Austnackim Morzem, nowy bimbaszy Arnaut6w .po- .

kazywal nam swoich zolnierzy, miedzy kt6rymi jest duzo chrzdcijan z Radovist,

zupelnie ubratiych jak Arnauci, z kt6rymi zyj" ·w .wielkiej zgodzie . :._:

' Miasteczko jest 'oj6zyzn<l [naj]s.lawniejsz~ w Epme i Tesalll hajduka

DirnitraJci....Skulikariani (siostrzeniec derbend baszy, naczelnik post6w graniC2~

ch, Datira Skulikariani), ~tory dlugie hita piastowal ten un.:<ld w powiecie

Natty, a· byl zamoi:niejszym obywatelem Radovisty. On cieszyl si~

Wielk." populamokiCl miedzy 'swoimi i Arnautami, chociat sam byl chrzesci- :~

" .. ' jamnem.. · Utrzymywal' rzeteItiy porz'ldek na granicy. Mudyr Narty (naczet-

71 ruraat' Hal i 1 Pas z.; (1825:-1901) _ rurecki

RunC%uky,.. .. w roku 1895 Wiclki we:ryr.

m:p: stanu, w roku 185+ gubcrnator

wSPOMmEmA I 139

aik miasta i powiatu), Narum Efendi, lat dwanaScie temu zazdroS~1 i nie mogl

zaidc popularnosci, ktorej uzywal ten czlowiek, a kt6ry przy ty jeszczc byl

w laskach u valego (general gubemator). Epiru. Pewnego dnia lody Dimitraki

przyszedl do mudyr'a skarZYc si(; na stryja, ze ten ba,rdz surowo obchodzi

si~ z aim. Na to mudyr mial mowic mlodemu Dimitra . ~ .. Ty sam

mysliwy i znakomity strzelec i znasz dobrze, jak siebie i swoje s ada obronic

od wilkow, wi~c radY .nie potrzebujesz, jak post<lpic". Dimitr ki zastrzelil

stryja 'z zasadzki i uciekl do Grecji. Za wstawianiem si~ Nahi Efendiego

ulaskawiono [go], ale za aim zostalo miano mordercy. W po aruu 1855

i 1856 latach on pierwszy, wst'lpit do band 'Grivasa i Papa Kos · i zostal naczelnikiem

powstania w ~dovist. Po amnestii~. udzielonej [przez Fuad Pasz~,

on wrocil do kraju, ale 'przestraszony aresztami, wykonanymi przez Husni

Pa5Z~, on emigrowal do Grecji, uzyskal .protekcj~ greckiego QU, [ktoraJ

zab~piecza mu pewn'l nietykabio~c. i w;sto robi nabiegi [!] na Radovist

morduj'lc Wdy raz kilku. tabordi:ow Arnautow i grabi<lc zamoznych ludzi

i bejow z powiatu Nany. On staJ [sieJ bohaterem Radovista, P~C2yni~ wiele

klopotu rz'ldowi, chociai same wladze popcbnely go na t~ drog~. '

W Skulikaria my jeszcze zastali[smyJ starego Suliot~ l' (ple rrp~ albatiskie,

zgreczone), sluge Ali Paszy T epedelena, uzywanego przez niepo jako drago~

ana pr::y :rancus~ch i~yni~rach. ~~bsz~nyeh Ali P~zy dlat zbudow~nia

drog, mostbw 1 fort6w ,w Eplrze 1 Tesalii. OnJeszeze mowil, ChO~ai;:;: trudno~

ci'l, po francusku, ktorego [to j~zykaJ nauczyl sie, b~d<lc dlugi zas w Marsylii,

gdzie wozil oliw~, g16wny produkt ·Epiru. 'Dal 0'0 na etymologi,.;

J.luwy Kanalia, dane g6rze, kt6r'l przejeehalismy . . Francuscy ,ntynierowie,

ktorzy przejcchali przez t'l gor'l scidkami, posypanymi ostrymi ~ _sterCZ'lCYmi

kaIJ?ieniarni, k1~li t'l gO~<l nazywaj'lc j<l kanali'l (canaille), z ktorej widac mo'rze

kanalli, co odnosilo sie bezzawodnie do Anglikow, ktorzy wtenc as panowali

na Monti Adriatyckim, ' albo do Austriakow. przydornkl, dan ' raz, cz~o

zostaj<l na zawsze,. na Wschodzie. Tak-na przyklad po wojnie ~kiej rz'ld

francuski ust'lpil TurcJi 'wszystlcie swoje artyleryjskie 'kome, pm erony i normandzkie

kome, ktore s~imi rozmiarami przewyZsz'aly pea . e . w dwoje

wschodnie konie~ zolnierze turec~ nazwali te koaie didonami; z przyczyny;

ze cz~ slyszeli, jak Frahcuzi rozmawiaj'lc mi~dzy SObll pow:tarzali slowa

-didon (dis donc 11). Takie przezWisko, [dane] tyro koniom, prz~ dlugi 'cza5

zachowalo si~ u prostegO narodu. ' , """ . -I"· .

Do nast~pnej stacji Demara my j echallimy z pocz'ltku po samym grzbiecie'

gory, po kt6rym [jest] utorowana dem'arkacyjna linia do wsi Sk!tama, a stlld

jut, spuszcza si~ z gor do niziny Narty. Z De.mary odkrywa ~f. nam widok .

na.plaszezyzny.Narty ina samo nUasto, na greekie miasta Vonica i Krawa-

. sara., '3. w,odpaleniu na !?,orsk<l odnog<l Preveza z 'miastem t~g~e ~3.iw,ania:

., SulWIa. - alonek jednego % ehrzdcijailslcich plemion albaliski!=h.

kami 0 niepodlegioU. toaonymi przeciw Tun:ji w XVIII i w XIX Wie:

" dis tiDru: (rr,),- powiedz no .

140 A. CZA.JKOWSKI

Tujuiisil;; koriczy lari.cuch g6r zyvany Dzumerka. Mit:dzy Arnautnmi. kt6rych

na~ iprzedstawiano, zauwatyllimy duio cbrzeScijan nosz<I,cych-str6j albanski

i pd'ni:icych sluib:t, w pogranicznych postach. Obja5.nili nam, :it sergerdarzy

i bimbaszowie' Arnauci nie trzyinaj'l pod bron[i<lJ zam6wion~j lic~by Ar-(

nau~w. are za niewie1kq, cent,;; werbujq, chrzdcijan; stId naczeInicy maj'l wielk<l,

kqrzysc z pienit,;;dzy odpuszczanych 7. I'Zq,dom;. ch'p:dcijanie, zapisani do

stnizy, zgadzaji!, sit; na mal<l, zapla~. poniewa:t Amauci nie scigaj<t, ich za kon-.

trabandq i drugie przest~pstwa. zreszt'l tr.i<l, mit,;;dzy sobCl w wielkiej zgodzie,

niimo r6:.!:nicy w rdigiach. .

Wyje±dtaj<l,c z "Demary, na plaszczyinie cz~o teraz trafiaj<l, sit; Dam gaiki

oliwkowych mew. Prawie ka.zdy mieszkaniec rna swoje plantacje chee

z kilku drzew, ponicwaz oliwa zamienia 77 im maslo. Wsr6d stepu. okelo

drogi, [wJznosi sit; murowany, uforty[fi]kowanyzaniek niejakiego Kotydojani, .

dawnego rozhOjnika, ulaskawionego wdaniem si ~ angielskiego konsula w Prewezie,

pana Sardona, zaj adlego filhelena; proteguje [on] nie tylko powstaIic6w,

ate opiekuje si~ i rozb6jnikami, hajdukami. W Epirze boj'l si~ tego konsula

jak Canninga " , ambasadora angielskiego w Konstantynopolu. On

odgtywa tutaj rol[(:] malenkiego Canninga i wladze peJni<l jego z<ldanie bez

zadnego opom.

'Kajmakanlik (prowincja) Narty [jest] .nadzwyczaj bogaty i przynosi

wielki doch6d rz"dowi. Step jest pokryty lasami oliwkowycb drzew. Wsz,<dzie-::

spot[y]ka si~ obszeme ogrady pomaran!=Zowych i cytrynowych drzew,

a ziemia rodzi w obfitoki zboze wszelkiego rodzaju. Przy tym nie zbywa na

wie1kich pastwiska[cb], gdzie boduj'l stada bawol6w . . Bej6w muzulmarukich,

wla.sdcidia iemskich, jest duZo w powiecie, ale i mieszkaticy oplywaj<l w dostatkach.;

brodzajna ziemia dostarcza wszystkiego w obfitoSci. Miasto Narta

,nie prz.edstawia· nic' ciekawego; ulice krzywe, w'lSkie i brudne, chociai: przy

kai:dy.m..domie S'l niewielkie ogrcidy z pomaranaowYch i drugich owocowych,-

krzew[6w]. Nad miastem na wzg6rzu wznosi si~ starozytny, kamienny

zame.k... ... z czas6w pinowania Wen'eeji W. tych krijaeh. Ali Pasza Tepedelen

przy~al poprawic zamek, ale on dzH pozostaje pustym, bez zadnego uzytku,

mie#kancy [wy]kradaj,,' z niego kamienie, zdazo, co tylko mozna:

. Wino, kt6re fabrykuj" w wielkiej ilosci, jest doskonalego gatunku i bardzo

moene; bejowie, a w og6le mie:szka~cy, . korzystajlt, z tahiego i dobrego wina

dIn obfitych libacji pa·czdc Bachusa.·W pi~tki i w niedziele amatorowie ur:zl\dzaj<

l dla siebie dzumbuszy (uezty dla 'pijak6w) i cale miasto pije [wino]

jalc[oJ. prezerwatywny §rodek przeciw febrom i dyzenterii. My przyjechaliSmy

do Narty w pl<l,tek i dIatego milosnicy tyeb dzum~usz6w' byli w klopocie •.

[czy] zapraszac Iub nie naszego dow6dcy, nie wiedzl\c, czy on skl:onny .[jest]

" \ " . .

'_." ',0, PoWimlo by!!: ' z pieniedzy Ukradzionych nl\dowi.

~' mnnl7lUJ _ tu : U!lepuje. . .

.1 Canni.ng St r at ford de Redel;ffe (1789-1680) -wybitny angielslri

~ iran.u , konserwat}"ta., dlu"goletni ambasador w Komtantynopolu.

wsPOMNIENlA . 141 .

.do takich bieSiad. Ale pasza nasz, wiedz"c 0 tyrn, wym6wil si«o\ ustalosci" 7t.

.Poufne greno .przyjaci6~ zbiera si~ po kolei u jednego z bej6w i d' umbusz trwa

eal<l ·noe. Zakazane przez Koran picie' trunk6w przestrzega s . ~cie prosty

.nru:6d[ !], ale mi¢:zy iamotnicjszymi ludi[m]i duto jest niews emi¢i,wych.

W ezasie n'aszego pobytu w Narcie Amauci bimbaszliku adovistati.ie

swoim miezeInikiem .Ali Bejem przyszli w deputacj" do nasz 0 dow6dcy,

prosz'lc, zeby [w]stawil si«; za nimi u valego pasiy (general bern~tora)

Epiru, poniewaz juz 8 miesi~cy nie odbieraj'l zadnego zold . Doprawdy,

.litoAC brala patrzyc na tych ludzi w la!=hmanach, a z'ldaj'l; prze9e:i:, [od 'nich],

ieby pilnowali grani.cy, jak sj~ nalezy. Rz<ld tu nie winien, <bQ. as~gnuje pit:niq-

.dze na ich utrzymarue, ale paszowie i defterdar[z.]y (SkarbnieY~6wnr W pro.

wincji), kt6rzy rozporzlldzajlt, gotowymi pienit;dzmi z podatku i , dochod6~

prowincji, potyczaj~ te 'pieni'ldze za wysoki procent sararo. (bankierom

lichwiarzom) na termin do roku prawie, zyski sobie bior", ' a ojsko i nizsi

urz~dniey czekajq na·zold po p61 roku .i wi~cej. .' '1' . . .

WY,je:tdZaj'lc z Narty do Prewezy przejechalismy r:zek~ Nartll po ~ymskim

moscie, 0 ostrym grzbieci~, ale w dobr:ym jeszcze ·stanie po k[italnym remonde,

poczynionyrn z rozkazu Ali Paszy. T epedelena. Drog 'przechodzi

mi(:dzy ruinami starozytnego miasta 'Nikopolis, pokrjwajqcymi Wielk" prz'est!'

2en. Nikt nie dba 0 ten zabytek starozytnosci i ok~liezni' mieszk ncy wywoz"

dIn swoich budynk6w kamienie rozmaite; c:z~tO z:.napisami lacirkimi. Kraj,

po kt6rym [roz]ciqga si«o droga, jest bardzo malowniczy; my jed-ferny mi~dzy

g";ikami pomaraDezo~c~' i cyh-ynowych drzew, owocowych drzey.- rozmaitego

gatunku. ' Droga :wsz~dzie· :obsadzona kr:zewami· kaktusa, aloesu, .granat6w. -

Miejscami oliwne drzewa tworz<llasy d"gn'lce [si~] na eale vJorsty wzdluz .

drogi. Miasto Preweza tonie wSr6d. ogroo.6w i winnie, nie wid~ prawie do-

. m6w, tylko gdzieniegdzie w:zbijaj" si~ w g6rze minarety meezd6w. Odnoga

. monka, gl~boka..i obszerna, stanowi port Prewe~y, naprzeciw Brih~ w Italii.

.. Handlowy rueh malo ·.r6zwini~ty, chociaz polozenie portu przed awia wszyst-

kie .w:u:unki rozwini[ (:]cia si~ . . , . .. .... . . ' .. ~,

W Prewe:zie rezyduje kilku· ,konsuI6w: angieIski - p. Sand rs, grecki - '.',' .

Szurmaziades, wicekonsul francuski - Konomenes i austriacki':"'" J urowicz,

jest. panslawist[l\] : [iJ zajadly[m] stronnik[iem] Czamog6ry, . . 'oswiadczyl

wprost, ze nie zloty wizyty' nas'zemu dow6dcy, jak zrobili drudz kOnSulowie,

bo nie ehce !okazac gfzecinoSci Slawianinowi, kt6ry stal si~ m ' zulmaninem

i zach~ca ch.rzeScijan . sluiyc pod sztandaranii ni~.wiernych. nsul angielski,

jak wsz~dzie w Tureji,.lest lepiej od wszyStlqch innyeh konsu w obeznllny

z krajem, rna' wielki wplyw~-.a wladze boj'l si~ go i sluchajll . . Cz¢o . edzie w g6ry

n. NeolOgi~rn ad staropobkiego sIowa '1L!1aly - ~m .. czony. :.nuiony . .

II Edward Llo'yd _ wlakidel kil.:.nar ni w Londynie w XVIII Wie u. Tu ~bieraJi

~i" pn:emyslowcy tr~~rtowi. Jeso. rw; .... 1.!Iko dalo Fil~ek n~wie pr2edsi' biontWu ·okrt:·

towemu. 1"- - . . .

142 A. CZAJKOWSKI

odwiedzic w ich rei:ydencji znacznydi Arnaut6w. Ten konsul przyswoil sobie

rol[~] protektora Arnaut6w; Greer za§, oddalaj'lc si~ ad franctiskiego

konsWa, czek.aj'l ,Z niecierpliwotci'l przybycia rosyjskiego konsula do Janiny. -

bo' dotqd me bylo konsula tego mocarstwa: w Epirze. DIa wladz iniejscowych,

jak i dia rz,!du tille, to czysta plaga wtr,!canie si~ we :-vszystko konsu16w zagranicznych,

lubo oni me dbajlj, w rzc;czywisto,sci 'p do.bra chrzdcijan" ale

katdy z nich pilnuJe osobiste widoki swego rz~du[ ~], Pan Konomenes opowiedzial

nam fakt dosyc ciekawy, jakoby w czasie wojen przeciw Fran~om,

kiedy Rosja i Turcja dzialaly razem przeciw rum, .riU~zkancy Pr ezy od- .

. dali p~e uslugi wojsku rosyjskiemu, wskute,k ~ego Rosja wydostala u 'ldu

tur~~~go wynagrodzenie dla mieszkanc6w --:- przywiIej rz<,!dzi~ si~ samym,

jak.15Ylo u ruch przy panowaniu w tych stronach Wc;neckiej Rze~zypospolitej.

I TJtcja Iniala pr<;Lwo trzymae w midcie tyIko jedri~go ,bejajako" rezydenta. Ale

Ali~asza Tepedelen, wielko1'Z'ldca Epiru, zbuntowawszy si~ przeciw rz'ldowi

sultana, zniewaiyl to prawo, z kt6rego mieszkaricy nie mogli korzystae i dot'ld

'nie' korZystali, chociai ·w traktatach mi¢zy Rosj':i i Turcj'l nie z'mesiono tego

priywueju, z kt6rego po ,prawie do dzi! dma mogliby skorzystac mieszkancy

<>;_, Prewezy . . WiadomoU 0 takim przywil~ju, czerpan~ z archlw6w, mo::!:~ siae

.: ~ . ':.'." si~ narz~dziem do wmicszania si~ w sprawy kraju przez nowo otworzony. konsulat

rosyjski, jdli ' tyIko tz'ld rna zamiar dzialae w takim kierunku. . .

:W Prewezie zamieszkuje wielka ilote .Grek6w prz'ybylychz JoIisJO.cQ ·Wysp.

Jak my mogli[smyJ zauwaiye, oni ~e S'l zacbwyceni administracj'l angielsk'l

, na tych wyspach i skarill si~, :!:e Anglicy traktuj'l ich jak .Hindus6w w Indiach.

:-:, '.: Na czele wysp inajduje. si~ Grek z tytulem ~urzt;;dowym.ksil\::l:~cia· mo!c, a przy

-. .Dim rezYdent 'angie1ski z tytulem eksceIencja, 'a ka::!:dy dzied ksi'li~cia mose

~ -. " musi,ise d"a ekscelencji odbierae od' niego 'roikazy i ' rozporz·<I,dzcnia.

- - ... , P~ed wyj~dem z Prewezy spotkala niekt<?rych z n~zego sztabu ~mieszn'a .

~ ::' .. p'rzygoda, :konfuzja' ·;,.ncika. Tny missy ·,angielskie, 'przebywaj<l,c·e. w Prewezie;

" . ,. kt6rych - jak poW:iadaj'l-. zainter~wam . panowie nie znali, tylko ujrzeli

~>-~·/>:".w oknie; wczorajszego Qnia wieczor'em 'przyslaly przez kawasa (::!:andarma)

~h ,. '- . trzy 'kwiaty biale ~ jaR. m6wi pan Gutowski na5Z ' ;~oruiliarz __ kaktuSowe

:. ' kwiaty, z powiedzemem: "Tny lady p'~esylajll trzem"Kozakom trzy kwiaty,

~I~:r

... 0 p6lnocy si~ ~amknll (kwiaty) ,i ju::!: nikt icb otworzye nie pon:afi" . . Nasi pa- .

. !no.wie dali,bakszysz zandarmowi'i podzi~ko~ali. Smiano'sit;; z ekscentrycznych ~.

. ~~gielek; }cieciy dzH ranD priY,\Ysiadaniu ria koDi~' te~~ sa~ k'awas prz"yni6s1

bilecik. i,dal tym panom. W biIeciku byly napisane te slowa b¥d_zo pi~knll

kaligralill : .. Messieurs, VOllS n'~es ni des cosaques, ni. des dragons, mais des

• ' <en ~ . . . • ruga,ugs; . ' .' . . . .

, .. \ ~l< cz~e jeszae ~aszego .pobytu .~ :.Pre'Yene .~. koruulacie- angielskim

,,;:'<:~~o nam Wyjlltki .pami~iiiik6'Y. 'wejakiego Arnauty Muslim Agi _ bo

-:'" .i ~auci pisz~ pa~etniki - 0 odebraniu Prew~y od Francuz6w przez

»Panowie, wy nie jestdci~ . ani kozabmi, ani dragonami, tylko glupcami«. (fr.)

WSPOMNIENlA " . 1-' '1.~SAli

Tepedelena Pasz~, lego nowo::!:-rtn~go bOb~~er[a] arnaucId[e 0], j~(i~l

przed rum byl. Skinderbeg Kastriota II. Wedlug Amauty, Mus+ma w Prewezie

znajdowal si~ jeden batalion 'piecboty, a na wyspie St~ Maur cala

brygada ze swoim dow6dq. Ali Pasza zaprosil do Pargi, ~a zm6wienie

si~, jenerala brygady francuskiej z St. Maur. Ten, nieroztropnYj z cal<l, forfanteri<

l, francusk<l, tam przyjechal, Ali P~za i jego, i caly szta9 )ego k~al

zwi;p;ac i odeslal do J aniny. A tej samej nocy, zabrawszy dwanrscie tysi~cy

Suliot6w, na kt6rych Franc.uzi najwi~cej rachowali, uderzyt . ~a Prewez~ . ,

Francuzi si~ bronili jak Iwy, z batalionu zostalo tyIko 6 ::!:olnierzy j sier:iantem

i doboszem. Posilek ::!:adenl nie przychodzil z St. Maur, bo me bYf dow6dcy i

otmiu Francuz6w cofn~o si~ z broni:t, do cz61na i tam dopie~,icfi wzi~to .

· :'. niewol~. Ali Pasza podejmowal ich. z wielkq· czci'l, a pote.m o~cslal i .ich,

1 Je"nerala ze sztahem Bonapartemu, PlSZ<'!C: "Odebralem to, co ?ylo tnOjego ,

pana, odsylam to, co zostalo twego: wielbie cic jak wielkiegol wojownika

i wielkiego czlowieka, niech ci B6g da siaW<j, i pot~g<l, cnct;; i p~ ~ twojej

przyjafni dla meg<) pana i dla siebie, ale radzt;;, jenerala zrob a (str6::!:em

domowym) a osmiu iolnierzy jeneralami, kaidy iaslutyl na to, c ' m~ nale::!:y,

.tak robi'lc ~ziesz mial ,i wojsko, i lu~~". , Ten list byl POCZ'l,tkil' ~ dobrego

stosunku mi~dzy wielkim Napoleonem a Ali PasZlj,. Chcial. 0 go zrobic

kr61em .Epiru i Tesalii. · .,. . .' .

, Na p61 drogi, mi~dzy Prewczll i Janin<l" iny· nocowallimy w] fortecy'

Besz-Bunar ( Pi~e Zr6del), jdli mo::!:na tak nazwac kupc budynk6 na polow~

zrujnowanych. W ubiegle czasy Ali Pasza Tep~delen wzni6s1 t~ forteclj" ::!:eby

trzymac w subordynacji p1emic SUliot6w, kraj kt6rych zaczyna si~l w dwie go-

, dziny drogi st'ld. Budynki byly dobrze 2!:budowa!l~ i wystarczaj<l,c9 ella sw.oicll

ceI6w; ale po uplywie szereg[uJ Iat remont byl potrzebny, ale,' z~biony nie

·,suniienn[i,1 ~ i .me~~ale, .. tyIko po~rs.~y~ s.~an rz~czy: poprawi~Ury bez.

'" cementu 1 wapna, dla oszcz¢noSCl, ,1 teraz te same rnury lci'l, ,gruzach.

· W przedniej cz~c[i] fortecy mieszka do trzydziestu tabordiy ( aut6w),

a ' [wJ tylnej ' cz~[i] ko~endant, w stopniu mulazin (porutfZnik) artylerii,

· 7! dwudz.leStoma artyleri:Y$taini."Artyleria sklada si~ z dw6ch dzial~broco.n:YCb

prze~w Arnautom, i jes.zcze jedn:go g6rn~g~ d~al~. (znaj~uj'l~e si«oJ. w re,

zer:vn.e w magazyrue . . ArtyIerzy§Cl skar::!:yli $1«0, 'ze rue odb\er;ili ::!: Idu JUz .Qd

'. :dnewi(;ciu miesi(;cy, ~ inundur6w no,wych od szdC:iu lat. ,Zupe1nieapompjario

:. 0 ruch w tej dzhirze. Mulazim; cZyli ko'mendant 'tjch ludzi, jest .figur~ 'do

\,i,:' opisania w powicicij liczy trzydUeSci lat shri:bYi sam tutejszy urodzeruec [ll,

'" . nigdy me wyjechal za .obr~b 5and~a.ku IJ. Slyszal 0 KonstantynoP,olu jak my

o Pekinie, wie, ze jego pulkownik., kt6rego nigdy nie widzial, miCS

f

' ka w Saloa

swojego podpulkoWnika. widzial pice razy. ' On sam rn6wil, ze

o Kozakach jako 0 ' ludziacb nueszkaj~cych ,gdZid to Vi l~bi Rosji,

-'----

IIJcrzy Kaltriota. Skanderbeg (1404--1468) - ' Darooowy tiohater Al~

· banii. .'

.. JOJUiio1 (tur.) - chorllgicw, obwOd w Turc.ii, prowiDCja.

A. CZAJKOWSKI

i ie pO krymskiej wojnie car, pogodziwszy sit; z sultanem, da! mu pulk Ko'

zak6w, zeby pilnowac granicy ' Grecji. zamiast Arnaut6w. Caly maj'ltek

Mulazima sklada sit; z g6rnej kuropatwy ulaskawionej, z samy takiej:ie i z ko-

· guta, ktOry mu ~piewa godziny. ·Nie 1ubi'lcy zbytku nasi' mundur na poiowie

·zielony, na polowie niebieski, mieszka w jednym pOkoJu ze swrumi :i:olnierzami j

przy tym trzyma si~ on uk wainie, ze pobudza mo tmiechu mimo checi. c ·-·Kn:;

puje sil; obecnosci<\ yuzbaszego' Arnaut6w. u kt6rego (znajduj'l sieJ klucze

.2 wyjscia rorteey. 'Mowil on nam, ie jdli ten baszybuzuk U nie przestanie

sprzeciwi[a]c :sit; mu, to pewnego dnia, nie nam~l[aj]'lc sit;, zgruchoce go

i jego Arnaut6w. [M6wil] : .. Dzit;ki Bagu, ja posiadam czterdzicici ladunk6w

kafuczy".

Na kazdy.m kroku trafiaj'l sit; nam po drodze ostatki r6:i:nych rob6t,

prowadzonych rozkazem Ali Paszy Tepedelen[a] (niepospolity Atnauta);

olbrZymie karawansaraje (zajazdy na drogach), ostatki drag wylozonych ka-

· miennyrni plytami, groble dla zatrzymania wod wiosennych, potrzebne dla

irygacji pal; wszystko· to si~ niszczy i marnuje, nie b~d'lc niczym pownrzymane.

Jdli przy takiej niedbalnoSci [!] mieszkaricy tyj'l w donatku, a rz'ld

jeszcze egzystuje, to przypisac mozna tylko szcz~liwemu i szczegalnemu zbie- .

· gowi okolicznosci. . .

Krij, przez ktory Jedziemy, bardzo bogaty, szczegolnie · zyzna Uest]

dotina Czamanie z wielkim ja.iorem Jera Mariea, w ktorym lowill wyborne

pstf~gi: GOry, ktore okrdlaj'l horyzon[t], przedstawiaj~ kamienne ·masy,

pozJj~wione I:lSOW i zieleni, szczegolnie gory, ci'lgllllce si~ na wschad od Adria

·tycfJego Marza;·w jednym miejscu z przyczyny zruszczonej doszcz~tnie drogi,

: ze ~stercz'lCYmi plytami, z gl~bokimi jamami oll~dzy nioll, my zmuszeni .

byli[smy] zejse z tej drogi, i na przestrzeni kilku wiorstjechae po karnienistym ·

.loz~ suchegC? potoku; kamienie byJy· tak biale i szlifowane, ze je:.i::dZllc po nich

przy palllcym dotieu niektony tolnierze podostawali zapalenia oczOw· i n:lSZ

doktor mial duto z nimi klopotu dIa lec.zenia w drodze . .

Po miesi~znej podrOiy na koniec przybyUSmy do Janiny, stolicy Epiru.

Zdj~ty w czasie podraiy plan granicy, plany koszar i miejsc,. gdzie majl\ bye

· wzniesione, a tilie punkta, gdzie majll bye rozlokowane szwadrony · ko- ,

.zackie. i dragoriskie. Wszystko to byIo poslane wedlug z<ldania wielkiemu

.wezY.I"Owi w Konstantynopolu, .ktory mial zamiar oddae strzef:enie granicy

kozaekim pulkom, jak tei urz'ldzerue Al-naut6w i zwierzchnictwo nad nimi

. por~czyc Sadykowi Paszy, naszemu dowodcy. Ale przeciw .takiemu rozpor"Zll

·dzeruu oponowaly administracyjne wladze prowincji Tesalii i Epiru, a nie

mogqc odkrycie wYUllpic dla zgladzenia [!] tego projektu staraly si~ r6tnymi

.szykanami uniemoiliwic ten projekt. Taka chiOe gubernator6w Uest] zrozu,

n:uana; jdli wspominac [!], :kutrzymanie Arnaut6w W. r~kach zarz'ldu pro-

.. bas.qhu.;:uki (tu r.) - rnereguralne wojsko tureene. bQ b rnok i wojsle.owej: od:tn:r.c:za.

j:,.ec si", dzik.g! cii\.

WSPOMNlENlA 45'

jest dIa ich czlonkow peawdziw'l- K<rlifonll'l. Ka±dy bimbtszy placi

swojego oddzialu pi¢ tysi~cy piastrOw miesi~cz~e swojemu serg'erdarowi,

czyli dubont ad,e; tente diieli ~. , wladzami. . -'j .. . W J aninie my zastali.Smy nowo utwol'7.ony konsulat rosyjski z konsulem

p·anem Dendrino, majllcym czuwac nad interesami rosyjskimi. On sam

· zeznawal otwarcie, ze w tych prowincjach me ma poddanychosyjskich,

ie jego misja jest zupelnie polityczna. Ma Sledzic za [I] wypelfenie[m]

reform, objawionych tanzymatem. a ktore Turcja zobowillzala si~ n, traktacie

paryskim wprowadzic w :tycie. .

, Ka:idy konsul, choe me proszony, bierze na siebie obowi'lzanie kanttoiowac

rozporz<ldzenia wladzy, miesza si~ we. wszystkie sprawy. r. rzeczywi~

cie [!] nikomu nie pomaga,:a sitje tylko nieZgod~ mi¢zy lUdn0f;'<\ a wladZll.

Jdli taki porz~dek rzeczy nie wywola ci'!gle buntu i zawieruchy, to mozna

przypisac to tylko [temu], ie ludnosc chrzeScijanska uzywa dob ego bytu

materialnego, a takZe apatycznoSci i dobrodusznosci muzulmruiskie ludno~ci,

kt6I'ii wladze obieraj'l niemni·ej jak drug<l ludnoSe, nie liczq,c, ie nalniej ci~y

jedynie pob6r wojskowy. Ludnose muzulmaziska zasluguje dale~o wi«:cej

[na] wsp6l:czude i litoscjak drugaludno!c. ..

Po ·prZybyciu z.Janiny na powr6t do Larissy, ·nie zastalismy P~l lkOwnika

picrwszego pulku Kozakow pulkownika Kirkora 81. Razem z gub rnatorem

· Tesalli, konsulem ·greckim i szwadronem Kozakow i CZ«:Scill korpus oficec6w,

pojechali byli na granic~ Grecji do Turka Derbent na przywitanie greckiego

keOla Ottona; objddiaj'lcego niekt6re pograruczne punkty. Kr61 . krOlowa

· okazali si~ bardzo ·uprzejmi dla kozackich oficer6w. ~ktorzy wszys · m6wili

alba po francusku, albo.,.. po niemie<:ku; ale krOl me wywieral .k rzystnego

dla siebie wratcnia, on Uest] gluch[y]; nosi fustanel[I~] a~auck~ a [w] ko_6

.. stium[ic] tym .~upelnie nie do .tWarzy mu. Krolowa jui D;ie~oda. a bardzo

· otyla; prawie cal?o !wita skladala si~ z[e] starcow ·ledwie.trzyrna:·llcych si~

.na koniu.

Z Koristantyn~Pola odebrano ro~porzlldzeni~ ~?kowa"c szw~dfony .pieewszego

pulku w rniastach Kardycy, Domoko, CzataldZa (FarsaIa)f Armyros

i Volo, a drugiego pulku [w] miasta[ch] Narta i Preweza w EPij' Trykala

w· Tesalii, co bylo wykonane mimo niecht:ci j niektorego oporu ze strony

gubernator6w TesaJ.i.i i Epiru, boj"llcych si~ ·kontro~ ?ficerow P~.o I' W samej

rzeczy pobyt szwadronow w tych prowincjach duzo si~ przyczynil"40 padnii-.

si~nia ·ducha w ludnoki chrzdcij anskiej, a takZ~ do hamowania dumy mu- ·

zulman[6w]. Drugi skutek taki;~ poilldany dIa rzlldu byl [ten],:ie pl-opaganda

rewolucyjna, prowadzona przez agentow ~ Grecji, a potajemme .po~arta pn~

greckich konsulow, a b"!-oie i innych, byla wiele skr~powana, jak si~ niera:z .: . .. . - \:

okazalo. Konsulowie nigdy ni~ zani~d1:iujll mi~sza"C si~ · nawet ~do it jdrobniej-" . - ...

•• Fra~inCk . K i r Ie. 0 r _ dowOdea 1 pulku Kozak6w,~ ~ jcgo. n~j . poc~:t~

slynne "lcirkor6wlci" (kary cielesne, stosowane prz.ez niego w wc1jsku) .

.• 10 _ Rocmik Bibtiokki PAN. LV .. . .· •. t·, ,.. ' .... , 4t"~~: 1;

146, .~. cZAncowsKI

sz;.ch sP~w. zeby utwierdzic stoje wplywy: kO~ystajllC cz~o z ruedbalC?kl

i oboj~oSci tureckich wlam. Gubernator Tesalii ~usni Pasza wydostal

w Ko.D:.>~tynopolu pozwolenie dla cerkwi miast Larissy i Trykali ustawi~

ma ?&on6w cerkiewnych. Miiszkancy tych miast byli do§c zamo:i:ni, aby

kupi~;'dzwony. ale pasza pozwolil konsulowi grec~efl}u p. Langados Ueden

z gq'T.llwszych propagandystow hellenizmu) ofiarowac te dzwony kupione

za p1enilldie zbierane w Grecji, tak tt ten akt tolera~cji z(e] strony rzllclu;

ludnhsc przypisala jedynic gorliwosci konsula i starannoki WspOJrodakow

z KTolestwa. . .

Do jakiego stopnia dochodzily w tej epoce anarchia i nierz:),d w tureckich

;':"ladzach prowincji, pokazuje n:ast~pna okolicznosc. W mickie Domoko

wladze miejscowe, ezy dlatego, zeby wysluzyc si,.; U' gubernatora, ezy z drugiej

przyczyny. nie chcialy naznaczyc odpowiadajllcego mieszka.nia pod

szpital. Udano sil; do biskupa grt!i:kiego i przy jego wstawieniu sil; rzecz zalatwiono.

W midcie Volo taki sam wypadek si~ zdanyl .przy rozk~aterowaruu

szwadronu picrwszego pulku; tutaj to grt!i:ki konsul wdal sil; i pomieszczenie

pod szpital bylo wynaj~te. W tych prowincjach cala wladza znajdo- .

wala ~~ w r~kach biskup6w greckich i cudzoziemnych [!J konsulow. Wladze .

bojaly sit;; i tych i drugich, ale osobikie ostatnich. Od raport6w konsula do

swego ambasadora w Konstf-ntynopolu cz~to zawisio. utrzymanie gubernatora

na swojej posadzic. . .

Ni.~ mogOlc si~ oprzec wyrainym rozkazom z Konstantynopo.la co do un'l.

dzenia graniey, wladze, w swojej niech~ci, cz~o przybiegaly [1] do ' ~miesznych

sposob6~ :Da~et; tak gubernator Tesalii Husni ,Pasza mowil pu!ko,

wnikowi Ki,rkorowi '(dowodz'lcy pierwszym pulkiem), ze InU bardzo :tal

bficer6w i tolnierzy, poniewaZ, zamiai;t wygodnie i spokojnie przep~dzic

czas w ko;;arach w 'T yrnows ~ ' bo 4 godiiny dro'gi Cd Larissy, gdzie mozna

pomidci§ ( do dw6ch pulk6w kawalerii, ' gdzie. dobra woda plyn;tca z g6r

. i dob~.:. Wino ~ ~esiliric6w - dni ter.iz po prcij~koe SOl.dyka Paszy rozlo- •

.:. , kow¥M.-y~jetlynCZ~ W '~~y~h riuaSt~C:~; ~~e' klimat niC2drowy j nie' m~ z~-

dnychjvyg6d, a Cl'lgle JezdZ'lC ponad graruq po okrutnych drogach naraZaj:l

si~ zit ci'lgle nicbezpieczcrutwa. On radzil pulkownikowi Kirkorowi dac

.' .'Sadykowi Pasiy 'tylko esko~· kazdy ra:i,"Jciedy on zechce objcidZac granic<;,

\, \ .- i ~vi~~ej nic; niechaj sam: sobie z . eSkoltl kark skr~ci, a nie ~adwe~a c.31ych

pulk6w na nie~ezpieczeristwo. . .'

?akazano po.d grotbll uwi~enia i zrujn~wania ekmediibaszy (dostawca

pieczonego chleba dla wszyrtkich wojsk i instytucji prowincji), kucowolochowi~'

J anuli; przydiylnemu nam, rozglaszac, .co p'rzedsi'~wzi<;to w zasadaruach

81 g16wnego medzylisu, ~ tyCZ<icegc" si~ pulk6w:, Ten." dostawca dii<;ki

swoim znajomosCiom,· swoim bogactwom, 0 wszystkich wiedzial i sam by!

czlonkiem mediylisu jako' czelny obywatel.

•• . kmowol~ch ..:... poddanr. tureeki narodowoki rumun!kic:j.

"': powinno. bye! w p,o siedzeniaeh. '.. . ~

WSPOMNttNlA

Mimo wszystkich tych przesz~6d, caly 'plan strzeienia granit zostal

, wykonanym. Drugi pulk pod komend~ pulkownika Lange II udal si~ 00 Epiru

. i .obj'll posterunki w Radovist i ponad graniclj,. 5mb pulku i zawi Idywanie

. Arnautami stan<;ly w Narcie. W Prewezie ulokowano jeden szwadron, w mie--

§cie Trykala takoz sarno.

Miasto Trykala lezy jui w Tesalii, na drodze 'mi~dzy Lariss~ . Janin'!,

w Epirze. Wasta te slynne [S'l z tego], ze w [odleglo~ci] kilku kil metr6w

znajduj'l si ~ slawne monastery, zwane meteorami.

. Na rownym stepie wznosi si<; jedynaka [!] l!kalista g6ra olb mna ['1

maj'lca 24 osobne szczyty, zwane meteorami: na plaskogorzujest zbudpwanych

kilka monasterow, na niekt6rych szczytach osobne cele. Klasztory ~ bardzo

pogate, bo posiadaj'l wielkie dobra w Moldawii i Besarabii. Tut J byl[o]

gl6wne Cc~ntr[um] propagandy prawoslawia na Wschodzie pod protek j<l Rosji,

ale w ostatnich czasach Rosja wzi<;la pod swoj<l szczeg61n'l opi ek~ onastery

na GOrze 'Afotiskiej, a meteory :tostawila Grecji, i dlatego monast~, podupadly.

Dwa z nich tylko, Damkko i Varlaons, dostaj<ljes:zcze poparcif z Rosji. '

Monastc;ry znajduj'l si~ pod zarz'ldem Vogoridesa I', dzisiejszego It,gofeta to

w patriarchacie, ale jego mnisi nie powai:ajll, rnowi'lC, ze on bar 3.rzynca;

Bulgar, kt6ry rue sluzy dobrze ni Grekom, ni dla prawoslawia, al chwal'l

wiele jego· poprz~dnika, Aristarchi, jako na?ziej~ Gr~cji i prawos awia, ze

on w kislych stosunkach z rosyjskim poselstwern, a, jako potornek Icesai:zow

greclUch trebizondzkich, rna wi<;cej prawa do tronu greckiego jak tefniejszy

WI Otton, Niemiec j katolik. .' - , '

POTZ'ldek, kt6ry przywr6cily 'na gratlicy i'wewnOltrz kraju pt.ilki~oza"tkie,

na koniec rozoudzily wladze: W Janinie w Epirze urz",dzono. ty czasowy

wyZSZy 'SOld pO.d prez~dencj'l T~p1ra Efendiego, przys!a~eg.~ z· ~~ untyno·

pola. W krOtkim czasle kant ScJ'lC glowy 23 ' Arnautom I Wl~eJ J stu odeslal

do wi<;'zienia gl6wnegp · w Konstantynopolu. Wszystkie te wyroki zapadly

za grzt!i:hy 'spelnione w przeci'lgli J:Ulku lat, a moze byc tyIko dla ppstrachu,

i [by] liniewinnic g16wnych przest~pc6w. . ' ... :'.: .. ~-

'Przy oddaniu Arnatit6w pod zaTZ'ld drugiego pulku w Epirz .. wladze

i tutaj t~ymaly . si~ swojego dawnego systemu. Podzielono na d 'e nie:za.

ldne cz~ci Arnaut6w naznaczonych do sluzby; jedna cz«;# przy ostcrun.

ka~h 'Da graniq ·byla pod komendll bimbaszego Derwisz Adzem, ' ruga zaJ

wewn'l,trz kraJu pod dow6dztwem sergerdara Sulejman Be"ja, z.· zamoznej

familli Trachalis6w. St<ld wynikaly rozmaite sprzt!i:zki i wzajemye oskarzenia.

Pulkownik Lange i nasz ' dow6dca mieli duio klopotu dla z'¥atwienia

tych interes6w. Na.' wystawienie valemu paszy 0 szkodliwoSci roi~zielenia

. • , Ed~~' {'~ ~ ~ c:" ~ d.ow6dca II p~;:~. dra~on6w: ~dzn~z~ny \rzyic:~ Pols~i~ .

i medalc:m. '

•• . Alebander V 0 g 0 rid e s (Aleko P a I z a j ur. lalO) _ t\1red<i ""'t staf1u, sympa·

tyk Rosji, BuJgar z poc:hodzcnia, logofc:t (wic:lliorz:tdca) Rumc:lii.

' .. . 1Q&Qjel (gr.) _ kanderz, pisan n:l dworzc: rumunskim, samorz:tdca.

148 A. CZAJKOWSKI

Arnautow pod dwoma komendantami, on wystawil jake przyczyn~, ie fa·

milia Tracbalis6w jest bardzo wplywowa i ie trzeba bylo zadosyc uczynic

nazrutczeniem jednego z jej cz.!onk6w na post sergerdira. Jednme z drugiej

strohy Derwisz Adzem, chooaf wie1ki zlodziej i niewiele wart, ale rna siln",

protekcj"" w Konstantyno,POlu w osobie Tafil Paszy. pr~ekta policji w Skutari

(miasto "nad Bosforcm w Azji. naprzcciw Konstantyn41pola), kt6ry mu przy·

chodu krewnym. Kajmakan (gubemator) powiatu Narty mowil narn, ze

. nau'mySlnie naznaczyli takiego czlo'wieka, zeby tworzyC: ambarasy i nieprzyjemnoSci

i zmuS;ic rzq,d do ppwr6cenia do dawnego poczqdku rzeczy, kt6ry byl

tak zyskowny dIa gubemator6w j deftcrnarow - Arnaut6w, ze Tafilhas

z nislciegq' pochodzcnia -- jak dalcj mowil kajmak<tn - byl przed dziesiccioma

latami groinym rozb6jnikiem. Spalil i zrabowa! w Epirze t.niasta

Narty .. ~Aiuno i drugie, a dziijui jest TofU Pasz<J" prefektem policji:\'v Skutari.

Ten ,..f\ui~dnik dodawaJ, :i:e lepiej bye rozb6jnikiem niz slu:i:ye poczciwiej.

Taki'jest moraJny wniosck, ktery przychodzi na umysl u ludzi zastanawiajq,

ey'Ch' si~ na[d] taki[mi] faktami, kt6rc cz~to zdarza.ill: si~ w tym kraju.

]1.kkolwiek mimo niech~ i opozycji wyZszych wladz prowincji pulki,

p6ki:byly W tych prowincjach, wypelnily swietne swoje .obowi~ki i ~asluzyly

rna] wdzi~czno :ic mieszkanc6w. Nawet w koricu wladze uznaly ich zaslugi;

Arnauci ch~e slu±yij pod komend<J, oficerow i podoficerow z kozackich pulk6w';

bandyci i rozbOjnicy, plaga kraju, prawie znikli. Zawi:p:aty si~ uprzejmc

stosunki mi~dzy Iudnosci~ i oficerami, mi~dzy krorymi niektorzy dobrze mawill

po grccku.

' .. Ulani polsey 'zaslutyli ,iebie [ria] znakomi~ 'slawll, i dlatego po wOJnie

. . 1831 [r.] niekt6rzy pficerowie emigranci ch~tnie naszli dost~p [!] .w szere~ .

gach cudzozlemskich wojsk.. Pod kiei"ownict:wcm jenerala Skrzyneckicgo t1

w BcIgii sformowano dwa pulki ulan6w, a w Grecji w ularukich szwadronach,

.kt6rych bylo tyIko dwa, sluzylo lYicIu Polak6w, sz~zego1nie z emigracji 1848

[r.], i ·nawetjeden szwadron byl zloZony praWie z samych Polak6w. W czasie '

' kryrnskiej wojny: w.itksza ez~c Polak6w. wyjechaJa z : Grecji, ::'!-. 'niekt6rzy

z ruch jak ·oficerowie, tak [!] i zolnierze zapisali si~ do Kozak6w. o1:omariskich.

'Do"'jakiego stopnia obecnooc. Kozak6w w tych prowincjach nie wchodzila

. " ~." W ra:chunki . greckiego .rZq,du, a tak:i:e bej6w muztilmruiskich-- .kt6rZy, jak '

mog-li, 'ziskall [!] z chridcijan - jainie potwierdzal raport~ kt6ry major

Suiter, angielski konsul w Tesalii, zdal swojemu ambasadorowi. Cz~tc tego .·

TaportU zakomunikowal Sadyk[owi]Paszy sam konsul w poufnymliscie do niego :

.. .

.. Agcn~· &reckieg? f'ZlI,du starali si~ ' siac nieporzq,dek w kraju i kiedy ta

robota pyla w pelnym toku, wy przybyli[Sciel z Koiakarni do :Pro~cji-i

"~. . . . ,

' . "J~'-Zygmunt S kr z y n c: c k i (1787-1860) - naczciny wOdi w auic powstania

listoPa~b~. ria' emigracji 'w Bclgii otrzymal naczeJne dow6d:dwo nad anni~, ale na 1y_ .

cz.c:nieG:dec:h moc:lntw p6lnoenyeh mU5ial UlIt'lpit w roku 1839. Z Brubdi przeni6s1 Ii,. do

KrakoW, a.. . . ,....,.. :

, WSPOMNlENlA ,49

umidcili[tciel szwadrony garnizonami w miastach Vo10, Armyrosl Farsala,

Domciko, Kardyca; Trykala. Wy wci<iZ odwiedzali[scie] gamiZfY' waS

wyZsi oficerowie dzialali toz. Niezwyk1y ruch wojskowy panowal w rowincji:

Mollah II Szefik Bej i drudzy przyw6dcy fanatycznej partii wsz~d 'e spOtykali

was alba wa.szych, poniewaf i' oni takie rozjeidzali [si~] po rowincji,

~ardzo mo:i:e l5yc nie dla wywolania ruchu przeciw chrzdcijan[pm] ale jako

demon.str3.cja w celu zastraszania. Kiedy rozeszla si~ wieSe, :i:e rz~ skladal

ni w;, pilnowanie bezpieczcnstwa w kraju ina· granicy, to wszel . e' proby

ze strony muzuhnanew zostaly hamowane obawll przed Kozakami. Bezzwlocz~

a twardo~c i m~O, kt6re pokazuj<t wasi :i:olnierze przy SPelnieju slu:iby,

nastras~yly niedowolnych [I] i ile usposobionych; tutaj w moim raporcie

ja cytuj~ niekt6re fakta wszystkim znane, kiedy wasi Kozacy postq, ill umicj~

tn[ile i bez bojaini. To zrobilo wielkie wrafenie na mieszkancacp, panicwaZ

nigdy wojska ttireckic tak wYrainie i bezwzgl~dnie nie [ro~~prawialy

si~ przetiwko !weich jednowyznawc6w IS. Arnauci, kt6rych uwo 'ono po

ukonaeniu slu:i:by i kt6rzy, zamiast udac si~ do 'swojego kraju, zost . w ktaju

i . byli w r~kach bej6w narz~dzlami dia uciemi~enia chrzdcija pr~dko

wynidli n~, widzllc nowy porzq,dek, zaprOwadzony przez was i waszych

Kozak6w. Mieszkruicy niiast Volo i Armyros, kt6rzy, j:ik ja wiedzial m, mieli

zamiar !kartyc [si~] przed konferencjq, w Paryiu, widz<J,c dzlalaln:os waszych

. wojsk,"zaniedbali tego zamiar[u] i dali si<; latwo nam6wi~ po rozmowi z wami,

wnidc swoje skargi nie do konsu16w, lecz do wy:i:szej wladzy, szcze lnie, ze

wy obiecali[scie] poparcie w Konstantynopolu. Za to nabawile~ bie rueprzyja:

f.n [!] guhernatora Husnl PasZy .. cz~ Amaut6w i bej6w' m~zuJ:man- .

s)deh, a z· drugiej strony ni~za~owolenie agitator6w helleriizmu 'f Grecji. .

Ja nawet mam jasne dowody, te byly rozdane pieniq,dze, aby .protOkOwac

. d~eri::jq, mi<;dzy waszymi zolnierzami. Ale trz[y]majcie 'si«; m~nie .. d li rz"d

was poprze, rciultaty ~d<l swietrie". ' . . ... "

· Nidwietny' przedstawial si~ nam administracyjny ' porzq,dek w ch pro-'.

wincjach, jFdnak:ie jdli przypcmniec sobie dobrobyi materialny '~zkaric6w,

pomimo naduiyc wi~kszych i maly~h wladz, obs~erniejsze rwobody

ludnosci chrzdcijariskiej '!i uzywaniu swoiego rodzinnego j<;zyka, ks~cenia

__ w nim, i zupclna tolerancja religijna, to trzeba przYznac, ie'mial ctz<;kio.wo

"sluszno§C J ~~y J eIa.c~c ", jen~ral lejt.ena~t. austriacki~.go ~ojska, brat '11awne~

bana KroaCJI, Jelaoca ", filara 'austnackieJ monarchli, kiedy w 1849 . ~aCl

jeszcze wah~i si~, komu przystac, ze lepicj s~~ podd~c Turkom, bo ni biorll

;;;." ~ , .. .. "-114h (u.) _ duehowny mahomctaJUlci.

• . .. powinno byt: ze lwoimi wsp6lwp:nawcami.

· .. ' jeny j e I a cit (ur. 1803) _ general aU5triaeki, potem manzalek polnJ.. . '

.. j6zef 1 e I a e i t (1801-1859) - w roku 1849 mianow:l.ny banem Chot ii i gener::&

iem, walczyl przeciwko W,.grom, dowodzll armill poludmowll przeclwko 1 erow; Bemowi

i zo!ltal przez niego pobity. .

" . . :-

A. CZAJKOWSKI

tyll'Q cialo; wtenczas jak mocarstwa wypolerowane i ucywilizowane biorll

' jeSzcze i duszv narodu. '

Terainiejsza Iudnosc Hercegowiny i Boini moze· porownac administra_

tywne porzlldki niemieckie i tureckie, bo przeszla kolejno przez nie.

W"koricu 1861 r. pulki opuscily Tesalit;; udaJ<lc ·sie do obserwacyjnego

obozu tureckich wojsk na Kosowe Pole, z powodu wojny, kt6ra toczyla sie

wtenczas miedzy Turcj<l i Czarnogórą,.

Adam Czaykowski

ΜΝΗΜΕΣ ΤΟΥ ΑΔΑΜ GENEItALA CZAJKOWSKIEg 0

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ υπηρεσίες,

ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ 1858, 1859 και 1862

Στα συντάγματα Otome ~ ΚΡΑΤΗ Κοζάκοι της oprncowal

JOZEF Fijałek

Adam Czajkowski. Ο γιος Μεχμέτ Πασά Sadyka (Michal Czajkowski)

συγγραφέας, πολιτικός ακτιβιστής, ιδρυτής και διοικητής του στρατού σχηματισμούς: η Kozak6w

Οθωμανική, ο ήρωας του πολέμου της Κριμαίας, «ένα μίγμα διπλωματίας ~ μαρούλι, iolnienn.

πολιτικός, συγγραφέας και ταξιδιώτης "-: - να okrdlenia J. Mak ~ ZYkaurodzil

sic σε Parytu. Matkll ήταν γαλλική, Μπουρζ αρχιτέκτονα c6rka ~

Leonid του Damu Gabaret 1, Adam Czajkowski αποφοίτησε από τη στρατιωτική σχολή

στην Αγία Cyr στο Paryi, εγώ przeni6s1 εαυτούς μας τότε να TUTCji, wstcpuj <ι, γ 'τάξεις

Οθωμανική Kozak6w πατέρα του: Ημερομηνίες urorlzenia και «θάνατος fa ~ Τσαϊκόφσκι Ad

SiC dale δεν προσδιορίζεται. Mia! σε δύο αδελφές, Karoline και ~ chalinc,

και β (ata.: Wladyslaw, Βόρεια Καρολίνα παντρεύτηκε τον Πέτρο ~ ~ olskiego ένα ξηρό,

μηχανικούς ~ ra, καπετάνιος I Kozak6w σύνταγμα, Michalina από τον Rudolf ~ Gutpwskie

Chief Medical Officer και Αντισυνταγματάρχης έχω πρόσβαση; προς Kozak6w, ο νεώτερος αδελφός WladY7

λαχανοσαλάτα, χωρίς να αλλάξει θρησκεία chrzeScijanskicgo, πιέστε <ll όνομα ~! Muzaffc.r

Πασά, doslutyl η τάξη ~ του Υποστράτηγου, ήταν! • ana sul και υπασπιστής. Πάρα πολύ ...

~ <~ ΛΑΧ άλογό του, πριν από αυτό! s διοικητής, "Kolya podoJ: icero στην Κωνσταντινούπολη.

,

. ~ Όταν, με το χρόνο 0,1871 Michal Czajkowski έχει αποκτήσει για το κόκκινο ~ γ § I pes.la

Ρωσία, Νικόλαος Ignatiev, oa επιτρέπει τη μεταφορά ενός ~ ~ '0 Ρωσία

ποιο είναι το επόμενο (lpilo. muzulmariskiego μετά την αλλαγή της Ορθόδοξης θρησκείας »στον κατάλογο

wiernopoddanczym στο παλιό εχθρό, ο Αδάμ ~ przeni6s1 με τον πατέρα του στη Ρωσία.

Εισαγωγή Εδώ, uiifdo στρατός Δρόσου] wstopniu Ένωσης συνταγματάρχη. Doslufyl το βαθμό του στρατηγού ~ για,

. ο τίτλος του Κόμη και υπηρέτησε ως στρατιωτικός aUachi στη Ρώμη. e τελευταία

. IATA sw.ojego ζωή SPT?, Σήμερα στη Βαρσοβία. Το 1906, έγραψε eamit?? Ημερολόγιο

σχετικά με την υπηρεσία του από το σώμα Οθωμανικής Kozak6w. κατά τα έτη 1858 και 1862 ΙΤ9,

όταν τα συντάγματα ήταν να przywr6cic Sadyka Feed Εντάξει <ldek spok6j και στην Ήπειρο

. και την κοινωνία. . , ....

. Sq, DZT?, Που δεν είναι η neczy ~ θα kr6tko priypomniec αναγνώστη "από αυτά τα pa l:

I ~ tnik6w συμβαίνει στο έδαφος με αποτέλεσμα το σώμα της Τουρκίας. "." ...

Σύμφωνα Juliuu I stick: u έργο: ND dD ~ Φράγμα Gci4 και lw6l '@ ri Mim, ua' CpljktJwsKUlO,.

"Λογοτεχνικό κίνημα \ r". ~. I: 1960, 1-2, .1.89.

102 Α. CZAJKOWSIQ

0

Με τον τερματισμό wejny Ρωσία. Τον Αύγουστο του 1853, ως αποτέλεσμα της zachodQw

. και προσπάθεια Sadyka Πασά TUTcja ad zai'ldala "Αδάμ Czartoryski πέπλο

του Γενικού Wojciech Chrzanowski και pulkownik6w: Charles R6zyckiego,

Louis Bystrzonowskiego και Wladyslaw Zamoyskieic; Ο τότε Υπουργός

Στρατιωτικών Υποθέσεων Μεχμέτ Αλή Πασά zarnierzal Christian ~ ~ owskiemu αναθέσει

εντολή του czterdziestotysi ~ cznym σώμα,-zbieraj'lcym μια ~ στο Βατούμ.

Mia} που ενεργούν σε Mingrelii, Imerecji και τον Καύκασο. Σε αυτό το rnialy korpusic

~ Znaleic όλοι οι σχηματισμοί cudz9ziemskie chqcc siuzyc Τουρκία. Zamoyski,

olicera δόθηκε από το προσωπικό του Ομέρ πασά της Ρωμυλίας, Bystrzonowski

η sztahie Abdi Πασά στην Ανατολία. και «Rozycki πρέπει να έχω objllc

dow6dztwo η zorgaruzow: myrni Kozakarni τους.

- Αλλά δεν przybywaJi στρατηγούς. . R6zycki, towiariczyk-lit. wien: ύλιο,

sH'l το πνεύμα zmoze Ρωσία ~? Chrzanowski chclal δεν wsp61pracowac του Zamoyski?

Zamoyski έκανε λίγο "? Iojalnie jezuit6w ή να μην εκθέτετε την ψυχή σας ~ ένα ruebezpieczeristwo, πάλη:} γ στο Μπακού ni ~ emych. Μόλις έφτασε

Bystrzonowski Louis και Felix Breanski. Σε αυτή την κατάσταση, η Τουρκία έχει ζητήσει

francwkich αξιωματικοί και angie1skicb, kt6rzy bezzwloczrue έφτασε. Στο πεδίο '

τιμή. Giritli Μεγάλο Βεζίρη Μουσταφά Πασά εκπληκτική ~ Kozak6w οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την

Sadykowi, είναι: clnoczd rue ορίζει: tC τον ταξίαρχος γενικός. Sadyk Polsza

ch "? περικοπές λαμβάνουν:} L A"? Αυτό funkeji, η tyIko zastIzd :: προϋπόθεση ότι θα λάβουν για τον εαυτό τους

Ανακύκλωση «TyruI mirimirana ζωοτροφών jill« παλιά φορούσαν Zaporizhia:. Μου: n Τουρκία. Dn.i: l

20 paidziernika ένταξη:} pil να praey. Polak6w υποτίθεται ότι σύνταγμα, Bu! -.

γλάστρες, μπότες, wszystkieh Σλάβοι, χωρίς θρησκεία r6zniey, και «Zyd6w.

«Forrnacja ότι είχε wi ~ e charikter mternacjonalny. «Polak6w στην Τουρκία

Όχι πολύ, αλλά με την wie1u bczekiWalo wYsokicb stopru. στρατό ...., .. γβ • ή δάκρυα ~

skownych θέσεις εργασίας, χωρίς να διακυβεύεται η "? σε niebezpieQ? eristwa. Παρά το γεγονός ότι: Όλα

σε ci'lgU oonUu:. εβδομάδα συγκεντρώθηκαν στο «Κωνσταντινούπολη και Adriariol: οκτώ τρία

soma παραμορφωμένη. Θα Otrzyrnaly πρότυπο k ~ ~ ~ Zack awnego Zaporotaz p6lksi ycem

«Και αστέρια:} ~ ασήμι σε κόκκινο πεδίο, μια χρυσή: krzyzem'na-srebmym poiu.

Α ~ και στις 11 Ιανουαρίου 1854 χρόνια Orchards ~ ~ P και ξεκίνησαν να ~ ~ dri "6pola, όπου η χύτευση!

~ Trzecl μια μοίρα κάτω από τον Thomas dow6dztwe'm Wierzbicldego. Η δεύτερη μοίρα, "

"Ντυμένο", cze.kal για παραγγελίες κάτω Μεχμέτ Μπέη dow6dztwem Lubo-radzkiego.

"Do priywi« ζωοτροφές »αυτούς τους σχηματισμούς slowiruukich Sadyk:. Pywal wieIk <l"

. "'~ ~." Είδε "τους υπογράφουν' il {.» <Liek ANNII pblskiej Ziei? Από • tUreclOej Wila αυτό.

βήμα στην έναρξη της εξέγερσης και Podolia <εκεί Lc og61nonarodowe »κατά

Ρωσία. Inrta rze'cz με iycie του cal "ll ~ § bezwzgI κάτω που έδειξε bl ~ § κάτω l έννοια

Sadyka.

Cr: από ~ taj <lcych ένα "? Wok61 περίπτωση polslciej Ko ~ ~ 6w επίσκεψη ~ ~ και Αντριάνο. ,.

«μεγάλη przr.ja; id πολωνική άρχοντας. Dudley Stuirt» του ~ u. . :. «... »

. Στα μέσα Φεβρουαρίου Sadyk Szumll έφτασε στο σημείο όπου ο POhlczyl "? Με naezelnym

arm.i.i Τουρκοκύπριο ηγέτη, ο Ομέρ Pasz'l. Όταν ο ρωσικός στρατός wkrOciyiy

Dobrudiy, dobrudzcy Κοζάκοι και Τάταροι βόλτα, σπασμένα και διασκορπισμένα, sc'u-onili

,. .

"" ".

. WsPOt.fNIENIA J3

51 ", για να Szumli. Sadyk Feed "συγκεντρώθηκαν IEH δημιούργησε δύο sotrue, t ~ ri1owsk <l

και 51rikiowsk:}, και να <l, l swoj'l τους κάτω από την εντολή ~. . .

Shami αυτές απασχολημένος <l, l θέσεις σε Ορμάν των Deli », από ~ epokoic niepryjacida

OMZ l'lcznotc της διατήρησης των Ρώσων από oblegan'l Silistri ". P6fni ~ doclano

συντάγματα για να τον βοηθήσει να οδηγήσει ρυθμιστή μου, πεζικό και baszybuzuko "Σύνολο Ι.

mia! • Wi ~ γ περίπου 8.000 στρατιώτες με δύο μπαταρίες πυροβολικού. Εγώ

G16wna Flat »βρισκόταν στο ~ • Aczyklar Rachman. Το ob; Wi'lzk6w

swoieh Kqzacy wywi'lZywali είναι ", επίσης, ονομάζεται το μάτι και Uche στρατό

και Suhan, μετά ocistl \ pieniu Silistrii Ρώσους έξω, τα εργαλεία σιδεράς ~ p εντολή ΝΥΜ

το απόρριμμα και llsiugi m ~ δύο. Μετά kr6tkim wypoezynku μια κατσίκα Γιούνταλ ~

Ruszczulru και να νικήσει την παραπάνω zn6w ~ κάτω από Frateszti. Εκείνη την εποχή ο αρχηγός της Ina w6dz

ήταν τόσο ευχαριστημένος με Nieh, διέταξε το σχηματισμό ενός δεύτερου συντάγματος που

Kozak6w. Στο κεφάλι του ntial stan'lc Wladyslaw του Zamoyski. Sadyk

από ~ rzymal dow6dztwo avant-garde, κοίλο-oezyl στο Βουκουρέστι και ήταν MenDan k ~

στέρνα της πόλης. Μετά τη θέση σε ισχύ του WR ~ e Rumun6w πήγε επάνω », να ~ και κατάσχεση: l}

~ Seretu γραμμή. Sii έδρα βρισκόταν σε Maksimeniu Βλαχία, Π. slwb εδώ "?

να korica 1854. Στην Ιαν 1855 απασχολημένος il <tl Dobruja (και χυτό »του

Κοζάκοι. Τον Μάρτιο του 1855 χρόνια ήταν sci Κοζάκοι (~ προσκολλάται σε σας »Silis", και στο μάτι ~

ψείρες-Tyrno ...., ..: PM: η κατάσταση ~ l obozcm η Maraszem το Ka czykiem.

Έξι ~ egi Kozaekie moeno ένα "? Αραιωμένο. Sadyka ~ ezwano σε Ko tantynopOla.

OtnymaI βρόχο ώστε udani'a ένα ~ »για Μπουργκάς. Tyrill :: zasem στο ηλεκτρονικό του Wa 'ci'lgle

orgaruzowal ακόμη και μια δεύτερη σύνταγμα ~ ~ ~ ozak6 η dow6dztwem για oyskiego. ..

Αυτό το σύνταγμα Sadyk k i4gn'll στο Μπουργκάς και της wszY3tkich imienH ow6dc6w.

Εκείνη τη στιγμή έφτασε για. Eu'rgas από W1: adyshiwem Czartoryski, δώσε μου ~

ekiewiez και έχει γράψει ένα ~ »στο μητρώο dobrudzkich Kozak6w. Με! Είναι Naoc ym h ~ Adek

μετάβαση σε IOL ~ angieI "σκι II σύνταγμα i ~ o δύναμη uhOtewal. παραπάνω ανάλυση.

Πολωνικά SII T ~ reji vi .. : ..: ~, ~... ". '.' .. ,. ''. . .. .. ... , '. ~

«Σύνταγμα πήγε για Δηλαδή:!: E Winter 'Islimnii και« εκεί k ~ ~ aterowal να koIiea ... ~.

k ~ m.skiej πόλεμο μέχρι zawareia δωμάτιο. Y es wi ~ e marzeJia Sadyka. «.... • '.

της Πολωνίας. και 0 ~ e spe1zly Ουκρανία για. tUaym. Για τη συνεργασία ~ erencji. parysiej άνοιξη ~ ':. ένα -' ~ ':' :: ~ i1 lll

Πολωνικά μου να δηλώσω το ~ la porz'ldku dZlennym. . ...

Sadyk, παρά από μια κουραστική ~ ~ ania konccpcji του, παρέμεινε ακόμα wieFY Τουρκία.

Τον Ιούνιο του 1856 χρόνια Pje ~ ZY przeszedJ σύνταγμα κάτω από Szuml ~. Μέρισμα ~ a: Amoy ~

«Κράτος: ~ ana έχουν διαλυθεί. CZ ~ ~ γ zolnierny έφυγε από την Τουρκία, CZ ~ froszyla.

. ~ "Μετά από λίγες ~ ~ ~ ot μ ~ l [iskim« i • m znaiaila αυτό το έργο για την κατασκευή ~ ~ d g, most6w "

. 1 τηλέγραφου. . '. . . . .

Σε zwi'lZku του niepokojarni σε Gr: ecji κυβέρνηση <ld τουρκική διατάξεις. αναθέσει

Κοζάκοι φυλασσόμενο:!: ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ελληνικά σύνορα. Sadyk Δρ Πασάς οργάνωσε 1e5Zcze ~

., Gori6vi »(~ tU eszlo για« εκατό Polak6w του iozwi: κ. Division από <1f0yskiego)

και dow6dztwo ανατεθεί Lange του Ρουμί ». Με τον τρόπο αυτό, οι τροχοί uS Cossack

υπολογίζονται για 16 Εκατοντάδες βόλτα πάλι, «ό, τι ήταν okofo 2.000 στρατιώτες. .. • "

Ifak ενισχυμένο p "ulki greekiej με τα πόδια προς τα σύνορα. Με βάση plan6w

, SBU Ludwik.a Borowicz και Captain ~ Oberta CbOOasi "Il.icza είδε,.:

κηφήνες. απασχολημένος ~ ly ad pozyc.je Βόλο για την Πρέβεζα. Πρώτη σύνταγμα, σύμφωνα με dowodztwern

Francis Kirkor, απασχολημένος »! L L ~, το δεύτερο σύνταγμα του dragoons, κάτω από την εντολή του

Edward Lange. J: Lilin ~. Δημιουργήθηκε στην πόλη Trykala δυνάμεις wJasnymi

engelsk ~ ~ μια στρατιωτική σχολή <Ι: από 30 υποψήφιοι για oficer6w. Το 1861 συντάγματα

ruszyJy να ohozu obserwacrinego στο Κόσοβο Πόλιε ~ 'όπου wziC? μέρος ly

σε ελιγμούς arrnii τουρκική gdy.t, στο aaczc ορίζοντα? SiC ly? συγκεντρώνουν

σύννεφα: wajna Czarnog6rll Τουρκία. Σε αυτήν την μνήμη ~ k Adam Czajkowski

η ελληνική σύνορα slutbie σπάει sk

Η ελονοσία SiC μακριά? Macno Κοζάκοι αισθητή. Ωστόσο, η έλλειψη της τροφοδοσίας Sadyk

uzupdnil ochotnihmi προσλάβει: tcymi SiC? κοινωνική Scrb6w § Rod και Βούλγαροι. Σύντομα

το πρώτο σύνταγμα st: Lil: t1, Μοναστίρ, και η δεύτερη σε Prelepie. J edn'l satnic, και μία

dragon6w μοίρα υπό dow6dztwem Vincent Rawski (Sidora Dy.

doleUki) odkomendcrowano, στην Κωνσταντινούπολη και είχαν διατεθεί για τη φύλαξη

przyboczncj σουλτανίνα. Ήταν μια μεγάλη εμπιστοσύνη Abdul Αζίς dow6d να Czajkowskicgo.

Το 1866, μέρος γ ~ dragoons odestano στο Λίβανο, σύμφωνα με την εντολή gdzic

Louis υπηρεσίες απόσταση Monasterskiego στην Τουρκία tJunUcniu από Osman

~ Δημιουργία Druz6w ζωοτροφών. Το υπόλοιπο, σύμφωνα με την Κεντρική Gauche 1 υπό dowadztwem

Famasego Goscimiriskiego και τέσσερα για «Szuml :: t Αδριανούπολη.

Το 1878, απομεινάρια του σχηματισμού wojskowyeh Sadyka χύνεται στη γραμμή ~ ~

bojow'l. Στην υπεράσπιση του Plevna Kozak6w σπάσει σχεδόν από doszcz ~ e πυρκαγιά

artylcryjskim Ρώσων στρατιωτών, λίγες μόνο zosta1o ζωντανός. " ,

Ναι wi ~ cw μεγάλη skr6cie προσήλθαν Αυγούστου: καταπολέμηση μονοπάτι »μπότες,

Tchaikovsky. ο σχηματισμός των σλαβικών. Είχε ένα χαρακτήρα intemacjonalny

και λαϊκή, γ, σκαπάνη ήταν ο διοικητής του ~ μάλλον αντιδραστική. Σχηματισμοί: t ~ γεννηθέντα

jcdnak μ ~ l οι δημιουργοί του 0 δωρεάν Πολωνία. ,

Περίεργος <?, Είναι rzeczq, δηλαδή Αδάμ Czajkowski σε Pamić του: tniku πάντα

0 m6wi τον πατέρα του - dow6dca μας δεν zainaczajqc οπουδήποτε, δηλαδή είναι ο γιος του

Sadyka των τροφίμων. .

Takjak λεγεώνες του παρελθόντος D ~ "browskiegO miily UC χωριό polskicj στο έδαφος,

skonciyly swoj'l μια καριέρα ~, πολύ αξιέπαινα, απόσβεσης ι> owstania Murzyn6w ».

Σαν το DomiI;-go, έτσι fonnacja CzaJkowskicgo Σιλό έγινε ο χωροφύλακας να

Καταπολέμηση :: tcej 0 ~ γ swoj'l ανεξαρτησία της Ελλάδα.

"Tchaikovsky έδωσε σχηματισμούς στις υπηρεσίες του Σουλτάνου της Τουρκίας, την οποία η κίνηση

χωροφυλακής σώμα έχει γίνει στην Ήπειρο, με σκοπό να ελέγξουν αυτούς}

Szych niepokoj6w. Και τι ακριβώς ήταν αυτές οι ανησυχίες στις παραμεθόριες albatiskogrecko-

bulgarslcich τις χώρες otomaruki το ~ στο κέντρο του δέκατου ένατου αιώνα; Αυτά ήταν

przeciei Albanczyk6w απελευθερωτικά κινήματα, Ελλήνων και των άλλων εθνικών ~ σας.

Και οι απόσβεση αυτών των κινήσεων Κοζάκοι έπαιξαν Sadyka Πασά, «δυστυχώς. najhaniebniejsz'l

ROIC "- καταλήγει στο συμπέρασμα λογοτεχνική ζωή« W », J. Reychman."

Λέων Α. ak: D (~, ~ M, P / Jtji j1Q &? 9 σε TURT}?, Warsza.W3 1935, σ. 216,.!

Tamtt, σ. 245ης

_.

ΜΝΗΜΕΣ) 5

Ε,. Μνήμη χειρόγραφο ημερολόγιο ~ Αδάμ Τσαϊκόφσκι βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας Επιστημών ~

στην Κρακοβία στο πλαίσιο ref. Νο 1902.

~ Θέλω να σηματοδοτήσει τελικά, γ 'πολωνική γλώσσα ημερολόγιο ~ μνήμη του. ~ 6RY μεγάλωσε

Silo στη Γαλλία, και η στρατιωτική studi6w εκεί ukonczeruu η προ :: tpil

Kozak6w στις τάξεις του τον πατέρα του στην Τουρκία, εδώ και πολλά χρόνια της «sp σήμερα ~ ~ έξω λληνικά - '

αφήνει πολύ για να iyczenia. Για το λόγο αυτό, το κείμενο uczynicnia bardzicj

σαφής nalctalo εισάγετε poprawck μεγάλη. Έτσι, ως εκ τούτου + περιπτώσεις

bIlOd6w προφανές, wynikajqcych με Siab znajomoki gramatytpolskiej,

paprawiono fieksjlO, εισάγετε :: tc παράδειγμα, αντί: Captain κηδεμόνα :: tcym SILO

ο καπετάνιος opiekuj1 mur6w _ \ Cego Σιλωάμ αυτά τα τείχη αντί του ι: 0 δεν έχει "

υποχρεωτική :: ι, Zek και εντολών - δεν είχε την υποχρεωτική :: ι, UCF και εντολές, πάρα πολύ. ast: ζωοτροφών

άλογα και ανθρώπους και άλογα _ wyiywic μηρό? αντί: Κοζάκοι πεδίο 10? cono

objci: καταγόμενα σύνορα - καταχωρήθηκε Κοζάκοι objci: καταγόμενα όρια, αντί:

dwadzidcia tolnierzy - είκοσι στρατιώτες, κλπ. Am 0.1 δεν TALD

. Ακατάλληλα uiyte προθέματα, όπως Bulgarogreczony - Βουλγαροκτόνος eczony?

okonczony σπίτι - το σπίτι έχει ολοκληρωθεί? ~ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ βιβλίο - ένα βιβλίο, ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ κυρίαρχο?

post'lpil να Kozak6w ":" Εισαγωγή στο :: tpil, Κοζάκοι bezpokoj :: ι τ που -: - niepokoj'l

κλπ. Επίσης, άλλαξε τις μορφές τους από το σώμα? skoosobowe, π.χ. συντάγματα περίμεναν -: -

συντάγματα περίμεναν, όλες τις κλήσεις) '3 tkie καθηγητές - όλοι οι εκπαιδευτικοί, κλπ. Επίσης,

milcz'lco λάθη διορθώνονται wyraine. Επιπλέον, όλα τα ρωσικά

POW ilrzaj ~ ~ που είναι πάντα! Iii (alba), όχι (αλλά) waJta (wianta), rQSJklu: και (είπε)

και έκθεση: ~ ce μετά από μία φορά:. σκουπίδια όμορφη (λάσπη) Tololo (z! εδώ), hl't (bliiej)

prawodnik (οδηγός), nawjtdtn {JT (~ awiedzenie), raplat (μουρμουρίζοντας 's), Jtrana

(Χώρα), Radina. (Πατρίδα), lochmfltja (Iacbmany), prtdlflg (poz6r, δικαιολογία)

«wljaki {όλα), kwartir, και (έδρα), uwitrit (zapc: wniae), uhiwat (kill)

ptfluacl) lflJt (prieiroczjt! Toscana), rabflla (εργασία), TltfltjoJanyj (nieo'krz υπάρχει), PREL

pfldawanijt, (επιστήμη), pou.emu »(dlacicgo). lorcVJt (ste ~ ze) •. pmledfl στο .. (Δείτε

interes6w τους), Jlawa Bflgu (σήμερα <:? καλοσύνη), zapret (απαγόρευση), ζ ~ (~ pnyw6dc)

; popytka (απόπειρα), kflntroiirflwat (! k /? mtro owaC) - μετά AJC: Τετ ~ 1 maczeniu

Πολωνικά. '' '.' '' '.

. Rusycyzmy όπως «το 'π :: ttkam" για τίποτα: τα έργα, οι συγγενείς γνωστούς,

η λέξη, ήρθε σε Saloruki, πτώση. η σωστή έκδοση

Πολωνική γλώσσα:. Σε pi'ltki, y "μηδέν :: d, Σεντ Τζονς, ανάλογα με τις γνώσεις τους, σύμφωνα με f6W ήρθε

Θεσσαλονίκη.

Ασαφείς και ακατάληπτες φράσεις εξήγησε σε prxypisach. Zgydnie της σε, ~

tnl: kcj'l zmodl :: rnizow ~ ~ όχι και την ορθογραφία interpunkcjlO, pozostawiaj'lc rlakiwoki »

J ~ πακέτα. Όσον αφορά τις γεωγραφικές ονομασίες και ονόματα przr.j <:? Αυτό κανόνες jiako.

σίτισή τους brzrrueniu wsp61czesnym.

Ϋ.Ρ.

106, Α. . TCHAIKOVSKY

.,

Wyjechallimy του Konstatlt0topola ατμόπλοιο fl'anCllskiej Kamp:. Mii

Messageries Impeciales 1 και κατέληξε στα dw6cb SaIonik "podr6Zy ημέρες.

Puna και η} 'αρχίσει przCdtemz stajanki θέση σε Sliwnle και Jambolu σε Bulsarii

l: TDEM και περίμενε πλέον για μας στη Θεσσαλία. •

Σίγαση: UIF (gubernatorJ SaIonik επαρχία, Husni Pp.sza, μας έχει φέρει

kwaten, η διάρκεια παραμονής σε μια χώρα με ένα από τα «πλούσια} πολίτες τους, Hadfy

Χουσεΐν Efc_ndi [egoJ, ένας ντόπιος: η S.iJonik - = - Μαΐου ny ~ ~ dzieriawca dzicsi cin,

• και ήταν kajmak :: m (Head powja ~) Bosna Σεράι, stoliey Βοσνία.

Υποδοχής μας ήρθε από το Ισραήλ, ήρθε από τα πολωνικά polColenia

. και την Ισπανία, τετρακόσιες χρόνια kt6rzy pl'ZY, και ~ l muzuhru.nizm και Zowie <\ κάθονται? "

Dcnme. reh στη Θεσσαλονίκη, και η επαρχία είναι wilOcej ως γ? terdzieki χιλιάδες, «cy

και, όλα _zaj mujq. μια ~ handlarstwem: Εβραίοι από όλο τον κόσμο ~. φύση, stojl!.

«Για να fin ~ nsow ως wyily να« bekas6w. Χουσεΐν Hadzy »από wzgl'ld, δηλαδή ήταν

αξιωματούχοι wsp61tUkiem κάποια «konstantyTIopolskich, dOS1'lpil Urze:? du

και stop'nia estable emini, επειδή σπάνια SLE:!, παίρνει Oenme, των οποίων pos'ldzo3.

«mojzl» j'lo z.3.chowanie! θρησκεία Szowego στο μυστικό, takjak σε Eurc,

l frankist6w πίτα. O ~ με liC2ba Denma zhiegla ΣΕΛ:, με επισκέψεις λόγω

άφιξη αρχηγός μας »υπό τον τίτλο« dow6cl2twem kt6rego γραβάτα znachodz'l:.?

συγκρότημα με chrzdcijan συντάγματα μέσα τα οποία, «opr6cz Πόλο ~ wi Slawian, χρησιμεύει επίσης

μια σειρά από Zyd6w. • Καταναλωτών ~ γαλλικά "που byr'z odwiedzhiami, popozna ~

• τους ~ επειδή εμείς ~ "για Bejow 4 και 5 ~ μέτρα έκτακτης ανάγκης efendich:. Η συζήτηση ήταν

ένα. fihansach και bogactwo3.ch Τουρκία. Oowodzili ~) ~ FII και πολύ σωστά,:!: Δεν υπάρχει

σε iwiecie! traju, η οποία. (Με] είχε τόσο πολύ ~ dostatk.u να materlalnege ζωή, i1c ::

RNA της Τουρκίας, «και είναι tzecz'l pewn'l. Sometimes'-Nain είναι ~ Συνέβη εισόδημα

του szdcioszwadronowym pu'lkiem να. χωριά 0 oso3.do3.ch εκατό ή λιγότερο, σε zagu ~

bionych ως m6will, «μακριά από elki ~ ~ ~ η έλξη και εκεί είναι nachodzilHmy

wyiywic από kilko3. ημέρες και οι άνθρωποι, και κώμη, χωρίς «mieSzkarlcow φύσημα και»! 'Y ~

«Riinym przekonanie'm,:!: E είναι η σφραγίδα rbku ~ ~ e έφερε. , Το σύνολο σχεδόν-

~ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ Turcjijest τέτοια αφθονία 0,01 mog'l δεν wief4-produ'kt6 ». V. στα λιμάνια,

δεν είναι. έχει έναν τρόπο. Oenme S'l αντίθεση πολύ priawti,: αλλοδαποί lct6re by'nadalo »? L

ziemcom μπορεί!: Nou buy whisnoki: Κοινοποιημένοι ~ j'l »οι ξένοι maj'lc

ΜΕΓΕΘΟΣ: j, ο αριθμός των εταιρειών, των οποίων τα οφέλη? Κατά προτίμηση η ille να χρησιμοποιήσετε το "ll, τραγούδησε ~ y Αυγούστου:, για να« αγοράσουν

wlasnoici. Θεσσαλίας, Ηπείρου και Μακεδονίας ~ ελέφαντας'': Vjednym και-μάτι moglybysie:? Γίνει.

Posiadaiuu «W» ctidz ~ ziemc6w.-επειδή,, ~, ". Αυτοί 1LZ. ~" ProWincj'ach, δηλαδή.

"Θεσσαλίας, pnychody της γης ~ ~ s ogiomne.» Moin Miet στάθηκε εκατό, επειδή

oJiwek καλλιέργειες. tytuniu, jedwabnik6w, kt6re ολοκλήρωσε ετήσια czyni'l zhota

wjelki εισόδημα. ''

, M = GMTs Imp / αναπληρωτές, (RR.) ~ ~ biontWQ ca3nkie επιχείρηση μεταφοράς! OWC. ". ~,, '.., .......,,,

<. S, iSlD.ble Emin (ναυπ.) -. wysokicgo τίτλο, un.tdnik: l, J'urcji. . ,

~ ~. fra.ikista (: r - l:. «Ιβ) - czlondt iyd.ow αίρεση: Ένωση στην« παλιά Πολωνία.

. «Μπέη» (ναυπ.) -. Trrul δ ~ wany'w Tureji wyiszym oficcrom και un ¢ διοίκηση Nikom

panstwowcj.

• t / tntli ή tffintlj (ru r) - ¢ t αξιοπρέπεια των μέσων ενημέρωσης ή συσκευές UQt?! Lnego στην Τουρκία.

,

WSPOIVINlENlA ~ 07

Wie1ka czyflik6w μέρος ~ e »(majdanow) 1 γ του τρία είναι prowinfjach

σε δεσμεύσεις και Oenme Zyd6w. mniemamJ με αλάτι γιατί zaiarci ~ rzeciwko

απόκτηση του [της γης] αλλοδαπών,:!: e κρέας ελαφιού. mySl'l και maj'll nadziej'l

czascm άσκησης με τους αγοραστές ~. «Ι.

Σπίτια έμπορος So.lonik Ισραηλίτες. Fcrnandcsow, Alatinich ~ dysponuj'l.

kapit.ala, I ι Denmow άλλα Ισραηλίτες, έτσι ealy δικαίωμα εμπόριο

στο r ~ να. Tc δύο familic, μεγάλωσε σε ένα ευρωπαϊκό, μετά ostawaly

protekcjc Ευρώπη και ο [O] kupywaly niektareitonsulaty ευρώ; PEJ ~ βαριά, Θήβα

MIEE ξέρω:? ksz'l δύναμη: και σοβαρότητα? bandlow'l. Maj'l τον τρόπο με τον jdlnych Familias

προστασία και τα προνόμια μιας ξένης konsul6w. και προνόμια poddanyc '~ τον ήλιο.

και tege όλων uzywaj'l όπως απαιτείται.

Wysiado.j <lc με STATIM n "dow6dca μας πέσει: η ΣΤΟ oficeraw [!]

zr ~ dyf6w 'S και πεζικό, που αποστέλλονται για παράδειγμα:? dzmi για πισίνες τους και ow batalion6w.

Uskariali Αυγούστου:, [που] για niegrzecznose ζευγάρι Κυβερνήτης daj'lc.. αυτοί

Είναι λάθος μαζί τους (? "Φροντίδα, όπως στην παλιά czas6w,« δηλαδή τώρα που περνά Τύπου,

δηλαδή τη βούληση του στρατού του Σουλτάνου που πραγματοποιήθηκε το γαλλικό wz6r στρατεύματα, δηλαδή μεγάλο

Φουάντ Πασά βεζίρη επιτρέπει siadae του adiutantom του Sobol, τραπέζι, f.hociatby

Ήταν poruc tyIke? Έρχεται,: δηλαδή bye CHQ αντιμετωπίζονται ως υπάλληλοι.

Όταν [Κυβερνήτης] παράδειγμα:? Μεταξύ δεν, ας απαντήσει το Pi-nn ~ $ 'και αφήστε

είναι:, να είναι ευγενικός, γιατί θέλει σουλτάνου -: - προστίθεται - μας έδωσε ur να

rueprzyjaci61 επίπληξη του το εργαλείο, αλλά RA2: ein να «υπερασπιστεί n Θεός ο ίδιος -.

ι Noru προεξέχουν οι καιροί έχουν περάσει, τα όργανα του οποίου υπηρέτησε στις ζωοτροφές μπολ.

σε εξέλιξη, και, σίγουρα ~ c. . .,,

Dow6dca με μεγάλη », που εγκρίθηκε ~ mDoki'l h0 ακούσει για αυτή την έννοια της" από fru.

oficer6w αυτά. Είναι Bezi: awoorue νέα εποχή για τα πουλιά otomarukiege. Ma ~.

rzlld tolnieny γενναίος:. β (, να είχε, και ακόμα περισσότερο RNA, και oficer6w, όχι 0 έως ~

.. "Y'I teczasy στην Τουρκία pienilldze να διατηρήσει ένα ~ pulk6w, ύφανση, κλπ. oldu

προορίζονταν για kas.rz <LDO "Wych επαρχία. συντάγματα και W'YFYlaly. τάγματα« επίσημα ~. __

.. cer6w: 40 nazt: taczonej prowiricji για τη λήψη χρημάτων μεταξύ και prZtwiei.ienia ~ ~ "'~ ..».: -,,:, ~

να "σύνταγμα ~" Mon ~ δεν τείνουν sle:,. : Δηλαδή πάνω από τον πάγκο δεν υπήρχε παράδειγμα:? DZR, aliio αρχές.

Όχι, αυτοί wyd.aw ~, αφού '!' F.3.Z. ήταν μαζί τους ~ ~ Νικητής aj [u] για ~ ι, το ~. I ~ "ι"

scowym τραπεζίτες ζω. wysokle ποσοστά. przypommo.m Sobl, JL: e jrzy », όπως

\. . »απάντηση: παράδειγμα:? μεταξύ« komenderowce για «σύνταγμα ένα en. pov.iatu κεφάλι.

"... -1? Urek η παλιά τάξη, da μου Trick:, Τρίτη ως ~ 01 ~ σε iI'urcji ulatwic.lnteres..

, Jo3. Πρόσφατα ήρθα από τη Γαλλία για το σύνταγμα, chociai: Tn έχω πει το «εδώ-rec.

να:. Ήμουν εμβολιάζονται σε D της πόλης », eczany (στα τουρκικά Giau J ENI <U: e)

. σε μετρητά το odbi6r ¢ Tesw για ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΩΝ δάκρυα, σύνταγμα. Przytiywszy να

. Oeczanr: wprosi ud.a Em μια ~ ~ δ mudyra 10 (~ η πρωτεύουσα) και: Pokazujil <:. ... , ~ .....

• c.t, Jl / κ (Όχι) - αγρόκτημα.

Τ • majtfl11l (Αρ.) _ Ouda σε ioie.

-,, ".

• rtdyb (Όχι,) - Τουρκικά Εθνικής Άμυνας, εκ νέου: διάλυση,

• ktmwuIndwka (στα ρωσικά) - η κατανομή εντολή: r ~

"Mudir (ναυπ.) - επικεφαλής, μας? Πληρωτή.

108 Α. Czajkowski

Ο hawalc (asygnowka) za.Z <χρήματα ldalem ~ d2: y -Mudyr, jut γέρος,

κοίταξε με θαυμασμό για mme, odpowicdzia.!, δηλαδή pienilldze RNA σε gotowpki,

wydacje το λαβύρινθο αμέσως μαντέψατε alc.ic Σιλό. τους πρόσφατα αφιχθέντες:

Ήμουν στην Τουρκία, γιατί έβλεπαν ότι ξέρω λίγο τελωνεία της χώρας. Ο duio

Ακούω: 0 Sadyk [u] Πασά και πολύ αγαπά. Ρωτά: Cbym "δεν obraial μια ~,

jdli, korzystajllc χρόνια του. Μου tmie dae πίνακες ~, «αντίο kt6ra μπορεί pozyteczn'l

ο p6: προτιμούν. "Pr: zr.jechald για μένα σαν ένα ληστή, να m6wisz _

pienilldze δικαίωμα - και θα πάμε, που τα παρέλαβε. να φύγετε αμέσως.

Εδώ είναι ~ ~ δεν εμφανίζεται μετά, η POC% = ltku καιρό κόψει 0, 6 τρόπο, 0 χώρας

για τα πάντα. ό, τι θέλετε, το ποτό κόσκινα καφέ, καίνε το στέλεχος, γιατί ακρωτηριάζουν τον ~ σκώρους,

. οπότε το rzcczy PrzystliP μόνο μετά ktor'l p ~ yjechald. Mqdre przydowie

ήχους μας, η zaj'lca πάντα ότι έχετε πιάσει goniQ, γ ν Arbie αυτό.

zap ['7. ~ onej διαθήκες. Εδώ στην περιοχή μας S: J: όμορφη, γκολφ και τα βουνά πλούσια σε zwierzynt <

και άκουσα, δηλαδή Lekhs όλους σας όπως το κυνήγι και τίποτα jdli

έχουν κατά το παιχνίδι κάθονται <μαζί μας λίγες μέρες. "

Παρά το γεγονός ότι η πόλη βρίσκεται Deczany σε μια όμορφη κοιλάδα, σε m <! «Starter <μύθος μεταξύ

Όσσα και g6rami. Πήλιο (το ίδιο • letore, δίνοντας συγκεντρώσει, μερικές

η δεύτερη, Κύκλωπες ~ πόλεμο με τους θεούς, για τη βελτίωση οθόνες <στον Όλυμπο, το σπίτι του

•. Θεών) ~ Τα βουνά που καλύπτονται με τα ~ ~ g> lasarlii, peIno [σε αυτά] θηρία όλων

είδος, «ελάφι», ελάφια, αγριογούρουνα, και αυτό μπορεί να baiantow που φτάνει ~ zerqwac.

στους κήπους στα σπίτια των κατοίκων. », •

Άκουσα τη συμβουλή του, όπως [ότι] θα rue τίποτα επείγον, και διασκέδασαν sit <

της εβδομάδας. Nunaczyl με mudyr kwatert <'(konak 1 :) u' bogatege ελληνικά

(Ι, pr-ZY αυτό το μεγάλο mySllwy »[!]). Με αυτόν και με μου • czauszem 13 (podofieerem) _

Πόλο Gumienny όνομα (πρώην szezwacz ks.it <Φωτογραφίες Kozlowski

στη Ρωσία? infte odclany οι στρατιώτες? σας μεταφέρει σε σκλάβος ~ ~ να Bomarsund, πήρε

~ Ένα σύνταγμα Κοζάκος p6zniej α) - γ ~ postrzelalismy παιχνίδι. Σε αυτά

PRAM δάση δεν tk ~ ~ αυτά, επειδή οι εξαγωγές δεν είναι RNA. Είδε για πρώτη φορά

πυξάρι δέντρα [u], rue τόσο υψηλή, «πάχος aktakiej, με σκάφος του

• Pilic Μάινα από μεγάλες Desio. Mudyr έχει σημαδέψει niekt6re σπίτια, kt6re δωμάτιο »

". Διαδοχής, [Ι] θα στείλει mnieobiady πολύ καλά μαγειρεμένα, chociai Ι 0 γλαρονάκι

: Δεν ζήτησα, και οι οικοδεσπότες δεν θέλουν να «Brae pienit <μεταξύ, εγώ 1m όλα

«Απόρριψη της επίσκεψης, δεν μπορώ <!, Αλλιώς Sic Γ 'wywdzit <czyc. V »! aawne mieszlGtncy εγκυμοσύνη

όχι μόνο θα πρέπει να έχουν, παρέχουν «τροφή» μας, darm9, αλλά «έπρεπε να έχουν

Dole παρουσιάσεις, που είναι γνωστή με το όνομα ~ dlsz-parasya (pienit <μεταξύ των t? B6w) πινακίδα (]!

σήμερα ~ ko: Βάνια, με Jliyto του ~ b6w να χωνέψει φάει ». Muszt, πρόσθετο, ότι μόνο

mudyra συναντήθηκε με την έγκριση της • ~ σας.

. Husni Gubemator pAS1, και - όπως όλα odzywajQ, ένα ~ _ είναι [αυτό] ο άνθρωπος

. Σπ., Ly, t ny, εφαρμογή και φιλόδοξο, saI'l \ μάθει: s ~ ~ ~ γαλλικά και m6wi, μετά από μια μόδα. , ',.' ,. ».. . "" .. . »

II Ilrba (Tur.) _ Δίτροχο w'6z Mongol6w.

koruzk σε (στροφές) _ Pala, rezydeneja. •

.. »- DIU: (Tut) - woiny, goniee..

F

«F-'~,

Σε. «ΟΜ», «~ f. J9

Αλλά με τον ίδιο, κύριε JDoze?? Χρησιμοποιήστε ", γ pn: yslowic Ουκρανικά: Ne aj, Boi.e,

. /, / Ο κ. Wan.

, «W. dzieD. Μιχαήλ ο Αρχάγγελος, σε dzieD. Γενέθλια διοικητής nas'Zcgo, wyjeehalismy

Θεσσαλονίκη το απόγευμα. H ow μίλησε για μας όταν [s] m ήρθε

του powinszowanicm "pir, e krzyiykow τελείωσα, αλλά όχι βαθιά ριζωμένη ψυχές jcszcze,

Ukrairue 0, 0 Πολωνία πολλά ".

Βήμα αεροπλάνο alt παραθαλάσσιο «50lq έτσι καλύπτεται, μπορεί να είναι ι <!, Ariciami,

συλλέγουν, rownajak θάλασσα. Είχε εδώ dzielnajazda Philip αντίο "και Ale andrau

)

Για αυτό είναι όπου μπορείτε να διασκεδάσετε, απόλαυση, χαρά, όπως έπρεπε να. περίφημος

BU'peofa lc. zterec h1 "p1o dz'm το« st.a για .. "rog.l Εβραίος:.». για μας σε WS.l Ki ki και e e1, s1 και "" Hey 1r δι Abel ".

tadnych upior6w και γυναίκες. Wi είναι pobudowan ~ <, Η ψηφοφορία ~ e αλάτι!?

iadne δέντρο tadna ogrodowizna ROSC δεν μπορεί, όλοι mt? Zczyz, ['trudruq

ένα ~ flisark <!,., και ~ ta'rstwem και tat κάποια wychodzq από το σπίτι. Σύζυγοι είναι e zostajll

στο σπίτι και αυτό είναι ένα πανάρχαιο έθιμο στο ~ με przyjmujq άμυνα gam n ~.

Jcden Star) «Bisak είναι ένας πρώην πολωνική ρουμπίνι wojskirn, καμία φροντίδα των γυναικών,

RNA στο rad ~ takichZe ηλικιωμένους, όπως pr-zychodz'l επισκέπτες, pf.ywoluje

γυναίκες ktorejeszcze ic t δεν maj'l, και zostawujqich επιλογή?! εκλεγεί ~. Zos, taj'l,

απόρριψη, τη διατροφή, το πότισμα - <κίνηση, έλα. Παλιά u άνθρωπος. aj'l μια τροφοδοσία

επισκέπτες ήταν mlodz ~, αδρά, ~ ~ e dzili wi Σύλληψη? αρκετά .1 α ~. trzyd ~ ~ e ». υγιής! »

και πάνω απ 'όλα, η ελληνική wyznarua δόντια byIi koklOla, rue Β ΙΙ zonaCl

και δεν ανήκουν στο κράτος γραφείου. Για νοικοκυρά Zijde χρησιμοποιεί Gose αναδύεται ~

διακοσμημένα ή να αλλάξει. Ίδιο I ¢ zy Σάβ <!, MOgij αφρώδη [~ ~] goscrni πρέπει tyIko

0 starc6w αυτή η έκθεση. Όπως Motz επιστρέφει στο σπίτι ~ έτρωγαν: rwieczer-του ~

με § είναι σκοτεινό και χωρίσαμε με τεράστιες πινακίδες ~ przyjaini, alc το Gote wtchodzi με

χωριό και δείχνουν μια ~ δεν μπορεί, p6ki jcst mllz. ~ Δεν επιτρέπεται kobieci Brae

τύπος, αλλά παλιά Wojski, kt6ry piastujejuz αυτό urzQ, d, ηλικία cztcrnakic, RNF> wil μας

με ένα μόνο Πύλα αυτό που ο τύπος ~ zckala όχι »τρία χρόνια για να ~ ~. ένα Bynajrnruej

pbdziwiajij rue ο μόνος na.smit: wajq, μια ~ αυτό. Βρήκαμε ένα gasp, ένας βάρδος ~ o

pit? pUodziedcow Τεχνών και των γυναικών zalotnc και, ως εκ τούτου, ~ καλύτερο από ibych επειδή

αν και είναι λυπηρό, αλλά - ως μια πραγματικά mowiq: .. -: e γυναίκα χωρίς Izalotnoki

Αυτό το άνθος. χωρίς zapnchu. Σπίτια barcj.zo chr?, Σκυλάκι και στους δρόμους czystdSe wiclka,

rzccz σπάνια δόση του Maccdonezyk6w. «Είχαμε καλό φαγητό και δεν ήταν ni ~:

εγώ παράσιτα .. Αλλά αυτή έφερε στο προσκήνιο sw6j dilibli Harc, ο μπάτλερ [!] Lach, MEDA

εμφανίστηκε στο ~ Mabel κατσίκα postad και ήθελε να • ~ ~ wyrywae rogaIDf 'Czausza

δ <!, Cego η σταθερή diabe1-baw61 σε ZAPT, σήμερα καλή λάσπη • ', και ένα άλλο άγνωστο

έπεσε από τις σκάλες, με την Κοζάκων, η febrt αδύναμη, έτσι ώστε η προσαρμογή ~

με: i: zi ~ y ιδρώτα. [Αυτό] optyn <!, Αν ο πυρετός, όπως "η ehininy πρέπει. Α ~ και μας

Η Γενική », [ήταν] μια τρομερή εισβολή diabl6w-l? Coi6w. ". Wi ~ ~ ~ Περισσότερα για εικοστή adlo

"'Czardak από όπου κοιμόταν, και όπως miauczeniami και wkiek19 ~ ~ σας darlo -. -.

.. Iii P F II (S82-336 σ., Ν.Ο.).

.. Ander Alck s ο Μέγας (356 - 323p.n.c.).

.. «ZI! DCK (Iur.) ~ duh.

TCHAIKOVSKY 110 Α. ..: .... '.

16zka επιτάχυνε χαλί, με ai: κάθονται, για πιστόλια και σπαθιά να ~ smy. Przybiegi Ahmed,

zaptia l {t andarm). ίντσες. σχεδόν ένα wid ξύπνησε ~, γάτες διέφυγε, αλλά όλα

ορκιστεί ~ gli, με c και c είναι διάβολοι, κάθε μέρα δεν λαγός ~ φαντάσματα του στο νεκροταφείο.

CzauiZa μόνο. απελευθερωθεί από την οροφή της ημέρας, αλλά είναι σιωπηλό, δεν το κάνει m6wi, έτσι ~ ('.

~ Φοβερίζει τη σύζυγό του. '.

η «μισή ώρα μακριά, μετά από την οδήγηση wieski Janczula, przeprawwtmy

[Sic] σε κάθε .. Iku 17 [prztz] rzekt, Βαρδάρη, pol ~ συνδέεται με απάθεια »!:. ZastaJismy

η pol'lczeniu αυτά tzek Ogromn'l Rotyl1e που σχετίζονται με "? glami, σκούπες και άλλα προϊόντα

Idnymi, [plynqC <l] στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη.

Και πάλι stcpu υδροχλωρικό τρεις ώρες>. wrzciscm καλύπτονται, στο οποίο κάθονται?

znachodzi μεγάλος αριθμός των φασιανούς και κατάσχεση <? μήνες. fa l'συναντήθηκαν αυτή την stcpie

Grcka με όμορφη chartcm. Ο κ. Fernandes, καθώς οι Έλληνες FirIandes το 2Qwi'6.

P [anowie) διανέμονται σε όλη Firlandesy • hunterciw'll άλογα, τα σκυλιά είδος rezncgo.

και θέλετε να κυνηγούν στην έρημο saloJ! ickim ως Άγγλους να swoicn 0.1 Αν Άνδεις.

Εμείς § lelismy με ό, τι λέγεται από την p. ". Zawisza, είδε τα δόντια Zyd6w

polujqcych. Πάντα - όπως m6wiq -:. .. λένε: "Κυνήγι rue mc σημαντικό,

Εβραίοι, όταν αυτός δεν ήταν «σε arenqt biorll?" .. Θα πρέπει να κυνηγούν zmieruc 0 πρόταση

: Είτε 0 Zydaeh

Przeprawilismy [ο ~] 'nn πάλι. • Kaiku. [Przcz] ~ Karaj ποταμό της Ινδίας

plynqcq στους πρόποδες του "Ολύμπου. 0 φίλε μιλίων ανά Karaj-Inga, μια χώρα g6rzystym

και καλύπτονται με Iaskami και ρέματα, να dojcchalismy. Αγροτική. Libusowa, «καλείται από

Turk6w Libanowa. Εκεί, ο dw6eh muraeh με ktoryeh γίνει Μπάκαλα κατάστημα tD

και. koriski μύλο, znaleilismy ντροπή ζωγραφισμένα δύο ψηφίων, με γρανίτη.

Ένα ... Φανταστείτε "δ ~ orly λευκό, κεφάλια» obr6eOli.e »μαζί, αποσυνδέει: ΤΕΕ μέχρι ~

Για την πτήση, ZI, 1PR ~ ~ e »όπως« αετοί, poIskie, και-ini ~ μεταξύ τους αναστέλλεται «άρμα

. • η δεύτερη "d \ ya άλογα-Iwa, takoz obr6conc ο ένας στον άλλο και το Μάιο: ΤΙΑ του sobli άρμα.

Παλιά bak ~ m6wil μας με tc 'άλογα-Iwa και να αετοί nalciaJy. Θεά Libusy,

. , Η οποία στο «Αγροτική είχε" ~ S παλάτι,: i το r? o.wninie jet'dziJa koniolwami μετά

τύμπανα orhi.mi. ,, ». ~.

Sta ~. Ture ~ <"su-Baasha (~ st αστυνομία; Ficer). P! ZcczyJ, ~ t'wierdz'lc, με

Αυτό ήταν Libuse [10] Ελληνική γυναίκα ότι "zarowruea ένα λάκκο, ομορφιά, με την kilkanaScic

επαρχία έτος, "Waja" από I-ssOl «Ewrenosem» (sJawny'dowOdca η πρώτη φορά που οι κατακτήσεις ~

furk6w) και, στη συνέχεια, σύντομα ~ t? έπεσε, mii Ua με ρούμι γιο kterego cd.

Ewren πηγαίνει ~, s6w »(κληρονομική beglerbegi Δ. Rumelli):. AJE iinami - (du-." ..

ebowni) όταν ήμουν στο Uskupie ssa, «wojuj'lc» των Σέρβων, zadlawili [ι: Lj και πνίγηκε

«W» Kara indt. «Γκάζι, η 1ssa ~ c: i ~ ch wr6cil, ήταν σε μεγάλη απόγνωση,

Kara σκηνές συνετρίβη πάνω από την Ινδία, κάθεται εκεί με το γιο του και δεν dop6ty maleIikim »

Vt '}' St'lpil από το στρατόπεδο, p6ki rue πνίγηκαν και κανείς δεν ιμάμηδες »

k.rik (στροφές) ....... αργυροπούλι, W'lIki NATEK • Τουρκικά. ..

11 Ir? Urtn (: mg) _ con mytliwski. , ...

n in1Ui?! (Με Fr.) - Blotnisce και piaszaystC παράκτιες αμμοθίνες στη Γαλλία.

• • Bakkal (στροφές) - handlal'Z άρθρα όπως Pozywczymi:!

"Begl, χαλί, ή" 'Skrbej (εδώ r) _ bcj6w Μπέη, διοικητή. ,. -.

WSPOMNlENIA 1 1

Libuse e ~ Arne είχε τα μάτια σαν γαζέλα γλυκό, αλλά η καρδιά της rue ~ ~ μια γαζέλα.

Iblis ~ t ρούμι gokil ολόκληρης της okrucieristwem μου. Σωσίβια και zabOjstra της

παιχνίδια, όχι iglll, [αλλά] krwi'l-bafto ~ ala, δεν είναι χρυσός. Γκάζι Issa, ο ~ ulmarun

cue, Ewrenosa φυλή ~ προεξέχον? dianety η dianetach zaje Go ~ 'ένα Libusy

Μεγκλένα zgniclc rue. Πάλεψε με το ρούμι, όπως Iblis από Allaehem, την ηλικία και ~ tnaSeic

χωρίς διακοπή. Chciat Αλλάχ, μια ζωοτροφή από τη νίκη ~ ~ nawr6cila twem, Iss, ra ~ y,

παίρνει σκλάβος της ~ ~ ~ και είναι Iblis »αρνήθηκε, Ewrenosa» θα αγαπήσετε το Θεό του

• και ο προφήτης είναι ~ υποκλίθηκε.

Με Libanowy przcjddzali ~ εμείς το wsic Lcptohory zwanc.

• και προς τα αριστερά μπορείτε να δείτε μερικά wjosck dwadzideia και αγροκτήματα Hassiba Feed •

mirustra θησαυρός για τον αυτοκράτορα Abdul Mediida.

δικαίωμα

πρώην

Αυτό είναι ένα πραγματικό βιβλίο ~ δύο udziclne, η λιμάνια, Βιετνάμ άμυνα του ~ ».

s, δάση) βουνά. Όλη αυτή η S <l emlaki (καλή) y <ldowe, η bywanc

από τον ίδιο για το τίποτα, rue posa.s το Ι:. ibusie, παρά το γεγονός ότι rue ράμφος του, Mol obno

szlubnyeh επτά και τι odalisques. ruemiara και όλα - όπως ο ίδιος λέει <l - θαυμάσιο

. pi (? knosci 's πρόσωπο και μια μικρή στάση παρόμοια με ~ Αίσωπος, ικανά, - ~ patyciu

ευχάριστο: και υποχρεώνοντας, r το ~ στο χωριό του πολύ lu ~ I'l αυτό: επειδή rue ~ ~ em1 (? IOL

και δεν επιτρέπει ~ t, για να γιορτάσουν mm και γραβάτα. Wol'l ως Alatinaw, Femandes6w.

και Saloqik bejor », ~ kt6rzy maj'l. reputacjll άρπαγες ogromnycli. «L» Otdczaj μια ~

[A I?] Arnau ~ s 'και ~ ~ Ν (?.!. Kaj'l cbrzdcijan Maccdoni ~ Mauci εδώ} <l straz'l

bezpieczerutwa publiczncgo και dworuj'l bej6w [S'l:] φοροεισπράκτορες και Shift \!

Zcgaezami, ostrOinoki η qrogach. Husni δημόσια. Πασά, ~ bernatC; R

• Lounge, είναι ogromny'm postracbem Α: maut6w, επειδή beats και κρέμεται κοσκινίζεται ~ pCew

bcz: Λητώ ci_ », KLN <και να πάει, αλλά« przezywajq τόξα-Adek ». Morait'l: 25 (ελληνική ~), αλλά η

. lasaeh? alejak το «Zoba ~ Zo'l? padaj'l: pned μέτωπο ρούμι να ziemijak p: LPanem

Bogicrr:. ". ~ R :: Zeb _ ~ ~ u" o ~ ~ T δίνει • Έκθεση ~ sc, «με .. για jcgo r: zll: d ~ ~ ly ru σε ~ ~ h γ

_0 Zab6Jstwach am ακόμη και επιθέσεις, ο Δρ ~ g, Bczpleczne, και?.! Λεκέ. elli Sl ~

να Arnautluk ~ 1I, ': ~ να jczyzny δική. . "" ".. "". "

~ T6w κυκλικό κτίριο ικανό, αλλά διατήρησε και ILC wCioiZ ruszczone και χωρίς: α ncgo μετά.

.. :: ... ~ •, K.itro ~, "• Σε περίπτωση που διανυκτέρευση: Φάτε, είναι πάνω σε ένα λόφο," M1 "Στη θάλασσα wscb6d ~ 6ia

"<~. "~ Αποτυπώνει μάλλον Εντοιχισμένη, Δυτική pi ~ ttzy Σιλό, τον Όλυμπο, που IASA:.. RRU Hami Πασά 2,!

marlego γνωρίζουν: lkiego ~ ~ YRA Reshid ζωοτροφών »~» και maiynarki, Δάσος-~ - /?, όμορφη, «να

.. ..? •-zytku? Ogromn'l:.. Ilos ~, Ph.D.: κλήση ~ ξύλο κτίριο, ~ ~ e (το] psuj'l »για το ~ ακόμα PRZ i ~ ~ β occy" - ~:,: x ~

.. "...: • Ευρωπαϊκή Θα είναι σε θέση να αποσπάσει τα εκατομμύρια εδώ:. .. ~,": "-"? .. ~. ,:, ~ ... 1:,:, ~:.:. ' \ C :::? ~ T

. nadbrzdna πληθυσμού! Κ. Μακεδονίας skla'da του Σιλωάμ • Grekew, «σε», in6wi <lCyeh "L-" '~ ~

kzykiem μόνη άλλη ελληνική ~ m? Moina pawiedziec ότι, NADB, rzeZel φροντίσει ~ ~ j. "'' -'' .....".

I tl Ii! - Το πνεύμα του CIC: rnnoici.

.. Raja (Ar.) - niemahometailski ήταν σε Tun:, ji.

"Il n Ar e ~ και - ναι Ονομάζεται Τουν:. Y • Alba.nayk6w?

M 0 t ένας αρουραίος - Ελληνική, M 0 r και μέσα. η turccku Pcloponez. -,,

., A1bania Tt Arnilulluk_po tureeku »,

.. hamiPCWl (στροφές) - Επαρχία υπό opielul dygnilam.

• • Πρέπει να: al "και Μ ε hm cd Ραγαύ Ζυμαρικά ναυπηγεία (1802-1SS8) - ένα σημαντικό ηφαιστειακή τέφρα-ecki m ¥

Nanu, έζησε przybl.i Πορί. . να moearstw zachoc!. n τους. ...... . . -.

, 112 Α. l: ZAJl <OWsKr • ευρεία ζώνη .. για τέσσερις έως πέντε ώρες ~ ΟΣΕ: στην οδήγηση. Πίσω από αυτή την ζώνη Jui ζωής "

Βούλγαροι, λίγο εγώ?! Pogrcczeni, αλλά πολύ λίγο ~ και μετά από ό, ejakiego χρόνο κάνοντας "cy

προσπάθησε, και ότι spoleczcnstwa του wygnae κθ ι ~ yk ελληνική τους. συνήθειες

και. συνήθειες. , ',',

Με το Κίτρος, 0 zjcdzcni δεν είναι αρκετό για το είδος παρασίτων rOincgo εξασφαλίζουν

εξοριστεί από τον Όλυμπο, πήγαμε μέχρι Katcrine ~, ~ πόλη δόση chludnego

Βρίσκεται μεταξύ las6w και zarotli, γνωστό για την αφθονία της άγριας ζωής. Baianty,

ελάφια και Jelenic τετραγωνικά [εδώ] για να tal <ποσότητα wielkicj, tc δόση zcjsc ο δρόμος λίγα esi ~ "t

μέτρα για την αντιμετώπισή τους, εδώ rnieszka αρκετές bej6w-κυνηγούς, kt6rzy poiastawiali,

& yfliki του (αγροκτήματα) οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, και είμαι ευτυχής που "l sic? κυνήγι?

okich κορυφές σε ~ gar systernu Όλυμπος (2300 μ.) wading <l: μεγάλη herds>

. ευχαριστώ ~ ~ baran6w, αλλά κυνήγι <και tyIko ενέδρα, kicdy [τηλ. zirn "αφήσει να πάει ~ -

1 sic, η d6l. . -

Σε MacedonU-έτσι όπως dobrzc στη Θεσσαλία,! [Σε] Γραμματοσειρές wi ~ zej? ~ Σας Epirukrainie

najzyiniejsze [ι], γιατί δίνει ελιές, το μετάξι, το καλαμπόκι και tytuti • - FO σύστημα, lwarkow

postc μυαλό? ζευγάρι της γεωργίας και των συναφών πόρων κατοίκους ~ kszeniu

TZ και <ι, du. «>».

- "- Σχεδόν όλα από τα παρακάτω", "κι nruei <ι, τα« b ~ Jow i εδάφη uprawrie σε αυτές επαρχίες

"L ~ rk6 folw \"?, • Pobudowanc ~ ενός «Αυτές περιλαμβάνουν ένα χωριό του" wlasposci41 bejow,

Έτσι, η μεγαλύτερη CZC, Sc bejow είναι banhutami, ο οποίος μετά: z.astawiali 2ydom αγροκτήματα,

• μια chvynaj "muj <l ενοικιαστές-Arnautom. Bejo ~ e», που εμείς r ~ ciz'l folwar-,

. Kami SCI: πάντα στην ανάγκη της π ~ ENIC, η γνώση, ni ~ [αλάτι] στο S δεν το έκανες;. βελτιώσεις,

και θα πρέπει να "lgnqe τελευταία δεκάρα. σε εισπνοή ~ αγελάδα,, muszll-. πουλήσει. καλαμπόκι

: Από το δέντρο, oIiw ~ drz'ewach για να rruee δεκάρα για την «οικονομική opidzeiue petrzeb"

Κρατών. S ~ δ έλλειψη Nc, DZA και πτώση rolniC1:. Χέρσες εκτάσεις γης wa, πολλαπλές '

LE2 ~ ~? Ελαιόλαδο • dziczejq δέντρα, αυξανόμενη άγρια <'/,, δεν (szjczcpione.' R.zadkie S'l:

• χωριό nale2: QCE νόμος mieszkaric6w wlasrioki στην ι-• • Sll Τοποθεσία: έναν στους περισσότερους,

φτωχότερα εδάφη, αλλά αυτά sti-των Δέκα φορές e lcpiej • καλλιεργούνται και από ~ dgatsze

αγροκτήματα,,, obiccanej zicrni ", 00 ni <l είναι zicmi ~ στη Μακεδονία, και J:.. esalii για

«:». Συγκομιδές. ,. : ','. «...... , ~, "'-,' \ ~ ~" ~:. »:." _:. ":" ". "." ". ".»:. ~ ' ".

". Arnauci σε αυτές τις επαρχίες wygrywaj4 duwn'l ρόλο ~ cksploatacji παράξενο.

• Μπάντα ένα στο κέντρο, χρησιμεύει ως straznik6w ~ afety Σημειώσεις Αυτό το pubIicznego,

.. στη δεύτερη, όπως: Ληστής δημοσίευση ~ znych, «porozuini" ewaj <και την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών »{Driel <i 's i ~ και κάθισε <l:

Ι - '~ Diuga, την ημέρα και b.an ~ ~ ~ Ii είναι Dzieri? Awc1 ~ ~ i e stiony dozorc6w αγρόκτημα, ciyIi.

• wlaScicic: la,, Και το _adwokatOw • κθ rnieszkaiicow σελίδα... Wla.sqcieli ληστεία.

wYdzierarue »και o.bdzieranie mieszkaricow [αυτό». JCH απασχολημένος, "εσείς], {zyslci] χάσματος <l"

i'nic? βρίσκεται μεταξύ ~ ρεύμα.. Δε ± τόλμη να πει, «με όλα αυτά. ως ικανό - JAL <, ~

Θα m6 ~ ¥ - μεταφέρουν βρώμιο. z GOES, Arnautluku, ο Shri: bc? po.iicyjnll

-, -, J sIuzb:. Frolnicz: και, • αλλά το CZC, Sci pr6Zniackiej_ £]!. . • Nk μόνο: να «Turgi» ~ Wy_ oD.i »

chodzlJ, §. ~ και εξυπηρετούν, αλλά mozrio [!] 'ανταποκριθεί o.ddzinly ίντσες talrich "najcmhikOw

Σαουδική σε διαφορετικές m3lych l ~ ers, niezawlycn, w'Tunisie, vi T, rypolisie,

ένας ρυθμός στα τροχόσπιτα. γιορτάζεται στην Αφρική, για την gillb επιτεύγματα από το e-l ~

". φορτηγό.

ΜΝΗΜΕΣ 113

-Για αυτούς τους ανθρώπους [εκεί] ref_file?? BNE p.ojc, μπορείτε [0] zemtcle και Tilia 0 Ptkcie honom

ώστε να διατηρείται η λέξη. Όταν τα συντάγματα ήταν για το Κόσοβο m poiu,

σε Prystynie (g16wne πόλη) θα byIi [smy] twiadkam.i αυτό από jscia. Επί

Πλατεία przedjedn <l cafe πλήθος ήταν μέσα Amauto ~ {0 τότε ένα rClzprawiaj <

lcych. Σύντομα ένας από αυτούς πυροβόλησε wydobywszy wd ~ κατιόντων της δεύτερης [1]

και τον σκότωσε επί τόπου. Zaptia (st6jkowy χωροφύλακας), π.Χ.? D'LCY nicdalerO, ήθελε

zb6jc στάση, "και να παρουσιάζει, αλλά το πλήθος przeciwil SiC?. πριν J eden

Αρνώ [a] wyst'lpil και είπε ότι σκότωσε jcstjego σχέση και ως εκ τούτου ο zai ~ ca

μια ± y ~ πρέπει να έχει pornki ~ mierci'l συγγενή του. «Dum και zaptia, ο οποίος ήταν ο ίδιος

Arnau'tl, znaleili είναι πολύ νόμιμη. [!]. Zab6jca έχουν προσεύχονταν μόνο για τον

δώσει τρεις μήνες <ι, το οποίο χρόνο για τον καθαρισμό "τα έργα τους εξοπλισμό. ρ ~ SbaI-Χο ήταν

udzie10na και το πλήθος rozszedl ~ ήρεμα. Bezzawodnie Amauta SiC εμφανίζεται, σε ένδειξη

χρόνου. Poki r ~ d δεν αλλάζει systernatu folwarkowania [!) Και δεν εισέρχονται

mieszkaricow ακινήτων που by10 εύκολο, β zmuszaj'lc δεν Jow

π.Χ. δ <ι, οι καπνιστές μπορούν να οδηγήσουν μια καλή αγρόκτημα. sprzedawapia να ήταν καλά

κατοίκους σχετικά με την ιδιοκτησία του ~ τους ε?. p6ki αυτό το σύστημα δεν θα καταργηθεί ~ RLN και την πανούκλα

Arnautow δεν απέρριψε, η γη δεν ιδρώνουν π.Χ. d "θα μπορούσε να επεκτείνει" του

γεωργία ή δημόσιο ταμείο <ηπειρωτική εισοδήματος e przynid, τα οποία θα πρέπει να i-zynosie.

Απόρριψη της πανούκλας Arnautow RNA δυσκολίες τους. Cala ludnose autluku

είναι milicj'l, και να ~ e cross-talk, για την πρόσκληση και την υπηρεσία της Υψηλής Πύλης. Είναι Iesi κατσαρόλα ~ τρόμου ny στις Serb6w και οι Έλληνες. Ωστόσο krzycz'l-να ~ milicj'l

zwan'l baszybuzukami, jednilie baszybuzucy δώσει "τεράστια αυτιά σε

wszystlcich πολέμους. Rom <ld πρέπει MIEE ορισμένες συμπεριφορές του πληθυσμού,

kt6ra του katde zawotanie snadnie μπορεί να δώσει εκατό, χίλια, και δύο φορές sic ~

δυνάμεις. Zamknic,. Tzemiosla εσείς οι άλλες επαρχίες της Τουρκίας [1] και η ~ m9gfoby

να σας αποθαρρύνει και να αποθαρρύνει ~ ~ ~ cnloby Bezza αφυδάτωση και η έλλειψη poi "lCf.ony. του τραύματος»

ένα "Ακόμα και απελπισία <l:, θα μπορούσε να ρίξει στο Grek6w έργα ~, ~ albojna υπηρεσίες

Πώς αλλιώς paristy το ~. »Μια Μέχρι til; Εγώ επίπεδο ukorzenila [Ι] το ~ u n1fh,, Μήλος

την περιπετειώδη ζωή, ισχυρίζεται ότι μπορείτε να [αυτό], τα άτομα με «μικρό urodzeruu

Arnauty σε άλλους Dorn Ποντάρισμα <και έκανε [αυτό] δεν μακρά ζωή, αλλά πέθανε zebiF e •

16iku όπως τα. απλούς ανθρώπους. Ι "

, Κατερίνα είχε, la είναι ένα μέρος όπου τα σκυλιά έτρωγαν wlas.ne «διάσπαση» της Ακταίων,

mySliwskit?, και μετέτρεψε σε dW je1enia την ημέρα που τρέχει γύρω από την Ολυμπία, γιατί.

Κατερίνα βρίσκεται στην καρδιά του Θεού podnoZa'tej • βουνά. '. '\.'

Για g6rze σε <μια πολύ γραφική τοποθεσία S j, ακόμα! Μετρητές από ~ MKU Issa

Ewrenosa, στάβλοι, σπιτάκια του και τα γερακιών [! Ι. "Σύμφωνα με την παράδοση ~ wor« η

Siloam κυνήγι αποτελείται απλά από tysillca strzelc6w, συνιστούμε παράσταση: iaczy, σ.: czwacZ) »

και γερακιών. 9Pr6cz pachotkow σίτιση και τον καθαρισμό του και πλώρη! Θα

~ Tnys είχε sZeScdziesi'lt και Koru πιλότος μαχητικού, rachwan6w U (LD jeduo.

chodziec) dianetow πόλους 30 και 31, έχουν σχεδιαστεί για Sieb ΙΙ Ε, και τρεις

. • • y (Jhlmln (Tur.) - kat \ Εκατό? Pak ..

στο Wilma (~ - ron wloskicj αγώνα, τουρκικά biszpmkiej ή κάτω από walerzysto?! ...

11 bitgun (deg μετά!.) - Pro con? Dkonogi.

και _ I'tac2 »II <BibJjotdoj Επιστημών, Ι. V

114 Α. Czajkowski "

χιλιάδες </, το οποίο οι υπηρέτες, π ~ CSET chart6w λουρί, αλλά κυνηγόσκυλα SFOR και χιλιάδες,! γ soko16w

r6znego είδη. Όταν αντιμετωπίσαμε ο πόλεμος ~. oiszak κυνήγι του αποτελείτο

η ~ του tt: Ζαχαρίας tysir, μήνες, και κάλεσε το λαό να καθίσει: awdZikIar. Είναι Grru Wai: D <~ l ρόλο στην •

Ελλάδα μάχες, ήταν czelniejszym στρατεύματα ήταν εκπαιδευμένο και wojsH. Και αυτό.

murdar: 12 Renegade - είτε πρόκειται για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα που ονομάζεται muzulmarl.ski IUD απλό! potolll.

l ¢ dw6ch ελληνικές οικογένειες, Ewrenos6w και Mich ~ εκπληκτική, kt6re Shift: dy

για τον Ισλαμισμό και ο μεγαλύτερος αριθμός σε κόσκινα? ynily να αυξήσει τη δύναμη του κράτους εδώ-

• marl.skiego - αυτό murdar όλα αυτά που κρατούσε στο κόστος του να [!].

slufby σουλτανίνα. Τέτοια ήταν η λαμπρότητα του το σπίτι αυτό beglerbeja murdara, δηλαδή δόση

αναφέρουν κηροπήγια, τα οποία uiywal? srebme δεν ήταν DETE. αλλά το μέγεθος λωρίδας •.

dorodriego ανθρώπινα οστά. Waiyl Κάιντα trzydzidci ok 33η Το δ ~ eo δώδεκα

όπως lichtarzow-φωτίζει τη Βουλή, όπου έλαβε το ~ σας. Στην γιορτή

διπλασιάστηκε ο αριθμός τους, και όταν χτύπησε το σουλτάνο, τα δωμάτια ήταν περίπου! Wiecon

«Εκατόν είκοσι takinii liehtarzami. Αρκετές τέτοιες κατάστημα lichtarz6w σας

. μια ~ να ostatnieh ezasOw σε Jussuf Faszy του παιδιού Ewrenosa, αποθανόντος

Πέρυσι στη Θεσσαλονίκη. Αυτό δεν patomek κυνήγι, rue πάλεψε, αλλά

ri διαπραγματεύονται kanofle δικαστής. Πήρα liehtarze Εβραίοι, και πολλαπλές ezyfiiki takoZ

pos ~ βάρη ly ». 2y ~ om. _.

Από Katenne η τουρκική φρούριο Plotamony raehuj <l: Ώρες szde μακριά ~

J edziesi ~ πάνω από τη θάλασσα, σχεδόν rowrunll, περιστασιακή μικρούς λόφους,

• δάση και wsztdiie και przylaski. Κοντά στο χωριό αντίστοιχα Παπάζ Kiupru (περισσότεροι Popa) βρήκαμε •

Arnaut6w στρατηγική σε ένα μεγάλο ruehu. Είπαν ότι tyiko που είναι ~ Zdyb του bandll

rozhOjnik6w, zlotoo <l, με δεκατρείς άνδρες με μεγάλες γενειάδες, πυροβόλησαν

. Αυτά rozhOjnik6w, αλλά και εκείνων για την ~ Nieh δεν odnrzeliwali, και όταν πλησίασαν 'ένα ~ ένα

τους r9zb6jrucy Zaez ~ θα: ".. ό, τι θέλετε από n ~, δεν μπορούμε δεν είναι κακό

# Obimy, δεν κλέβουν, rue συχνότητας, αλλά [και] οι δώδεκα απόστολοι του Χριστού-Ι!

I ehodzi ~ y ~ του γ: LLA. να Selo και:. ooznos, ieIJ1y • sl, w ~ ~ I Boze μεταξύ boiy IUD "!.

• Θα ήταν οπλισμένοι με «πίστα; Lery και μαχαίρια wie1kie.

". Ρωτήσαμε γιατί« IEH δεν έλαβε, odpowi.edzieli Arnauci με z.anadto ένα ~

πλησίασε. ebezpieczni μια ~ e. ήταν ένα ~ probowae η silll, wi ~ γ pok6j τους έδωσε, και

zniie ήρθε dae,. δόντια porobi ~ για Nieh ενέδρα και «zasadzkaeh polapae,

και αν δεν είχε παραιτηθεί ~, σκοτώνουν. .

. Όχι ~ o Moina μπαρ ήταν. Πιστέψτε αυτό opqwiadaniu επειδή Arnaud. Opp <l,

• twoizyc 'imaginacfjnych rozhOjnik6w και 0 είναι έπη, Θήβα για k'ark τους [!]

mMna ήταν haSc και συντριβή, αλλά mote αντίο, το πνεύμα manifesiacji και στα εδάφη

έγινε δεκτή, επειδή προεξέχουν οι οποίοι, μετά το «οικισμούς odosobmonych ακουγόταν ακόμη και κραυγές

"Ας zY.ie. Garibaldi" και τη Λάρισα, stoliey Taalii, ομάδες-τα-παιδιά »

~ Arzaly αυτά τα "φωνές" Evviva Garibaldi ".

. ., Su ~ ~ y (? ~ Επαρχιακό Γραφείο ΙΧ Λυκίας), kt6ry μας συνόδευσε "Και UCI ~ '\ ..:. Σ.

opo ~ ~ ~ τώρα είμαι. 0 ένας διάσημος σήμερα § στ? Zb6jnikU Szemo. Το e ~ ~ pi Gd zasow ... . <».

Είναι 1ItJlTda, (Tur.) • - nieaysty.

okk4 (Tur.) _ t "Ecka tnian 0 ζυγίζει 1,262 κιλά.

. Τοποθεσία μπότες σε ~ esalii. Ήταν υπασπιστής του ~ H ~ ~ ~ φάρσα Μπέη », Serger-. "" 1 -

δώρο: Σε Arnautow (επικεφαλής Amaut6w prOWlnCJl). Όταν ο Κυβερνήτης.

Πασάς εμφανίστηκε torstwa Taiba [ο ~] συμμορία »των ¥ J6W της granieami Greeji, Halim ..

WSpOMl \ ". LENlJI ..

Μπέης gubematorowi Shema συνιστάται ως το μόνο προσκόπων άνθρωπος ZdOlneg ~ κάνει "». .

[6W] και pochwytania rozb6jnik6w. Πήρε μια επιστολή από ένα από πάνω ernatora, '.' J \

Δεύτερον από Halim Μπέη, kt6re αρέσει. poleealy αρχές ejseowym πιο σκληρές. \

και φύλακες Arnau ~ 6W δίνουν για να βοηθήσει και να εκτελέσει τις παραγγελίες ακόμα και «W RNA. Τυρό. :.,

«Szemo τρόπο, νόμιμα, με διαβατήριο, καθώς οι Τούρκοι Zowie ezyli <l, εντολή -.

(Emir όνομα), έσπασαν και λήστεψαν μετά ealym Sandžak (επαρχιακή εμένα) • LPO

trzeeh. "., 1 Ι!

μήνα <lcaeh wyszlo wierze.h ria, δηλαδή κανένας άλλος δεν είναι naczeInikiem bOjnik6w ro,

Μόνο αυτός και οπότε διατάχθηκε! Cigac. Banished και plaszezyzny p4ez Drago ~

τώρα, που με την παρέα του sehwytali Wi ~ ΕΕΔ είκοσι άνδρες, syhronil μια ~

σε g6ry Agrafy DZumaki r. Stamtqd αποστέλλονται στο εγώ τώρα gubeniatyra Izmail

Tepedelena Πασά, ο εγγονός του Αλή Faszy zawolanega J aniny, traktowr

γ

0 συγχώρεση

σύνδεση, καλείται η τουρκική ι ~ οισοφάγου .. δώσει παράδεισος. "Asha σ. odpowiedzr

αϊ, με κανένα

μπορεί να δώσει «συγχώρεση, αλλά Szemo Vltenczas jd συγκεντρώσει ιντσών <l ~ j <l, ταινία ~

και JLL naprowadzi »για σημειώνονται miejsee, όπου β <? dij, φυτεύτηκαν y jska

να

. vol ~ owani.a τους και wtenezas Szcmo, παρακαλούμε <Ι, ey 0 και 0 ~ przebaezenie Luib ": rz'ldow'l,

Dosta ~ ε r ένα και το άλλο. Τέτοια bylyeh zhOj6w αναφέρονται αρκετά μέρος του ~

πληρούν τις dutbie. Najez ~ kiej petnil! obowillZki polieyjne καλά, fe ezasami

motna MIEE τους niebe2picczne δυσάρεστα ατυχήματα, ακόμα και ως l ~ Συνέβη

porueznikiem σύνταγμα του ~ ozak6w παιχνίδι? arniekim? 6 Mia! Είναι jeeha να lpeku

VI. Αλβανία και βγήκε από το στρατόπεδο! πάνω: το πρωί να prystyny σε κάθε: Karnak rczydencja

Αρχηγός της Αστυνομίας), τον Θήβα. • δ ~ o ~ przew.od ka (για ~ ~ tf). Yl Takjak πολύ

το πρωί, τότε. Επικεφαλής Φωτιά ».. «Υ!-Από ~ Baasha (kapltan) spa ι! Ωστόσο,. και stfOi ~ d <l, CY

στην πύλη έδειξε υπολοχαγός ~ AKTIVER pok6j όπου spa! καπετάνιος, αλλά είναι ~ ~ γ wszcdl

αφυπνίσει τον. • Επιμελητήριο tory ~: ~ αυτό έκλεισε "με το κλειδί και να δείτε Towarnifki zaszedlszy

~ Pill.eego αντιλαμβάνονται τον καπετάνιο στο πάτωμα, cyn6w ~ e είναι ως 1est του-wyezaj

σε Tureji. tcl.otkn <!, 1 ~ s για «το [!], Θήβα τον ξυπνήσει όταν ξαφνικά έσπασε ~ ~ ~ en και το RUC l, ψέμα! DOwillC άρπαξε το όπλο, le ± ilCY Okoto μαξιλάρι» της edzionym ~

Jui κόκορας, και καύση. Ευτυχώς ~ SDE »czausz, ldory'towarzYSZyl pop.tcznikowi,

κατάφερε να pochw'l το σπαθί εκτός wr6cic ~ r ~ ~ k καπετάνιος και μπάλα ugrz ~ ~ κακό Vi τοίχο.

Wten qopiero ~ ~ aS apitan! przysze.dlszy ~ ~ o i.ebie, ειδοποίηση ~ px: z ~ ~ δ β <l, ~ ficera

Εκείνος ρώτησε ένας φοβάται να] przebaezeme, Uumacz <l, e Sl ~, το: • Θα χρησιμοποιηθεί για να είναι «jefdzil

η g ~ ~ ι Rach est μετά ήταν prosfu rozb6jni.kle ~), ~ ήταν ένα μέρος, b'stawi 0.0 D: Y • ~ ~: ~ 0

η r6zne ruebczpleezeDstwa • prxyczyny naglyeh της επίθεσης [6W]. ~ O σε μέγα

τέθηκε σε zwyezaj, δηλαδή όταν znienaeka ξύπνιοι ~ ~ zp eZ'ltku δεν είναι

περίσκεψη <l, c είναι ~ του ~ sti-la, και τότε μόνο rozwaia όπως είναι. ,, Τέτοια sposabem. ».

περισσότερο από μία φορά m6wil _ '6ealile ~ ~ ~ Σάβ e y ~ e ". Guardian ξέρετε ~ γ jegp. n ~ og rue

.

.. Cr, ~ JM (με Μ.) - benzt, t \ • 1CZelnik

• Στουπιά ar ~ Wladyslaw «ψευδώνυμα πόρων _ = nik I Kozak6w.Sadyka σύνταγμα l} lszy.

~ II (στα ρωσικά) ~ tOg01a.

116 Α. Czajkowski

θα έπρεπε να είναι παραδεκτή για υπολοχαγός μου, και αυτός ο ίδιος [ακτίνων Αντιστράτηγος] srego

τιμωρήσει για αμέλεια. .

Szemo μαρίνα και έχει φέρει σε Tymovos, I ¢ zr στρατώνες και η πόλη,

η plaszczyinie. Εκατοντάδες αρκετές Κοζάκος Siloam εκεί όπου πέτυχε το ~ jut

βρισκόταν και τέσσερα τάγματα πεζικού rumelijskiej οδήγηση, αλλά Szemo "" οθόνες:

rue Εμφάνιση: IP. Bimbaszy (μεγάλες) Kardiki Ιμπραήμ, ήταν ένας ενδιάμεσος kt6rj

Αυτό neg6'cjacji, ήταν zawezwanym. zgromipnym, αλλά έστειλε πίσω στην

Shema. Μετά από λίγες da ημέρες! znne, με ~ znachodz.i κοντά στην πόλη Kardycy

σε winrut'ach. Arnauci εστάλησαν, ο αριθμός των ατόμων στα δεκάδες ~ να winnie,

και sergerdar Νέβα », μουσελίνα Αγά, με αρκετές εκατοντάδες Arnautami znachodzil μια ~ στο miastcczku

Kardyca. Ξεκίνησε ai ~ ~ πυροβολισμούς ly στους αμπελώνες, στα μέσα της δεκαετίας μπορείτε να τα ακούσετε

Μουσελίνα Αγά εκφοβισμό, αλλά η (,. Πήγε έξω από την πόλη δεν κάνει. Αρκετά. Arnaut6w

Φρουρά και αρκετές zhOj6w polegta και Szemo χώρισε ~ poszedJ και τα βουνά, και το σύνολο

koriczyl το ταξίδι λόγω nn ~ ~ wsadzeruu να wi ΤΟΥ bimbaszy, Ιμπραήμ

Kardiki. posqdzonego 0 wsp61nictwo του Szemo. Szemo σε g6rach συνεδριάζει ~

νέες ληστείες. Dragon6w είναι πολύ φοβισμένος και ως εκ τούτου ~ κατοίκους

Kardycy σε προ ~ του από την τρέχουσα 0 dragon6w Πασά ζήτησε για την άμυνά τους και να

Szemo συλλάβει.

Szemo ι est σήμερα, η τοπική Rinaldirum, opowiadajq 0 Roon πράγματα και ως εκ τούτου:

ένα που αφορούν τα «μεγάλα druami kuco-Wallachian χωριό Μαλακάσι,

ι ednego φτάνει σε ένα υποκατάστημα της pi ~ ~ ΟΣΕ Arnaut6w edziesi καλύπτονται,

proehem και το αίμα <l "και ασκεί oslaeh που σχετίζονται με dw6eh <lZanyeh zb6j6w Hod:. Αυτό Baasha

(Κεφάλι Village) καλείται. Opowiadaj'l Arnauci που πολέμησε στις μάχες ~ zOOjami

Πεισματάρης ~, η κατέλαβε hersztOw dw6ch. Kai: l '~ tni6w μέσα και να κρατήσει ένα μάτι για το

dae το! id'l ε και ξεκούραση. Όταν σχεδόν όλοι οι κάτοικοι, ι Edna dia

strzei: καταστροφή, η τελευταία dia ~ przypatrzenia ήταν zb6jc6w κύκλο, ένα μέρος ~ ~ e Atnaut6w

περιβάλλει strzei: qcych και ενδιαφέρουσα. • στερεί δεύτερες κατοικίες. Szemo παραιτηθεί ~

Μπορείτε συναντήθηκε και λύτρα το eS ~ ~ ~ συνολικού ύψους stotysi: l "kontrybucj'l, αμέσως wyplacoIUi

με τη μεγαλύτερη wi ~ ~ Piech m, ως ~ £ Opel και φόρους.

Dojei: D:!: Ajllc να Plotamony έτσι μαινόταν θάλασσα [!]. με. είδωλα

s.kacz <!, γ mydlily μας στην ξηρά και άλογα bial'l <αφρό!,. Άλογα dri: aly του φόβου

αλλά szty napn6d. .

Plotaniona είναι [α] καιρό με το ρωμαϊκό φρούριο czas6w, ανανεώνεται και μετασχηματίζεται.

Υπάρχει εντελώς πάνω jedynll ~ drog'b kt6ra πηγαίνει από Tow στη Μακεδονία •.

Στο παλιό καιρό rnuii31a Nlle wielq μια στρατιωτική ΑΞΙΑ {<l να ~ γ σημειώνω Wain "

κατά τη στιγμή της εξεγέρσεις, αλλά στο μεγάλο πόλεμο, το RNA υπάρχουν: i: δεν έχει σημασία. Οχυρώσεις

shabby στη μέση του φρουρίου είναι ao dwudziestukilku dom6w αλλά RNA

τα στελέχη σε ~ erdzy, tyIko δεξαμενές, το νερό ~ [όρους. ~ a] κουπιά ι να podn6za

. άλλα βουνά όπου S'l rozwaliny mnich6w πρώην μοναστήρι. Σήμερα στην kt6rych

ιδρύθηκε han (πανδοχείο obeaa) και kordega.r: δ ~ για zandarm6w νέα organizewanych.

~ Περάσαμε τη νύχτα εκεί κάτω από τα τεράστια δέντρα, το • tr6d.le, και πιο

κοιμήθηκε σαν Κίτρους. Plonltl και φωτιά. ArItauci όζοι βράδυ τραγούδησε τραγούδια ~

Αλί Baasha της Janina. Wasilice 0, 0 Ιμπραήμ Beratu Baasha. Νώε πέρασε

WSPOr.unENlA _. Ι 11 7

pr ~ ταχύτητα: αφήσαμε πριν από την αυγή. Βροχή mroczyl. ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ~ ~ μια θλίψη

και ο κόσμος δεν: Χρησιμοποιήστε το LCY <και τον κόσμο iyj <LCY δεν είναι wcselil ~ ~ R6d Το μαύρο las6w, I ¢ y φτέρη αλσύλλια, BC? ejsce ejeZdf.a1i ~ μου »

Πολωνικά οικισμό, που ιδρύθηκε από τον. Σ.. Wladyslaw Zamoyski 37 για zifmiach

Reshid εκλιπόντος Μεγάλου Βεζίρη Πασά. Ακόμα και gruz6w έδρα που ήταν

μπορεί να φανεί, αλλά η imagiJ? αποστάξεως <l φαινόταν 511?, ψέμα] είναι cmentar%. και e πτώμα που είχε

ιντσών αέρα. Τόσο πολύ καλή Reshid Wall Πασά πολωνική Δ1Α, κ) «lejego pi • ~ μεταξύ.

Σουλτάνος Αβδούλ datk6w αρκετά Mediid Hana 31 πήγε μηδέν. • Μερικά από τα ΕΚΘΕΣΗ

. k6w έχασαν τη ζωή τους, άλλοι powsu? να χτυπήσει Kozak6w και dragon6w. Υπόλοιπο

μέχρι στιγμής αναπνέει zara2: <Ι, χαρά l <στη θάλασσα paludiach 31. Μόλις

dw6ch ή truch entreprener6w η wzbogaeilo ~ t <l, kksk <l, Polak6w, Moina

και πείτε την πολωνική αιτία. Γι 'αυτό και m6wil ενώ dow6dc Sadyk μας

Feed: .. Nih uj'lC rue mme ώρα. Wladysiawowi Zamoyski και η olnosci,

και ακούραστη δραστηριότητα. ι est μια αέναη κίνηση μηχανής είναι μια προσωπική amoicji, αλλά

παρά τις όποιες άλλες αδυναμίες σας s ~ για του ~ czyrino snip ~ ατυχές βαρύ ». ~ Τι

~ ένα [!] dotknq, και αμέσως την ανατροπή ~ obr6ciio. S <lludzie szez ~ Scia και κάτω zcz ~ Φωτογραφίες

~ Ο Θεός σε αυτόν τον κόσμο. Κανείς δεν rue RNA κατσαρόλα ~ jk σημαντική κοινωνική θέση του κ. Zamoyski

~ κατσαρόλα και υποστήριξη παρόν, «ij είναι ezuit6w δικαστήρια Ευρώπης. jezuitki

όλο τον κόσμο, habitowyeh, fraczkowych και crinolines, RNA ¢ Ζία εργαλείο.

επειδή έχει χρήματα <ldze και τη δική του, και τη συμβολή στη χώρα, αλλά όλα »~ ~ Ο επιχείρησης

wetmie _ legidny Ιταλικά. Τουρκικά χωριό - έτσι το ~ koncz'l, ι • wypro

βάρους σώματος. RambrinyoU να. Γαλικία - στο [1] kl ~ sk'l πολωνικά. Είναι DnaK J

θέλει πολωνική, και πιθανώς αγαπά την Πολωνία και e ~, περιστροφές. και αυτός γυρίζει ci'lgle e swoj'l

~ έργο »τόσο από ~ και κρέμεται σε κάποιον άλλο rue wzni.6s1 ένα ~ ~ στο« 0, με

~ ~ T z'ldz χωνέψει <\ c'l? Akaparowanle της εξουσίας σε ολόκληρο το Jesuit 5 sobemskrycie

και της ταπεινότητας, "...

1 Από μάτι hawym, όπως byio ουρανό ~ εμείς przejeidzali το νεκροταφείο

Pelski στοίχημα. Σε br6d Sabmbri είχαμε ~ ~, και ήμασταν παλιά Peneusz

στις κοιλάδες, δηλαδή, η παραπάνω δόση, "αυτοκίνητο Τέμπη. 5θ Unil0 Ο ήλιος δεν κάνει, στα νερά του penene,

ζω, roo 1piowaly., lowiki σε nadbncinych knakoch, lal d = CZJulbmY και μετά-

"W1ad" IDO Ζ. l k y '(1.803-18.611) -. Diu = "J" "" Χ., Op, κέλυφος, ua9 <n'k

karnpanii wtgierskicj, τμήμα: u: η πληρωμή στρατόπεδο των $ tokratyanegC> για cmigTacji, ολόκληρο το σύνταγμα ΙΙ

Ka: ak6w στο c:. Ace krytnSkiej πόλεμο. • Με pulkiern. pn.eszedl TyTN είπε pOinicj την angic1ski.

Γενική angiebki, εκ παραδρομής. • Ι. .. . Abdul Mcdti "δ (1823-1861) - 31 σουλτάνος Otoman6w στο Θρόνο είναι: \ Pil σε

1839 και wyda1 stynny hatUszerU, "Από: apcwniaj ~ cy τουρκική θέματα opick <? Πάνω tydem, ιδιοκτησίας

και ezcil \, ένας υποστηρικτής του δυτικού πολιτισμού.

., J DludiD - βάλτο .. . . .

... Δευτ / Hluum ", .. ~ U (Λατινικά) _ Mon, eno τίποτα!.% Niemoiliwe εφαρμογή για wykooarna.

,

Στην Ramor και Girolamo, "!-O (1792_1B49) _gen.cral Ιταλικά σε stuibie r +. = Μας

kiej

Μετά.

Το ελαφρύ κτύπημα γλαρονάκι pohkiej-dle. Εξέγερση και futopaclowego. l'Qrnimo & ielnoki Σχετικά zawi6d1 $ Obi! LTE ~ »ως

διοικητής και Pedda ... 1 sw6j kOfPUS Αυστρία. Μετά kl ~ ce υπό Nowara: U, 2,11. ni ~ ubor \ l.ynacj .. να

Γενικά κοχλιαρίας $ kiego, ήταν. TOzstneiany.

Αυτό wfNtrOwai (με fr.) _ Pnywlaszaac οι ίδιοι.

,

118 Α. Czajkowski

• Aj Tokami απορροή από την κορυφή της κλίμακας, με ποιον. στο πρώτο υπο-time "

Grek6w μάχη με τους μουσουλμάνους ~ Οι δύο tys.i <~ Lc. η επίθεση ~ ~ vi g6rach από

Issy mytliwski ευγενής Ewrenosa, άλμα πάνω-προτιμάται ~ Tempe για pewn'l αυτοκίνητα:

ο θάνατος, και να δώσει σε αιχμαλωσία ~ ~ zc6w νίκη. Όλα [η] μια ζωή

sttacili. Δείξτε ότι! όπου τα κοπάδια zhiegali ~ Ymcy και τσακάλια, πέταξε

δυνάμεις? drly ijastrz ~ ρεύμα για hankiet. Dotlldjeszcze βράχια. Zdai'l το ~ πώς να συγκεντρώσει

με κρανία και τα ανθρώπινα kosciotrup6w και στη συνέχεια ρέει-cd ονομάζεται Veda κλίμακες sultansk'l.

επειδή [!] m ", ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β C3 για να κυνηγήσουν. Tesalli ανακούφιση την επιθυμία

και είπε p6iniej j'l 'τον εαυτό μου να φέρει. Κωνσταντινούπολη. Κρύο και εξαιρετική

νερό. .

Θεσσαλία εμφανίζει περιοχές ii εντελώς zamk.ni ~ ~ ~ αεροπλάνα Oicr'l ::

zoal! ~ Oki g6rami μου. Για g6ry zach6d ονομάζεται Άγραφα, nn wsch6d κορυφή

Πήλιο, O ~ α, τον Όλυμπο, με το σύστημα των συντεταγμένων υποδεέστερη ~ g6r, J'lcz (lcych το

η p6lnoc »του g6rami Agrafy, στα νότια από εσάς (προσκολλάται-sic: g6r φάσμα των μικρότερων,

Ξεχωριστό «<lcych plaszczyznc από τον κόλπο» Βόλο και arcbipelagaw. Στο ύψος "

όπως Si "czytach Όλυμπο και το χιόνι Agrafy Pozos ~ όλο το χρόνο σε κρυφά σημεία-it!?

".") V wllwozach βροχή άρτος αραβοσίτου σε kie.dy βαθμούς: t ~ χιόνια στις g6rach,

w6d βάρος μειώνει το "c: από« το γαρ plaszczyznc :: J ΤΕΕ οπότε το υψηλό g6r

εξετάσουμε το βήμα, λύση [~] cieIaj: Τρίτες Χώρες είναι "? στο κάτω μέρος μπροστά στα μάτια σας, είναι σχεδόν το σύνολο της χώρας

παρουσιάζει ένα ", σαν να καλύπτονται με τεράστιες λίμνες και CZ"? sci αν potopiony.

Αμέτρητα βάρος wodnycb ptak.6w, διαφόρων ειδών, κάλυψη

το νερό είναι gotuj'lC "? να αναχωρήσει σε palnocne cr: l.je. Όλα αυτά maj'l νερό

Μόνο ένα wych6d προς τη θάλασσα από την S ποταμών ~ Ambri "? (Πένες σε staroiytnoscih.

και αυτό πέφτει στο νομισμα με cidnin "? Tempejskiej Valley, kt6ra" είναι μόλις wllSk1 \

ρωγμές <l, ο μύθος, μεταξύ Ολύμπου και Όσσας g6rami, ~ ejscami δεν szersZq πάνω από εκατό «π»-γ '"

δέκα <l, t γραμμή <s. Κιν πιθανότατα. Μέχρι Εσύ δηλαδή γενναιόδωρα: Κι αυτή τη διαμόρφωση

zqarzyl τη χώρα », καθώς και στην αρχαιότητα μέρος"? Scio.wy. Flood, γνωστές στην Grek6w

nazw'l Deukaliona πλημμύρα. Ως αποτέλεσμα, μέσα ~ έκθεσης. alba γη. δ: Rügen λόγο,

cicinina αντίο θα μπορούσε προσωρινά έδαφος zawalbnq <α-»και τις πέτρες από την κατσαρόλα, και ws1.rutek

του νερού. δεν έχουν <α-γ κλίση, υπερέβη την όλη tesalijslci χώρα. :. :::: .. -,:. _ '.. ,. .

. T.empe sJawi η Κοιλάδα ~ pi "? Kno § CIQ και υγιή τοπίο powieti-zem για

g6raeh. Το ίδιο υψηλό-podnozach cidninie Ossy midci η κορυφή "? Wid

Αμπελάκια, Lil: .2: wi QEA "? EejjaJe: piCCset dom6w, διάσημη ότι ήταν ένα από τα αγαπημένα e

mi.ejsce [? 1J κατοικία • πλούσια. koiners ~ ~ ~ ~ • gr ch πριν. REW ~

Lucy <a-a r niepodlegloU το 1821, είναι τώρα wid zanitdba'na και κατέρρευσε, alejeszeze

στέκεται <ένα νόστιμο-μερικά σπίτια. WDA ogr6dkiem και ένα ρεύμα καθαρού

g6r spadaj'lcej νερού. Moina να dwudtiestu strumyk6w καταμέτρηση των kt6rych

• Κάιντα περνά μέσα από πολλά ogrod6w, και ως εκ τούτου ξεχωριστές καταρράκτες που ~

του ποταμού Salambrii g6r σε cidninie. Για αυτό συντάγματα των Κοζάκων χωριό posylaly

ria ~ foiniei2y βελτίωση των ασθενών σε Febi »,. Αρκετές εβδομάδες μείνετε σε αυτό το g6qy ..

~ Καθαρό διατήρηση των αστικών. Ίβο ~ σας dobte πλούσια σε νερό, ο αέρας g6mym. Ari ~: ~ al

,

: WSPOMNttNlA

119

για να θεραπεύσει και να δώσει nowyeh δυνάμεις για να μετακινήσετε τον κακοήθη πυρετό, που περιφέρονται ~

φρικτή για blooiistej και γόνιμο αεροπλάνο. Τ esalli.

Οδηγήσαμε cidnint?, Σας <TGIL <lc <l κόσκινα, τρεις ώρες μακριά Σταντ t?? LlSmy

σε Balci, Lieh tytuniem ένδοξη μικρή πόλη. Dawnl. Τούρκοι znajonU frzyjmowali

Εμείς κόσμημα, ~ ~ ~ er το χέρι και το ηίβΟ ~ σης, K1A kt6re ~ ~ alo κόσκινα? Prawf από αυτά είναι τα εξής:.

φαγητό μου, ό, τι ήταν το ~. ruadaruu ζωοτροφών egtpskiego, κυκλοφόρησε cesarzo

L

Ναπολέοντα και του Ιωνία (λόγω της Turk6w bogatyeh και φτωχών rodzajl εγώ ένα, l

τρόφιμα. ~ Τρώμε μους και JDT). mudyr ήμουν η ίδια, η οποία ~ 3 ~ χτυπάει μας.

odjeid ±: J.jllc χρόνια Θεσσαλίας δύο: l πριν. Μερικές φορές στο Feed μου με Αζίς <α-, m καλή

Εμείς przyjacie1em, Bo § Niaki, ένας απόγονος του παγκοσμίου φήμης βεζίρης Okołowicz »

όταν k <ldzieli, pod6wczas Τ esalli κυβερνήτη. ~ Επισκεφτήκαμε το κυνήγι okolieach c.

Με το μωρό, δεξιά, ήταν και "δ • Dereli Κατοικήθηκε από το sa yeh muzulman6w.?

przypuszczaj'l ένα. : Δηλαδή ότι είναι pobudowanq n: l. ~ Ejscu, όπου

ήταν αυτά τα τεράστια στάβλοι του βασιλιά Αυγεία, kt6re Ο wyczyszczal $ es. και kt6re.

wslawily i6d tesalskieh άλογα, και IEH λόγο και jazdll tesals σε πολέμους

Ο Μέγας Αλέξανδρος και wkkszego ι eszeze Ρώμη. Εκεί έπρεπε να β ε τους στάβλους,

Καρά και δεν Czairze • (ΗΠΑ:. Am.ej στ llce). μακριά από εκεί <l, d 0 Goff: «ΔΙΙ?? δρόμο

niekt6rzy όπως και άλλοι umymuj'l, Cham 1 <Pci S1 \ βάλτο στο trawll.

kt6ra εξαιρετικά άλογα να πέφτει τ.μ. ~ u, ~., ακόμα) ότι έπρεπε να υπάρξει Tuc •

Augean βόσκουν κοπάδια kr61a και στάβλους ήταν Dereli επειδή το wi ~ ~ σενάριο

σας <α-ζ

1e

odkopujll και παλιά τείχη. και μια ποικιλία από «narztdzia, kt6re - δίνει μια nalei ~ ~

να sluiby στάβλους. λίγες ημέρες »skrzynit στο φως, μετά από k miennll

kt6rej σπασμένα skrzynkt znaleiiono αυτό? miedzianll. και αυτό το οποίο roszek

Άραβες σήμερα uiywajq lao ~ [u] pit? ΑΥΞΗΣΗ χαίτες και ogon6w ko • om • Swaim.

1 <Tiu ~ ~ τιμωρία. Ci.UO "Sic ~ στη δεξιά όχθη Sal ~ mbrii neki, kt6ra

Εδώ είναι το κρυφό ¢ g: § πλαστικοποιημένο νεαρά δέντρα και θάμνοι Myrta bobkowego, p'iZedstawiajllcych

przdliczny δείτε στο δέος της ανθοφορίας. 0 jeidzie tcsalijs "Ως Μπέη

, 0 ini.ci.e. BistOrycznym. tyJJi:. o m6wie, εμείς, η tuby1c6w καλύπτει το σύνολο της γης \ ή '.

jedpeg () (podobnego. τους: tdfc ~ ~ γ ποτό τους είναι δυνατόν:..... i.na, Koni kieh ~ $ tes edwie ~) k

σε g6rach Agrafy ή DiumerkijeszczejW υπόλοιπο μπορεί να εμπειρία μπορεί να είναι, aJednak

_ Για να κυνηγήσει τα άλογα τους θεούς και τους ήρωες της εποχής Qlimpie Ho μετά PI: I. ... "" ~ ". szczyznach rroi. Moina λένε, «Αυτό το άλογο zginc δηλαδή: 1α farralskim ιδρώτα ... ~

. «Raz'em με ιδρώτα"?. G <α-Πομπήιο. πεθαίνει "? la αναχωρήσεις Numidia ees1

και

. Όλα, ~ o

ρέει σε τυροσίνη. iwiecie Θεό. . . . '.

. Driven Czari1 <α-, 1 ~ 'I:. ZnaletliSmy κόσκινα για wnini ~ ~. tcsalijskiej.

Έτσι ήσυχα εδώ ~ _ γ tmierci και πώς. Sadyk Πασά έγραψε στο cdrki του - δηλαδή δεν

Μόνο η φωνή του Iltwy και την Ουκρανία, αλλά επίσης και taIDtego [~ World] από slythac • byIo,

Τέτοια Eby ~ ~ ~ ~ a <, γ ~ ~ όχι: i.y ~ α:. ~ ~ ~ ~ Α1 a.sic για αυτά. Διατήρηση Urban +! Hgdzie.nie.

rue όπως «Σας αρέσει αυτό το dolirue,] Akat obumarloic, Repulsion ~ ~, και ταυτόχρονα γοητευτικό ~ Γ [Ι] czlpwieka κυρίους kaidegci. Γη της πανώλης, ~ oprzedzona

. R6wninll tmierci. Moina λένε, «δηλαδή την ulatuj'l θεών: Μέρος Όλι ~ U przeklt, σας

αυτή η χώρα. Τα πάντα γι 'αυτόν είναι αυτό που καθορίζεται ~ o ~ ~ θεός είναι δύο: eri ~ ~ ~ er ι ~ Rodz και

,.

120. Α. CZA.1KOWSKl

«zienrial και η αφθονία των διαφόρων produkt6w. Είναι χρήματα <} δ, και όχι το RNA για την υγεία

σε ανθρώπους, όχι σε Iudzi ομορφιές RNA, αντιμετωπίζει porniedziale από [cbry περγαμηνές JNK

staioiytnosci μάτια όπως φωτογραφήθηκε, χωρίς ζωή, να ch τίποτα RNA <? αυτούς

RNA rue 'poci'lgu, najzdrowszemu φαίνεται να <,. από την Chery. Cursed <, και αυτό, και στο ίδιο

νόστιμα γη.

. Doey έφτασε στην τουρκική Εφημερίδα της Λάρισας JPO ~ niszehr). Τουρκικά Rzltd

Συντάγματα των Κοζάκων posylaj'lc να Tesalli και την Ήπειρο είχε zan:? [!] Iiar por <czyc η strai?

Ελληνικά σύνορα Volo cd κόλπο σχετικά με τη νομισματική αρχιπέλαγος και στον κόλπο. Πρέβεζα

στην Αδριατική Θάλασσα. Tege χρόνο να κάνει δίκαιος ~ β <, η «baszybuzucy σύνορα,

zwanl επίσης "tabordiy" ¢ μένα προσληφθεί μέχρι δακρύων AJbarlczykami (Arnautami)

Αξίες (southern. Αλβανία, kt6rzy μέρος ~ λέξη τις δευτερεύουσες συνέπειες για

Grek6w) και Gegi 4t, (κατοικείται w'p6lnocnej Αλβανία, Μαυροβούνιο σύνορα

και Sabii). Το όριο ήταν rozd.7.ie1ana η kiilea rozdzial6w η komend'l

yuzbaszy (kapitan6w), bimbaszy (Mayorov) Arnautow. Στο κεφάλι του Κάιντα

επαρχία ήταν αρκετά wytszych naczeInik6w Arnautow ονομάζεται «sergerdarami?

katdy από αυτούς εργάζονται στην επαρχία <t, r ~ k <t,? υποχρεωτική: tzywal ένα ~ κρατήστε πατημένο το

όπλα [i: t1 κάποια <t, ο αριθμός των <t, ένοπλες Iudzi, των οποίων η πρόσληψη: Μια u: tautluku.

Ο στρατιώτης kaidego είπαν ότι κατεβάσει και δεξιά (σφαίρα του νήματος, αλάτι), και στη συνέχεια, είναι

διανεμηθεί. Εκτός από την μέτωπο της πυρκαγιάς, «stoj'lcej wzdlui συνόρων, και; Φλέβα τέτοια

kaidym υποκαταστήματα στην περιοχή «Arnautow, πλήρως <l, η οποία υποχρεωτικά l <, ενώσεις αστυνομικών

και strai? ασφάλεια στους δρόμους. Ένα τέτοιο σύστημα byi λίγο δεξιά. Sergerdarzy

σε «urnowie [!] με τις αρχές για να μην πραγματοποιούνται. όπλο [il \ J-συμφώνησαν

. .! ο αριθμός των:: oinierzy, για τους οποίους η κυβέρνηση επιβάλλεται jednakoi <l, du utrzyrnanie, 201 - »

Dierze. Μέρος ":. Rue πάρω εκατό,:! Γ μετά από μισό χρόνο, και wi ~ περισσότερο αμοιβές, που rozbojni ~ ± l και στρατηγικές.

όριο: ήταν: φανταστικό,: ~ DIatego rz'ld είχε την πρόθεση να αναθέσει [strzetenie] παιχνίδι.

διάμετρος των Κοζάκων συντάγματα και σχετικές "? μεγαλύτερη orgarrlzaej'l μορφή μια πιο dw6ch

ιππέας συντάγματα. Έχω Sadykowi Πασά ήταν obje ± dzdac όρια και αποκαλύπτουν

«Θεμελιώδη σχέδιο αναδιοργάνωσης. Ο λόγος, στην αρχή tege <ltkach Μαΐου

1858, με ένα απόσπασμα από Κοζάκοι και dragoons, με δώδεκα αξιωματικοί, επικεφαλής στο "? T0

Κοινοτήτων και συνοριακές πόλεις. και τα σύνορα, και η Lariss.ie πρώτα. πόλη

) Aore odwiedzillimy, ήταν Βόλου στην PARTERN »στο odnpdze tege) όνομα.

»

, Πόλη της έντασης = "LGA είναι"? Κατά μήκος των άκρων του κόλπου, με kt6rej σε starotytnosci προκύπτει Yn! "? Li

~ Onaui :: και το χρυσό τρόπαιο. δέρας. Παλιά πόλη μικρά δρομάκια.

wll: Skie, σφιχτό, σχεδόν zamieszkalc wyl,:! μόνο Δευ: ei Turk6w, και είναι

περιβάλλεται από έναν πέτρινο τοίχο με αρκετές wieiami στο "? gJach. Αυτό είναι foneca

Volo. η οποία τώρα RNA tadnego δεν έχει σημασία, αλλά χρησιμεύει ως εισόδημα ir6dlo

. για m ~ πυροβολικό ora, να φροντίσει <l, Cego ένα "? αυτοί οι τοίχοι? poniewai νέα

miasto._ για eszkale από Gre ~ ~ ow και komersant6w, όπου s ~ Sklady αυτό υγιεινής,

rnag ~ yi przysta4 για pirochod6w, που ιδρύθηκε στις przeciWoym ξηρά σε POI

.. Albarislri βρυχηθμός} roipad ¢: al και, σε δύο dialelcty: p61nocny _ Gcgdw, και poludniowy_

Tosk6w.

wsPOMmEmA. 1 121

βέρστια μακριά, και cillgle Σιλωάμ roiszer [για] το κεφάλι του φρουρίου και kajmak (Head

πόλη και επαρχία), με το πρόσχημα ότι τα κτίρια της νέας rniast, μπορεί να <l: Δευ: eszkodzic

rozwinilOciu φωτιά από το φρούριο, αφού sprzeciwniaj Κάιντα <l: 1 Σιλό νέα

[Για] budowaniom, αλλά ustlOpuj'l, αφού ας <l: η επαρκής εξαγοράς,

Το Volo τέσσερα sz6sty Κοζάκων σύνταγμα μοίρα κάτω από ~. ow6dztwem

Σημαντικές Rawski '5. εκ των οποίων ήταν πολύ zadowolnie rnieszkancy "επειδή ήταν

rlOkojmi <l: Δευ: ECIW naduiyc [iomJ Arnaut6w σε κατοικημένη kt6rych νέι przyrueSli

καταγγελίες, το δέρμα Sadyk Πασάς έφτασε, choclai, al εντολή

και ευθύνες. <lZku milOszac ένα ", στην περίπτωση αυτή, / Lie [rue] όλοι γνωρίζουμε την zieli 0

Η αποστολή και Δευτέρα: ydawali ο άλλος χαρακτήρας ".

Για wsch6d πόδι Volo χωρίζεται από το αρχιπέλαγος ~ Mern g6r,

kt6re a <l, παράταση καυτό Ossy και Pelionu και konczl} είναι "? μισο Pern Tryken,

σε £ l <, τελείωσε επάνω "? υποκατάστημα του αρχιπελάγους. Σε αυτά τα g6rac rnieszka jedyrue

~ {Πληθυσμού grecb., WilOcej rozwinilOta μέτρο αυτό, που οι κάτοικοι ~ στην έρημο.

Μεγάλο και πλούσιο χωριό Gorne (el: Kolos, Ponaria Vraki Aja, Aja και Ve, Ζαγορά,.

Μαΐου <l: szkoiy urz'ldzone πολύ καλά και σχεδόν παιδί RNA χωριά ch »

kt6re στην οδό • δίδαξε [περίπου] α ', στους τροχούς s ~. Μετά przyjeidzie στο Βόλο "dow6dca μας

πήγε s.i "? • μαζί μας αυτό το g6ry. Municypalnc ελληνικές αρχές [σε] μια χωριά-tycr.

Μας ζήτησαν να. εξετάσεις στο σχολείο και εμείς dziwillimy ένα "? Εντάξει <l: dkoWl και postlOpowi

zaloieniach αυτά. <L όλοι οι εκπαιδευτικοί S: Έλληνες του niekt6ny kr61eS ~ '

, Έχουν τελειώσει την πορεία τους στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Μάθηση λαμβάνει χώρα μόνο ~

στην ελληνική ι "? γλώσσα, 0 Τουρκικά jlOzyku δεν αναφέρει καν. I <l, d φαίνεται

obojlOtnie αυτό ~ αφήνει θέματα zupelnq του, και nieogranic ~ onl \ - wolnoU

σε edukaeji, καθώς και την εκκλησία zarz'ldzie VI. Επίσκοπος Voll, ak και inm επίσκοποι

Εμείς βρήκαμε kt6rych σε άλλες πόλεις, και rzekonywali inforrnowali

μας ότι mieszkaDcy rue s, "βασικά pneciwni n <l: Αρχή, ponicwat φόρους

S <εγώ δεν ~ ~ ei είναι donatek. Σε όλες, αλλά όλες οι κλήσεις θα skart'l Σιλό ~ pa poborc6w

(Iltizamdzy) δέκα ~ cin,-καθώς και οι οποίοι είναι bej6w <Ι, ο ιδιοκτήτης ~ όλων

γη και να μην τους πουλήσουν CHQ ~ χριστιανός! cijanorn. Αυτό το τελευταίο ερωτηματολόγιο ~ 'szczeg6lnie

ακυρώνοντας ανοχή rz'ldu καλά αποτελέσματα σε περιπτώσεις ~ WIA και εκκλησίες! ένα

Σε Bohti. το θέμα του ini «αγροτική επιδεινώνεται σε μεγάλο βαθμό τις σχέσεις» ~ s της Βοσνίας Μπέη,

Μουσουλμανική θρησκεία, Choe ~ ema σερβικής καταγωγής, και όχι

Τούρκοι οι οποίοι έφθασαν και τους ιδιοκτήτες τους [s], chrzdcijan [s] Βοσνίας

ως Ορθόδοξη, Καθολική και. Αυτό δίνει pow6d για ανακάτεμα, στην περίπτωση

Πρόξενοι έναν αλλοδαπό, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει ~ για την Τουρκία.

Niedbalo ~ ew stosunk6w αγροτικό οικισμό μεταξύ 1 dnosci'l είναι

gl6wniejsz'l przyczyn'h δηλαδή η ελληνική ludnose niewo11O επιστρέφει μια ~ να k.r61estwa

Ελληνική, Βουλγαρική στη Ρωσία, μια [πληθυσμός] Bosna 1 και Hercel! WinRE να Austru.

W. Ζαγορά mieszkaDcy skari.yli Αυγούστου έως bimbaszego Arnau {Saiq Ηλικία l ',

kt6ry λαμβάνονται από τους mllki wi ~ πάνω από το μήνα δύο iysillce piastro ~ μόνο,

.. Vincent R και Wi ki (Sidor ψευδώνυμο «D y E k Ii κάτω" O) »- βοηθός-mo.jr I RUlim Kouak6w

S: adyka P: w: y »

122

Α. Czajkowski

αλλά υποσχέθηκε, δεν Arnauci bl? dll πιάσει τους και ccirek ιόντων. Στην Πορταριά

mieszkarlcy odm6wili και μην αφήνετε (bi, διότι σε ότι γυναίκες του χωριού κάθονται ~ κλειστό:? αυτά

σε σπίτια, όχι § miejqc βγούμε έξω για να ogrod6w αφέλεια του. Το εν λόγω Αγά wy_

πήρε: Ponaria για • rezydcncji, τον εξοπλισμό σας ~ Σήμερα rozlCoszne εκεί το διαμέρισμα?

Αυτό ήταν πριν από slugil Αρνώ czybukczy (SLU: i: ~ cy: RNA, Hcy σεξ <? Gnowarue

η fajkaini, κύπελλα), κάθονται τώρα stat:? πλούσια. RNA σε λίγα dornow «Volo,

William <, J:., L ~ ~ θάλασσα και trzyrna να dwadzidcia mulew και τα άλογα στο στάβλο. Αρχές

wiedzl! aobrze 0 Καταγγελία, αλλά miIcz'l.

«Oo: jiliasta ΜΣΙ ΙΙ (Αρμυρό στα ελληνικά), που βρίσκεται στο tcjze odnodzc σε 6

godziq "από το Βόλο, εμείς jechallimy ο τρόπος ci'lgIllj, πιο [κάθονται?} στην ακτή του κόλπου.

Περιφέρεια σύνορα με την Ελλάδα και έχει ήδη ~ I <0 lStO απέχει μόλις 2 ώρες μακριά ad Ελλάδα.

Miilsjo shabby αλλά πολύ πλούσια Sll γύρω. : Rutaj κάτοικοι ήρθαν taJeze

dow6dcy μας [e] καταγγελίες για Arnaut6w, καταχρηστική τους. J eden

η πλούσια bej6w Μεχμέτ Μπέη, Moraifa η πόλη Erybali (στην Ήπειρο), είπε!

μας ότι μια μέρα, εδώ και πολύ καιρό, ήρθαν στο χωριό hajducy Kioj Karaj,

kt6rej που [ήταν] σε! a.scicielem, μπορεί! 0 znat τον επικεφαλής Arnaut6w. Αυτό

εμπιστευτικά προειδοποίησε rozb6jnikOw (haramdzy) ~ Swaim έφτασε, και δεν χάνουν "

lc φορά, έκλεψε wid, Μπέη και uciek.li σπίτι. Amauci jut ένα που με βρήκε,

αλλά pomidcili ~ βολική τοποθεσία στο χωριό, να μην utrzymarue διαθέσιμες από mieszkOlnc6w,

wtencz :: ts lciedy δεύτερο μέρος ~ sc Arnaut6w όπως bandyt6w κυνήγησε μέχρι ~ ch.

• Όλα αυτά μένει ατιμώρητος, και,. από s16w "Μεχμέτ Μπέη, mieszkaricy

\ ZnOljdujll 's ~ να rozb6jnik6w και Arnaut6w όπως «I ~. αμόνι και σφυρί.

'' ..

Η δεύτερη mieszkaniee, Χουσεΐν Μπέη, kt6ry piastow'a! "Συσκευή ~ 'δ mudyra (naczel.

ni.ka Nuan και νομό) σε αυτά τα "LGU χρόνια szdciu τριάντα και γνωρίζει καλά τη χώρα,

~ Δεν φιλιά της τοπικής ζωής, και RNA τόσο μεγάλη επιρροή, Σάββατο: yszedl να Sadyka Πασά

dow6dcy μας, η δόξα κατιόν ~, η KozOlk6w εισαχθεί Tesalli.

Λέει? Θεωρία του kr6Iestwa Έλληνες • o-tyiko marzll Θεσσαλία και την Ήπειρο przy1llczeniu,

η Ρωσία όνειρα από 0 Κωνσταντινούπολη, ότι χωρίς αυτές τις dw6ch επαρχία Greey

zOlwsze ZOS "tanli κακή [iJakami (Fukara). D" lienie Ρωσία zatamo'wala »πρόσφατα

Κριμαίας πεπερασμένο ~ JNA,: και κατά (d, p: θέση] Hel1eri6w, ή Grek6w, najIep.

s "l mi11F ζευγάρι ~ ~ θα ήταν να ζήσει ilost pulk6w Κοζάκων και πράσο ή ~, t [!] η

Strai, gr ~ μήνες. [J είναι γνωστό, δηλαδή Αυτά τα συντάγματα, σχηματίζονται wi ~ <?. Μεγαλύτερο μέρος αυτών των ochotnik6w ~

(~ 1 £ lgar6w:. Δεν θ dnfgich Slawian συμπάσχει "lcych Έλληνες przeszkodU1yb ~

Rewoluqjnej Rropagandzie «πολύ» skufeeznie [JJ. Όπως Arnauci, kt6rych

υψηλή »[Si ~] Cedi όχι ως στρατιώτες, ιδιαίτερα Tosk6w, kt6rzy pcawie όλα

fa 'l' m6wi. Έλληνες ...

. Κυρ dow6dca Inial: επισκέπτεται εδώ ~ παλιά • Τούρκοι. Hanim "-Ajsze, kt6rej

s.yn είναι «dragoons, και kt6rej κέρδος βάρους είναι. I piawdziwym υπόθεση. Φώναξα

.! και rozPOwi.idala c3 »του l: t historiOl. «Ucodzona Kiedyk στο χωριό, κοντά στο Στρατό ~

su, c6cka _sp'ahisa (zoWen φέουδα ~ ι konnicjr παλιά c'zas6w) ttti χωριό! TMU

.. llanim (Tur.) _ pam.

WSPOMNIENlA I23 .. - .. _ . »

trzydzidci χρόνια wi ~ ~ γ ι ~ όπως ο ίδιος λέει - να ήταν ένα χαρέμι ~ fmin »Πασά

Ο γιος του παγκοσμίου φήμης Pεσίτ πασά Gruzjanina [! 1 ~ z.inskiego γιος ιερέα,

μεγάλη υπόθεση. bohateca από Szumli (1828 γ). και _ είναι [του] ~ eci.tl: i: ένα "l

Στην μήνες szdt ~ μηνών EIcin Πασά πέθανε και z05tawi! JLL wdowOl με ελπίδα. Διάμετρος:

«Μόχα ip γιος ~ ~ eda πολύτιμα για την σφουγγαρίστρα: οι πράξεις ~ έτους Εντίν Β ~ i, s ~ ~ a είναι οι AImyras..

Αυτό mlala druglego γιος Ali. Με ro • z.ooJIDk6w, jpaliltar6w ~ 7

porwanll ήταν και η συμβολή του «l βουνά του νησιού Negroponto

r

(Στην] wi '} zan'l

ήταν. σε ένα άλογο από ~ swojegQ porywc και pdiniej βάφτισε, πήγε

γι 'αυτόν, για m' l:.! Με αυτό ~ lawny Istraki Καρά, «zb6jca pOd6wczf φώναξε,

και το όνομα του γιου κοινοποιούν Sostcaki. PACKAGE_FILE μπορεί zb6jca »ήταν zapitym Δευτέρα: ez

bcj6w Negcopontu για wypcaw ~ kt6rych έκανε, και αυτή WR6 ~ ila να ojcf και do.wiary,

ο τρίτος γιος, και για POSD. m <iZ για Kiuczuk Beja, με kt6rym μου, "Ο γιος του Mu ~

staf ~ δράκος σήμερα. Sostraki, doszedfszy δέκα χρόνια ~ ΟΣΕ, ucrekl από το σπίτι

και πέρασε στην rozb6jnik6w - karakacz.an6w (ZW ναι "l a <? στρατοπέδευσε ~ βοσκός

kucowolochy, I ¢ ZY duto rozb6jnik6w kt6lymi είναι, «ποια είναι η Tila rzemiosJem

• Σε αυτές τις χώρες). Στον εικοστό έτος της hersztfm ζώνες τους και ήδη πίσω

• Husni Πασά, tecainiejszego gubematoca Θεσσαλίας, επιτέθηκε cS του * «Kiedyk,

σκοτώθηκαν σε! asn "l ~ k" παππού του και BCAT AIega, wid καεί. Mitka pod6wczaS

δύο γιους και μ ένα ~. ήταν σε Eerrill (Αρμυρό). Kiuczuk από την pu ~ λίου <?

στις ουρές του Sostrakim Mobamedem. Dogna αυτό το Nero-Sp 10ης Kiuczuk

Μπέη διζωνική σκοτώθηκαν, και Μοχάμεντ, τραυματίστηκε βαριά από zb6jow SO ~ k.iego ήταν

~ O Ecmii αναφέρεται, υλικά, σάκοι του χρυσού και dwama scebca. Κατά τη διάρκεια αυτής

μεγάλη νύχτα Σώστη-aki, zb6jca σε Kiedyku ήταν zabio / m από Mohanieda. •

Έφερε μαζί μας <λάμψη, και βλέπει}. ISmy Μοχάμεντ, kt6ry bylle τραυματίες

αλλά δεν γνωρίζουμε ~ ~ 0 από την όλη ιστορία. Λίγες μέρες μάργες Mohamed nag! "}

ΚΡΕΜΑ: • ci'l και Μουσταφά, Μάιος ~ θολό, νεαρός άνδρας, bacdzo dObcego ~ rowadzenia

ένα <?, ήρθε για να σώσει τη ~ dcagon6w και δεν θέλουν να) «I" Yj γ, ενώ, ομοιόμορφο!

,,. ubcano όχι. H ow είναι ~ τώρα έμαθε, η μητέρα απελπισία μετά snf.e ~ Sos.tra. •

kiegoj και κατάρες ρίχνει Μοχάμεντ. Τον σκλάβοι σε αυτό το βήμα.

I ~ op.a p! ~ ~ E • zb6jc γιο, τον Μουσταφά. προβλέπει ότι τα άκρα έτσι ώστε ~, όπως

τον αδελφό του, επειδή λέγεται ότι είναι όλα του POC ~ ed. ανάγκες.

Λέει ότι δεν έχει τίποτα να πεθάνει zOlrzucena Mustafi τους γιους του, με β) το tl

υπακούσει, αλλά δεν είναι αυτός. RNA καρδιά. εξυπηρετεί Ας δ ~ ago.nach

και συμβουλών σε ζωοτροφές pr της χώρας ~ νωρίτερα βγήκε, boby να πάει να σπάσει χωρίς Mogi

~ Rniecci τι cz.eka εδώ. 8yn γνωρίζει, από τη μητέρα του, «δεν αγαπά σοκάκια της ak

znachodzi σελίδα. ~ μια πολύ καλά. Ένα 'του πιο dom6w 0 έξω από το νοσοκομείο

. ιππέας. Ζήτησε να pienilldze δόθηκαν μακριά τη μητέρα του, είναι όλα τα gdyi

• nalciy ιόντων ποτέ δεν weimie tyIko τι η μητέρα του και μόνο ΣΤΟ: μέση ..

8przeci ~ ~ τ η γνώμη medZylisu U rniejscowego, kt6ry majqtek έδωσε ένα σύνολο,

και matkc ως majllCl1 rodzOlj obll1kania [ήθελε] μια ~ εβ ra-Σε kllcate1 ~. »•

.. paJiktmJwi, (n γρ.) - wojs.ko meregularne, συγκρότημα ochotnik6w najqonyeh σε armli

σύγχρονη ελληνική. cz ~ είναι lupicic: με.

! I II ΜΤΤ?, Fu (rut.) _ συμβουλές. κοινοβούλιο.

»

wi trzydzidci χρόνια ...... ~ παραπάνω: όπως ο ίδιος λέει - να ήταν ένα χαρέμι ~ Εμίν Πασά

~ Υιός του παγκοσμίου φήμης Reszrda Πασά Gruzjanina [!] ~ ~ Zinskiego γιος παπά.

μεγάλη υπόθεση. χαρακτήρα Sped Szumli (1828 r.),. και ήταν [του] ~ eci "" τις συζύγους l <l

Κατά τους έξι μήνες ~ Εμίν πασάς πέθανε και άφησε j <l, wdowQ με ελπίδα. Διάμετρος:

»! Mill Μόχα ~ eda και p ~ ~ m sda για την Dzelat-Εντίν .. Β ~ ~ I καθορίζονται με Axmyras.

Αυτό mlala drugtego γιος Ali. Με ro • z.ooJDlk6w, lPalil <~ 7 στη σειρά

wprowadzoD'l ήταν porwanll και τα βουνά του νησιού Negroponto

r

(Στην] wi'l-zan "

ήταν. έφιππος με swojegQ porywce και p6iniej ochrz9ona, πήγε

Z.A για τον m'lt. Ήταν ένα lawny Καρά ~ λοβό Ι, «ληστής pod6wcz <¥, κλήση,

και το όνομα του γιου κοινοποιούν Sostraki. M'lz zb6jca «σκοτώθηκε από

bej6w Negropontu για kt6rych έκανε το ταξίδι. και αυτή WR6 ~ ~ Λα η ΕΕ C και do.wiary,

ο τρίτος γιος, και για POSD m, p, μια Kiuczuk Beja, με kt6rym μου ~ και Mu-γιο.

Staf, δράκος σήμερα. Sostraki, έχοντας φτάσει δέκα Iat ~ ΟΣΕ, U9 »: ek.lz dornu

και πέρασε στην rozbOjni.k6w - karakaczan6w (yes. ZW <l ~ ~ a ov {στρατοπέδευσε ξόρκι

kucowolochy, τα δάκρυα μου kt6rymi ¢ ι est du: το rozb6jnik6w, «η οποία είναι Tille rzemioslern

• στην krajaclt). Στον εικοστό έτος της bersztfm ζώνες τους και ήδη πίσω

• Husni Πασάς, διοικητής της Θεσσαλίας terainiejszego, επιτέθηκε Kiedyk ~ es,

σκοτώνουν! δική σας <l rekOJ, ο παππούς του και ο αδελφός του Ali, wid καεί. Μητέρα ~ pod6wczaS

του δ ~ oma γιους και m ~ em. ήταν στον ΜΣΙ ΙΙ (Αρμυρό). Kiuczuk ~ ~ JPU λίγα

η επιδείνωση \. με Mohamed για Sostrakiin. Dognall αυτό. σε Nero-Sp 10ης Kiuczuk

Μπέη διζωνική σκοτώθηκαν, και Μοχάμεντ, τραυματίστηκε βαριά από zb6j6w Σάβ εγώ ήταν

~ Αναφορά στον ΜΣΙ ΙΙ, η μητέρα των δύο σάκους από χρυσό και ασήμι. Κατά τη διάρκεια αυτής

μεγάλη νύχτα Sostraki, zb6jca σε Kiedyku σκοτώθηκε από Moharrieda. •

Έφερε μαζί μας και λάμψη ~ wichiel.i.Smy Mohamed, kt6ry bylle τραυματίες

αλλά δεν γνωρίζουμε ~ ~ 0 από την όλη ιστορία. Λίγες μέρες naglll Mohamed μάργα

Αμιέ: ~ σας και • Μουσταφά, Μάιος ~ θολό, οι νέοι czlowick πολύ dobrcgo rowadzenia

μια ~, ~ ήρθε να σώσει τους δράκους και δεν θέλουν να) «I)» ΜΔΕ, p6k: i σε, IDundur

Δεν ντυμένοι. Jak.si ~ Τώρα doWiedziellimy, απελπισία ~ σαλάτες, και ~ tl • Erci Sos.tra.

kiego, και Μοχάμεντ przekletistwa riucane την υποδούλωσαν τον να tege βήμα.

. r d! op.a S παραλία zb6jc ~ γιος, ο Μουσταφά προβλέπει τελειώνει με ταλκ ως

«Αδελφοί του, να λέει ότι όλοι τους PoE ed. Ανάγκες.

Λέει: i: s δεν υπάρχει ένα πλάνο, ο γιος του Mustafi ~ ι από την BTL

υπακούσει, αλλά επειδή δεν είναι του. Δεν καρδιά. sluiy ας τ δ ~ ago.nach

". ~ Και συμβουλές σε ζωοτροφές pr της χώρας ~ νωρίτερα βγήκε, φασόλια υπόβαθρο για να ελευθερώσετε το το mogl9;

. ~ RNI Erci τι τον περιμένει εδώ. 8yn γνωρίζουν, «με τη μητέρα του" δεν αγαπούν, αλλά με 5wej λεωφόρους

. znachodzi σελίδα. ~ μια πολύ καλά. Ένα 'του πιο dom6w 0 έξω από το νοσοκομείο

. dragoriski. Ζήτησε να τεθεί η μητέρα του ήταν pieni'ldze όταν: i: είναι το παν

• nalciy ιόντων ποτέ δεν wetmie tyIko τι της μητέρας του περνούν ..

8przeci ~ 1 ~ γνώμη medZylisu ένα τοπικό U, kt6ry του ολόκληρο Μαΐου ~ Παρασκευή έδωσε,

~ Ως μητέρα. Είδος majllcll obillkania [ήθελε] Σε απάντηση kiirate1 ~ ». •,

.. paJiktutlW, (n γρ.)! »- merquiarne στρατό, το πιο πολύπλοκο ochotnik6w%

nowogn: ckiej, Δευ ~ να lupieiac.

II mttl .. t?, Fis (Tur.) _ συμβουλές. κοινοβούλιο.

1: l4 Α. Czajkowski

• από Είπαμε, "ALHO είναι oblqkanie koehae ednego γιος wi j ~ ΕΕΔ

από την άλλη; Sostraki, ehoe zb6jea, ΒΥ1 ryeerzem, και είμαι niezym rue.

Όπως ρούμι β ~ d <:, τότε mrue αγάπης β ~ ημέρα λόγω μιας οικογένειας ryeerslciego, spahis6w

eork <l "wnuezk <l, και prawnuezk <l,".

Pi ~ ~ Όμορφη tic για την ιστορία: ¥ σαλάτα γιους ezterech. Fitjonomia Ajszy wcaIe

niepoetyczna, μικρή αύξηση, λίπος, κόκκινο t ~ και στην ηλικία του

πολύ ευκίνητος - [ανάγκη] να προσθέσω ότι przr.jechala το γαϊδούρι, σε jasnozie1onej

ferezji με ομπρέλα zoltokanarkowym ealy και βοηθός έδειξε την αγάπη του [

Αναδίπλωση-majorowl Kosz1? Lekiemu ~ O. Ποίηση στην ιστορία του zyeia, πεζογραφία στην εικόνα

τη ζωή.

Με Αρμυρό ήδη πήγε στο βρίσκεται στα σύνορα δύο ώρες st 0 <l, d

Μπήκαμε στην κοιλάδα ~ ~ Shurpi, ktorn σας ~ ~ δεν graniey μαζί. Γη εξαιρετικά

urodzajnOl., και τα βουνά, τα οποία καλύπτονται opasaj'l κοιλάδα S'l lasarni δ ~ b6w • olbrzyrnich

rozmiOl.r6w. Στην πορεία, η Shurpi να Vrin, κοντά στο χωριό Wremana,

πληρούνται δύο blokhauzy δεν dokoriczone. Rz'ld RNA πρόκειται να χτίσει

[L ~ ΕΕΔ] ~ ch budynk6w σε [ο] dlui σύνορα. Sol είναι μόνο ένα μικρό πλάτος

από άγρια rue πελεκητή πέτρα. γίνονται χωρίς τσιμέντο, δεν δείχνει <

LCE κάθε ευκολία από ό, τι για pomieszezenia από dia άμυνα. Κτίριο tyeh

biokhauz6w μόνο κυβερνήτης zbogaca και εταιρείες ~ b.iore6w. Amauci ως przedtern,

pomieslczajq. ~ Η okolicznyeh τα χωριά και τις niekt6rych punktaeh

στέκεται root @ r <l Kureni: z: gal ¢ και lepionej πηλό, όπου οι στρατιώτες ~ sehronill,

biokhauzy μια μόνιμη <l, άδειο. AdministrOl.tor6w βέλτιστες διαθέσιμες niesumiennoSci

eentralnego προθέσεις TZlldu spelzOl.jOl καθεξής. τίποτα. . .

Sergerdar μέρος ~ t από ό, τι έπρεπε για να κρατήσει το broniq σύνορα. ~ pi CSET Arnautow

και def: [!] izae IEH obeenymi στο tewizji, αλλά είδαμε wkr6tce [smy]

με τα σημεία r6z! Lych ένα και το ίδιο σχήμα παρουσίασε μια ~. SergerdOl.r,

kt6ry δεν είχε um6 »: Vion στη σύμβαση του αριθμού των ατόμων, έδειχνε το rOinych

ι πόντους ednych.i αυτοί οι άνθρωποι samyeh kOTZyStaj <: e [i] g6mych KIE: ~ ek, τα δόντια

Αναμένουμε την kaidym σημείο και να υποκρινόμαστε να ~ RNA πλήρες σύνολο. Για σχόλια ~

κ: lSzej σελίδα. ~ E ως μέρος της σούπας spotykOl.my Iudzi! PC όχι; dobnyeh ο ένας στον άλλο.

Εξήγησε ότι Arnauci • wszysey παρόμοιο με το δεύτερο ως αμφιθαλείς

brOl.ci [Ol.J.

Συναντηθήκαμε στο χωριό Vrin επίσκοπος της Λάρισας, rewidujOlcego swojOl eparehi <l

Wyisi. αξιωματούχους της Εκκλησίας ci'l & le - rozjeidZaj <\ μετά επισκοπή του σε ce1aeh

tyIko δεν συν ~ μοσχάρι, αλλά και πολιτικά, με [την] λόγο: δηλαδή εντελώς rzOld

με μικτή [sid στα θέματα αυτά, και πνευματικές αρχές u.zywajOl απεριόριστη ελευθερία.

~ Μέρος μου ένα σημείο [s] όπως επίσκοποι odwiedzaj'leyeh kallimy

μοναστήρι και sioIa. Mieszkaticy αυτό okoliey ήταν καλά απορρίπτονται. Por6wnuj'lc

sw6j κατάσταση του κράτους Grekdw kr61estwa, om m6wili που pstatni ehociai Majola

konstytucjll, που διοργανώθηκε σε έναν ευρωπαϊκό στρατό, αλλά S <l, πολύ φτωχότερες •

με Jerr ~ α (tJi.) - καλύπτει τις γυναίκες σε Tureji.

• J II 6zef Ko γ ~ zucki - Υπασπιστής Σημαντικές σύνταγμα και τροχοί: lI.k6w Sadyka Pauy, Q (il: naczony

εμείς: t.cm Πολωνικά. \.

£ WSPOJ4NL NL'I.