www. przemysl drzewny. eu| 1forestor.przemysldrzewny.eu/wp-content/uploads/2014/04/... · 2014. 4. 15. · 4 | PRZEMYSŁ DRZEWNY. RESEARCH & DEVELOPMENT www. przemysl drzewny. eu|

www.przemysldrzewny.eu | 1

2 | PRZEMYSŁ DRZEWNY. RESEARCH & DEVELOPMENT www.przemysldrzewny.eu | 3

E D Y T O R I A L

BASF Wolman GmbH, Dr.-Wolman-Str. 31–33, 76547 Sinzheim, Germany,

Phone: +49 7221 800-0, Fax: +49 7221 800-290, E-Mail: [email protected], www.basf.com/wolman

Leading the Way in Wood Protection

Konserwacja drewna – a jakość życia Nasze doświadczenie gwarantuje, że otrzymasz najlepszą możliwą ochronę swojego drewna. Ponad 100 lat tworzymy nowoczesne systemy ochrony drewna. Od tamtej pory nieustannie doskonalimy nasze produkty ochrony oraz związane z nimi usługi naukowe i techniczne. Ponad 300 patentów zarejestrowanych na całym świecie mówią same za siebie. Naszym celem na przyszłość jest ciągle bazować na zdobytym doświadczeniu. I jesteśmy bardzo szczęśliwi mogąc dzielić się uzyskaną wiedzą i doświadczeniem z naszymi Klientami. Połączenie zaawansowanej technologii i ponad stuletniego doświadczenia, gwarantuje ochronę drewna, na której możesz polegać.

Doskonała ochrona drewna. Nie pozwolimy spaść

RZ3_Wolman_Image_PL.indd 1 18.12.13 14:29

TLH Polska sp. z o.o.Przyłęki, ul. Biznesowa 1186-005 Białe Błota

tel. + 48 52 381 01 27fax + 48 52 381 04 [email protected]

KLEJONE KANTÓWKI DREWNIANE


NOWE wyzwania europejskiego sektora leśnego

1,02 mld hektarów lasów w Europie i 721 mi-lionów hektarów w Ameryce Północnej daje ra-zem 40 procent światowych zasobów leśnych. Tym samym sektor leśno—drzewny w istotny spo-sób oddziaływuje na zieloną gospodarkę. Wbrew temu, co sądzi opinia publiczna, lasy w regionie są zdrowe, rośnie ich obszar i zasobność. Pod-czas gdy w innych częściach świata występują re-dukcje obszarów leśnych, to w Europie i Ameryce Północnej od 20 lat wzrastają one o 0,9 mln ha rocznie. Jest to wynikiem rosnącej świadomości w zakresie znaczenia zrównoważonej gospodarki leśnej, która — z kolei — prowadzi do implemen-tacji właściwej polityki leśnej.Sektor leśny odgrywa również istotną rolę w rozwoju gospodarczym regionu, zatrudniając obecnie około 5,4 mln osób i ma udział w 1%

PKB. Ta pozytywna sytuacja nie powinna jednak powstrzymywać nas przed patrzeniem na wiele wyzwań, przed którymi stoi sektor leśny, a są nimi intensywnie wzrastający popyt na energię pocho-dzącą z biomasy leśnej i jego wpływ na zrówno-ważony rozwój, różnorodność biologiczną, poja-wiające się trudności w zachęcaniu młodych ludzi do podejmowania pracy w zawodach leśnych, czy potrzebę utrzymania konkurencyjnej pozycji na rynku i sprzyjanie innowacjom. W tym kontekście pojawia się propozycja zielonej gospodarki, jako ogromnej szansy dla sektora le-śno-drzewnego w Europie, Azji Środkowej i Ame-ryce Północnej, którą należy wykorzystać w celu dalszego umocnienia ich pozycji.

SEKRETARZ GENERALNYUNITED NATIONS ECONOMIC

COMMISSION FOR EUROPE„Sven Alkalaj

F E L I E T O NF E L I E T O N

„Wszystko, co widzimy dzisiaj w Europie, spowoduje dalsze wycofywanie stąd inwestycji lub redukcję zdolności produkcyjnych i to nie tylko w przemyśle tartacznym”

/Leopold Stephan, Klausner Holz/

MAŁGORZATA WNOROWSKA

REDAKTOR NACZELNA PRZEMYSŁ DRZEWNY. RESEARCH & DEVELOPEMENT

Wyszydzano naszą polską ideę mesjanizmu, nasze narcy-styczne „przedmurze chrześcijaństwa”. Zastanawia mnie jednak, czy idea „cierpienia za miliony” nie dotyczy całej Unii Europejskiej. Odnoszę się oczywiście do regulacji prawnych, które — w imię zrównoważonego rozwoju i ekologii — co-raz bardziej zaciskają pętlę na szyjach przedsiębiorstw, nie bacząc na brak globalnego solidaryzmu w tej kwestii. Po-lityka redukcji CO2 nie przynosi tym samym innego efektu jak ograniczenie produkcji na Starym Kontynencie i przenie-sienie emisji w inne regiony świata. Przykład tego zjawiska obserwujemy m.in. w Niemczech, a opisujemy w tym nume-rze na przykładzie Klausner Holz. Wstrzymanie pozyskania drewna z powodów ewidentnie koniunkturalnych i dorabianie do tego idei zrównoważonego rozwoju, spowodowało exo-dus inwestora i budowę nowego tartaku w USA. Co napisały niemieckie media w reakcji na żądania tartaku, by wydano mu zakontraktowane drewno? Że przemysł drzewny chce wylesić Europę. Pozostała natomiast niezauważona (bo nie pasuje do założonego medialnego scenariusza) wypowiedź, która padła z ust sekretarza generalnego United Nations Economic Commission for Europe podczas grudniowego Europejskiego Tygodnia Leśnego (czytaj felieton obok). Chwalił on Europę i Stany Zjednoczone za stały przyrost powierzchni leśnej i zasobność lasów, stawiając ją za wzór światu. Przemysł drzewny, dający pracę, przyczyniający się do wzrostu PKB, wprowadzający innowacyjne rozwiązania dla meblarstwa, budownictwa i innych kluczowych branż, stawiany jest przez media na równi z odbiorcami drewna z sektora energetycznego. Kreowane są stereotypy, które doskonale w swej retoryce wykorzystują ekolobbyści. Nie-stety klimat ten podsycają politycy (którzy nie są od tego by rozwiązywać problemy, ale znaleźć się w sprzyjającym ka-merom temacie), czego przykład mieliśmy w wielu niekom-

petentnych komentarzach do problemów poruszanych pod-czas szczytu klimatycznego w Warszawie. Wśród pięknych ekologicznych akcentów, które mają miejsce na szczytach klimatycznych (o tym ostatnim, warszawskim, więcej pisze Tomasz Kowalczewski) jest moim zdaniem zakamuflowane lobby różnych grup przemysłowych, często pozaeuropej-skich. Obecnie, gdy świat walczy o przyciąganie inwesto-rów, transfer innowacji i know-how, Europa tę walkę może przegrać. Z kolei Stany Zjednoczone (tu znów odwołam się do casusu Klausnera) odrobiły lekcję sprzed półwiecza, gdy w miejsce przemysłowej potęgi pozwolono na przekształ-cenie gospodarki w model oparty na centrach biurowych, usługach i niepopartej żadną wartością emisji pieniądza. Dziś USA sprzyja inwestorom, bo tylko realnie wytwarzane dobra, w tym przede wszystkim oparte na odnawialnych surowcach, generują realną wartość gospodarki. Wracając jeszcze do idei mesjanizmu — ostatnio wyraźnej w naszym spektakularnym zaangażowaniu na Ukrainie. Warto kwestii tej przyjrzeć się również od strony gospodar-czej. Czy — prócz romantycznej chęci „wyzwolenia” naszych wschodnich braci od rosyjskiej strefy wpływów — zauwa-żamy także aspekty ekonomiczne rozszerzenia UE o Ukra-inę? Fakt pobudowania wielu polskich zakładów przemysłu drzewnego na Ukrainie (podłogi, meble, płyty) nie wynikał tylko z bogatych zasobów surowcowych tego kraju, ale rów-nież tego, że była to doskonała baza eksportowa do Rosji, pozwalająca ominąć podatek celny, który producenci unij-ni (wysyłający towar np. z Polski) musieliby zapłacić. Bycie wschodnią granicą UE — pod tym i wieloma innymi aspek-tami — może bardziej się nam opłacać.

Eduardo Rojas-Briales

ASYSTENT DYREKTORA GENERALNEGODEPARTAMENT LEŚNICTWAFAO ONZ

Felieton jest fragmentem wystąpienia podczas Europejskiego Tygodnia Leśnego w w Rovaniemi (Finlandia).

JAR-DREW PPHU Sp. z o. o.ul. Wolności 51, Golina63-200 Jarocin

tel. 62 740 45 50tel. /faks 62 740 46 07tel. kom: 601 88 40 33 603 86 60 77 722 12 00 95e-mail: [email protected]

KOTŁY DO SPALANIA BIOMASYMECHANIZACJA TARTAKÓWNAPRAWA I KONSERWACJA

JEDNOSTKA GRZEWCZA

SWD 1200JEDNOSTKA GRZEWCZA

SWD 1600RUCHOMA PODŁOGA

Z PRZENOŚNIKIEM ZGARNIAKOWYM

www.jardrew.pl


TYDZIEŃ LEŚNY

ISO 50001 — zarządzaj energią i tnij koszty

oraz planowanego zużycia energii, • zdefiniowania priorytetów i ustalenia odpowied-nich celów biorąc pod uwagę wskaźniki energetyczne,• ustalenia odpowiedniej struktury w organizacji oraz programu wprowadzającego politykę energoosz-czędną — na poziomie operacyjnym i kierowniczym, • okresowego monitorowania wpro¬wadzonych inicjatyw przez kierownictwo firmy, mierzenia zużycia energii. ISO 50001 jest systemem praktycznym, którego sto-sowanie bezpośrednio przekłada się na korzyści eko-nomiczne, w tym: • zmniejszenie kosztów energii (koszty, ekologia) • redukcja emisji gazów (koszty, ekologia) • zapewnienie zgodności z wymaganiami prawnymi

(koszty, ekologia) • zmniejszenie ryzyka związanego z bezpieczeństwem energetycznym (koszty, ekologia) • jasne określenie polityki dotyczącej zużycia energii (koszty, ekologia).ISO 50001 powstała na tej samej podstawie, co ISO 14001 - norma regulująca System Zarządzania Śro-dowiskowego, aby móc wdrożyć niektóre z podstawo-wych założeń systemu ISO 14001. Standard ten może zostać wdrożony sam lub w połączeniu z innym syste-mem zarzadzania. Certyfikacja może także odbyć się w połączeniu z certyfikacją innego systemu (np. ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001).

„

F E L I E T O NF E L I E T O N

”Oszczędzaj energię i redukuj emisję gazów cieplarnianych” to jedno z prioryte-towych przesłań walki z globalnym ociepleniem.

Piotr kosznik

BUREAU VERITAS POLSKA

Wiemy już, że ograniczenie emisji gazów cieplar-nianych to kluczowy krok w kierunku zapewnienia stabilnego środowiska naturalnego. Oszczędności energetyczne powinny być w ścisłym peletonie akcji podejmowanych w duchu zrównoważenia na-szych gospodarek. Najwięksi konsumenci energii organizacje i instytucje muszą odegrać w tym pro-cesie kluczową rolę. W Polsce, w ciągu ostatnich 10 lat dokonał się ogromny postęp w zakresie efektywności energetycznej. Energochłonność Produktu Krajowego Brutto spadła blisko o 30%. Nadal jednak efektywność energetyczna polskiej gospodarki jest około trzy razy niższa niż w naj-bardziej rozwiniętych krajach europejskich i dwa razy niższa niż średnia w krajach Unii Europejskiej.Dodatkowo, zużycie energii pierwotnej w Polsce, odniesione do liczebności populacji, jest niemal 40% niższe niż w krajach „starej 15”. Powyż-sze świadczy o ogromnym potencjale w zakresie oszczędzania energii w Polsce, charakterystycz-nym dla gospodarki intensywnie rozwijającej się. Pamiętajmy, że odpowiedzialne zarządzanie ener-gią to nie tylko redukcja zużycia energii. To rów-nież oszczędności finansowe i, coraz częściej, bar-dzo ważny element wizerunku firmy. To właśnie prezentuje międzynarodowa norma ISO 50001 — nowe podejście do skutecznego zarządzania energią, które ma zastosowanie w każdej organi-zacji, niezależnie od lokalizacji, wielkości i branży.

W branży drzewnej, od wielu lat przykłada się bardzo dużą wagę do odpowiedzialnego rozwoju, czego dowodem jest m.in. dbałość o użycie drew-na, które pochodzi z lasów odpowiedzialnie zarzą-dzanych. Aktualnie, najwięksi producenci branży drzewnej i papierniczej używają drewna posiada-jącego certyfikat FSC® w całym łańcuchu dostaw. Można potraktować to jako podstawowy, pierw-szy dla tej branży etap demonstrowania zaanga-żowania w odpowiedzialny rozwój tego sektora. Na podstawie bieżących informacji z kontaktów z największymi producentami wynika, iż kolejnym etapem na drodze odpowiedzialnego rozwoju jest zwrócenie uwagi na efektywne wykorzystywanie energii — a co za tym idzie — związane z tym oszczędności finansowe. Narzędziem do opty-malizacji zużycia energii jest norma ISO 50001. Standard ten jest szczególnie istotny dla firm sto-sujących procesy energochłonne lub emitujące znaczne ilości gazów cieplarnianych. Czego wy-maga od organizacji?

• Wprowadzenia odpowiedniej polityki energetycznej, • identyfikacji odpowiednich regulacji praw-nych i innych wymagań specy¬ficznych dla danej branży, • przeprowadzenia diagnozy stanu kon-sumpcji energii identyfikacji przeszłego, obecnego


nr 1/2014

W Słonawach powstaje kolejna hala produkcji okien firmy Pozbud, która potroi możliwości produkcyjne firmy.

FELIETON

5. Sven Alkalaj, Eduardo Rojas-Briales6-7. Piotr Kosznik

S P I S T R E Ś C I

INDEKS REKLAM:

ABWOOD__str.32

AKCENTA__str.53

BALJER ZEMBROT__str.17

BASF WOLMAN__str.2, 45

BUREAU VERITAS__str.7

COMPLEX__str.49

DREWNO.pl__str.34

GARUS__str.20

GASS__str.53

GOPOL__str.57

JAR-DREW__str.5

MAXBOT__str.13

MUEHLBOCK__str.19

NESTRO__str.58

OŚRODEK SZKOLENIOWY

MIECZYSŁAW ORSZULAK__str.55

PAGED SKLEJKA__str.84

POLTAREX__str.83

RDLP w Krośnie__str.65

ROBOBAT__str.41

SAVE ENERGY__str.24

SKLEJKA MULTI__str.1

SPRINGER__str.26-28

STANDREW__str.47

STORA ENSO__str.29

TARTAK ISKRA__str.21

TARTAK OLCZYK__str.75

TLH__str.3

WOOD MIZER__str.42

INNOWACJE

10. Maro okleja laserowo

INWESTYCJE

11. Plany na 2014 rok12-13. Klausnera exodus z Europy14. Danwood ma nowego inwestora14-15. Turecka linia na Podkarpaciu16-21. Tartak Iskra w optymalnej konfi-guracji22-25. Stelmet — energia uratowana i dobrze spożytkowana26-28. Nowa sortownia w tartaku Schwaiger

WYDARZENIA

60-62. Koopdrew dla do-brych relacji63-65. 20-lecie Tor-Pal. Mamy plane na kolejne dekady66-67. Z obiektywem na Cefla Live68-69. Szczyt klimatyczny w Warszawie

KADRY

70-71. Maciej Grabowski Lorenzo Primultini Sławomir Wrochna Wolfgang Lübbert Janusz Czerepko Daniel Czapiewski

S P I S T R E Ś C I

NASZ WYWIAD

30-32. Włodzimierz Pawlak, ABWood33-34 Dominik Jabłoński, Drewno.pl

STOLARKA OTWOROWA

JAKOŚĆ

54-55. Prawo jazdy na sor-towanie wytrzymałościowe tarcicy56-58. Skandynawski system sortowania dla całej Euro-py?

HISTORIA

74-75. Polepszanie drewna przez ozonowanie

WYDAWCA:STOWARZYSZENIE INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW LEŚNICTWA I DRZEWNICTWAul.Czackiego 3/5, 00-043 Warszawatel./fax (22) 82 827 24www.sitlid.pl

SKŁAD I DRUK:FORESTOR COMMUNICATIONwww.forestor.pl

ADRES REDAKCJI:ul. Łukowa 9 lok. 7902-767 Warszawa

REDAKTOR NACZELNA:MAŁGORZATA [email protected]. 609 192 635

SEKRETARZ REDAKCJI:MAREK [email protected]

REKLAMA:tel. 880 100 682 [email protected]

KOREKTA: KATARZYNA URBAŃSKA

OKŁADKA: fot. Sklejka Multi

PRENUMERATĘ czasopisma w cenie 120 zł

brutto/rok można zamówić wypełniając

formularz na stronie

www.przemysldrzewny.eu.

lub składając zamówienie na adres:

[email protected]

Materiałów niezamówionych redakcja

nie zwraca. Redakcja zastrzega sobie

prawo do zmian i skracania nadesłanych

materiałów.Nadesłanie materiałów do

redakcji jest równoznaczne z przekaza-

niem wydawcy praw autorskich.

Kopiowanie i przedruk pisma może na-

stąpić tylko za zgodą wydawcy. Wydawca

oraz redakcja nie biorą odpowiedzialności

za treść zamieszczanych reklam

i ogłoszeń.

www.przemysldrzewny.eu

TYP PERIODYKU: kwartalnik druko-

wany

+ wersja PDF

ISNN 0373-9856NAKŁAD DRUKOWANY:5 000 egz.

SYLWETKI

72-73. Michał Chełkowski

NORMY

46-48. Drewno klejone warstwowo.Dopuszczenie do obrotu i zmiany związane z nową normą

HANDEL ZAGRANICZNY

50-53. Przechytrzyć walutystr. 26

str. 35

35-37. Pozbud rozbuduje fabrykę 38-41. Wypełnienia i okładziny43-45. Impregnacja stolarki otworowej w podwójnej próżni

GATUNKI DREWNA

76-79. Drewno z Afryki — PANGA

BIBLIOTEKA

80. Ewa Wiłkojć, Chrystus Błogosławiący Dzieci Lucasa Cranacha Starszego w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu w świetle badań i działań konserwa-torskich

str. 76.

str. 10.


Maro okleja laserowo

Fabryka Mebli Biurowych MARO jako pierwsza w Polsce wdrożyła najnowszą technologię okleinowania LASER TEC firmy Homag.

Linia do okleinowania oparta na opatentowa-nej technologii LASER TEC, która we wrześniu 2013 roku została uruchomiona w Komorni-kach, to pierwsza i jedyna tego typu linia w Pol-sce, a także jedna z niewielu na świecie, która ma za zadanie uszlachetnianie wąskich krawędzi poprzez wtapianie obrzeża w płytę. Tym, co najbardziej zachwyca w tej technologii, jest wyjątkowa estetyka wykończenia gotowego produktu. Wykończenie płyty drewnopochod-nej przy pomocy lasera, zamiast tradycyjnych technologii okleinowania, pozwala na znacznie lepsze połączenie obrzeża z płytą. Elementy te tworzą idealną całość bez widocznej ciemnej fugi. Technologia laserowa pozwala zatem unik-nąć nieestetycznych zabrudzeń pomiędzy płytą a obrzeżem, które powstają w czasie użytkowa-nia. — Takie rozwiązanie pozwala jednocze-śnie podnieść estetykę i trwałość wykona-nych mebli. Połączenia pomiędzy krawędzią a powierzchnią poziomą płyty wyglądają tak, jak gdyby były wykonane z jednego materia-łu — mówi Piotr Kaleciński, dyrektor ds. pro-dukcji Fabryki Mebli Biurowych Maro z Komor-nik. — Ponadto obrzeże wtapiane laserowo w płytę wytrzymuje duże obciążenia, jest odpor-ne na wilgoć i ciepło.Połączenie obrzeża z płytą następuje za pomocą ukierunkowanego promienia laseru, który oscy-lując rozpuszcza cieniutką warstwę funkcyjną ze specjalnego polimeru. Nie potrzeba zatem żad-nego kleju, co redukuje nie tylko czas potrzebny na jego nakładanie, lecz także koszt zakupu czy ewentualne straty spowodowane jego nieprawi-dłowym nakładaniem przez obsługę tradycyjnej okleiniarki. W przeciwieństwie do tradycyjnej metody, wiąz-ka laserowa zapewnia zawsze stałą, jednolitą ja-kość produkcji na najwyższym poziomie i zwięk-sza tym samym — również przez bardzo prostą obsługę — gwarancję ciągłości i powtarzalności procesu. W rezultacie, przy zastosowaniu me-tody HOMAG laserTec, wzrasta produktywność,

I N N O WA C J E i n w e s t y c j e

ponieważ urządzenie pracuje znacznie efektywniej. Nakład osobowy dla utrzy-mania pracy w dobrym stanie, obróbka końcowa i czasy przestoju zmniejszają się tak samo, jak i ilość odpadów. Piotr Kaleciński z Fabryki Mebli Biuro-wych Maro, która jako pierwsza w Pol-sce stosuje tę technologię, zapewnia, że inwestycja miała na celu nie tylko wyróż-nienie jakości produktu na tle konkuren-cji i zwiększenie innowacyjności produk-cji, lecz także przekłada się na wymierne korzyści ekonomiczne i ekologiczne.— Technologia laserowa pozwala na redukcję ilości zużytej energii w porów-naniu do tradycyjnej technologii okleino-wania przy użyciu wysokich temperatur

i ciśnienia — mówi Piotr Kaleciński. — Z kolei, poprzez wyeliminowanie che-micznego spoiwa, oszczędzamy nie tyl-ko na zakupie kleju, lecz także działamy z korzyścią dla środowiska naturalnego.Fabryka Mebli Maro po raz kolejny udo-wadnia swoją innowacyjność. — Po raz kolejny wytyczamy nowe tren-dy, bo to my jako pierwsi, w 1991 roku, zastosowaliśmy twarde obrzeże o grubo-ści 2 mm, co po latach stało się standar-dem w wysokiej klasy meblach - dodaje Piotr Kaleciński. — Jestem przekonany, że widząc sukces naszej fabryki, także inni producenci w Polsce zdecydują się na technologię okleinowania laserowe-go.

ffot.

mar

o

Wtapianie obrzeża przy pomocy lasera pozwala zlikwidować nieeste-tyczną fugę klejową, która jest nieodzowna w tradycyjnej technologii okleinowania wąskich płaszczyzn.

Rada Nadzorcza pozytywnie zaopiniowała główne założenia dalszego kierunku rozwo-ju działalności spółki, przygotowane przez zarząd. Przyjęte założenia opierają się na zaangażowaniu kapitałowym inwestora (spółki c2m, właściciela m.in. firmy Solfin zajmującej się produkcją mebli skrzynio-wych i łóżek — przyp. red.), z którym nasza spółka zawarła umowę inwestycyjną w dniu 14 października 2013 roku. Przygotowana przez zarząd strategia zakłada zakończenie postępowania układowego oraz wzrost war-tości spółki dla jej akcjonariuszy. Przyjęta strategia zakłada również budowę od 2014 roku grupy kapitałowej, której podmiotem dominującym będzie spółka. Produkcja mebli zostanie przeniesiona do podmiotu w 100% zależnego od spółki. Natomiast

tworzona grupa kapitałowa będzie rozbudo-wywana o podmioty z innych branż, celem stworzenia grupy przemysłowej. Po dołą-czeniu tych podmiotów grupa kapitałowa planuje skupić się na skutecznym pozyska-niu dotacji unijnych w celu rozbudowy i uno-wocześnienia parku maszynowego spółek wchodzących w skład grupy. Ponadto zarząd będzie umacniał pozycję konkurencyjną w wybranych branżach poprzez dokony-wanie kolejnych inwestycji kapitałowych. Zarząd spółki zakłada osiągnięcie średnio-rocznych przychodów na poziomie skonso-lidowanym na rok 2014 na poziomie 35—40 mln zł. Warunkiem realizacji strategii jest zakończenie postępowania upadłościowe-go poprzez zawarcie układu z wierzycielami spółki.

Paweł Paluchowski, prezes Drawex SA

w upadłości układowej

PLANY 2014

W przyszłym roku chcieli-byśmy rozpocząć realizację nowej inwestycji, polegają-cej na wdrożeniu produkcji drewna klejonego warstwo-wo typu LVL. Jako potentat na rynku sklejki w Polsce posia-damy zaplecze technologicz-ne oraz know-how w zakresie produkcji tego typu kompo-zytu drzewnego. Jesteśmy w trakcie negocjowania wa-runków współpracy z naszym partnerem inwestycyjnym, również producentem płyt drewnopochodnych.

waldemar czarnocki, prezes Paged Sklejka

oraz sklejka pisz Paged

PLANY 2014

Na razie koncentrujemy się na przejęciu niemieckiej firmy Rohde & Grahl, które miało miejsce w czerwcu 2013 roku. Musimy teraz przejść cały proces inte-gracji obu podmiotów — od finansów, poprzez sprzedaż, a kończąc na dziale IT. Poza tym koncentrujemy się też na budowie fabryki mebli w Jaśle. Planujemy, że zakład rozpocznie produkcję w po-łowie 2014 roku. To obecnie nasze dwa priorytety.

Rafał Chwast, wiceprezes zarządu

i dyrektor finansowy Grupy Nowy Styl

PLANY 2014

Są jeszcze szanse na podbój rynków afrykańskich czy da-lekowschodnich, natomiast w zasadzie na wszystkich najważniejszych rynkach już jesteśmy. Ważne jest dla nas, żeby zdobywać coraz większy udział w tych rynkach, żeby powiększać efekt skali, bo tylko wtedy możemy mieć niższe koszty, wtedy może-my walczyć o równe szanse konkurowania na rynku glo-balnym. Sukces na rynkach zachodnioeuropejskich daje największą szansę na glo-balny rozwój.

Ryszard Florek,Prezes fakro

PLANY 2014

Spółka jest w trakcie reali-zacji planu inwestycyjnego o łącznej wartości ponad 230 mln zł w latach 2013—2016. Inwestycje mają na celu zwiększenie penetracji rynkowej, poprawę oferty produktowej i eliminację wą-skich gardeł produkcyjnych. Zrealizowanie planu ma się przełożyć na poprawę zysku EBITDA do poziomu ponad 250 mln zł w 2017 roku. Spółce sprzyja otoczenie rynkowe, a zwłaszcza poprawa sy-tuacji branży meblarskiej, stabilne ceny surowców, w tym głównie drewna poużyt-kowego.

Rafał Karcz, wiceprezes zarządu Pfleiderer grajewo

PLANY 2014


Decyzję o przeprowadzce do USA podjął już Klausner Holz. Ruszyła budwa jego nowego tartaku. – Cena drewna okrągłego w Europie Środkowej, szczególnie w Niemczech, oderwała się od światowego rynku drzewnego i jest prawie dwa razy wyższa niż na świecie – stwierdził Leopold Ste-phan, dyrektor zarządzający Klausner Holz w pierwszym wywiadzie, jakiego grupa udzieliła od wielu lat.Zdaniem Stephana proces restrukturyzacji grupy został zakoń-czony, udało się pokonać kryzys globalny i przedsiębiorstwo jest gotowe na nadchodzące lata. Tym bardziej, że — jak przewiduje – chude lata dobiegają końca i trzeba przygotować się na szansę zaspokojenia wzrastającego popytu na wyroby drzewne. Tej szan-sy Klausner nie chce jednak wykorzystywać już w Niemczech. Ma mu w tym pomóc budowa nowego zakładu w USA. Obecnie do firmy należą już tylko dwa tartaki w Europie – w Kodersdorf oraz Saalburg-Ebersdorf (dwa pozostałe kupił rosyjski potentat Ilim Tim-ber). W roku 2013 szacuje się, że przetarcie w filiach Klausnera zamknie się na poziomie około 2,7 mln m3, choć mogłyby przetrzeć

odpowiednio nawet 1,2 oraz 2,3 mln m3. Gdyby nie import drewna z sąsiadującego z Kosersdorfem regionu południowo-zachodniej Polski, wskazany wynik byłby znacznie gorszy, ze względu na pro-blemy z zaopatrzeniem w surowiec w Niemczech.W październiku 2013 roku zakończył się trwający sześć miesię-cy proces między Klausner Holz a Nadrenią Północną-Westfa-lią. Nie przyniósł on jednak spodziewanych rezultatów. Zgodnie z umową zawartą w maju 2013 roku władze regionu, będą-ce zarządcą lasów terenów Nadrenii Północnej-Wesfalii, winny bowiem dostarczyć do tartaku Klausner 195 000 m3 drewna. Grupa Klausner pozwała land w sądzie rejonowym Muenster za niezrealizowanie kontraktu w zakresie dostawy drewna okrą-głego po huraganie Cyril w 2007. Co więcej, Klausner zażą-dał także kompensacji za niedostarczone drewno w 2009 roku. Z nieoficjalnych informacji wynika, że wartość przedmiotu sporu wynosi 120 mln euro. – Nadrenia Północna-Westfalia próbuje uniknąć obowiązku dostar-czenia surowca poprzez ekspertyzy oraz działania na szczeblu Ko-

misji Europejskiej, pomimo że ważność zawartego kontraktu została już potwierdzona przez wyższą instancję sądu w Hamm – wyjaśnia Leopold Stephan.Co więcej, w połowie października 2013 roku tartaki zrzeszone w tak zwanej Initiative Holz und Arbeit NRW (Inicjatywa dla Drewna i Pracy) złożyły skargę do Komisji Europejskiej, która jednak dotych-czas nie zareagowała w tej sprawie.Kilka lat wcześniej, Klausner podobną skargę zgłosił w Bawarii, kie-dy zaistniał problem z wywiązaniem się z umów na dostawy drewna przez lasy landu (państwowe). Wówczas – po siedmiu latach – pro-ces udało się wygrać.Dla Leopolda Stephana nastał więc czas ważnych decyzji. Czy czekać kolejne siedem lat na zaskarżone do sądu decyzje? Jego zdaniem kwestia niepewnej podaży i zbyt wysokich cen drewna w centralnej Europie to wystarczające przesłanki, by powoli wycofy-wać się z Niemiec. W jego szacunkach, ceny drewna okrągłego w Europie Centralnej nie zmienią się znacząco w nadchodzącym roku. Pozyskanie drewna nadal będzie spadać lub – w najlepszym razie – utrzyma się na sta-łym poziomie. Niewątpliwie ceny kłód w tym regionie pozostaną pod dalszym naciskiem relacji niskiej podaży i wysokiego popytu. – Chociaż nasze dwa zakłady w Niemczech nie są zlokalizowane w regionach z wysokimi cenami drewna, to utrzymanie tu tartaków na poziomie rentowności jest bardzo trudne, bo nie chodzi tylko o ceny drewna, lecz także o inne europejskie regulacje. Wszystko, co widzimy dzisiaj w Europie, spowoduje dalsze wycofywanie stąd inwestycji lub redukcję zdolności produkcyjnych i to nie tylko w prze-myśle tartacznym – dodaje Stephan.Ale czy w kierunku wschodnim – na Ukrainę lub Białoruś – gdzie drewno jest tańsze?– Drewno jest tańsze w większości pozaeuropejskich regionów, nie tylko krajach rozwijających się, lecz także rozwiniętych, jak na przy-kład USA — mówi Stephan. — Oczekiwany wzrost popytu na rynku drewna wymaga odpowiedzi i dla nas jest nią nasze zaangażowanie w budowę tartaku w Stanach Zjednoczonych.Nie tylko atrakcyjna cena drewna okrągłego zwabiła Klausnera do Ameryki. – Jeśli Bliski Wschód i Azja będą miały konsumpcję drewna na jed-nego mieszkańca na takim poziomie jak w Europie, to wytworzy się ogromny popyt. Już obecnie obserwujemy, że popyt ten we wspo-mnianych regionach wzrósł nieproporcjonalnie w ostatnich latach. Klausner zauważył znaki czasu zmuszające do odwrotu z Europy i już od wielu lat prowadzi biura sprzedaży w tych regionach. Staje się zatem faktem ogłoszona w ubiegłym roku decyzja o bu-dowie gigantycznego tartaku o mocy przerobowej blisko 3 mln m3 drewna okrągłego rocznie. Pierwotna lokalizacja County Halifax (Północna Karolina) została jednak – za namową amerykańskiej agencji ds. przedsiębiorczości – zamieniona na Suwannee County na Florydzie. Tartak ma zatrudniać 350 osób.

W STANACH ZJEDNOCZONYCH RUSZYŁA BUDOWA GIGANTYCZ-NEGO TARTAKU O WYDAJNOŚCI TRZECH MLN M3 ROCZNIE. KLAUSNER HOLZ — JEDEN Z LIDERÓW EUROPEJSKIEGO TAR-TACZNICTWA — ZDECYDOWAŁ SIĘ NA EXODUS Z EUROPY. PO-WODEM SĄ ZBYT WYSOKIE CENY DREWNA NA STARYM KONTY-NENCIE, ALE NIE TYLKO...

Klausnera Exodus z Europy

OPINIA | HAAKAN EKSTROM,

konsultant WOOD RESOURCES QUARTERLY, www.woodprices.com

W ciągu ostatniej dekady nastąpiła zmiana dotychczas obserwo-

wanych trendów na wschodzie i zachodzie Europy w kwestiach po-

zyskania, wielkości konsumpcji oraz kształtowania się cen drewna.

Teraz to Wschód zwiększa pozyskanie drewna, podczas

gdy na zachodzie jest ono mniejsze niż przed laty. W rezul-

tacie zmienia się również kierunek międzynarodowej wy-

miany handlowej surowcem drzewnym oraz ceny drewna.

Według UNECE* pozyskanie drewna w Europie właściwie pozo-

staje od trzech lat na stałym poziomie i wynosi około 370 mln m3.

Przyglądając się bliżej trendom w dziedzinie pozyskania drewna

w środkowej Europie dokonujemy interesującego odkrycia, że

średnie roczne pozyskanie w Austrii, Niemczech, Włoszech oraz

Szwajcarii było o 15% wyższe w ciągu pięciu lat między 2003 a 2007

rokiem niż w ciągu pięciu lat między 2008 a 2012 rokiem. W tych

samych ramach czasowych na Środkowym Wschodzie (Bośnia

i Hercegowina, Chorwacja, Czechy, Wegry, Polska, Serbia, Słowacja

i Słowenia) różnica między dwoma wskazanymi okresami wyniosła

4%, ale to w okresie od 2008 do 2012 pozyskanie było wyższe. Teraz

to Europa Środkowo-Wschodnia pozyskuje więcej drewna niż

Europa Środkowa, co oznacza odwrócenie historycznego trendu.

W Europie Środkowej spadła nie tylko podaż surowca drzewnego,

lecz także jego wykorzystanie przez tamtejsze zakłady przemysłu

drzewnego. W okresie od 2008—2012 konsumpcja przemysłowa

była o 9% niższa niż w latach 2003—2007.

Fakt, że spadek pozyskania drewna w Europie Środkowej był

wyższy od spadku zużycia przemysłowego drewna, w logicznej

konsekwencji musiał spowodować konieczność uzupełnienia bra-

ków surowcowych poprzez import. Region obejmujący Austrię,

Niemcy, Włochy oraz Szwajcarię stał się importerem netto, z kolei

region Europy Wschodniej przeciwnie — zaczął eksportować wię-

cej surowca niż kupuje zza granicy. Najbardziej wyraźnie zmianę

tę obserwujemy w Niemczech, która tradycyjnie była eksporte-

rem netto, natomiast od 2009 roku stała się importerem netto.

W pierwszym półroczu 2013 roku import netto kłód iglastych

w Niemczech wyniósł 2 mln m3, tytmczasem jeszcze pięć lat temu

export netto wyniósł 1,6 mln m3.

*UNITED NATIONS ECONOMIC COMMISSION FOR EUROPE

i n w e s t y c j e i n w e s t y c j emgr inż. Wojciech kosycarzTEKST:

fot.

Kla

sner

, Hen

rp


TuRecka linia na podkarpaciu

Tartak Carpatia rozpoczyna mo-dernizację procesu przetarcia. W ramach przetargu wyłoniono do-stawcę technologii — firmę Maxbot, która oferuje tureckie maszyny marki Ustunkarli.

Marka Ustunkarli może zaliczyć rok 2013 do udanych. Zdobyła szereg nowych kon-taktów, odnowiła stare oraz odbudowała swoje miejsce na rynku producentów ma-szyn tartacznych jako firmy śmiało konku-rującej z liderami w branży. — Oczywiście nie stało się to w jednym momencie, wiele pracy i mnóstwo godzin spędzonych w trasie zaowocowało jednak podpisanymi kontraktami, których rezultaty będziemy mogli oglądać już na początku przyszłego roku — mówi Łukasz Leńczuk, przedstawiciel firmy Maxbot, reprezentują-cej w Polsce markę Ustunkarli.Na podkarpaciu zostaje całkowicie zmo-dernizowana stara linia przetarcia oparta na trakach pionowych zastąpiona nowa linią z trakiem taśmowym posiadającym roz-budowany system magazynowania i powtórnego cięcia pryzmy, która dalej będzie przerabiana na innych maszynach produkowanych przez Ustunkarli, takich jak wielopiły, obrzynarki i systemy kapujące. Ze względu na wymagania klienta — wyra-żone w zapytaniu ofertowym — sam proces przetarcia będzie odbywał się w trybie pół-automatycznym. Za sprawą zastosowania najnowszych rozwiązań technologicznych stosowanych standardowo we wszystkich produktach Ustunkarli moc przerobowa tartaku wzrosła z około 25 do ponad 60 m3 na zmianę, dając wymierne efekty w rozwoju zakładu. Na samym początku procesu przetarcia kłoda zostaje załadowana na czterogro-dziowy podajnik poprzeczny o długości około sześciu metrów, z którego trafia na podajnik wzdłużny o długości około 15 m.Kolejnym etapem jest przerzucenie kłody

na stację załadowczą za pomocą czterech, hydraulicznie obsługiwanych, zrzutników, wykonanych ze stabilnych profili stalowych. Zadaniem stacji załadowczej jest podanie materiału na wózek trakowy Ustunkarli model NH-4, wyposażony w cztery kolumny z obracakami do płynnego manipulowa-nia materiałem. Prędkość wózka wynosi 120 m/min. i obsługiwany jest przez jed-nego operatora, siedzącego z pulpitem sterowniczym wyposażonym w możliwość programowania 50 wymiarów oraz system laserowy dla dokładnego ustawienia cięcia.Maszyną odpowiedzialną za samo cię-cie jest trak taśmowy Ustunkarli UHM 120/H o średnicy kół 1200 mm, wy-miarach piły 8200x160x1,3 mm i silniku o mocy 55 kW. Napinanie oraz regulowa-nie wysokości prowadzenia piły odbywa

się automatycznie za pomocą hydrauliki. Tuż za trakiem znajdują się rolki odbierają-ce o długości 8 m wyposażone w zrzutnik dla oflisów. Materiał w postaci deski trafi do obrzynarki Ustunkarli model UDKY 0-1, która wyposażona jest w jedną piłę stałą i jedną ruchomą. Maksymalna wy-sokość cięcia, w tym przypadku, wynosi 120 mm, maksymalna szerokość gardzieli 750 mm, a moc silnika 22 KW. Co tyczy się samej pryzmy, zastosowano tu magazyn znajdujący się za trakiem do ponownego cięcia pryzmy. W przypadku dużych średnic materiału wyposażony jest w podajnik łań-cuchowy z możliwością zmiany położenia. Po uzyskaniu odpowiedniego wymiaru, pry-zma trafia za pomocą podajnika rolkowego o długości około 11 m do wielopiły jedno-wałowej Ustunkarli UDKM 160 o szeroko-

ści cięcia 500 mm z posuwem walcowym i maksymalnej wysokości cięcia 160 mm. Silnik, który napędza wielopiłę ma moc 75 KW. Gotowy materiał transportowany jest za pomocą rolek odbierających.Na rok 2014 planowane są kolejne inwestycje w Polsce, związane z mo-dernizacjami starych linii przetarcia lub budową kompletnie nowych linii technolo-gicznych opartych o maszyny Ustunkarli. W trakcie realizacji jest inwestycja w cen-tralnej Polsce, gdzie stawiana jest zupełnie nowa linia z trakiem taśmowym, umożliwia-jąca przetarcie około 20 000—25 000 m3 surowca w skali roku.

i n w e s t y c j ei n w e s t y c j e

Barwick Investments, spółka zależna od funduszu Enterprise Investors, kupiła od firmy Budimex spółkę, produkującą domy drewniane – firmę Danwood z Bielska Podlaskiego.

– Zdecydowaliśmy się na zbycie Budimeksu Danwood, ponieważ pojawił się inwestor, który docenił wartość zbudowaną przez lata obecności w Grupie Budimex i dostrzegł potencjał rozwoju tej spółki – wyjaśnił Dariusz Blocher, prezes Budimex SA. – Chce ją nadal rozwijać i zaoferował nam godziwą cenę. Firma osiąga bardzo dobre wyniki finansowe i dywersyfikuje geograficznie rynki, na których działa. Dalszy, dynamiczny roz-wój tej spółki wymagałby jednak kolejnych inwestycji. Cieszę się, że Budimex Danwood przechodzi do portfela powszechnie znanego z umacniania zarządzanych przez siebie firm, renomowanego inwestora, jakim jest Enterprise Investors, który docenił wartość spółki zbudowaną w Grupie Budimex.Rzeczywiście statystyki są imponujące. To największy w Polsce producent energoosz-czędnych i efektywnych ekonomicznie domów prefabrykowanych w systemie drewnianej konstrukcji szkieletowej (w tym także prefabrykowanych domów „pod klucz”).

DANWOOD Zatrudnia łącznie 730 osób i produkuje 600 domów rocznie. Spółka eksportuje niemal 95% swojej produkcji i z tego tytułu osiągnęła przychody na pozio-mie 298,8 mln zł. Za niewiele niższą kwotę (238,6 mln zł) spółkę zakupił nowy inwestor. Czy uda się utrzymać dotychczasowy poziom produkcji i sprzedaży? Trzeba pamiętać, że po są-siedzku Danwoodowi wyrósł w tym roku poważny konkurent w postaci firmy Nordhus (o której inwestycjach pisaliśmy w „Przemyśle Drzewnym” nr 2/2013). Obie spółki łączy też osoba Jerzego Jurczyka, który jako absolwent technologii drewna na SGGW zaczynał karierę zawodową w obecnym Budimex Danwood (dawniej Unibud), gdzie był jednym z autorów modernizacji produkcji poprzez wprowadzenie linii technologicznej sterowanej komputerowo, natomiast obecnie – od połowy 2013 roku – zasiada na fotelu prezesa zarządu Nordhus. Spółka Budmiex Danwood nie jest jednak nastawiona na ostrą walkę konkurencyjną, lecz raczej na współpracę, o czym świadczą inicjatywy w regionie. Wspólnie z firmą Unibep podjęto próbę stworzenia podklastra budownictwa drewnianego (w ramach Wschodniego Klastra Budowlanego), w którym — obok wspomnianych przedsiębiorstw — powinno znaleźć się również miejsce dla Nordhus. Firmom potrzebna jest bowiem ścisła współpraca z jednostkami badawczo-rozwojowymi, co pozwoli na wprowadzanie innowacji.Prognozy na rynku zbytu domów drewnianych są budujące, szczególnie w Niemczech, gdzie tylko w październiku 2013 roku odnotowano 8% wzrost sprzedaży. Budimex Danwood zamierza również wykorzystać swoją wiedzę oraz doświadczenie zdobyte w Niemczech i Skandynawii, by zwiększyć produkcję tego typu budynków w Polsce. Jednak prezes Budimeksu Danwood, Jarosław Jurak, przekonuje, że konieczny jest dalszy rozwój firmy przy nowym inwestorze. — Enterprise Investors to jeden z największych w Polsce i Europie Wschodniej funduszy inwestycyjnych. Myślę, że dla rozwoju naszej spółki to korzystna decyzja — tak o nowym właścicielu spółki mówi jej prezes.

Danwood ma nowego inwestora


i n w e s t y c j e

W OPTYMALNEJ KONFIGURACJI

TARTAK ISKRA

Tartak Iskra to swo-

isty przegląd różnych

marek dostawców

technologii.

Sam właściciel,

Krzysztof Smorawski,

przyznaje, że są tu

maszyny z różnych

zakątków Europy

– poczynając od

Zachodu, czyli zaku-

pionej w Hiszpanii

linii Weinig, aż po

pochodzącą z Rosji

prasę Omga.

Gdy przyjeżdżamy

w listopadzie z wi-

zytą do Drotłowic,

w tartaku trwa

instalacja nowych,

austriackich komór

suszarniczych. Ale

to wciąż nie koniec

inwestycji.

Tartak Iskra położony jest na Dolnym Śląsku, w okolicach Sycowa. Powstał 15 lat temu, a jego właściciele, Krzysztof i Anna Smorawscy, zbudowali go praktycz-nie od zera, zaczynając od włoskiej wielopi-ły Cosmek Firmy IMAC.– Wielopiła nadal jest sercem naszego tar-taku. Na początku świadczyliśmy głównie proste usługi w zakresie przetarcia drew-na – mówi Krzysztof Smorawski. – Ale w ciągu tych 12 lat udało nam się rozwinąć produkcję w kierunku wyrobów o wyższym poziomie przetworzenia, jak elementy stru-gane, klejone, półfabrykaty podłogowe. W tym celu konieczny był zakup wielu spe-cjalistycznych maszyn.– Zacząłem jeździć po świecie w poszuki-waniu ciekawych okazji, czyli maszyn w dobrym stanie, o ciekawych konfigura-cjach i w okazyjnej cenie. Zdarza mi się za-ryzykować kupno maszyny na aukcji przez internet, bez jej uprzedniego oglądania. Tak trafiła do nas na przykład linia obrabiarek

firmy Weinig z Hiszpanii, stan idealny, – wspomina Krzysztof Smorawski.

DORADZAJĄ SPECJALIŚCI

W zakładzie zakup zdecydowanej więk-szości maszyn jest jednak poprzedzony doradztwem specjalistów tj. PFZ, Gromar czy Garus T.– Consulting, któ-rzy wyszukują dla Tartaku Iskra spraw-dzonych rozwiązań, funkcjonujących już u doświadczonych producentów za granicą.W ten sposób do tartaku trafiła między innymi strugarka czterostronna marki Rexx do produkcji więźby dachowej – prawdopodobnie największa tego typu w Polsce. – Jestem bardzo zadowolony z tej ma-szyny – mówi właściciel tartaku. – Na początku, przy zakupie maszyn, wiele inwestycji czyniliśmy metodą prób i błędów, ale nauczyliśmy się, że w prze-myśle drzewnym należy przede wszyst-

>>

dr malgorzata wnorowskaTEKST:

Krzysztof Smorawski, właściciel Tartaku Iskra. W tle plac surowca z wózkiem sortujacym Baljer Zembrod.

METRYKA:

NAZWA:

TARTAK ISKRA

POŁOŻENIE:

DROŁTOWICE, DOLNY ŚLĄSK

PRODUKTY: TARCICA, WIĘŹBA DACHOWA,

PARKIETY, DESKA PODŁOGOWA LITA,

KANTÓWKA KLEJONA OKIENNA

WYDAJNOŚĆ PRZETARCIA:

25 000 m3/rok

SUROWIEC:

DREWNO IGLASTE Z 12 NADLEŚNICTW

RDLP WE WROCŁAWIU I POZNANIU

CERTYFIKATY: CE,

ZAKŁADOWA KONTROLA PRODUKCYJNA

Pod nową konstrukcja hali prze-tarcia znajduje się wielopuła z obrzynarką firmy IMAC.

Z placu surowca okorowane kłody trafiają podajnikiem do wielopiły.

Przetarcie odbywa się na maszynach firmy IMAC.

Biuro w Polsce BALJER & ZEMBROD Sp. z o.o. ul. J. Cygana 4/211, 45-131 Opole Tel. kom. +48 692 001 417 Fax: +48 77 544 93 95E-mail: [email protected] www.baljer.pl Siedziba główna w Niemczech: Baljer & Zembrod GmbH & Co. KG Max-Planck-Straße 8 D-88361 Altshausen Tel.: +49-7584-295-0 Fax: +49-7584-295-45 E-mail: [email protected] www.bz.ag

EKONOMIC

ZNE

KOROWA

NIE

MIERZENI

E

SORTOWA

NIE

PRZYCINA

NIE


I N W E S T Y C J EI N W E S T Y C J E

łów z zaistniałych wcze-śniej procesów suszenia i możliwość wnioskowania i optymalizacji tych pro-cesów. Nasze ogromne zaciekawienie, związane z technologią oferowaną przez Muehlboeck, budzi obecnie możliwość su-szenia drewna iglastego w bardzo krótkim czasie, z najwyższą jakością i możliwością drastycznego zredukowania kosztów su-szenia.Proces suszenia drewna jest w tartaku Iskra bardzo istotny, gdyż ważną grupą odbiorców produktów tar-taku są producenci mebli oraz podłóg, stawiający bardzo wysokie wymaga-nia pod względem nie tylko jakości obróbki mecha-nicznej, lecz także jakości, a w tym wilgotności drew-na. S T R U G A N I E I KLEJENIEProdukcji tego typu kom-ponentów poświęcono osobną halę stolarską, wy-posażoną między innymi w nowoczesne strugarki firmy

Dwie kolejne komory suszarnicze firmy Muehlboeck zostały zainstalowane w listopadzie 2013 r.

Nowa kotłownia firmy Jardrew dzieli się swym pomiesz-czeniem z zakupioną niedawno ostrzarnią pił.

Witamy w przyszłości suszenia drewna

www.muehlboeck.com

Przedstawiciel Mühlböck w Polsce: Piotr Sławiński, Tel. 0 604510465, [email protected]

A-4906 Eberschwang 45Tel.: +43/7753-2296-0 Fax: +43/[email protected]

54544 Inserat_PL_147x105.indd 1 11.12.13 10:46

Sortownia firmy Weinig przyjechała prosto z Hiszpanii. Teraz czeka w Tartaku Iskra na montaż.

Weinig: Unimat i Powermat.– Maszyny te kupiliśmy nowe, bo taki był wymóg programu unijne-go, z którego dotacji korzystali-śmy – dodaje Anna Smorawska.Zadaniem centrum obróbczego Powermat jest struganie ele-mentów meblowych i podłogo-wych. Z kolei Flormak wykonuje połączenia desek podłogowych na piórowpust. Aby w pełni wykorzystać suro-wiec, w stolarni uruchomiono

także linię do optymalizacji firmy Cursal. Pozbawione wad lamele są klejone na prasie na długość w formę płyty klejonej (prze-znaczonej dla meblarstwa) oraz kantówki klejone (stosowane w produkcji okien). Każdego miesiąca w zakładzie powstaje łącznie około 100 m3 elemen-tów klejonych i jest to kierunek, w którym właściciel chciałby roz-wijać zakład.— Na uruchomienie czeka

jeszcze prasa firmy Orma, która zwiększy nasze moce w zakresie klejenia drewna — dodaje Krzysztof Smorawski. — Obecnie jednak musimy sku-pić się na modernizacji części tartacznej, by móc przecierać więcej drewna, na które mamy coraz większe zapotrzebowanie. PRZETARCIE DREWNAObecnie na placu surowca

Czterostronna strugarka Powermat firmy Weinig została zakupiona dzięki wsparciu dotacji unijnych.

>>

Na strugarce Rexx każdego dnia powstają dwa komplety więźby dachowej, głównie dla odbiorców z Dolnego Śląska.

kim kupować maszyny mocne, wytrzymałe, o masywnej konstrukcji, właśnie takie jak strugarka Rexx.Wśród sprawdzonych i mocnych maszyn, w tartaku Iskra znajdują się również technologie dostarczane przez niemiecką markę Kallfass. Jest to między innymi bardzo wytrzymała linia sortowania, podająca drewno do trzech wielopił (wśród nich czeska Tos Svitava oraz turecka Ustunkarli z pływającymi piłami). Na montaż czekają jeszcze kolejne maszyny marki Kallfass — pilarka poprzeczna, która tnie z wydajno-ścią do 1000 metrów miesięcznie.— Mamy więcej maszyn niż pracowników – śmieje się Krzysztof Smorawski. — Staramy się wyprzedzać rozwój zakładu, by pod wzglę-dem wydajności móc sprostać zamówieniom. Okazuje się jednak, że montaż zakupionych maszyn natychmiast spotyka się z ich pełnym obłożeniem produkcyjnym.

MONTAŻ NOWYCH KOMÓR

Tak jest w przypadku instalacji nowych mocy suszarniczych. Funkcjonujące dotychczas trzy komory do obróbki termicznej były wy-korzystywane w 100% swych możliwości. W listopadzie trwał montaż dwóch kolejnych komór do suszenia drewna marki Muehlboeck, które zwiększają jednorazowy wsad do 500 m3, ale – jak podkreśla właści-ciel – to wciąż za mało i już planuje zakup kolejnych komór.— Między komorami pozostawiliśmy przepusty, by móc zainstalować kolejną sterownię i na przyszłość zwiększyć możliwości suszenia — wyjaśnia. — Kupiliśmy komory uniwersalne, które pozwalają nam na suszenie zarówno drewna iglastego, jak i liściastego. Są to komory praktycznie bezobsługowe, sterowane komputerowo, w tym także przy pomocy internetu. Połączenie internetowe daje nam nowe, szybkie możliwości diagnostyczne, możliwość gromadzenia protoko-


I N W E S T Y C J E I N W E S T Y C J E

Przerób drewna w Tartaku Iskra nie kończy się na struganiu ele-mentów. Znaczna część poddawana jest optymalizacji, a po wycięciu wad powstają wyroby klejone tj. płyty meblarskie czy kan-tówki okienne, które znajdują nabywców głównie w Austrii i Niemczech.

drzewne powstałe w procesie przetarcia i obróbki, rozdrabniane w urządzeniach firmy Untha.Wycieczka po zakładzie w Drołtowicach jest niczym wizyta na tar-gach maszyn dla przemysłu drzewnego – mamy tu przedstawicieli niemal wszystkich znanych marek. Rodzi to naturalne pytanie o to, czy taki zakład-składak może z sukcesem funkcjonować? – Sukces zależy nie tylko od technologii, lecz także od organizacji pracy – mówi Krzysztof Smorawski. — Taka różnorodność dostaw-

ców może wydawać się chaosem, ale w naszym przypadku jest bardzo dobrze przemyślaną strategią. Nigdy nie jest tak, że jeden dostawca maszyn może nam zapewnić w każdej dziedzinie najlep-sze rozwiązania, a my chcemy korzystać z najlepszych i najbardziej optymalnych technologii dostosowanych do konkretnych, końco-wych produktów. Póki co nam się to udaje.

drewno sortowane jest przez wózek Baljer Zembrod i trans-portowane do korowarki Cambio. — Kupiliśmy używaną korowarkę i wyremontowaliśmy ją, korzystając z usług firmy Söderhamn Eriksson — wyjaśnia Krzysztof Smorawski. —Obecnie pracuje bez zarzutu.Pozbawione kory i napływów korzeniowych kłody podawa-ne są wózkiem widłowym od podajnika kłód, znajdującego się w nowo wybudowanej hali przetarcia. Transportuje on kłody do wielopiły, gdzie są rozpuszczane i dwustronnie obrzynane.W planach jest inwestycja w nowy trak, bazujący na roz-wiązaniach tureckiej firmy Ustunkarli. Dzięki temu z obec-nej wydajności 25 000 m3 (100 m3 dziennie przy pracy dwuzmianowej) tartak będzie w stanie zwiększyć swoją wydajność w zakresie przetarcia nawet o 50%.

NOWA OSTRZARNIA PIŁ— Bolączką każdego tartaku są koszty usługowego ostrzenia pił. My rozwiązaliśmy ten problem, inwestując we własną ostrzarnię — mówi właściciel tartaku Iskra, wpro-wadzając nas do pomieszczenia kotłowni. To tutaj przygo-towano specjalne stanowisko do regeneracji pił.Kotłownia firmy Jardrew dostarcza ciepło do całego zakładu — począwszy od budynku biurowego, przez ogrzewanie hal produkcyjnych, po dostarczanie energii na potrzeby suszarń. Naturalnie surowcem energetycznym są odpady

Strugarka Unimat wykonuje m.in. połączenia na piórowpust.Klejenie kantówki okiennej na prasie.

WIĘŻBA DACHOWA (CERTYFIKAT CE)

WIĄZARY DACHOWE

ŁATY I KONTRŁATY

Anna i Krzysztof Smorawscy

Drołtowice 16c, 56-500 SycówTel.62/7850142, Kom.604 968 207Fax.62/781 00 30

[email protected]

PODBITKA

SUSZENIE

IMPREGNACJA

STRUGANIE

TRANSPORT

PODŁOGI I PARKIET

PŁYTA KLEJONA

KANTÓWKA KLEJONA OKIENNA

TARICICA SUCHA, DESKI

ul. Chałubińskiego 1444-105 Gliwice

tel.: +48 32 2700640fax: +48 32 [email protected]

GARUS T.-CONSULTING maszyny WEINIG: nowe, powystawowe i używane części zamienne oraz materiały eksploatacyjne

* INTERNETOWY katalog części do Twojej maszyny* BLISKO 100 grup towarowych* WSZYSTKIE części dobrane indywidualnie do Twojej maszyny* SZYBKIE terminy dostaw* AUTORYZOWANY serwis maszyn

FIRMIE TARTAK ISKRA DORADZA

SPRAWDŹ NAS! WWW.GARUS.PL

ERRATA

W Numerze 4/2013 Przemysł Drzewny Research & Development na

stronie 20. wystapił błąd korektorski. Nazwa firmy ZBD Madrew

poprawnie brzmi ZBM Madrew. Za pomyłkę przepraszamy.


Energia uratowana i dobrze spożytkowana

I N W E S T Y C J EI N W E S T Y C J E

Zgodnie z filozofią Kaizen, przemyślana inwestycja to taka, która ma nie tylko polepszyć procesy produkcyjne i pozwolić na uzyska-nie wyższej wydajności i jakości, lecz także sprawi, że zamieni się w zysk to, co dotąd bezpowrotnie tracono. W przypadku firmy Stelmet udało się odzyskać ciepło, które zamiast ulatywać kominem do at-mosfery, służy do efektywnego ogrzewania suszarni taśmowych. To efekt współpracy ze szwajcarską firmą SaveEnergy i wprowa-dzonych ostatnio modernizacji.

Pellet przestał być produktem z „recyklingu odpadów drzewnych”, od którego można wymagać tylko tyle, by był ekologiczny i generował energię cieplną w procesie spalania. — Popyt na pellety wciąż rośnie, ale rosną też wymagania stawiane przez odbiorców, a nawet producentów urządzeń do ich spalania — mówi Zygmunt Stanula. — W walce konkurencyjnej poprzeczka relacji jakości do ceny stawiana jest coraz wyżej. Klienci chcą kupować pellet jak najbardziej energetyczny, o odpowiednim poziomie wilgotności. Liczy się nawet to, by wielkość granulatu była zgodna ze ścisłymi wymoga-mi, by się nie kruszył, miał jednolity kolor, nie zawierał żadnych zanieczyszczeń.

CIĄĆ KOSZTY I PODWYŻSZYĆ JAKOŚĆ?Utrzymanie atrakcyjnej ceny przy rosną-cych kosztach zakupu drewna i do tego zachowanie restrykcyjnych norm jakościo-wych jest bardzo trudne. Firma Stelmet postanowiła zmierzyć się z tym wyzwaniem poprzez inwestycję w technologie, które pozwolą nie tylko na zredukowanie kosztów i nieobniżenie jakości surowca, lecz także na jej podwyższenie.– Paradoksem w produkcji pelletu jest to, że przy wytwarzaniu paliwa drzewne-go, które ma dostarczać energię, sami tej energii musieliśmy najpierw sporo

zużyć, głównie na suszenie trocin — mówi Zygmunt Stanula. To był pierwszy sygnał, by poszukać rozwią-zań technologicznych, które pozwolą su-szyć wydajniej i ekonomiczniej. Innowacje takie z powodzeniem funkcjonują już w branży związanej z przetwórstwem rol-nym, szczególnie w suszeniu na przykład ziaren zbóż czy granulatów pasz — są to suszarnie taśmowe. — Kluczem do podjęcia tej inwestycji były kwestie oszczędności energii, ale są również inne atuty, które pozwalają nam w pełni polecić technologię suszenia taśmowego — mówi Zygmunt Stanula. — Jest to przede wszystkim jakość pelletu. W przypadku suszenia taśmowego uni-kamy zarówno nadpalenia materiału, jak i zanieczyszczenia go sadzą czy spali-nami. Lepiszcze nie zostaje wypalone, co sprzyja procesowi granulowania.Już sam fakt, że nowoczesna suszarnia ta-śmowa pracuje w temperaturze 100oC był wystarczającą zachętą do wdrożenia takiej technologii, pozwalającej zredukować zuży-cie, a w konsekwencji wydatki na energię cieplną. ZIMOWE PROBLEMYJednak – zgodnie z filozofią Kaizen, która zachęca do ciągłego doskonalenia – Stelmet postanowił wdrożyć rozwiązania, które pozwolą na jeszcze bardziej efektyw-ne wykorzystanie cennej energii.

— Istotnym atutem oferty, jaką złożyła nam firma SaveEnergy było zintegrowanie całej technologii z zainstalowanym wcześniej tur-bogeneratorem pracującym w kogeneracji z produkcją ciepła z biomasy i usprawnienie całego procesu produkcji i wymiany ener-gii, ale przede wszystkim rozwiązanie istot-nego problemu, jaki mieliśmy z działaniem suszarni w okresach zimowych — mówi Zygmunt Stanula.Kocioł na biomasę o mocy 10,5 MW pozwalał na uzyskanie 7,95 MW energii cieplnej oraz 1,76 MW energii elektrycz-nej. W okresie letnim produkcja mocy cieplnej była wystarczająca, by zaspokoić potrzeby suszarni trocin oraz suszarni do drewna. Używano jej także do dogrzewania w chłodniejsze dni biur lub hal produkcyj-nych. Problem pojawiał się, gdy sezon letni się kończył i następowało ochłodzenie. Wówczas powietrze o temperaturze poniżej 10oC, pobierane z zewnątrz do suszarni, wymagało dostarczenia dużej ilości energii cieplnej w celu ogrzania do temperatury roboczej. – W konsekwencji, w związku z ograniczo-ną mocą kotła na biomasę, trzeba było po-dejmować trudne decyzje, gdzie ograniczyć produkcję i zmniejszyć zapotrzebowanie na energię – dodaje Zygmunt Stanula. W każdej działalności gospodarczej ogra-niczanie mocy produkcyjnych oznacza nie

mgr inż. Wojciech kosycarzTEKST:

W grudniu 2013 r. w firmie Stelmet przeprowadzono modernizację systemu przepływu energii z kotłowni do suszarni taśmowych, co pozwoliło na znaczne zwiększenie efektywności jej wykorzystania.

NOWE INWESTYCJE W ZAKŁADZIE PRODUKCJI PELLETU FIRMY STELMET W ZIELONEJ GÓRZE

>>


Zielona Góra | HOTEL DANA**** | 20—21 marca 2014

The SaveEnergy Concept:

MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJAEFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ

połączona ze zwiedzaniem fabryki pelletu firmy STELMET

[ŚRODA, 20 marca]12.00—13.30 — lunch powitalny w hotelu DANA13.30—18.30 — konferencja20.00—kolacja, dyskusje kuluarowe Mistrzostwa SaveEnergy w bowlingu

[CZAWARTEK, 21 marca] 10.30- 12.00 — wizyta w fabryce pelletu firmy STELMET 13.00 — powrót do hotelu DANA

[ PARTNERZY ][ ORGANIZATOR ]

DANA**** Hotel & SPAul. Wojska Polskiego 79, 65-762 Zielona Góra

Program konferencji:

[ZGŁOSZENIA] przyjmowane są do 3 marca 2014 r. Liczba miejsc jest ograniczona. Zgłoszenie, zawierające nazwę firmy oraz dane kontaktowe uczestnika(ów), należy przesłać na adres: [email protected]

[OPŁATA KONFERENCYJNA] wyniosi 430 zł i obejmuje: udział w konferen-cji, materiały konferencyjne, lunch, bowling, kolację a także transport z hotelu do zakładu Stelmet i z powrotem.

www.saveenergy.ch

IS SaveEnergy AG

Hinterdorfstrasse 4,

Postfach 174,

Nürensdorf 8305

Switzerland

Kontakt w języku polskim:

Tel:+41 (0)43 204 20 20

Kom. +48 698 63 48 02

[email protected]

[ PATRONAT MEDIALNY ]

zapraszamy

Konferencja będzie prowadzona w języku angielskim z tłumacze-niem symulatnicznym na język polski.

tylko wolniejszą amortyzację, ale przede wszystkim stratę pieniędzy. Ponadto, koszty produkcji — gdy linia nie pracuje na maksymal-nych obrotach — stają się wyższe, a margines potencjalnych zy-sków coraz mniejszy.

PIENIĄDZE PUSZCZANE Z DYMEMOdpowiedzią na te problemy była nowa inwestycja. Zadano sobie pytanie — dlaczego nie odzyskiwać energii, która zawsze była bez-powrotnie tracona? Dlaczego nie zatrzymywać pieniędzy, zamiast puszczać je z dymem do atmosfery? Właściciel zakładu podjął strategiczną decyzję — zdecydował się na implementację nowej technologii firmy SaveEnergy i zainstalowanie dodatkowego syste-mu grzewczego opartego o skraplacz spalin.— Zastosowanie skraplaczy spalin, oprócz spełnienia zasadniczego ich celu, jakim jest ogrzanie kropel wody, pozwoliło dodatkowo na filtrowanie gazów z zanieczyszczeń stałych — mówi Adam Sitko, Business Development Manager firmy SaveEnergy. — Z punktu widzenia ekologii bardzo ważny jest fakt, iż pierwotnie temperatura

uwalnianych do atmosfery gazów wynosiła około 200oC, natomiast po modernizacji spadła do 40oC.

45% ODZYSKANEPo wprowadzeniu innowacji odzyskiwanych i ponownie wyko-rzystywanych jest około 45% energii, co jest wystarczające, aby zapewnić ciepło niezbędne do ogrzania taśm suszących trociny. Zainstalowany dodatkowy system grzewczy w zupełności pokrył zapotrzebowanie na energię, a ciepło uzyskiwane w systemie za-sadniczym mogło być spożytkowane przez inne odbiorniki. Szczyt sezonu zimowego nie budzi już takich obaw, jak niegdyś, gdyż udało się pozyskać niezbędną energię zabezpieczającą potrzeby zakładu. Jest to dodatkowa moc cieplna w ilości około 4 MW – odzyski-wana i dostarczana do suszarni trocin, ogrzewania hali produk-cyjnej i budynków. Z kolei energia pierwotna jest zaoszczędzona i wykorzystana do innych, mniejszych odbiorników.

I N W E S T Y C J E

SaveEnergy Group www.saveenergy.ch

Case Study: Current situation

Flue gas to the chimney: 02 content (wet): 6 [vol-%]

temperature: 200 [°C]

Woodchip boiler: Pth (max.)= 5 [MW]

TF= 100 [°C] TR= 80 [°C]

Fuel:

wood chips Water content= 55%

Energy consumption: Pth= 4.5 [MW]

Saw dust, inlet: Mass flow: 9’000 [kg/h] Water content: 50 [%]

Ambient air: temperature: 10 [°C] Rel. Humidity: 80 [%]

Saw dust, outlet: Mass flow: 5’000[kg/h] Water content: 10 [%]

STELMET — SYTUACJA ZASTANA

Gazy spalinowe:

zawartość O2: 6 [%] obj.

TEMPERATURA: 200o [C]

Powietrze zewnętrzne:

TEMPERATURA : 10o [C]wilgotność: 80 [%]

Zużycie energii

Pth : 4,5 [MW]Zawartość wody: 50 [%]

Kocioł na biomasę:

Pth (max.) = 10,5 [MW] Tf = 100

o [C]Tr = 80

o [C]

Paliwo:

Odpady drzewne

zawartość wody = 55 [%]

Trocina (sucha) na wyjściu z suszarni:

Waga = 5 000 [kg/h]


Trocina (mokra) na wejściu do suszarni:

Waga = 9 000 [kg/h]


SaveEnergy Group www.saveenergy.ch

Case Study: optimized situation

Flue gas to the chimney: 02 content (wet): 6 [vol-%]

temperature: 40 [°C]

Woodchip boiler: Pth(max.)= 5 [MW]

TF= 100 [°C] TR= 80 [°C]

Fuel:

wood chips Water content= 55%

Energy consumption (HT): Pth= 2.5 [MW]

Saw dust, inlet: Mass flow: 9’000 [kg/h] Water content: 50 [%]

Ambient air: temperature: 10 [°C] Rel. Humidity: 80 [%]

Saw dust, outlet: Mass flow: 5’000[kg/h] Water content: 10 [%]

Energy consumption (LT): Pth= 2 [MW]

SaveEnergy Condenser: TF= 55 [°C] TR= 36 [°C]

2.5 MW saved heat (HT) available for other usage!

STELMET — SYTUACJA PO MODERNIZACJI

Gazy spalinowe:

zawartość O2: 6 [%] obj.

temperatura: 40o [C]

Powietrze zewnętrzne:

temperatura : 10o [C]wilgotność: 80 [%]

Zużycie energii (niska temperatura)

Pth : 4 [MW]

Kocioł na biomasę:

Pth (max.) = 10,5 [MW] Tf = 100

o [C]Tr = 80

o [C]

Paliwo:

odpady drzewne


Zużycie energii (wysoka temperatura)

Pth : 0,5 [MW]

Trocina (sucha) na wyjściu z suszarni:

Waga = 5 000 [kg/h]


Trocina (mokra) na wejściu do suszarni:

Waga = 9 000 [kg/h]


4 MW odzyskanej energii cieplnej do wykorzystania

masa odparowanej wody: 4000 kg/h

Kondensator SaveEnergy:

Tf = 55o [C]

Tr = 36o [C]

I N W E S T Y C J E


I N W E S T Y C J E

T E C H N O L O G I E

– Po ponad 30 latach pracy musieliśmy włączyć trzecią zmia-nę, która zajęłaby się tym, co wyprodukowano podczas pracy dwóch zmian – tak Johann Niedermeier, prokurent i dyrektor ds. operacyjnych tartaku Schwaiger w Hengersberg (Niemcy) tłumaczy konieczność przeprowadzenia nowych inwestycji.Za cel postawiono sobie szybkie i skuteczne rozwiązanie pro-blemu „wąskiego gardła“ produkcji. Na partnera biznesowego i dostawcę rozwiązań technologicz-nych wybrano SPRINGER Maschinenfabrik z Austrii: – Przyjrzeliśmy się kilku maszynom i zakładom, które nam się spodobały – uzasadnia swoją decyzję Niedermeier.

TRUDNE WARUNKITartak Schwaiger przetwarza na listwy około 40% przetartego surowca. Ponadto z drewna wytwarza się tu również belki

KVH oraz BSH. Przekroje poprzeczne wykorzystywanego do produkcji surowca są dość duże, dlatego — jak wyjaśnia Johann Niedermeier. — Sortownia musia-ła poradzić sobie z drewnem o przekroju 171x171mm. Ponieważ zadaniem sortowni jest rów-nież transportowanie elementów po ich wysuszeniu, zdarzają się zarówno wyroby o bardzo małych przekrojach od 17x75 mm, jak i dużych nawet 160x296 mm.– Tak duża rozbieżność przekrojów była dla nas, jako producenta, sortowni, sporym

wyzwaniem – mówi Gero Springer, dyrek-tor zarządzający firmy Springer. – Dlatego sortownia musiała być specjalnie dostoso-wana do wymagań wymiarowych. Kolejnym wyzwaniem było położenie zakła-du i trudny dostęp do niego. Fakt zainsta-lowania na dachu ogniw fotowoltaicznych uniemożliwił otwarcie go na czas montażu, co utrudniło zadanie projektantom i oso-bom zajmującym się instalacją urządzeń. Poza tym inwestor postawił wymóg, że montaż nowej sortowni musi się odbyć podczas ruchu tartaku, bez ograniczenia jego wydajności.

SPRAWNE DZIAŁANIEObecnie materiał główny, po wyjściu spod piły, jest sortowany na cztery poziomy. W ten sposób nowa linia sortowania została bezpośrednio zintegrowana z istniejącą linią przetarcia. Posadzka stanowi jednocześnie miejsce do składowania wyrobów suszo-nych. W ciągu zaledwie minuty nawet 180 elementów drewnianych zdoła przejść pro-ces segregacji, oceny, pomiaru wilgotności i zostanie posortowanych na 14 kategorii. – Gdy zakład pracuje na pełnych obrotach, jeden operator nie jest w stanie zapanować

ADVERTORIAL

Inwestycje zrealizowane z udzia-łem firmy SPRINGER otworzyły przed niemieckim przedsiębior-stwem tartacznym Schwaiger nowe możliwości.

Podajnik wysuszonych lameli (pozycja robocza).

NOWA SORTOWNIA w tartaku Schwaiger

METRYKA:

NAZWA FIRMY: TARTAK SCHWAIGERADRES: HENGERSBERG/NIEMCYZAŁOŻYCIEL: JOSEF SCHWAIGERLICZBA PRACOWNIKÓW:150 OSÓBWYDAJNOŚĆ PRODUKCJI:

800 000 m3/rok PRODUKTY: LISTWY (40%), KVK, BSH, WSZYSTKIE WYMIARY TARCICY, ELEMENTY STRUGANE, PELLET

Obszar kapowania – pomiar na podajniku poprzecznym.

Stacja sortowania listew na elementy przeznaczone do suszenia i pozostałe.

>>

ADVERTORIALI N W E S T Y C J E


I N W E S T Y C J E

SPRINGER MASCHINENFABRIK AG

Hans Springer Straße 2,9360 Friesach, Austriawww.springer.eu

Przedstawiciel na rynek polskiDaniel [email protected]. kom. +43 676 88110 619

OFERTA: DREWNO OKRĄGŁE: sortowanie kłód, transport, korowanie PRODUKCJA TARCICY: sortowanie wstępne, sortowanie końcowe, pakietowanie

OBRÓBKA: struganie, sortowanie wg klas jakości

DALSZA OBRÓBKA: produkcja KVH, BSH, płyt klejonych, rozwiąza-nia systemowe do produkcj i wyrobów z drewna litego, rozwiązania dedykowane przemysłowi płyt drewnopochodnych oraz papierniczemu

nad całą produkcją – mówi Niedermeier. – Jeżeli jest to konieczne, do pracy angażowany jest jeszcze jeden pomoc-nik. Przygotowujemy już jednak stanowisko ze skanerem Goldenline 900 firmy Microtec, które w każdej chwili jest w stanie zwiększyć wydajność pracy.Po opuszczeniu sortowni elementy są kapowane, dopiero potem trafiają do wanny impregnującej. Podczas procesu pakowania, magazyn gotowych, su-szonych lameli jest automatycznie zapełniany, natomiast magazyn odrzuconych lameli jest uzupełniany metodą pół-automatyczną lub ręcznie. Gotowe pakiety są przygotowywane w wymiarach od 800 do 1260 mm szerokości i zaklejane przy pomocy specjalnej maszyny do pakietowania Pascal firmy Springer. Sztapla może mieć szerokość dwóch metrów i wysokość 2,5 metra oraz długość od 3 do 5 metrów. W tartaku Schwaiger duży nacisk kładzie się na sprawne buforowanie magazynu.– Nie mamy miejsca na magazynowanie gotowych wyrobów suszonych – wyjaśnia Niedermeier. – Pakietowane elemen-ty muszą trafiać bezpośrednio z komory suszarniczej do sortowania końcowego i stamtąd do magazynów naszych odbiorców hurtowych. Dzięki temu mamy więcej możliwości i jesteśmy bardziej elastyczni – mówi z zadowoleniem o no-wych urządzeniach firmy SPRINGER Maschinenfabrik.

Prasa do pakietów PASCAL firmy SPRINGER umożliwia ekono-miczne i efektywne pakowanie desek.

ADVERTORIAL I N W E S T Y C J E


N A S Z W Y W I A D

To był czas szalonych decyzji.

Moja rodzina była przerażona

faktem, że porzucam stabilną

posadę głównego mechani-

ka w dużej, nowoczesnej pań-

stwowej firmie (...) i decyduję

się pomóc „startującemu pry-

waciarzowi”, czyli Andrzejo-

wi Opłatkowi, uruchomić ra-

dzieckie maszyny, w tym jego

pierwszy trak o wydajności 12

m3/dobę

fot.

For

esto

r

PO 10 LATACH

CZAS NA ZMIANY WŁODZIMIERZ PAWLAK

W październiku 2002 roku ABWo-od wpisano do rejestru przedsię-biorstw. Przez ponad 10 lat pełnił Pan w niej funkcję prezesa zarzą-du. Ale ABWood to dzieło trzech osób…

W nazwie spółki są trzy litery: A, czyli Andrzej Opłatek, B, czyli Bogdan Kaczmarek oraz W, czyli Włodzimierz Pawlak. Na samym po-czątku, gdy zawiązaliśmy spółkę, nazwaliśmy ją Sławodrzew Trzy – było nas trzech i spół-ka powstała „na gruzach” dwóch wcześniej upadłych spółek. W tamtym czasie wydawało mi się, że ta nazwa pozwoli mi utrzymać rynki zbytu pierwotnej spółki. Jednak okazało się, że jest ona tylko źródłem kpin. Pewnego dnia odebrałem telefon w sekretariacie. Dzwoniący rozpoczął rozmowę od pytania – „przepraszam, czy to Sławodrzew Dziesięć?” Wtedy podjąłem decyzję o zmianie nazwy firmy.

Trzy — jak trzech muszkiete-rów. Tylko, że na końcu dwu-dziestego wieku, gdy przyszedł czas prywatyzacji Sławieńskie-go Przedsiębiorstwa Przemy-słu Drzewnego „Sławodrzew” w Sławnie, pomysł na jego prze-jęcie miało też kilku innych „drze-wiarzy”.

W 1998 roku tartak w Sławnie został za-kupiony od Skarbu Państwa przez Ko-szalińskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego KPPD w Szczecinku i Spółkę Poltarex w Lęborku. Już wówczas był on w trudnej sytuacji, choć jeszcze w latach 80. przecierał ponad 250 000 m3 drewna i był naj-większym tartakiem w Polsce. Brak restruktu-ryzacji i poprawy efektywności ekonomicznej były przyczyną niepowodzenia tego przedsię-wzięcia i ogłoszenia upadłości w 2001 roku.

Wtedy wkroczyliście do akcji...

Mieliśmy za sobą piętnaście dobrych lat wspólnej pracy w firmie Andrewex. Andrzej Opłatek był moim „kumplem z osiedla”. W la-tach 80. nasze drogi się jednak rozeszły, bo ja swoją pracę zawodową – a z wykształcenia jestem inżynierem mechanikiem – związałem z branżą włókienniczą i etatem w państwowej

firmie Miranda, a on od początku realizował się w prywatnych przedsięwzięciach. Koniec lat 80. w głowach młodych ludzi budził swego rodzaju protest. Powoli czuliśmy, że pojawia-ją się jakieś możliwości, że mamy dość karier w państwowych firmach, na które nie mamy wpływu. To był czas szalonych decyzji. Moja rodzina była przerażona faktem, że porzucam stabilną posadę głównego mechanika w dużej, nowoczesnej państwowej firmie i podejmuję pracę w niewielkim, rozpoczynającym działal-ność zakładzie, w nieznanej mi dotąd branży drzewnej i decyduję się pomóc „startującemu prywaciarzowi”, czyli Andrzejowi, uruchomić radzieckie maszyny, w tym jego pierwszy trak o wydajności 12 m3/dobę. Dziś z sentymen-tem wspominam ten zapał jaki mieliśmy, to podniecenie, gdy na początku lat 90. pierwszy raz pojechaliśmy z Andrzejem na zagraniczne targi do Kolonii. Byliśmy tam jedyną, obok państwowego Pagedu, firmą z Polski. Jak zapewne się pani orientuje, Paged był wtedy centralą handlu zagranicznego, monopolistą. Ja słabo znałem angielski, zabraliśmy jeszcze mojego znajomego, który znał niemiecki. To, oraz odwaga właściciela, wystarczyły, żeby odnaleźć się w zupełnie innym świecie. Dosta-liśmy wtedy sporą dawkę energii do działania.

Czyli kariery w przemyśle drzewnym nie zaczynał Pan w Sławnie?

Nie, pochodzę z Turku. Pierwszy za-kład drzewny Andrzeja Opłatka mieści się w Piętnie koło Turku. Tworzyliśmy go razem, od jego powstania w 1988 roku. On był moim szefem, choć nigdy nie dawał mi tego odczuć. Byliśmy partnerami. Każdy miał swoją działkę. Ja znałem się na sprawach technicznych, więc zajmowałem się produkcją. Po kilkunastu la-tach pojawiła się okazja kupienia Sławodrze-wia. Wśród wspólników był wówczas Woj-ciech Żelechowski [obecnie Complex – przyp. red.], który chciał wyspecjalizować ten zakład w produkcji programu ogrodowego. Już nawet wynegocjował zakup linii przetarcia drewna ze Szwedami z Soderhamn Eriksson. Ale zbie-gło się to w czasie z moim oddelegowaniem z Andrewexu do Sławna i odkręciłem wszyst-ko. Zresztą już wcześniej odwiodłem Andrzeja od zakupu takiej linii dla Andrewexu. Mój po-mysł na ABWood od początku wykluczał inwe-

stowanie w przetarcie drewna. Nie chciałem tu robić megatartaku, produkującego jedynie tarcicę i proste wyroby z drewna. To miał być zakład drzewny, który będzie maksymalnie wykorzystywał surowiec, przetwarzał go naj-bardziej efektywnie, optymalizował. Trafiliśmy na lata sporych problemów z zaopatrzeniem surowca. Zasady sprzedaży drewna zmienia-ły się wraz ze zmianą na stanowisku premie-ra, a w konsekwencji dyrektora generalnego Lasów Państwowych. To nie były warunki na inwestowanie w przetarcie. W pierwszym roku działalności ABWood przetarliśmy tylko 38 000 m3 drewna. Co to było w stosunku do 250 000 m3, które niegdyś przecierano w tym zakładzie?

Znaleźliście więc swoją niszę, dzięki kontraktowi z IKEA.

W maju 2003 roku, jeszcze jako „Sławo-drzew Trzy”, uruchomiliśmy produkcję na Wydziale Obróbki Drewna, produkując z listew wkłady do łóżek dla IKEA. Wyma-gało to sporych inwestycji w nowoczesne suszarnie i maszyny do obróbki drewna, bo pod kątem jakości i kosztów produkcji zle-ceniodawca był i jest bardzo wymagający. Potem zaczęły powstawać kolejne hale, w których produkowaliśmy surowe meble – łóżka, stoły, komody… Zmierzyliśmy się z produkcją mebli z drewna litego. Kupiliśmy najnowocześniejsze maszyny.

W tym włoskie technologie lakie-rowania UV i dzięki temu w Sław-nie powstają chyba najbardziej znane na świecie meble IKEA m.in. z serii Hemnes. Sama mam w po-koju dziecinnym taką komodę.

Halę WM5, bo w niej właśnie lakierujemy, uruchomiliśmy trzy lata temu, ale wciąż in-westujemy. Praktycznie co roku dokonujemy jakichś modernizacji, zwiększamy możliwości technologiczne i obniżamy relatywnie koszty jednostkowe produkcji. Do 2011 roku całość osiągniętych zysków została zainwestowana w firmę. Obecnie ABWood ma około 100 mln zł obrotu, 100 000 m3 przetarcia i zatrudnia 600 pracowników.

„

„

>>

dr MAŁGORZATA WNOROWSKA

ROZMAWIAŁA:N A S Z W Y W I A D


N A S Z W Y W I A D

Do produkcji mebli mogło Was zrazić doświadczenie w ramach spółki AiB w Starachowicach?

Dlaczego? Andrzej i Bogdan mieli już do-świadczenie biznesowe, również jako jedni z założycieli spółki PROFIm w Turku, produ-kującej krzesła i fotele. Lata 90. to był świet-ny czas dla mebli biurowych. Z kolei zakład w Starachowicach, był w czasie gdy go przej-mowali w bardzo złej kondycji finansowej, ale jednocześnie z potencjałem. Potrzebo-wał inwestora. Wówczas byłem dyrektorem naczelnym firmy Andrewex, nadzorowałem trzy zakłady Andrewexu, więc sporo czasu spędzałem w podróżach między nimi. Andrzej i Bogdan poprosili, bym zajął się również firmą w Starachowicach. Inwestycje i nowe rozwią-zania organizacyjne w ciągu 1998 roku znacz-nie zwiększyły produkcję zakładu. Znalazłem na swoje miejsce prezesa, który dalej nim za-rządzał i znów zostałem oddelegowany...

Tym razem do Sławna.

Miałem tam być „na chwilę”, maksymalnie na dwa lata – a zostałem na 10.

Od produkcji wkładów do łóżek, do lakierowanych na wysoki po-łysk mebli dla światowego kon-cernu. Tak można w skrócie opi-sać te 10 lat?

W dużym uproszczeniu, bo te lata były cza-sem nie tylko sukcesów. Od końca 2006 roku pod swoje skrzydła ponownie wziąłem również firmę AiB w Starachowicach. Zarządzając ABWood w Sławnie i AiB w Starachowicach, przejeżdżałem 65 000 kilometrów rocznie. Po pierwszym roku działania udało się wypro-wadzić firmę AiB ze strat. Nadszedł jednak światowy kryzys gospodarczy i w 2009 roku musiałem się z firmą AiB poddać. To był czas trudnych wyborów, również prywatnych. Prze-

cież przez 10 lat żyłem na dwa domy, wciąż myśląc, że to jeszcze rok czy dwa. To był też czas wielu trudności, choćby z zakupem su-rowca, negocjowaniem umów z dostawcami i odbiorcami, wahaniami kursu euro…

Te 10 lat zamyka jakiś etap, ale na emeryturę chyba jeszcze za wcześnie?

W grudniu 2012 roku poinformowałem wspólników, że na koniec czerwca 2013 roku rezygnuję z funkcji prezesa zarządu ABWo-od. Na razie odpoczywam, cieszę się swoim życiem prywatnym, więcej czasu spędzam z rodziną. Gdy koledzy pytają co robię, odpo-wiadam, że „zaprawiam grzyby w słoikach”, bo nie chcę zdradzać swoich planów. Muszę je jeszcze dobrze przemyśleć – rozwiązań może być wiele. Myślę, że w przyszłości, po krótkim odpoczynku, nadal będę związany z tą branżą.

Oddział napraw i pakowania wyrobów w firmie ABWood w Sławnie.

Linia lakiernicza. Na pierwszym planie szlifierka Costa z serii S firmy Teknika.

ABWood Spółka z.o.o

76-100 Sławnoul. Koszalińska 64, tel. 059 810 30 64

fax. 059 810 39 [email protected] 499 03 93 123

www.abwood.pl

TARCICA

BRYKIET DRZEWNY

ELEMENTY MEBLOWE

MEBLE

WYROBY OGRODOWE

N A S Z W Y W I A DMarek gajowniczekROZMAWIAŁ:

W grudniu 2013 roku minęło 15 lat od uruchomienia portalu Drewno.pl. Zaczynaliście w 1998 roku, kiedy dostęp do internetu nie był jeszcze tak powszechny jak dziś, deklarowało go około 5% ludzi z branży.

Patrząc przez pryzmat historii polskiego internetu były to zamierzchłe czasy, zarówno pod względem dostępnej techniki i infrastruktury, rozwiązań informatycznych, jak i przede wszystkim świadomości użytkowników. W pierwszych dwóch latach działalności, regułą było tłumaczenie klientom czym jest internet, co to jest strona www i do czego służy e-mail.

Skąd wziął się pomysł na portal akurat dla branży drzewnej?

Pracowałem w tym czasie w Wielkopolskich Tartakach Witar. Miałem tam dostęp do łącza internetowego. Nie było wtedy jeszcze wyszukiwarek internetowych, istniały tylko tak zwane katalogi lin-ków, z których największym był Yahoo.com. Przeszukiwanie katalo-gów było dość mozolne, a w Witarze wyszukiwaliśmy głównie stron producentów związanych z branżą. Z reguły strony w adresie miały nazwę firmy, ale trafiłem na stronę e-wood.com, której właściciele

sprzedawali tarcicę (na marginesie od kilku lat serwis ten nie istnie-je). Nazwa strony okazała się inspiracją, uświadomiła mi, że adres strony www może być niezależnym nośnikiem marketingowym.

Tak powstał pomysł zarejestrowania domeny www.drewno.pl?

Dzisiaj to dla wszystkich jest jasne i oczywiste, że portal powinien mieć krótką, prostą nazwę. Warto jednak przypomnieć, że portal Wirtualna Polska powstał w 1995 roku pod adresem www.wp.cnt.pl (CNT — Centrum Nowych Technologii — przyp. red.), a dopiero w 1998 roku przeniesiony został na adres www.wp.pl. W tym roku zaczęła też działać firma Google i wkrótce okazało się, że nazwa domeny może być kluczowym elementem popularności strony. Czyli wystartowaliście w tym samym roku co go-ogle, tylko lokalnie i branżowo?

Wspólnie z Bartoszem Hoffmannem stworzyliśmy pierwszą wersję „portalu”, w którym zamieszczaliśmy informacje dotyczące branży. Stworzyliśmy też największy na świecie branżowy katalog linków

Istniejemy tyle lat co google

DOMINIK JABŁOŃSKI, właściciel portalu drewno.pl

15-lecie portalu Drewno.pl

fot.

Ale

ksan

dra

Mar

iano

wsk

a

>>


S T O L A R K A O T W O R O WA

oraz tablicę ogłoszeń. Pamiętam, jak cieszyliśmy się z każdej nowej wizyty, ponieważ stronę odwiedzało zaledwie 100—150 osób w ciągu miesiąca. Dziś taka liczba użytkowników odwiedza nasz portal w ciągu 30 minut.

Czy już wówczas był to pomysł na biznes czy ra-czej popołudniowe hobby?

Badania rynkowe z tego okresu nie wskazywały na to, że projekt odniesie sukces, ale zawsze uważałem, że portale wertykalne, czyli specjalizujące się w jednej tematyce, będą rosły w siłę. Historia pokazuje, że miałem rację. Dzisiaj jesteśmy największym portalem branży drzewnej w Polsce i jednym z największych na świecie, po-mimo, że nasza zagraniczna konkurencja działa globalnie, podczas gdy my skupiamy się na rynku krajowym.

Jaka jest konkurencja w Polsce?

W polskim internecie obecnych jest kilkanaście portali związanych z branżą drzewną, jednak według naszej wiedzy mamy nad nimi dużą przewagę. Każdego miesiąca notujemy około 110 000 wizyt, co przekłada się na prawie milion unikalnych użytkowników w skali roku. Te statystyki nie obejmują ruchu w naszym sklepie interneto-wym. Mamy też ponad 43 000 zarejestrowanych kont na Giełdzie Ogłoszeń Drewno.pl.

To spora baza potencjalnych klientów. Czy łatwo jest przekonać reklamodawców do wykorzystania takiej formy marketingu internetowego?

Musimy wkładać dużo pracy w edukację klientów. Kiedyś tłumaczy-liśmy czym jest internet i jak z niego korzystać, teraz pokazujemy jak korzystać z reklamy w internecie. Uświadamiać, że posiadanie firmowej strony www, to jeszcze nie wszystko, by być zauważanym w natłoku informacji sieciowych. Staramy się też wciąż podnosić

atrakcyjność i wiarygodność naszych informacji, by przyciągać jesz-cze więcej użytkowników. Sztab fachowców: technologów drewna, leśników, informatyków i grafików, pracuje wciąż nad rozwijaniem nowych narzędzi, takich jak np. katalog maszyn, lokalizator materia-łów opałowych itp. Staramy się, aby portal Drewno.pl był miejscem, które łączy osoby związane z branżą i korzystające z produktów drzewnych.

Wspomniał Pan o sklepie internetowym. Czy drze-wiarze kupują w sieci?

Sklep internetowy to dobrze rozwijający się segment naszej działal-ności. Pięć lat temu zaczynaliśmy od sprzedaży książek związanych z branżą, dziś sprzedajemy ich kilka tysięcy w ciągu roku. Dobrze rozwija się też sprzedaż narzędzi specjalistycznych oraz nowego asortymentu — chemii do drewna.

Jakie są plany portalu na przyszłość?

Obecnie trwają prace nad nową wersją serwisu. Według założeń będzie ona dostępna wczesną wiosną przyszłego roku. Wstępem do prac była ankieta, którą wypełniło kilkuset naszych użytkow-ników. To na podstawie ich odpowiedzi powstał nowy projekt. Mam nadzieję, że zastosowane przez nas rozwiązania spowodują, że korzystanie z portalu będzie wygodniejsze, bardziej intuicyjne, a wygląd nowocześniejszy. Łatwiejsza będzie też nawigacja po inte-resujących informacjach. Mamy też kilka nowych pomysłów, które powinny zwiększyć ruch w portalu. To ważne, ponieważ większa liczba użytkowników przekłada się bezpośrednio na ilość transakcji zawieranych, np. na Giełdzie Ogłoszeń.

Linia ta jest pierwszą tego typu w Polsce i jedną z dziesięciu w Europie. Pozwala ona na równoczesną produkcję sześciu różnych profili okiennych przy niemal całkowitej automatyzacji, a co za tym idzie, niezwykle wysokiej dokładności i większej wydajności.

INWESTYCJE I ROZWÓJ FIRMY

14

Lider okien drewnianych Pozbud T&R rozbuduje fabrykę

W Słonawach powstaje kolejna hala produkcji okien firmy pozbud. dzięku wsparciu z unijnych funduszy, za blisko 40 milionów euro, obok funk-cjonujacej już fabryki zaadaptowanej po daw-nych wielkopolskich fabrykach mebli, zostanie uruchomiona nowa, która potroi możliwości produkcyjne firmy.

dr MAŁGORZATA WNOROWSKATEKST:N A S Z W Y W I A D


S T O L A R K A O T W O R O WA

1973 — otwarcie zakładu stolarskiego przez Ryszarda Andrzejaka1983 — przekazanie zakładu synowi Tadeuszowi1994 — powstanie firmy POZOKNA Spółka Cywilna z siedzibą w Złotnikach pod Poznaniem2002 — powstanie POZOKNA sp. z o.o., utworzonej przez Tadeusza i Romana Andrzejaków2003 — przekształcenie POZOKNA w POZBUD T&R sp. z o. o. i przeniesienie siedziby do Lubonia koło Poznania2007 — przekształcenie w spółkę akcyjną POZBUD T&R SA2008 — przeniesienie produkcji do nowego zakładu w Słonawach koło Obornik Wielkopolskich2008 — debiut na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych — pozyskujac kapitału 13,3 mln PLN2009 — uruchomienie linii produkcyjnej Weinig UC-Matic w zakładzie w Słonawach 2010 — kolejna emisja akcji na GPW (pozyskano 25 mln PLN kapitału)2011 — uruchomienie produkcja drzwi wewnetrznych2012 — rozpoczęcie produkcji litych podłóg drewnianych (przejęcie Ever Home)2015 — planowane uruchomienie nowej hali produkcji okien i drzwi w Słonawach o zdolności produkcyjnej około 6000 m2 /msc

Wobec dominującej pozycji okien z two-rzyw sztucznych, na polskim rynku trudno jest konkurować producentom okien drewnianych. W walce o klienta pozosta-ją więc głównie ci, którzy obniżają koszty, zwiększają skalę produkcji, a inwestując w innowacje, mogą zaoferować lepsze parametry, szybszy czas realizacji lub zago-spodarować nisze rynkowe. Wśród takich firm jest niewątpliwie spółka Pozbud, której właściciele — bracia Tadeusz i Roman Andrzejczakowie — przez ponad 20 lat przekształcali ją z odziedziczonego po ojcu zakładu stolarskiego w prężną spółkę giełdową. Dlaczego inni zamykają interes, ogłaszają upadłość, narzekają na kryzys a im się udaje z roku na rok osiągać kolejne rekordy produkcji, sprzedaży?— Firma zaczęła się szybko rozwijać, gdy zaczęliśmy wdrażać nowoczesne tech-nologie — mówi Roman Andrzejczak. — Szczególnie dynamiczny rozwój odno-towaliśmy w latach 2008—2012, kiedy to firma wzbogaciła się o nową linię pro-dukcyjną UC MATIC firmy Weinig. Pozwala ona na równoczesną produkcję sześciu różnych profili okiennych przy niemal cał-kowitej automatyzacji, a co za tym idzie, niezwykle wysokiej dokładności i większej wydajności.

Modernizacja zakładu zbiegła się z emisją akcji firmy na giełdzie — od inwestorów giełdowych udało się pozyskać 25 mln zł.Z roku na rok zakład w Słonawach — przekształcony z fabryki mebli, należącej niegdyś do Wielkopolskich Fabryk Mebli — zaczął się rozrastać.

DRZWI WEWNĘTRZNEW połowie roku 2011 w fabryce urucho-miono linię produkujacą drzwi wewnętrzne marki Castello, która poszerzyła ofertę producenta okien. Wszystkie maszyny wchodzące w skład linii pochodzą od re-nomowanych, europejskich producentów takich jak: Buerkle, Reichenbacher, Cefla czy Weinig.W zakładzie zainstalowano wówczas najno-wocześniejsze w Polsce i jedno z niewielu takich w Europie centrum obróbcze do produkcji drewnianych drzwi wewnętrznych Conturex firmy Weinig. Maszyna pracuje całkowicie automatycznie. Samodzielnie pobiera kolejne elementy z magazynku załadowczego, dokonuje ich kompleksowej obróbki z sześciu stron i wypycha gotowe elementy drzwi do magazynku odbiorczego. Tym sposobem maszyna Conturex nie wy-maga obecności operatora, a za�

Documents

www. przemysl drzewny. eu| 1forestor.przemysldrzewny.eu/wp-content/uploads/2014/04/... · 2014. 4. 15. · 4 | PRZEMYSŁ DRZEWNY. RESEARCH & DEVELOPMENT www. przemysl drzewny. eu|