Upload
freeloadtailieu2015
View
226
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Xác Định Vị Trí Trong Chuyển Động Của Robot Khóa Luận Tốt Nghiệp Đại Học
Citation preview
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
1
MôC LôC
Lêi c¶m ¬n Trang
Lêi cam đoan
Lêi nãi ®Çu................................................................................................................1
Ch¬ng I: Vai trß cña tù ®éng ho¸ ………...……………………………….…...3
I.TÇm quan träng cña tù ®éng ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi………………………3
II. øng dông c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ trong sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt ë níc ta………...4
Ch¬ng II: C«ng nghÖ chÕ t¹o Robot…………………………………….………6
I. Kü thuËt thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o c¬ khÝ………………………………………………..6
II. Kü thu©t thiÕt kÕ vµ thi c«ng m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn…………………………….7
III. Kü thuËt lËp tr×nh cho vi ®iÒu khiÓn……………...……………………………16
Ch¬ng III: Sö dông Encoder x¸c ®Þnh vÞ trÝ trong chuyÓn ®éng cña Robot...... 25
I. nhiÖm vô nguyªn t¾c vµ nguyªn lý lµm viÖc cña encoder ……………..……….26
II. s¬ ®å khèi vµ m¹ch ®iÖn sö dông encoder………………………………….….26
II. ch¬ng tr×nh sö dông encoder…………………………………………….……29
IV. Thùc hiÖn………………………………………………………………………31
KÕt luËn…………………………………………………………………………...32
Tµi liÖu tham kh¶o…………………………………………………………….….33
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
2
Lêi nãi ®Çu
Cuéc thi Robocon cho ®Õn nay ®· bíc sang n¨m thø 7 ®îc tæ chøc. Cuéc
thi nµy kh«ng chØ cuèn hót t«i mµ cßn cuèn hót rÊt nhiÒu c¸c b¹n sinh viªn trong c¶
níc cã niÒm ®am mª khoa häc kü thuËt. Cuéc thi nµy ®· ®em l¹i cho chóng t«i rÊt
nhiÒu kiÕn thøc vÒ kü thuËt, rÌn luyÖn ®øc tÝnh kiªn tr×, bÒn bØ, d¸m ®èi mÆt víi
gian khæ vµ ®Æc biÖt lµ tinh thÇn lµm viÖc theo nhãm vèn lµ ®iÓm yÕu cña c¸c b¹n
sinh viªn ViÖt Nam. Qua cuéc thi ®· ®Ó l¹i nh÷ng kû niÖm ®Ñp vÒ mét thêi sinh
viªn.
Cuéc thi Robocon kh«ng chØ ®em ®Õn cho sinh viªn cã nhiÒu c¬ héi ®îc thö
søc trªn lÜnh vùc tù ®éng ho¸, mµ cßn gióp cho ®Êt níc cã ®îc mét ®éi ngò kü s
cã tr×nh ®é cao vÒ tù ®éng ho¸. ®ång thêi tõ cuéc thi chóng ta t×m ra nh÷ng c«ng
nghÖ míi phôc vô cho cuéc sèng.
ViÖt Nam muèn theo kÞp c¸c níc tiªn tiÕn th× con ngêi ViÖt Nam ®Æc biÖt
lµ líp trÎ, nh÷ng häc sinh, sinh viªn, nh÷ng nhµ khoa häc trÎ ph¶i lµ lùc lîng xung
kÝch tiªn phong trong viÖc tiÕp cËn khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i, kh«ng ngõng rÌn
luyÖn giao lu häc hái tù lµm míi m×nh. Sinh viªn trêng §¹i häc s ph¹m hµ néi 2
nãi riªng vµ sinh viªn ViÖt Nam nãi chung lu«n kh¸t khao ®îc häc tËp, lao ®éng
s¸ng t¹o, hoµ nhËp víi c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi. Mét minh chøng ®iÓn
h×nh ®ã lµ chiÕn th¾ng cña sinh viªn ViÖt Nam trong cuéc thi “S¸ng t¹o Robot
Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng” trong nh÷ng n¨m qua.
§Ó chÕ t¹o ra nh÷ng chó RoBot th«ng minh cÇn cã mét lîng kiÕn thøc tæng
hîp tõ c¬ khÝ, kü thuËt ®iÖn tö vµ lËp tr×nh. Víi mong muèn lµ vËn dông nh÷ng kiÕn
thøc vÒ c¬ khÝ, kü thuËt ®iÖn tö vµ lËp tr×nh cho vi ®iÒu khiÓn. T«i vµ c¸c thµnh viªn
trong ®éi SP2 ®· tham gia chÕ t¹o mét sè Robot ®Ó tham dù cuéc thi “s¸ng t¹o
Robot ViÖt Nam 2009”.
C«ng viÖc chÕ t¹o Robot ®ßi hái kü thuËt tæng hîp cña nhiÒu phÇn kh¸c
nhau, trong khu«n khæ kho¸ luËn cña m×nh t«i chØ tr×nh bµy mét phÇn nhá lµ “x¸c
®Þnh vÞ trÝ trong chuyÓn ®éng cña Robot”.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
3
Ch¬ng I: VAI trß cña tù ®éng ho¸
I. TÇm quan träng cña tù ®éng ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi
Ngµy nay trong hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ, kü thuËt, nhÊt lµ c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp ®Òu ¸p dông kü thuËt tù ®éng ho¸. Cã thÓ nãi tù ®éng ho¸ ®· lµm thay ®æi
nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt, dich vô. ë nhiÒu níc ®· xuÊt hiÖn nh÷ng nhµ m¸y kh«ng cã
ngêi,v¨n phßng kh«ng cã giÊy…, kh¾p n¬i ®· l¾p ®Æt nh÷ng thuËt ng÷ nh th¬ng
m¹i ®iÖn tö, chÝnh phñ ®iÖn tö, m¸y th«ng minh, thiÕt bÞ th«ng minh. Tù ®éng ho¸
cã mÆt tõ kh©u ®ãng gãi s¶n phÈm trong mét d©y truyÒn s¶n xuÊt. øng dông n÷a
cña tù ®éng ho¸ lµ cã thÓ dïng m¸y tÝnh trùc tiÕp ®iÒu khiÓn tíi tõng thiÕt bÞ, tõng
d©y truyÒn s¶n xuÊt còng nh toµn bé hÖ thèng s¶n xuÊt. tõ viÖc ®iÒu khiÓn sè NC
(Numercal Coutrol), ®Õn ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh CNC (computer Numercal
Coutrol).
Ngµy nay nhiÒu ngêi ®· thõa nhËn r»ng, nãi ®Õn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi côm tõ “tù ®éng ho¸” lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®Ó
®¸nh gi¸ hÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt. Nh÷ng bíc ®i tõ sè
ho¸ ®Õn m¸y tÝnh ho¸ hÖ thèng s¶n xuÊt, dÞch vô, ngµy cµng ®¸p øng theo con
®êng mÒm ho¸.
B¶n th©n tù ®éng ho¸ lµ mét liªn ngµnh. Nã kh«ng thuéc mét ngµnh kinh tÕ
kü thuËt riªng nµo c¶. nhng l¹i cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ, kü thuËt.
Mét trong nh÷ng øng dông ®Æc trng cña kü thuËt tù ®éng ho¸ hiÖn ®¹i lµ
møc ®é xö lý th«ng minh trong c¸c t×nh huèng x¶y ra ë c¸c t×nh huèng c«ng nghÖ.
V× vËy nh÷ng kh¶ n¨ng mµ tù ®éng ho¸ ®em l¹i còng ®ßi hái khi ®em vµo øng dông
cho hÖ thèng thiÕt bÞ hay cho d©y chuyÒn s¶n xuÊt cô thÓ nµo ®ã ®ßi hái nh÷ng kü
thuËt viªn ph¶i am hiÓu quy tr×nh c«ng nghÖ, sö dông thµnh th¹o c«ng nghÖ ®ã.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
4
Tãm l¹i tù ®éng ho¸ cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ kü thuËt. Cã vÞ trÝ chñ
®éng trong sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh ®ã. Tù ®éng ho¸ cßn lµ cÇu nèi cña c¸c
thµnh tùu cña c«ng nghÖ th«ng tin biÕn thµnh hiÖn thùc trong s¶n xuÊt vµ trong ®êi
sèng x· héi.
Tù ®éng ho¸ ph¶i am hiÓu tõng ngãc ng¸ch, ®Õn toµn thÓ qu¸ tr×nh c«ng
nghÖ. Tù ®éng ho¸ ph¶i tiÕp cËn tõ hÖ thèng toµn côc, ®Õn tõng chi tiÕt cô thÓ cña
vÊn ®Ò mµ nã ®ang ®îc øng dông. V× vËy ph¸t triÓn tù ®éng ho¸ tøc lµ ph¸t triÓn
c«ng nghÖ cao, t¹o nÒn t¶ng c¬ b¶n ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn
®¹i ho¸,víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ c¸c lo¹i m¸y mãc,
®Æc biÖt lµ sù ra ®êi cña nh÷ng chó robot th«ng minh, ®· gióp Ých cho con ngêi
rÊt nhiÒu trong cuéc sèng vµ trong s¶n xuÊt. Tõ khi robot xuÊt hiÖn ®· nhanh
chãng trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän mµ mçi quèc gia nµo muèn tiÕn
lªn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Òu ph¶i chó träng tíi nã.
II. øng dông c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ trong sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt ë níc ta.
Trong vßng hai m¬i n¨m trë l¹i ®©y nhê sù tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ cña
thÕ giíi, níc ta ®ang tõng bíc chuyÓn dÇn tõ kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu sang
nÒn c«ng nghiÖp dÞch vô. Nhê sù øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ ®ã
®Êt níc ta ®· tõng bíc tù néi ®Þa ho¸ vµ bíc ®Çu tù chÕ t¹o ®îc c¸c lo¹i m¸y
mãc, d©y truyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ ®Æc biÖt ®ang tõng bíc ph¸t triÓn ngµnh c«ng
nghiÖp chÕ t¹o robot cßn non trÎ. Phôc vô ®¾c lùc cho sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt.
Ngµy nay viÖc sö dông c¸c lo¹i m¸y mãc d©y truyÒn tù ®éng, vµo trong sinh
ho¹t vµ s¶n xuÊt kh«ng cßn lµ mét ®iÒu kú l¹. víi nh÷ng hiÖu qu¶ thiÕt thùc cña
m¸y mãc d©y truyÒn tù ®éng vµ robot mang l¹i trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi
sèng x· héi. vÝ dô nh t¨ng n¨ng suÊt c¶i tiÕn chÊt lîng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm
nguyªn vËt liÖu, sím hoµn vèn ®Çu t vµ ng¨n ngõa tai n¹n lao ®éng. Nh÷ng hiÖu
qu¶ kinh tÕ vµ x· héi xuÊt ph¸t tõ sù ¸p dông c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ ®· t¹o ra c¸c
lo¹i Robot c«ng nghiÖp rÊt ®a n¨ng vµ linh ho¹t cã thÓ chuyÓn ®éng tho¶i m¸i nh
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
5
tay ngêi. ViÖc ¸p dông r«bot c«ng nghiÖp ®· chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt tõ c¬ cÊu
“con ngêi vµ dông cô lao ®éng” sang c¬ cÊu “con ngêi- Robot- m¸y mãc” gióp
cho con ngêi tho¸t khái nh÷ng c«ng viÖc nguy hiÓm, nÆng nhäc vµ nh÷ng c«ng
viÖc ®ßi hái ®é chÝnh x¸c cao.
Trong ®êi sèng: víi nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ ®¹t ®îc nh hiÖn
nay nh÷ng chó Robot cã thÓ nghe vµ hiÓu ®îc ng«n ng÷ cña con ngêi, vµ cã thÓ
thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc theo ý muèn cña con ngêi nh Robot gióp viÖc nhµ, Robot
vÖ sinh ®êng phè, kh¸ch s¹n, nh÷ng chó robot cã thÓ dïng ®Ó ch¨m sãc ngêi giµ,
vµ gióp viÖc trong c¸c gia ®×nh cã con nhá…ngoµi ra cßn rÊt nhiÒu øng dông kh¸c
cña c¸c lo¹i m¸y mãc, ngêi m¸y th«ng minh trong nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng x·
héi.
Nh trong lÜnh vùc qu©n sù: sö dông Robot ®Ó giµ ph¸ th¸o gì bom m×n, n¬i
mµ ®é nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng con ngêi lµ rÊt cao, hay ®¶m b¶o an ninh cho c¸c
sù kiÖn lín cña ®Êt níc
Trong lÜnh vùc y häc, nhê sù øng dông c¸c lo¹i m¸y mãc, Robot th«ng minh.
®· thay thÕ cho con ngêi trong nhiÒu kh©u quan träng ®ßi hái sù chÝnh x¸c cao.
ViÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo ch÷a trÞ c¸c c¨n bÖnh nguy hiÓm, ®·
mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ hÕt søc kh¶ quan mang l¹i cuéc sèng cho nhiÒu bÖnh
nh©n.
Vµ cßn rÊt nhiÒu c¸c lÜnh vùc kh¸c n÷a. v× nh÷ng lÏ nãi trªn, chóng ta cµng
thÊy râ vai trß chñ ®¹o cña tù ®éng ho¸ trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i
ho¸ ®Êt níc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y níc ta còng ®¹t ®îc c¸c thµnh tùu bíc
®Çu trong viÖc ¸p dông c«ng nghÖ tù ®éng ho¸, tøc lµ ph¸t triÓn hÖ thèng c«ng nghÖ
cao t¹o nÒn t¶ng c¬ b¶n ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt
níc. Hy väng r»ng trong xu thÕ ®æi míi vµ héi nhËp. Tù ®éng ho¸ sÏ cã nhiÒu
bíc tiÕn m¹nh mÏ h¬n n÷a.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
6
Ch¬ng II: c«ng nghÖ chÕ t¹o robot
®Ó cã thÓ chÕ t¹o ba con robot tham dù cuéc thi s¸ng t¹o Robot viÖt nam
2009 ®ã lµ sù kÕt hîp cña c¬ khÝ, ®iÖn tö vµ lËp tr×nh, c«ng viÖc nµy ph¶i ®ßi hái rÊt
nhiÒu kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cña nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau.
I. kü thuËt thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o c¬ khÝ.
Sù thµnh c«ng cña c¬ khÝ quyÕt ®Þnh ®Õn 80% sù thµnh c«ng chung trong
viÖc chÕ t¹o Robot. tríc khi ®i vµo chÕ t¹o c¬ khÝ th× c«ng viÖc ®Çu tiªn chóng ta
ph¶i cã b¶n thiÕt kÕ con Robot, b»ng c¸ch sö dông c¸c phÇn mÒm ®å ho¹ vÝ dô nh
Autocad… C«ng viÖc nµy còng ®ßi hái sù tÝnh to¸n cao. nÕu viÖc thiÕt kÕ sai hoÆc
kh«ng ®¹t yªu cÇu, sÏ g©y ra sù l·ng phÝ rÊt lín, hoÆc sÏ ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh
chuyÓn ®éng cña Robot trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o sau nµy.
Sau khi c«ng viÖc thiÕt kÕ ®· ®îc tèi u vµ ®a ra mét b¶n vÏ thèng nhÊt,
chóng ta b¾t ®Çu chuyÓn sang phÇn chÕ chÕ t¹o c¬ khÝ trong phÇn nµy cÇn chó ý
mét sè vÊn ®Ò sau:
+ ®é cøng cña chi tiÕt cÇn chÕ t¹o
+ sù ph©n bè t¶i träng
+ nguyªn lý chÕ t¹o m¸y…
Sau ®©y lµ mét sè h×nh ¶nh:
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
7
H×nh2.1: H×nh ¶nh mét sè Robot
II. kü thuËt thiÕt kÕ vµ thi c«ng m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn
M¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn trong robot lµ phÇn rÊt quan träng, nÕu nh phÇn c¬
khÝ ®îc coi nh c¸c c¬ cÊu thõa hµnh nh c¸nh tay, ch©n … th× phÇn m¹ch ®iÖn tö
®ãng vai trß nh c¸c m¹ch m¸u trong c¬ thÓ con ngêi. ViÖc thiÕt kÕ nã còng
chiÕm phÇn lín thêi gian trong viÖc chÕ t¹o Robot
Mét robot mang tÝnh c«ng nghÖ hay kh«ng cßn do m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn vµ
thi c«ng ë møc ®é, nh thÕ nµo n÷a.
®Çu tiªn chóng ta xem s¬ ®å khèi cña mét m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn robot. trªn
®ã thÓ hiÖn tÊt c¶ nh÷ng g× mµ ta cÇn lµm cho mét m¹ch ®iÒu khiÓn robot.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
8
H×nh 2.2: S¬ ®å khèi m¹ch ®iÖn
2.1 nguån ®iÖn Nguån ®iÖn ®Ó cÊp cho m¹ch ®iÖn, c¶m biÕn vµ ®éng c¬,trong cuéc thi s¸ng
t¹o robot viÖt nam 2009 chóng t«i sö dông bé nguån mét chiÒu nhá h¬n hoÆc b»ng 24VDC Khi ®· lùa chän ®îc nguån nu«i ®Ó sö dông.VËy th× nguån ®iÖn ®îc sö dông vµo ®©u? §ã lµ sö dông ®Ó cÊp nguån cho m¹ch ®iÒu khiÓn, vµ cÊp nguån cho ®éng
c¬.chóng ta còng cã thÓ sö dông chung nguån ®Ó cÊp cho ®éng c¬ vµ m¹ch ®iÒu khiÓn.Nh thÕ m¹ch ®iÒu khiÓn sÏ kh«ng bÞ ¶nh hëng xÊu tõ ®éng c¬ g©y ra. C¸ch l¾p ®Æt vµ bè trÝ b×nh ®iÖn trªn Robot
HiÓn thÞ th«ng tin
Vi ®iÒukhiÓn
trung t©m
M¹ch c«ng suÊt ®iÒu khiÓn ®«ng
c¬
C¶m biÕn line
C«ng t¾c hµnh tr×nh
Nót nhÊn
encoder
Nguån ®iÖn
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
9
H×nh 2.3: S¬ ®å nguån ®iÖn
2.2 M¹ch vi ®iÒu khiÓn trung t©m.
M¹ch vi ®iÒu khiÓn trung t©m trong Robot ®îc coi nh bé n·o cu¶ mét c¬
thÓ con ngêi.T¹i ®©y sÏ xö lý mäi ho¹t ®éng thao t¸c cña Robot. Xö lý c¸c tÝn hiÖu
tõ c¶m biÕn, c«ng t¾c hiÓn thÞ ®Ó ®iÒu khiÓn ®éng c¬, vËy th× chóng ta cÇn lµm g×
víi m¹ch vi ®iÒu khiÒn nµy.
®èi víi nh÷ng ai ®· lµm quen víi vi ®iÒu khiÓn, th× nh÷ng viÖc cÇn lµm víi
m¹ch vi ®iÒu khiÓn nµy. §ã lµ chóng ta sÏ lËp tr×nh trªn m¸y tÝnh, sau ®ã sÏ n¹p
ch¬ng tr×nh ®· viÕt vµo vi ®iÒu khiÓn.Vi ®iÒu khiÓn sÏ thùc hiÖn nh÷ng lÖnh ®· viÕt
vµo nã.
Cã nh÷ng lo¹i vi ®iÒu khiÓn nµo mµ ta cã thÓ sö dông ®Ó lËp tr×nh cho robot.
ë viÖt nam cã mét sè hä vi ®iÒu khiÓn th«ng dông sau:
+ - 12VDC
+ - 12VDC
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
10
+hä vi ®iÒu khiÓn 8051
H×nh 2.4: Vi ®iÒu khiÓn 8051
+hä vi ®iÒu khiÓn AVR
H×nh 2.5: Vi ®iÒu khiÓn AVR
+hä vi ®iÒu khiÓn PIC…
H×nh 2.6: Vi ®iÒu khiÓn pic
Trong cuéc thi s¸ng t¹o robot viÖt nam 2009 chóng t«i ®· sö dông hä vi ®iÒu khiÓn
8051 nªn trong kho¸ luËn nµy t«i sÏ giíi thiÖu tæng quan vÒ hä vi ®iÒu khiÓn nµy ë
phÇn sau.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
11
H×nh 2.7: S¬ ®å m¹ch vi ®iÒu khiÓn 8051
M¹ch vi ®iÒu khiÓn sö dông nguån 5V.trong c¸c cuéc thi Robocon m¹ch nµy
®ãng vai trß lµ khèi trung t©m cña Robot, kÕt nèi víi tÊt c¶ c¸c modul kh¸c, tõ
m¹ch vi ®iÒu khiÓn nµy b¹n cã thÓ më réng ra c¸c modul kh¸c.
M¹ch nguån
M¹ch vi ®iÒu khiÓn sö dông nguån 5V, tuy nhiªn c¸c ¾c quy dïng trong
Robot ®Òu lµ nguån 12V hoÆc 24V do ®ã b¹n kh«ng thÓ ®Êu trùc tiÕp nguån ¾c quy
vµo vi ®iÒu khiÓn ®îc cÇn ph¶i thiÕt kÕ mét m¹ch nguån riªng æn ®Þnh ë 5V cho vi
®iÒu khiÓn.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
12
H×nh 2.8: S¬ ®å m¹ch nguån dïng IC æn ¸p 7805 2.3 C¸c sensor c¶m biÕn M¹ch c¶m biÕn ®ãng vai trß nh c¸c m¾t cña Robot gióp Robot nhËn biÕt
®îc m«i trêng xung quanh (v¹ch tr¾ng, chíng ng¹i vËt) ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p xö
lý.
Trong cuéc thi Robocon thêng dïng nhËn biÕt v¹ch tr¾ng, mét sè trêng
hîp dïng ®Ó nhËn biÕt v¹ch mµu. nhê c¸c c¶m biÕn nµy mµ Robot cã kh¶ n¨ng nhËn
biÕt ®êng kÝch thíc réng 3cm ®îc ph©n bè theo quy luËt nµo ®ã mµ luËt ch¬i
®a ra. §ã lµ nhê vµo nh÷ng c¶m biÕn dß ®êng v¹ch tr¾ng.
Nh÷ng c¶m biÕn nµy lµ nh thÕ nµo? §ã lµ nh÷ng c¶m biÕn quang hay hång
ngo¹i ®îc thiÕt kÕ phï hîp ®Ó Robot cã thÓ nhËn ®îc ®êng chÝnh x¸c.
H×nh 2.9: Mét sè sensor hång ngo¹i
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
13
Mét sè c¸ch bè trÝ sensor: + Sö dông 6 sensor xÕp thµnh hµng ngang.
+ Sö dông 8 sensor.
2.4 c«ng t¾c hµnh tr×nh
Còng lµ mét trong nh÷ng ngâ vµo, ®a tÝn tÝn hiÖu vÒ vi ®iÒu khiÓn ®Ó xö lÝ.
C«ng t¾c hµnh tr×nh thêng cã 3 ch©n: ë d¹ng thêng ®ãng vµ thêng më,
mét ch©n tÝn hiÖu ®îc nèi ®Êt hoÆc VCC mét ch©n ®îc nèi víi vi ®iÒu khiÓn. ViÖc
bè trÝ c«ng t¾c hµnh tr×nh ph¶i khÐo lÐo, linh ho¹t ®Ó ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng nhËn
biÕt cña Robot.
H×nh 2.10: C«ng t¾c hµnh tr×nh.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
14
2.5 Nót nhÊn
Chóng ta sö dông nót nhÊn ®Ó lùa chän ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn Robot.
2.6 Encoder
Chóng ta thªm encoder vµo Robot ®Ó cã thªm sù linh ho¹t trong ®iÒu khiÓn.
Encoder dïng ®Ó ®o ®o¹n ®êng Robot di chuyÓn, t¨ng sù chÝnh x¸c cña Robot.
Tèi u gi¶i thuËt ®iÒu khiÓn cña Robot.
H×nh 2.11: Mét sè h×nh ¶nh vÒ encoder
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
15
2.7 HiÓn thÞ
M¹ch hiÓn thÞ cã thÓ sö dông LED 7 ®o¹n, mµn h×nh LCD, tuú theo tõng thiÕt
kÕ cña mçi ®éi.
h×nh 2.12: H×nh d¹ng LCD
2.8 M¹ch c«ng suÊt ®iÒu khiÓn ®éng c¬
M¹ch ®iÒu khiÓn c«ng suÊt rÊt quan träng, m¹ch c«ng suÊt ph¶i ®îc thiÕt kÕ
cÈn thËn, æn ®Þnh, bëi robot ho¹t ®éng tèt th× m¹ch c«ng suÊt ph¶i ®¶m b¶o.
Trong cuéc thi s¸ng t¹o robot viÖt nam 2009.Chóng t«i thêng sö dông lo¹i
m¹ch ®éng c¬ chÝnh lµ m¹ch cÇu H.
Mét trong c¸c kü thuËt rÊt quan träng ®ã lµ ®iÒu chÕ ®é réng xung (PWM).
Kü thuËt nµy gióp b¹n cã thÓ ®iÒu khiÓn Robot ch¹y nhanh chËm tuú ý, gióp cho
ho¹t ®éng cña Robot lu«n linh ho¹t, thÝch øng víi mäi t×nh huèng s¶y ra trªn s©n.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
16
III. Kü thuËt lËp tr×nh vi ®iÒu khiÓn
HiÖn nay cã rÊt nhiÒu hä vi ®iÒu khiÓn trªn thÞ trêng víi nhiÒu øng dông
kh¸c nhau, trong ®ã cã hä vi ®iÒu khiÓn MCS-51 ®îc sö dông réng r·i trªn thÕ giíi
vµ ë ViÖt Nam. Trong cuéc thi s¸ng t¹o Robot ViÖt Nam 2009 chóng t«i ®· sö dông
hä vi ®iÒu khiÓn 89C52 cña h·ng Atmet cïng hä víi vi ®iÒu khiÓn 8051. V× vËy c©u
lÖnh cña 89C52 còng t¬ng tù, nh cña hä vi ®iÒu khiÓn 8051.
3.1 Tæng quan vÒ vi ®iÒu khiÓn 89CXX (89C51, 89C52..)
Vi ®iÒu khiÓn 89CXX cña h·ng Atmet cã 4/8/12/20 Kbyte bé nhí Flash
rom bªn trong ®Ó lu ch¬ng tr×nh.
ROM (Read Only Memory) lµ bé nhí chØ ®äc vµ ®Òu cã 128 Byte RAM néi,
RAM (Random Access Memory) cã thÓ ®äc ghi. RAM kh«ng tiÕp tôc lu gi÷ néi
dung khi bÞ mÊt nguån cung cÊp. Cßn ROM th× ngîc l¹i.
Cã tõ hai ®Õn ba bé ®Þnh thêi 16 bit, cã 32 ®êng suÊt nhËp (4Port xuÊt nhËp
tõ P0 ®Õn P3). Cã cÊu tróc ng¾t 2 møc u tiªn vµ 5 nguyªn nh©n ng¾t, cã kh¶ n¨ng
giao tiÕp truyÒn d÷ liÖu nèi tiÕp.Cã m¹ch dao ®éng vµ t¹o xung clock trªn chip.
Hä vi ®iÒu khiÓn cã thÓ më réng kh«ng gian nhí ch¬ng tr×nh ngoµi 64
Kbyte ( Bé nhí ROM ) ngo¹i vµ më réng kh«ng gian nhí d÷ liÖu ngoµi 64 Kbyte
(Bé nhí RAM ngo¹i).
Bé xö lÝ bit (Thao t¸c trªn c¸c bit riªng rÏ) 210 bit cã thÓ truy xuÊt ®Õn tõng bit.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
17
Chøc n¨ng chi tiÕt
H×nh 2.13: s¬ ®å bè trÝ ch©n cña 89CXX
Ch©n VCC: d¬ng nguån (nguån ®iÖn cÊp +5V ± 0.5)
Ch©n GND: nèi mass
+ Port 0: (P0)
Port 0 gåm 8 ch©n (Tõ ch©n 32 ®Õn ch©n 39 ) cã hai chøc n¨ng:
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
18
- chøc n¨ng xuÊt/nhËp
- chøc n¨ng lµ bus d÷ liÖu vµ bus ®Þa chØ.
+ Port 1: (P1)
Port 1 gåm 8 ch©n (tõ ch©n 1 ®Õn ch©n 8) chØ cã chøc n¨ng lµm c¸c ®êng
xuÊt nhËp.
+ Port 2: (P2)
Port 2 gåm 8 ch©n (tõ ch©n 21 ®Õn ch©n 28) cã hai chøc n¨ng:
- Chøc n¨ng xuÊt/nhËp
- Chøc n¨ng lµ bus ®Þa chØ cao.
+ Port 3: (P3)
Port 3 gåm 8 ch©n (tõ ch©n 10 ®Õn ch©n 17) cã hai chøc n¨ng:
- Chøc n¨ng xuÊt/nhËp
- Mçi ch©n l¹i cã chøc n¨ng riªng
Bit Tên Chức năng
P3.0 RxD Ngõ vào nhận dữ liệu nối tiếp
P3.1 TxD Ngõ xuất dữ liệu nối tiếp
P3.2 INT0 Ngõ vào ngắt cứng thứ 0
P3.3 INT1 Ngõ vào ngắt cứng thứ 1
P3.4 T0 Ngõ vào của Timer/Counter thứ 0
P3.5 T1 Ngõ vào của Timer/Counter thứ 1
P3.6 WR Ngõ điều khiển ghi dữ liệu lên bộ nhớ ngoài
P3.7 RD Ngõ điều khiển đọc dữ liệu từ bộ nhớ bên ngoài
P1.0 T2 Ngõ vào của Timer/Counter thứ 2
P1.1 T2X Ngõ Nạp lại/thu nhận của Timer/Counter thứ 2
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
19
+ Ch©n RESET (RST)
Dïng ®Ó thiÕt lËp l¹i tr¹ng th¸i ban ®Çu cho vi ®iÒu khiÓn.
+ Ch©n XTAL1 vµ XTAL2.
Dïng ®Ó nhËn nguån xung clock tõ bªn ngoµi ®Ó ho¹t ®éng.
+ Ch©n cho phÐp bé nhí ch¬ng tr×nh PSEN (ch©n 29)
Dïng ®Ó truy suÊt bé nhí ch¬ng tr×nh ngoµi.
+ Ch©n ALE (ch©n 30)
Xung cña ngâ ra cho phÐp chèt ®Þa chØ ALE, cho phÐp chèt byte thÊp cña ®Þa
chØ trong thêi gian truy suÊt bé nhí ngoµi.
Ch©n nµy còng ®îc dông lµm ngâ vµo xung lËp tr×nh (PROG)
Trong thêi gian lËp tr×nh FLASH.
+ ch©n EA
Dïng ®Ó x¸c ®Þnh ch¬ng tr×nh thùc hiÖn ®îc lÊy tõ ROM néi hay ROM
ngo¹i
- Khi EA nèi víi l«gÝc 1 (+5V) vi ®iÒu khiÓn thùc hiÖn ch¬ng tr×nh
lÊy tõ bé nhí néi.
- Khi EA nèi víi l«gÝc 0 (0V) th× vi ®iÒu khiÓn thùc hiÖn ch¬ng tr×nh
lÊy tõ bé nhí ngo¹i.
3.2 CÊu tróc cña mét ch¬ng tr×nh hîp ng÷.
3.2.1 Tæng quan vÒ ng«n ng÷ Assembly
Trong qu¸ tr×nh lËp tr×nh chóng t«i ®· sö dông ng«n ng÷ lËp tr×nh Aseembly
lµ mét ng«n ng÷ lËp tr×nh cÊp thÊp gÇn víi ng«n ng÷ m¸y, ch¬ng tr×nh sau khi viÕt
b»ng assembly cÇn ®îc chuyÓn ®æi qua m· lÖnh (hay gäi lµ m· m¸y) cña vi ®iÒu
khiÓn, qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®îc thùc hiÖn b»ng ch¬ng tr×nh dÞch Assembler. C¸c
m· lÖnh sau ®ã ®îc n¹p vµo ROM cña vi ®iÒu khiÓn ®Ó thùc hiÖn ch¬ng tr×nh. §Ó
so¹n th¶o ch¬ng tr×nh cã thÓ sö dông Notepal hoÆc bÊt cø ch¬ng tr×nh so¹n th¶o
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
20
cã sö dông bé kÝ tù chuÈn ASCII vµ lu tªn ®u«i nh sau: “tªn.asm”. Ngoµi ra cã
thÓ sö dông c¸c phÇn mÒm hç trî so¹n th¶o dµnh riªng cho vi ®iÒu khiÓn ®· tÝch hîp
s½n ch¬ng tr×nh dÞch Assembler.
3.2.2 Khu«n d¹ng cña ch¬ng tr×nh hîp ng÷
+ Mét ch¬ng tr×nh hîp ng÷ chøa:
- C¸c lÖnh (intruction), cña bé vi xö lý, bé vi ®iÒu khiÓn
- C¸c chØ dÉn (directive) cña tr×nh dÞch hîp ng÷
- C¸c ®iÒu khiÓn (coltrol) cña tr×nh dÞch hîp ng÷
- C¸c chó thÝch (comment)
C¸c lÖnh lµ c¸c m· gîi nhí quen thuéc cña c¸c lÖnh thùc thi ®îc (nh
MOV,ADD…)
C¸c chØ dÉn cña tr×nh dÞch hîp ng÷ lµ c¸c lÖnh cña tr×nh dÞch hîp ng÷ dïng
®Ó ®Þnh nghÜa cÊu tróc ch¬ng tr×nh, c¸c ký hiÖu, d÷ liÖu, c¸c h»ng sè…(nh
ORG,..)
C¸c ®iÒu khiÓn cña tr×nh dÞch hîp ng÷ thiÕt lËp c¸c chÕ ®é cña tr×nh dÞch hîp
ng÷ vµ c¸c luång hîp dÞch trùc tiÕp. C¸c chó thÝch gióp cho ch¬ng tr×nh dÔ ®äc
b»ng c¸ch ®a ra c¸c gi¶i thÝch vÒ môc ®Ých vµ ho¹t ®éng cña c¸c chuçi lÖnh.
C¸c dßng chøa c¸c lÖnh vµ c¸c chØ dÉn ph¶i ®îc viÕt theo c¸c quy luËt mµ
tr×nh dÞch hîp ng÷ hiÓu ®îc. Mçi mét dßng ®îc chia thµnh c¸c trêng c¸ch biÖt
nhau bëi kho¶ng tr¾ng hoÆc kho¶ng tab. Khu«n d¹ng tæng qu¸t cña mçi mét dßng
lÖnh nh sau.
[label:] memonic [operand], [operand] […][;comment] Label:nh·n
Memonic:m· gîi nhí
Operand:to¸n h¹ng
Comment: chó thÝch
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
21
ChØ cã trêng m· gîi nhí lµ b¾t buéc. NhiÒu tr×nh dÞch hîp ng÷ yªu cÇu
trßng nh·n, nÕu hiÖn diÖn ph¶i b¾t ®Çu tõ bªn tr¸i ë cét 1, vµ c¸c trêng tiÕp theo
®îc c¸ch nhau bëi ký tù kho¶ng tr¾ng hoÆc tab.
3.2.3 Trêng nh·n
Nh·n biÓu thÞ ®Þa chØ cña lÖnh (hoÆc d÷ liÖu) theo sau. Khi cã sù rÏ nh¸nh
®Õn lÖnh nµy, nh·n ®îc dïng trong trêng to¸n h¹ng cña lÖnh rÏ nh¸nh hoÆc lÖnh
nh¶y (nh SJMP SKIP).
Trong khi thuËt ng÷ “nh·n” lu«n lu«n biÓu thÞ mét ®Þa chØ, thuËt ng÷ “ký
hiÖu” l¹i tæng qu¸t h¬n. nh·n lµ mét lo¹i ký hiÖu vµ ®îc nhËn d¹ng b»ng dÊu ‘:’
(kÕt thóc nh·n).
C¸c ký hiÖu ®îc g¸n gi¸ trÞ hoÆc thuéc tÝnh b»ng c¸ch sö dông c¸c chØ dÉn
nh lµ EQU, SEGMENT, BIT, DATA,…C¸c ký hiÖu cã thÓ lµ c¸c ®Þa chØ, c¸c h»ng
d÷ liÖu, tªn cña c¸c segment hoÆc c¸c cÊu tróc kh¸c do ngêi lËp tr×nh nghÜ ra. C¸c
ký hiÖu kh«ng kÕt thóc b»ng dÊu ‘:’. Trong thÝ dô sau ®©y COSTANT lµ ký hiÖu cßn
START lµ mét nh·n:
Costant equ 500
Start: mov a, #0ffh
Mét ký hiÖu (hoÆc nh·n) ph¶i b¾t ®Çu b»ng mét ký tù hoÆc dÊu hái ‘?’ hoÆc
dÊu nèi díi ‘_’ vµ tiÕp theo ph¶i lµ c¸c ký tù ch÷, c¸c sè, dÊu ‘?’ hoÆc ‘_’; ký hiÖu
(hoÆc nh·n) cã thÓ dµi 31 ký tù ë d¹ng ch÷ thêng hoÆc ch÷ in. C¸c ký hiÖu cã thÓ
(hoÆc nh·n) kh«ng thÓ trïng víi c¸c tõ kho¸ (c¸c m· gîi nhí, c¸c chØ dÉn, c¸c to¸n
tö hoÆc c¸c ký hiÖu tiÒn ®Þnh nghÜa).
3.2.4 Trêng m· gîi nhí
M· gîi nhí cña lÖnh hoÆc chØ dÉn cña tr×nh dÞch hîp ng÷ theo sau trêng
nh·n. C¸c thÝ dô vÒ m· gîi nhí cña chØ dÉn lµ ADD, MOV, DIP hoÆc INC. C¸c thÝ
dô vÒ m· gîi nhí cña chØ dÉn lµ ORG, EQU hoÆc DB.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
22
3.2.5 Trêng to¸n h¹ng
Trêng to¸n h¹ng, theo sau trêng m· gîi nhí.Trêng nµy chøa ®Þa chØ hoÆc d÷
liÖu mµ lÖnh sÏ sö dông.Mét nh·n cã thÓ ®îc dïng ®Ó biÓu thÞ ®Þa chØ cña d÷ liÖu
hoÆc mét ký hiÖu cã thÓ ®îc dïng ®Ó biÓu thÞ mét h»ng d÷ liÖu. C¸c kh¶ n¨ng cña
trêng to¸n h¹ng phô thuéc vµo thao t¸c. Cã thao t¸c kh«ng cã to¸n h¹ng (thÝ dô
lÖnh RET) trong khi c¸c thao t¸c kh¸c cho phÐp nhiÒu to¸n h¹ng c¸ch nhau bëi dÊu
phÈy. Do vËy cã nhiÒu kh¶ n¨ng cho trêng to¸n h¹ng mµ chóng ta sÏ kh¶o s¸t sau.
3.2.6 Trêng chó thÝch
C¸c ghi chó ®Ó lµm râ ch¬ng tr×nh ®îc ®Æt trong trõ¬ng chó thÝch ë cuèi
dßng lÖnh. C¸c chó thÝch cÇn ph¶i ®îc b¾t ®Çu b»ng dÊu chÊm ph¶y (;). C¸c
ch¬ng tr×nh con vµ c¸c phÇn cã kÝch thíc lín cña ch¬ng tr×nh thêng b¾t ®Çu bëi
mét khèi chó thÝch bao gåm nhiÒu dßng chó thÝch ®Ó gi¶i thÝch c¸c ®Æc trng tæng
qu¸t cña ch¬ng tr×nh con hoÆc phÇn mÒm theo sau.
3.2.7 C¸c ký hiÖu ®Æc biÖt
C¸c ký hiÖu ®Æc biÖt ®îc dïng cho c¸c kiÓu ®Þnh ®Þa chØ thanh ghi. C¸c ký hiÖu
nµy bao gåm A, R0 ®Õn R7, DPTR, PC, C vµ AB. DÊu $ còng lµ mét ký hiÖu ®Æc
biÖt ®îc dïng ®Ó tham chiÕu ®Õn gi¸ trÞ hiÖn hµnh cña bé ®Õm vÞ trÝ.
Mét sè thÝ dô nh sau:
Setb c
Inc dptr
Jnb ti,$ LÖnh trªn cã thÓ viÕt l¹i nh sau: HERE: JNB TI, HERE
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
23
3.2.8 §Þa chØ gi¸n tiÕp
Víi mét sè lÖnh, trêng to¸n h¹ng cã thÓ x¸c ®Þnh mét thanh ghi mµ néi
dung cña thanh ghi lµ ®Þa chØ cña d÷ liÖu. DÊu @ chØ ra m«t ®Þa chØ gi¸n tiÕp vµ
thanh ghi theo sau chØ cã thÓ lµ R0, R1, DPTR hoÆc PC tuú vµo lÖnh cô thÓ.
ThÝ dô:
ADD A, @R0
MOVC A, @A + PC
LÖnh ®Çu tiªn lÊy ra mét byte d÷ liÖu tõ RAM néi ë ®Þa chØ lµ néi dung cña
thanh ghi R0. lÖnh thø hai lÊy ra mét byte d÷ liÖu tõ bé nhí ch¬ng tr×nh ngoµi ë
®Þa chØ lµ néi dung thanh chøa A céng víi néi dung cña bé ®Õm ch¬ng tr×nh PC.
Lu ý lµ néi dung cña bé ®Õm ch¬ng tr×nh PC khi céng lµ ®Þa chØ lÖnh tiÕp theo
lÖnh MOVC. Víi c¶ hai lÖnh trªn, gi¸ trÞ lÊy ra ®îc ®a vµo cÊt trong thanh chøa
A.
3.2.9 §Þa chØ d÷ liÖu
NhiÒu lÖnh truy xuÊt c¸c vÞ trÝ nhí b»ng c¸ch sö dông kiÓu ®Þnh ®Þa chØ trùc
tiÕp vµ yªu cÇu mét ®Þa chØ cña bé nhí d÷ liÖu trªn chÝp (00H – 7FH) hoÆc ®Þa chØ
cña mét thanh ghi chøa chøc n¨ng ®Æc biÖt SFR (80H – 0FFH) trong trêng to¸n
h¹ng.
C¸c ký hiÖu tiÒn ®Þnh nghÜa cã thÓ ®îc sö dông thay cho ®Þa chØ cña c¸c thanh ghi chøc n¨ng.
ThÝ dô: MOV A, 45H MOV A, SBUF ; t¬ng ®¬ng lÖnh MOV A, 99H
3.2.10 §Þa chØ bit
C¸c lÖnh truy xuÊt c¸c vÞ trÝ ®îc ®Þnh ®Þa chØ bit ph¶i cung cÊp ®Þa chØ bit
trong bé nhí d÷ liÖu néi (00H – 7FH) hoÆc ®Þa chØ bit trong c¸c thanh ghi SFR
(80H – 0FFH).
Cã ba c¸ch ®Ó ®Þnh ®Þa chØ bit trong mét lÖnh:
(a) §Þa chØ bit ®· biÕt tríc
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
24
(b) Sö dông to¸n tö dot (.) gi÷a ®Þa chØ byte vµ vÞ trÝ bit
(c) Sö dông ký hiÖu tiÒn ®Þnh nghÜa.
Díi ®©y lµ c¸c vÝ dô:
Setb 0e7h ; §Þnh ®Þa chØ biÕt tríc
Setb acc.7 ; Sö dông to¸n tö dot
Jnb ti, $ ; TI lµ ký hiÖu tiÒn ®Þnh nghÜa
Jnb 99h, $ ; cïng c«ng dông víi lÖnh trªn 3.2.11 §Þa chØ cña lÖnh
Mét ®Þa chØ cña lÖnh ®îc dïng trong trêng to¸n h¹ng cho c¸c lÖnh nh¶y,
bao gåm c¸c lÖnh nh¶y t¬ng ®èi (SJMP vµ c¸c lÖnh nh¶y cã ®iÒu kiÖn), c¸c lÖnh
nh¶y vµ gäi tuyÖt ®èi (ACALL, AJMP) vµ c¸c lÖnh nh¶y gäi dµi (LJMP, LCALL).
®Þa chØ lÖnh thêng ®îc cho díi d¹ng c¸c nh·n.
thÝ dô
HERE . . . SJMP HERE
ë ®©y trong khu«n khæ kho¸ luËn nµy t«i xin tr×nh bµy ng¾n gän mét sè
néi dung sÏ ®îc dïng nhiÒu trong nh÷ng ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn robot minh ho¹,
cßn nhiÒu néi dung kh¸c kh«ng ®îc tr×nh bµy trong khu«n khæ kho¸ luËn nµy, tuy
nhiªn b¹n ®äc cã thÓ t×m thÊy dÔ dµng trong c¸c s¸ch viÕt vÒ lËp tr×nh hîp ng÷ cho
vi ®iÒu khiÓn.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
25
ch¬ng iii: sö dông encoder x¸c ®Þnh vÞ trÝ
trong chuyÓn ®éng cña robot
I. NhiÖm vô, nguyªn t¾c vµ nguyªn lÝ lµm viÖc cña Encoder
3.1 NhiÖm vô
+ KiÓm so¸t tèc ®é ®éng c¬
+ sö lý gãc cua
+ §o ®êng ®· di chuyÓn
+ Ch¹y kh«ng dïng c¶m biÕn ë vïng cã v¹ch tr¾ng
®©y lµ nh÷ng øng dông mµ encoder mang l¹i cho Robot, ngoµi ra qua nh÷ng
thuËt to¸n vµ gi¶i c¸c bµi to¸n ®éng häc kÕt hîp víi la bµn sè, encoder cßn cã thÓ
x¸c ®Þnh t¬ng ®èi chÝnh x¸c vÞ trÝ cña Robot trªn s©n di chuyÓn kh«ng dïng v¹ch
tr¾ng.
3.2 Nguyªn t¾c ®Ó x¸c ®Þnh qu·ng ®êng
Chu vi cña b¸nh encoder b¹n cã thÓ tÝnh ®îc mét xung t¬ng øng víi bao
nhiªu mm di chuyÓn. VËy sö lý cua mét gãc cè ®Þnh víi mét b¸nh cè ®Þnh th× mÊt
bao nhiªu xung, cßn nÕu mét b¸nh thuËn mét b¸nh nghÞch th× sè xung thuËn b»ng
sè xung nghÞch vµ b»ng mét nöa sè xung xö lý khi cua b»ng mét b¸nh. Gi¸ trÞ nµy
lu vµo thanh ghi tíi gãc cua sÏ mang ra so s¸nh víi gi¸ trÞ tr¶ vÒ cña encoder.
3.3 Nguyªn lÝ lµm viÖc cña encoder
Gåm mét bé thu ph¸t hång ngo¹i vµ mét ®Üa chia lç ®îc ®Æt gi÷a hÖ thèng
thu ph¸t nµy. §Üa ®îc g¾n trªn trôc cña ®éng cña ®éng c¬ hoÆc trôc chuyÓn ®éng.
Qu¸ tr×nh ®Üa chuyÓn ®éng lµm cho phÇn photo sensor thay ®æi tr¹ng th¸i vµ t¹o ra
mét chuçi xung vu«ng trªn ®Çu ra ®©y lµ mét th«ng sè quan träng cña mét encoder.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
26
H×nh 3.1: S¬ ®å nguyªn lý lµm viÖc cña encoder
Nh÷ng lç nµo cho ¸nh s¸ng xuyªn qua tÝn hiÖu ®Çu ra sÏ ®îc m· ho¸ lµ 1,
nh÷ng lç nµo kh«ng cho ¸nh s¸ng xuyªn qua tÝn hiÖu sÏ ®îc m· ho¸ lµ 0.
II. S¬ ®å khèi vµ m¹ch ®iÖn sö dông encoder
H×nh 3.2: S¬ ®å khèi sö dông encoder
Encoder
89c52
Bé so s¸nh
X¸c ®Þnh
qu·ng ®êng
NhiÖm vô
T¨ng tèc
Gi¶m tèc
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
27
+Trong trêng hîp sö dông encoder ®Ó x¸c ®Þnh qu·ng ®êng, tÝn hiÖu tõ encoder ®îc ®a vµo vi ®iÒu khiÓn. Vi ®iÒu khiÓn sÏ ®Õm sè xung nhËn ®îc tíi khi b»ng mét gi¸ trÞ nµo ®ã vi ®iÒu khiÓn sÏ ra lÖnh dõng hoÆc quay mét gãc nµo ®ã.
+ë trêng hîp æn tèc ®éng c¬, sè xung mµ encoder ®a vÒ sÏ ®îc so s¸nh víi mét gi¸ trÞ nµo ®ã nÕu nhá h¬n hoÆc lín h¬n th× ®a ra hai bÝt gi¶m ®é réng xung hoÆc t¨ng ®é réng xung ®îc minh ho¹ nh h×nh vÏ. H×nh 3.3: §é réng xung ®îc t¨ng lªn H×nh 3.4: §é réng xung ®îc gi¶m ®i
+M¹ch ®iÖn dïng ®Ó ®o ®o¹n ®êng ®· di chuyÓn
H×nh 3.5 S¬ ®å m¹ch ®iÖn chi tiÕt
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
28
H×nh 3.6: S¬ ®å m¹ch ®iÖn Driver (tÝn hiÖu ®Çu vµo lÊy tõ ®Çu ra AT89C51)
H×nh 3.7: S¬ ®å m¹ch ®iÖn æn tèc cho ®éng c¬
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
29
+ Nguyªn lÝ lµm viÖc:
Nguån t¹o xung S1 ta cã thÓ thay b»ng encoder, hoÆc c¸c m¹ch t¹o xung
kh¸c.TÝn hiÖu ®îc ®a vµo díi d¹ng xung vµo IC LM2907. IC LM2907 cã nhiÖm
vô t¹o ra c¸c tÝn hiÖu díi d¹ng ®iÖn ¸p.
®Çu ra cña IC LM2907 ®îc ®a vµo IC khuÕch ®¹i thuËt to¸n U2LF442, sau
khi so s¸nh tÝn hiÖu ®Çu ra cña khuÕch ®¹i thuËt to¸n ®îc ®a vµo U3B (U3B cã
nhiÖm vô ®iÒu chØnh ®é réng xung). Xung cña U3B ®îc lÊy tõ nguån dao ®éng
LM556. Sau khi ®iÒu chØnh ®é réng xung sÏ ®îc ®a tíi ®iÒu khiÓn motor.
III. Ch¬ng tr×nh sö dông encoder ;®Õm sù kiÖn khi P1.0 chuyÓn tõ 1 vÒ 0 Org 00h ;ch¬ng tr×nh dß ®êng ®i ( P1.0 vµ P1.1 ) vµ ®Õm ë 2 bÝt ( P1.2 vµ P1.3) Mov r0,#0 Mov r1,#0 Main: cjne r0,#5,main 1 Lcall dung lai Main1: cjne r0,#8,dem1 Lcall stop Sjmp dem1 ;----------------------------------------------------------------------------- Chay: jb p1.0,khong1 ; cho p1.0 = 0 Jb p1.1.khong2 Lcall dithang Sjmp ktra1 Khong2: lcall retrai Sjamp ktra1 Khong1: jb p1.1,khong3 Lcall rephai Sjmp ktra1 Khong3: lcall dithang SjMP KTRA1 ;--------CHUONG TRINH CON--------------------- RETRAI: SETB P2.0 CLR P2.1
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
30
RET REPHAI: SET p2.1 Clr p2.0 Ret Dithang: clr 2.0 Clr 2.1 Ret Dunglai: clr p2.7 Ret Stop: clr p2.6 Ret ;---------------------------------------------------------------- Dem1: jnb p1.2,dem1 ; dem o kenh 1 Ktra: jb p1.2,chay Inc r0 Mov p0,r0 Sjmp main ;------------------------------------------------------------------ Dem2: jnb p1.3,dem2 ; dem o kenh 2 Ktra1: jb p1.3,ktra Inc r1 Mov p3,r1 Sjmp dem2 End Tãm t¾t ch¬ng tr×nh:
Ch¬ng tr×nh dß ®êng ®i ( P1.0 vµ P1.1 ) vµ ®Õm ë 2 bÝt ( P1.2 vµ P1.3)
Ch¬ng tr×nh dïng thanh ghi R0 lµm thanh ghi ®Õm v¹ch
Ch¬ng tr×nh dïng thanh ghi R1 lµm thanh ghi ®Õm xung tõ encoder ®a ®Õn
vi ®iÒu khiÓn AT89C51.
Dïng port 1 cña vi ®iÒu khiÓn lµm port nhËn tÝn hiÖu ë ®Çu vµo:
+ Bit p1.0 vµ bit p1.1 lµm nhiÖm vô nhËn tÝn hiÖu ®Ó dß ®êng…,
+ BÝt p1.2 lµm nhiÖm vô nhËn tÝn hiÖu ë ®Çu vµo ®Ó ®Õm v¹ch,
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
31
+ BÝt p1.3 lµm nhiÖm vô nhËn xung tÝn hiÖu ®Çu vµo tõ encoder ®Ó x¸c
®Þnh vÞ trÝ chuyÓn ®éng cña robot….
Dïng port 2 lµ port ®Çu ra ( ®a tÝn hiÖu vµo driver ®Ó ®iÒu khiÓn motor):
+ Dïng p2.0 vµ p2.1 lµm nhiÖm vô ®iÒu khiÓn motor thø nhÊt cña b¸nh
sau.
+ Dïng p2.2 vµ p2.3 lµm nhiÖm vô ®iÒu khiÓn motor thø hai cña b¸nh sau
Cã c¸c trêng hîp sau:
Robot ch¹y tiÕn: p2.0 = 1, p2.1 = 0, p2.2 = 1, p2.3 = 0
Robot ch¹y lïi: p2.0 = 0, p2.1 =1, p2.2 = 0, p2.3 = 1
Robot rÏ tr¸i: p2.0 = 1, p2.1 = 0, p2.2 = 0, p2.3 = 0
Robot rÏ ph¶i: p2.0 = 0, p2.1 = 0, p2.2 = 1, p2.3 = 0
IV. Thùc hiÖn
H×nh ¶nh ch¹y thö l¾p trªn bo thö
Ho¹t ®éng:
Qu¸ tr×nh ®Üa chuyÓn ®éng lµm cho phÇn photo sensor thay ®æi tr¹ng th¸i vµ t¹o ra
mét chuçi xung vu«ng trªn ®Çu ra, tÝn hiÖu nµy ®îc ®a vµo vi ®iÒu khiÓn ®Ó xö lÝ
sau ®ã vi ®iÒu khiÓn ®a ra c¸c lÖnh ®iÒu khiÓn dõng hoÆc cua hay ®iÒu chØnh tèc
®é ®éng c¬ mµ ch¬ng tr×nh yªu cÇu.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
32
KÕt luËn
ViÖc sö dông Encoder trong chÕ t¹o Robot ®©y lµ mét c«ng nghÖ míi nã
mang l¹i kÕt qu¶ gÇn nh lµ tuyÖt ®èi khi Robot chuyÓn ®éng tíi mét vÞ trÝ ®· ®îc
x¸c ®Þnh tõ tríc, mµ mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c kh«ng thÓ lµm ®îc. Qua qu¸ tr×nh
lµm viÖc t«i ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ nh:
+ ThiÕt kÕ ®îc hai m¹ch ®iÖn cã sö dông encoder: m¹ch ®o ®o¹n ®êng cña
Robot vµ m¹ch æn ®Þnh tèc ®é ®éng c¬ dïng chÕ ®é xung.
+ ViÕt ®îc ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn vÞ trÝ trong chuyÓn ®éng cña robot
+chÕ t¹o thµnh c«ng m¹ch ®iÖn x¸c ®Þnh vÞ trÝ, ho¹t ®éng tèt.
Bªn c¹nh ®ã, do ®iÒu kiÖn thêi gian kh«ng cho phÐp viÖc chÕ t¹o bé æn tèc
cho ®éng c¬ vÉn cha ®îc hoµn thiÖn. §©y còng lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®îc ph¸t triÓn
thªm trong c«ng viÖc chÕ t¹o Robot trong t¬ng lai.
Trêng §HSP Hµ Néi 2- Khoa VËt Lý Kho¸ luËn tèt nghiÖp ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------TrÇn V¨n Nam – K31C.SPKT
33
Tµi liÖu tham kh¶o
[1] B¸o ®iÖn tö “khoa häc.com.vn” [2] Tèng V¨n On – Hoµng §øc H¶i, Hä vi ®iÒu khiÓn 8051, NXB Lao
®éng x· héi, 2001 [3] §ç Xu©n Thô, Kü thuËt ®iÖn tö, NXB gi¸o dôc, 2001 [4] PGS. TS §µo V¨n HiÖp, Kü thuËt Robot, NXB khoa häc vµ kü thuËt,
2003 [5] NguyÔn M¹nh Trêng, Gi¸o tr×nh Robocon, http://www.
Dks.com.vn