Godina XXXIII. U Zagrebu, 15. ve l jače 1911. Broj 2.

LIJEČNIČKI VIJESNIK

List izilazi jedan put na mjesec na podrug do dva arka. — Članovi ga dobivaju bes­platno. Pretplata za nečlanove na godinu

1 2 kruna, na pol godine 6 kruna.

Članarina, pretplate i sve ostale uplate imaju se poslati ili uplatnim listom kl , ug.hrv. post. štedionice zboru ili pošt. doznačnicom blagajniku dru. Oskaru "Weissu u Zagrebu,

Nikolićeva ulica broj 8.

Reklamacije radi »Liječničkog vijesnika« imadu se upraviti na Dioničku tiskaru u Zagrebu Gundulićeva ulica br. 18.

Rukopisi se šalju uredništvu lista ( d r u . Gj. B u t o r c u , Bolnica mil, sestara u Zagrebu Telef , 160) Za oglase plaća se po dvostupačnom redku ili prostoru 30 filira.

XIX. Zločinstvo u progonstvenom obmanu. P r i o b ć u j e d r . I v o Ž i r o v č i ć , r a v n a t e l j k r . z e m . z a v o d a za u m o b o l n e

u S t e n j e v c u .

1. N a p o m e n a .

U ž e l j e z n i č k o m v l a k u , k o j i o p o d n e d o l a z i i z Z i d a n o g m o s t a u Z a p r e š i ć , d o ­g o d i o s e j e 7. s t u d e n o g a 1909. s l i j e d e ć i s l u č a j . Ü j e d n o m v a g o n u b i l o j e p u n o l j u r l i -v e ć i n o m r a d n i k a , v r a č a j u ć i h s e i z A m e r i k e , p a k a d j e v l a k k r e n u o i z p o s t a j e Z a ­p r e š i ć , s t a o j e M a c e d o n a c S t o j a n B l a ž o v n a j e d n o m i z r e v o l v e r a n a l j u d e p u c a t i i u b i o j e d v o j i c u . V l a k j e s t a o , l j u d i su o d s t r a h a p o s k a k a l i n a v r a t a i n a p r o z o r e , B l a ž o v a , k o j i s e n i j e o p i r a o , o d v e l i s u u p i s a r n u p o s t a j e , g d j e s u g a p r e s l u š a l i i o n d a s v l a k o m k s u d u o d p r a v i l i .

S v i p r i s u t n i s v j e d o c i p o t v r d j j u u , d a n i j e b i l o u v l a k u n i k a k v e s v a d j e , d a p a č e n i r a z g o v o r a m e d j u B l a ž o v o m i u b i j e n i m i , t e n i t k o n e z n a , z a š t o j e o n p u c a o , a n e k i m s e p r i č i n i l o , d a t a j B l a ž o v n i j e p r i p r a v o j p a m e t i . O n p a k o p r e d s u d o m i s k a z u j e p o n o v n o i p o t a n k o o v a k o : N a p o v r a t k u i z A m e r i k e , k a d s u s t i g l i na a u s t r i j s k u g r a ­n i c u , d o š l i su u v a g o n n e k i l j u d i , p o g o v o r u H r v a t i i l i S r b i , k o j i h s e j e o n b o j a o , j e r j e i z n j i h o v o g r a z g o v o r a m o g a o r a z a b r a t i , d a g a o n i k a n e o r o b i t i i u b i t i , j e r su s e s u m n j i v o n a n j e g a o b a z i r a l i , š a p t a l i s u m e d j u s o b o m , d o g o v a r a l i s e , j e d a n g a j e u r a z g o v o r u i z p i t i v a o . o d k u d j e , k o l i k o i m a n o v a c a k o d s e b e ; k a d s u n a p o s t a j i m o r a l i p r e l a z i t i u d r u g i v l a k , d o l a z i l i su t i s u m n j i v i k n j e m u i n a č e p o s v e n e p o z n a t i l j u d i u v i e k b a š k n j e m u u v a g o n , p o s t a v i l i b i s e d o v r a t a , k a o d a m u h o ć e s p r i e -č i t i i z l a z , a n a t o j p o s t a j i b l i z u Z a g r e b a b i l o j e n j i h o v o d o g o v a r a n j e v e ć t a k o o p a s n o , d a j e o n b i o p r i s i l j e n n j i h o v o j n a v a l i p r e d u s i e s t i : s t o g a j e i z p a l i o u s v a k o g a o d p o g i n u l e d v o j i c e p o d v a h i t c a , a o n d a j e h o t i o s e b i u č e l o , a l i j e t a j h i t a c z a t a j i o . B u d u ć n i j e b i l o o b j e k t i v n o g r a z l o g a n j e g o v u č i n u , d a o g a j e s u d n a p s i -h i a t r i č n o o p a ž a n j e .

2 . N a l a z . U k r . z e m . z a v o d u z a u m o b o l n e " b i o j e B l a ž o v o d 28. s t u d e n a 1909. d o 9 .

s i e č n j a 1 9 1 0 . O n j e B u g a r i n i z M a c e d o n i j e , i ž m j e s t a G o r n o v o d n o . o k r u ž j e S k o p l j e , 32

g o d . s t a r , g r č . v j e r e , n e o ž e n j e n , i z p i t a n i p u č k i u č i t e l j , z a d n j e v r i e m e r a d n i k u

* V i d i „ E . V . " b r . 1 2 . g o d . 1 9 1 0 :

L I J E Č N I Č K I V I J E S N 1 K 1 9 1 1 . Bro j 2.

A m e r i k i . R a s t a j e s r e d n j e g , č v r s t o g , j a k i h m i š i c a , k o z i č a v a J i ca , r i e d k e b r a d e i b r k o v a . J e z i k o b l o ž e n , n e š t o d r h t a v . N a p l j u ć n i m v r š n i m a n e š t o o š t r i j e v e z i -k u l a r n o d i s a n j e . I n d o r s o p e n i s d v i e m a l e t v r d e b j e l k a s t e z a r a s t i c e . E c c e m a s e r o -s q u a m o s u m I z p r u ž e n e r u k e f i n o t i t r a j u . P a t . ref . n e š t o p o v i š e n i . I z r a z i t a d e r m o -g r a f i j a . I n a č e s v e u r e d u .

B l a ž o v j e m i r a n , p r i j a t a n , u l j u d a n , p o d p u n o p r i s v i e s t a n — t e i m a o b l i č j e z a i n t e l i g e n t n a č o v j e k a . V l a d a s e u z t r a j n o , p o s v e r a z u m n o i č e d n o , č i t a k n j i g e b u g a r s k e , š t o j e s a s o b o m d o n i o i h r v a t s k e i z z a v o d s k e k n j i ž n i c e , d r u ž i s e s i n -t e l i g e n t n i j i m i b o l e s t n i c i , a s p r a m d r u g i h j e s t r p l j i v i u s l u ž a n . U č e s t i h r a z g o v o r i h p r i o b ć u j e l i e č n i k o m o k o b n o m d o g o d j a j u i s t o k a o p r e d s u d o m , a i z s v o g a p r e d -ž i v o t a s l i e d e ć e

O t a c m u — s e l j a k , u m r o p r o š l e z i m e o d , , k o s t o j e d i c e " ; m a t i u m r l a p r e d 15 g o d i n a o d „ v e l i k e p r o s t u d e " . Z a j e d n u s e s t r u m a t e r i n u č u o j e , d a j e b i l a s l a b o -u m n a ; u m r l a j e , o n j e n i j e p o z n a v a o . N j e g o v m l a d j i b r a t p o g i n u o i e n a t r a g i č a n n a č i n . U n j e k o m s e l u s v e t k o v a l i P e t r o v d a n ; v e s e l i l a s e s e o s k a p u b l i k a p o d o r u ž j e m , a n a v e č e r z a b o r a v i l i i z v a d i t i p a t r o n e i z p u š a k a . B r a t h t i o t a k o d j e r n o s i t i p u š k u , j e d a n m u r e č e , d a j e j o š p r e m l a d , a l i d a će m u j u d a t i , a k o n e m i g n e o k o m . k a d b u d e u n j p u š k u u p e r i o i k o k o t o m š k l j o c n u o . D j e č a k j e m i r n o g l e d a o , a p u š k a s a s t a v i i p o g o d i g a t a n e b a š u g r l o .

S t o j a n i m a o j e u d j e t i n s t v u b o g i n j e . K a d j e n a v r š i o 4 g i m n a z i j e , h t j e o j e u p r e p a r a n d i j u , a l i j e „ u m s t v e n o " o b o l i o ; p o b l i ž e o t o m n e z n a p r i p o v i e d a t i . K a d j e o z d r a v i o , p r i m i l i su g a i o n j e s v r š i o p r e p a r a n d i j u i i s o i t e . U č i t e j s k o g m j e s t a n i s u m u d a l i , j e r j e b i o p r o t i v n i k t u r s k o g n a s i l j a . S t o g a o d e u B u g a r s k u i b i o j e d v i e g o d i n e u R u š č u k u „ s t a r š i k a n t o n e r " ( n a d c e s t a r ) . O d l u č i o v r a t i t i s e k u ć i 1 z a p u t i o s e j e ž e j e z n i c o m n a j k r a ć i m p u t e m k r o z S r b i j u . N a s r b s k o - t u r s k o j g r a ­n i c i p r e t r a ž i v a l i g a S r b i , s v u k l i g a d o g o l a , z a d r ž a l i g a 20 d a n a u a p s u , m u č i l i g l a d o m — i t e k n a i n t e r v e n c i j u t u r s k e v l a s t i p u s t i l i g a . R a z l a ž e t a m o š n j e p l e m e n s k e m r ž n j e i b o r b e d r ž i , d a j e p r o t i v n j e g a b i l o „ d o v o š e n j e " ( d e n u n c i j a c i j a ) s r b s k i h v l a d a , z a t o su g a m u č i l i .

K a d n i j e m o g a o d o m a p o l u č i t i u č i t e l j s k e s l u ž b e , p r i s t a o j e n a p o n u d u j e d n o g i z s e l j e n i č k o g d r u š t v a i o t i š o u A m e r i k u .

R a d i o j e u V i r a d n i j i k a o p o l j o d j e l s k i n a d n i č a r , z a t i m u j e d n o j t v o r n i c i , n a ­p o k o n k o d g r a d n j e c e s t a . I z p o č e t k a s l u ž i o 5, p o s l i e 7 k r u n a d n e v n o . Ž i v o t b i o k u k a v a n , d u g i t e ž a k r a d , h r a n a n e v a l j a n a , s t a n o v a n j e u k o l i b a h , v e l i k a n e s i g u r n o s t z a ž i v o t i m e t a k , u v i e k s e j e b o j a o , d a g a n e o k r a d u , z a t v a r a o p o m n o p r o z o r e , z a g l e d a v a o p o d p o s t e l j u , c i e l e n o ć i o d s t r a h a i b r i g e n i j e m o g a o s p a v a t i .

U s l o b o d n o v r i e m e b a v i o s e č i t a n j e m k n j i g a i n o v i n a . Z a s l u ž i o d o 1500 k r u n a , o d l u č i s e p o v r a t i t i u d o m o v i n u s a d v o j i c o m s v o j i h z e m l j a k a . O d p u t o v a o i z A m e ­r i k e 24. X . 1909. P u t j e t r a j a o o d m j e s t a D a n t e u V i r g i n i j i d o N e w y o r k a 2 d a n a t u b o r a v i l i 1 d a n , l a d j o m i z N e w y o r k a d o E n g l e z k e 7 d a n a , o d a v l e u H a v r e 6 s a t i , a o d H a v r a d o Z a g r e b a ž e l j e z n i c o m 4 d a n a , s v e g a d a k l e 14 d a n a . P u t o v a o n a l a d j i d o s t a u d o b n o — s a m o v a z d u h b i o j a k o l o š . N a p u t u o b o l i o , „ s t o m a k b i o r a s t r o j e n i b i o g r o z n i č a v " , l i e č n i k n a b r o d u d a v a o m u n e k a c r n a z r n c a . N a p u t u ž e j e z n i c o m j e l i s u , k a ž e , k r o z č e t i r i d a n a s a m o d v a p u t — j e d a n p u t u E n g l e z k o j ( m j e s t o n e z n a ) , d r u g i p u t u P a r i z u . N a d u g i h p o s t a j a h n i s u s e u s u d i l i i z l a z i t i u t u d j e m s v i e t u , d r ž a l i s u s e s k u p a o n s d v o j i c o m s v o j i h z e m l j a k a P o j e d i n e p o s t a j e n i j e s i z a p a m t i o , n i j e i h n i g l e d a o , b i o j a k o u m o r a n . P i o n i j e n i š t a o s i m v o d e . o n n e u ž i v a a l k o h o l n a p i ć a . O n s e j e v e ć s p o č e t k a , n a p u t u o d D a n t e - a , p l a š i o . U v i e k m u j e i š a o p o g l a v i s t r a š a n d o g o d j a j , k o j i s e j e t a m o s l u č i o p r e d 2 m j e s e c a , k a d s u t r o j i c a H r v a t a o d E n g l e z a u s t r i e l j e n i . P r i p o v i e d a o t o m p o t a n k o — u k r a t k o : p r o d a l i H r v a t o m s m r d l j i v a m e s a , k o j e o n i n i s u h t j e l i u z e t i o d a t l e p r o i z a š l e s v a d j e i o s v e t e . J o š j a č e s e p r e p l a š i o , k a d s u n a a u s t r i j s k o j g r a n i c i u n j i h o v v a g o n u n i š l a š e s t o r i c a s u m n j i v i h l j u d i , m e d n j i m i

Broj 2 . L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . S t r a n a 35

o n i d v o j i c a , k o j e j e u s t r i j e l i o , j e r j e d r ž a o , d a m u o n i o g l a v i r a d e . O d s t r a h a n i j e n a p u t u s k o r o n i š t a s p a v a o , a v a g o n i b i l i su u v i e k p u n i .

B l a ž o v s a d a u v i d j a , d a j e v e l i k u k r i v i c u u č i n i o I j u d e m , k o j e j e p o s t r i e l j a o , v r l o m u j e ž a o z a t o , a l i o n j e b i o č v r s t o u v j e r e n , d a ć e o n i n j e g a u b i t i . B o j i s e , d a g a n e b i d o ž i v o t n o u l u d n i c u z a t v o r i l i , g d j e m u j e b o r a v a k v r l o n e u g o d a n , j e r o n o š t r o l u č i s v o j e d u š e v n o s t a n j e o d s t a n j a j u d i , m e d j u k o j i m i m o r a ž i v i t i .

T e č a j e m n j e g o v a b o r a v k a d o š l a g a j e p o s j e t i t i n j e g o v a t e t k a i z G o r n o v o d n o g u M a c e d o n i j i , k o j a j e k r e n u l a n a p u t , č i m j e z a č u l a z a n e s r e ć u s v o g a n e ć a k a , k o j e g a o n a v o l i t e m u z a s t u p a r a n o u m r l u m a t e r . O n a j e b o r a v i l a u o k o l i c i n e ­k o l i k o d a n a i v i š e p u t p o s j e t i l a n e ć a k a .

3- Mnijenje.

Za vrieme psihiatričnog podpažanja u zavodu za umobolne vladao se je Stojan Blažov posve uredno i razumno, bio si je sviestan svoga položaja, te je o inkriminiranom dogodjaju pred liečnici govorio isto, što i pred sudom.

Da se prosudi njegovo duševno stanje, kakvo je bilo za vrieme čina, ima se psiholožki razglobiti njegova sudbena ispoviest u odnosu sa objektivno usta novljenimi činjenicami.

Koji su Blažova preslušavali na postaji u Zagrešiću odmah poslie čina, kažu da je na njih učinio dojam duševno poremećena čovjeka, i da je govorio sad ovako sad onako. To je i posve razumljivo, jer je on poslie čina, kad je na­mjeravao i sebe ubiti, ali mu je hitac zatajio, jamačno bio uzbudjen, te nije mogao, srediti svoje misli, a hrvatskomu jeziku bio je slabo vješt, tekar ovdje u zavodu se je čitanjem i obćenjem naučio dosta dobro hrvatski govoriti.

I kod preslušavanja pred sudom 8. XI. njegov je izkaz još kratak, tek 13-XI., nakon što je imao vremena, da se smiri i da razbere svoje misli, sliedi nje­gova obsežna i potanka ispoviest, koja se u bitnosti sastoji u sliedećem :

Na austrijskoj granici došli su s drugim vlakom nepoznati ljudi, po govoru Hrvati ili Srbi, te su šestorica njih unišli u isti vagon, gdje je Blažov bio i nje­gova dva zemljaka, Tale Sekulov i Nikola Tasev. Trojica od toga društva sjeli su u njihovo odjeljenje. Jedan brkati reče drugomu : „dobro smo naredili", i kod toga se je ogledavao na Blažova. Njemu se to pričinilo čudnovato, on izadje van i vidi, da na hodniku vagona s obe strane vrata sjede dvojica, pa je držao, da su oni tu postavljeni, da zaprieče, ako bi koji od Macedonaca hotio uteći. Ipak se je vratio natrag u kola, i onaj brkati stane ga izpitivati, tko je, odkud, koliko je bio u Americi i koliko ima novaca- Blažov mu je odrvatio, da ima novaca u čeku, ali nije rekao, koliko. Još sumnjivije mu je bilo, što si je taj brkati nepre­stano nešto pod kaputom namještao.

Malo za tim počeo je jedan od stranaca zatvarati zastor na vratima, ma da se je Blažov tomu protivio. On se je digao i otišo u drugo veće odjeljenje va­gona, nu i tu je opazio, da su neki ljudi nešto šaptali.

Kad su u noći došli na neku postaju, gdje su morali čekati priključak, htjelo se Blažovu spavati, ali se je bojao, pa je upozorio Taseva, neka pazi, dok on bude spavao. On leže na pod, ali nije mogao spavati, već se je samo pričinio spavajućim i slušao, što će oni govoriti. Onaj manji (kojega je kasnije ustrielio) govorio je brkatom, da je sada vrieme za nešto (nije razumio, što), a brkati reče,

S t r a n a 36 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . Broj 2 .

da nije, "pazi ga, čuva ga", čim je očito mislio Taseva. Blažov je ustao i pi tao Taseva, da li je čuo, što ta čovjek govori, nu Tasev nije ništa čuo.

Jedan drugi putnik u vagonu razgovarao je s drugimi o novcu i grabežu kako se to lahko izvede, polovica se dade stražaru, i nikomu ništa. I to se je moralo ticati Blažova, jer je taj čovjek nešto govorio, kao da putuje u Sofiju, a Blažov je bio jedini od ostalih, koji je putovao u Sofiju.

Kad je stigao njihov priključak, Blažov predje sa svoja dva druga u taj vlak, ali i ona šestorica opet baš k njemu. Sad je Blažov svoje novce predao Tasevu s molbom, da ih preda njegovim kod kuće, ako bi njega ubili.

Putujući dodjoše u jutro kobnog dogodjaja opet na jednu postaju (po opisu Zidanimost), gdje su čekali priključak. Sumnjivci podjoše pivu pit, a onda u če-kaonu. Blažov je kod vrata prisluškivao. Govorili su, hoće li im uspjeti sklonuti ga, da pije pivo. To si je tumačio Blažov, da su htjeli opiti oružnika, koji je bio na postaji. Dalje je jedan govorio, da je ovdje dobro, neka na juriš trče i uhvate ga a, ako ima što za obranu, neka to razbiju o tračnice. Po njihovih pogledih i namigivanju sudio je Blažov, da to njega ide, a nama je kazivao, da mu se je to mjesto činilo osobito zgodnim za napadaj , jer je s jedne strane duboko šumila voda, a s druge strane se dizale hridi, gdje su se napadači lahko mogli sakriti.

Unidjoše u vlak, pun, bilo oko 30 ljudi, i opet udjoše ona šestorica i staviše svoje kofere u sredinu. Posjedoše.

Jedan (stariji ubijeni) reče, da bi sada bilo vrieme popiti pivu, koju su sobom imali, jer kasnije neće biti raspoloženi. To jest. mislio je Blažov, poslie, kad ga ubiju, neće biti raspoženi.

Vlak stane u Zaprešiću. Onaj, što je prvi ubijen, izadje. vrati se i reče : „naredio sam sve što treba". To jest, on je valjda postavio ljude, da Blažovu sprieče izlaz. Sad će opet reći onaj prvo ubijeni: „Je li sada vrieme, da iz­vršimo onaj akt, ili ćemo poslie, jer još imamo 12 sati vremena. ' Na to će drugi : „Možemo sada, jer smo svi naši ." Treći : „Ima ovdje Bugara." Na to je prvi opsovao majku Bugarom i rekao : „lahko za t o . " Ujedno pogleda na sat i reče, da .ima još 20 do 30 minuta do Zagreba. Blažov si je mislio, da je sad nastupio čas, da ga ubiju, jer bi u Zagrebu bilo nezgodnije, obuze ga silan strah, krv mu navrla u glavu, pa kad je onaj prvi pristupio bliže, k njemu, ustane Blažov, od-rine ga od sebe lievom rukom, a desnom trgne revolver iz žepa, izbaci u njega

.dva hitca, onda odmah u drugoga . . Sad mu je došlo na pamet, što je to učinio, što ga čeka u tudjoj zemlji, pa je brzo uperio revolver u svoje čelo, ali je hitac zatajio. Ljudi navališe na njega, a on je skočio iz vagona i odtrčao u pisarnu, gdje se je sam činovniku prijavio.

Kazivao je Blažov kasnije još liečnikom u zavodu, da je u onom strahu, kad je ležao u vagonu, tobož da spava, i razmišljao, zašto baš njega ti ljudi hoće da ubiju, pa je došao i na ovu misao. Kod njih vlada još običaj krvne osvete ; njegov brat je poginuo od tudje ruke : nije li se ubojica možda pobojao, da će Stojan na povratku iz Amerike brata odmazditi, pa je najmio te ljude, da ga na putu ubiju !

Broj 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . S t r a n a 37

Sve to motrenikovo pripoviedanje ima u sebi nešto živoga, istinitoga, ono nosi biljeg pravoga, sbiljnoga unutarnjega doživljaja, a osebujnim svojim sadr­žajem sudara se potpuno sa mnogobrojnim slučajevi iz psihopatoložkog izkustva ; ono glasi kao odlomak iz poviesti bolesti, što ju psihiatri pišu o duševnih po­javili kod svojih bolestnika.

Već u fizioložkom življenju imamo prilike da skusimo, kako nas naša ćutila varaju glede vanjskog sbivanja. U afektu izčekivanja, čeznuća, straha pričuju nam se svakojake zamjetbe poput realnih, čujemo na primjer stope, glasove, šaputanje, govor, kad u noćnoj tišini napeto koga izčekujemo. U snu doživljavamo komplicirane dogodovštine, većinom neprijatnog sadržaja, te se protiv njih bo­rimo, dok nam se sviest ne probudi te nam razprši plahe bojazni. Dok je zdrav razum u čovjeka, spravit će on varke, što ga prigodice obuzimaju. Oslabi li pako zamršeni misliteljni možgjanski ustroj, tad slabi ili posve izčezava kritika razuma i varave zamjetbe djeluju na bolestnika poput realne istine. Takvo varavo miš­ljenje označujemo riečju : o b m a n = Wahn = delirium, a kad su zamjetbene varke neprijateljskog sadržaja p r o g o n s t v ) e n i m o b m a n o m , a bolest nosi znanstveno ime : p a r a n o i a p e r s e c u t o r i a .

Kao što se varke naših ćutila i našeg mišljenja rado pojavljuju u stanju umornosti, iznemoženoga, tako i obmanom od duševnog obolievanja predilazi obično neko možgjansko iztrošenje.

Blažov težko je rabotao u Americi uz slabu hranu; putovanje 14-dnevno silno umara čovjeka — zadušljiv z r a k u prenatrpanih prostorijah parobroda, u tiesnih klietkah željeznice kvari svježost krvi, koja hrani i ljudske možgjane, bezsanica od neprikladnog tjelesnog položaja i k tomu još od neprestanog straha,, nedostatak hrane (ako je istina, da su u četiri dana samo dvaput jeli) i pomanjkanje svake okrepe : sve to djelovalo je na Blažova, te je u njega sve jači progonstven obman provalio žestokim odporom protiv umišljenih neprijatelja, koje je po­ubijao u času umišljene skrajne pogibelji.

Pred nekoliko mjeseci boravio je u stenjevačkom zavodu čovjek, koji je_ bio došao u sličan položaj. Bio je to Rumunj iz Magjarske, zaputio se u Ameriku. U željeznici opažao je sumnjive ljude, koji ga sliede, i on je mislio, da ga kane orobiti i ubiti. Došavši do Zagreba, sastao se je na kolodvoru s jednim zem­ljakom, koji se je vraćao kući; taj susret i strah sklonuše ga, da se i on vrat svojoj kući. Ali na povratku eto u željeznici opet tih sumnjivih ljudi ! Sakrivaoi se je i bježao iz jednog vagona u drugi, napokon je noćju na jednoj postaji kriomice izašao iz vlaka i sakrivao se u šikari okolo postaje, jer je vidio, da na postaji ljudi amo tamo hodaju i svjetiljkama mašu, pa je mislio, da se i to njega tiče. Kad se je sve smirilo, otišao je on u selo, lutao okolo i prema jutru pošao u neko konačište. Ali u tom konačištu puno svieta, a med njimi eto i njegovih progonitelja ! Sad je on u silnom strahu predao sav svoj novac gazdi tog konačišta, samo da ga ne ubiju, a sam glavom bez obzira bježao uzduž tračnica, došao u jedno mjesto, gdje je u krčmi odpočivao i najednom stao bez svakog vanjskog povoda stolcem navaljivati na druge gostove, neke je ozliedio,

tako je došao pod sud.

Strana 38 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911. Broj 2.

Skromni taj poljodjelac iz pitoma kraja nije sa sobom nosio revolvera ; ali Blažov, rodjen i odgojen usred divlje borbe raznih plemena med sobom i protiv t urske sile, vičan oružju, pogibelji, krvoproliću i doma i u Americi, gdje si ljudi n e samo laktom, već i revolverom prokrčuju put, nosio je sa sobom revolver, te u času, gdje je njegov strah od umišljenih, ali uviek prisutnih i sve više na­metljivih neprijatelja postigao najveću napetost, jedan uhvat rukom i — nesreća je bila gotova !

K diagnozi motrenikove duševne bolesti, paranoia persecutoria, spada još jedna uža oznaka : P a r a n o i a persecutoria transitoria, t o jest bolest bila je prolazne naravi, a ne trajna, kako to obično biva kod progonstvene ludosti.

Progonstveni obman može trajati koji sat, koji dan, i sve se opet razjasni, čim u bolestnika osvane bolja uvidjavnost, koja se u takvih tragičnih slučajevih može povratiti odmah nakon razriešujućeg čina. I Blažov bio je za vrieme boravka u zavodu prost od prijašnjeg svojeg obmana, uvidjao je i duboko žalio svoj čin, na koji ga je neodoljivom silom nagnao bezumni strah od progonitelja.

Po svoj prilici je istina, što pripovieda njegova teta, da je Stojan već u Ranijoj mladosti patio od prolaznog duševnog poremećenja i da uslied hereditarnog uplivisanja u njegovom živčanom ustrojstvu obstoji sklonost na duševno obo-lievanje, koje se i pojavlja prigodice pod uplivom vanjskih oslabi jujućih dojmova-

Kratak osvrt na knjigu medicinskog sadržaja iz konca XVI. stoljeća. P i š e dr. A l e k s a n d e r E r n s t ( V a r a ž d i n ) . *

P o č e t k o m X V I . s t o l e ć a p o č e l e su k a o p o s l j e d i c a r a z v i j a n j u k n j i g o t i s k a r s t v a s v e z n a n o s t i n e o b i č n o m b r z i n o m n a p r e d o v a t i . U t o m n a p r e d k u s u d j e l u j e u v e l i k e p r i r o d o s l o v l j e , k o j e s e o d v a j k a d a g o j i l o , i s n j i m e u s k o v e z a n o l i j e č n i č t v o . S a ­m o s t a l n o i r a z b o r n o p r o m a t r a n j e p r i r o d e i t u m a č e n j e n j e z i n i h p o j a v a o b o r i d o ­s k o r a d o o v o g d o b a s k o r o s v e m o g u ć u š o l a s t i k u , a l i j e č n i č k i a u t o k r a t G a l e n , k o j i j e p r e k o 1200 g o d i n a v l a d a o , i z g u b i s v o j u s v e m o ć . — U o v o d o b a p a d a j u o d k r i ć a n o v i h z e m a l j a i u p o z n a v a n j e n j i h o v e f a u n e i f l o r e , a t o j e p o s p j e š i l o i z n a t n o p o t i ­c a l o u n o v i t o k , n u k a j u ć i i s i l eć i p i s c e i u č e n j a k e n a s a m o s t a l a n r a d . N u n o v e b i -l i n e , n o v e ž i v o t i n j e , n o v e r u d e , b i l e s u u p r v o m r e d u n o v i l i j e k o v i p r o t i k o j e k a -k o v i m b o l e s t i m a , p a k v i d i m o , d a s e i t u p o n a v l j a , t e u p r v o m r e d u l i j e č n i š t v o p o ­t i č e p r i r o d o s l o v n e n a u k e . T a o v e g o j i l e s u se o d v a j k a d a s a m o u t o l i k o , u k o l i k o s u b i l e u s a v e z u s a p o t r e p š t i n a m a l j u d s k i m , u k o l i k o s u n a i m e n a r a v n i p r o d u k t i s luž i l i l j u d i m a k a o h r a n a , k a o s r e d s t v a z a o d i j e l o i o r u ž j e a p o g l a v i t o k a o l i j e k o v i . T a j s a v e z n a l a z i m o v e ć u d j e l i m a A r i s t o t e l a , k o d n j e g o v o g u č e n i k a T h e o -p h r a s t a , a i s t o j e t a k o i k o d D i o s k o r i d a i P l i n i j a , p a k o d p r e t e ž n e v e ­ć i n e s v i h p i s a c a s v e d o X V I . v i j e k a . T e k u X V I . s t o l j e ć u i z l a z e i z g o r n j i h r a z l o g a i u p l i v o m n a v e d e n i h o k o l n o s t i — o t k r i ć a z e m a l j a i k n j i g o t i s k a r s t v o — s a m o s t a l n a , s p e c i j a l n a , s t r u k o v n a d j e l a . T a j p r e o k r e t n i j e d a k a k o n a g l o d o š a o . T e k p o s t e ­p e n o p o č e l i s u s e n a z o r i b i s t r i t i i n a p o v r š i n u p r o b i j a t i .

N a r a z k r i ž j u o v o g a d o b a i z d a v a l i s u u N j e m a č k o j r a z n i a u t o r i i d j e l a , k o j a s u o b u h v a ć a l a č i t a v o p r i r o d o s l o v l j e , o b i č n o p o d n a s l o v o m " K r e u t e r b u c h " .

* P o p r e d a v a n j u d n e 7. a u g u s t a 1910. n a s a s t a n k u l i j e č n i k a i l j e k a r n i k a g r a d a V a r a ž d i n a .

Broj 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1 9 1 1 . S t r a n a 39

O v a s u d j e l a i m a l a z a p r a v o b i t i b o t a n i k e , a l i s e j o š n e m o g u s a s m a e m a n c i p i r a t i , p a k z a t o s a č i n j a v a j u n e k u v r s t p r i r o d o s l o v n o g i t h e r a p e u t s k o g u n i v e r s a l n o g l e ­k s i k o n a .

E v o o v a k a v p r i m j e r a k , k o j i j e sa v i š e g l e d i š t a z a n i m i v . N a s l o v m u g l a s i r K r e u t e r b u c h i

k ü n s t l i c h e C o n t e r f e y u n g e d e r B ä u m e / S t a u d e n / H e c k e n / K r a u t e r / G e t r e y d e / G e w ü r t z e , m i t e y g e n t l i c h e r B e s c h r e i b u n g d e r s e l b e n N a m e n i n s e c h s e r l e y S p r a a c h e n / n e m l i c h G r i e c h i s c h , L a t e i n i s c h , I t a l i a n i s c h , F r a n t z o s i s c h , T e u t s c h u n d G e s p a n i s c h u n d d e r s e l b e n G e ­s t a l t n a t u r l i c h e r K r a f f t u n d W i r k u n g . S a m p t k u n s t l i c h e m u n d a r t l i c h e m B e r i c h t -d e s s D e s t i l l i e r e n s &

I t e m v o n f ü r n e m b s t e n G e t h i e r e n d e r E r d e n / W ä g e i n u n d F i s c h e n . D e s g l e i c h e n v o n M e t a l l e n — E r t z n — E d e l g e s t e i n e n G u m m i u n d g e s t a n d e n e n e S ä f t e n &

N a n a s l o v u s l o v i k a o a u t o r " A d a m m L o n i c e r u s d e r A r t z n e y D o c t o r u n d v e r o r d n e t e r P h y s i c u s z u F r a n c k f o r t a m M a y n . "

P r e d g o v o r d a t i r a n j e o d r u j n a g o d . 1582 . , a t i s a k b i s v r š e n g o d i n e 1587. k a k o s e v i d i i z z a d n j e s t r a n i c e k n j i g e .

I z p r e d g o v o r a v i d i m o , d a j e s p o m e n u t i d o c t o r L o n i c e r u s p o n o v n o p r e ­r a d i o i s a m n o g i m n o v i m s l i k a m a u k r a s i o o v o d j e l o , k o j e j e p r v o b i t n o i z d a o E u c h a r i u s R o c s s l i n m e d i c i n a e d o c t o r u F r a n k f u r t u . T i m e p o s t a j e t o d j e l o j o š t e z a n i m i v i j e , j e r b o n a m j e s p o m e n u t i R o e s s l i n p o z n a t k a o p r v i a u t o r , k o j i j e u o b ć e u N j e m a č k o j t i s k o m i z d a o d j e l o o p r i m a l j s t v u ( G e ­b u r t s h i l f e ) i t o v e ć s a i l u s t r a c i j a m a . T o d j e l o p o d n a s l o v o m : " D e r s w a n g e r e n F r a w e n u n d H e b a m m e n R o s e n g a r t e n " i z a š l o j e g o d . 1 5 1 3 .

I n t e r e s a n t a n j e n a š K r ä u t e r b u c h i r a d i t o g a , j e r b o j e t i s k a n u p r v o j u s t r o j e n o j t i s k a r i u F r a n k f u r t u i i n a č e u l i t e r a t u r i p o z n a t o g C h r i s t i a n a E g e n o l p h a , t e r n o s i i z n a k o v e t i s k a r e n a i m e g o r u ć e , s r c e n a o l t a r u . K n j i g a t i s k a n a j e n a 392 l i s t a , o d k o j i h j e s v a k i r a z d j e l j e n s a s l o v i m a n a 4 d i j e l a A , B — C i D ; A i B s u n a p r v o j s t r a n i , C i D n a d r u g o j s t r a n i l i s t a . I s t v a r i u i n d e x u n a z n a č e n e s u p r e m a t o m u , n a p r . X p a g . X X V . C, Y p a g . C X I I . A i t d .

D j e l o u k r a š e n o j e s a s l i k o m a u t o r o v o m u z h v a l o s p j e v n a a u t o r a , t e s a p r e k o 1200 d r v o r e z a u t e k s t u , a r a s p a d a se p o s a d r ž a j u u 3 g l a v n a d i j e l a .

I . d i o r a d i : o d e s t i l i r a n j u , o v r t l j a r s t v u , o c i j e p l j e n j u d r v e ć a , o b o l e s t i m a v r t o v a i d r v e ć a ; o s t a b l j i k a m a , o g r m l j u i š i k a r j u .

I I . d i o r a d i : o r a z l i č i t i m t r a v a m a , o p l o d o v i m a , z a č i n b a m a i t d . I I I . d i o o b r a d j u j e ž i v o t i n j e n a k o p n u , p t i c e , r i b e , k o v i n e i r u d e , d r a g u l j e ,

g u m m u i r a z n e s o k o v e .

U I. dielu n a l a z i m o p o t a n k o n a p u t k e z a p r i r e d j i v a n j e p o s u d a i p e ć i z a d e s t i -l i r a n j e v o d e i d r u g i h t e k u ć i n a t e r n a p u t a k z a d e s t i l i r a n j e . N a d a l j e n a s u p u ć u j 6

u c i j e p l j e n j e i o p l e m e n j i v a n j e , p r e s a d j i v a n j e i n j e g u v o ć a k a . I n t e r e s a n t n i s u s l i j e ­d e ć i n a p u t c i : T k o h o ć e d a d o b i c r v e n e p l o d o v e n e k a u m o č i p r i j e c i j e p ­l j e n j a g r a n č i c u u k r v o d š t u k e . — P o v o l j i m i r i s a v p l o d d o b i j e š , a k o r a s k o l i š s t a b l o d o s r č i k e , i z r e ž e š i z d r v a n j e š t o i s t a v i š u n u t r a t a k o v u m i r o d i j u , k a k v o g m i r i s a h o ć e š , d a t i b u d e p l o d ; z a v e ž i t o o p e t č v r s t o i z a m a ž i k o r u ! H o ć e š li i z po n a r a v i k i s e l o g p l o d a n a č i n i t i s l a t k i , u l i j u s r č i k u m e d a .

H o ć e š l i , d a t i u m a n d a l i c a m a m j e s t o k o š t i c e r a s t e o r a h , c i e p i o r a h s a m a n d a l i c o m i z a l i j e v a j č e s t o k o z j i m m l i j e k o m . H o ć e š li t r e š n j e i v i š n j e b e z k o š t i c a m o ž e š i t o o p e r a c i j o m s t a b l a p o s t i ć i i t d . i t d .

U II. dielu o p i s u j u s e b i l i n e i n j i h o v a l j e k o v i t a i i n a s v o j s t v a O z n a n s t v e n o m k a k v o m p o s t u p k u i l i s i s t e m u o b r a d j e n i h p r e d m e t a n e i m a

d a k a k o n i g o v o r a . B i l i n e , k a o i s v i o s t a l i p r e d m e t i , k v a l i f i c i r a j u s e p o o k u s u , p o t o ­p l i n i (!) p o t v r d o ć i i p o v l a z i . K o d s v a k o g s v o j s t v a r a z l i k u j e 4 s t e p e n a . E v o n e k o -

S t r a n a 40 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . Broj 2 .

l i k o p r i m j e r a : A m y g d a l a e d u l c e s s t l a k e s u u i - v o m s t c p e n u ; „ c o m p l e x i o n " f o e n i c u l i j e s t 2 - g o g s t e p e n a . B o r o v i c a ( j u n i p e r u s ) s t a b l a j e „ w a r m u n d t r u c k e n i m d r i t t e n G r a d / d i e F r u c h t a b e r i m e r s t e n G r a d . D e r G u m m i , s o a u s d e n S t a u d e n s c h w i t z e t , w e l c h e s V e r n i x g e n n a n d w i r d , i s t w a r m u n d t r u c k e n i m a n ­d e r e n ( = 2.) G r a d . D a k l e : p l o d o d b o r o v i c e j e t o p a o u i - v o m s t e p e n u , V e r n i x ( s m o l a ) u 2 - g o m , a s t a b l o u 3 - ć e m s t e p e n u ! I m e l a ( V i s c u m ) „ j e s r e d n j e g a c o m -p l e x i o n a " , n i t i p r e t o p l a n i p r e h l a d n a , j e s t v i š e v l a ž n a n e g o l i s u h a . G r o z d j e v l a ­ž a n i t o p a o u i . s t e p e n u . K o r a o d c i t r u n a j e s u h a u 3. s t e p e n u , a m e s o c i t r u n o v o j e h l a d n o i v l a ž n o u 1. s t e p e n u . A c a c i a : d e r S a f t i s t t r u c k e n i m d r i t t e n / u n d K a l t i m e r s t e n G r a d e . C c d e r b a u m i s t s i t z i g e r N a t u r b i s s i n v i e r d t e n G r a d u n d s e h r t r u c k e n .

D a j e k o d s v i h p r e k o 2000 o p i s n i h p r e d m e t a m n o g o s u j e v j e r n o g a , n e t r e b a n i s p o m e n u t i , a l i r a d i p r i m j e r a , k a k o s u i z n a n s t v e n o n a o b r a ž e n i l j u d i s a t o n o m n a j d u b l j e g u v j e r e n j a r e p r o d u c i r a l i t a k o v e b a j k e e v o o p e t a n j e k o l i k o p r i m j e r a :

A n g e l i c a b e y s i c h g e t r a g e n i s t g u t f ü r d i e Z a u b e r e y / u n d s o n s t a n d e r n T e u f f c l s - : g e s p e n s t . C o r a l l e n g e h e n k t a n H a l s s e i n d g u t f ü r b ö s e G e s p e n s t u n d f ü r d i e F a l l e n d e s u c h t . G d j e s u k o r a l j i u k u ć i ili g d j e s e s t u č e n i k o r a l j i p o s i p l j u p o o r a n i c i , i l i a k o se o b j e s e n a k o j e d r v o , t o s u d o t i č n i p r e d m e t i ( k u ć a , o r a n i c a , d r v o ) s i g u r n o z a š t i ć e n i p r o t i t u č i i l i g r o m u .

Z a n i m i v o j e p o g l a v j e o d u h a n u , k o j i sc j e o n d a j o š t e d o s t a s l a b o p o z n a v a o . N a z i v l j e g a „ h e i l i g W u n d e r k r a u t , N i c o t i a n a , S a n a s a n c t a . " N a ­p o m i n j e d a s e z o v e N i c o t i a n a p o L u s i t a n s k o m p o ­s l a n i k u N i c o t i j u , k o j i j e p r v i t u b i l j k u n a f r a n c u s k i d v o r d o n i o . I z v r s t a n j e t o l i j e k p r o t i m n o g i m b o ­l e s t i m a , n a r o č i t o p r o t i p l u ć n i m ! L i s t o v i t e b i l j k e

o s u š e s e , t e r s e s t a v e u t u l a c s a v i t i o d p a l m o v o g l i s t a , u p a l e s e , a d i m s e u v l a č i u t i e l o . T a j d i m u t a ž i s v a k i g l a d i s v a k u , ž e d j u , p o d a j e j a k o s t i , a u z t o p o s t a n e s v a t k o i v e s e o , a m n o g i i z a s p i o d n j e g , k a o d a s e j e n a p i o v i n a .

I l u s t r a c i j a k o v o m p o g l a v l j u r i š e n a j e d n o j s t r a n i b i l j k u d u h a n p r i l i č n o f a . n t a s t i č k i , a n a d r u g o s t r a n i v i d i m o g l a v u o d c r n c a , k a k o u u s t i m a b a l a n -c i r a v i s o k o n a d s o b o m t u l a c o d s a v i t o g l i s t a , a n a v r h u s u k l j a p l a m e n i d i m i z n j e g a . P r e m a s l i c i m o ­r a l a j e t a „ p i p a " p o p r . 3/4 m e t r a v i s o k a b i t i !

V r l o z a b a v n o j e p o g l a v l j e X C V I I . p o d n a s l o v o m : " E n t e n b a u m / E n t e n -m u s c h e i n / A n a t i f e r a a r b o r " . P o d k o n a c o t s j e k a o d r v e ć u m o r a m , d a o p i š e m d r v o i z č i j e g p l o d a ž i v u ć e p a t k e , k a k o v e se i k o j e s e u p o t r e b l j a v a j u z a h r a n u , n a s t a j u . P a m o ž d a i s m i j e š n o i n e v j e r o j a t n o z v u č i , d a p a t k e i l i p t i c e n a d r v e ć u r a s t u , a l i O l a n s M a g n u ) s p i š e u 19 . s v e z k u s v o j e p o v j e s t i , d a n a o b a l i Š k o t s k o j r a s t e d r v e ć e , č i j i p l o d o v i k a o š k o l j k e i z g l e d j u , p a k a d u m o r e p a d n u , i z l a z e i z n j i h p a t k e , k o j e d o s k o r a k r i l a d o b e i k d r u g i m p i t o m i m i l i d i v l j i m p a t k a m o d l e t e . . . w i e w o l d i e s e s g a r w u n d e r l i c h u n d s e l t z a m l a u t e t , s o i s t e s d o c h n i c h t e i n F a b e l , s o n d e r n b e s t e h t u n d e r f i n d e t s i c h a l s o m i t d e r W a h r h e i t . . . P l o d o v i , ko j i s l u č a j n o n e p a d n u u v o d u , n e g o n a k o p n o p o k v a r e s e . U z i m i , k a d s e v o d a s m r z n e , l o v e s e t e p a t k e i p r i p r a v l j a j u s e z a h r a n u . T e k m e s a o v i h p a t a k a j e d n a k j e o n o m u d i v l j i h p a t a k a ili g u s k a . K o v o m u p o g l a v l j u s p a d a

Broj 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . S t r a n a 4 1

s l i k a t e p r i k a z u j e t a k o v o d r v o s a s i l n i m i p l o d o v i n a g r a n a m a . J e d a n d i o p l o ­d o v a l e ž i s t e r i l n o n a k o p n u , a k r a j o b a l e p l o v e m l a d e p a t k e v e s e l o a m o i t a m o .

S a l i j e č n i č k e s t r a n e n e m o ž e m o se d o s t a n a č u d i t i m n o ž i n i p r o p i s a n a č i n a p r i r e d j i v a n j a r a z l i č i t i h l i e k o v a i r a z n o l i k o s t i b o l e s t i . p r o t i k o j i m a d o g o d i c e j e d n a t e i s t a b i l i n a s l u ž i . O d v e l i k e m n o ž i n e n a b r o j e n i h b i l i n a s k o r o s v a k a i m a d e r a z ­n o l i k u m o ć , t e m o ž e m o za p r i m j e r k o j u g o d b i l i n u u z e t i . U l j i k a n a p r . s l u ž i u r a z n i m p r i r e d b a m a p r o t i : b a c a n j u k r v i , v r b a n c u , k a r b u n k u l u , p r o t i b o l e s t i m a m a t e r n i c e , o č i j u , u š i j u , z u b i , g l a v e , p r o t i u p a l i r a n a , p r o t i t a j n i m b o l e s t i m a , z a r a z i g o v e d e , p o d a g r i , p r o t i f i s t u l a m a i v o d e n o j b o l e s t i . Ž a l f i j a u t i š a k r v a ­r e n j e , p o s p j e š u j e m o k r e n j e i m j e s e č n o č i š ć e n j e ž e n a ; i s t j e r u j e o t r o v , u m i r i k a š a l j , o d s t r a n j u j e l i š a j , p o c r n j u j e k o s u . Č i s t i r a n e i l i j e č i g r i z o t i n e o t r o v n i h ž i v o t i n j a ; j e s t p r o t i o t e k l i n i s p o l o v i l a , p r o t i p r u r i t u g e n i t a l i j a ; l i j eč i p r o l j e v i g r i z u , u l o g e m i š i c a i p a d a v i c u . I s t o t a k o s t r i k t u r e v o d o p u s t a , p r o l a p s u s a n i , u l c u s c r u r i s . P o ­s p j e š u j e p o r o d , č i s t i m a t e r n i c u i l i j eč i f l u o r ; p o m a ž e k o d v r a t o b o l j e , j e t r e n i h b o l e s t i , p r o t i o b a m r l o m p l o d u m a t e r i n o m , p r o t i k l e n u t i j e z i k a ; p r o t i b o d c u i d r h t a n j u r u k u , p r o t i o s t i p a c i j i , p r o t i z u b o b o l j i . J a č a m o z a g i j e t r a , a l i j e č i u m o b o l n e , k o j i b i j e s n e ; d j e l u j e p r o t i p a r a l i z i , d r h t a n j u , g r č e v i m a i e p i ­l e p s i j i ; p o s p j e š u j e p r o b a v u , j a č a ž e l u d a c i m a t e r n i c u .

D a k a k o d a se r a z n o p r i r e d j u j e : s a d s a v o d o m , s a d s a v i n o m , d a p a č e i s a P f a u e n m i s t " i t . d.

R o z m a r i n s a p a p r a d o m p r e k o n o ć i u v i n u m a c e r i r a n s l u ž i p r o t i ž u t i c i ; s a m e d o m j e s t p r o t i k r a t k o v i d n o s t i , j e r b i s t r i o č i , t e r p r o t i c o n d v l o m a t a a n i ; p o s p j e š u j e u r i n i u b l a ž u j e g r č e v e . P a r e o d k o r e r o ž m a r m o v e su p r o t i g r o z n i c i . L i s t o v i r o ž m a r i n a s t a v l j e n i n a r a k i z l i j e č e g a s i g u r n o . P r e k u h a n o l i š ć e p r i v e ž e se n a o t e k l i n e o d p o d a g r c . R o ž m a r i n j a č a k r v , u m a n j u j e u v u l u i p o s p j e š u j e p l o d n o s t i t . d. i t . d.

U III. dielu o v o g a „ b i l i n s t v a " o p i s u j e r a z n e ž i v o t i n j e , d a k a k o p r i l i č n o p r i ­m i t i v n o i b e z s i s t e m a . I o v d j e o p e t a n a l a z i m o r e p r o d u c i r a n u p o g d j e k o j u o r i e n t a l n u i l i m i t o l o š k u b a j k u , s v e p o d ž i v u i s t i n u , s v e p o t k r i j e p l j e n o i m e n i m a v j e r o d o ­s t o j n i h a u t o r a , s v j e d o k a , d a p a č e i o č e v i d a c a ! D a v i d i m o p o k o j u !

, , E i n h o r n , m o n o c e r o s , u n i c o r n i s " j e d n o r o g s a v j e r n o m s l i k o m , u t e k s t u . T o j e s a m o ž i v a , d i v l j a z v i j e r , k o j a ž i v i u p u s t i n j a m a I n d i j e . T i j e l a j e k o n j s k o g , g l a v e j e l e n o v e ; i m a d u g u g r i v u , a n o g e s u k a o u s l o n a , a r e p k a o u v e p r a ; i z s r e d i n e č e l a r a s t e m u r o g 2 r i f a d u g i v r l o š i l j a t . G l a s m u j e u r l i k a n j u s l i č a n , a k r z n o j e z u j e b o j e . J e d n o r o g s e n e d a d e ž i v u l o v i t i , n e g o , a k o s l a v o m u s p o r d o d j e (a t o j e n j e g o v n a j v e ć i n e p r i j a t e l j ) t a d a s e l a v p o s t a v i p r e d k o j e s t a b l o , a j e d n o r o g h o ć e d a p r o b o d e l a v a , n u o v a j u z m a k n e i z a b o d e se u d r v o , a t a d a g a l a v t e k a r p o g u b i ! M r z i v l a s t i t o p l e m e , t e r s e s a m o j e d n o m u g o d i n i s a s v o j o m ž e n k o m i z m i r i i n a č e j e u v j e k p r o g a n j a . A l i z a t o v o l i o n l j u d s k e ž e n e a n a r o č i t o d j e v i c e , k o j i m a s e k u š a u l a g i v a t i , t e j e s t o g a v r l o p i t o m u n j i h o v o j b l i z i n i . R o g j e d n o r o g a j e s t v r l o u v a ž e n l i j e k i u c i j e n i j e d n a k n a j f i n i j e m u z l a t u ; p a t a k o s e i č e s t o p a t v o r i . I z v r s t n o d j e l u j e p r o t i s v a k o m u o t r o v u p r o t i u j e d u b i j e s n o g p s a i p r o t i p a d a v i c i . U V e n e c i j i u c r k v i s v . M a r k a i m a 2 t a k o v a r o g a , a j e d a n v r l o d u g a č a k i z a f r k a n n a l a z i s e u S t r a s s b u r g u . I k r a l j P o l j s k e i m a d e 2 r o g a k o j a o s o b i t o v i s o k o c i j e n i t e k o j a s u k a o č o v j e k d u g a . . . i t d . i t d .

G r e i f f . g r i p h u s " j e s t p e r a t a 4 n o ž n a z v i e r , p o t i j e l u j e l a v , a g l a v a 1 n o g e s u o r l o v e . Ž i v i u S c i t i j i t e č u v a z l a t o i s r e b r o i n e d a d e p o h l e p n i m I j u d e m b l i z u . N o k t i il i p a n d j e s u m u k a o u v o l a r o g o v i , a p r a v e s e i z n j i h p o s u d e z a p i v o , k o j e s u d a k a k o v r l o d r a g o c j e n e . I z p e r j a i z k r i l a p r a v e se s u l i c e . .

S l i e d e p t i c e !

R a j č i c a , P a r a d i e s v o g e l , L u f t v o g e l , P a r a d i s e a a n i s . Z a t o j e t a k o z o v u , j e r n e i d e n i k a d a n a z e m l j u , n e g o j e u v i j e k v i s o k o u z r a k u . N a z e m l j u n e d o l a z i .

S t r a n a 42 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . Broj 2.

j e r ne i m a n o g u . U l o v i t i j u j e t e ž k o , a l i s e m r t v a k a t k a d a n a d j e n a z e m l j u P e r j e m s e k i t e š e š i r i .

, , P h o c n i x " j e p t i c a u A r a b i j i , t e ž i v i 500 g o d i n a i v i š e ! K a d o p a z i , d a j e o s t a r i o n a b e r e m i r i s a v i h m i r o d i j a , n a č i n i i z t o g a k u p . t e o d l e t i p u t n e b a . M a h a n j e m k r i l a u z p i r i p l a m e n i s p a l i se s a m , a i z p e p e l a s v o g a o p e t p o m l a d j e n u z k r i s i .

K a k o v i d i m o s t a r a p r i č a p r e u z e t a s a n a j v e ć i m p o v j e r e n j e m i u v j e r e n j e m u s t r o g o z n a n s t v e n u k n j i g u i t o j o š k t o m u s a i l u s t r a c i j o m ! I s t o t a k o t o č n o o p i s u j e b a s i l i s k a k o j i s e i z l j e ž e i z k o k o t o v o g j a j e t a : D a r u m d e r H a n i n s e i n e m l e t z t e n A l t e r l e g t e i n E y d r a u s s d e r B a s i l i s c u s k o m p t !

I z m o ž d j a n a z m a j a ( L i n d w u r m , T r a c h , D r a c o ) i z r e z u j e s e k a m e n " D r a c o n t i a s " , a l i s a m o i z m o ž d j a n a ž i v o g a z m a j a : W a n n m a n i m d e n n i c h t l e b e n d i g n i m y t / s o i s t k e i n S t e i n / d a n n s o e r s t i r b t / s o v e r s c h w i n d t e r . " — P o š t o j e b i l o t e ž k o d o ć i d o o v a k o v i h ž i v o t i n j a , v j e r o v a o j e j e d a n a u t o r d r u g o m u , p a k i m n a p o k o n t o m o ž e m o o p r o s t i t i . Č u d n o v a t o s e n a s d o i m a , k a d a č i t a m o k o d k u k c a o v o :

, , F l o c h , P u l e x " ( b u h a ) E i n F l o c h , s o d e r i n z w e y t h e i l g e t h e i l t / w i r t e r w i e d e r u m b l e b e n d i g . " J e d n o s t a v a n e x p e i i m e n a t s i g u r n o b i g a b i o p o u č i o o n e č e m d r u g o m !

O d s u j e v j e r j a s p o m e n i m o n a p r i m j e r : j a s t r e b o b i č a v a s a o s o b i t i m i z n a k o v i s m r t č o v j e k u o b j a v i t i . V i k a o d s o v e z n a č i r a t i s k u p o ć u . A k o se o d ć u k a s r d c e s t a v i p o d l i e v i b o k ž e n i , k o j a s p a v a , o n d a o n a s v a k u t a j n u o d a r

S a l i j e č n i č k o g s t a n o v i š t a z a n i m i v o j e n a p r . o v o : m a s t š i š m i š a p r o u z r o k u j e , d a m a l a p r s a d j e v i c a n a r a s t u b u j n i j a ; ž u ć o d s t r v i n a r a s a v o d o m i s p r a n a r a z j a s n j u j e p j e g e n a r o ž n i c a m a . I s t o t a k o d j e l u j e j a s t r e b o v o b l a t o s a m e d o m p o m i j e š a n o . B l a t o o d k u k a v i c e s a v i n o m k u h a n o l i j e k j e p r o t i b j e s n o ć i . M e s o o d s o v e o z d r a v l j u j e k l e n u t a u d a .

U o b ć e o p a ž a m o , d a b l a t o n j e k o j i h ž i v o t i n j a v e l i k u u l o g u i g r a . T a j t e r a p e u t s k 1

a r s e n a l s u b s u m i r a o s e j e p o d i m e n o m „ D r e c k a p o t h e k e " . I s t o s e t a k o č e s t o u p o t r e b ­l j a v a l a i m o k r a ć a . O s o b i t u j a k o s t i m a d e b l a t o ( „ K a a t " ) o d p s a , v u k a , k o z e , o v c e , k r a v e , g o l u b a , k o k o š i , g u s k e , r o d e , k o s a i t . d . N a š a u t o r d a p a č e o v e ž i v o t i n j e a b c c d n i m r e d o m n a b r a j a . U o s o b i t o j c i j e n i b i o j e u r i n o d d j e c e .

N a k o n c u I I I . d j e l a , s m j e š t e n e s u rude. P r e m a n a z o r i m a o n o g a d o b a s v e s u k o v i n e s l u č n i n e o d s u m p o r a i ž i v e , t e p r e m a č i s t o ć i o v i h d v a j u e l e m e n a t a i m a -d e m o o n d a k a o p r o d u k t z l a t o , s r e b r o , b a k a r , k o s i t a r , ž e l j e z o i o l o v o . Z l a t o j e s l u č e n i n a č i s t o g c r v e n o g s u m p o r a i č i s t e ž i v e , s r e b r o b i j e l o g s u m p o r a i č i s t e ž i v e , b a k a r p o s t a j e o d n e b a š s a s m a č i s t o g s u m p o r a i ž i v e i t d . R a z n i d r a g u l j i i p o l u -d r a g u l j i i m a d u r a z n a č u d n o v a t a s v o j s t v a , n a p r i m j e r l i j e č i a h a t u g r i z o d z m i j e ; d i a m a n t n a l i j e v u n a d l a k t i c u p r i č v r š ć e n č u v a o d u m o b o l i , o d d i v l j i h z v i j e r i , z l i h d u h o v a , r a t a i s v a d j e . S m a r a g d u p r s t e n u š t i t i o d p a d a v i c e . O č u d o t v o r n o j m o ć i k o r a l a v e ć s a m g o r i s p o m e n u o . H i a c i n t o k o v r a t a i l i n a p r s t u č i n i n o s i o c a s v a k o m u u g o d n i m i u m i l j a t i m , a m e t i s t n a d p u p k o m n o š e n u n i š t u j e m i r i s o d v i n a , a k o s i g a p i o i u z i m a t i p i j a n s t v o .

P r e d z a d n j i o d s j e k r a d i n a p o k o n o m u m i j i ( M e n s c h e n m u m i e , M u m i a s e -p u l c h r o r u m , P i s s a s c h a l t u s ) . I s t a j e o s o b i t o d r a g o c i j e n i l i e k . N u n i j e t o m o ž d a m e s o k o j e g a m r t v a c a , n e g o s a s e r u m o m i m p r e g n i r a n e k o j e k a k o v e m i r o d i j e , k o j e s e d o b i v a j u t a k o , d a se m r t v a c u u t r b u š n u š u p l j i n u s t a v l j a j u m i r h a , š a f r a n , a l o e i d r u g e s t v a r i , a s e r u m k a d a v e r a k a p a s a d a n a s v e t o t e p r o d u c i r a m u m i j u . P o š t o b i s e r u m o d b o l e s t i p o g i n u l o g č o v j e k a b i o o p e t n o s i o c b o l e s t i , t o s e m o r a u g r a b i t i p r i l i k a , a k o se k o j i č i l i i z d r a v č o v j e k , n a j b o l j e u 3 0 - t i m g o d i n a m a , j u s t i f i c i r a . T a k o v a „ m u m i j a " j e s t o n d a p r a v i a l e m . K o d n a b r a j a n j a u p o r a b e c i t i r a A v i c e a n a , R a a s i s a , S e r a p i o n a i d r u g e p r v a k e , a s l u ž i p r o t i g l a v o b o l j i , k l e n u t i , p a d a v i c i , v r t o g l a v i c i , b o l e s t i m a u š i j u , v r a t o b o l j e , k u c a n j u s r d e a , n a d u t o s t i ž e l u d c a , š t u c a v i c e , n a p e t o s t i s l e z e n a i j o š p r o t i m n o g o k o j e č e m !

Bro j 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . S t r a n a 43

Č i t a j u ć i i p r o č i t a v š i o v a k o v u k n j i g u m o r a m o se č u d i t i , k o l i k o j e t o g a n a g o ­m i l a n o i k o m p i l i r a n o b i l o u g l a v i t a d a n j i h u č e n j a k a , d o k t o r a i s p i s a t e l j a ; k o l i k o t o g a , a s v e b e z s i s t e m a i b e z i k a k e o p r a v d a n e p o d l o g e ! P a k o n i s v e t o v j e r u j u , s a m o t o v j e r u j u i s a m o t o z a p r a v u i s t i n u d r ž e ! N u k a o š t o d a n a s , t a k o j e i v e ć t a d a b i l o i n a d r i u č e n j a k a , n a d r i l i j e č n i k a , k o j i d a k a k o t a k o d u b o k o g a (!) z n a n j a n i s u i m a l i , i p r o t i k o j i m a j e t r e b a l o s v i m s i l a m a r a d i t i . P a k z b i l j a i n a ­l a z i m o u p r e d g o v o r u k n a š o j k n j i z i v e l i k i o d s j e k , k o j i s e t u ž i n a s l a b i m a r p o g l a ­v a r s t v a , k o j a d o z v o l j a v a j u s v a k o m u i s v e m u , d a v r š i l i j e č n i č k u p r a k s u ! T u ž i s e , d a s v e i d e p o o n o j s t a r o j :

F i n g u n t s c M e d i c o s q u i n i s I d i o t a , S a c e r d o s , J u d a e u s , M o n a c h u s , H i s t r i o , r a s o r , a n u s , M i l e s , m e r c a t o r , c e r d o , n u t r i x e t a r a t o r . V u l t m e d i c a s , q u i v i s , v a n u s h a b e s e m a n u s .

t o j e s t : E s n i m p t s i c h a n d e r A r t z e n e v / J e t z t j e d e r m a n m i t g r o s s e m g s c h r e v / L e v e n / P r i e s t e r / u n d D o r f f p f ä r r e r / J u d e n , Z a h n b r e c h e r u n d S c h e r e r / N a a s s w e i s e W e i b e r , / j u n g u n d a l t / V e r d o r b e n e K r a m e r g l e i c h e r g s t a l t / U n d o b w o l i s t a m t a g b e k a n d t / I r g r o s s B e t r u g u n d U n v e r s t a n d / U n d w a s s i e t r e i b e n a l l e r h a n d t / D o c h l e i d e t m a n s o m b h c r i m L a n d t .

Bil ješke iz prakse . Slučaj purpure fulminans Henochi.

V l i . s t . l e t o š n j e g a „ L j e č n i č k e g a V j e s t n i k a " p r i o b č i l j e v a r a ž d i n s k i z d r a v n i k d r . E r n s t z a n i m i v č l a n e k , o „ E p i d e m i j i k r v n o g a š k l o p c a ( P u r p u r e ) " , k i j o j e d o -ž i v e l v s v o j i o k o l i c i . Z a n i m i v j e t a č l a n e k z a r a d i t e g a - k e r n a m . g. p i s a t e l j p r i p o v e -d u j e , d a j e v d o b i p e t i h m e s c e v o p a z o v a l k a r 49 s l u č a j e v p u r p u r e i n d a j e p r i t e m o p a z o v a n j u d o b i l u t i s , d a j e t a b o l e z e n v v i č s l u č a j i h n a s t o p i l a e p i d e m i č n o . N a v a j a t u d d r u g e a v t o r j e , k i s o o p a z o v a l i - d a n a s t o p i p u r p u r a v č a s i h e p i d e m i č n o , a l i d o s e d a j š e n i b i l o s l i š a t i , d a b i b i l k d o o p a z o v a l t a k o o b s e ž n o e p i d e m i j o .

D r u g i h p o d r o b n o s t i t e z a n i m i v e r a s p r a v e n o č e m p o n a v l j a t i , k e r j o l a h k o v s a k d o s a m p r e b e r e . P o n o v i l b i l e z a r a d i l a ž j e g a r a z u m e v a n j a m o j e g a p o r o č i l a , d e j s t v o , d a j e p u r p u r a k o l e k t i v n o i m e z a s k u p i n o b o l e z n i - p r i k t e r i h s e o p a z u j e j o k r v a v i t v e v k o ž o , p o d k o ž o , v s l u z n i c o , p a t u d i v n o t r a n j e o r g a n e i n d a r a z l o č u -j e m o p u r p u r o s i m p l e x . p r i k t e r i s o g l a v n i z n a k k r v n e p o d p l u t b e p o d k o ž o , p u r p u r a a l i p e l i o s i s r h e u m a t i c a , p r i k t e r i n a s t o p a j o k r v n e p o d -p l u d b e p o d k o ž o p o l e g r e o m a t i z m a v s k l e p i h - m o r b u s m a c u l o s u s V e r l -h o v i i a l i p u r u p u r a h a e r m o r h a g i c a , p r i k t e r i o p a z u j e m o , p o l e g k r v a v i t e v p o d k o ž o , t u d i k r v a v e n j e v n o t r a n j i h o r g a n i h v ž e l o d c u , č r e v a h , i t . d.

N a j t e ž j e s l u č a j e p u r p u r e , k i s e j a k o t i h o r a z v i j e j o i n t e k u 24 u r n a s t o p i s m r t i m e n u j e H e n o c h , p u r p u r a f u l m i n a n s . T e z a d n j e v r s t e p u r p u r e d r . E r n s t m e d v s e m 49 s l u č a j i n i o p a z o v a l . P r i l i k a p a j e n a n e s l a , d a s e m r a v n o o b č a s u , k o j e i z š e l d r . E r n s t o v č l a n e k v i d e l b o l n i k a , k i j e u m i l z a p u r p u r o fu l ­m i n a n s , z a t o s e m s k l e n i l o t e m s l u č a j u , k i s o z e l o r e d k i p o r o č a t i .

Strana 44 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911. Broj 2,

D n e 1 7 . n o v e m b r a t . 1. k l i č a n s e m b i l d o p u l n d n e o b 11 u r i k o s e m m e s e č n e m u o t r o k u n a N j i v i c e p r i R a d e č a h . T a k a j p r i p r i h o d u o p a z i l s e m n a č e l u o t r o k a , k i j e l e ž a l v v o ž u č k u , z a v i n a r v e l i k o k r v n o p o d p l u t b o i n s e m v p r a š a l , če s e j e , o t r o k k a j p o š k o d o v a l . R e k l o se m i j e , d a n e i n d a i m a o t r o k t u d i p o ž i v o t u , p o s e b n o p o t r e b u h u i n t u d i p o h r b t u t a k e l i s e i n p e g e . K o s o o t r o k a s l e k l i , o p a z i l s e m s a m n a o m e n j e n i h m e s t i h , p a t u d i p o r o k a h i n n o g a h p i k č a s t e p a t u d i v e č j e d o p o l v i n a r j a v e l i k e k r v n e p e g e v k o ž i . T u d i n a s l u z n i c e v u s t i h b i l o j e v i d e t i n e k a j p e g . S i c e r p a j e b i l a k o ž a z e l o b l e d a , t e l e s n a t o p l o t a j e k a z a l a n a t e r m o ­m e t r u 39.50 C. Ž i l a p a j e b i l a t a k o h i t r o , d a j e n i b i l o m o g o č e š t e t i , g o t o v o p a j e b d a 200 k r a t v e n i m i n u t i . B i l a j e t u d i t a k o s l a b o t n a d a j e s k o r a j n i b i l o m o g o č e o b i p a t i . S i c e r p a n i b i l o n a j t i n o b e n i h z n a k o v k a k e d r u g e b o l e z n i , n i t i v g r l u , n i t i n a k o ž i n i t n a n o t r a n j i h o r g a n i h . M a t i o t r o k o v a m i j e p r i p o v e d o v a l a , d a j e b i l o t r o k , k i j e s i c e r d o b r o r e j e n , d o p r e j š n j e g a v e č e r a v e d n o p o p o l n o m a z d r a v i n v e s e l . O p o l n o č i p a j e p o s t a l v r o č , š l o j e p a r k r a t m e h k o b l a t o o d n j e g a i n o d s t e u r e j e v e d n o s l a b š i . N a m o j e v p r a š a n j e , d a li n i k a j n e p r i m e r n e g a z a -v ž i l , m i j e r e k l a d a s e n e v e s p o m i n j a t i , p a č p a j e v i n o r a d p i l . O t r o k j e š e i s t o p o p o l d n e o b 2 u r i u m r l . Z a r a d i v a r n o s t i s e m o d r e d i l , d a s e p r e n e s e v m i t -v a č n i c o . D r u g o p o p o l d n e s t a z d r . Z i ž e k o m i z T r b o v e l j o b d u c i r a l a v i s t i m r t ­v a č n i c i d e t e , k i g a j e n e z a k o n s k a m a t i p r i p o r o d u u b i l a . P i i t e j p r i l i k i p o k a z a l s e m g. k o l e g u t u d i o t r o k a , k i j e u m r l z a p u r p u r o i n j e b i l o v i d e t i , d a j e b i l ž i v o t v e s p o s u t z k r v n i m i p e g a m i . O m e n i t i m i j e , d a v b l i ž n j i o k o l i c i n i b i l o t a k r a t n o b e n e e p i d e m i č n e b o l e z n i , i n si v z r o k a t e p u r p u r e n e m o r e m d r u g a č e r a z l a g a t i , k a k d a j e n a s t o p i l a k a k a i n t o k s i k a c i j a a l i i n f e k c i j a . N e m o ž e m p a si m i s l i t i , d a b i b i l a a l k o h o l n a i n t o k s i k a c i j a s a m a v z r o k t e b o l e z n i , k e r j e v n a š e m k r a j u z e l o r a z š i r j e n a r a z v a d a , d a d a j e j o s t a r š i s v o j i m o t r o k o m v i n a v n e u m n i v e r i , d a b o d o b o l j m o č n i p a v k l j u b t e m u v e s č a s m o j e 17 l e t n e p r a k s e v t e m k r a j u še n i s e m v i d e l s l u č a j a p u r p u r e . T r i d n i p o t e m d o g o d k u p r i n e s l a m i j e n e k a ž e n a t r i j e t n e g a o t r o k a , č e š , n a j m u d a n a z d r a v i l - k e r g a že ce l t e d e n n a s t r a n ž e n e i n j e t a k o s l a b , d a b i b i l g o t o v o že u m r l , če b i m u n e b i l a d a j a l a v i n a i n s i c e r p o d n e v i p o l l i t r a i n p o n o č i p o l l i t r a . V o b r a z u j e b i l o t r o k r e s v e s r u d e č - p u r ­p u r e p a n i i m e l . Z a t o m i s l i m , d a j e b i l v m o j e m s l u č a j u n a j b r ž e v z r o k k a k a s e v e d a n e z n a n a i n f e k c i j a , p o s e b n o - č e p o m i s l i m o n a d r . E r n s t o v o e p i d e m i j o f T u d p r i d r u z i h a v t r i j u , n a j d e m o o p o m b e , d a j e v z r o k p u r p u r e n a j b r ž e a u t o s i n -t o k s i k a c i j a č r e v e s n e g a i z v o r a a l i p a t u d i i n f e k c i j a , k i p r i h a j a o d z u n a j , v e n d a r p r a v e g a o z i r o m a s p e c i f i č n e g a b a c i l a že n i k d o n i n a š e l i n s o v s i p o p i s i t e h h e m o r a g i č n i h d i j a t e r že z e l o p o v i š n i i n n e j a s n i .

K o n a č n o n a j še o m e n i m , d a n a z i v j j a d r . E r n s t p u r p u r o k r v n i š k l o p e c a l i k r v n o p j e g a v o s t , s l o v e n s k t e r m i n p a n a m b o m o r a l še d o j o č i t i n a š t e r m i -n o l o g i č n i o d s e k .

D r . A l . H o m a n .

Kamenac u ure tri. N a 1 9 . X I I . 1910 . d o d j e k m e n i d j e č a k d o v e d e n o d m a j k e s n a v o d o m ,

d a o d 3 d a n a n e m o ž e m o k r i t i . D o s a d a j e b i o u v i j e k z d r a v . U p r v i m a h j e b o l e s t n i k č i n i o d o j a m n e f r i t i č n e a n u r i j e , s v o j i m l a k o o t e č e n i m o č n i m j a b u č i c a m a , t e j a č i m p o b o r o m p o d g o r n j i m k a p c i m a , z a p r a v o k a o i z a p r i j e p o s t o j a l o g n e -f r i t i č n o g e d e m a ; l i c e j e b l i j e d o , u p a l o , g l a s j e c a v . P e r k u s i j a p o d o n j e m d i j e l u t r b u h a p o k a ž e , d a p o s t o j i m e k a n i č n a z a p r i j e k a p u š t a n j u s a k u p l j e n e m o k r a ć e i z m j e h u r a . P o š t o j e u r i n n e p r e s t a n o p o m a l o k a p a o , t o j e b i l o n e v j e r o j a t n o , d a s e r a d i o k a m e n c u u m j e h u r u , a l i v r l o v j e r o j a t n o o k a m e n c u u r e t r e . Mal i s n a v a d j a , d a j e i m a o v e ć k r o z v i š e m j e s e c i t e g o b e k o d m o k r e n j a n o t e n i s u b i l e k o n ­s t a n t n e i u v i j e k s e j e t i m e t j e š i o . T a j s i m p t o m k a p a n j a b e z n j e g o v e v o l j e , a n a m -

B r o j 2. L I J E Č N I C U V I J E S N I K 1911 . S t r a n a 45

n e s a , k o j a j e p r i j e g o v o r i l a z a k a m e n a c u m j e h u r u , k o j i n i j e u v i j e k p r a v i o s i m p ­t o m a , t e o p i p u r e t r e v e ć i z v a n a u v j e r i š e m e , d a s e r a d i o k a m e n c u u r e t r e . I z v a n a s e j e n a i m e p i p a l o j e d n o k a o b a d e m v e l i k o t v r d o t i j e l o , p r i v i d n o r j o m i č n o .

P o š t o j e t i m e d i a g n o z a b i l a j a s n a , a z a b o l e s n i k a p r i j e t i l a v e l i k a p o g i b a o , o d l u č i m s e o d m a h n a u r e t r o t o m i u e k s t e r n u i n a p r a v i h j u u s v o j o j o r d i n a c i j i i t o v e ć z b o g t o g a , š t o b i d j e č a k i m a o p r o v a l i t i d o b o l n i c e j o š 30 k m . N a k o n p o t p u n e d e s i n f e k c i j e u č i n i m u r e z n a d k a m e n c e m i t a j s e p o k a ž e n e p o m i č n i m , v e ć v e o m a f i k s i r a n i m u u r e t r i , t a k o t e s a m r e z m o r a o p r o d u ž i t i , d a m o g u k a m e n e k s t r a h i r a t i . N a u r e t r u , č i j i j e v a n j s k i o r i f i c i u m b i o i s p o d p o l c m . n i s a m d a k a k o s m i o n i p o m i s l i t i i z v l a č i t i k a m e n , k o j i j e i o n a k o b i o f i k s i r a n k a k o se j e k o d o p e r a c i j e i s p o s t a v i l o . R a n i c u s a m s v i l o m b r - 2 s a š i o i z a c i j e l i p e r p r i m a m D j e č a k j e o d m a h p o s l e o p e r a c i j e u r i n i r a o n a o r i f i c i u m u r e d n o . K a m e n a c j e c a 1 3 / 4 c m . d u g , 1 c m . š i r o k a 8 / * d e b e o f

3. Otitis med. suppur. chronica. N e d a v n o m i b i d o n e s e n o d i j e t e M. V . i z T u ž e v i ć a 4 g . s t a r o r a d i ž l i j e z d a , o t e č e n i h p r e a r i k u l a r n o , n a v r a t u i r a d i g n j o j n o g . i s c j e t k a i z l i j e v o g u h a . K o d p r e g j e d a n j a s a u s n i m z r c a l o m n a d j o h u l i j e v o m u h u d a l e k o k a o j e d n o t u d j e t i j e l o u n u t r a n . p r . k a m e n č i ć i l i t a k o v a š t o . N o a n a m n e z a j e g o v o r i l a a b s o l u t n o p r o t i v t o g a , t e s t o g a m o g o h p o m i s l i t i j e d i n o n a k o š t a n i s e k v e s t a r , z a k o j i j e i v r s t g n j o j a g o v o r i l a . I s t r č a v a n j e m n i s a m n i š t a p o s t i g a o i z a t o s e p o s l u ž i h i n s t r u m e n t o m , š t o s i g a s a m s a m s k o n s t r u i r a o i z j e d n e i g l e z a p l e t e n j e , k o j i i n s t r u m e n t u p o t r e b l j u j e m u o p ć e k o d e k s t r a k c i j e s t r a n i h t i j e l a i z u h a , i l i n o s a . P o š t o r o d i t e l j i n i s u h t j e l i d i j e t e p o s l a t i u b o l n i c u o d l u č i h se, , e k s t r a h i r a t i t a j s e k v e s t a r , š t o m i z b i l j a i u s p i j e . O s a m d a n a i z a t o g a d i j e t e n i j e i m a l o v e ć n i k a k v o g i s c i j e t k a . L i j e č e n j e se j e i z a e k s t r a k c i j e s a s t o j a l o j e d i n o u l a k o j t a m p o n a d i i p r a š e n j u k s e r o f o r m o m .

D r . K . F r i e d , B r i n j e .

Referati. Prof. dr. Ortner : 0 arteriosklerozi (Jahreskurse f. ärztliche Fortbildung,

igio. Heft 2.)

D a n a s s e v e ć z n a d e , d a a r t e r i o s k l e r o z a n i j e b o l e s t i s k l j u č i v o s t a r i j i h l j u d i v e ć d a i s t a n a p r o t i v d o l a z i i k o d d j e c e i k o d o d r a s l i h u v r l o r a z n o l i k i m o b l i ­c i m a , s a d p o s v e j a s n o , a s a d s a m o n e j a s n o i z r a ž e n a .

P a t o l o š k o a n a t o m . s p a d a j u o v a m o s v e o n e p r o m j e n e n a s t i j e n k a m a a r t e r i j a , k o j e p r b u z r o k u j u o d e b l j a n j e i s t i h , p o g l a v i t o n a i n t i m i . T a k o s e n a l a z i u r a z n i m s t a d i j i m a u v i j e k d r u g a s l i k a : d e g e n e r a t i v n e p r o m j e n e ( s a l a s t a d e g e n e r a c i j a ) , s k l e r o z i r a n j e i o v a p n j e n j e ( o v a m o s p a d a i o v a p n j e n j e m e d i j e ) , t e n a p o k o n u p a l j i v i i p r o d u k t i v n i p r o c e s i .

S a l a s t a d e g e n e r a c i j a i n t i m e p r e d s t a v l j a n a j l a k š i o b l i k t i h p a t o l o š . p o j a v a , t e s e u k a z u j e m a k r o s k o p s k i u o b l i k u m a l i h , o k r u g l i h i l i p r u g a s t i h ž u t i h p j e g a , u k o j i m a s e m i k r o s k o p s k i v i d i s a l a s t a d e g e n e r a c i j a i n t i m e , p o g l a v i t o n a e l a s t i č ­n i m v l a k a n c i m a . Z b o g t o g a s e t a m j e s t a l a h k o r a s p a d a j u , t e se i z n j i h p o s l i j e r a z v i j u a t e r o m a t o z n i č i r e v i .

K a o j a č i s t e p e n a r t e r i o s k l e r o t i č n i h p r o m j e n a i m a se s m a t r a t i o d e b l j a n j e i n t i m e , k o j e n a s t u p a u s l j e d h i p e r p l a s i j e n j e z i n i h e l e m e n a t a ( p o g l a v i t o e l a s t i č n i h , a m a n j e m u s k u l a r n i h v l a k a n a c a ) i l i u s l j e d r e g e n e r a t i v n e t v o r b e s p o j n o g t k i v a . P o v e ć a n j e m k r v n e m a s e k a o i p o s t a v l j a n j e m s t a n o v i t i h f u n k c i o n a l n i h z a h t j e v a n a k r v n o ž i l j c m o r a d o ć i v e ć f i s i o l o š k i d o o j a č a n j a i r a š i r e n j a k r v n i h s u d o v a , n o č i m t a h i p e r p l a s i j a p r e l a z i g r a n i c e f i z i o l o g i j e i l i č i m s e p o j a v e d e g e n e r a t . p r o ­m j e n e i l i t v o r b a s p o j n o g t k i v a , t a d s e v e ć s p r a v o m g o v o r i o a r t e r i o s k l e r o z i .

S t r a n a 46 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . Broj 2 .

R e g e n e r a t i v n a t v o r b a s p o j n o g t k i v a n i j e o g r a n i č e n a s a m o n a i n t i m u , v e ć v r l o č e s t o z a h v a t a t a k o d j e r i m e d i j u k a o i a d v e n t i c i j u , — a i m a o p e t i t a k o v i h o d e b l j a n j a a r t e r i j a , k o j e s u n a s t a l e u s l j e d p r i m e r n i h p r o m j e n a n a s a m o j m e d i j i , — n o o v e n e s p a d a j u p o d p o j a m a r t e r i o s k l e r o z e .

R a z l o g r a z v i t k a a r t e r i o s k l e r o z e l e ž i u v e l i k o j v e ć i n i s l u č a j e v a u s m a n j e n o j r a z t e z l j i v o s t i e l a s t . t k i v a , a t a s e r a z v i j a i l i u s l j e d o s t a r e n j a i d u g o t r a j n e u p o ­r a b e , i l i u s l j e d p o v e ć a n j a k r v n o g p r i t i s k a , k o j i š t e t n o d j e l u j e n a e l a s t . t k i v o a r t e r i j a . — U s v a k o m tom s l u č a j u d o l a z i d o t v o r b e s p o j n o g t k i v a u s t i j e n k a m a a r t e r i j a . T a k o n a s t a j e a r t e r i o s k l e r o z a u p l u ć n i m a r t e r i j a m a k o d v i c i j a i l i u a o r t i k o d s t e n o z e i s t m a , a k o d k r o n . n e f r i t i s a — m o ž d a u s l j e d t r a j n e h i p e r t o n i j e . V r l o j e v j e r o j a t n o , d a b a š p r o m j e n e u v i s i n i k r v n o g p r i t i s k a i m a d u o s o b i t i u p l i v n a r a z v i t a k a r t e r i o s k l e r o t i č n i h p o j a v a , š t o s e j e e k s p e r i m e n t a l n o d o k a z a l o p o n o v n i m , i n t r a v e n o z n i m u š t r c a v a n j e m a d r e n a l i n a k o d k u n i ć a . P r o m j e n e , k o j e s u t i m e i z a ­z v a n e n a k r v n o m ž i l j u v r l o p o d s j e ć a j u n a l u e s a r t e r i j a .

B r a u n j e m e d j u t i m e k s p e r i m e n t a l n o d o k a z a o , d a s e r a z v i t a k a r t e r i o s k l e r o t . p r o m j e n a i z a u š t r c a v a n j a s a a d r e n a l i n o m n e i m a p r i p i s a t i p o v e ć a n j u k r v n o g p r i t i s k a , v e ć i s k l j u č i v o o t r o v n o m d j e l o v a n j u a d r e n a l i n a , p a n i j e n e v j e r o j a t n o , d a s u s k l e r o t i č n e p r o m j e n e k o d p o j e d i n i h n e f r i t i d a ( b e z p o v e ć a n j a k r v n o g p r i ­t i s k a ) n a s t a l e u s l j e d a d r e n a l i n e m i e . — I s t o t a k o i o l o v o , a r s e n i k , ž i v a , d i g i t a l i s , k l o r i t d . m o g u p r o u z r o k o v a t i p r o m j e n e n a s t i j e n k a m a k r v n o g ž i l j a , k o j e o d ­g o v a r a j u t i p u p r i m e r n i h o b o l j e n j a m e d i j e .

N a d a l j e s p a d a j u o v a m o a r t e r i o s k l e r . p r o m j e n e , k o j e n a s t u p a j u u s l j e d o t r o v ­n o g d j e l o v a n j a a l k o h o l a , č a j a i d u h a n a .

O s i m s p o m e n u t i h r a z l o g a u r a z v i t k u a r t e r i o s k l e r o z e v a l j a j o š n a p o s e s p o m c n u t i : n a s l j e d s t v o , t e š k i t j e l e s n i p o s a o , o b o l j e n j e h i p o f i z e i s t a n o v i t e k o n s t i , t u c i o n . b o l e s t i ( d i a b e t c s , a r t h r i t i s u r i c a ) . N a d a l j e n e u r a s t e n i j u i s e k s u a l n e e k s c e s e -t r a u m u i i s k l j u č i v o m e s n a t u h r a n u .

O s o b i t o s e p a k m o r a i s t a k n u t i u p l i v a k u t , i n f e k c i o z n i h b o l e s t i n a r a z v i t a k a r t e r i o s k l e r o z e — p o g l a v i t o k o d j u v e n i l n i h s k l e r o z a ; t a k o d o l a z i a r t e r i o s k l e r o z a i z a i n f l u e n c e , r e u m a t i s m a i t i f u s a . I z a v a r i o l e s k l e r o z a p l u ć n i h , a i z a s c a r l a -t i n c s k l e r o z a k o r o n a r n i h a r t e r i j a .

S i f i l i s p r o u z r o k u j e n a j v a ž n i j e p r o m j e n e u m e d i j i i u s l j e d t o g a p r e d i s p o n i r a za r a z v i t a k a n e u r i s m e .

S o b z i r o m n a l o k a l i z a c i j u a r t e r i o s k l e r o z e v a l j a o s o b i t o n a g l a s i t i , d a i s t a n i g d a n i j e j e d n a k o i n t e n z i v n o r a z v i j e n a p o č i t a v o m k r v n o m ž i l j u o r g a n i z m a , v e ć s e v e ć i n o m d r ž i p o j e d i n i h o g r a n i č e n i h p r e d j e l a i o r g a n a , p a s t o g a i n e m a u 90% n e k o m p l i c i r a n i h s l u č a j e v a a r t e r i o s k l e r o z e p o v e ć a n o g k r v n o g p r i t i s k a N a d j e li s e p a k o z n a t n i j e p o v e ć a n j e k r v n o g p r i t i s k a , t a d s e v e ć i n o m m o r a s u p o n i r a t i i s p e c i a l n i r a z l o g z a t o . k o j i s e u m n o g o s l u č a j e v a p r o n a d j e u k o m p l i -c i r a j u ć o j n e r i t i d i .

U s l j e d u m a n j e n e e l a s t i č n o s t i a r t e r i j a b i t i će b i l o k o d a r t e r i o s k l e r o z e a b ­n o r m a l n o v i s o k o ( P u l s u s p s e u d o c e l e r ) , n o a k o j e n a s t u p i l o p o t p u n o o v a p n j e n j e s t i j e n k e , t a d ć e s e b i l o p r i č i n i t i m a l i m .

U p l i v v a s o m o t o r a n a s k l e r o t i č n e a r t e r i j e z n a t n o j e m a n j k a v , š t o s e d a d e v e ć u p r v i m p o č e t c i m a t e b o l e s t i k o n s t a t i r a t i , t e s e t o m e i m a p r i p i s a t i , š t o s e a r t e r i o s k l e r o t i č a r i l a h k o u m o r e , l a h k o o z e b u i t d .

N a p o s l j e t k u v a l j a i s t a k n u t i p o z n a t i k l i n i č k i s i m p t o m a r t e r i o s k l e r o z e : g r č a r t e r i j e , u s l j e d k o j e g a n a s t u p a i s c h a e m i a d o t i č n o g p r e d j e l a , a k o g a p r a t e k a r a k t e r , b o l n e s e n z a c i j e .

N a j č e š ć e o b o l i n a a r t e r i o s k l e r o z i s r c e , m o z a g i b u b r e z i . A r t e r i o s k l e r o z a s r c a o č i t u j e s e v e ć i n o m k a o a n g i n a p e c t o r i s v e r a ( c o r o n a r i a ) .

t e j e p r o u z r o k o v a n a s k l e r o z o m k o r o n a r n i h k r v n i h ž i l a . B o l e s n i k a s p o p a d n u ne-n a d a n o v e ć i n o m v r l o ž e s t o k i , k a t k a d a n e š t o u m j e r e n i j i b o l o v i u p r e d j e l u s t e r -

Bro j 2 . L I J E Č N I Č K I V I J E S N 1 K 1911 S t r a n a 47

n u m a i l i p r e k o r d i j a , k o j i i r a d i i r a j u u l i j e v u s t r a n u v r a t a i u l i j e v u g o r n j u o k r a -j i n u , p r a ć e n i u ž a s n o m m i š l j u , d a i m s e p r i m i č e s m r t . — P r i t o m j e s v i j e s t s a s v i m u š č u v a n a , d i s a n j e n o r m a l n o , a č e l o h l a d n i m z n o j e m o b l i v e n o . F a c i e s h i p p o c r a t i c a . N a k o n n e k o g k r a t k o g v r e m e n a o s j e ć a j u s e b o l e s n i c i v e ć s a s v i m d o b r o . — T e ž a j e d i a g n o z a , k a d b o l o v i i r a d i i r a j u u k o j i u d a l j e n i j i p r e d i o , j e r s e t a d l a h k o m o ž e b o l e s t z a m i j e n i t i s a k o l e l i t i a s o m , n e f r o l i t i a s o m , g a s t r a l g i o m i t d .

N u ž n o j e , d a s e o v d j e s p o m e n e , d a i n t e n z i t e t n a p a d a j a a n g i n e p e c t o r i s n e s t o j i u r a z m j e r u s a s k l e r o z o m k o r o n a r n i h a r t e r i j a , v e ć d a s u i s t i v i š e o v i s n i o a k u t , g r č u a r t e r i j a , p a s e j e d a p a č e n a š l o s l u č a j e v a a n g i n e p e c t o r i s , g d j e se n a k o r o n a r , a r t e r i j a m a n i j e m o g l o n a ć i n i k a k o v i h s k l e r o t i č n i h p r o m j e n a .

D i f e r e n c i a l n o d i a g n o s t i č k i d o l a z i u o b z i r a s t h m a b i o n c h i a l e i a s t h m a c a r -d i a l e , n o k o d i s t i h j e d i s a n j e o t e š č a n o ( p o g l a v i t o d u b l j a i n s p i r a c i j a ) , a č e s t o s e č u j u p o v r h p l u ć a v l a ž n i r o n h i ; z a t i m h i s t e r i č n a a n g i n a p e c t o r i s , k o j u k a r a k t e -r i š e m n o š t v o n a j r a z n o l i k i j i h s i m p t o m a : H i s t e r i č n a a n g i n a j a u č e i v i č e . d o č i m p r a v a k o r o n a r n a a n g i n a i z b j e g a v a s v a k u k r e t n j u . — O n a p a k o a n g i n a , k o j a j e p r o u z r o k o v a n a o t r o v a n j e m s a n i k o t i n o m , o d l i k u j e s e d u g o t r a j n o š ć u n a p a d a j a , j a k o m b e s v j e s t i c o m , s k o t o m i m a i t r e m o r o m .

O s i m t o g a o č i t u j e s e a r t e r i o s k l e r o z a s r c a i u o b l i k u k r o n , i n s u f i c i j e n c i j e s r č a n o g m i š i č j a , t e i m a t a d za p o s l j e d i c u s u h e b r o n h i a l n c k a t a r e , o t e k l i n u j e t a r a , m e t e o r i z a m , ž e l u d č a n e t e g o b e . — a u t e ž i m s l u č a j e v i m a d i f u z n u s k l e r o z u s r č a n o g m i š i č j a , s r č a n u a n e u r i s m u i t d .

A r t e r i o s k l e r o z a a o r t e o d a j e s e č e s t o v i d l j i v o m i l a h k o o s j e t l j i v o m p u l -z a c i j o m u j u g u l u m u , 2. 3. i l i i u 1. d e s n o m m e d j u r e b r e n o m p r o s t o r u , m u k l o -t i m p a n i t i č n i m z v u k o m d e s n o o d s t e r n u m a , d i f e r e n c i j o m o b o s t r a n o g b i l a , s i s t o -l i č n i m š u m o m , k o j i s e č u j e i n a d v r a t n i m a r t e r i j a m a , t e n a p o s l j e t k u r e t r o s t e r n a l -n o m b o l i k o d k i e t n j a , u s l j e d k o j e m o r a b o l e s n i k s t a t i n a n e k o v r i j e m e , d o k b o l n e m i n e i i s t o m t a d a n a s t a v i t i g i b a n j e .

A r t e r i o s k l e r o z a b u b r e ž n i h a r t e r i j a n a l a z i s e v r l o č e s t o k o m b i n i r a n a s a r a z n i m n e f r i t i č n i m p r o m j e n a m a , t e s e b a š t i m a i m a — k o d t i h s l u č a j e v a — p r i p i s a t i h i p e r t r o f i j a s r c a .

S k l e r o z a m o ž g j a n s k i h a r t e r i j a p r o u z r o k u j e m n o g o p o s v e m a l i h p o m o z g u i p o h r p t e n i c i r a z a s u t i h d e g e n e r a c i j a , t e će u s l j e d t o g a b i t i p o s v o j i m s i m p t o m i m a m a n j e v i š e p o s v e s l i č n a p r o g r e s i v n o j p a r a l i z i , m u l t i p l o j s k l e r o z i i n e u r a s t e n i j i P r i t o m v a l j a d r ž a t i n a u m u , d a a r t e r i o s k l e r o z a n a s t u p a v e ć i m d i j e l o m k o d s t a ­r i j i h l j u d i ( i z m e d j u 45 . i 65 . g o d . ) , o d a n i h a l k o h o l u i d u š e v n o i z r a d j e n i h . — O d s i m p t o m a m o ž g j a n s k e a r t e r i o s k l e r o z e m o r a j u se i s t a k n u t i o p ć i c e r e b r a l n i s i m p ­t o m i : b e s v j e s t i c a ( o m a g l i c a ) . g l a v o b o l j a i o t e š č a n o p a m ć e n j e , a z a t i m l o k a l n i c e r e b r a l n i s i m p t o m i k a o : o t e š č a n i , p o l a g a n i j i g o v o r , s m e t n j e u i n e r v a c i j i p u p i l a , k o j e t a d s p o r i j e r e a g i r a j u i n a s v j e t l o i n a a k o m o d a c i j u . V a ž n o j e z a s v e t e m o ž g j a n s k e s i m p t o m e , d a s u s o b z i r o m n a i n t e n z i t e t v r l o p r o m j e n l j i v i .

K a k o a r t e r i o s k l e r o z a j a č e g s t e p e n a u v j e t u j e l o k a l n o d e g e n e r a c i j u m o ž ­g j a n s k i h e l e m e n a t a , n a s t u p i t ć e u s l j e d t o g a s i m p t o m i , k o j i će u k a z i v a t i t a j d e f e k t , t e p o č e m u ć e m o a r t e r i o s k l c r o z u n a j l a k š e r a z l i k o v a t i o d n e u r a s t e n i j e . N o u o n i m s l u č a j e v i m a s k l e r o z e , g d j e j o š n i j e d o š l o d o t a k o z n a t n i j i h p r o m j e n a u m o ž -g j a n i m a , b i t i će i d i f e r e n c i j a l n a d i a g n o z a m n o g o t e ž a , t e ć e s e m o r a t i o s n i v a t i n a s v e s t r a n o j p r e t r a z i s o s o b i t i m o b z i r o m n a a r t e r i j e č i t a v o g t i j e l a . — N i j e d o s t a , d a s e k o n s t a t i r a , d a su t e m p o r a l n c a r t e r i j e v i j u g a v e , j e r t o n a l a z i m o v r l o č e s t o b a š i k o d n e u r a s t e n i j e .

V r l o s u t e š k i d i a g n o s t i č k i o n i s l u č a j e v i , g d j e s e u z e v i d e n t n e o p ć e m o ž g j a n s k e s i m p t o m e n a l a z i p o t p u n o r a z v i j e n a a r t e r i o s k l e r o z a , p a g d j e t a d t r e -o d l u č i t i , m o ž d a s u t e c e r e b r a l n e p o j a v e p o s l j e d i c a s k l e r o z e m o ž g j a n s k i h a r t e r i j a i l i s u i p a k s u s i s a m o n e u r a s t e r i č n e n a r a z i . O r t n e r k a ž e , d a j e u t i m s l u č a č a j e v i m a o d l u č n a a n a m n e z a . D o k a ž e li s e , d a s u c e r e b r a l n i p o j a v i n a s t u p i l i i s t o m ,

S t r a n a 48 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1910. Broj 2.

n a k o n s t a n o v i t e p s i h i č n e t r a u m e , a m o ž d a i h p r i j e b a š n i k a k o n i j e n i b i l o , t a s e p o s v o j p r i l i c i r a d i o n e u r a s t e n i j i i n i n d i v i d u o a r t e r i o s e l e r o t i c o . — O s i m t o g a s u d i f e r e n c i a l n o d i a g n o s t i č k i v a ž n i s t a n o v i t i m o ž g j a n s k i s i m p t o m i n . p r . N a s t u p i li u z o m a g l i c u ( b e s v j e s t i c u ) p o d r a ž a j n a b l j u v a n j e i l i s a m o b l j u v a n j e , t a d t e g o v o r i z a a r t e r i o s k l e r o z u , a p r o t i j e d n o s t a v n o j n e u r a s t e n i j i . — N e u r a s t i č n a o m a -g l i c a i b e s v j e s t i c a n a s t u p a p o d s t a n o v i t i m v a n j s k i m u v j e t i m a ( k a d s e n . p r . h o d -p o š i r o k i m , o t v o r e n i m p r o s t o r i m a ) , a r i j e t k o k a d a n a d o d j e k o d h o r i z o n t a l n o g l e ž a n j a n a l e d j i m a , — d o č i m a r t e r i o s k l e r o t i č n a o m a g l i c a n i j e o g r a n i č e n a n a to v a n j s k e o k o l n o s t i i u v j e t e .

Z a r a z l i k u o d p r o g r e s i v n e p a r a l i z e n a l a z i s e k o d a r t e r i o s k l e r o z e s p o r o r e a ­g i r a n j e p u p i l a n e s a m o n a s v j e t l o , n e g o i n a a k o m o d a c i j u , — a o s o b i t o s e i s t č e -u t o m p o g l e d u p r o l a z n o s t s i m p t o m a k o d s k l e r o z e . T a k o s e m o ž e n a u t i n a l n i m a r t e r i j a m a u s t a n o v i t i s k l e r o z a , t e s e m o ž e d a p a č e p r o m a t r a t i i g r č a r t e r i j a , z a k o g b o l e s n i k p r o l a z n o s l a b i j e v i d i .

O s i m s p o m e n u t i h o r g a n a o b o l i č e s t o n a a r t e r i o s k l e r o z i i m i š i č j e , t e s e i s t a t a d a r e p r e z e n t i r a i u s m e t n j i k o d f u n k c i j e m i š i č j a i u b o l n i m n a p a d a j i m a , — š t o s e i m a s v e s t i k a o i k o d k o r o n a r n e a n g i n e n a i s c h a e m i n m i š i č j a . — T i ­p i č n u s l i k u t e s k l e r o z e m i š i č j a p o z n a j e m o p o d i m e n o m d y s b a s i a i n t e r m i t t e n s a n g i o s e l e r o t i g a ( C h a r c o t , E r b ) , k a d n a s t u p a j u z a v r i j e m e h o d a n j a n e n a d a n o g r ­č e v i t e b o l i u d o l j n j i m o k r a j i n a m a , n a š t o s l i j e d i s l a b o s t , t a k o d a d o t i č n i h n e m o ž e n e k o v r i j e m e h o d a t i , d o k s e n e o d m o r i . I t a k o t i n a p a d a j i n a s t u p a j u u k r a ć i m ili d u l j i m i n t e r v a l i m a v r l o č e s t o , a k a o e t i o l o š k i m o m e n t i s p o m i n j u s e a b u s u s d u h a n a i u p l i v s t u d e n i , a z a t i m a l k o h o l i l u e s . — V r l o j e v a ž a n s i m p - r t o m t e d y s b a s i a e , d a m a n j k a z a v r i j e m e n a p a d a j a p o j e d a n i l i p o v i š e o d č e t i r i n o ž n a b i l a , — a t u m a č i se t o k a o p o s l j e d i c a g r č a u d o t i č n o j a r t e r i j i . ' — N e s m i j e s e i s c h i a s z a m i j e n i t i s a d y s b a s i o m . S l i č n e p o j a v e d o l a z e i n a g o r n j i m o k r a j i n a m a p o d i m e n o m d y s k i n e s i a i n t e r m i t t e u s .

I n a ž e l u d č a n i m a r t e r i j a m a n a d j e s e p o k a d k a d a s k l e r o z a , k o j a t u p r o u z ­r o k u j e s l i k u g a s t r a l g i j e i l i u l c u s a s a k r v a r e n j e m , — a o s o b i t o j e k a r a k t e r i s t i č n a s l i k a a r t e r i o s k l e r o z e u p r e d j e l u a r t . m e s e n t . s u p e r . , k o j a j e p o z n a t a p o d i m e n o m d y s p r a g i a i n t e r m i t t e u s a n g i o s e l e r o t i c a i n t e s t i n a l i s . K o d s t a r i j i h l j u d i n a s t u p a 2 — 3 s a t a p o s l i j e j e l a i z g a r a j u ć a b o l o k o p u p k a p a d o u i l e o c o e c a l n i p r e d i o ;: t u i m j e t r b u h n a p e t , a m u č i i h b o l n o p o d r i g i v a n j e i k r a t a k d a h . I z a 2 — 3 s a t a u m i n u b o l o v i , d o k s e o p e t n a k o n k r a ć e g i l i d u l j e g v r e m e n a n e p o j a v e , a č i n i s e , d a p o n a j č e š ć e n a s t u p a j u i z a o b i l n i j e g o b r o k a z e l e n o g v a r i v a i l i k i s e l o g k u ­p u s a . O b i č n o s u t a k o v i b o l e s n i c i o b s t i p i r a n i , a k r e t n j e ( š e t n j a ) i m p o j a č a v a j u t e g o b e .

N a p u l m o n a l n i m a r t e r i j a m a d o l a z i r i j e t k o d o s k l e r o z e , k o j a t u p r o u z r o k u j e n a p a d a j e n e š t o s l i č n e k o r o n a r n o j a n g i n i , k o j i s e a l i r a z l i k u j u o d p o t o n j e p o ­g l a v i t o s a j a k o m c i a n o s o m u z r e l a t i v n o n e z n a t n u c l i spoe , a b o l o v i n e i r a d i i r a j u u g o r n j u o k r a j i n u , n e g o p r e m a b a z i p l u ć n i h k r i l a ( d y s p r a g i a i n t e r m i t t e u s a n g i o ­s e l e r o t i c a p u l m o n a l i s ) .

A r t e r i o s k l e r o z a p a n k r e a t i č n i h a r t e r i j a m o ž e b i t i r a z l o g o m a l i m e n t e r n e g l i k o z u r i j e , a v i š e b r o j n e t r u d n o ć e , č i n i s e , d a p r o u z r o k u j u s k l e r o z u u t e r i n i h a r t e r i j a .

I z s v e g a t o g a p r o i z l a z i , d a j e d i a g n o z a n a a r t e r i o s k l e r o z u u m n o g i m s l u ­č a j e v i m a v r l o t e š k a , p o g l a v i t o p a k u o n o m r a n o m s t a d i j u , k a d b i t e r a p e u t s k i e f e k t i š t o b i o o d n a j v e ć e v a ž n o s t i . T a k o s e j e n a j n o v i j i m i s t r a ž i v a n j i m a d o ­k a z a l o , d a n i o n e a r t e r i j e n i s u b a š u v i j e k s k l e r o t i č n e , k o j e s u k a o o d e b l j a n e p r o -n a d j e n e . S p o m e n e m o li j o š , d a a r t e r i o s k l e r o z a č e s t o d o l a z i u z j a k u a n a e n i m i k a h e k s i j u , t e d a č i n i d o j a m o b o l j e n j a n a k a k o v o m m a l i g n o m t u m o r u , t a d s m o d o s t a t n o i s t a k n u l i r a z n o l i k o s t o b l i č j a t e b o l e s t i .

T e r a p i j a i m a b i t i u d e š e n a p r e m a e t i o l o š k i m , f i z i o l o š k i m i k l i n i č k i m m o ­m e n t i m a . Z .

Broj 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S S I K 1 9 1 1 . S t r a n a 49

G a r d e r e . Tuberkuloza oesophaga. ( G a z e t t e d e s h o p i t a u x 1910. 5 f e v r i e r . ) P i s a c j e s a b r a o 70 s l u č a j a t e a f e k c i j e . I m a d e t r i p a t h o l o ž k o a n a t o m s k a t i p a :

u l c e r a c i j e , k o j e s u n a j č e š ć e i k o j e s e n a l a z e o b i č n o u s r e d n j o j t r e ć i n i j e d n j a k a , h y p e r t r o p h i c n e s k l e r o z e , k o j e p r i č i n j a j u i n f i l t r i r a j u ć i c a r c i n o m i l i j e d n o s t a v n o s u ž e n j e , t e p e r f o r a c i j e n a s t a l e t a k o , d a j e u O e s o p h a g u s p r o b i l a s i r a s t a ž l i j e z d a . O v a s e a f e k c i j a o p a ž a s a m o u n a p r e d n o m s t a d i j u t u b e r k u l o z e ; o n a m o ž e o s t a t i l a ­t e n t n a , b i l a o n a n a s t a l a o d s u s j e d n e t u b e r k u l o z e b i l o o d d i r e k t n e i n o c u l a c i j e s l u z n i c e . K o d n e k i h b o l e s t n i k a u l c e r a c i j e p r o u z r o č u j u b o l i i d y s p h a g i j u , k o d d r u g i h h y p e r -t r o p h i č n a s k l e r o z a o d a j e o b i č n e z n a k o v e s u ž e n j a . D i a g n o z u p o d k r e p l j u j e n a l a z n a p r e d n e t u b e r k u l o z e . S u ž e n j e s e l i j e č i d i l a t a c i j o m , k o j a d a j e d o s t a d u g e r e m i ­s i j e i g a s t r o s t o m i j o m . K o d u l c e r o z n o g o b l i k a j e l i j e č e n j e s a m o s y m p t o m a t i c n o . Č.

P o n c e t i L e r i c h e Zapalna tuberkuloza maternice i adnexa. ( G a z e t t e d e s h o p i t a u x 1910 . N o . 65.)

Z a p a l n u t u b e r k u l o z u g e n i t a l i j a n a l a z i s e v r l o č e s t o z a j e d n o s i n f n n t i l i z m o m . t e s e m o r a d r ž a t i , d a t u b e r k u l o z a s u z d r ž a j e n o r m a l n i r a z v o j s p o l o v i l a . G l a v n e p o j a v e g e n i t a l n e t u b e r k u l o z e j e k r v a r e n j e i z s p o l o v i l a , a v e ć i n o m i i z c j e d a k t e d y s m e n o r r h o e a . Č e s t o s e o p a ž a , d a s e p l u ć n i p o j a v i p o g o r š a j u z a v r i e m e m o n s t r u -a c i j e . P o s t o l j i l i d y s m e n o r r h o e a , t o s e j e d n a k o č e s t o k o d p r e t r a g e n a l a z i s a s v i m n o r m a l n e o d n o š a j e , k a o i o d e b l j a l a i o s j e t l j i v a a d n e x a . S k v r č e n j e o v a r i j a t e t o x i c n a i m p r e g n a c i j a G r a a f o v i h f o l i k l a m o ž e i m a t i k a n o p o s l j e d i c u i n f a n t i l i z a m , h y p o -p l a z i j u s p o l o v i l a , a m e n o r r h o e u , d y s m e n o r r h o e u i n a g n u ć e n a h a b i t u e l n i a b o r t u s . K o d ž e n a k o j e b o l u j u o d l a t e n t n e i l i f l o r i d n e t u b e r k u l o z e m o ž e s e d o g o d i t i , d a z a ­p a l n a t u b e r k u l o z a p r o u z r o č i p o d p u n u , , b i j e l u c a s t r a c i j u " . M o ž e li s e S y p h i l i s i z -k l j u č i t i t o s e m o r a m i s l i t i n a t u b e r k u l o z u k o d m l a d i h d j e v o j a k a , k o j e s u m a n j k a v o r a z v i t e , t e k o d ž e n a , k o j e i m a j u s m e t n j e m e n s t r u a c i j e , a d a s e k l i n i č k i n e m o ž e n a ć i p o v o d i k o d t a k o v i h k o j i m a s a s v i m m a n j k a m a l e r i n j i i n s t i n k t . L o k a l n o l i j e č e n j e n e i m a u t a k o v o m s l u č a j u u s p j e h a . Č.

B r a z z a M a i t i n i D iagnoza ascultacijom, da li su veliki trbušni tumori a d h a e -rentniUZ prednju trbušnju S t i j e n k u . ( D e u t s c h e Z e i t s c h r i f t fü r C h i r u r g i e 1910. B d . CV. H. 3-4.)

Pisac savjetuje, da se auscultira u predjelu tumora, te navadja da se po svem n j e g o v o m o b s e g u j a s n o č u j e g l a s o v e s r c a a k o i m a d e a d h a e z i j a . O n i z v j e š ć u j e o d 3 s l u č a j a , g d j e s u s e j a s n o č u l i n e s a m o g l a s o v i s r c a v e ć i d i s a n j e , p a j e u s v i m a b i l o m n o g o a d h a e z i j a u z t r b u š n u s t i j e n k u , d o k j e n a p r o t i v t u m o r b i o s a s v i m s l o ­b o d a u 2 s l u č a j a , g d j e s e k o d a u s c u l t a n i j e n i j e č u l o t i h g l a s o v a .

0 djelovanju kalcija. Prof. H. Meyer, Münch. Med. Wochenschrift. No. 44-, 19™.

F i s i o l o š k o z n a m e n o v a n j e j e d n e p r o t o p l a s m a t i č n e s u p s t a n c i j e - d a d e s e d j e ­l o m i č n o s p o z n a t i , a k o s e t a n a n e k i n a č i n f a k t i č n o i l i f u n k c i o n a l n o e l i m i n i r a i z p r o t o p l a s m e . T o s e m o ž e p o s t i g n u t i z a k a l c i j e v e s o l i o t r o v a n j e m o k s a l n o m k i s e l i n o m ( H O O C - C O O H ) , k o j a v e ž e k a l c i u m . D a s e t u n e r a d i z a p r a v o o d j e ­l o v a n j u o k s a l n e k i s e l i n e , p r o i z l a z i i z t o g a , š t o s e t o d j e l o v a n j e d a d e p r e p r i j e č i t i s a m o d o d a t k o m k a l c i j e v i h s o l i a n e n . p r . b a r i j e r a ( k o j i j e p r o t o p l a s m i t u d j ) . R a d i s e d a k l e k a d d a d e m o o r g a n i s m u k o d o t r o v a n j a s a o k s a l n o m k i s e l i n o m j e d a n a n t i d o t n e o t o m , d a v e ž e m o o k s a l n u k i s e l i n u , v e ć d a o r g a n i s m u n a d o m j e s t i m o k a l c i u m , k o j i j e z a n j i z g u b l j e n , p o š t o g a j e o k s a l n a k i s e l i n a n a s e p r i v u k l a .

K o j i s u s i m p t o m i , k o j i n a s t u p e i z g u b i l i p r o t o p l a s m a s v o j k a l c i u m ? J a k a s a l i v a c i j a m a k s i m a l n o r a š i r e n a i l i s u ž e n a z j e n i c a , i z m j e n i č n o p o j a č a n j e i p o v i ­š e n j e t l a k a k r v i i t d . ; n o s a d a j e i n t e r e s a n t n o t u m a č e n j e t i h s i m p t o m a : d a d e li s e o r g a n i s m u a d r e n a l i n a , ( k o j i d j e l u j e k a o s t i m u l a n s n a s i m p a t i č n i n e r v n i i s i s t e m ) , t o o p a ž a m o , d a ' t a j k o d o r g a n i s m a , g d j e j e k a c i u m v e z a n , ( e l i m i n i r a n )

2

S t r a n a 50 L I J E Č N I Č K I V 1 J E S N I K 1911 . Broj 2.

n a a d r e n a l i n p u n o j a č e i l a k š e r e a g i r a , a i s t o o p a ž a m o i k o d p o d r a ž a j u ć i h s u b -s t a n c i j a z a a u t o n o m n i . s i s t e m n . p r . p i l o k a r p j n n a k o r d u t i r o p a n i , m o t o r i č n u i n e r v a c i j u m j e h u r a i t d . ; d a d e l i , s e . p a k t a k o m o r g a n i s m u o p e t k a l c i u m a , t o t a p r e o s j e t l j i v o s t p a d a . D a k l e j e j e d n o d j e l o v a n j e k a l c i j a , d a u m i -r u j e ž i v č a n i s i s t e m , p o d r ž a j e n j e g o v t o n u s .

D r u g o j e d j e l o v a n j e k a l c i j a n a p e r m e a b i l n o s t k r v n i h ž i l a . O p a ž a s e n a i m e , d a s u t r a n s u d a t i i e k z a n t e m i n a ž i v o t i n j a m a e k s p e r i m e n t a l n o p r o u z r o k o v a n i k u d i k a m o j a č i . a k o se p r i j e t a k v i m ž i v o t i n j a m a o d u z m u k a l c i j e v e s o l i . I s t o j e t a k o i s a z a p a l n i m a i n e z a p a l n i m a e d e m i m a . W r i g h t j e i s p o č e t k a m i s l i o , d a se t u r a d i o p o j a č a n o j s n a z i k o a g u l a c i j e k r v i , t e j e i z t e i d e j e p r o i z a š l a t e ­r a p i j a s k a l c i j e v i m s o l i m a k o d k a p i l a r n o g k r v a r e n j a . N o r a d i s e z a p r a v o , o t o m e , d a k a l c i u m č i n i k r v n e ž i l e i m p e r m e a b i l n i j i m a . T i m s e o n d a d a d e n . p r . p r o t u m a č i t i s m a n j e n a s e k r e c i j a c r i j e v n i h ž l i j e z d a , a k o s e u ž i v a v o d a b o g a t a v a p n e n i m s o l i m a , j e r i t a s e k r e c i j a o v i s i o p e r m e a b i l n o s t i s t i j e n k ä k r v n i h ž i l i c a , a s d r u g e s t r a n e d j e l o v a n j e k a t a r t i d a . k o j a n a s e p o v l a č e k a l c i u m i v e ž u g a . u č i n i v t i m e o r g a n i s a m s i r o m a š n i m k a l c i j e m t e k r v n e ž i le p e m e a b i l n i j i m a u c r i j e v n i m a ž l i j e z d a m a .

Knjižnica za narodnu prosvjetu i narodno_ zdravlje. God. i. Svez. 6. Naše očne bolesti (trahom). Napisao dr. Vladimir Jelovšek, stručnjak za očne bolesti u Zagrebu. Izdalo društvo hrv. sveučilišnih gradjana za pouku analfabeta. 1 cijena 6o fil.

N a p i s a t i j e d n u z n a n s t v e n u k n j i g u z a n a r o d v e o m a j e t e š k o ; o s o b i t o t o v r i j e d i z a p r i r o d n e n a u k e i m e d i c i n u . N a š a u t o r s e j e l a t i o m o ž d a n a j t e ž e s t r u k e d a j u n a r o d u p r i k a ž e , o k u l i s t i k e i r i j e š i o j e s v o j u z a d a ć u n a j b o l j e . K n j i g a n i j e s a m o z n a n s t v e n a , v e ć i m a i m n o g o p r a k t i č n o - t e r a p e u t s k e v r i j e d n o s t i , a k a o n a j b o l j e , j e č e s t o s t a v l j a n j e n a s r c e , d a s e o č i n e z a p u s t e i n e l i j e č e p o s u s j e d a m a , v e ć d a s e z o v e u v i j e k i u v i j e k l i j e č n i k ; , , t k o že l i k o p i t o i d e k o v a č u , a k o m e j e d o z d r a v l j a l n e k a s e u p u t i l i j e č n i k u . " A u t o r u s v o j o j k n j i z i p r e l a z i č i t a v o k u l i s t i č n i m a t e r i j a n a p o p u l a r a n n a č i n , u k o l i k o j e t o m o g u ć e . S v a k a k o će j u m o ć i č i t a t i i n t e l i g e n t n i l a i c i , a n a p o k o n j e z a t e k n j i g a i n a p i s a n a , j e r s u o n i z v a n i , d a k a ž u s v o j u u i m e s e l j a k a u s e o s k o j i z b i , u o b ć i n s k o j z g r a d i , n a k o t a r s k o j o b l a s t i , ž u p a n i j s k o j s k u p š t i n i i u s a b o r u . Z a d n j e p o g l a v l j e k n j i g e p o s v e ć e n o j e s v a k o m u . T u p u n i m , p r a v o m ž i g o š e s v e n a s , i n a š e g n e u r e d n o g i a p a t i č n o g s e l j a k a ( a l i i b i j e d n o g s i r o m a k a , u r . ) i n a š u i n t e l i g e n c i j u i n a š u v l a d u , t a j i z r a z n a š e i n t e l i g e n c i j e . U H r v a t s k o j i S l a v o n i j i i m a n a j m a n j e 50 d o 60 t i s u ć a t r a h o m a t o z n i h . K o l i k i j e t o i m u t a k i z g u b l j e n , k o l i k o j e b i j e d n i h l j u d i . Al i d a ! d o g o d . 1907. j e H r v a t s k a j o š m o g l a p l a ć a t i l i j e č e n j e t r a h o m a t o z n i h b o l e s n i k a , a d a n a s v i š e t o n e m o ž e ; k a n i s e t o s a d o p e t p o p r a v i t i d r u g i m m j e r a m a , a l i t o i d e t a k o t e š k o i p o l a g a n o , a t r a h o m s e š i r i i l j u d i v e n u o d n e v i d a . N o n a d a j m o s e , d a ćc n a s t o j a n j a z d r a v s t v e n i h u r e d a i p a k u r o d i t i p l o d o m . K n j i g u n a j t o p l i j e p r e p o r u č a m o l i j e č n i c i m a . I m a u n j o j m n o g o z a n i m i v o g s a s t a n o v i š t a n a r o d n o g z d r a v s t v a , d a k l e z a n a š e f i z i k e v a n i , a o s i m t o g a m o ž e k n j i g a s l u ž i t i i k a o m a l i r e p e t i t o r i j u n e k i m o k u l i s t i č n i m g r a n a m a .

Jahreskurse für ärztliche Fortbildung 1. 1910. ( V e r l a g J . F . L e h m a n n , M ü n c h e n ) .

S v a k i m j e s e c i z i l a z i j e d a n s v e z a k t o g č a s o p i s a , k o j i ć e d o n a š a t i s i s t e m a t s k i p o r e d a n e č l a n k e o n a p r e d k u m e d i c i n s k e z n a n o s t i u p o j e d i n i m g r a n a m a m e d i c i n e . I z d a v a č i : p ro f . v . B r u n s ( T ü b i n g e n , p r o f . E . B u m m ( B e r l i n ) , p r o f . E r b ( H e i d e l b e r g ) , p r o f . V . G r u b e r ( M ü n c h e n ) , p r o f . v . N o o r d e n ( W i e n ) , p r o f . v . S t r ü m p e l l ( W i e n ) , i u r e d n i k d r , D . S a r a s o n ( B e r l i n ) .

I . s v e z a k : P r o f . d r . L u b a r s c h : . Opća biologija i patologija A u t o r u d o s t a o p š i r n o m u v o d u r a z l a ž e , d a j e i p o s v e t e o r e t s k o z n a n s t v e n o r a z -

B r o j 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1 9 1 1 . S t r a n a 51

g l a b a n j e k a o š t o j e i o v o š t i v o z a p r a k t i č n o g l i j e č n i k a , z a n j e g o v o r a z u m j e v a n j -i l o g i č n o m i š l j e n j e t a k o d j e r p o t r e b n o , t e p r e l a z i n a n e k o j a v a ž n a p i t a n j a i z b i o l o g i j

p a t o l o g i j e .

i . O n a s l j e d s t v u ( V e r e r h u n g s l e h r e ) ; D a r w i n ; L a m a r k i m n o g i d r u g i u č e n j a c i d r ž a l i s u , d a j e n a s l e d j i v a n j e s t e č e n i h o s e b i n a u ž i v o t u p o j e d i n c a s v a k i d a n j a p o j a v a . W e i s s m a n n j e t o p o b i o i d o p u s t i o , d a j e t o m o g u ć e k o d j e d n o ­s t a v n i h ž i v u ć i h b i ć a , k o j e s e p o m n a ž a j u j e d n o s t a v n i m d i j e l e n j e m , t a k o t e c i j e l i , , A b n e n p l a s m a " p r e l a z i n a p o t o m k e . N o v e ć i k o d o v i h o r g a n i z a m a n a n i s k o m s t e p e n u r a z v i t k a n e p r e n o s e s e s t e č e n e o s e b i n e n u ž n o n a s v a d a l j n j a p o k o l j e n j a , n e g o se t a s v o j s t v a s v r e m e n o m i z g u b e ; n a s l e d s t v o j e b i l o d a k l e t e m p o r e r n o , l a b i l n o . J e d a n j e p r i m j e r z a t o s l i j e d e ć i . B a c c i l l a s p r o d i g i o s u s g u b i s v o j s t v o c r ­v e n e b o j e u k u l t u r a m a , k o j e s e g o j e k o d 3 7 — 3 8 0 , a s l i j e d e ć a g e n e i a c i j a , a k o s e g o j i k o d n i ž i h t e m p e r a t u r a p r o d u c i r a c r v e n u b o j u o p e t . M n o g o j e z a p l e t e n i j e t o p i t a n j e , g d j e s e r a d i o m n o g o s t a n i č n i m a o r g a n i z m i m a , g d j e c i j e l o n o v o b i ć e p r o i z l a z i i z p o s e b n i h s t a n i c a : z a m e t n i h k l i c a . P r e n o s e li se o v d e s t e č e n a s v o j s t v a j e d n o g i n d i v i d u a o d k o l j e n a n a k o ­l j e n o , m o ž e l i t a j s t v a r a t i d a p a č e n o v e v r s t e ? U ž i v o t n b i č e s t o n a o v o o d g o v o r i l i sa d a , k a d v i d i m o , k a k o d i j e t e n a s l i j e d i b o l e s t š t o j u j e o d r o d i t e l j a j e d a n s t e k a o . N . p r . o t a c j e a l k o h o l i č a r , t e o b o l i n a j e d n o j p s i h o s i i z a č u d o n e k i o d n j e g o v i h p o t o m a k a p o s t a n u u m o b o l n i . N o i p a k s e t u n e r a d i o n a s l e d j e n j u s t e č e n e p s i h o s e , v e ć s e r a d i s a m o o o š t e ć e n j u z a m e t n e s t a n i c e a l k o h o l o m , o d č e g a d i j e t e n o s i p o s l j e d i c e , t e j e n e d v o j b e n o , d a n i j e p r o ­m i j e n j e n i n e u r o p s i h i č n i s i s t e m b i o o d u t j e c a j a n a z a m e t n u s t a n i c u , v e ć l i h a l k o ­h o l . I s t o j e d a n a s n e v j e r o j a t n o i n e r a z u m l j i v o n a m a , d a j e m o g l a , d j e l o v a t i p o ­t r e b a ž i r a f e u n j e n o m k r a j a n a z a m e t n e s t a n i c e , d a u n j i m a , b u d e d i r e k t i v a z a r a z v o j s v e d u ž e g i d u ž e g v r a t a .

I s v i p r i m j e r i i z b i o l o g i j e n e m o g u n e d v o j b e n o d o k a z a t i n a s l e d j i v a n j e s t e ­č e n i h s v o j s t a v a , a l i s e m o ž e d o p u s t i t i , d a s e n a s l i j e d e s v o j ­s t v a , k o j a s u n a s t a l a , u p l i v o m r a z n i h v a n j s k i h p o d r a ­ž a j a n a k l i c u , t a k o n . p r . n a s l e d j i v a n j e d u š e v n i h i ž i v č a n i h b o l e s t i , a k o j e o t a c a l k o h o l i č a r i t d .

D a l j e s e p i t a , d a li s u z a n a s l e d j i v a n j e s t e č e n i h z a m e t n i h v a r i j a c i j a , j a j a š c e i S p e r m a t o z o o n o d j e d n a k e v r i j e d n o s t i . O p ć e n i t o s e d r ž i , d a s u o b e k l i c e j e d n a k o v a ž n e i t o , d a j e s t a n i č n a j e z g r a n o s i o c n a s l e d j e n j a ; d o k d r u g i t o t v r d e z a p r o -t o p l a s m u . K o d p a r t e n o g e n e s e s e ( j e r n e m a m u š k e k l i c e ) n a s l e d j u j u s v o j s t v a s v a o d j a j a š c a , t e t o g o v o r i z a s i g u r n o s t , d a j e j a j a š c e p r e n o s i o c o s e b i n a v r s t e , d o k n a m z a S p e r m a t o z o o n n i j e p o z n a t o , d a s e i z nj.eg s a m o g m o ž e i n d i v i d u u m r a z v i t i . M o g u ć e - d a s u o b e k l i c e o d j e d n a k e v a ž n o s t i z a n a s l e d j i v a n j e i n d i v i d u a l n i h s v o j ­s t a v a , d o k j e z a n a s l e d j i v a n j e o s e b i n a v r s t i j a j a š c e p r e t e ž n i j e , t e d a l j e , d a j e j e z g r a n o s i o c i n d i v i d u a l n i h s v o j s t a v a , a p r o t o p l a s m a o n i h v r s t e . V a ž n o j e t u n . p r . d a s e i u k r i ž a n j u i b a s t a r d i r a n j u v i d e u v i j e k s t a n o v i t i z a k o n i , p o k o j i m a s u o b d a r e n a s t a n o v i t i m s v o j s t v i m a n o v a k o l j e n a , t a k o t e se s v o j s t v a č s t i h i n ­d i v i d u a u v i j e k p o s t a n o v i t i m z a k o n i m a v r a ć a j u n a n o v a k r i ž a n j e m n a s t a l a p o ­k o l j e n j a i n e i z g u b e s e . T a k o s e n . p r . k o d k r i ž a n j a c r v e n o g i b i j e l o g g r a š k a u v i j e k u s t a n o v i t i m g e n e r a c i j a m a r a z v i j a p o r e d d o m i n a n t n o g c r v e n o g g r a š k a i b i j e l i g r a š a k .

O p l o d j e n j e . N e o p l o d j e n a j a j a m o r s k o g j e ž a , c r v a i t d . m o g u s e r a z n i m f i z i k a l n i m i k e m i j s k i m p o d r a ž a j i m a p o t a k n u t i n a d i j e l e n j e , d a p a č e i d a s t v a r a j u b l a s t u l u i j o š d a l j n u g e n e r a t i v n u f o r m u , a t o n a m k a ž e , d a m u š k a k l i c a n i j e h a š t u z a t o s a m o , d a p o t i č e j a j a š c e n a b u j a n j e , r a z v o j n e k i m s p e c i f i č n i m por d r a ž a j e m , a b s t r a h i r a j u ć i o d t o g a , d a t a j r a s t j a j a š c e i b e z o p l o d j e n j a u p a r t e -n o g e n e s i p o s j e d u j e . V i d i m o , d a j a j a š c e , d a k l e j e d n a s t a n i c a , b i v a n a b u j a n j e p o d r a ž e n a n a r a z a n n a č i n . F i z i k a l n i i k e m i j s k i n a č i n j e p o n e k i m u t o m (n . p i .

*

S t r a n a 52 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1 9 1 1 . Broj 2 .

e t e r ) , d a s e u s t a n ci l i p o i d i r a s t o p e , a t i o b a v i j a j u s t a n i c e i i z n u t r a k o l o i d e ; n a t a j n a č i n j e o n d a m o g u ć e j a č e r a s t v a r a n j e , m . j e n a s o k o v a i t d . ; d a k j e d j e l u j u t i p o d r a ž a j i u s m i s l u V i r c h o v l j e v i h f o r m a t i v n i h p o d r a ž a j a . P o W e i g e r t u i R i b -b e r t u s e r a d i k o d v a n j s k i h p o d r a ž a j a o o t s t r a n j e n j u s m e t n j a b u j a n j u s t a n i c a r a z o r o m d r u g i h o k o l n i h s t a n i c a i r a z r i j e š e n j e m s t a n i č n i h v e z a , č i m e o n d a b i v a l a t e n t n a e n e r g i j a b u j a n j a s l o b o d n a . ( N a t o m p o č i v a t e o r e t s k i t o n i č n o d j e l o v a n j e a r s e n a , f o s f o r a , t r o š e n j a r a d o m , t e r a z n i h f i s i k a l n i h t e r a f e u t s k i h s r e d s t a v a ) . D a k l e p r e m a t o m e n e m a d h e k t n i h p o d r a ž a j a b u j a n j u v e ć s a m o i n d i r e k t n i h — u n i š t e n j e m N o k a k o ć e m o s i p r o t u m a č i t i p e i i d i č n i r a s t r o g o v a u j e l e n a , s t v a r a n j e m l i j e k a z a t r u d n o ć e ? T u b i m o ž d a b o l j e v r i j e d i l a V i r c h o w l j e v a n a u k a o d i r e k t n i m f o r m a t i v n i m p o d r a ž a j i m a , d o k b i s e W e i g e r t o v a i R i b b e r t o v a n a u k a i m a l a p r o ­t e g n u t i n a r e p a r a t i v n o b u j a n j e (i m o ž d a n a n e k e t u m o r e ) .

O p r o b l e m u t u m o r a . M e d j u z a n a s z a n i m i v a s v o j s t v a t u m o r a s p a d a u p r v o m r e d u n j e g o v n e p r a v i l a n t o k b u j a n j a ( n e o p l a s m a ) . S d r u g e s t r a n e s t o j e t e r a t o i d i ( D o p p e l m i s s b i l d u n g e n ) t e t e r a t o m i , k o j i o p e t m o g u g r a n i č i t i s a t u m o r i m a h i p e r p l a s e o g e n o g t u m a č e n j a d a k l e s n e o p l a s m o m , d o k s u t e r a t o m i i t e r a t o i d i t u m o r i n a s t a l i u s l i j e d n e r e d a u e m b r i o n a l n o m r a z v i t k u ( d i s o n t o g e n e t i č k i ) . S t o p r o u z r o k u j e n e p r a v i l a n i n e o g r a n i č e n i r a s t n e o p l a s m e ? E m b r i o n a l n e s e s t a n c e n e m o g u n e o g r a n i č e n o r a z v i j a t i ; a n i i s k l j u č e n j e s t a n i c e i z n o r m a l n o g a s p o j a s t a ­n i c a ( R i b b e r t ) n . p r . d a k o d t r a u m e n a j e z i k u , g d j e k a s n i j e n a s t a n e k a r c i n o m t a j n a s t a n e o d u p r s n u t i h e f e t e l i j a u v e r n o i l i m i š i č n o t k i v o , n e m o ž e b i t i u z r o k o m s a m o s t a l n o g a t i p i č n o g r a s t a - v e ć s u i u m i š l j e n e e m b r i o n a l n e i l i k a s n i j e „ u p r s n u t e " s t a n i c e p o d v r ž e n e n e č e m t r e ć e m , n a m a n e p o z n a t i m v a n j s k i m i n u t a r n j i m p o d r a ­ž a j i m a , k a o š t o n . p r . . e t e r t j e r a j e d n u s t a n i c u , j a j a š c e o d c r v i ć a , n a b u j a n j e . J e d n o m r i j e č j u : s v j e t l a s e u e t i o l o g i j u n e o p l a s m e j o š n i j e u n i j e l o .

J . Dr. Jessner's dermatol. Vorträge für Practiker. Heft 21 1 Hauttuberkulose

(Lupus vulgaris etc.) einschl;eslich Tuberculide und Cupus erythematodes, von Dr. Jessner, Würzburg, Curt Kubitsch (A. Stubers Verlag.)*

P o n a j p r i j e l u č i a u t o r b a c i l o g e n u t u b e r k u l o z u k o ž e o d t o k s i k o g e n e t u b e r k u " l o z e k o ž e ( t u b e r k u l i d i ) . U p r v u g r u p u s p a d a j u : T u b e r c u l o r i s c u t a n . m i l i a r i s , T u ~ b e r c u l o r i s c u t a n . p r o p i a u l c e r . , T u b e r c u l o s i s c u t a n f u n g o s a , L u p u s v u l g a r i s , T u ­b e r c u l o s i s c u t a n . v e r r u c o s a ( v e r r u c a n e c r o g e n i c a ) . t e S c r o p h u l o d e r m a . O v d j e n e m o ž e m o , d a p r o d j e m o s v e t e v r s t i , v e ć ć e m o s a m o p r i j e ć i , š t o a u t o r k a ž e z a l u p u s v u j g a r i s . K a o d i a g n o s t i č n o s r e d s t v o s l u ž i n a m p o n a j p r i j e s t a k l e n a p l o č i c a i s o n d i c a . P r i t i s n e m o l i s t a k l e n u p l o č i c u n a a f i c i r a n i d i o k o ž e t o ć e m o p r o i z v e s t i n a t o m m j e s t u a n e m i j u i p a t o g n o m o n i č n i s i m p t o m l u p o z n i č v o r i ć , k a o i n i t i a l n -e f l o r e s c e n c i j a ć e n a m s e p r i k a z a t i k a o g l a v i c a o d i g l e ž u t o - s m e d j e i l i s m e d j e - c r v e n e b o j e , p r i k r i t a i n t a k t n o m i l i m o ž d a l a k o l j u s k a v o m k o ž o m . P r i t i s n e m o li g l a v i c o m m a l e s o n d e n a t o m j e s t o , t o ć e m o v i d j e t i , d a j e t u s l a b i j i o t p o r , n e g o li n a n o r ­m a l n o j k o ž i , d a k l e d a j e t u t k i v o s m e k š a l o . N a t a j s i m p t o m n a s a u t o r o s o b i t o o p o m i n j e .

A k o j e p a k o j e d a n a f i c i r a n i d i o k o ž e v e ć d u g o b o l e s t a n , t e u m j e s t o i n i c i j a l . , e f l o r e s c e n c i j a n a i d j e m o n a v e ć j a k o p r o m j e n j e n u e k s u l c e r i r a n u i b r a z g o t i n j a v u

T u b e r c u l o s a k o ž e , n a p o s e l u p u s v u l g a r i s u n a j g r o z n j o j s l i c i j e k o d n a s u H r v a t s k o j v e o m a č e s t h v a l a s i r o m a š t v u n a š e g a n a r o d a . T e a f e k c i j e k o ž e m o ž e p r a k t i č n i l i j e č n i k s a m č e s t o v e o m a u s p j e š n o s a v l a d a v a t i , j e r m o ž e v a n r a s p o ­l a g a t i s a s v i m a d i a g n o s t i č n i m a t e r a f e u t s k i m a s r e d s t v i m a ( o s i m F i a t e m a ) - i m a j u ć i n j e g o v i b o l e s n i c i j o š t a j b e n e , d a s e m o g u u v i j e k n a l a z i t i n a č i s t o m e z r a k u . I t a j e k n j i g a p i s a n a z a p r a k t i č n o g l i j e č n i k a i u p r a v o ž a l i m , d a n a m p r o s t o r n e d o p u š t a , d a s e o d p o č e t k a d o k r a j a p r e v e d e n a n e i z n e s e n a j a v u , j e r b i j u s v a t k o o d n a s s u ž i t k o m č i t a o , a m n o g i o d n a s i š t o š t a n a u č i o .

Broj 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1 9 1 1 . S t r a n a 53

k o ž u , t a d a n a m j e p r e t r a ž i t i n a j b l i ž u o k o l i n u t e v e ć v e o m a a f i c i r a n e k o ž e s a s e ­k u n d a r n i m p r o m j e n a m a . K a o d i a g n o s t i k u m s l u ž e n a d a l j e t u b e r k u l i n , c i j e p l j e n j e p a ž i v o t i n j a m a , t e n a l a z ( k o i j j e v e o m a m u č a n ) t u b e r k e l b a c i l a . L o k a l i z a c i j a l u p u s j e k o ž a n a l i c u i t o u p r v o m r e d u n o s a , z a t i m u h a , g d j e p r a v i č e š ć e e l e f a n t i a s t i č n o o d e b l j a n j e , t a k o t e t a k o u š k a v i s i k a o k a k o v a b e z f o r m n a g r u d a ; p a l i š c i m a d o l a z i l u p u s s i m e t r i č n o d o s t a č e s t o , o s i m t o g a d o l a z i i n a o k r a j i n a m a i t o č e š ć e , n e g o , i n a t r u p u . — N a j o p a s n i j e v r i j e m e z a l u p u s j e v r i j e m e m l a d e n a š t v a , p u b e r t e t a . I I z a t o š t o j e t o t a k o r a n a k r o n i č n a b o l e s t j e s t o n a t i m e i g r o z n i j a . I n t e r e s a n t n o j e , d a l u p u s d o l a z i u n e i z m j e r n o v e ć e m p r o c e n t u k o d s i r o t i n j e , n e g o li k o d i m u ć n i h , d o k i n e t u b e r k u l o z n e b o l e s t i n a p r . n a p l u ć i m a , b u b r e z i m a b i r a j u s v o j e ž r t v e r e ­l a t i v n o d o s t a p r a v e d n o . O b ć e n i t o s t a n j e ( f i z i č n o ) n e b i v a u v i j e k a l i c i r a n o . L u p u s v u l g . k a o t u b o r c u l o s a k o ž e n e u k l j u č u j e u v i j e k i t u b e r k u l o s u d r u g i h o r g a n a k a o p l u ć i j u , b u b r e g a i t d . a l i u k l j u č u j e p r e č e s t o t u b e r k u l o z u l i m f n i h ž l i j e z d a . N o s t a ­t i s t i k a i p a k p o k a z u j e , d a i p a k d o s t a l j u d i u m i r e n a s e k u n d a r n o j t u b e r k u l o s i , g d j e n e l u p u s k a o p r v o t n a i n f e c i a t u b e r k e l b a c i l i m a f u n g i r a o , š t o j e k l i n i č k i i n t e r e s a n t n o , j e r n a m p o k a z u j e , d a u k o ž i d j e l u j u ć i , k o l i č i n o m t a k o n e z n a t n i t u b e r k e l b a c i l i n e i m u n i s i r a j u č i t a v o r g a n i z a m , š t o b i p o n a u c i i m u n i t e t a m i i m a l i o č e k i v a t i !

K s i m p t o m a t o l o g i j i l u p u s a v u l g . s p a d a j o š i d u š e v n a d e p r e s i j a t i h n e v o l j ­n i k a i n j i h o v a s o c i j a l n a n e m o ć . I t u t r e b a , d a o d n o š a j l i j e č n i k a p r e m a b o l e s n i k u b u d e p o t k r e p l j e n č o v j e k o m u l i j e č n i k u i d r u š t v u u o p ć e .

D i f e r e n t i a l n o d i a g n o s t i č k i n a l i č e l u p u s u v u l g . : i . e k z e m ; n o t a j o b i č n o v l a z i , a n e p r a v i r a n j a v u e k s u l c e r i r a n u k o ž u i p r e m a t o m e n e o s t a v l j a z a r a s l i c a i l i b r a z g o t i n j a ; e k c e m o b i č n o ž a r i i s v r b i . 2. P s o r i a s i s k o j i p r a v i v e o m a s o l i d n e , d e b e l e s r e b r a s t e l j u s k e , a n i k a d a n e r a z a r a i k o j e g t k i v a . 3. L u p u s e r y t h e m a t o d e s , k o m e a u t o r o s t a v l j a p o s e b n o p o g l a v l j e . T e n a p o k o n p o d 4. t o č k u s p a d a g r a n i c a i z m e d j u e j a k o p r o g r e d i e n t n o g l u p u s a v u l g . s a s e k u n d a r n i m p r o m j e n a m a p r e m a l u e s u l c a r o s a c u t i s i e p i t e l i o m u . T u o d l u č u j e W a s s e r m a n n , T u b e r c u l i n , m i k r o s k o p s k i n a l a z n a e k c i d i r a n o m t k i v u ( a k o j e e p i t e l i o m ) i e v e n t u a l n i n a l a z l u p o s n i h č v o r i ć a u p o g r a n i č n o m t k i v u .

T e r a p i j a : R o d i t e l j s k a d u ž n o s t k a o p r o f i l a k s a , a p e l n a l i j e č n i k a : k o d i n i -c i a l n o g l u p u s a v u l g . n a r a d i k a l n o o t s t r a n j c n j e a f i c i r a n e k o ž e , b a š k a o k o d m a l i g n o g t u m o r a ; a p e l n a d r u š t v o : l j u d i m a , k o j i s u i o n a k o s i r o m a s i u s v a k o m p o g l e d u p o m o ć i , d a s e u z m o g n u l i j e č i t i u z e m a l j s k i m z a v o d i m a „ d a n n , a b e r n u r d a n n k a n n e r w a r t e t w e r d e n , d a s s d i e a r m e n u n g l ü c k l i c h e n G e s c h ö f t e m i t d e n e i n g e ­s u n k e n e n , a b g e f r e s s e n e n N a s e n s p i t z e n z u r a r a e a v e s w e r d e n ! " I n a č e n a m a u t o r s p o m i n j e u t e r a p i j i s r e d s t v a k o j a n a i l a z i m o k a o u o p ć e v e ć p r i z n a t a . O b ć a s u : d o b r a h r a n a , z r a k , s u n c e ; z a t i m o l e u m j e c o r i s , a r s e n i j o d ( o s o b i t o a k o j e t u i i n f i l t r a c i j a l i m f n i h ž l i j e z d a . T u b e r c u l i n t a k o d j e r v a l j a d a v a t i u v i j e k k o d l u p u s a , a l i n e k a o j e d i n o i s u v e r e n o s r e d s t v o .

Š t o s e d a d e i k o l i k o s e d a d e n o ž e m k o h l e o m i k a u t e r i s a c i j o m ( u z l o k a l n u a n e s t e s i j u i l i n a r k o s u ) o t s t r a n i t i , v a l j a t o u v i j e k i o d m a h u č i n i t i , a n a t o d o l a z i k a o o b ć e n i t o p r i z n a t o i z a i s t a u s p j e š n o s r e d s t v o 1 0 % p i r o g a l o l n a š t o o p e t 2 % t e 1/2 % p i r o g a l o l , 10 p r o c e n t n i p i r o g a l o l t r e b a d a t i u z a n e s t e s i j u (n . p r . a n e s t e -s i n o m ) ; a l i t o s v e d o l a z i p o s l i j e k i r u r š k i h z a h v a t a . „ Z e i t i g d i a g n o s t i c i e r e n , s o f o r t r a d i c a l e n t f e r n e n , d a s i s t d i e Q u i n t e s s e n z d e r L u p u s t h e r a p i e " . K a o s u v e r e n o s r e d s t v o s l u ž i n a m t e r a p i j a s a F i n s e n o v i m s v j e t l o m , k o j e k e m i j s k i d j e l u j e n a l u p o s n o t k i v o , t e s e o v o r e s o r b i r a . T u s a d a a u t o r g o v o r i u k r a t k o o p r i n c i p u F i n s e n o v i h z r a k a : Z r a k e , k o j e n a š e o k o u s p e k t r u m u n e r a s p o z n a j e , t e l e ž e u l t r a o d c r v e n i h i u l t r a o d v i o l e t n i h p o z n a j u s e p o s v o j i m d r u g i m f i s i k a l n i m o d n o s n o k e m i j s k i m s v o j s t v i m a ; p r v e ( u l t r a c r v e n e ) ž a r e ( k a o i c r v e n e ) d r u g e ( u l t r a v i o l e t n e )

S t r a n a 54 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1 9 1 1 . Broj 2.

d j e l u j u „ k e m i j s k i " , n . p r . p r o i z v o d e f l u o r e s c e n z i j u k i n i n o v e r a s t o p i n e ; o v e s u p r o t i v n o o d u l t r a c r v e n i h , h l a d n e ; o n e , a n e c r v e n e p r o i z v a d j a j u n . p r . s u n č a n e p j e g e i z a p a l u n a k o ž i l i c a i r u k u , t e j e n j e F i r s e n u z e o z a l i j e č e n j e k u p u s a . U v j e t i z a t o s u s l i j e d e ć i : i . m o r a s e d o b i t i i z v o r s v j e t l a , k o j i o b i l u j e n a u l t r a ­v i o l e t n i m z r a k a m a , 2. c r v e n e z r a k e m o r a j u b i t i e l i m i n i r a n e , j e r ž a r e i 3. m o r a s e o n a j d i o k o ž e , k o j i t r e b a d a z r a k e p r o d i r u u č i n i t i š t o i s h e m i č n i j i , j e r i n a č e k r v s m e t a p r o s t r u j a v a n j u z r a k a . K a o i z v o r s v j e t l a s l u ž i l u č n o s v j e t l o ( B o g e n l i c h t ) „ k o j e s a d r ž a j e m n o g o u l t r a v i o l e t n i h z r a k a . K o n v e k s n a l e c a j e s t i z k a m e n a p o š t o n e u p i j a u l t r a v i o l e t n e z r a k e , d o k c r v e n e z r a k e a p s o r b i r a v o d a , k o j u p r i j e z r a k e m o r a j u p a s i r a t i .

T a j n a č i n l i j e č e n j a j e s k u p o c j e n , d u g o t r a j a n , a l i o d i z v a n r e d n o g u s p j e h a , t e z a t o z a h t j e v a i z d a š n u p o m o ć o d l j u d s k o g a d r u š t v a .

P o s l i j e l u p u s a g o v o r i o t u b e r k u l i d i m a t e o e r i t e m a t o d n o m l u p u s u s a p o ­t a n k o m d i f e r e n c i a l n o m d i a g n o s o m , k o j u o v d j e n e m o ž e m o e k s c e r p t i r a t i , v e ć b i j u m o g l i s a m o p r e v e s t i .

R a z p r a v n e vijesti. Glavna skupština zbora liječnika Hrvatske i Slavonije dne 26. siječnja

1911. P r i s u t n i s u : P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k , p o t p r e d s j e d n i k d r . M . p l . Č a č -

k o v i ć , p r v i t a j n i k d r . M . F i g a t n e r . b l a g a j n i k d r . O . W e i s s , k n j i ž n i č a r d r . J . v i t e z T h i e r r y , o d b o r n i k d r . P . Ć u l u m o v i ć , z a m j e n i c i o d b o r a d r . K . H ü h n i d r . L j . G u t s c h i , z a t i m d r . D . A l t m a n , d r . E . p l . B a r a c , d r . A . B l a š k o v i ć , d r . G j . B u t o r a c , d r . F . D u r s t . d r . A . F i s c h e r , d r . I . F o ­d o r , d r . A . G o t l l i e b , d r . F . G u n d r u m , d r . R . H e r c e g , d r . Ž . H e r -z o g , d r . V . J e l o v š e k , d r . M. J o a n o v i ć , d r . R . J o k o v i ć , d r . D . J u -r i n a c , d r . Z . K r a l j , d r . F . K u h a r , d r . A . L a n g , d r . D . M a n c e , d r . D . v i t . M a š e k , d r . O . M ü l l e r , d r . F . P a r t s c h . d r . S . R a d o š e v i ć , d r . G j . R i h -t a r i ć , d r . R . S t a n k o v i ć , d r . D . S c h w a r t z . d r . S. Š i l o v i ć , d r . K . T a u s z k i d r . E . V a l a v e c . d r . P . Z e c .

P r e s d j e d n i k o t v a r a s k u p š t i n u i p o z d r a v l j a p r i s u t n e , p r e l a z e ć i o d m a h n a d n e v n i r e d p o d j e l j u j e r i j e č t a j n i k u , d a d a d e i z v r j e š ć e o r a d u z b o r a z a g . 1 9 1 0 .

T a j n i k d r . F i g a t n e r :

S l a v n a g l a v n a s k u p š t i n o !

K a n o s v a k e g o d i n e t a k o e t o i s a d a p o z v a o j e o d b o r V a s č l a n o v e n a š e g a s b o r a , d a V a s i z v j e s t i o r a d u i d j e l o v a n j u t e k o m g o d i n e 1 9 1 0 . , d a v a m p r e d o č i , š t o se j e r a d i l o i p o s t i g l o , k o j e n a s t o j a n j e n i j e i m a l o u s p j e h a i k o j e n a d e g o j i m o z a b u d u ć n o s t .

K o n c e m g o d i n e 1909. b r o j i o j e s b o r l i j e č n i k a k r a l j e v i n a H r v a t s k e i S l a v o n i j e 22 z a č a s n a , 7 d o p i s u j u ć i h i 4 1 7 r e d o v i t i h č l a n o v a .

G l a v n a g o d i š n j a s k u p š t i n a z b o r a i z a b r a l a j e d n e 25. s i j e č n j a 1 9 1 0 . z a č a s n i m i č l a n o v i :

1. D r a . D i m i t r i j a O s k a r o v i ć a , p l . O t t , p r o f e s o r a p r i m a l j s t v a i g i n e k -u P e t r o g r a d u .

2. D r a . B o l e s l a v a W i c h e r k i e w i c z a , p r o f e s o r a o k u l i s t i k e u K r a k o v a .

Broj 2 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . S t r a n a 55

3. D r a . M a t i j u P e š i n u , p r o f e s o r a p e d i a t r i j e u P r a g u . 4. D r a . V o j s l a v a S u b b o t i ć a , s t . , š e f a o d j e l a d r ž . b o l n i c e u B e o g r a d u i 5. D r a . V i n k a G r e g o r i ć a , p r i m a r n o g l i j e č n i k a z e m . b o l n i c e u L j u b l j a n i .

T e č a j e m g o d i n e 1910 . p r i s t u p i l i s u z b o r u k a o r e d o v i t i č l a n o v i :

1. D r . M i l o š Č e h . o b ć i n s k i l i j e č n i k , B u d i n š ć i n a . 2. D r . I v a n H e r z o g , p o m o ć n i l i j e č n i k b o l n i c e mil. b r a ć e , Z a g r e b . 3. D r . B l a ž I l i j a n i ć , o b ć i n s k i l i j e č n i k , P r e g r a d a . 4. D r . G j u r o J e l l i n e k , l i j e č n i k z u b a r , Z a g r e b . 5. D r . D u š a n J u r i n a c , p o m o ć n i l i j e č n i k b o l n i c e m i l . s e s t a r a , Z a g r e b . 6. D r . I v a n T u š k a n , s u k r o m n i l i j e č n i k , K a r l o v a c .

U m r l i s u z a č a s t n i č l a n o v i :

1. D r . S e r g e j S e r g e j e v i ć B o t k i n , p r o f e s o r e p i d e m i o l o g i j e , P e t r o g r a d 2. D r . Š i m e Š v r l j u g a , g r a d s k i f i z i k u m i r u , Z a g r e b .

R e d o v i t i č l a n o v i :

3. D r . J u r a j B u i ć , s u k r o m n i l i j e č n i k , S p l i t . 4. D r . V i l i m G o l d s t e i n , o b ć i n s k i l i j e č n i k , K r a p i n a . 5. D r . A d o l f I v a n u š , k r . ž u p a n i j s k i f i z i k , P o ž e g a . 6. D r . S a v a M i r k o v i ć , k r . k o t a r s k i l i j e č n i k , I r i g . 7. D r . S l a v k o N e u b a u e r , o b ć i n s k i l i j e č n i k , V i r o v i t i c a . 8. D r . A m a n d V i n s k i , k r . ž u p a n i j s k i f i z i k , S t e n j e v a c .

P r e s t a l i s u b i t i č l a n o v i :

1. D r . B o h u s l a v a K e c k , b o s . - h e r c . u r e d o v n a l i j e č n i c a , M o s t a r . 2. D r . R a d o v a n p l . M a r k o v i ć, l i j e č n i k b o l n i c e m i l . s e s t a r a , Z a g r e b . 3. D r . I v a n M a t k o v i ć , m l . , l i j e č n i k z u b a r , Z a g r e b . 4. D r . A n t u n S c h i f f e r , o k r u ž n i l i j e č n i k , R i b n i c a .

P r e m a t o m e b r o j i z b o r k o n c e m g o d i n e 1910 . 25 z a č a s n i h , 6 d o p i s u j u ć i h i 4 1 2 r e d o v i t i h č l a n o v a .

Z b o r s e s a s t a o u 1 r e d o v i t o j g l a v n o j s k u p š t i n i i 10 r e d o v i t i h m j e s e č n i h s k u p ­š t i n a . —

25. s i j e č n j a 1 9 1 0 . s a s t a l a s e j e g l a v n a g o d i š n j a s k u p š t i n a z b o r a l i j e č n i k a . — U m j e s t o g. d r a . N . W i n t e r h a l t e r a , k o j i s e j e n a o d b o r n i č k o j č a s t i z a h v a l i o i z a b r a n b j e g. d r . P a v a o Ć u l u m o v i ć o d b o r n i k o m . — P r e g l e d a č i m a r a č u n a b j e h u p o n o v n o i z a b r a n i g g . d r i . K a t i č i ć i d r . K u h a r , a i s t o t a k o p o n o v n o č l a n o v i č a s n o g a s u d a g g . d r . v i t e z M a š e k d r . M . J o a n o v i ć , d r . R . p l . M a r -k o v i ć , d r . A . P a v e l i ć , d r . V . V r a b č e v i ć .

R a s p r a v n i p r e d m e t i n a m j e s e č n i m s k u p š t i n a m a b i l i s u o v i :

1. S l u č a j S k l e r o d e r m i e ( d r . D . J u r i n a c ) . 2. H o d o č a š ć a s a z d r a v s t v e n o g a g l e d i š t a ( d r . F . G u n d r u m ) . 3. D v a s l u č a j a k o n g e n i t a l n e l u k s a c i j e u b o k u ( d r . B . Š p i š i ć ) , d. S l u č a j e k s t r a g e n i t a l n e i n f e k c i j e s i f i l i s o m ( d r . I . v i t e z T h i e r r y ) . 5. O r a d u i u s p j e s i m a d r u š t v a z a č u v a n j e n a r o d n o g z d r a v l j a (p ro f . d r . J o -

v a n o v i ć B a t u t , B e o g r a d ) .

6. O m n o g o s t r u k o j t u b e r k u l o s n o j S t e n o s i c r i j e v a ( d r . V . S u b b o t i ć .

B e o g r a d ) . 7. O d i r e k t n o j b r o n h o s k o p i j i ( d r . D . J u r i n a c ) . 8. D i v e r t i c u l u m M e c k e l i i u p u p č a n o j k i l i ( d r : M. p l . Č a č k o v i ć ) .

S t r a n a 56 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 Broj 2.

9. S t a t : s t i k a b l u d i l i š t a ( d r . F . G u n d r u m ) . 10. O p r i m a l j s t v u u o p ć e i n o v o g r a d n j i z e m a l j s k o g r o d i l i š t a i p r i m a l j s k o g

u č i l i š t a u z e m a l j s k o j b o l n i c i t e jDredlozima i z n e š e n i m o d k o l e g e i n a r . z a s t u p n i k a d r a . R . p l . M a r k o v i ć a u s a b o r u k r a l j e v i n a H r v a t s k e . S l a v o n i j e i D a l m a c i j e ( d r . F r . D u r s t ) .

1 1 . S l u č a j v o l v u l a ( d r . M . p l . Č a č k o v i ć ) . 1 2 . S l u č a j e k s t r a u t e r i n o g g r a v i d i t e t a s a t e š k i m n u t a r n j i m k r v a r e n j e m ( d r .

F . D u r s t ) . 13 . G r a v i d i t a s e x t r a u t e r i n a t u b a r i a ( d r . P . Z e c ) . 14 . F i b r o m a r e c t i ( d r . A . B l a š k o v i ć ) . 1 5 . D v a s l u č a j a t v r d o g a s i f i l i t i č k o g a č i r a n a o k u ( d r . K . H u h n ) . 16. L i j e č e n j e a r s e n o b e n z o l o m E h r l i c h - H a t a 606 ( d r . I . v i t e z T h i e r r y ) . 17 . O b a k t e r i o l o š k o j d i a g n o z i a z i j a t s k e k o l e r e ( d r . L j . G u t s c h y ) . 18. S l u č a j p e r f o r i r a l o g ž e l u d a č n o g č i r a ( d r . M . p l . Č a č k o v i ć ) . 19 . G a s t r o e n t e r o s t o m i a r e t r o c o l i c a a n t e r i o r ( d r . M . p l . C a č k o v i ć ) . 20. O v o l v u l u s l i j e p o g c r i j e v a ( d r . D r a g . S c h w a r t z ) . 2 1 . 50 s l u č a j e v a s i f i l i s a l i j e č e n a s a E h r l i c h - H a t a 606 ( d r . I . v i t e u T h i e r r y ) . 22. O s t e r i l i z a c i j i v o d e s a u l t r a v i o l e t n i m z r a k a m a ( d r . L j . G u t s c h y ) . 2 3 . S t r a n o t i j e l o u l a r i n k s u ( d r . I . Š t a j d u h a r ) .

S m r ć u d r a . Š i m e Š v r l j u g e p r e t r p i o j e z b o r t e ž a k g u b i t a k . B i o m u j e o s n i ­v a č e m , p o t p r e d s j e d n i k o m , p r e d s j e d n i k o m , a u k a s n i j i m m n o g i m g o d i n a m a r a v n i m i r a d e n i m o d b o r n i k o m , k o j i j e d a p a č e u z a d n j i m g o d i n a m a , s v o g ž i v o t a s v o j i m d j e l o v a n j e m u k r i t i č n i m v r e m e n i m a d o k a z a o , k a k o m u j e z b o r u z s r c e p r i r a s a o . — K a k o m u s e j e z a ž i v o t a z b o r o d u ž i o i z a b r a v š i g a s v o j i m z a č a s t n i m č l a n o m , t a k o ć e i p o k o j n i k u s a č u v a t i h a r n u u s p o m e n u .

O s o b i t o n a m v a l j a i s t a k n u t i p o s j e t g g . p r o f . d r a . J o v a n o v i ć a - B a t u t a i d r a . V o j s l a v a S u b b o t i ć a i z B e o g r a d a , k o j i s u s v o j i m z n a n s t v e n i m p r e d a v a n j i m a u z b o r u i z r a z i l i s v o j u z a h v a l u z a i z b o r z a č a s n i m č l a n o v i m a .

D n e i . t r a v n j a 1 9 1 0 . s l a v i o j e p r i m a r n i l i j e č n i k d r . T . W i k e r h a u s e r 2 5 - g o d i š n j i c u s v o g a r a d a u b o l n i c i m i l o s r d n i h s e s t a r a u Z a g r e b u . K r a j m n o g i h i n i h k o r p o r a c i j a i z r a z i o j e i o v a j z b o r č e s t i t k o m s v a j u z a h v a l u m u ž u , k o j i j e v a z d a s v o j i m t i h i m r a d o m u z b o r u o d l i č n o d j e l o v a o , k o j i j e j e d n o v r i j e m e b i o g o t o v o j e d i n i z n a n s t v e n i r a d n i k u z b o r u , t e s v o j i m s a v j e t o m i u g l e d o m p o d u p i r a o s v a k i r a d i n a s t o j a n j e z b o r o v o . O v o p r i z n a n j e s t r u č n i h i o s o b n i h s v o j s t a v a s v e č a r a o d s t r a n e n j e g o v i h k o l e g a i s u g r a d j a n a n a š l o j e o d z i v a i n a n a j v i š e m m j e s t u , k o j e g a j e o d l i k o v a l o č a s t n i č k i m k r s t o m r e d a F r a n j e J o s i p a . — O v o m p r i l i k o m i z d a l i s u n j e g o v i b i v š i i s a d a n j i u č e n i c i o b s e ž n u s p o m e n i c u , k o j a s a d r ž a j e v j e r n u s l i k u r a d a i ž i v o v a n j a t o g n a š e g o d l i č n o g i o b ć e š t o v a n o g č l a n a i z p e r a n j e g o v o g m n o ­g o g o d i š n j e g s u r a d n i k a d r a . Č a č k o v i ć a t e p o j e d n u z n a n s t v e n u r a d n j u o d s v a ­k o g a n j e g o v i h b i v š i h i s a d a n j i h p o m o ć n i k a . I z d a v a č i , k o j i s u t u s p o m e n i c u i z d a l i o s v o m t r o š k u , n a m i j e n i l i s u s a v p r i h o d z b o r o v o j p r i p o m o ć n o j b l a g a j n i t e j o j n a -m a k l i z n a t n u s v o t u . I d r . W i k e r h a u s e r p o k l o n i o j e t o m z g o d o m p r i p o m o ć n o j b l a ­g a j n i s v o t u o d 200 k r u n a t e s e z b o r i n a o v o m m j e s t u o v i m d o b r o t v o r i m a n a j -t o p h j e z a h v a l j u j e .

N a m j e s e č n o j s k u p š t i n i o d 24. o ž u j k a 1 9 1 0 . p r e d l o ž e n i b j e h u g r a d s k o m p o ­g l a v a r s t v u n a n j e g o v p o z i v z a i z b o r u g r a d s k i z d r a v s t v e n i o d b o r g g . d r . K . H ü h n , d r . U . J o a n o v i ć , d r . R . p l . M a r k o v i ć i d r . M . p l . Č a č k o v i ć , a u h r v a t s k i o d b o r s l a v e n s k o g l i j e č n i č k o g k o m i t e j a i z a b r a n i s u g g . d r . M . p l . Č a č k o v i ć , d r . F . G u n d r u m , d r . V . J e l o v š e k i d r . V . F l o r s c h ü t z .

D n e 6 . s r p n j a 1910 . b i o j e u S o f i j i s a s t a n a k s l a v e n s k o g c e n t r a l n o g l i j e č n i č k o g o d b o r a i u j e d n o g o d i š n j i s a s t a n a k b u g a r s k i h l i j e č n i k a . P r e m a z b o r o v o m z a k l j u č k u z a s t u p a o j e n a n j i m a z b o r l i j e č n i k a p o t p r e d s j e d n i k d r . U . p l . Č a č k o v i ć , k o j i b j e i z a b r a n z a č a s n i m p r e d s j e d n i k o m s a s t a n k a b u g a r s k i h l i j e č n i k a . T o m j e s a -

Broj 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . S t r a n a 57

s t a n k u p r i s u s t v o v a l o j o š i v i š g č l a n o v a n a š e g z b o r a , t e s u b i l i o d b u g a r s k i h k o ­l e g a v r l o s r d a č n o p r i m l j e n i .

P o č e t k o m r u j n a 1 9 1 0 . b i l i s u n a p r o l a z u u Z a g r e b u č l a n o v i V . m e d j u n a r o d n o g z o o l o š k o g k o n g r e s a , k o j e j e u i m e z b o r a p o z d r a v i o g. p o d p r c d s j e d n i k .

D n e 10. r u j n a 1 9 1 0 . j a v i l o n a m j e „ L i j e č n i č k o u d r u ž e n j e z a B o s n u i H e r c e ­g o v i n u " u S a r a j e v u z a š t i ć e n j e i u n a p r e d j i v a n j e l i j e č n i č k i h i n t e r e s a u o v i m z e m ­l j a m a s v o j e k o n s t i t u i r a n j e . S b o r j e o v o n a j m l a d j e b r a t s k o d r u š t v o n a j s r d a č n i j e p o z d r a v i o t e m u z a ž e l i o , d a v e z e i z m e d j u n a š a d v a d r u š t v a b u d u š t o b o l j e i t i j e s -n i j e t e s a r a j e v s k o m u d r u ž e n j u p r e d l o ž i o , d a u n a š e m v i j e s n i k u p r i o p ć u j e s v o j a z n a n s t v e n a p r e d a v a n j a i s t a l i š k e r a z p r a v e o d o p ć e g i n t e r e s a .

P o d r u š t v u z d r a v n i k o v n a K r a n j s k o m z a s v i b a n j 1 9 1 0 . n a v j e š t e n i i z l e t l o -v e n s k i h l i j e č n i k a u Z a g r e b b j e ž a l i b o ž e o p e t o d k a z a n , n u z b o r i z r a z u j e n a d u , d a ć e i m a t i p r i l i k e l j e t o s u Z a g r e b u p o z d r a v i t i b r a t s k o d r u š t v o .

K a k o j e v e ć g o d i n e 1905. t a k o j e i o v e g o d i n e z b o r p o d n i o v i s o k o j k r . z e m . v l a d i p r e d s t a v k u , u k o j o j s e o d r a z u j u t e g o b e , ž e l j e i n a d e u r e d o v n i h l i j e č n i k a , t e m o l b u z a r i j e š e n j e p i t a n j a g l e d e p o z i v a n j a s u d b e n o - l i j e č n i č k i h v j e š t a k a i s u d -b e n o - l i j e č n i č k i h p r i s t o j b a , t e n a p o k o n p i t a n j a b o l n i č k i h l i j e č n i k a . P r e m d a j e n a š d r u g i n a r o d n i z a s t u p n i k g. d r . R . p l . M a r k o v i ć u h r v a t s k o m s a b o r u z a r a z ­p r a v e o i n d e m n i t e t u d n e 16 . t r a v n j a 1 9 1 0 . o v e p r e d s t a v k e o b š i r n o r a z l o ž i o i p o ­d u p r o , n i s u ž a l i b o ž e d o s a d a u r o d i l e n i k a k o v i m u s p j e h o m .

A k o o v o m p r i l i k o m i v e l i k i m z a d o v o l j s t v o m s p o m i n j e m o v i s o k o o d l i k o v a n j e n a š e g z a č a s n o g č l a n a k r . z e m . v r h o v n o g l i j e č n i k a d r a . I g n j a c a T h a l l e r a , k o j e m u j e u p r i z n a n j e n j e g o v o g m n o g o g o d i š n j e g v j e r n o g i u s p j e š n o g r a d a p o d i j e l j e n o p l e m s t v o s p r i d j e v k o m „ o d D r a g e " , t o s e i p a k n e m o ž e m o o t e t i g o r k o m u č u v s t v u , d a j e v r h o v n i šef n a š e g z d r a v s t v a t o t e k n a s l o v o m , a n e d e f a c t o , š t o j e u g o r e s p o ­m e n u t o m s v o m s a b o r s k o m g o v o r u d r . M a r k o v i ć o v i m r i j e č i m a t a k o z g o d n o k a -r a k t e r i s o v a o : „ Z d r a v s t v e n e s p i s e s p r a v l j a b a n s k i s a v j e t n i k u s v o j s t o l , d a j e s e u p u ć i v a t i , a k a d i h r i j e š i , p r o m i j e n i o j e i p o k v a r i o m n o g o t o g a i d o b r a , š t o j e i z z d r a v s t v e n o g a o d s j e k a i z a š l o . M n o g e i k o r i s t n e p r e d l o g e z d r a v s t v e n o g a o d s j e k a p o k r i v a p r a š i n a u s o b i b a n s k o g a s a v j e t n i k a , d o k i h n e u g u š i . T a k o n a š e z d r a v s t v o n e m o ž e n a p r e d o v a t i " . — N a d a j m o s e i u t o m p o g l e d u b o l j e m u .

Z b o r j e n a d a l j e u p r a v i o p r e d s t a v k u n a v i s o k u k r . z e m . v l a d u i g r a d s k o p o ­g l a v a r s t v o u O s i j e k u g l e d e i m e n o v a n j a g r a d s k o g k a p e t a n a u O s i j e k u z d r a v s t v e n i m p o v j e r e n i k o m z a t r a j a n j a p o š a s t i k o l e r e . O d g o v o r o m k r . z e m . v l a d e n a z b o r u s t a ­n o v l j e n o j e , d a j e p o m e n u t i g r a d s k i k a p e t a n i m a o p o d u z e t i l i h r e d a r s t v e n e m j e r e , a n i j e s e p a č a o u l i j e č n i č k a s t r u č n a p i t a n j a .

N a p r i t u ž b u z b o r a g r a d s k o m u p o g l a v a r s t v u u Z a g r e b u g l e d e n a d r i l i j e č n i š t v a n j e k i h z u b o t e h n i č a r a , k o j e d v o j i c a l i j e č n i k a p o k r i v a j u , u r e d o v a l o j e o v o g r a d s k o p o g l a v a r s t v o , o d r e d i v š i r e d a r s t v e n u p r e m e t a č i n u , p r i g o d o m k o j e j e a l a t z a p l i j e ­n j e n , a d a l j n j i j e p o s t u p a k u t o k u .

O s o b i t i m z a d o v o l j s t v o m i z t i č e m o d n e 2. t r a v n j a 1 9 1 0 . p r o v e d e n u o r g a n i z a ­c i j u o b ć i n s k i h l i j e č n i k a ž u p a n i j e b j e l o v a r s k o - k r i ž e v a č k e t e ž u p a n i j e s r i j e m s k e , n a d a j u ć i s e , d a će u n a j s k o r i j e v r i j e m e i o p ć i n s k i l i j e č n i c i o s t a l i h ž u p a n i j a s l i j e d i t i t a j h v a l e v r i j e d n i p r i m j e r ; a j e d n a k o p o z d r a v l j a m o d n e 1 1 . p r o s i n c a 1 9 1 0 . p r o v e ­d e n u o r g a n i z a c i j u l i j e č n i k a o k r u ž n i h b l a g a j n a H r v a t s k e i S l a v o n i j e .

P i t a n j e o o p ć o j s t a l i š k o j o r g a n i z a c i j i , k o j e j e k o l e g a d r . F . P a r t s c h u m j e s e č n o j s k u p š t i n i o d 25. s t u d e n o g a 1 9 1 0 . p o t a k n u o , p r u ž i v š i n a m s l i k u o r g a n i z a c i j e č e š k i h l i j e č n i k a t e m e l j e m g o v o r a d r a . S e m e r a d a u P r a g u n a o v o g o d i š n j e m s v e s l a v e n s k o m l i j e č n i č k o m k o n g r e s u u S o f i j i , b i t i će — k a k o s e j e n a d a t i — p r e d m e t o m s k o r o g p r e t r e s a u z b o r u .

M j e s e č n a s k u p š t i n a o d 30. p r o s i n c a 1 9 1 0 . z a k l j u č i l a j e , d a s e z n a n s t v e n i r a d u z b o r u i m a d e r a z d i j e l i t i u d v i j e s e k c i j e , u i n t e r n u i u k i r u r š k u , š t o ć e s i g u r n o b i t i v e l i k o m p o b u d o m z a i n t e n z i v n i j i z n a n s t v e n i r a d u z b o r u .

Strana 58 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . Broj 2.

Č a s n o m u s u d u z b o r a u t e k l a s u s e u d v i m s l u č a j e v i m a d v a č l a n a z b o i a u s p o r u s a n e č l a n o m , k o j i se j e p o d v r g a o n j e g o v o m p r a v o r i j e k u , o b j e l o d a n j e n o m u „ L i j e č ­n i č k o m V i j e s n i k u " .

K a o s v a k e t a k o j e i o v e g o d i n e v i s o k a k r . z e m . v l a d a n a p r e d l o g k r . v r h o v n o g l i j e č n i k a d r a . I . T h a l l e r a d o p i t a l a z b o r u p r i p o m o ć o d 600 k r u n a z a i z d a v a n j e „ L i j e č n i č k o g V i j e s n i k a " , n a č e m u s e o v i m e n a j s m j e r n i j e z a h v a l j u j e m o .

Z a h v a l j u j e m o se n a j t o p l i j e s l a v n o m r e k t o r a t u k r . s v e u č i l i š t a , š t o n a m j e d o b r o s t i v o u s t u p i o d v o r a n u a k a d e m s k o g a s e n a t a z a g l a v n u s k u p š t i n u ; a n a j ­l j e p š a h v a l a i g . k o l e g i e h u . J o a n o v i ć u , š t o n a m j e n a j l j u b e z n i j e p r e p u s t i o h i g i ­j e n s k i z a v o d z a m j e s e č n e s k u p š t i n e . — H v a l a u r e d n i š t v i m a z a g r e b a č k i h d n e v n i k a n a n j i h o v o j v a z d a s p r e m n o j s i m p a t i č n o j p o t p o r i .

T o b i b i l a u k r a t k o s l i k a z b o r o v o g r a d a u g o d i n i 1 9 1 0 . R a d i l o s e j e i n a s t o j a o l n a s v i m p o l j i m a , n a p o l j u j a v n o g a z d r a v s t v a , n a p o l j u s o c i j a l n o g a p o l o ž a j a h j e č -m k a , n j e g o v i h s t a l i š k i h i l i č n i h i n t e r e s a , a ž a l i b o ž e n a j m a n j e n a p o l j u m e d i c i n s k e " z n a n o s t i , n u t o m u će o č i t o b i t i p o v o d o m , š t o j e j e d n a v e l i k a g r u p a n a š i h r a d n i k a i z n i j e l a p l o d o v e s v o g a r a d a u s p o m e n i c i d r u . W i k e r h a u s e r u . — O v a s l i k a p o ­k a z u j e u j e d n o i s m j e r , k o j i m j e o d b o r i š a o u s v o m d j e l o v a n j u , k o j i g a j e v o d i o u s v a k o m n j e g o v o m n a s t o j a n j u , a t o j e u p r v o m r e d u č a s t , u g l e d i k o r i s t n a š e g m u k o t r p n o g s t a l i š a , b o l j a k č o v j e č a n s t v a i d i k a n a š e d o m o v i n e .

P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k : I m a d e li t k o š t o p r i g o v o r i t i i z v j e š ć u t a j n i k a ? — B u d u ć i p r i g o v o r a n e m a , t o p i t a m , p r i m a l i s k u p š t i n a i z v j e š ć e n a z n a n j e ? I z v j e š ć e t a j n i k a p r i h v a ć a s e n a z n a n j e i o d o b r a v a s e .

M o l i m g. b l a g a j n i k a d r a . W e i s s a d a p o č n e s a s v o j i m i z v j e š ć e m . B l a g a j n i k d r . O . W e i s s č i t a :

Zbor liječnika kraljevina Hrvatske i Slavonije u Zagrebu S t a n j e i m o v i n e

k o n c e m g o d i n e 1909 . b i lo je

V r i j e d n o s n i p a p i r i K 20.000.— U l o ž n i c a e s k o m p t n e b a n k e ( z a d j e č j u b o l n i c u ) " 77-47

U k u p n o K 25 .243 .59

d o č i m k o n c e m g o d . 1910 . V r i j e d n o s n i p a p i r i K 20.000.— U l o ž n i c a e s k o m p t n e b a n k e ( z a d j e č j u b o l n i c u ) " 77-47

6 . 1 4 7 . 4 8

U k u p n o K 26.224.95

Poslovni promet za god. 1910. P r i h o d :

O s t a t a k o d g o d i n e 1909 K 5 . 1 6 5 . 1 2 K u p o n i v r i j e d n o s n i h p a p i r a „ 8 2 5 . — K a m a t i r a č u n a e s k o m p t n e b a n k e , 208.67 ( 218 .03)* K a m a t i r a č u n a p o š t a n s k e š t e d i o n i c e ,, T 1.22 ( 12.29) Č l a n a r i n a „ 3 .835.— (3-509-—) U p i s n i n a ) 20 .— ( 20.—) P o t p o r a k r . z e m . v l a d e z a g o d . 1 9 1 0 ,, 600.— P r i h o d „ L i j e č n i č k o g a V i j e s t n i k a " „ 2 .653.30 (3 .195 .06)

U k u p n o K 1 3 . 3 1 9 . 3 1

* U z a p o r c i s u p o j e d i n e s t a v k e g o d . 1909.

Broj 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1191 . S t r a n a 59

R a s h o d :

„ L i j e č n i č k i V i j e s t n i k " i t o : T i s a k , o t p r e m a i p o š t a r i n a K 4 . 1 7 8 . 3 1 (3.452.68) U r e d n i č k i p a u š a l .......... 800.— ( 800.—) H o n o r a r i s u r a d n i c i m a .... 1 .149.40 ( 6 1 9 . — )

K n j i ž n i c a ............. 425.27 ( 1 . 1 2 9 . 5 8 ) U p r a v a ....... „ 618.85 ( 720.36) G o t o v i n a d n e 3 1 . p r o s i n c a 1 9 1 0 . :

K o d p o š t a n s k e š t e d i o n i c e . . . ,, 480.65 K o d e s k o m p t n e b a n k e . . . . . , , 5.666.83

U k u p n o K 1 3 . 3 1 9 . 3 1

U Z a g r e b u 3 1 . p r o s i n c a 1 9 1 0 .

D r . I v a n K o s i r n i k v . r . D r . O s k a r W e i ) s s v . r .

z. s. p r e d s j e d n i k . z. s. b l a g a j n i k .

R a č u n e p r e g l e d a l i i u r e d u p r o n a š l i :

U Z a g r e b u d n e 16 . s i e č n j a 1 9 1 1 .

D r . K u h a r v . r . D r . V l a d i m i r K a t i č i ć v . r .

Proračun zbora liječnika kraljevina Hrvatske i Slavonije za god. 1910. P r i h o d :

G o t o v i n a o d g o d i n e 1 9 1 0 K 6 .147 .48 ( 5 . 1 6 6 . 1 2 Z a o s t a l a č l a n a r i n a . . . ,, 2.000.— (2.620.— Z a o s t a l i t r o š a k . . . . . . . . 20 .— ( 20.— :

N o v a č l a n a r i n a ........ 4.300.— (4.300.— ;

K a m a t i g l a v n i c e i k u p o n i v r i j e d n o s n i h p a p i r a . . . . ,, 1 .065.— ( 1 . 0 2 5 . — P r i h o d „ L i j e č n i č k o g a V i j e s t n i k a " 3.000.— (31500.—

U k u p n o ,, 16 .532.48

R a z h o d :

G o t o v i n a o d g o d i n e 1 9 1 0 . . K 6 .147 .48 ( 5 . 1 6 6 . 1 2 . „ L i j e č n i č k i v i j e s t n i k " i t o :

T i s a k , o t p r e m a i p o š t a r i n a , 4.000.— (3.600.—) H o n o r a r i u r e d n i c i m a . . . . . . ,, 1.200.— (1 .200 .—) P a u š a l u r e d n i k o m . . . . . . . . ,, 1.200.— ( 800.—) U p r a v a ..... ,, 7 0 0 - — ( 700.—) K n j i ž n i c a . . . . . . . . . . . „ 1.200.— ( 800.—)

U k u p n o . . . K 8.300.—

Pripomoćna blagajna zbora liječnika kraljevina Hrvatske i Slavonije u Zagrebu. S t a n j e , i m o v i n e ,

k o n c e m g o d i n e 1909. b i l o je :

V r i j e d n o s n i p a p i r i K 16 .500 .— G o t o v i n a . . . . . . . . . 3.688.—

U k u p n o . . . K 20.188.

S t r a n a 60 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . Broj 2 .

d o č i m k o n c e m g o d i n e 1 9 1 0 . :

V r i j e d n o s n i p a p i r i K 1 6 . 5 0 0 . — G o t o v i n a „ 6 . 2 1 9 . 1 7

Ukupno . .. K 22.719.17

Stanje imovine Rakovačke zaklade. k o n c e m g o d . 1909. b i l o j e :

V r i j e d n o s n i p a p i r i K 5.300.— G o t o v i n a 9 9 2 - —

U k u p n o . . . K 6 .292 .—

d o č i m k o n c e m g o d i n e 1 9 1 0 . :

V r i j e d n o s n i p a p i r i K 5 - 3 0 0 - — G o t o v i n a 1 . 2 5 4 . —

U k u p n o . K 6 . 5 5 4 . —

Poslovni promet za godinu 1910. P r i h o d :

G o t o v i n e o d g o d i n e 1909. :

a) p r i p o m o ć n e b l a g a j n e ............K 3.688.— b ) R a k o v č e v e z a k l a d e ...............» 9 9 2 - — P r i n o s i i d a r o v i p r i p o m o ć n o j b l a g a j n i „ 2.343.80 K u p o n i v r i j e d n o s n i h p a p i r a p r i p o m o ć n o j b l a g a j n i ,. 680.— D a r o v i R a k o v č e v o j z a k l a d i „ 1 0 . — K u p o n i v r i j e d n o s n i h p a p i r a R a k o v č e v e z a k l a d e 2 1 2 . — K a m a t i g o t o v i n e p r i p o m o ć n e b l a g a j n e 2 2 7 . — K a m a t i g o t o v i n e R a k o v č e v e z a k l a d e 40.38

U k u p n o . . . K 8 .193 .17

Rashod:

P o t p o r e p r i p o m o ć n e b l a g a j n e K 720 . — G o t o v i n a k o d H r v . e k s o m p t n e b a n k e :

a ) p r i p o m o ć n e b l a g a j n e ,. 6 . 2 1 9 . 1 7 b ) R a k o v č e v e z a k l a d e ,. 1 . 2 5 4 . —

U k u p n o . . . . . . K 8 . 1 9 3 . i 7

U Z a g r e b u d n e 3 1 . p r o s i n c a 1 9 1 0 .

D r . K o s i r n i k v . r . D r . O s k a r W e i s s v . i

z. s. p r e d s j e d n i k . z . s . b l a g a j n i k .

R a č u n e p r e g l e d a l i i u r e d u p r o n a š l i :

U Z a g r e b u d n e 16 . s i j e č n j a 1 9 1 1 .

D r . K u h a r v . r . D r . V l a d i m i r K a t i č i ć v . r

Broj 2. L I J E Č N I Č K I v i J E S N I K 1 9 1 1 . - S t r a n a 61

Proračun zborove pripomoćne blagajne za god. 1911. P r i h o d :

G o t o v i n a o d g o d i n e 1 9 1 0 . : a ) p r i p o m o ć n e b l a g a j n e . . . . . . K 6 . 2 1 9 . 1 7 b ) R a k o v č e v e z a k l a d e ,, 1 .254 .— P r i n o s i č l a n o v a p r i p o m o ć n e b l a g a j n e . . . . . . . ,, 1 . 1 4 4 . — Z a o s t a l i p r i n o s i p r i p o m o ć n e b l a g a j n e . . . . . . . . ,, 300.— K u p o n i v r i j e d n o s n i h p a p i r a p r i p o m o ć n e b l a g a j n e „ 680 .— K u p o n i v r i j e d n o s n i h p a p i r a R a k o v č e v e z a k l a d e ,, 2 1 2 . — K a m a t i g o t o v i n e p r i p o m o ć n e b l a g a j n e 2 4 0 . — K a m a t i g o t o v i n e R a k o v č e v e z a k l a d e ,, 5 0 . —

U k u p n o K 8 .099.17

R a s h o d : P o t p o r e . . K 1.200.—

U k u p n o . K 1.200.—

G o d i n e 1 9 1 0 . p r i s t u p i š e p r i p o m o ć n o j b l a g a j n i 1 p r i n o s n i k s a g o d i š n j i h 10 K , 4 s a 6 K . I z g u b i l a j e p r i p o m o ć n a b l a g a j n a s m r ć u j e d n o g a u t e m e l j i t e l j a i d v a p r i n o s n i k a s a 6 K . T r i p r i n o s n i k a s a 6 K i s t u p i š e . K o n c e m g o d i n e d a k l e b r o j i l a j e p r i p o m o ć n a b l a g a j n a 48 u t e m e l j i t e l j a o d k o j i h j e 8 u m r l o ; j e d n o g a p r i n o s n i k a s a g o d i š n j i h 30 K , p e t s a 12 K , d v a d e s e t i č e t i r i s a 10 K , o s a m s a 8 K i s t o d v a d e s e t i p e t s a 6 K

S a ž a l o š ć u o p a ž a m o , d a j e m a r i z v a n j s k i h č l a n o v a s b o r a z a p r i p o m o ć n u b l a g a j n u m i n i m a l a n , m a r z a i n s t i t u c i j u k o j a j e t o l i l i j e p o j i u z v i š e n o j s v r s i n i m i j e -n j e n a . A k o p r o l i s t a m o i m e n i k č l a n o v a , o p a z i t ć e m o , d a j e n e r a z m j e r n o m a l e n b r o j u t e m e l j i t e l j a i p r i n o s n i k a i z v a n Z a g r e b a , a t a j n e h a j v a n j s k i h č l a n o v a j o š j e n a p a d n i j i , a k o p o g l e d a m o o t k a l e p o t j e č u d a r o v i p r i p o m o ć n o j b l a g a j n i , d a r o v i n a k o j e s e j e v r . o r a č u n a l o p r i o s n u t k u b l a g a j n e z a b r z i n a r a s t g l a v n i c e . D a r o v e p o k l a n j a j u m a l o n e b e z i z n i m k e z a g r e b a č k i č l a n o v i , a u p r v o m r e d u g g . k o l e g e i z b o l n i c e m i l o s r d n i h s e s t a r a , k o j i n i j e d n u p r i l i k u n e p r o p u s t e , a d a s e n e b i s j e t i l i p r i p o m o ć n e b l a g a j n e . S j e ć a m V a s , g o s p o d o , s a m o n a S p o m e n i c u d r a . W i k e r h a u s e r a , k o j u s u o n i n a s v o j t r o š a k d a l i t i s k a t i i k o j a j e d o s a d a p r i p o ­m o ć n o j b l a g a j n i l i j e p u s v o t u o d 500 K n o s i l a . P o t p o r e d i j e l i m o b e z i z n i m k e u d o v i c a m a i s i r o t č a d i k o l e g a s a l a d a n j a , d a k l e u r e d u b i b i l o d a s e o n i i v i š e s j e t e p r i p o m o ć n e b l a g a j n e n e g o d o s a d a , d a u š t o v e ć e m b r o j u p r i s t u p e i d a o n i p r i n o s n i c i , k o j i s u u u p l a t i z a o s t a l i , č i m b r ž e z a o s t a t a k u p l a t e .

P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k : I m a li t k o p r i g o v o r a i z v j e š ć u b l a g a j n i k a . P r i g o v o r a n e i m a . P r i m a l i s k u p š t i n a p r o r a č u n z a b u d u ć u g o d i n u ? — P r i m a s e . P o d i j e l j u j e l i s k u p š t i n a b l a g a j n i k u d r u . W e i s s u a b s o l u t o r i u m . — P o d i j e l j u j e s e .

M o l i m g. k n j i ž n i č a r a d r a . T h i e r r y a , d a p r o č i t a s v o j e i z v j e š ć e .

K n j i ž n i č a r d r . J . v i t . T h i e r r y : S l a v n a g l a v n a s k u p š t i n o ! V e l e c i j e n j e n i d r u g o v i ! K a o s v a k e t a k o s m o i o v e g o d i n e n a s t o j a l i o b o g a t i t i k n j i ž e v n u l i t e r a t u r u

s v i m n o v i j i m m e d i c i n s k i m š t i v o m u k o l i k o s u t o s l a b e m a t e r i j a l n e s b o r o v e o k o l ­n o s t i d o z v o l i l e .

N a b a v l j e n i s u n a s t a v n i s v e z c i : D e u t s c h e Z e i t s c h r i f t f. C h i r u r g i e B d . 99. A r c h i v f. k l i n . C h i r u r g i e B d . 9 1 — 9 3 . B e i t r ä g e f. k l i n . C h i r u r g i e B d . 6 4 — 7 1 . Z e i t s c h r i f t f. k l i n . M e d i z i n B d . 1 0 5 — 1 0 7 . C e n t r a l l b l a t t f. d i e G r e n z g e b i e t e d e r M e d i z i n u n d C h i r u r g i e 1910 .

S t r a n a 62 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . Broj 2 .

G r a e f e - H o e m i s c h , H a n d b u c h d e r g e s a m m t e n A u g e n h e i l k u n d e B d . V I I I . A r c h i v f. G y n a e k o l o g i c B d . 9 1 — 9 2 .

E n c y k l o p a e d i s c h e J a h r b ü c h e r x. d i e g e s a m m t e H e i l k u n d e 1910 . J a h r e s b e r i c h t ü b e r d i e L e i s t u n g e n u n d F o r t s c h r i t t e d e r g e s a m m t e n M e ­

d i z i n 1 9 1 0 . O e s t e r e i c h i s c h e s S a n i t ä t s w e s e n 1 9 1 0 . V e ć i m d i j e l o m u z a m j e n u z a . . L i j e č n i č k i V i j e s t n i k " p r i m i l i s m o : S r b s k i a r h i v z a c e l o k u p n o l e k a i s t v o ( B e o g r a d ) . Č a s o p i s l e k a r ü c e s k y h ( P r a g ) . L e k a r s k e r a z h l e d y ( P r a g ) . S b o r n i k k l i n i c k y ( P r a g ) . P r z e g l e d l e k a r s k i ( K r a k o v ) . A e r z t l i c h e C e n t r a i z e i t u n g ( W i e n ) . W i e n e r k l i n . R u n d s c h a u ( W i e n ) . C e n t r a l b l a t t f. d i e g e s a m m t e T h e r a p i e ( W i e n . ) W i e n e r k l i n i s c h e W o c h e n s c h r i f t . P o k l o n o m p i i m i l a j e k n j i ž n i c a :

D r . G o r j a n o v i ć : D i e g e o l o g i s c h e n u n d H y d r o g r a p h i s c h e n V e r h a l t e n d e r T h e r m e n S t u b i č k e t o p l i c e .

P r o f . D r . M . J o v a n o v i ć B a t u t : I z v j e š t a j g l a v n o g o d b o r a d r u š t v a za o č u v a n j e n a r o d n o g z d r a v l j a 1907. „ Z d r a v l j e " 1906. , 1907. i 1908. Č a s o p i s „ Z d r a v l j e " 1909. „ Č u v a j d j e c u o d š a r l a h a " i z d a l o d r u š t v o z a o č u v a n j e n a r o d n o g z d i a v l j a

( B i o g r a d . ) P o š t o s e p r o š l e g o d i n e r a d i p o m a n j k a n j a s r e d s t a v a m o r a l o o d u s t a t i o d

p r e d l o ž e n i h n a b a v a n o v i h d j e l a , t o o v e g o d i n e p r e d l a ž e m , d a s e t o m u z a h t j e v u u d o v o l j i , t e b i p i e m a t o m e n a b a v i l i :

A r h i v z a h y g i e n u , A r h i v z a m e d i c . k l i n i k u , a r h i v z a d e r m a t o l o g i j u i Sy­p h i l i s i o v o g o d i š n j i s v e z a k „ A u s d e m G r e n z g e b i e t e n d e r C h i r u r g i e u . M e d i z i n " , u z n a s t a v n e s v e z k e t e k u ć i h v e l i k i h d j e l a , k o j e n a š a k n j i ž n i c a v e ć i m a .

Š t o s e t i č e p r o š l o g o d i š n j e g z a k l j u č k a o v e s k u p š t i n e , g l e d e t o č n o g p o p i s a k n j i g a p o p o j e d i n i m v e ć i m m e d i c . g r a n a m a , t o j e b i l o t e k o m o v e g o d i n e v i š e k o n f e r e n c a , t e j e n a p o k o n o d b o r p r i h v a t i o s a v j e t s a d a š n j e g s v e u č i l i š n o g b i b l i o ­t e k a r a d r a . D e ž e l i ć a , d a t a j t o č n i p o p i s t e k o n d a u r e d i k a d b u d e g o t o v a n o v a s v e u č i l i š t n a b i b l i o t e k a , j e r t a d ć e s v e k n j i g e b i t i n o v o s i g n i r a n e i p r e g l e d a n e , a d o t l e d a s e s b o r o v i č l a n o v i s l u ž e d o s a d a š n j i m i n d e k s o m , k o j i p o a l f a b e t u p o j e d i n i h a u t o r a s l o ž e n .

P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n l k : P r i m a l i s k u p š t i n a i z v j e š ć e k n j i ž ­n i č a r a n a z n a n j e ? — P r i m a .

T a j n i k d r . M . F i g a t n e r p r e d l a ž e s k u p š t i n i , d a i z a b e r e d r a . 1. K o s i r n i k a i d r a . T . W i k e r h a u s e r a s v o j i m a z a č a s t n i m a č l a n o v i m a , d r ž e ć i , d a j e v e ć d a n a s s u v i š n o i s t i c a t z a s l u g e k o j i m a s u s i t i m u ž e v i z a d u ž i l i o v u z e m l j u i z b o r . S k u p š t i n a p r i m a t a j p r e d l o g j e d n o g l a s n o s a „ Ž i v j e l i " .

P r e d s j e d n i k d i . I . K o s i r n i k p o z i v l j e n a i z b o r č a s n o g a s u d a . I z a b r a n i b u d u č a s n i m s u c i m a : d r . M . J o a n o v i ć , d r . v i t . M a š e k , d r . A . P a v e l i ć , d r . V . V r a b č e v i ć i d r . O . S c h w a r z .

P r e g l e d a č i m a r a č u n a s u p o n o v n o i z a b r a n i : d r . V . K a t i č i ć i d r . A . K u h a r .

N a t o s e p r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k u i m e s v o j e i i m e o d b o r a n a j l j e p š e z a h v a l j u j e n a i s k a z a n o m i m p o v j e r e n j u t e s t a v l j a n a d n e v n i r e d i z b o r n o v o g o d b o r a . P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k i p o t p r e d s j e d n i k d r . M . p l . Č a č k o v i ć t e p r v i t a j n i k d r . M. F i g a t n e r i z j a v l j u j u ž e l j u , d a i h s k u p š t i n a v i š e n e b i r a

Broj 2. L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . Strana 63

n a n j i h o v u b i v š u č a s t i l i u o p ć e u o d b o r ; d r . M . F i g a t n e r i z j a v l j u j e , d a m u j e k r a j t e š k i h n o v i h d u ž n o s t i n e m o g u ć i m p o s t a l o i s a v j e s n o o b a v l j a n j e r a d a u o d b o r u . — S k u p š t i n a p r i m a o t s t u p o d b o r a d o z n a n j a .

P r e l a z i s e n a i z b o r n o v o g o d b o r a ; i z b o r u p r e d s j e d a d r . G j . R i h t a r i ć . I z b o r t e ć e t a j n o t e s e g l a s u j e s a g l a s o v n i c a m a . P o n a j p r i j e s e b i i a j u p r e d s j e d n i k i p o t p r e d s j e d n i k .

P r e d s j e d n i k o m b u d e i z a b r a n s a v e ć i n o m g l a s o v a d r . I . K o s i r n i k , a p o t p r e d s j e d n i k o m s a v e ć i n o m g l a s o v a d r . P . Ć u l u m o v i ć . ( „ Ž i v j e l i " !)

P r e l a z i se n a i z b o r o d b o r a ; g l a s u j e sc o p e t t a j n o s a g l a s o v n i c a m a . Z a o d b o r n i k e b u d u i z a b r a n i d r . O . W e i s s , d r . R . S t a n k o v i ć , d r . G j . B u -t o r a c , d r . J . v i t . T h i e r r y i d r . F . P a r t s c h , a z a m j e n i c i m a o d b o r a d r . K . H ü l m i d r . A . G o t t l i e b

P o š t o u e v e n t u a l i a m a n e m a n i t k o n i š t a i s k a z a t i , t o s e t i m e s k u p š t i n a z a k l j u č i .

Prva mjesečna skupština zbora liječnika kraljevina Hrvatske i Sla­vonije dne 27. siječnja 1911.

P r i s u t n i : P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k , p o t p r e d s j e d n i k d r . P . Ć u ­l u m o v i ć , t a j n i c i d r . R . S t a n k o v i ć i d r . G j . B u t o r a c , b l a g a j n i k d r . O . W e i s s, k n j i ž n i č a r d r . J . v i t . T h i e r r y , t e č l a n o v i d r . A . B 1 a š k o v i ć , d r . F . D u r s t , d r . M . F i g a t n e r , d r . K . H ü h n , d r . M. J o a n o v i ć . d r . A. K u -h a r , d r . D . J u r i n a c , d r . D . v i t . M a š e k , d r . D . R i e s s n e r , d r . N. S c h o -l l e r , d r . K . T a u s z k .

P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k : P o z d r a v l j a n i g o s p o d u i p i t a m , i m a li p r i g o v o r a z a p i s n i k u i o . m j e s e č n e s k u p š t i n e o d 25. s t u d e n a 1 9 1 0 . — B u d u ć i p r i ­g o v o r a n e m a . t o s e t a j z a p i s n i k o v j e r o v l j u j e .

N a j u č e r a š n j o j g l a v n o j s k u p š t i n i i z a b r a n j e s l i j e d e ć i o d b o r : P r e d s j e d n i k d r -I . K o s i r n i k , p o t p r e d s j e d n i k d r . P . Ć u l u m o v i ć , o d b o r n i c i m a s u i z a b r a n i d r . R . S t a n k o v i ć , d r . O . W e i s s , d r . F . P a r t s c h , d r . J . v i t . T h i e r r y i d r . G j . B u t o r a c .

O d b o r se j e k o n s t i t u i r a o t a k o , d a j e i z a b r a o z a p r v o g t a j n i k a d r a . R . S t q a n -k o v i ć a , z a d r u g o g t a j n i k a i u r e d n i k a d r a . G j . B u t o r c a , za. b l a g a j n i k a d r a . O . W e i s s a , z a k n j i ž n i č a r a d r a . J . v i t . T h i e r r a, a z a o d b o r n i k a d r a . F . P a r t s c h a . d o k su z a m j e n i k o d b o r a d r . K . H ü h n i d r . A . G o t t l i e b .

P r i j e n e g o li p r e d j e m o n a d a l j n j e t o č k e d n e v n o g r e d a , s m a t r a m s i d u ž n o š ć u > d a o v d j e p r e d s k u p š t i n o m i z j a v i m , d a j e n a š b i v š i u r e d n i k d r . V . F l o r ­s c h ü t z p r e s t a o o b a v l j a t i t u s l u ž b u , p o š t o j e p r e m j e š t e n u O s i j e k , o n j e t a j p o s a o o b a v l j a o s a v e l i k i m m a r o m i l j u -b a v i , t e j e bio m e d j u n a m a u v i j e k r a d o v i d j e n i d r u g i r a d n i k , na č e m u m u o v d j e i z r i č e m i d r ž e ć i s u g l a s n o s a s l . s k u p š t i ­n o m n a j t o p l i j e p r i z n a n j e .

N a d a l j e j e s t i g a o n a d r u š t v o d o p i s i z M a r i a n s k i h t o p l i c a , o d „ V e r e i n A e r z t -l i c h e s E r h o l u n g s h e i m " , u k o m se p o z i v l j e n a p r i s t u p u t o d r u š t v o , k o m e j e s v r h a j e f t i n o o b s k r b i t i k o l e g e , k o j i s e p o t i e b n i o p o r a v k a . P o b l i ž e i n f o r m a c i j e d a j e : „ V o r ­s t a n d d e s ä r z t l i c h e n E r h o l u n g s h e i m M a r i e n b a d " .

N a p r e d s j e d n i š t v o z b o r a s t i g a o j e d o p i s o d p o g l a v a r s t v a s l o b . i k r a l j , g l a v ­n o g a g r a d a Z a g r e b a u p i t a n j u z u b o t e h n i č a r a F . P i n g e r t a i A . W e r n e r a .

Strana 64 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 . Broj 2.

P o g l a v a r s t v o s l o b . i k r a l j , g l a v n o g g r a d a Z a g r e b a ,

B r o j 921 / V I .

U Z a g r e b u , 1 1 . s i e č n j a 1 9 1 1 .

S l a v n o m u p r e d s j e d n i č t v u s b o r a l i j e č n i k a k r a l j e v i n e H r v a t s k e i S l a v o n i j e n a r u k e

V c l e m o ž n o g g o s p . p r e d s j e d n i k a D r . I v a n a K o s i r n i k a

u

Z a g r e b u

D a l m a t i n s k a u l . 6-

U r i e š e n j u p o d n e s k a s l a v n o g a n a s l o v a o d 3. s i e č n j a 1 9 1 1 . b r o j 9 2 1 . s a o b ć u j e s e , d a j e g r a d s k o p o g l a v a r s t v o n a t e m e l j u p r i j a v a p o d n e s e n i h p o V e l e u č . g o s . D r . Ž i g i H e r c e g u i S i g m u n d u F r i e d r i c h u p r o t i o v o p o d r u č n i m z u b o t e h n i č a r i m a F r i e d r i c h u P i n g e r t u i A u g u s t u W e r n e r u , d o g o v o r n o s a p r e d s t o j n i č t v o m k r . r e d a r s . p o v j e r e n i č t v a z a g r a d Z a g r e b , o d r e d i l o z a d a n 2. s i e č n j a t . g . z d r a v s t v e n o - r e d a r -s t v e n i o č e v i d u s t a n o v i m a F r i e d r i c h a P i n g e r t a i A u g u s t a W e r n e r a . O b u s p j e h u o v o g a p o v j e r e n s t v e n o g a o č e v i d a , p o d n e s e n a j e p r i j a v a k r . r e d a r s t . p o v j e r e n i č t v u , s a z a m o l b o m , d a s e s v e o r u d j e i s a v z u b a r s k i n a m j e š t a j n a l a z e ć i s e u s t a n o v i m a n a p o m e n u t i h z u b o t c h n i č a r a z a p l i e n i i k a o c o r p u s d e l i c t i p r e d a s a p r i j a v o m n a k i . k o t a r s k i s u d u Z a g r e b r a d i p r e k r š a j a n a d r i l i e č n i č t v a p r o t i n a p o m e n u t i m z u b o ­t e h n i č a r i m a a p r o t i D r . Vi l i m u S a c h s u k a o p o m a g a č u n a d r i l i e č n i č t v a u n a z o č n o m , s l u č a j u .

G l a d s k i n a č e l n i k

u z. K a t k i ć .

P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k : N a d n e v n o m s u r e d u j o š d v a s l u č a j a b o l e s t i o k o j i m a ć e n a m g. d r . J u r i n a c p r e d a v a t i .

D r . D . J u r i n a c : I S l u č a j i c h t y o s i s v u l g a r i s .

J . G . 65 g . s t a r , u m j e s e c u s i j e č n j u 1 9 1 1 . p r i m l j e n u b o l n i c u s a t e g o b a m a p o c i j e l o m t i j e l u o s o b i t o u t r b u h u .

M a l e n , s l a b , p o g n u t s t a r a c , b i l o 84, t o p l i n a n o r m a l n a , m o k r a ć a m u t n a b e z a l b u m e n a i. š e ć e r a . L i j e č i o s e n i j e d o s e l e n i k a d a .

O d r a n e m l a d o s t i s u š i s e b o l e s n i k u k o ž a . U o b i t e l j i n a v o d n o n i j e m u p o z n a t a n i j e d n a s l i č n a b o l e s t .

B o l e s n i k v e l i , d a s e n i j e n i k a d a n i p o n a j v e ć o j v r u ć i n i z n o j i o , d a n e m o ž e g l a v o m o k r e t a t i n o g a m a i r u k a m a t e š k o m i c a t i . S v a j e k o ž a s u h a , k r h k a i h r a p a v a , d a d e s e p o d i g n u t i u n a b o r e , l j u š t i s e u m a l i m i v e ć i m p l o h a m a . U z r o k b o l e s t i n e p o z n a t , b o l e s t s a m a p o s e b i n e i z l i j e č i v a .

L i j e č e n j e j e s i m p t o m a t i č n o i t o s a k u p a n j e m , p r a n j e m s a s a p u n o m i r a z l i ­č i t i m m a s t i m a , k o j e n e r a z d r a ž u j u .

2. A r g y r o s i s .

D j . S. 52 g o d . s t a r , t u ž i s e n a g l a v o b o l j u , n a b o l i i t e ž i n u u n o g a m a .

P r e d 10 g o d i n a n a v o d n o u l c u s d u r u m . L i j e č e n v i š e p u t a s p e c i f i č n o u b o l ­n i c a m a i p r i v a t n o . T r i p o s l j e d n j e g o d i n e , m a z a o si s a m u s t a s a 3 % r a s t o p i n o m a r g e n t . n i t r i c .

B o l e s n i k j e v i s o k , m r š a v n a g l a v i s e b o i o i č n i e k c e m , p o n o g a m a v a r i k o s n e v e n e . T o p l i n a i b i l o u r e d n a , u r i n n e š t o m u t a n , b e z a l b u m e n a i š e č e r a . O s i m t v r d i h

Broj 2. L I J E Č N I Č K I V I J B S N I K 1911 . Strana 65

m a l i h ž l i j e z d a u i n g u i n a l n o m p r e d j e l u n e m a n i k a k v i h l u e t i č n i h z n a k o v a . W a s s e r ­m a n n o v a r e a k c i j a n e g a t i v n a .

Š t o o s o b i t o u o č i p a d a , j e s t b o j a k o ž e g l a v e i v r a t a . I s t a j e z a m a z a n o -s r e b r e n a s t o s i v a m j e s t i m i c e p r e l a z i u m o d r o - c r n u b o j u . S l u z n i c a u s t i j u i f a t i n k s a j e i s t o t a k o p r o m i j e n j e n a . K o d a r g i r o s e b u d e s r e b r o k a o a l b u m i n a t r e z o r b i r a n o , t e s e u k o ž u p o d u p l i v o m s v j e t l a k a o k o v i n a t a l o ž i . S r e b r o s e n a l a z i t u u o b l i k u s i ć u š n i h c r n i h č e s t i c a i t o u k u t i s u , a n i k a d a n e U e p i d e r m i s u ; o s o b i t o u k u t i s u n a j r a d j e u e l a s t i č n o m t k i v u t e u k a p i l a r i m a .

P r e d s j e d n i k d r . 1. K o s i r n i k : H v a l a g. d r u . J u r i n c u , n a z a n i m i v o j d e m o n s t r a c i j i i p r e d a v a n j u . P o š t o n e i m a n i t k o š t o n a d o v e z a t i n a t o p r e d a v a n j e , t o p r e l a z i m n a z a d n j u t o č k u d n e v n o g a r e d a , n a e v e n t u a l i e .

P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k : M o r a m k o n s t a t i r a t i , d a se j e u i z ­v j e š ć u , š t o n a m g a j e j u č e r i ra g l a v n o j s k u p š t i n i p r o č i t a o g. p r v i t a j n i k d r . M . F i g a t n e r p o t k r a l a u i z v a t k u t o g i z v j e š ć a , š t o g a d a n a š n j i „ A g r a m e r T a g b l a t t " d o n a š a , j e d n a v e o m a n e u g o d n a p o g r j e š k a i t o u p a s u s u , k o j i g o v o r i o n a š i m z d r a v s t v e n i m p r i l i k a m a i n j i h o v o m u r e d o v a n j u . T o m j e p o g r e š k o m - b a š o b r a t n i s m i s a o d a n u „ A g r a m e r T a g b l a t t u " o d o n o g , k a k a v j e b i o p r o č i t a n n a j u č e r a š n j o j g l a v n o j s k u p š t i n i ; z a t o m o l i m , d a s e t a s t v a r o d m a h u r e d i t a k o , d a u r e d n i š t v o

; , A g r a m e r T a g b l a t t a " t u p o g r e š k u i s p r a v i .

D r . M . F i g a t n e r : J a s a m d o z v o l i o , d a t o i z v j e š ć e s u m a r n o d o d j e n a j a v u , a l i g a j e p i s a c „ A g r a m e r T a g b l a t t a " n e v j e š t d o v o l j n o h i v a t s k o m j e z i k u k r i v o s h v a t i o i t a k o k r i v o i z n i o . Č a s t m i j e i z j a v i t i , d a s a m j a u t o m p o g l e d u v e ć u č i n i o p o t r e b i t o k o d u r e d n i š t v a , , A . T . " , k o j e će s u t r a d o n i j e t i i s p r a v a k t o č n i m p r e v o d o m o r i g i n a l a . P r i m a s e .

D r . J . v i t . T h i e r r v d r ž i , d a s e n e b i s m j e l o i z n a š a t i j e d n o i z v j e š ć e , k o j e s p a d a s a m o n a s j e d n i c u u d n e v n i c i m a .

D r . M . F i g a t n e r i z j a v l j u j e , d a g a j e p r i t o m v o d i l a s a m o p o m i s a o , n e k a s e i j a v n o s t p o d u č i o n a š i m z d r a v s t v e n i m p r i l i k a m a i z a n j e z a i n t e r e s i r a .

P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k p i t a , d a l i i m a j o š t k o s t a v i t i k a k o v u i n t e r p e l a c i j u .

D r . K . H u h n : V a n j s k e f i r m e š a l j u n a m o d n e k o g v r e m e n a s v o j e a n o n s e l i h u m a d j a i s k o m j e z i k u ; t a j j e z i k s e m a l o r a z u m i j e u l i j e č n i č k i m k r u g o v i m a u H r v a t s k o j i m i s l i m d a n a t o v a l j a r e a g i r a t i i t o n a j b o l j e d a t o p r e u z m e o d b o r k o j i ć e t e f i r m e u p o z o r i t i n a b e s k o r i s n o s t s v o j i h r e k l a m n i h l i s t o v a n a n a m a s k r o z t u d j e m j e z i k u i n a n j i h o v u e v e n t u a l n u š t e t u r a d i t o g a .

D r . O . W e i s s : Z a s t u p n i k r e k l a m a n a l a z i s e z a U g a r s k u i H r v a t s k u z a j e d n o u P e š t i i o d t u d s a d a t a n o v o t a r i j a ; m i s l i , d a j e n a j b o l j e , d a s v a k i o d k o l e g a s a m p i š e n a f i r m u , k o j a m u p i š e n a m a d j a r s k o m j e z i k u .

D i . M . F i g a t n e r d r ž i , d a j e b o l j e d a c i j e l u s t v a r u z m e n a s e b e o d b o r , k o j i ć e f i r m a m a j a v i t i j e d n o s t a v n o , d a s e n j i h o v p r e p a r a t n e ć e u H r v a t s k o j p o ­d u p i r a t i z a t o , j e r s e h r v a t s k i m l i j e č n i c i m a a n o n s i r a u m a d j a r s k o m j e z i k u , a n e a k o v e ć n e u h r v a t s k o m , a o n o k a o p r i j e u n j e m a č k o m il i d r u g o m p o z n a t o m e v r o p ­s k o m j e z i k u .

P r i m a s e .

P r e d s j e d n i k d r . I . K o s i r n i k : Ž e l i li j o š t k o u e v e n t u a l i a m a š t o g o v o r i t i ? P o š t o s e n i t k o n e j a v l j a , t o z a k l j u č u j e m o v u d a n a š n j u m j e s e č n u s k u p ­š t i n u .

Strana 66 L I J E Č N I Č K I V I J E S N I K 1911 Broj 2,

Kretanje priljepčivih bolesti u grada Zagrebu mjeseca siječnja 1911.

B o l e s t

I. kotar II kotai III kotar IV. kotar Ukupno

B o l e s t os

talo

ob

olje

lo

ozdr

avil

o um

rlo

osta

je

osta

lo

obol

jelo

oz

drav

ilo

umrl

o

osta

lo

obol

jelo

oz

drav

ilo

umrl

o os

taje

os

talo

ob

olje

lo

ozdr

avil

o um

rlo

osta

lo

obol

jeio

oz

drav

ilo

umrl

o os

taje

Diphtheritis i Croup 2 3 4 — 1 3 3 1 3 4 3 5 — 2 2 5 5 _ 2 111416 1 8

Pertussis 3 2 — - 5 — 3 2

TyphuB abdominalis 8 2 4 — 6 1 — - — 1 8 4 7 5 2 1 2 1 21 5 13 13

Typhus exanthemat. -

Dysenteria

Antrax

Scarlatina

1 — — 1 — — — — 1 — — 1 — - — — 2 — - 2 Dysenteria

Antrax

Scarlatina 2 3 1 4 5 4 5 4 6 2 5 3 5 2 _ 2 17 16 — 14

Morbilli — 2 — 1 1 5 5 6 4 1 14 2 13 — — — 6 21 8 18

Hepsis puerperalis — _ — — — — - — — — _ 1 — — 1 1 — - 1

M j e s e č n a s K u p š t i n a

z b o r a l i j e č n i k a k r a l j e v i n a H r v a t s k e i S l a v o n i j e u Z a ­g r e b u b i t i ć e d n e 24. veljače ign, u 6 s. poslije podne na kr. sveučilištu (u h i g i j e n s k o m z a v o d u s o v i m d n e v n i m r e d o m :

1 . I z v j e š ć e p r e d s j e d n i k a . 2 . P r e d a v a n j a i d e m o n s t r a c i j e ( o d o v i h n a j a v l j e n o : d r . M. J o a n o v i ć . . O

k e m i j s k o m p r o c e s u k o d r a s k u ž b e s t a n o v a f o r m a l d e h i d o m p o D o e n - R a u b i t s c h e -k o v o m p o s t u p k u . Z a k l j u č c i i z i s t o g a z a p r a k s u . D e m o n s t r a c i j e u m a l o m . )

3. E v e n t u a l n i p r e d l o ž i . O D B O R .

S P O M E N I C A D R U T E O D O R U W I K E R H A U S E R T J Sav prihod ovoga djela namijenjen je pripomoćnoj blagajni zbora liječnika

kraljevina. Hrvatske i Slavonije.

C i j e n a 4 K , p o š t o m 4.40 K .

N a r u d ž b e š a l j u s e d r u . M . p l . Č a č k o v i ć u , Z a g r e b , G a j e v a u l . 7, a u j e d n o

n o v a c d r u . O . W e i s s u , Z a g r e b , N i k o l i ć e v a u l . 8.

N a š i o g l a s i : G e h e , P e r d v n a m i n , T r p i n a c , A d a l i n , N o v o j o d i n , D i p l o s a l ,

T r p i n a c , H e y d e n , M a t t o n i , V o s t r e b a l , T r p i n a c , H e l f e n b e r g A - G . I l i d ž e , T r p i n a c .

L a s i n j a , A r t r i t i n , T r p i n a c , B e i s d o r f , I n f a n t i n a , H o f f m a n L a R o c h e , M e r c k , B o r o -

v e r t i n , V i c h y , T r p i n a c , R o g a t a č k i , , T e m p e l q u e l l e " , K n o l l , F e r s a n , N e s t l e , K r e v e l .

S a l v a t o r , G o n o s a n .

Vlasnik i izdavatelj „Zbor liječnika kraljevina Hrvatske i Slavonije". Urednik dr. Gj . B u t o r a c . Tisak Dioničke tiskare u Zagrebu