1.- Errota

zaharra

: Erakusk

eta: “A

rgantzu

n: B

ata

ilara

ko b

idea

”.

2.- H

arresia

ren m

ihisea

.

3.- Z

adorra

ren g

ain

eko zu

bia

, Erdi A

rokoa

.

4.- Ja

sokundea

ren A

ndre M

aria

ren Eliza

.

5.- Fra

ncisco Lo

nga Ja

unaren

erremen

teria oroitzek

o pla

ka.

6.- La

nda erem

uko H

erri Ark

itektu

ra (leh

engo h

arresia

ren

egitu

ra eta

atea

).

Harrem

ana: In

form

azio

a eta

gid

ari-b

isitald

iak

erreserbatzea

• A

rgantzu

ngo U

daletxea

• T

elefonoa

: 945

37

30

06 Fa

xa: 9

45373

55

7

• P

osta elek

tronik

oa:

ayunta

mien

to@

lapueb

ladea

rganzo

n.es

• w

ww

.lap

ueb

ladea

rganzó

n.es

Ztá

àx|é~

É utàt

|ÄtÜx

Ç uxÜ

Üx{â

ÇztÜ

ÜxÇ

âÜàxÅ

âzt

Arg

an

tzu

ng

o U

da

la

 XÜÜ

Éàt m

t{tÜ

ÜtÊ x

Üt~â

á~xàt

tÜxàÉ

tÊX

ÜÜÉàt

mt{

tÜÜt

Ê xÜt

~âá~x

àt tÜ

xàÉtÊ

XÜÜ

Éàt m

t{tÜ

ÜtÊ x

Üt~â

á~xàt

tÜxàÉ

tÊX

ÜÜÉàt

mt{

tÜÜt

Ê xÜt

~âá~x

àt tÜ

xàÉtÊ

U

x{|Ç

@ux{

|Çx~

É xÜt

~âá~x

àtM ÂT

ÜztÇ

àéâÇM

Utàt

|ÄtÜt

~É u|

wxtÊ

Erakusk

eta a

reto

hau A

rgantz

ungo

erro

ta z

aharr

enet

ako

bate

an k

okatu

da.

Izan e

re,

XV

I. m

endet

ik a

urr

era e

rrot

a

honi

buru

zko

aip

am

enak

aurk

itu

dir

a.

Eraik

ina

XX.

men

dek

o 90.

ham

ark

adan ber

rizt

u zu

ten A

rabako

Foru

A

ldundia

ren la

guntz

are

kin

. Er

rota

k bis

itald

ia m

erez

i d

u

zala

ntz

ari

k

gabe,

A

rabako

landa

erem

uko

her

ri

ark

itek

tura

ren

adib

ide

tipik

oa

bait

a.

Leih

ate

etati

k

Zador

rare

n gain

eko zu

bia

ik

us

dez

akeg

u,

hot

s, so

ldad

u

alia

tuek

“A

rgantz

ungo

ata

ka”

der

itzo

gun

estu

guner

antz

abia

tu

zire

nea

n

igaro

zu

ten

zubi

ber

a.

Atz

eald

ean

gazt

elua d

ugu,

ga

ur

egun ind

usk

eta lanet

an d

agoe

na.

Erakusk

eta h

onet

an G

ast

eizk

o Bata

ilak g

eure

her

rian l

aga

zitu

en a

ztarn

ak b

ildu n

ahi iz

an d

itug

u.

Bid

e bate

z, m

ake

ta

eder

hauen

bit

art

ez,

trop

a

haie

k

“Arg

antz

ungo

pasa

bid

etik

” ig

aro

tzea

n

eta

erem

ua

ber

eganatz

ean

sort

uta

ko

gir

oa e

re b

erpiz

tu n

ahi iz

an d

ug

u.

1

3

4

5

2 6

7

Irekitz

eko e

gunak: G

oiz

ez: 1

1:3

0-1

3:3

0

Laru

nbata

eta Ig

andea

Arratsald

ez: 1

8:0

0-2

0:0

0

TÜz

tÇàéâ

ÇM U

tàt|Ät

Üt~É

u|wx

tT

ÜztÇ

àéâÇM

Utàt

|ÄtÜt

~É u|

wxt

TÜz

tÇàéâ

ÇM U

tàt|Ät

Üt~É

u|wx

tT

ÜztÇ

àéâÇM

Utàt

|ÄtÜt

~É u|

wxt

Utàà

Äx Éy

i|àÉ

Ü|t E

CCà{

tÇÇç

äxÜát

Üç A

ECC

|°Åx t

ÇÇ|äx

ÜátÜ|x

wx Ä

t U

tàt|ÄÄx

wx i

|àÉÜ|t

A Z

táàx|

é~É U

tàt|Ät

ECC

âÜàxÅ

âzt

Ant

ola

tza

ilea

:

Lag

untz

aile

a:

Lurr

ald

e geh

iago

ber

eganatz

eko

gri

nak

bult

zatu

ta,

Napole

onek

la

guntz

a es

katu

zi

on Es

pain

iako Er

reger

i,

Carl

os

IV.

Erre

ger

i,

Port

ugalg

o

inbasi

oari

ek

itek

o asm

oz.

Bain

a

frantz

iarr

en

ben

etako

xedea

ez

ze

n

inbasi

o hura

, baiz

ik et

a Es

pain

ia ber

a in

badit

zea et

a

tronuan a

naia

jart

zea,

hots

, Jo

se B

onapart

e. P

ort

ugal

eskura

tu

ondore

n

Napole

onek

100

.00

0

giz

onez

osa

tuta

ko t

ald

ea b

iald

u z

uen

Esp

ain

iara

. So

ldadu h

ori

ek

oso

harr

era o

na i

zan z

ute

n,

bake-

asm

oz

zeto

zela

koan,

bain

a azk

enea

n 6

urt

e em

an zi

tuzt

en ber

tan (1

807-

1813). Es

pain

iarr

ek ben

etako

asm

oa antz

eman zu

ten

eta

ord

uan

hasi

zi

ren

frantz

iarr

ak

kanpora

tzek

o m

atx

ina

da

k

eta

li

ska

rra

k.

Ha

la

ha

si

zen

Indep

enden

tzia

ren

ger

ra.

Espain

iak

bi

lagun

izan

zitu

en:

ald

e bate

tik

Frantz

iare

n

ohik

o

etsa

ia,

Ingala

terr

a.

Bes

teti

k,

ald

iz,

frantz

iarr

ek es

kura

tuta

ko

her

riald

ea,

Port

ugal.

Guzt

iek

tropa

aliatu

ak

osa

tu

zitu

zten

eta

her

rita

r ask

ore

n l

aguntz

a j

aso

zute

n;

izan

ere,

m

akin

a bat

her

rita

r iz

an zi

ren “m

endir

a”

abia

tu

zire

nak e

ta h

ura

iza

n z

en “

ger

rilla”

del

akoare

n s

orr

era,

edo f

rantz

iarr

ek e

san b

ezala

, “b

rigante

en”

hasi

era.

atÑ

ÉÄxÉÇ

xàt

\Çw

xÑxÇw

xÇàé|

tÜxÇ

zxÜÜ

ta

tÑÉÄx

ÉÇ xà

t \

ÇwxÑx

ÇwxÇ

àé|tÜ

xÇ zx

ÜÜt

atÑ

ÉÄxÉÇ

xàt

\Çw

xÑxÇw

xÇàé|

tÜxÇ

zxÜÜ

ta

tÑÉÄx

ÉÇ xà

t \

ÇwxÑx

ÇwxÇ

àé|tÜ

xÇ zx

ÜÜt

Ztá

àx|é~

É Utàt

|ÄtZ

táàx|

é~É U

tàt|Ät

Ztá

àx|é~

É Utàt

|ÄtZ

táàx|

é~É U

tàt|Ät

Aliatu

ek aurr

era eg

in ahala

N

apole

onek

ber

e so

ldaduak

Iber

iako

Pen

ints

ula

tik

ald

entz

ea

erabaki zu

en.

Jose

I.

50

.000

giz

onek

in iri

tsi ze

n

Mir

anda

de

Ebro

ra

eta

ber

tan

ezarr

i zu

en

kuart

el

nagusi

a,

1813ko

ekain

are

n

16an.

Ald

ean

bid

etik

lo

rtuta

ko

harr

apakin

ak

ekarr

i zi

tuzt

en.

Aliatu

ek

Gast

eize

n

bid

ea

mozt

eko

ahale

gin

a e

gin

zute

n.

Frantz

iara

ihes

egit

eko b

ide

hart

an A

rgantz

un

der

rigorr

ean

zehark

atu

beh

arr

a

zeukate

n;

horr

egati

k,

hain

zuze

n e

re,

Arg

antz

unen

hasi

zi

ren

tropen

aurr

enek

o

mugim

enduak

eta

ber

tan eg

in zi

ren arm

ada bie

n le

hen

dabiz

iko

topaket

ak.

Hau

guzt

ia

18

23ko

ekain

are

n

21ea

n i

zan z

en.

Aliatu

ak P

obes

etik

eto

rri

eta

Arg

antz

uner

a

irit

si

zire

n,

Erdi

Aro

ko

zubit

ik

Za

do

rra

ib

aia

zeh

ark

atu

ta.

So

lda

du

frantz

iarr

ak

kanpora

tu

ost

ean

“Arg

antz

ungo

ata

ka”

ingura

tzen

dute

n

tonto

rret

an

kokatu

zi

ren

aliatu

ak,

ber

tati

k

Ara

bako

Lauta

dara

zi

hoan

Erre

ge-

bid

ea

ais

e kon

trola

tzen

zu

ten

eta. G

ast

eizk

o B

ata

ilare

n h

asi

era z

en. T

ÜztÇ

àéâÇz

É Ñtá

tw|éÉ

t~T

ÜztÇ

àéâÇz

É Ñtá

tw|éÉ

t~T

ÜztÇ

àéâÇz

É Ñtá

tw|éÉ

t~T

ÜztÇ

àéâÇz

É Ñtá

tw|éÉ

t~

Gast

eizk

o Bata

ilak 25 bat

kilom

etro

hart

u zi

tuen

et

a 12 ord

u in

guru

ir

aun z

uen

. A

rmada a

liatu

are

n p

rota

gonis

tari

k h

andie

na W

ellingto

nek

o D

ukea

iza

n z

en,

ondore

n s

ari

tu e

ta j

ener

al iz

endatu

zute

na. F

rantz

iarr

en

ahule

zia o

ndo a

pro

bet

xatu

zuen

eta

zubi

guzt

iak b

abes

ik g

abe

utz

i zi

tue-

la i

kust

ean Z

adorr

an k

okatu

zen

, ib

aia

n g

ora

eta

beh

era.

Modu h

onet

an

aurk

akoak i

ngura

tu z

ituen

eta

Fra

ntz

iara

ko i

hes

bid

ea b

lokea

tu e

re.

Jose

Bonapart

e Er

rege

Gast

eizk

o M

onte

her

moso

Jaure

gia

n z

egoen

bain

a i

hes

a-

ri e

kin

zio

n,

ald

ean z

eram

atz

an 2

000

zalg

urd

iak b

erta

n u

tzit

a. W

ellingto

-nek

eta

Ála

va J

ener

ala

k a

ise

eskura

tu z

ute

n h

irik

o k

ontr

ola

, bait

a i

ngu-

ruet

an k

anpatu

tako t

ropa f

rantz

iarr

ena e

re.

Bid

ea o

so e

goer

a p

enaga-

rria

n z

egoen

eta

horr

ek i

zugarr

i za

ildu z

uen

ihes

ald

ia.

Horr

egati

k,

hain

zu

zen e

re,

frantz

iarr

ek a

rtille

ria e

ta h

arr

apakin

guzt

iak b

erta

n u

tzi

zi-

tuzt

en,

erre

ge-

alt

xorz

ain

ak h

ala

agin

duta

. So

ldadu a

liatu

ak a

ltxo

rrek

in

erabat

atz

eratu

et

a nahasi

eg

in zi

rela

koan agin

du zu

en alt

xorz

ain

ak,

jaza

rpen

ari

laga e

gin

go z

iote

lako u

stea

n a

legia

, et

a e

rabat

asm

atu

zuen

. Ed

oze

lan e

re,

horr

en o

ndore

n I

nper

ioko A

rmadak s

ekula

ez

zuen

leh

engo

maila e

ta b

ote

rea b

erre

skura

tu e

ta g

ain

era E

uro

pako z

enbait

her

riald

ek,

bata

ilare

n b

erri

a i

zate

an,

Napole

onen

aurk

a e

gin

zute

n b

ereh

ala

. H

ala

et

orri

zen

Napole

onen

inper

ioare

n g

ain

beh

era.

Fern

ando V

II.

Erre

ge

os-

pet

sua E

spain

iara

itz

uli z

en e

ta g

erra

k s

unts

ituta

ko h

erri

a a

urk

itu z

uen

(G

ast

eizk

o Bata

ilan a

dib

idez

12.8

00 b

aja

iza

n z

iren

), h

ots

, her

ri t

xiro

tua

eta b

atz

uen

eta

bes

teen

jarr

ait

zailee

n a

rtea

n z

ati

tua.

Franci

sco d

e G

oya

k t

ald

e bie

k g

erra

n i

zan-

dako k

rudel

ker

ia i

slatu

zuen

. H

orr

en a

dib

i-de

garb

ia

dug

u

“Fusi

lam

iento

s del

3

de

Mayo

” iz

enek

o l

ana,

non s

old

ad

u f

rantz

ia-

rrek

matx

inoak h

il z

ituzt

enek

o u

ne

gorr

ia

adie

razi

bait

zuen

.

Napole

on

Bonapart

ek

Jose

Bonapart

e anaia

ja

rri

zuen

tr

on

ua

n,

erra

z m

a-

nei

atu

ko zuel

akoan.

Zen

bait

ek zurr

u-

tero

izu

garr

ia z

ela e

sate

n b

ad

ute

ere

-hort

ik le

tork

io “P

epe

Bote

lla”

eziz

ena,

antz

a-

bes

te h

ain

bate

k d

eus

ez z

uel

a

edate

n

adie

razt

en

dute

, bait

a

anaia

-re

ngandik

oso

oso

indep

endie

nte

a z

ela

ziurt

atu

er

e. Jo

se Bonapa

rtek

ald

erdi

guzt

ien

ezin

ikusi

a

ber

eganatu

zu

en,

ha

u

da

, esp

ain

iarr

en

a

bo

tere

-usu

rpatz

ailea

iza

teagati

k e

ta f

rantz

ia-

rren

a,

ost

era,

Espain

iako

inte

resa

k def

endit

zen z

ituel

a u

ste

bait

zute

n.

Hala

so

ldad

u

frantz

iarr

ek

nola

aliatu

ek a

ztarn

a u

gari

utz

i zi

tuz-

ten

A

rga

ntz

un

dik

ig

aro

tzea

n:

pa

rro

kia

ko

h

ild

ak

o-l

ibu

ru

an

utz

ita

ko

izen

ak,

ka

npatu

tako

zenbait

en

gra

ffit

iak,

kanoi-bala

batz

uk…

Irudie

tan

Frantz

iako

Inper

ioko

arr

anoa et

a 1

81

2 data

ze

hatz

a

ikus

dit

zakeg

u,

Santi

agoko O

spi-

tale

zaharr

eko h

orm

etan.

Tom

as

de

Anch

ia

Longa

y U

rquiz

a

Bolibark

o (

Biz

kaia

) base

rri

bate

an j

aio

ze

n 1

78

3ko a

pir

ilare

n 1

0ea

n.

Ger

rillari

hasi

baze

n e

re,

azk

enea

n j

ener

al iz

ate

a

lort

u z

uen

. G

azt

e-gazt

etati

k A

rgantz

u-

nen

biz

i iz

an z

en e

ta b

erta

ko e

rrem

en-

teri

an l

an e

gin

zuen

. K

okale

ku h

orr

ek

auker

a e

man z

ion

Pa

ris-

Madri

l bit

art

e-ko b

idet

ik a

urr

era e

ta a

tzer

a z

ihoa

zen

tropekin

h

arr

ema

na

k

iza

teko

eta

horr

ek g

uzt

iak l

ag

untz

a h

andia

esk

ai-

ni

zion

Napole

onen

a

urk

ako

ger

ran.

Santi

ago

kale

an

giz

on

ha

u

oro

itze

ko

pla

ka b

at

dago,

erre

men

teri

a i

zanda-

ko e

raik

inea

n b

erta

n.

Ben

ito P

erez

Gald

ose

k,

“El

Equip

aje

del

R

ey J

osé

” (E

pis

odio

s N

aci

onale

s) d

elako

lanea

n,

Arg

antz

unen

ja

iota

ko

Monsa

-lu

d J

aunak G

ast

eizk

o B

ata

ilan j

asa

nda-

ko a

ben

tura

k a

die

razi

zit

uen

Gast

eizk

o B

ata

ilare

n o

roit

arr

ia,

Gast

eiz-

ko

Andre

M

ari

Zuri

are

n

enpara

ntz

an

kokatu

a.

Gonza

lo B

orr

as

Jaunak e

gin

da-

ko

lan

ha

u

19

17

an

ina

ug

ura

tu

zute

n.

Esan

dez

ag

un

In

gala

terr

ako

38

er

reji-

men

tuk V

ITO

RIA

ize

na d

ara

mate

la h

aie

n

bander

an,

bata

ilare

n o

men

ez.

Beet

hove

nek

1813

an “

La V

icto

ria

de

Wel

lingt

on” ed

o “L

a Ba

talla

de

Vito

ria”

iz

enek

o or

kest

ra-la

na k

onpo

satu

zue

n

(91.

opus

a),

alia

tuek

ur

te

hart

ako

ekai

nare

n 21ea

n fr

antz

iarr

ak G

aste

iz

ingur

uan

gara

itu

zitu

zten

eko

bata

ila

hur

a os

patu

nah

irik

. N

ahiz

eta

egi

-le

ak b

erak

erd

ipur

diko

obr

atza

t ha

rtu

zuen

, be

re s

asoi

an l

anak

arr

akas

ta

hand

ia s

ortu

zue

n e

ta g

aur

egun

ere

la

nare

n pa

sart

e ba

tzuk

oso

eza

gun

ak

dira

.